10 rzeczy, które pomogą w profilaktyce i zwalczaniu infekcji
trzustkę
Dlaczego jest tak ważna i jak o nią zadbać, by dobrze funkcjonowała Światła na
699 (W TYM 8%VAT) CENA Nº 10 (209) PAŹDZIERNIK 2024
Z wiekiem coraz rzadziej na siebie krzyczę
CZY SĄ ZDROWE?
ZAMIENNIKI I DODATKI DO ŻYWNOŚCI
NAJNOWSZE BADANIA, KTÓRYCH WYNIKI CIĘ ZASKOCZĄ
7
PSYCHOLOGIA +
Pokochaj swoje ciało
Co może pomóc w samoakceptacji
ZRÓB TO DLA SIEBIE!
WAŻNYCH PYTAŃ o szczepienia ochronne ROZWIEWAMY WĄTPLIWOŚCI
październik 2024
Porady i inspiracje dla Ciebie
Dzień
dobry
Zzbliża się sezon infekcji. Ale bez obaw – będziemy do niego doskonale przygotowani dzięki cyklowi: „Nasz jesienny niezbędnik”. W tym wydaniu część 2. o tym, co powinno się znaleźć w każdej w domowej apteczce.
Oprócz tego znajdziecie inne ważne tematy, jak np. ten o szczepionkach, czy – jakich witamin warto dostarczyć organizmowi na jesień. W miesiącu walki z rakiem piersi przypominamy także, jak wykonywać samobadanie sutków. Koniecznie zajrzyjcie do tego artykułu.
Bierzemy również na celownik zamienniki i dodatki do żywności. Z pewnością wszystkim przyda się też powtórka z segregowania śmieci. Piszemy o tym w dziale „Jestem eko”. Zaś nasza ekspertka od psychologii zachęca do tego, by pokochać swoje ciało i wie, jak to zrobić.
Miłej lektury!
Karolina Banasiak
REDAKTOR PROWADZĄCA
w Zobacz, co numerze...
PISZCIE DO NAS!
Szanowna Redakcjo
Od dłuższego czasu jestem stałą czytelniczką magazynu „Dbam o Zdrowie” W ostatnim numerze z przyjemnością przeczytałam artykuł pt. „Leśne kąpiele” uzdrawiają". Temat mi bliski, ponieważ już dawno odkryłam zalety spacerów po lesie i korzyści płynące z dendroterapii. Dlatego ‒ zgodnie z propozycją Redakcji rozwiąż krzyżówkę i przyślij pomysł na artykuł ‒ zaproponowałam jako artykuł temat dendroterapia, aby innych czytelników w ten sposób zachęcić do korzystania z dobrodziejstw natury, zwłaszcza z leczniczej mocy drzew.
Z poważaniem czytelniczka Monika z Warszawy
inspiracje miesiąca
8 Jesień sprzyja zadumie
mam pytanie do...
10 Maja Popielarska
Celebruję życie kwiatami
temat miesiąca
14 Przygotuj się na sezonowe infekcje
dbam o zdrowie
28 Zoom na…
To warto wiedzieć o trzustce
32 Zapytaj farmaceutkę
34 Zdrowie rodziny
Zapobiegamy zakrzepicy
38 Zdrowie rodziny
7 pytań o szczepionki
40 Zdrowie rodziny
Multiwitaminy na jesień
Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl
42 Zdrowie rodziny
Bądźmy czujne
44 Domowa klinika
Zioła i przyprawy kontra geny
48 Felieton
żyję zdrowo
50 Zoom na...
Miało być zdrowiej
54 W dobrej formie
Czy plastik nam zagraża?
jem zdrowo
58 Zoom na...
Kawa nie tylko z rana
62 Inspiracje kulinarne
Wszechstronna cukinia
64 Dieta
Co lubią jelita?
68 Przepisy
Dobre dla mikrobioty
70 Wieści z apteki
Porady zza pierwszego stołu
jestem eko
72 Zoom na...
5 kolorów śmieci
76 W zgodzie z naturą
Gdy z nosa leci krew
dbam o urodę
80 Zoom na...
Kropla wody dla urody
to jest mój czas
86 Zoom na...
Pokochać siebie
90 Myśl miesiąca
92 Prawo
Rehabilitacja ambulatoryjna i domowa
94 Podróże
Riwiera Północy
98 Krzyżówka
Poznajcie naszych ekspertów
Drodzy Czytelnicy, misją Ekspertów DOZ.pl jest dostarczanie rzetelnych rad, a Program Ekspertów DOZ.pl umożliwia Wam kontakt z Farmaceutami. Ich wsparcie możecie uzyskać, pisząc do nas na adres magazyn@dbamozdrowie.pl, ale także za pośrednictwem czatu w aplikacji DOZ.pl.
MGR FARMACJI KAROLINA BANASIAK
REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN, SPECJALISTKA W DZIEDZINIE KOSMETYKÓW I ZIOŁOTERAPII
MGR FARMACJI EWA DEMBOWSKA
ODPOWIADA
NA WASZE PYTANIA DO FARMACEUTKI
MGR FARMACJI
MONIKA ZBĘK
AUTORKA TEKSTÓW Z ZAKRESU FITOTERAPII, CHORÓB CYWILIZACYJNYCH I OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ
DR N. FARMACEUTYCZNYCH MAGDALENA JACHORSKA
PRACOWNIK NAUKOWY, AUTORKA PUBLIKACJI DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA FARMAKOTERAPII I ZDROWIA KOBIET
MGR FARMACJI ANETA EKERT
AUTORKA TEKSTÓW NA TEMAT BEZPIECZEŃSTWA I SKUTECZNOŚCI FARMAKOTERAPII I OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ
MGR FARMACJI MAGDALENA TOSZEK-KUSTOSIK
AUTORKA TEKSTÓW NA TEMAT BEZPIECZEŃSTWA I SKUTECZNOŚCI FARMAKOTERAPII I OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ
Wydawca
DOZ Wydawnictwo Sp. z o. o. 94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 mruszkowska@doz.pl
Projekt, redakcja, wykonanie Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. j. 04-035 Warszawa, ul. Motorowa 1 Recepcja tel. 22 51 70 500 magazyn@dbamozdrowie.pl www.bauer.pl
Redaktor naczelna Izabela Raduszewska
Redaktor prowadząca Karolina Banasiak
Redaktor kontentu Urszula Zubczyńska
Sekretarz redakcji Alicja Daszkiewicz
Zespół redakcyjny Marzena Bartoszuk, Alicja Daszkiewicz (korekta), Barbara Lasota, Anna Skoczeń, Małgorzata Świgoń, Barbara Tuleja, Urszula Zubczyńska
Współpraca Wojciech Gontarek, Jakub Jaworski, Magdalena Łuków, Magdalena Maciejczyk, Dorota Mikłaszewicz, Marta Stachura, Marta Szymczyk-Jaworska
Projekt graficzny Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum
Zespół graficzny
Agata Baranowska, Natalia Gąsiorowska, Rafał Lewandowski, Maciej Moszyński, Piotr Oleszko, Ewa Rozum, Renata Szwarc, Beata Sędzimir (grafik prowadzący), Marek Wierzbicki
Quad/Graphics Europe Sp. z o.o. 07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120
BĄDŹ EKOLOGICZNY. Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.
WEŹ, NIE CHORUJ
CER/019/24
CERUTIN 100 mg + 25 mg, tabletki powlekane LEK WYDAWANY BEZ RECEPTY Jedna tabletka powlekana zawiera 100 mg kwasu askorbowego (Acidum ascorbicum) i 25 mg rutozydu trójwodnego (Rutosidum trihydricum). WSKAZANIA W stanach niedoboru witaminy C i rutozydu – wspomaganie odporności organizmu; uszczelnienie naczyń włosowatych – zapobieganie przeziębieniom i łagodzenie objawów grypy. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POLFARMEX S.A. ul. Józefów 9, 99-300 Kutno, tel.: 24 357 44 44, faks: 24 357 45 45, e-mail: polfarmex@polfarmex.pl
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
zadumie Jesień sprzyja
TEKST ALICJA DASZKIEWICZ
Zieleń, czerwień, żółć i brąz liści i rudość traw sprawiają, że jesień to niezwykle barwna pora roku. To jednocześnie czas, w którym natura zwalnia, a my razem z nią. Stajemy się zwykle mniej aktywni niż latem.
Jesień kojarzy się też z czasem zadumy, refleksji, melancholii. Warto wykorzystać ten moment i podczas jesiennego spaceru zajrzeć w głąb siebie. Świadomie skupić uwagę na odczuciach i bodźcach doznawanych w danej chwili, tu i teraz. Doświadczyć uważności, czyli zatrzymać się na chwilę i celebrować to, co dzieje się wokół ‒ podziwiać rude trawy, słyszeć szelest liści pod stopami, poczuć babie lato. Spróbować uwolnić się od rozmyślań i poczuć wewnętrzną harmonię, i jak napisał Czesław Miłosz w „Piesku przydrożnym”: „przyjmować z uwagą to, co jest teraz, zamiast zwracać się ku temu, co było, albo do tego, co będzie” Nie przeżuwać w nieskończoność problemów, nie analizować przeszłości czy zamartwiać się przyszłością, ale skoncentrować się na momencie, w którym jesteśmy, docenić tę chwilę. Doświadczanie uważności ‒ jak pokazują badania ‒ pomaga pozbyć się niepokoju, wyciszyć, poczuć harmonię, a to poprawia samopoczucie i świadomość siebie.
ok. 60 %
Europejczyków ‒ według
WHO ‒ cierpi na nadwagę i otyłość. W Polsce jest podobnie, z czego połowa to kobiety, gorzej jest wśród mężczyzn, prawie 70 proc. ma nadwagę, z czego 20 proc. otyłość.
kalendarium
PAŹDZIERNIK
1 października
Międzynarodowy
Dzień Osób Starszych
Święto wyjątkowe, podkreślające znaczenie w społeczeństwie osób starszych, które są strażnikami tradycji i więzów międzypokoleniowych. To okazja do inicjowania działań integrujących seniorów z młodszymi pokoleniami poprzez wzajemną wymianę doświadczeń, przekazywanie tradycji i oswajanie z nowoczesnością oraz zapewnienie komfortu emocjonalnego osobom, które z racji wieku ograniczyły swoją aktywność życiową.
1 października
Międzynarodowy
Dzień Wegeterianizmu
Został ustanowiony przez Międzynarodową Unię Wegetariańską w 1977 r., aby promować wegetarianizm, który jest nie tylko sposobem odżywiania, ale również stylem życia. Wiąże się z działaniem na rzecz ochrony zwierząt i środowiska naturalnego, wspieraniem działań mających na celu walkę z problemem głodu na świecie czy popieraniem różnych organizacji i akcji ekologicznych.
10 października
Światowy Dzień
Zdrowia Psychicznego
Zaburzenia psychiczne ‒ jak pokazują badania ‒ stają się obecnie jednym z głównych problemów zdrowotnych, co jest nierozerwalnie związane z rozwojem cywilizacyjnym, dynamicznym tempem życia, przewlekłym stresem i długotrwałym brakiem wypoczynku. Konsekwencją tego jest coraz częstsze pojawianie się nerwic, zaburzeń lękowych, depresji i psychoz. Dzień ten ma przypominać, jak ważne jest dbanie o zdrowie psychiczne swoje oraz bliskich osób i szukanie pomocy u specjalistów.
Celebruję życie kwiatami
Naturalność i optymizm to jej permanentny stan. Objawia się w każdym aspekcie życia, także wtedy, gdy w inspirujący sposób opowiada o faunie i florze, wierząc, że zarazi nas wrażliwością na przyrodę.
TEKST MAGDALENA MACIEJCZYK
Maja Popielarska
Jej historia brzmi trochę jak bajka. Studentka architektury krajobrazu, nudząc się w wakacje, idzie na casting do telewizji. Zostaje popularną prezenterką pogody, znaną dziennikarką, kierownikiem produkcji „Zoom misja specjalna”. Jako trzydziestolatka prowadzi już własny program „Maja w ogrodzie”, a później „Nowa Maja w ogrodzie”. Każdego dnia tysiące fanów czyta jej bestsellerowe poradniki o roślinach. Kiedy wykłada, sale pękają w szwach. A jednak te sukcesy nie zawróciły Mai w głowie. Od warszawskich salonów woli ciszę swojego ogródka, skąd w inspirujący sposób opowiada o świecie zieleni, wierząc, że uczy ludzi wrażliwości na świat flory i fauny.
„Popielarska? Ach, to ta zawsze radosna. Koniecznie uściskaj ją ode mnie”, powiedziała moja przyjaciółka. Czy to właśnie ta cecha pomogła pani znaleźć się na szczycie kariery zawodowej. Trudne pytanie. Myślę, że składa się na to kilka czynników. Zgłosiłam się w odpowiednim momencie, jestem też pracowita. Studia musiałam godzić z intensywną pracą. Przez pierwszy rok nie miałam ani jednego wolnego dnia. Posiadam sporą umiejętność wsłuchiwania się w drugiego człowieka. Jestem uczciwa, lojalna, dyskretna. Pewnie pomogły mi również otwartość i zaufanie do ludzi. A też moimi mocnymi stronami są ambicja i dokładność w działaniu, nie lubię pracować po łebkach. Wydaje mi się, że mam dosyć dobrze
skonstruowaną umiejętność analizowania, wyciągania wniosków i patrzenia do przodu, a dobra intuicja przydaje się w pracy.
Przyznam się, że gdy oglądam pani prognozy, zawsze intryguje mnie, czy prezenter pogody korzysta z gotowych tekstów, czy musi umieć opowiadać o tym, co widzi na mapie. Tak zwany dyżur pogodowy zawsze rozpoczyna się od długiej dyskusji z synoptykiem, który jest twórcą prognozy pogody. Muszę wiedzieć, o czym mówię. Czyli zrozumieć cały układ zjawisk nad Europą. Co się dzieje, dlaczego się dzieje i jakie będą konsekwencje. Ponadto przeglądam też różne materiały, z których czerpię
W KILKU
SŁOWACH
O sobie
„(...) miałam to szczęście, że dziadkowie posiadali ogród, a tata był leśnikiem. Wiedza o przyrodzie przychodziła do mnie naturalnie. A wrażliwość na piękno natury chyba się po prostu ma. Z czasem ją tłumimy lub pozwalamy jej rozkwitnąć. U mnie zdecydowanie rozkwitła.”
informacje. Staram się być czujna, obserwuję przyrodę. Przed każdą zapowiedzią układam w głowie, co chcę powiedzieć, co jest ważne w tym momencie. Kiedy już mam wszystko opracowane, wymyślam komentarz na początek, bo od tego bardzo dużo zależy, Czasami sięgam do wcześniej przygotowanych notatek, ale bywa, że mam już w głowie gotowca, a tu nagle pstryk i pojawia się nowa myśl, dużo lepsza.
A co jest pani najlepszym antidotum, gdy po pracy totalnie opada pani z sił?
To zależy od pory dnia. Jeśli pracowałam o poranku, zdarza mi się zdrzemnąć, a potem znów wpadam w wir codzienności. Robię zakupy, jeśli trzeba, zawożę samochód do warsztatu, sprzątam, prasuję, gotuję. Mam obowiązki jak każda mama. Natomiast gdy wracam do domu w nocy, od razu idę spać, nieraz uda się przeczytać parę linijek książki. Jednak ostatnio kilka razy poszłam do ogrodu zbierać ślimaki.
Gdybyśmy teraz tam weszły, zobaczyłabym ogromny wymuskany trawnik czy rabaty obsadzone egzotycznymi roślinami?
Tu panią zaskoczę. Ogród ma sześćset trzydzieści metrów kwadratowych, a moją dewizą jest, by nie szaleć z liczbą gatunków roślin. I już go tak nie dopieszczam. Wystarczy, aby jego widok cieszył i nie wywoływał wyrzutów sumienia. Podstawa to przycięcie roślin i podpielenie oraz koszenie trawnika raz na jakiś czas. Ale lubię, gdy jest na w pół dziko.
Jakie błędy popełniamy, gdy sami zakładamy przydomowe ogrody?
Ostatnio wiele osób próbuje tworzyć ogrody na bazie zdjęć z Instagrama czy katalogów. Szczerze mówiąc, nie wierzę w sukces takiego przedsięwzięcia. Uważam, że każdy ogród musi być wpisany w otoczenie. Niedawno kolega zapytał, jakie rośliny mogę mu polecić zamiast tui. Odpowiedziałam, że muszę najpierw zobaczyć jego ogród. Myślę, że w tej kwestii dobrze jest zaufać specjaliście. Gdy takie pytanie słyszę podczas wykładów czy warsztatów, odpowiadam ripostą: „Kto z państwa ma na sobie własnoręcznie zrobiony na drutach sweter? Kto teraz samodzielnie zmienia opony? Kiedyś prawie wszyscy to robiliśmy. Z ogrodami jest podobnie.
W takim razie może przynajmniej podpowie mi pani, co robię nie tak, że zioła, które kupuję w markecie, szybko więdną?
Przede wszystkim trzeba mieć na uwadze, że są to rośliny bardzo delikatne. Wcześniej rosły w szklarniach, gdzie miały idealne warunki rozwoju, czyli odpowiednie światło, nawożenie, podlewanie itd. Można zrobić nawet taki eksperyment: wysiać bazylię w ogrodzie, poczekać gdy wyrośnie i porównać z kupioną w markecie. Ta rosnąca na dworze będzie dość twarda, bo musiała wytrzymać trudniejsze warunki. Poza tym podczas transportu do sklepów rośliny są zwykle przechowywane w nieodpowiednich warunkach. Wtedy bardzo szybko rozwijają się różne choroby. Radzę więc traktować je jako doraźne. Warto natomiast posiać własną miętę, tymianek bazylię, tylko trzeba pamiętać, że lubi dużo wilgoci. Mam dwie skrzynie pod oknami, żeby uprawiać w nich warzywa, na przykład selery, pory. W tym roku wysiałam również rukolę, wcześniej była sałata. Między nimi kwitną nagietki. Wygląda to rozkosznie. I wszyscy mamy frajdę, gdy przy okazji śniadania czy do obiadu wychodzimy po kilka liści rukoli.
Patrzę na panią i podziwiam figurę. Stosuje pani jakąś tajemną dietę?
Odżywianie jest dla mnie bardzo ważne. Ostatnio przeczytałam książkę „Glukozowa rewolucja” Jessie Inchauspé i staram się przestrzegać tego, co w niej napisane: czyli żeby przed każdym posiłkiem zjeść coś zielonego, węglowodany proste zawsze spożywać w towarzystwie tłuszczów, zaś słodycze po posiłku. Zwracam też uwagę na ilość cukru. Poza tym codziennie na czczo wypijam szklankę ciepłej wody, do której czasem dodaję cytrynę. Jem orzechy, ciemne pieczywo, choć zdarza mi się wybrać czasem białą bułkę. Mam w diecie dużo warzyw, trochę
Spacer po lesie, parku czy bycie w ogrodzie (...) to jest mój sposób na spokój.
owoców, pestki, dobre oleje. Jem mięso, ale zdecydowanie mniej niż kiedyś, podobnie jak makarony, które kocham.
A uprawia pani sport? Ruszam się więcej niż kiedyś. Mogę sobie pozwolić na to, żeby regularnie chodzić na tenis, pilates, które bardzo lubię. Jeżdżę rowerem. Ale są dni, kiedy w ogóle się nie ruszam, bo nie mam siły albo ochoty.
Znalazłam taką pani wypowiedź: „Bardzo często robię sobie podsumowanie, co się udało, czego nie zrobiłam. Najczęściej jestem z siebie zadowolona. A jeśli coś nie wyszło, nie karcę się za to. Coraz rzadziej na siebie krzyczę”.
Ale nie wpadam w samozachwyt. Potrafię powiedzieć: „Zawaliłaś, mogłaś się lepiej zorganizować, niech to będzie nauczka na przyszłość”. Kiedyś byłam jednym wielkim chodzącym wyrzutem sumienia. Przyznaję, że trochę czasu zajęło mi dojście do tego, że trzeba dać sobie trochę luzu w życiu. Na przykład przedwczoraj gdy poczułam, że nie mam siły, po prostu wzięłam koc, usiadłam na werandzie i przez kilka następnych godzin czytałam książkę.
Słyszałam, że bardzo dużo pani czyta. Co poleci nam pani na długie jesienne wieczory?
Na przykład książki o ogrodach Kasi Bellingham i Danki Woźniak. Piękne i wartościowe, nie czyta się ich jak typowych poradników, lecz jak opowieści osób o zielonych sercach. Dostałam też niedawno książkę o Izabeli Czartoryskiej i jestem jej bardzo ciekawa. Poza tym bardzo lubię kryminały i thrillery. Tu moja romantyczna dusza łączy się z mroczną częścią Popielarskiej.
TEMAT miesiąca
Przygotuj się infekcje
rzeczy, które warto mieć w apteczce
TWÓJ
NIEZBĘDNIK jesienny
Przed nami coroczny sezon przeziębień i infekcji wirusowych i właśnie nadchodzi doskonały moment, by się do niego dobrze przygotować. W każdej rodzinie przyda się teraz odpowiednio wyposażona apteczka.
TEKST MARZENA BARTOSZUK
Infekcja potrafi zaskoczyć w najmniej oczekiwanym momencie – szczególnie w przypadku grypy objawy, takie jak ból gardła, kaszel czy gorączka, najczęściej pojawiają się zupełnie niespodziewanie i niemal natychmiast wyłączają nas z normalnej aktywności. Warto być na to przygotowanym, bo w takiej sytuacji kluczowe jest szybkie działanie, które pozwoli na opanowanie dolegliwości i złagodzenie przebiegu choroby. Aby to było
możliwe, dobrze jest wcześniej wyposażyć swoją apteczkę w niezbędne środki i preparaty. W ten sposób zyskamy nie tylko cenny czas (szczególnie nocą szukanie dobrze zaopatrzonej apteki nie zawsze jest łatwe), ale także komfort psychiczny, gdy wiemy, że jesteśmy gotowi na to, co przyniesie jesienna aura. Sprawdź zatem na kolejnych stronach, co warto w niej mieć, aby ułatwić sobie i domownikom szybki powrót do zdrowia.
1Leki przeciwwirusowe
Gdy tylko infekcja się zaczyna, można powstrzymać jej rozwój za pomocą preparatów z cynkiem, czosnkiem, witaminą C i rutyną. Są również dostępne bez recepty przeciwwirusowe leki z acyclowirem, które hamują namnażania się zarazków w organizmie, co pomaga w złagodzeniu objawów choroby i skróceniu jej czasu trwania. Polecane są wtedy, gdy bardzo zależy nam na szybkim wyzdrowieniu lub mamy obniżoną odporność.
Jak stosować? Preparaty należy przyjmować od razu, gdy poczujemy objawy i kontynuować terapię co najmniej przez kilka dni, zgodnie z dawkowaniem opisanym na ulotce. W przypadku wysokiej gorączki i bardzo złego samopoczucie lepiej zasięgnąć porady lekarza, bo są też leki przeciwwirusowe dostępne na receptę.
2Nebulizator
To urządzenie, które umożliwia podanie leków bezpośrednio do dróg oddechowych. Pomocny jest szczególnie w chorobach dróg oddechowych, np. w przeziębieniu, grypie ale także przy astmie czy też alergii. Nebulizacja (czasem potocznie nazywana inhalacją) często zalecana jest przez pediatrów. Ogromną zaletą tej formy leczenia jest możliwość zaaplikowania substancji leczniczej bezpośrednio do miejsca, które tego potrzebuje (np. oskrzeli), stosowanie mniejszych dawek leków (co redukuje
TWÓJ
jesienny
NIEZBĘDNIK
syrop
5 ml syropu zawiera 30 mg ambroksolu chlorowodorku. Wskazania: Ostre i przewlekłe choroby płuc oskrzeli przebiegające z zaburzeniem wydzielania śluzu oraz utrudnieniem jego transportu. Podmiot odpowiedzialny: Opella Healthcare Poland Sp. z o.o., grupa Sanofi. {ChPL 04/2024}
ewentualne skutki uboczne) oraz szybkiego działania preparatu w przypadkach nagłych, wymagających szybkiej reakcji (np. duszności).
Jak stosować? Samodzielnie można korzystać z nebulizatora do nawilżania dróg oddechowych, w przypadku kaszlu czy zapalenia zatok. Wówczas do zbiorniczka wlewa się jedynie roztwór soli fizjologicznej.
MGR FARM. ANETA EKERT
Na co zwrócić uwagę przy zakupie nebulizatora?
Oto kilka wskaźników, którymi warto się kierować.
MMAD (średnia wielkość cząstek) – powinna wynosić nie więcej niż 5 mikrometrów (mniejsze cząstki docierają głębiej) oraz frakcja respirabilna, która informuje o procentowej zawartości cząstek o pożądanej wielkości.
Objętość martwa – jest miarą efektywności inhalacji. To ilość leku, która pozostaje w pojemniku po zakończonej nebulizacji. Zwykle mieści się w granicach 1‒3 ml. Przepływ gazu – im większy, tym krótszy czas nebulizacji, zazwyczaj wynosi od 8 do 16 l/min.
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania i tylko wtedy, gdy jest to konieczne. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
Wyposażenie dodatkowe – używajmy maseczek u młodszych dzieci, natomiast starsze dzieci i dorośli powinni korzystać z ustników, co zmniejsza straty leku i ryzyko podrażnienia skóry. Ważnym elementem są końcówki do irygacji nosa, w celu łatwiejszego oczyszczania zatok. zatok. Każdy typ nebulizatora ma swoje zalety i ograniczenia, więc wybór powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz zaleceń lekarza.
Zioła To także element nowoczesnej apteczki ‒ tradycyjne ziołolecznictwo uważane jest obecnie za racjonalną fitoterapię, bo po licznych badaniach potwierdzono prozdrowotne działanie wielu roślin.
Przy pierwszych objawach przeziębienia warto sięgnąć np. po ekstrakt lub sok z jeżówki purpurowej, która wzmacnia układ odpornościowy.
Do złagodzenia bólu gardła przydadzą się napary z rumianku o działaniu przeciwzapalnym i odkażającym.
Przy niewielkiej gorączce wspomagajmy się naparem z lipy drobnolistnej z dodatkiem soku z malin.
Kaszel złagodzi napar z tymianku lub kwiatów malwy. Można połączyć oba składniki i dodać jeszcze kwiat dziewanny.
Taka mieszanka ma działanie wykrztuśne, ułatwia rozdrzedzenie i usunięcie wydzieliny z dróg oddechowych.
4ENTitis
tabletki do ssania, smak truskawkowy, 30 szt.
Calcium + witamina C
Tabletki o smaku pomarańczowym zawierające w składzie wapń i witaminę C. Tabletki musujące, 16 szt.
Preparaty na katar
Pojawia się jako jeden z pierwszych objawów przeziębienia, choć przy grypie nie zawsze. Jak zmniejszyć jego nasilenie i towarzyszący mu obrzęk śluzówki? Krople lub spreje do nosa, np. z ksylometazoliną lub oxymetazoliną, stosujmy je zgodnie ze wskazówkami na ulotce, nie dłużej jednak niż 5 dni, bo mogą zbyt mocno wysuszyć śluzówkę (u niektórych osób może pojawić się nawet tzw. polekowy nieżyt nosa).
TWÓJ
NIEZBĘDNIK jesienny
ENTitis to specjalistyczny produkt wspierający odporność ucha, nosa, gardła*. To efekt przełomowego odkrycia profesora mikrobiologii. To jedyny w Polsce produkt zawierający szczep Streptococcus salivarius K12 w formule Bactoblis® – efekt ponad 30 lat badań naukowców**. Zalecany czas stosowania produktów ENTitis to minimum 3 miesiące. Produkt należy stosować wieczorem, przed snem, po umyciu zębów.
Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Zrównoważona dieta i zdrowy tryb życia są istotne dla zachowania zdrowia.
Suplement
Preparaty z pseudoefedryną zmniejszają przekrwienie bony śluzowej nosa, ułatwiają oddychanie
Woda morska w spreju pomaga przy zatkanym nosie i wysuszonej śluzówce. Gdy wydzielina jest bardzo gęsta (zwykle po kilku dniach choroby), rozrzedza ją i ułatwia jej usunięcie.
Jeżówka purpurowa i rumianek mogą niektóre osoby uczulać. Jeśli po ich zastosowaniu wystąpi na skórze wysypka, trzeba zamienić je na inne zioła. Odporność wzmacniają także czarny bez i dzika róża, a do złagodzenia bólu gardła można użyć szałwii.
diety
*ENTitis zawiera szczep Streptococcus salivarius K12 oraz witaminę D, która przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego u dzieci. Bactoblis® jest zarejestrowanym znakiem towarowym Pharmextracta S.P.A. licencjonowanym wyłącznie przez Bluestone Pharma GmbH. **Piśmiennictwo dostępne na entitis.pl
NIEKTÓRE TABLETKI DO SSANIA, NP. Z CHLORHEKSYDYNĄ, MAJĄ TEŻ DZIAŁANIE RPZECIWBAKTERYJNE.
5Pastylki na ból gardła
To nieprzyjemny objaw. Przy infekcji ból może być naprawdę bardzo silny, a wiele osób odczuwa też znaczne trudności przy połykaniu pokarmów lub napojów. To efekt podrażnienia i obrzęku błony śluzowej gardła oraz powiększenia migdałków. Leczenie jest wyłącznie objawowe, stosujemy preparaty dostępne bez recepty.
Pastylki ziołowe zawierają najczęściej tymianek, podbiał, porost islandzki. Łagodzą podrażnienie i ból.
Tabletki przeciwbólowe i przeciwzapalne zawierają substancje znieczulające lub lek z grupy NLPZ, działają przeciwbólowo, zmniejszają obrzęk.
Olejek eukaliptusowy rozrzedza zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę, udrażnia nos i ułatwia oddychanie.
Gripex Hot Max
proszek do sporządzania roztworu doustnego,
Mucosolvan syrop
5 ml syropu zawiera 30 mg ambroksolu chlorowodorku. Wskazania: Ostre przewlekłe choroby płuc i oskrzeli przebiegające z zaburzeniem wydzielania śluzu oraz utrudnieniem jego transportu. Podmiot odpowiedzialny: Opella Healthcare Poland Sp. z o.o., grupa Sanofi. {ChPL 04/2024}
1000 mg + 100 mg + 12,2 mg/ saszetkę, proszek do sporządzania roztworu doustnego. 1 saszetka zawiera: Paracetamolum (paracetamol) 1000 mg, Acidum ascorbicum (kwas askorbowy) 100 mg, Phenylephrini hydrochloridum (chlorowodorek fenylefryny) 12,2 mg. Wskazania do stosowania: Krótkotrwałe łagodzenie objawów przeziębienia, grypy i zakażeń grypopodobnych, takich jak: gorączka, bóle głowy, gardła, bóle mięśniowe i kostno-stawowe oraz objawów obrzęku błony śluzowej nosa występujących w przeziębieniu, grypie. Podmiot odpowiedzialny: US Pharmacia Sp. z o.o. ul. Ziębicka 40, 50-507 Wrocław. ChPL 2022-06-22
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania i tylko wtedy, gdy jest to konieczne. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
6Leki na gorączkę
Wysoka temperatura to nasz naturalny mechanizm obronny i trzeba pozwolić na to, by mógł działać jak najdłużej. Oczywiście, wszystko w granicach rozsądku, dlatego lek obniżający gorączkę to podstawowe wyposażenie rodzinnej apteczki.
U dzieci zaczynamy go podawać, gdy temperatura przekroczy 38,5 st. C u dorosłych nieco później – od 39 st. C.
Jak stosować? Leki przeciwgorączkowe zawierają zwykle paracetamol lub ibuprofen. Można podawać je naprzemiennie, nie częściej jednak niż zalecono w ulotce. Trzeba przestrzegać też dobowych dopuszczalnych dawek danej substancji.
7Olejki eteryczne
Złagodzą katar i suchy kaszel, nawilżą błony śluzowe, udrożnią nos i ułatwią pozbycie się wydzieliny, dzięki temu zapobiegną zapaleniu zatok. Olejki eteryczne, takie jak sosnowy, eukaliptusowy czy tymiankowy mają też działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, co wspomaga walkę z infekcją. Przy przeziębieniu szczególnie polecany jest też mało znany olejek ravintsara. Jak stosować? Najlepiej rozpylać je w mieszkaniu za pomocą dyfuzora.
REKLAMA
StrepSilS intenSive, FlurbiproFenum, 8,75 mg, tabletki do SSania. Wskazania do stosoWania: krótkotrWałe objaWoWe leczenie bólu gardła. Podmiot odPoWiedzialny: reckitt benckiser (Poland) s a. | rkt-m-37787
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
8Nawilżacz powietrza
Prawdopodobnie to urządzenie nie kojarzy się nikomu z wyposażeniem domowej apteczki, warto jednak mieć je pod ręką podczas choroby, bo dzięki temu infekcja może trwać krócej i przebiegać lżej.
Dlaczego nawilżanie powietrza jest takie ważne? Wysuszonym śluzówkom dróg oddechowych, szczególnie gardła i nosa, trudniej odpierać atak zarazków. Szybciej zaczyna się też ich podrażnienie i ból.
Jak stosować? Nawilżacz powietrza najlepiej ustawić w sypialni, gdyż nocą nasze śluzówki są szczególnie narażone na wysuszenie. Wlewamy do niego przegotowaną wodę (w świeżej łatwiej rozwijają się bakterie) i włączamy na 2‒3 godziny dziennie i zawsze przed pójściem spać.
Są różne nawilżaczyrodzaje – najpopularniejsze, czyli ultradźwiękowe, mogą wymagać użycia wody destylowanej. Warto przeczytać instrukcję urządzenia.
REKLAMA
9
Zestaw do płukania zatok
To doskonały zabieg podczas przeziębienia. Odblokowuje nos i sprzyja oczyszczaniu się zatok, dzięki czemu zapobiega ich przewlekłemu zapaleniu. Najłatwiej wykonać go za pomocą dostępnego w aptekach zestawu złożonego z butelki z dziubkiem i saszetki z solą
Osobom dorosłym można postawić jednorazowo ok. 12 baniek, dzieciom maksymalnie 6. Zdejmujemy je po mniej więcej 15 minutach.
‒ po rozpuszczeniu jej w ciepłej w wodzie zyskujemy gotowy płyn w stężeniu soli odpowiednim do płukania zatok. Jak stosować? Pochylamy się nad umywalką i przykładamy końcówkę butelki do otworu nosowego. Oddychając przez usta, naciskamy butelkę, aby płyn wtrysnął do nosa i wypłynął drugą dziurką. To samo powtarzamy na drugą stronę. Taki zabieg można robić rano i wieczorem.
Otrivin
TWÓJ
jesienny
NIEZBĘDNIK
1 mg/ml, aerozol do nosa, roztwór
Jeden ml roztworu zawiera 1 mg ksylometazoliny chlorowodorku (Xylometazolini hydrochloridum). Wskazania do stosowania: Nadmierne przekrwienie błony śluzowej nosa występujące w przebiegu przeziębienia, kataru siennego, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, zapalenia zatok. Produkt leczniczy ułatwia odpływ wydzieliny z zapalnie zmienionych zatok przynosowych. Dzięki zmniejszaniu przekrwienia błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej może być stosowany wspomagająco w zapaleniu ucha środkowego. Otrivin ułatwia wziernikowanie nosa. Otrivin jest przeznaczony do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: Haleon Poland Sp. z o.o. ul. Rzymowskiego 53, 02-697 Warszawa. 02.02.2024
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
10Bańki
Jeśli ktoś jeszcze nie ma ich w domu, warto udać się do najbliższej apteki. Stawianie baniek jest bowiem tradycyjną metodą pomagającą pobudzić siły obronne organizmu. W tym celu najlepiej zrobić to na początku infekcji, wówczas jest szansa na powstrzymanie jej rozwoju. Bańki mogą też być stosowane pomocniczo przy uporczywym kaszlu, np. w przypadku zapalenia oskrzeli czy nawet płuc. Jak stosować? Bańki stawia się najczęściej na plecach, wzdłuż kręgosłupa (ale nie na nim!), czasem też na klatce piersiowej. Powinno się omijać okolice serca, wątroby i nerek oraz fragmenty skóry, na których są pieprzyki czy inne zmiany. Zabieg najlepiej wykonać wieczorem, przed snem, a jeśli robimy to w ciągu dnia, trzeba pozostać w łóżku jak najdłużej.
Skoncentrowana moc leku w małej kropli
Lek na ból i gorączkę dla niemowląt i dzieci
Już od pierwszych dni życia*
OD PIERWSZYCH DNI ŻYCIA*
DO 75% MNIEJ leku do podania**
Dziecko połyka mniej płynu, co dla rodzica oznacza łatwiejszą podaż leku.
Pedicetamol 60 ml
NAJBARDZIEJ WYDAJNY u starszych dzieci **
Pedicetamol®
Paracetamolum, 100 mg/ml
Produkt leczniczy, roztwór doustny 60 ml
Wskazania do stosowania: leczenie objawowe gorączki trwającej nie dłużej niż 3 dni oraz bólu o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. U dzieci poniżej 3-go roku życia paracetamol powinien być podawany wyłącznie z zaleceń lekarza.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą wymienioną w składzie produktu. Podmiot odpowiedzialny: ”POLSKI LEK – DYSTRYBUCJA” Spółka z o.o., ul. Chopina 10, 34-100 Wadowice. *U dzieci w wieku poniżej 3 lat paracetamol powinien być stosowany wyłącznie z zalecenia lekarza. ** W porównaniu do innych paracetamoli dostępnych na rynku (24 mg/ml, 40 mg/ml) 1) IQVIA, baza MAT 06 2024, Rynek paracetamoli płynnych dla dzieci. źrodło: Pex PharmaSequence - czerwiec 2024).
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania i tylko wtedy, gdy jest to konieczne. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
POLSKI LEK – DYSTRYBUCJA" Sp. z o.o.
DBAM o zdrowie
Trzustka to jeden z najbardziej niedocenianych narządów w naszym ciele. Błąd! Bo jest nie mniej ważna od wątroby. A w przeciwieństwie do niej nie regeneruje się. Warto więc o nią zadbać, aby uniknąć jej chorób.
Mały organ o wielkim znaczeniu
Nie przejmujemy się nią, dopóki boleśnie nie da znać o sobie.
A to dzieje się, gdy jest już w bardzo kiepskim stanie. Co może doprowadzić do problemów z trzustką i jak im zapobiegać?
TEKST MAGDALENA ŁUKÓW
To warto wiedzieć
O TRZUSTCE
Powszechnie mawia się o niej, że to mały organ o wielkim znaczeniu. I nic dziwnego. Bo choć trzustka ma zaledwie 12‒20 cm długości z głową, która przylega do dwunastnicy, szyją, trzonem ciągnącym się wzdłuż wątroby oraz ogonem sięgającym do śledziony, bez niej nie byłby możliwy ani proces trawienia, ani wchłaniania składników odżywczych przez organizm.
Jest niezastąpiona
Trzustka pełni w naszym organizmie dwie ważne funkcje. Po pierwsze, dostarcza do jelita cienkiego enzymy umożliwiające trawienie pożywienia (białek, węglowodanów i tłuszczów). Po drugie, produkuje hormony regulujące poziom glukozy we krwi — insulinę i glukagon. Insulina wpływa na zużycie glukozy przez organizm. To dzięki niej glukoza jest w stanie wnikać do komórek i dostarczać im energii do funkcjonowania. A tym samym obniża się jej stężenie we krwi.
Gdy choruje
Tak jak możemy przeciążyć wątrobę, tak samo możemy nadwerężyć trzustkę. A to szybko rzutuje zarówno na jej stan, jak i całego organizmu. Może wtedy pojawić się: Przewlekły stan zapalny. Jego główny objaw to ból brzucha, męczący i nawracający, zwłaszcza po posiłkach. I, jak przy innych schorzeniach trzustki, trudny do umiejscowienia. Powód? Położenie trzustki w górnej części brzucha, w sąsiedztwie wątroby, dwunastnicy, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych oraz śledziony. Coś nas pobolewa w górnej części brzucha, czasami ból promieniuje do pleców, opasuje tułów pod żebrami, ale sygnały są trudne do zlokalizowania. Inne objawy to m.in.: uporczywe biegunki, w tym tłuszczowe z powodu zaburzeń w trawieniu tłuszczów, podwyższony poziom glukozy we krwi, chudnięcie, świąd skóry. Przyczyną jest m.in.: nadużywanie alkoholu (60‒85 proc. przypadków, i nie ma znaczenia jego rodzaj), zaburzenia metaboliczne (wysoki poziom trójglicerydów, cukru), błędy dietetyczne, otyłość.
Produkty, które wspierają pracę trzustki.
Oleje roślinne i ryby
zawierają zdrowe nienasycone kwasy tłuszczowe.
Zielona herbata
jest źródłem przeciwutleniaczy.
Kurkuma i imbir
mają bardzo silne działanie przeciwzapalne.
Jogurt, mleko maślanka
łagodzą zmiany zaplane, wzmacniają układ odpornościowy.
Leczenie polega na odstawieniu alkoholu (systematyczne nadużywanie może prowadzić do raka trzustki), zaprzestaniu palenia tytoniu, zmianie diety na lekko strawną i przestrzeganiu zasad zdrowego stylu życia. Stosuje się m.in.: środki przeciwbólowe i enzymy trzustkowe. Ostry stan zapalny. Najczęściej jest konsekwencją kamicy pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, a także nadużywania alkoholu. Czasami również stosowania niektórych leków. Bywa też, że przyczyna pozostaje nieznana (idiopatyczna). Ostremu zapaleniu towarzyszy bardzo silny, ostry i uporczywy ból w nadbrzuszu. Pojawiają się nudności i wymioty, gorączka, czasami zażółcenie skóry. Leczenie ostrego łagodnego zapalenia polega na wprowadzniu kilkudniowej głodówki (aby spowolnić jej pracę i dać jej odpocząć) z dożylnym nawadnianiem chorego oraz podawaniem leków przeciwbólowych i hamujących wydzielanie soku trzustkowego. Czasami konieczne jest usunięcie pęcherzyka żółciowego. W większości przypadków łgodny stan zapalny ustępuje u niemal wszystkich chorych bez pozostawienia trwałych uszkodzeń w narządach jamy brzusznej. Poważnym problemem jest natomiast leczenie ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki. Wymaga ono intensywnej opieki medycznej i podania
to źródło naturalnych przeciwutleniaczy, zapobiegają nowotworom.
Borówki, winogrona Szpinak
zawiera sekretyny, pobudzające produkcję kwasu trzustkowego.
zawiera białko niezbędne do prawidłowej pracy trzustki.
antybiotyków, a gdy wystąpi zakażenie martwicy tkanek trzustki jest to wskazanie do operacyjnego leczenia. Następstwem zapalenia bywają tzw. rzekome torbiele trzustki (pozapalne), które w pierwszej fazie diagnostyki wymagają obserwacji, mogą bowiem zostać wchłonięte. Jeśli ulegną zakażeniu, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Mimo że ostre zapalenie daje się wyleczyć, bywa jednak, że trzustka zostaje uszkodzona, trzeba więc już na nią uważać do końca życia, może bowiem dochodzić do nawracających przewlekłych zapaleń.
Herbata zielona
100% zielona herbata w torebkach piramidkach do zaparzania. Torebki, 20 szt.
Karczoch
Zawarty w produkcie ekstrakt z karczocha wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego oraz detoksykację organizmu. Tabletki powlekane, 60 szt.
Mniszek lekarski
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie żołądka i wątroby oraz wspomaga przepływ soków trawiennych. Torebki, 30 szt.
Powikłania. Dość częstym, szczególnie po przewlekłym zapaleniu, jest tzw. cukrzyca trzustkowa, zwana także cukrzycą wtórną lub cukrzycą typu 3. Powstaje na skutek uszkodzenia miąższu trzustki. Leczy się ją podobnie jak inne typy. Ale uwaga! Nagła cukrzyca może być też sygnałem nowotworu trzustki.
Różne zmiany nowotworowe (łagodne i złośliwe), również o charakterze torbieli. Wszystkie wymagają pilnej konsultacji onkologicznej. Rak trzustki to jeden z najgroźniejszych nowotworów. Do niezwłocznej wizyty u lekarza i badań powinny nas skłonić: dyskomfort w brzuchu, brak apetytu, szybkie uczucie sytości, osłabienie, chudnięcie, mdłości, wymioty, świeżo wykryta cukrzyca lub zapalenie zakrzepowe żył, żółtaczka, odbarwione stolce, ciemny mocz, swędzenie skóry, nietypowe bóle promieniujące do pleców i na łopatki.
Jak i kiedy badać trzustkę?
Nie zaszkodzi raz w roku. Przy czym zwykła morfologia to za mało. Najbardziej pomocne w zobrazowaniu stanu trzustki jest USG jamy brzusznej, które pokaże powiększenia organu, nacieki, torbiele, zwapnienia. Natomiast badania laboratoryjne mogą wskazać na poziom amylazy w surowicy krwi i w moczu oraz lipazy w surowicy. Przydatny bywa także lipidogram i enzymy wątrobowe. W razie potrzeby lekarz skieruje nas na tomografię bądź rezonans magnetyczny.
pytamyeksperta
MGR FARM. MONIKA ZBĘK
Jakie preparaty z apteki pomogą przy niewielkich dolegliwościach z trzustką?
W oczekiwaniu na konsultację z lekarzem w łagodzeniu dokuczliwych symptomów trzustki pomocne mogą okazać się dostępne bez recepty preparaty zawierające enzymy trzustkowe: lipazę, amylazę i proteazę. Mają one postać kapsułek z minimikrosferami w otoczce dojelitowej odpornej na działanie kwasu żołądkowego. Ich stosowanie zmniejsza objawy związane z zaburzeniem wydzielania enzymów trawiennych przez trzustkę w postaci bólu brzucha czy wzdęć.
W aptece znajdziemy również gotowe mieszanki ziołowe w postaci herbatek do zaparzenia na bazie mięty, pokrzywy, kopru włoskiego, macierzanki, kminku, mniszka, karczocha, goryczki i bylicy piołun. Napary te mają działanie rozkurczowe, żółciopędnie, bakteriobójcze przeciwskurczowe, przeciwzapalne i antyseptyczne.
Należy pamiętać, że wszystkie dolegliwości o charakterze przewlekłym należy konsultować z lekarzem.
Ważna ochrona
Trzustka nie regeneruje się jak wątroba. A raz zaistniałe zmiany mogą pozostać z nami już do końca życia i wymagać stałego nadzoru. Dlatego nie ma lepszego sposobu, aby ochronić trzustkę, jak zdrowy styl życia, m.in. nie nadużywanie alkoholu, zaprzestanie palenia tytoniu (u osób niepalących ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy trzustki jest dwa razy mniejsze niż u palaczy) i przestrzeganie zasad zdrowego odżywiania i wybieranie produktów, które jej służą (patrz ramka na poprzedniej stronie). Aby wspomóć jej pracę zaleca się poza tym spożywanie pszennego pieczywa, potraw gotowanych i duszonych, drobnych kasz, owoców i warzyw mocno rozdrobnionych, zup na wywarach warzywnych, a nie mięsnych, oraz lekkich jogurtów zamiast sosów. Należy też być aktywnym fizycznie, ćwiczyć, bo to również pomaga w trawieniu i wykorzystywaniu nadmiaru energii dostarczanej z posiłków. Najbardziej szkodzi trzustce: alkohol, tłuste, ciężkostrawne potrawy, smażone i pieczone, jedzenie typu fast food i wysoko przetworzona żywność, cebula, kapusta, fasola i majonez oraz palenie tytoniu.
Suplement diety DOZ S.A.
Suplement diety DOZ S.A.
farmaceutkęZapytaj
Wątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów i preparatów aptecznych rozwiewa mgr farmacji Ewa Dembowska. Ty także chcesz zadać pytanie? Napisz na adres magazyn@dbamozdrowie.pl
pytanie
pytanie
Jak sobie pomóc przy infekcjach intymnych?
Ewa P. z Krakowa
Dochodzi do nich, gdy zostaje zachwiana równowaga mikroflory pochwy. Każda taka przypadłość powinna być skonsultowana z ginekologiem, zwłaszcza gdy zdarza się często lub nawraca. W oczekiwaniu na konsultacje, można zastosować leki dostępne bez recepty w postaci maści, globulek czy tabletek o właściwościach przeciwgrzybiczych i przeciwbakteryjnych. Wsparciem leczenia będą też produkty lecznicze, wyroby medyczne i suplementy diety z kwasem mlekowym, przywracającym prawidłowe pH, substancjami przeciwdrobnoustrojowymi jak PHMB i jodowany powidon. Prawidłowe nawilżenie i regenerację nabłonka pochwy zapewnią preparaty z kwasem hialuronowym. W przypadku infekcji grzybiczej warto zastosować środki zawierające klotrimazol lub fentikonazol. Istotnym elementem kuracji są też probiotyki, dopochwowe i doustne. Bardzo istotna jest także właściwa higiena i pielęgnacja okolic intymnych. Do mycia należy stosować preparaty przeznaczone do higieny intymnej (płyny, żele, pianki) o odpowiednim pH i delikatnej, hipoalergicznej formule. Okolice intymne myjemy dłonią, wykonując ruchy od przodu do tyłu. Nie należy używać myjek i gąbek, a do osu szania po myciu powinien być przeznaczony zawsze suchy i czysty, oddzielny ręcznik.
Co to są smart drugs? Jak działają i kiedy się je stosuje?
Justyna Ł. z Gorzowa
Smart drugs, czyli „inteligentne leki” substancje nootropowe, to cała gama naturalnych bądź syntetycznych substancji, stosowanych przy leczniu chorób neurologicznych i neurodegeneracyjnych, zmagających się z poprawą funkcji pamięci i koncentracji (m.in.: choroby Parkinsona i Alzheimera). Leki te wpływają na aktywność neuroprzekaźników, podnoszą poziom acetylocholiny, dopaminy i glutaminianu – najważniejszego neuroprzekaźnika w układzie nerwowym, poprawiają zaopatrzenie mózgu w glukozę i tlen, chronią tkankę mózgową przed neurotoksycznością, wpływają na eliminację wolnych rodników (szczególnie leki sporządzone z naturalnych surowców). Klasyczne nootropy maja pozytywne działanie na zdrowie tylko w określonych schorzeniach. Stosuje się je przez dłuższy czas przy leczeniu chorób neurologicznych, narkolepsji, niepożądanej aktywności w wyniku ADHD (nadpobudliwości psy
choruchowej z deficytem uwagi i koncentracji) i innych. Wykorzystuje się je do zwiększenia pobudliwości neuronów i polepszenia wykorzystania tlenu i glukozy, co intensyfikuje procesy poznawcze u osób z chorobami otępiennymi (leki te nie działają psychostymulująco). Inne środki powodują lepsze krążenie mózgowe, które zostało upośledzone w wyniku udaru i miażdżycy. Żaden z tych leków nie powinien być stosowany przez zdrowych ludzi, gdyż powodują wiele skutków ubocznych. Istnieje też kilka naturalnych źródeł neurostymulatorów stosowanych od wielu lat, które dają dobre efekty pobudzające procesy mózgowe. Są to: stosowana rozsądnie kofeina, preparaty z żeń-szenia, ashwagandy, rośliny bacopa monnieri, różeńca górskiego, miłorzębu japońskiego czy L-teaniny zawartej w herbacie zielonej. Substancje te wykazują korzystne działanie na zdolności poznawcze pacjentów z otępieniem, a u zdrowych osób przy długofalowym przyjmowaniu związki te wpływają na poprawę koncentracji, a w szczególności na pamięć. Należy uważnie czytać ulotki informacyjne dołączone do preparatów, szczególnie jeśli przyjmujemy jakiekolwiek inne leki przewlekle lub stosujemy kilka suplementów równocześnie, bo mogą wystąpić interakcje.
Chlorchinaldin VP, 2 mg, Skład: 1 tabletka do ssania zawiera 2 mg chlorochinaldolu (Chlorquinaldolum). Postać farmaceutyczna: tabletki do ssania. Wskazania: do stosowania miejscowego w zakażeniach bakteryjnych jamy ustnej i dziąseł, w pleśniawkach, w zakażeniach grzybiczych jamy ustnej i gardła po leczeniu antybiotykami. Podmiot odpowiedzialny: Bausch Health Ireland Limited, 3013 Lake Drive, Citywest Business Campus, Dublin 24, D24PPT3, Irlandia.
Chl-PL-2308-154
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
zakrzepicy Zapobiegamy
Zdarza się, że nie daje wyraźnych objawów, skutkiem czego bywa za późno na leczenie. W razie zakrzepicy powiedzenie: „lepiej zapobiegać niż leczyć” jest wyjątkowo trafne.
TEKST DOROTA MIKŁASZEWICZ
Uchorych na zakrzepicę tworzą się w żyłach skrzepliny, które niczym czopy utrudniają przepływ krwi. Gdy skrzeplina się oderwie i popłynie z krwią, może spowodować zator tętnicy płucnej, który bywa śmiertelny. Najczęstszą przyczyną choroby jest spowolnienie ruchu krwi w żyłach, często wskutek długiego unieruchomienia, np. podczas podróży lub w wyniku założenia gipsu. Skrzepy zwykle zaczynają tworzyć się w żyłach nóg ‒ w łydkach, rzadziej w udach czy miednicy. Kiedy nogi są nieruchome, mięśnie się nie kurczą, a to właśnie ich skurcz wspomaga krążenie. Inne powody to zaburzenia krzepnięcia krwi i uszkodzenie ściany naczynia krwionośnego np. w efekcie mikrourazu. Zakrzepica zagraża w każdym wieku, zwłaszcza po sześćdziesiątce. Sprzyja jej m.in. nadwaga i otyłość, żylaki, niewydolność serca i inne choroby przewlekłe, ale także wysoka gorączka czy odwodnienie. Bardziej narażone są kobiety stosujące hormonalną terapię zastępczą i środki antykoncepcyjne, bowiem tego typu preparaty zwiększają krzepliwość krwi. Trzeba też koniecznie rzucić palenie. Nikotyna niszczy ścianki naczyń krwionośnych i przyczynia się do zwężenia żył. By sprawdzić ich
TRZEBA WIEDZIEĆ
Prawie połowa chorych na zakrzepicę żył głębokich nie ma na początku żadnych objawów albo niewielkie i mało charakterystyczne, dlatego bywają lekceważone lub przypisywane innym chorobom. Z czasem rozwija się szereg dolegliwości. Objawy zwykle dotyczą tylko jednej kończyny, najczęściej nogi. Są to:
● rozpierający ból,
● niekiedy tkliwość przy ucisku,
● obrzęk (w przypadku nogi szczególnie wokół kostek u stóp),
● zaczerwienienie i napięcie skóry,
● ocieplenie kończyny,
● czasem stan podgorączkowy lub gorączka. Najgroźniejszym skutkiem zakrzepicy jest zatorowość płucna. Jej objawy to m.in.: trudności w oddychaniu, przyspieszony oddech, ból w klatce podczas wdechu lub kaszlu, nieregularne bicie serca, odksztuszanie krwi, duży spadek ciśnienia, zawroty głowy. Może spowodować nagły zgon.
zgonów na świecie jest skutkiem powikłań zakrzepicy. To jedna z najgroźniejszych chorób układu krążenia.
stan, warto zrobić USG dopplerowskie żył kończyn dolnych. Lekarz może także zlecić badania z krwi. Wyjątkowo ważne jest stężenie d-dimerów, które są produktem rozpadu zakrzepów, ich podwyższone stężenie świadczy o możliwej zakrzepicy.
Unikajmy bezruchu
To podstawa. Konieczna jest co dzienna aktywność fizyczna, zwłaszcza taka, w trakcie której pracują mięśnie łydek. Chodzi o uruchomienie tzw. pompy mięśniowej łydek, która tłoczy wyżej krew żylną i w ten sposób zwiększa jej odpływ z nóg. Wystarczą spacery, jazda na rowerze, gimnastyka, pływanie. Jeśli mamy pracę siedzącą, trzeba co 1 –2 godziny wstać i przejść się, choćby od biurka do drukarki,
łazienki lub kuchni. Wstawać trzeba też w pociągu i w miarę możności w samolocie, jadąc autem należy zaplanować przerwy na rozruszanie się. Nie wolno też siedzieć z nogami założonymi jedna na drugą, za to odpoczywać najlepiej z nogami uniesionymi powyżej linii bioder. Siedząc, trzeba nimi poruszać tak często, jak to możliwe. Najprostsze ćwiczenia nie wymagają dużo przestrzeni, można je wykonać przy biurku i w samolocie, np.:
• prostujemy nogi naprzemiennie – raz jedną, raz drugą • stawiamy stopy płasko na podłodze, a następnie raz na piętach, raz na palcach
• prostujemy nogi i krążymy stopami w lewo i prawo • wyciągnięte nogi uginamy w kostkach, opieramy stopy na piętach,
Ciclo3vena
Zawiera w składzie wyciąg z owoców pomarańczy gorzkiej standaryzowany na hesperydynę, wyciąg z korzenia ruszczyka kolczastego, który wspiera krążenie żylne oraz witaminę C. Kapsułki, 60 szt.
po czym naprzemiennie rozsuwamy i zwijamy palce • maszerujemy na siedząco, czyli unosimy na przemian nogi • siedząc, rozchylamy kolana na zewnątrz, potem do środka • ustawiamy stopy płasko na podłodze, po czym przesuwamy je o kilkanaście centymetrów do przodu i tyłu.
Dobra dieta
Grunt to się nie przejadać i zachować prawidłową masę ciała, bo nadwaga kilkakrotnie zwiększa ryzyko zakrzepicy. Zagrożonym chorobami układu krążenia poleca się dietę DASH (skrót od Dietary Approches to Stop
pytamyeksperta
MGR FARM. MAGDALENA TOSZEK-KUSTOSIK
Jakie leki bez recepty można stosować przy zakrzepicy żył głębokich?
Najbardziej narażone na zakrzepicę są osoby z żylakami nóg, seniorzy, kobiety w ciąży, pacjenci z nadwagą i palący papierosy, czy wykonujący długotrwałą pracę siedzącą i stojącą. W aptece znajdziemy wiele preparatów wspomagających leczenie zakrzepicy oraz zapobiegających jej wystąpieniu. Po konsultacji lekarz może zalecić regularne stosowanie małych dawek kwasu acetylosalicylowego, który działa przeciwzakrzepowo i poprawia przepływ krwi. Jest dostępny bez recepty i ma postać małych, łatwych do połknięcia tabletek. Często również stosuje się doustnie preparaty zawierające składniki uszczelniające i uelastyczniające ściany naczyń żylnych. Mamy do dyspozycji tabletki, kapsułki i krople z diosminą, hesperydyną, ekstraktem z ruszczyka kolczystego , suchym wyciągiem z kasztanowca, trokserutyną, escyną czy rutozydem i dobezylanem wapnia. Kurację może wspomagać stosowanie na skórę żeli z heparyną działającą przeciwzakrzepowo, przeciwobrzękowo i przeciwzapalnie. Żele heprynowe często są wzbogacone troksetutyną, rutozydem i składnikami znieczulającymi. Zewnętrznie możemy również stosować żele z diklofenakiem, ibuprofenem oraz z wyciągami roślinnymi, np. z kasztanowcem, arniką, nagietkiem.
Już 30 minut spaceru dziennie poprawi działanie układu krążenia, pomoże schudnąć i zwiększy sprawność naszych mięśni.
Suplement diety DOZ S.A.
Hypertension, czyli dieta w leczeniu i zapobieganiu nadciśnienia). Zawiera mało tłuszczu, zwłaszcza zwierzęcego, za to dużo białka, błonnika, ważnych mikroelementów (jak wapń, potas i magnez) i witamin. Jej zasady są proste: jak najmniej żywności przetworzonej, słodyczy i napojów słodzonych oraz soli. Trzeba za to jeść:
• Około 400‒500 g warzyw i owoców dziennie, podzielonych na 4‒5 porcji, przy czym owoców mniej niż warzyw. Szczególnie polecany jest czosnek, który działa przeciwzakrzepowo. Warto zjadać ząbek dziennie, koniecznie posiekany lub zmiażdżony, bo wtedy uwalniają się pożyteczne substancje.
• Mało mięsa, zwłaszcza czerwonego. Nie należy zjadać go więcej niż 500 g tygodniowo, co w praktyce oznacza 3‒4 porcje na tydzień, głównie drobiowego, czerwonego wystarczy raz w tygodniu.
• W pozostałe dni tygodnia jemy ryby i rośliny strączkowe (np. soczewicę, groch, ciecierzycę).
• Wybieramy pełnoziarniste produkty zbożowe i chude produkty mleczne, zamiast tłustych.
• Wskazane jest spożywanie 4‒5 porcji orzechów i nasion w tygodniu.
Tłuste ryby morskie, orzechy włoskie i oleje – zwłaszcza lniany i rzepakowy, tłoczone na zimno, zawierają tłuszcze z rodziny omega-3, działające przeciwzakrzepowo
Rozrzedzamy krew
Najważniejsza jest zwykła woda, dzięki której krew ma odpowiednią konsystencję. Nie wolno dopuszczać do odwodnienia, jeśli bowiem do tego dojdzie, wzrasta ryzyko zlepiania się czerwonych krwinek w żyłach. Należałoby codziennie pić małymi porcjami 1,5‒2 l wody na dobę. Warto też sięgnąć po zioła. Działanie zapobiegające nadmiernemu zlepianiu płytek krwi mają m.in. imbir, kurkuma i cynamon, a także rumianek, koper, tymianek i rozmaryn, stosowane przez nas jako przyprawy. Codziennie dosmaczanie nimi potraw może pomóc, podobnie jak picie herbatek ziołowych. Zielarze polecają też żeń-szeń i ekstrakt z pestek winogron. Trzeba jednak pamiętać, że istnieją przeciwwskazania do stosowania ziół i za każdym razem należy skonsultować się z lekarzem.
W CZASIE PODRÓŻY
DŁUGIE SIEDZENIE ZE ZGIĘTYMI NOGAMI
SPRZYJA ZASTOJOWI ŻYLNEMU.
Najniebezpieczniejsze są podróże trwające ponad 6 godzin. Trzeba się do nich przygotować.
● Jeśli ktoś już przebył zakrzepicę, ma dużą nadwagę, duże żylaki lub choruje na przewlekłe choroby, niech zapyta lekarza, czy nie warto przed podróżą, profilaktycznie, jednorazowo, przyjąć zastrzyku z heparyny. To lek na receptę. Powszechnie dostępny kwas acetylosalicylowy nie chroni przed zakrzepicą żył głębokich.
● Rezerwując bilet, wybieramy miejsce, gdzie będzie więcej miejsca na nogi, np. przy przejściu, żeby swobodniej nimi poruszać.
· Zakładamy podkolanówki, pończochy albo rajstopy uciskowe. Pozostała odzież luźna, by nie tamowała przepływu krwi np. w talii
● Podróżując – o ile to możliwe – wstajemy, przechadzamy się podczas postoju lub w przejściu pojazdu, napinamy i rozluźniamy mięśnie, przynajmniej co 2 godziny robimy proste ćwiczenia nóg.
● Pamiętamy, że objawy zakrzepicy mogą pojawić się do dwóch tygodni po podróży. Wtedy trzeba koniecznie zwrócić się po pomoc do lekarza.
Bielizna uciskowa
Można także nosić podkolanówki, pończochy lub rajstopy uciskowe, które wspomagają odpływ krwi żylnej z najniższych odcinków nóg. Wywierają na nie tzw. dozowany ucisk – największy wokół kostki, zmniejszający się stopniowo ku górze. Wariant profilaktyczny, z najlżejszym uciskiem, polecany jest na długą podróż nawet zdrowym osobom, zmniejsza bowiem ryzyko powstania zakrzepicy, a także obrzęk i uczucie ciężkości kończyn dolnych. Przy czym stopień ucisku powinien określić lekarz, który sprawdzi również, czy nie ma przeciwwskazań do noszenia tego typu odzieży, a produkty najlepiej dobrać w aptece lub sklepie medycznym. Można też samemu zmierzyć obwód nóg według instrukcji znajdujących się np. na stronach internetowych sklepów medycznych. Ważne, aby takie podkolanówki lub pończochy wkładać rano, bo później nogi obrzękną i nie pełnią one swojej roli.
o szczepionki
7pytań
Mimo że są z nami od dziesięcioleci i uratowały miliony istnień, często nie wiemy, jak działają, co grozi, gdy ich zaniechamy, na co warto się zaszczepić czy też jakie faktycznie mogą być po nich powikłania.
TEKST MAGDALENA ŁUKÓW
Do walki z chorobami mamy dwa rodzaje broni: wytworzenie naturalnej odporności na drobnoustroje chorobotwórcze oraz leki, które można podać, gdy już zachorujemy. Naturalna odporność powstaje albo po przebyciu danej choroby, albo dzięki szczepionkom. I choć ta pierwsza jest niezwykle skuteczna, to część z nas może zapłacić za chorobę wysoką cenę, jeśli organizm nie będzie w stanie pokonać wirusa bądź bakterii. Przykładów na to mamy w historii aż nadto. Ospa zabiła w XVIII w. aż 300 mln ludzi w samej tylko Europie, grypa zwana hiszpanką ‒ 100 mln osób w latach 1918‒20, gruźlica ‒ 1/4 populacji Europy w XIX w., czy ostatnio Covid-19 ‒ ok. 15 mln. A prze-
cież możliwość rozprzestrzeniania się wirusów czy bakterii była kiedyś nieporównanie trudniejsza niż w dobie globalizacji. Szczepionki są więc najlepszą ochroną najsłabszych, których organizmy mogą nie poradzić sobie z groźnym zakażeniem. Co jeszcze warto wiedzieć?
1Jak działa szczepionka?
To trening układu odpornościowego, który uczy się, jak bronić się przed konkretnymi patogenami, a dodatkowo na pewien czas produkuje antyciała, które w wypadku zarażenia są już gotowe do walki. Odporność powstaje po mniej więcej 2 tyg. od szczepienia i jeśli nawet potem zachorujemy, przebieg infekcji będzie znacznie łagodniejszy niż wtedy, gdy
układ immunologiczny „widzi” wroga po raz pierwszy. Niekiedy ochrona trwa całe życie, jak jest w przypadku odry, świnki czy różyczki, czasami jednak trzeba się doszczepiać, np. co 10 lat na krztusiec albo co roku na grypę. Dodatkowo, gdy dużo osób zyskuje taką broń, groźne patogeny tracą słabe ogniwa, które mogą zaatakować, aby dalej się rozprzestrzeniać.
2Jakie mamy rodzaje szczepień?
Upraszczając, dzielimy je na:
● szczepionki żywe, które zawierają drobnoustroje chorobotwórcze w dawce wywołującej zakażenie, ale nie chorobę (np. na odrę czy gruźlicę); wywołują najsilniejszą reakcję organizmu, ale i chronią najdłużej;
● szczepionki inaktywowane, czyli zawierające zabite wirusy/bakterie lub ich fragmenty, np. białka, (np. przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu czy durowi brzusznemu), które wymagają kilkukrotnego podania w ciągu życia dla uzyskania trwałej odporności);
● szczepionki najnowszej generacji tzw. wektorowe (przeciwko Eboli, Covid-19) oraz mRNA (Covid-19), które dostarczają do organizmu jedynie informację genetyczną, jakby instrukcję do produkcji antygenu.
3
Co to jest walentność?
Chodzi tu o spektrum ochrony. I tak np. dwuwalentna szczepionka na HPV, czyli przeciw brodawczakowi ludzkiemu odpowiedzialnemu m.in. za raka szyjki macicy, chroni tylko przed wirusami typu 16 i 18, a czterowalentna także przed typem 6 i 11. Reasumując, im wyższa walentność, tym lepsza ochrona dla organizmu.
4
Komu służą, a komu nie?
O szczepieniu każdorazowo powinien decydować lekarz, który sprawdzi stan naszego zdrowia i reakcje na dotychczasowe szczepienia. Poza osobami zdrowymi zaczepić się powinny: dzieci, osoby o obniżonej odporności, gdyż są mniej odporne na wszelkie zachorowania, a także seniorzy. Warto też rozważyć szczepienia, gdy w naszym otoczeniu znajdują się osoby o obniżonej odporności, które możemy zarazić drobnoustrojem ‒ nam nie zrobi krzywdy, ale im już tak. Absolutnym przeciwwskazaniem do szczepienia są: infekcja, zaostrzenie choroby przewlekłej, stan tuż po operacji, alergia na którykolwiek składnik preparatu, przebyty nieposzczepienny wstrząs anafilaktyczny, który zwiększa ogólnie ryzyko ponownego.
W profilaktyce nowotworów
Obecnie jedną z najważniejszych szczepionek jest preparat na wirusa HPV, który odpowiada za wiele zachorowań na raka: szyjki macicy, jamy ustnej i gardła, odbytu, prącia, pochwy i sromu. Szczepienie zaleca się zarówno dziewczynkom, jak i chłopcom ok. 9. roku życia, czyli jeszcze przed rozpoczęciem współżycia. Warto jednak zaszczepić się także później. Trwają trównież prace nad szczepionkami na czerniaka, raka płuc oraz guzów litych.
5
Czy zdarzają się powikłania?
Owszem, gdyż organizm podejmuje walkę z wirusem czy bakterią albo uczy się przed nim bronić. W większości przypadków jest to wyłącznie ból ręki w miejscu ukłucia, czasami może dojść do stanów podgorączkowych czy bólów mięśni, rzadko zdarzają się reakcje alergiczne, sporadycznie wstrząs anafilaktyczny.
6
Czy wolno szczepić się w ciąży?
Przed planowaną ciążą zaleca się szczepienia na: świnkę, odrę, różyczkę, ospę wietrzną, krztusiec, WZW B oraz grypę. Kobietom ciężarnym nigdy nie wolno podać szczepionek żywych. Wolno się szczepić jedynie preparatami inaktywowanymi (przeciw grypie, błonicy, tężcowi, krztuścowi i Covid-19). Innego typu preparaty mogą być podawane jedynie w szczególnych przypadkach zwiększonego ryzyka zakażenia na daną chorobę.
7
Czy można zaszczepić się kilkoma szczepionkami naraz?
Można, a bywa, że jest to wręcz wskazane, z wyjątkiem szczepionek żywych. Razem podaje się np. szczepionki przeciw WZW B, DPT (błonicy, tężcowi, krztuściowi), pneumokokom, zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych oraz rotawirusom.
Multiwitaminy jesień na
O tej porze roku należy zwrócić szczególną uwagę na dostarczenie organizmowi witamin i minerałów, które wspomogą prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Dzięki temu zwiększymy odporność na jesienne infekcje i zachowamy energię.
TEKST MGR. FARMACJI MARTA STACHURA
Wraz z końcem lata zmienia się przyroda i rytm dobowy. Mniej czasu spędzamy w ruchu na świeżym powietrzu, a coraz więcej w domu, Nasz organizm domaga się większej ilości snu, do czego skłania krótszy dzień i zwiększona produkcja melatoniny. Zmienia się również nasza dieta. Z bogatej w świeże warzywa i owoce staje się bardziej monotonna i mniej różnorodna, mniej w niej cennych skadników odżywczych. Aby zapewnić organizmowi odpowiednią ilość witamin, minerałów i innych cennych substancji, warto uzupełnić codzienną dietę o gotowe zestawy multiwitaminowe.
Lepsza odporność
Takie zestawy powinny zawierać optymalny kompleks witamin i minerałów, który wspomaga prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Do zachowania dobrej odporności niezbędne są przede wszystkim:
Witamina C ‒ silny antyoksydant wspierający produkcję białych krwinek. Poprawia odporność i skraca czas trwania infekcji. Dzienne
40 dbam o zdrowie
zapotrzebowanie: 1 mg/ kg masy ciała. Przy przeziębieniu: 1000 mg/ dobę.
Witamina B12 ‒ pomaga przy ciągłym uczuciu zmęczenia i obniżonym nastroju. Dzienne zapotrzebowanie: 2,4 mikrograma.
Witamina D ‒ latem jest produkowana w skórze dzięki promieniom słońca, od jesieni do późnej wiosny powinna być dostarczana w diecie, wzmacnia odporność, pomaga przy problemach ze snem i poprawia samopoczucie. Zapotrzebowanie dzienne dla człowieka dorosłego: 2000‒4000 j.m.
Każdy może sięgnąć po wybrany zestaw multiwitamin dla siebie, w zależności od wieku, diety, stopnia aktywności oraz indywidualnych potrzeb.
Selen‒ zwiększa aktywność komórek odpornościowych.
Miedź i cynk ‒ wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego, chronią przed stresem.
Niektóre zestawy multiwitaminowe zawierają również wyciągi roślinne, np.: z bzu czarnego ‒ obniża gorączkę, oczyszcza organizm, z echinacei ‒ wykazuje działanie immunomodulujące, przeciwzapalne, przeciwwirusowe, z czosnku (bezzapachowy) ‒ działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, obniża ciśnienie krwi. Oprócz tego warto włączyć do codziennej suplementacji preparaty z prebiotykami (odżywiają naszą własną florę bakteryjną) i probiotykami (uzupełniają jelitową florę o dodatkowe pożyteczne szczepy bakteryjne).
Dobry nastrój i więcej energii
Gdy dni stają się krótsze, a aura za oknem kapryśna, trudno o utrzymanie wysokiego poziomu energii i chęci do działania. Wtedy z pomocą mogą przyjść naturalne składniki, których warto poszukać w nowoczesnych zestawach witaminowych. To m.in.: ashwagandha, różeniec górski, żeń-szeń syberyjski, żeń-szeń amerykański, żeń-szeń koreański ‒ naturalne adaptogeny, czyli surowce, które zwierają substancje pomagające adaptować się naszemu organizmowi do zmiennych warunków zewnętrznych; dodają energii, poprawiają nastrój, zwiększają odporność na stres; kwasy omega-3 w dużej dawce działają przeciwdepresyjnie; poza tym wspomagają pracę mózgu i serca, łagodzą stany zapalne, które towarzyszą m.in. przeziębieniom i infekcjom wirusowym; orzeszki Cola i wyciągi z Yerba Mate to egzotyczne surowce roślinne z Afryki i Ameryki Południowej, które od dawna wykorzystywano do podniesienia poziomu energii i dodania sobie wigoru, są jednak przeciwwskazane dla osób z nadciśnieniem tętniczym krwi.
REKLAMA
Jedyną skuteczną metodą wykrycia raka piersi są badania przesiewowe. Regularnie wykonywane pozwalają stwierdzić zmiany nowotworowe na wczesnym etapie choroby, gdy możliwe jest skuteczne leczenie.
TEKST DR N. MED. GINEKOLOG WOJCIECH GONTAREK
Bądźmyczujne
Rak piersi to najczęstszy nowotwór u kobiet w Polsce. Rocznie choruje ponad 20 000 pacjentek, a wskaźnik umieralności na niego jest najwyższy ze wszystkich chorób nowotworowych. Mimo programów profilaktycznych i medialnych informacji na temat samokontroli piersi i rutynowych badań profilaktycznych wskaźniki te nie zmniejszają się. Do czynników predestynujących do choroby piersi należą: wiek, czynniki genetyczne, hormonalne, środowiskowe i dietetyczne oraz używki. Diagnostyka piersi ma na celu tak wnikliwe badanie, aby całkowicie wykluczyć raka lub podjąć natychmiast odpowiednie leczenie.
Ważny wywiad
Podczas diagnostyki niezwykle istotny jest wywiad przeprowadzany z pacjentką, który jest integralną częścią badania przesiewowego. Obejmuje on pytania (oceniające również stopień ryzyka) m.in. o: wiek pacjentki; obciążenie rodzinne chorobami
nowotworowymi piersi lub jajników (genetyczne uwarunkowanie antygenem BRCA1 i BRCA2); obecności ciąży i popołogowych zapaleń gruczołu sutkowego podczas karmienia piersią; ropni lub bakteryjnych stanów zapalnych sutków; rodzaj przyjmowanych leków hormonalnych regulujących cykl; stosowanie innych leków hormonalnych mających wpływ na produkcję i wydzielanie prolaktyny czy innych mogących mieć wpływ na pojawienie się wydzieliny z sutków lub stwardnienia piersi; choroby metaboliczne jak cukrzyca, otyłość. Wywiad kliniczny powinien zawierać istotne pytania co do czasu wystąpienia pierwszych objawów, jak również czy pacjentka zna i potrafi na początku cyklu przeprowadzić samokontrolę piersi i jakie niepokojące objawy zauważyła.
Samokontrola to podstawa
Bardzo ważne w profilaktyce raka jest samobadanie piersi. Należy to robić regularnie, dzięki czemu można wyczuć ewentualną różnicę między badaniami, kobiety
Mammografia
jest bezpłatnym badaniem. Obejmuje kobiety w wieku od 45 do 74 lat. Należy wykonywać ją minimum co dwa lata.
miesiączkujące wykonują je od 3 do 5 dni po ustaniu krwawienia, te, które już nie miesiączkują ‒ co miesiąc w podobnym przedziale czasowym, np. w pierwszy weekend miesiąca. Podczas samokontroli piersi należy: ocenić wielkość i symetryczność piersi oraz symetryczność i objawy dysproporcji lub wciągania brodawek sutkowych, sprawdzić, uciskając lekko brodawki sutkowe, konsystencję i gęstość wydzieliny z brodawki jednej lub dwóch, sprawdzić poszerzenie tkanek (węzły chłonne) nad obojczykiem i wzdłuż dołów pachowych, ocenić rysunek naczyń na powierzchni skóry piersi.
Takie objawy, jak: bolesność, guz, obrzęk, ocieplenie miejsc zaczerwienionych, owrzodzenie, wciągnięcie skóry i uczucie dyskomfortu to sygnał do niezwłocznego skonsultowania się ze specjalistą, który zleci niezbędne badania.
USG i mammografia
Na podstawie diagnostyki palpacyjnej piersi w 90 proc. przypadków uzyskujemy wstępną ocenę kliniczną. Następnie wykonywane jest USG, które do 35. roku życia należy do rutynowych badań piersi. Po 40. roku życia USG powinno być potwierdzone przez mammografię. O ile USG lepiej oddaje obraz zmian torbielowatych, torbielowato-litych czy nacieków zapalnych, to mammografia uzupełnia diagnostykę o ocenę gęstości tkanek, ewentualnych guzów, zwapnień czy poszerzenia węzłów chłonnych typowych dla sutków pachowych i nadobojczykowych. W przypadkach stwierdzenia guza bez względu na jego rodzaj należy poszerzyć badanie o biopsję cienko- lub gruboigłową celem kwalifikacji do dalszego postępowania chirurgicznego i oceny histopatologicznej. W rakach sutka polecana jest diagnostyka tomograficzna PET.
REKLAMA
Zioła i przyprawy
kontra geny
Malutka spirala, na której zapisany jest nasz los ‒ takie skojarzenie budzi w nas zwykle słowo „geny”. Lekarze porównują je raczej do drogi, na której znajdują się dwa rodzaje komunikatów: „Tu będzie dobrze” , „A o to miejsce zadbaj” .
TEKST ANNA SKOCZEŃ
Zgenami nie ma żartów, to prawda. Jeśli w naszej rodzinie często pojawiała się lub pojawia jakaś choroba, możemy i my mieć do niej predyspozycje. To informacja, że należy o siebie szczególnie zadbać, czyli prowadzić zdrowy tryb życia, aby zmniejszyć ryzyko chorób. Dbając o codzienny jadłospis, warto włączyć do niego naturalne produkty o właściwościach ochronnych.
AADla mózgu
Witania
ospała dba o neurony i komórki glejowe.
shwagandha
ronia
Wiedzie prym wśród owoców jagodowych, jeśli chodzi o pochłanianie wolnych rodników. A im mniej tych niszczycielskich cząsteczek w obciążonym genetycznie organizmie, tym lepiej. Według badań, aronia działa o 23 proc. mocniej od borówek i o 65 proc. ‒ od porzeczek. Pamiętaj o niej zwłaszcza, gdy w twojej rodzinie występuje choroba Alzheimera lub Parkinsona, a także jeśli pojawiają się nowotwory. Świeże owoce nie będą tak cierpkie, jeśli na dwie doby włożysz je do zamrażalnika. Sok z aronii dodawaj do herbaty, zwykłej wody, przetworów mlecznych przez cały rok.
12 ziół
Herbatka ziołowa, która subtelnie łączy w sobie delikatność rooibosa, rumianku, werbeny z wyrazistym smakiem mięty, goździków i cynamonu. Torebki, 20 szt.
Inne nazwy to witania ospała, żeń-szeń indyjski, zimowa wiśnia. Jest ona bogatym źródłem witanolidów. Związki te to potężna oręż w walce z nowotworami, a także skłonnościami do nich. Ashwagandha zawiera ich aż 40 rodzajów! Zioło to podnosi też poziom naturalnie wytwarzanych przez organizm substancji przeciwutleniających i przeciwnowotworowych. Dobra norma to 300‒500 mg dziennie (maksymalnie 3 miesiące). Zioła nie wolno łączyć z alkoholem. Dla poprawy smaku możesz dodać łyżkę miodu.
Kadzidłowiec indyjski
Znany też jako boswellia serrata może pomóc w zapobieganiu i leczeniu chorób zapalnych, którym sprzyjają mutacje genetyczne, np. genu białka NOD2. Takim schorzeniem jest choroba Leśniowskiego-Crohna atakująca jelita. Kadzidłowiec to zioło polecane też przy reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS).
Odpowiednia dawka. Najlepiej ustalić ją ze specjalistą fitoterapii ‒ nie powinna być zbyt wysoka, ale też za niska (bo działa wtedy prozapalnie).
Vilcacora
Wśród twoich bliskich zdarza się rak płuc, piersi lub okrężnicy?
Wykazano, że vilcacora działa przeciwnowotworowo zwłaszcza w tego typu przypadkach. Zwiększa zdolność organizmu do samoobrony i skuteczność terapii.
Przepis na odwar. Łyżkę suszonej kory zalej litrem zimnej wody, doprowadź do wrzenia i gotuj 20 min; przecedź. Pij 3 razy dziennie po szklance.
Zielona herbata
Pijący ją na co dzień Azjaci dobrze wiedzą, co robią. W delikatnym naparze drzemie wielka moc. Odpowiadają
za nią tzw. katechiny. Galusan epigallokatechiny może chronić nie tylko przed rakiem piersi, płuc, okrężnicy i prostaty, ale także glejakiem.
Zasady parzenia. Po zagotowaniu wody odczekaj 7‒8 min i dopiero zalej nią listki, najlepiej w lekko ciepłym naczyniu. Parz pod przykryciem 2‒6 min (im dłużej, tym większe działanie uspokajające). Koniecznie od-
Miłe dla oka, będące symbolem polskiej przyrody drzewo skrywa wiele leczniczych substancji. Jedną z nich jest betulina. Występujący w korze związek może pomóc w uniknięciu chorób neurodegeneracyjnych. Wspomaga dopływ krwi do mózgu. Nie dopuszcza też do rozwoju stanów zapalnych zaburzających komunikację między neuronami i powodujących ich degenerację, a w efekcie ubytki w mózgu. Przepis na odwar. 1‒2 łyżeczki suszonej kory zalej kubkiem wrzątku i parz 10‒15 minut, przecedź. Pij 2 razy dziennie. Dla smaku warto dodać do napoju imbir lub kardamon.
zarnuszka siewna
Jest dobroczynna szczególnie dla układu oddechowego. Występujące w niej tymochinon i nigellon wykazują działanie przeciwhistaminowe i przeciwzapalne oraz rozluźniające oskrzela. Jeśli obawiasz się astmy, to zioło dla ciebie. Ciemnogranatowe ziarenka to również składniki skracające cykl życia komórek nowotworowych. O czarnuszce warto pamiętać dla zdrowia trzustki i wątroby. Olej z czarnuszki. Najlepiej, by był ekologiczny. I koniecznie tłoczony na zimno. Pij łyżeczkę dziennie (ale nie więcej).
Cynamon
Hamuje działanie enzymu α-glukozydazy, który odpowiada za poposiłkowy wzrost poziomu glukozy we krwi. Zapobiega więc rozwojowi cukrzycy, także o tej typu 2 coraz częściej mówi się, że może być również dziedziczna.
Zwykle myślimy o sesji oczyszczającej organizm na wiosnę. Wiadom0 – zbliża się letnia odsłona ciała, chcemy pozbyć się paru kilogramów i czuć się zdrowiej. Dietetycy przekonują, że warto taki detoks zrobić także jesienią. I nie chodzi tu o zbędne kilogramy (choć pewnie będzie to bonusem), ale o wzmocnienie swojej odporności przed zimą. A ta zaczyna się w jelitach (o tym, jak ich kondycja wpływa na nasze zdrowie piszemy na s. 64‒66). Wszelkie wirusy uwielbiają nagromadzone w organizmie toksyny, bo po prostu sprzyjają ich rozwojowi. Zadaniem jesiennej diety jest więc oczyszczenie z nich jelit. Co zrobi to najlepiej? Oczywiście warzywa i owoce, najchętniej te z własnej grządki lub lokalnego ryneczku: buraki, pomidory, kapusta, jarmuż, jabłka, gruszki czy śliwki. Będzie smacznie i tanio. Warto spożywać je na surowo, a jeśli na ciepło – to piec lub dusić. Taka roślinna dieta dostarczy mnóstwo mikroelementów, takich jak: witamina C, żelazo, magnez czy cynk. Witamina C ochroni przed przeziębieniem, żelazo zapobiegnie anemii i zmęczeniu, magnez pomoże w walce ze stresem i jesiennym obniżeniem nastroju. Nie wolno przy tym zapominać o nawodnieniu organizmu. Pijmy więc soki, koktajle, a przede wszystkim wodę. Nie wiem jak Wy, ale jestem zmotywowana do rozpoczęcia jesiennego detoksu. Nie musi trwać długo – daję sobie na to tydzień.
Karolina Banasiak
Farmaceutka, redaktor prowadząca ,,DOZ Magazyn”. Miłośniczka kotów, ciekawych ludzi i książek. Energii dodają jej zajęcia na trampolinach i jogging, a wycisza się na działce w otoczeniu natury.
TEKST KAROLINA BANASIAK
ZDJĘCIA: ROBBY CYRON
ŻYJĘzdrowo
Zachwalane były do niedawna jako superzdrowe i dietetyczne. Tymczasem wyniki najnowszych badań nie zawsze są tak optymistyczne. Niektóre zamienniki i dodatki w żywności spożywane w nadmiarze mogą nie pójść na zdrowie.
Uwaga na zamienniki!
Dowiedzieliśmy się niedawno, że popularnych słodzików powinny unikać osoby chore na serce, a produkty light nie gwarantują szczupłej sylwetki. Nawet jeśli niektóre informacje wydają się sensacyjne, warto je znać, jeśli chcemy odżywiać się zdrowo.
TEKST MARTA SZYMCZYK-JAWORSKA
Miało być zdrowiej
Jak to się zaczęło, że zaczęto stosować sztuczne zamienniki naturalnych produktów, jak choćby słodziki zamiast cukru? Na początku wcale nie ze względów dietetycznych, lecz dla zysku. Na przykład sacharyna ‒ słodsza od cukru nawet 500 razy (odkryta w Stanach Zjednoczonych w 1879 r.) ‒ zawdzięczała zawrotną karierę dużo niższej cenie niż cukier. W przedwojennej Polsce był on obłożony wysoką akcyzą, więc przemycano sacharynę, choć groziły za to wysokie kary. To że praktycznie nie ma ona kalorii, odkryto później i zaczęto zalecać ją cukrzykom. Popularność słodzików rosła, pojawiały się nowe, np.: aspartam (wynaleziony w 1965 r.) i ksylitol stosowany w produktach
SŁODZIKI SĄ STOSOWANE
TEŻ W NIEKTÓRYCH PRODUKTACH MLECZNYCH, NP. JOGURTACH.
spożywczych od lat 70. XX w. Czy doniesienia o skutkach ubocznych słodzików, a także innych syntetycznych substancji w żywności oznaczają, że ich lata świetności zaczynają mijać?
Aspartam
na celowniku
Ta syntetyczna substancja ‒ do 200 razy słodsza od cukru i oznaczona jako E951 ‒ zyskała większą popularność niż sacharyna (aspartam nie ma jak ona metalicznego posmaku). Gdy pojawił się na rynku, wielu lekarzy uważało, że nie jest on wystarczająco przebadany, ale po wielu testach na toksyczność i rakotwórczość dopuszczono go do obrotu i w USA, i UE (odpowiednio w latach 80. i na
POKOLOROWANE JEDZENIE
Większość barwników dopuszczonych do stosowania w żywności to barwniki naturalne, np. żółta kurkumina (E100) z łodyg kurkumy, czerwień koszenilowa (E124) ze zmielonych pancerzyków owada o nazwie czerwiec kaktusowy czy pomarańczowe karoteny (E160a) np. z marchwi. Są bezpieczne, rzadko wywołują alergie. Natomiast syntetyczne barwniki, nawet te dopuszczone do stosowania, wciąż są badane. Ostatnio Komisja Europejska wycofała z użycia tzw. biel tytanową stosowaną dla poprawy wyglądu produktów (dwutlenek tytanu o symbolu E171). Uznano bowiem ten barwnik za możliwie toksyczny.
początku 90. XX w.). Jedyne ostrzeżenie to zakaz spożywania aspartamu przez chorych na fenyloketonurię (wrodzoną chorobę metaboliczną), gdyż rozkłada się on w organizmie na aminokwasy szkodliwe dla tych osób. Według najnowszych raportów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z lipca 2023 r. uznano aspartam za „możliwie rakotwórczy” jedynie wówczas, gdy jest spożywany w dawkach przekraczających dopuszczalny limit, który wynosi 40 mg na kilogram masy ciała. Aby przekroczyć tę dawkę, osoba ważąca 70 kg musiałaby dziennie wypijać więcej niż 9‒14 puszek napoju słodzonego aspartamem (w zależności od tego, ile słodzika zawiera napój). Ale należy pamiętać, że aspartam znajduje się też w wielu innych produktach, o czym możemy nie wiedzieć, jeśli nie śledzimy informacji na etykietach (to m.in. sosy, musztardy, śniadaniowe przetwory zbożowe i in.).
Ksylitol nie dla sercowców
Najnowsze wyniki badań zalecają ostrożność w używaniu tego słodzika przez osoby, które cierpią na choroby układu sercowo-naczyniowego. Ksylitol (pozyskiwany z kory brzozy i oznaczany jako E967) został uznany przez „European Heart Journal” (pismo kardiologiczne) za słodzik mogący zwiększać krzepliwość krwi, więc także ryzyko zawału i udaru mózgu. Aby jednak narazić się na takie niebezpieczeństwo, trzeba by spożywać ksylitol systematycznie powyżej trzech łyżek dziennie. Ale
Aspartam nie nadaje się do podgrzewania ‒ do wypieków, przetworów i słodzenia gorących napojów. Pod wpływem wysokiej temperatury powstaje bowiem szkodliwy metanol.
pamiętajmy, że jest on dodawany również do wielu produktów o obniżonej wartości energetycznej, np. deserów, wyrobów cukierniczych, sosów, napojów bezalkoholowych. Stwierdzono, że także słodzik erytrytol (E968), zwany erytrolem, może zwiększać ryzyko zakrzepów krwi. Badania nad tym trwają, więc trudno określić, jaka dzienna dawka erytrolu na pewno nie zaszkodzi.
Produkty light mniej tuczące?
Tak zwane produkty lekkie mają obniżoną o mniej więcej 30 proc. zawartość tłuszczu (np. w majonezie) lub cukru (np. w batonie). Kiedyś były kierowane do osób z nadwagą, potem polecane w reklamach dla wszystkich dbających o szczupłą sylwetkę. Czy rzeczywiście pomagają utrzymać wagę w ryzach? Niekoniecznie, bo nie zawsze są mniej
NAPOJE ZERO... CZY BEZ CUKRU SĄ LEPSZE?
Grupą produktów, do których od dawna dodaje się aspartam, są napoje tzw. zero kalorii. Rzeczywiście mają ich minimalną ilość (np. 0,2 kcal w 100 ml), a nadal są słodkie i to bardzo. Niektórzy naukowcy uważają, że słodkie napoje ‒ bez względu na to, czy są słodzone cukrem, czy słodzikami ‒ pobudzają apetyt. Po ich wypiciu mamy ochotę coś przekąsić. Warto pamiętać, że w tych napojach są również konserwanty i sztuczne aromaty.
Jakie słodziki, barwniki,
emulgatory mogą być dodawane do żywności określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu.
kaloryczne, poza tym tłuszcz jest w nich zastąpiony np. emulgatorami, cukier w słodyczach ‒ słodzikami i... tłuszczem. Tymczasem wydaje się nam, że takie produkty możemy jeść bezkarnie w większych ilościach ‒bo przecież na etykiecie napisano, że są lekkie ‒ a to prosta droga do utraty kontroli nad zjadaną ilością.
Co z emulgatorami?
Poprawiają konsystencję produktów, bo ułatwiają połączenie się oleju z wodą. Naturalnym emulgatorem jest np. jajko, które świetnie łączy się z olejem w domowym majonezie. Ale jest nietrwałe. Zaczęto więc stosować jako emulgatory w masowej produkcji żywności substancje trwałe, zazwyczaj naturalne, np. lecytynę, agar, skrobię, pektyny, ale również syntetyczne. Trudno wyliczyć wszystkie (na etykietach oznakowane od E400 do E499) oraz to, do ilu produktów są dodawane, m.in.: do majonezów, dipów, batonów, nawet do niektórych rodzajów pieczywa.
SYROP Z AGAWY
Ma właściwości antyseptyczne i przeciwzapalne (zawiera też mikroelementy, m.in. wapń i magnez). Choć sporo w nim cukrów, ma niski indeks glikemiczny (IG 10‒27),
MIÓD
KAROLINA BANASIAK
REDAKTOR
PROWADZĄCA
RADZI
Cukier to jeden z głównych winowajców plagi otyłości i chorób dietozależnych. Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła w 2003 r., że napoje słodzone cukrem wpływają w znacznym stopniu na nadmierną masę ciała. A pamiętajmy, że znajduje się on również nie tylko w słodyczach, ale i... w słonych przekąskach, keczupach, płatkach, pieczywie. Nie dziwi więc, że jego zamiennikiem dla wielu osób, zwłaszcza diabetyków, stały się słodziki, bezkaloryczne, o niskim indeksie glikemicznym. Spożywane z umiarem są bezpieczne dla zdrowia, a eksperci wciąż monitorują ich wpływ na nasze zdrowie, podobnie jak innych dodatków do żywności.
Emulgatory, jak inne dodatki do żywności, podlegają rygorystycznym przepisom UE. Problem tkwi jednak w tym, że coraz trudniej znaleźć produkty bez emulgatorów, a więc w spożywanej przez nas przetworzonej żywności. A udowodniono, że emulgatory mogą sprzyjać otyłości, ponieważ mają wpływ na florę bakteryjną w jelitach.
JEŚLI NIE CUKIER I SŁODZIKI, TO CO?
SYROP KLONOWY
SUSZONE OWOCE
Wzmacnia odporność, jest źródłem wielu związków mineralnych, flawonoidów i polifenoli łagodzących stany zapalne. Zawiera dużo glukozy i fruktozy i ma wysoki IG ‒ 85. W łyżeczce miodu jest ok. 40 kcal.
W jego składzie są witaminy z grupy B i sole mineralne, zwłaszcza fosfor, krzem, magnez. Ale ma też dużo sacharozy i wysoki indeks glikemiczny ‒ 65.
Dodane do herbaty ‒ suszone jabłka, żurawina, daktyle ‒ nadadzą jej lekko słodki smak i aromat. Po wypiciu naparu można je zjeść, zawierają dużo błonnika, poprawiają pracę jelit.
ZDJĘCIA: ROBBY CYRON
DLA TYCH, KTÓRZY DODAJĄ SKRZYDEŁ WYOBRAŹNI
Podrażnione gardło? Nadwyrężony głos?
Poczuj różnicę podczas ssania pastylki!
� przyjemna, miękka pastylka ze specjalnym ekstraktem z porostu islandzkiego
� delikatnie i długotrwale nawilża podrażnioną błonę śluzową gardła
� chroni błony śluzowe przed wysychaniem i dalszym podrażnieniem
Moje gardło. Mój głos. Moja isla.
Pastylki isla® cassis z aktywnym wyciągiem z porostu islandzkiego pomagają łagodzić objawy chrypki i podrażnionego gardła. isla® tworzy powłokę osłaniającą błonę śluzową jamy ustnej i gardła, zapewniając jej ochronę. Kojące działanie isla® pomaga przywrócić równowagę podrażnionej błonie śluzowej. Producent: Engelhard Arzneimittel GmbH & Co. KG. Podmiot prowadzący reklamę: Salveo Poland Sp. z o.o. ISL/2024/09
BEZ CUKRU
WKŁADAJ WARZYWA I OWOCE DO EKOLOGICZNYCH
OPAKOWAŃ, NP.: KOSZYKÓW, TOREB Z MATERIAŁU.
Czy plastik
nam zagraża?
Sztuczne tworzywa nie tylko zaśmiecają środowisko, lecz także mogą być toksyczne dla organizmu. Warto wiedzieć, które szkodzą nam najbardziej i jak ich unikać na co dzień.
TEKST BARBARA TULEJA
1Wybieraj opakowania
z papieru lub szkła
Jednorazowe naczynia, reklamówki, plastikowe butelki czy pojemniki są bardziej niebezpieczne, niż do tej pory myślano. Wiele tworzyw wydziela szkodliwe substancje, które przenikają do organizmu. Kumulując się przez lata, mogą podstępnie niszczyć nasze zdrowie. Badania pokazują, że uwalniane przez plastik toksyny potrafią zaburzać równowagę hormonalną, przyspieszać menopauzę, wpływć na układ nerwowy, przyczyniać się do epidemii otyłości i cukrzycy. Aby temu zapobiec, USA i kraje UE wprowadzają coraz więcej ograniczeń w stosowaniu plastiku, szczególnie tam, gdzie ma on kontakt z żywnością. Dowiedziono, że w różnych typach plastikowych opakowań znajduje się ok. 1000 związków, które mogą przenikać żywności. Dlatego najlepiej przechowywać ją w pojemnikach ze zwykłego niepowle kanego papieru, szkła albo wikliny.
2Kupuj warzywa i owoce bez folii
Unikaj włoszczyzny, pomidorów itp. na tackach przykrytych folią, bo pozostałości pestycydów (nawozów) wchodzą w reakcję z plastikiem i szkodzą nam jeszcze bardziej.
Nie przechowuj też warzyw czy owoców w reklamówkach, tylko np. w drewnianych/wiklinowych skrzyneczkach. Na szczęście większość szkodliwych związków możemy usunąć, po prostu obierając owoce i jarzyny ze skórki lub zanurzając je na 10 minut w roztworze z sody (łyżeczka na szklankę wody).
3Uważaj na napoje w butelkach PET
Najczęściej sprzedawana jest w nich woda mineralna, soki, jogurty oraz mleko I choć producenci zapewniają, że są to opakowania bezpieczne, to naukowcy mają wątpliwości. W napojach z butelek PET odkryto bowiem m.in. rakotwórczy antymon i ksenoestrogeny, które wpływają na nasz układ hormonalny. Toksyczność opakowań PET zwiększa się pod wpływem temperatury. Dlatego kupowane w nich napoje powinny być przechowywane w temp. do 15 st. C, a rzadko jest to możliwe. Ponownie wyorzystywane są również bardziej toksyczne. Najlepiej przed zakupem sprawdzić informacje, z jakiego tworzywa je wyprodukowano – są na spodzie produktu (ramka oznaczeń obok). Zrezygnuj z zakupu, gdy widzisz na opakowaniu oznaczenie PC7 lub cyfrę 7 w trójkącie.
4
Unikaj przetworów w puszkach
Niestety, większość z nich od wewnątrz pokryta jest białawą powłoczką. A to nic innego jak plastik. Może on zawierać toksyczny bisfenol A (BPA), związek o budowie zbliżonej do żeńskiego hormonu – estrogenu. Jeśli jednak kupisz ryby, warzywa czy konserwę w takiej puszce, zaraz po otwarciu przełóż jej zawartość do szklanego pojemnika, aby ograniczyć dalsze przenikanie BPA do produktu spożywczego.
WAŻNE OZNACZENIA NA OPAKOWANIACH
01 PET ‒ nie używać ponownie, nie trzymać na słońcu.
02 HDPE – jeden z bezpieczniejszych (np. pojemniki na żywność).
03 PVC – lepiej unikać opakowań z tym znaczkiem, nie podgrzewać.
5
07 – najbardziej szkodliwy plastik. Najlepiej go unikać.
04 PE-LD – w miarę bezpieczny, ale mało odporny na wysokie temp.
06 PS – styropian nie powinien być stosowany do żywności.
05 PP – bezpieczny, można przechowywać żywność i podgrzewać.
Nie podgrzewaj jedzenia w styropianie i plastiku
Dania na wynos, nawet te najbardziej zdrowe, najczęściej sprzedawane są w styropianowych opakowaniach. A ten rodzaj tworzywa może być szkodliwy, m.in. ze względu na zawartość w nim rakotwórczego styrenu. Chociaż producenci zapewniają, że styropian nie powinien wydzielać chemikaliów do żywności, to zawsze lepiej go unikać. Na pewno zaś nie powinniśmy odgrzewać jedzenia w takich pojemnikach w mikrofalówce ani piekarniku – ciepło znacznie zwiększa ilość wydzielanych toksyn. Jedzenie znacznie lepiej przełożyć do szklanego naczynia, nawet jeśli na opakowaniu jest informacja, że można je wkładać do mikrofali. Warto też wiedzieć: pudełka na hamburgery czy frytki, a także powlekany papier do owijania kanapek, mogą zawierać szkodliwe związki (PFAS), które przedostają się do pożywienia.
Aloes
Zawiera sok z liści aloesu wyprodukowany z ekstraktu oraz witaminę B6, która pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego i nerwowego. Płyn, 1L
Podmiot prowadzący reklamę: Orkla Care S.A., ul. Fabryczna 5a, 00-446 Warszawa.
naApetytmałą
JEMzdrowo czarną
Smak kawy i jej wpływ na zdrowie zależy nie tylko od sposobu parzenia, ale także od jakości ziaren, ich świeżości i gatunku. Poznajmy tajemnice napoju, który tak bardzo lubimy.
z rana Kawa nie tylko
Pijemy ją, by dodała nam energii, a także dla przyjemności. Często z przyjaciółmi, bo umila pogawędki. Zawsze powinna być jak najlepszej jakości. Świeża i aromatyczna.
NasZ ekspert
BARBARA LASOTA
mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW
Kochamy kawę za jej smak, ale kto wie, czy nie bardziej jeszcze za aromat, który napełnia pomieszczenie w chwili parzenia napoju. Zapach ten należy do najbardziej rozpoznawalnych na świecie. Uwielbiają go nawet osoby, które z różnych względów nie piją kawy. Zdaniem chemików, tworzy go co najmniej kilkaset substancji znajdujących się w mielonych ziarnach, poddanych wcześniej procesowi palenia. Zapach ten w pewnym sensie uzupełnia dodającą nam
skrzydeł kofeinę. Jest to swoista aromaterapia. Czujemy zadowolenie i odprężamy się. Brązowe ziarenka zmielone na proszek i odpowiednio zaparzone, z racji bogatego składu mają również inne pozytywne działanie na nasz organizm. Chronią komórki przed uszkodzeniem i zmniejszają ryzyko miażdżycy oraz cukrzycy typu 2. Oczywiście, jeśli pijemy napoje kawowe z umiarem, do 4 filiżanek dziennie. Nadmiar szkodzi. Nie tylko dlatego, że wtedy przyjmujemy za dużą dawkę kofeiny, ale też z powodu zawartości akrylamidu i furanu. Powstają one w trakcie palenia kawy, zwłaszcza intensywnego, i mogą przyspieszać tworzenie się niebezpiecznych wolnych rodników. Duże znaczenie ma również jakość kawy.
Rozpuszczalna czy sypana
Jedna i druga ma swoich zwolenników. Ci, którzy preferują rozpuszczalną, twierdzą, że dobrze się po niej czują, a po sypanej miewają dolegliwości żołądkowe. Rzeczywi-
ARABIKA, ROBUSTA, LIBERICA.
Światowy rynek kawy zdominowały dwa pierwsze gatunki, czyli arabika i robusta. Ale w specjalistycznych sklepach można spotkać także libericę, pochodzącą z Liberii w Afryce Zachodniej. Arabika ma przyjemny, łagodny smak i delikatnie wyczuwalną słodycz. Uważa się ją za najszlachetniejszy gatunek, co rzutuje również na wyższą cenę. Robusta jest bardziej cierpka. Pijąc ją, wyczuwamy lekką goryczkę i większą kwasowość. Zawiera jednak dużo więcej kofeiny od arabiki. Liberica jest podobna w smaku do robusty ‒ gorzkawa i ma ziemisty posmak.
ście, ta pierwsza jest łagodniejsza dla żołądka, bo zawiera mniej substancji drażniących śluzówkę i kofeiny. Gdy zdecydujemy się na nią, warto się zastanowić, czy kupić liofilizowaną, czy też taką, która produkowana jest metodą rozpyłową. Obydwie powstają przez suszenie naparu kawy ziarnistej, tylko nieco inaczej. Liofilizowane granulki są zazwyczaj smaczniejsze, bardziej aromatyczne i zawierają mniej szkodliwego akrylamidu niż drugi typ. Wydają się więc produktem wartościowszym. Na ich opakowaniu producenci zawsze zamieszczają informację o metodzie wytwarzania. Osoby, które dobrze tolerują kawę sypaną, powinni pozostać przy niej. Jest bowiem mniej przetworzona.
Ziarnista najlepsza
Jeśli nie mamy ekspresu z wbudowanym młynkiem, rozważmy zakup młynka. Dzięki temu będziemy mogli pić w domu napar ze świeżo zmielonych ziaren.
O wiele bardziej wyrazisty i aromatyczny niż ten z kawowego proszku, uzyskanego kilka miesięcy temu. Taki napój lepiej również pobudza. Często bywa także, że do ładnych, kolorowych opakowań z kawą mieloną trafia gorszy surowiec. Klient nie zorientuje się bowiem, czy ziarna były dorodne, dobrze wysuszone i dojrzałe, czy też nie. Natomiast jakość kawy, która nie została zmielona, łatwo oceni nawet laik.
Czytajmy etykiety
Nie dajmy się nabrać na zamieszczone slogany o unikalnym charakterze czy naturalnym smaku. Przede wszystkim szukajmy informacji, czy w opakownaiu jest arabika, robusta, czy może ich mieszanka. Zwróćmy uwagę na datę palenia (im świeższa kawa, tym lepsza) i na stopień palenia. Najlepsze są ziarna średnio palone, a więc niezbyt ciemne. Mają zrównoważony smak i aromat, nie są gorzkie.
Filiżanka espresso zawiera ok. 200 mg kofeiny. Natomiast kawa z ekspresu przelewowego i zaparzona w dzbanku ok. 70 mg tej substancji.
Dobrze
zaparz
• W ekspresie – najlepszą i najzdrowszą kawę otrzymujemy z modelu ciśnieniowego, zwłaszcza takiego z młynkiem, który na bieżąco mieli ziarna. Ale napój z urządzenia przelewowego i kafetiery też jest dosyć aromatyczny i smaczny.
• Z użyciem filtra – tzw. dripper z papierowym wkładem umieszczamy w kubku, wsypujemy średnio zmieloną kawę (2 łyżeczki) i zalewamy wodą o temp. ok. 95 st. C. Ma podobną jakość jak z ekspresu przelewowego.
IDEALNA WODA DO PARZENIA KAWY
Nie zalewajmy kawy wrzątkiem. Bariści uważają, że zbyt wysoka temperatura spłyca aromat i powoduje, że napój staje się bardziej gorzki i cierpki, niż powinien. Zalecają, aby zalewać świeżo zmielone ziarna wodą o temp. 92‒96 st. C. Jeśli nie mamy czajnika z funkcją regulacji temperatury, po prostu odczekajmy 30 sekund po zagotowaniu i wtedy zalejmy kawę. Będzie miała idealną temperaturę. Jakość naparu zależy również od twardości wody. Przed zagotowaniem warto ją przefiltrować, aby była bardziej miękka.
• W dzbanku – to nieco gorsza metoda od poprzednich, ale lepsza niż parzenie kawy w szklance. Drobno mielone ziarna zalewamy wodą, która ma nieco mniej niż 100 st. C, czekamy 3 minuty, aż fusy opadną i napój nabierze mocy, a następnie przelewamy go do przygotowanych filiżanek. Najlepiej przecedzić przez sitko.
MAGNEZ + B6 BALANCE
Zawiera w składzie witaminę B6 i magnez. Tabletki musujące, 20 szt.
Ma mnóstwo zalet, ale jedną z najważniejszych jest to, że nie chłonie z gleby metali ciężkich ani azotanów. Jest zatem bardzo ekologiczna.
Wszechstronna
cukinia Z
TEKST BARBARA LASOTA
awdzięczamy ją hiszpańskim konkwistadorom, bo to oni przywieźli cukinii z Ameryki Środkowej i wszechnili jej uprawę. Największym powodzeniem cieszy się w krajach śródziemnomorskich, ale i u nas od kilkunastu lat bije rekordy popularności. Chętnie przy rządzamy jej owoce ‒ zielone lub żółte. Warto spróbować także kwiatów, bo są jadalne.
JAK JĄ JEŚĆ?
Przede wszystkim wykorzystujmy ją do przygotowywania dań kuchni śródziemnomorskiej, np. ratatouille, mussaki czy spaghetti z cukinią. Świetnie smakuje także w formie leczo, roladek z serem lub mięsem, nadziewana dowolnym farszem, grillowana z serem typu feta i smażona w cieście naleśnikowym. Można ją również marynować i mrozić, ale po pokrojeniu w kostkę lub plastry.
CO ZAWIERA?
Niewiele białka i węglowodanów, ale za to dosyć dużo witamin (zwłaszcza C, K, beta-karotenu, kwasu foliowego), składników mineralnych, w tym potasu i magnezu oraz polifenoli.
Kupując cukinię, wybierajmy okazy nie dłuższe niż 30 cm. Taka ma delikatny miąższ i mało nasion.
WSPOMAGA ODCHUDZANIE
DBA O POZIOM
GLUKOZY
•Jest niezwykle cennym składnikiem diety osób chorujących na cukrzycę. Zawiera bowiem bardzo niewiele węglowodanów, więc jej indeks glikemiczny ma wartość 15. To oznacza, że po zjedzeniu glukoza we krwi utrzymuje się na właściwym poziomie. Na co pomaga?
WSPIERA WZROK
•Cukinia dostarcza tylko 21 kcal w 100 g. Jednocześnie zawarty w niej błonnik daje uczucie sytości. Łasuchom, którym trudno zrzucić wagę, warto polecić przede wszystkim z niej przekąski jako zdrową alternatywę dla słodyczy i fast foodów. Świetne są frytki. Cukinię kroimy, obtaczamy w jajku i bułce, i pieczemy w piekarniku. Podajemy z sosem jogurtowym.
•Zarówno kwiaty cukinii, jak i owoce, zwłaszcza młode, które warto jeść razem ze skórką, są cennym źródłem zeaksantyny i luteiny. Chronią one siatkówkę oka przed szkodliwym promieniowaniem UV, a tym samym zmniejszają ryzyko wystąpienienia zwyrodnienia plamki żółtej. Te dwa ważne barwniki wspiera jeszcze wit. A w postaci beta-karotenu, która zwalcza wolne rodniki.
Uwaga!
Co lubią jelita?
BARBARA LASOTA
mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW pytamyeksperta
Niewłaściwe odżywianie może zaburzać pracę jelit. To wszyscy wiemy, ale za mało jeszcze się mówi, że w efekcie cierpimy nie tylko z powodu bólu brzucha. Możemy nabawić się depresji, stanów lękowych, a nawet spadku odporności na infekcje.
Może to niektórych zdziwić, ale w ciele człowieka jest więcej komórek bakteryjnych niż naszych własnych. Wcale nie dlatego że prowadzimy mało higieniczny tryb życia. Po prostu rodzimy się z drobnoustrojami i pozostają one z nami do końca życia. Aż 95 proc. tej mikrobioty (zwanej też często mikrobiomem) zamieszkuje jelita i wywiera bardzo duży wpływ na ich zdrowie, naszą kondycję fizyczną, psychiczną, a nawet intelektualną. Warto pamiętać, że gdy siadamy do posiłku, to razem z nami siadają też drobnoustroje. Dobrze jest uwzględniać ich preferencje. Jeśli tego nie robimy, mogą się „obrazić” i zepsuć nam zdrowie. Pamiętajmy też, że jelita oplata system nerwowy, połączony ściśle z centralnym układem nerwowym. Dlatego jeśli nieodpowiedni posiłek spowoduje nieżyt jelitowy lub żołądkowo-jelitowy, to mózg od razu się o tym dowiaduje i nasze samopoczucie się pogarsza. Na odwrót ‒ gdy zjemy przysmak, poczujemy jego wspaniały zapach, to nasz nastrój szybuje w górę. Działa to także w drugą stronę. Mocne zdenerwowanie czy głęboki smutek mogą skutkować złą pracą jelit, bólem brzucha i biegunką.
Im prościej, tym lepiej
Chociaż od lat wykorzystujemy żywność przetworzoną, czyli np. gotowe wędliny nafaszerowane sztucznymi dodatkami, sosy, garmażerkę, ciastka, to nasze bakterie jelitowe wcale się do takiego nienaturalnego jedzenia nie przystosowały. Najbardziej służy im dieta prosta, którą
Domowy kefir
W sklepie internetowym kupujemy opakowanie (10 g) grzybka tybetańskiego znanego też jako ziarna kefirowe. Zalewamy ok. 150 ml świeżego lub pasteryzowanego mleka i zostawiamy cieple na 24 godniny. Po przecedzeniu napój jest gotowy. Grzybek można wykorzystać do zrobienia kolejnych porcji kefiru.
Florcontrol
Zawiera mieszankę mikroenkapsułkowaną 5 szczepów bakterii kwasu mlekowego oraz inulinę. Kapsułki, 20 szt.
można określić jako wiejskie jedzenie sprzed lat. Ma ono także tę zaletę, że posiłki przyrządza się szybko i z małej ilości składników. Oto kilka przykładów: ziemniaki z kefirem lub żurkiem, kasza ze skwarkami lub sosem grzybowym i kiszonymi ogórkami, makaron z sosem pomidorowym, ryż z prażonymi jabłkami, jajecznica z cebulką, pieczone lub duszone warzywa z razowym chlebem.
Jedzmy je często!Dostarczają tzw. prebiotyków, czyli substancji, które są dobrym pokarmem dla bakterii jelitowych.
Gdy są nieco zielonkawe, zawierają skrobię oporną, która nie jest trawiona, ale stanowi pożywkę dla mikrobioty. Zapobiegają zaburzeniom trawienia.
Dużo w nich błonnika o unikalnej strukturze, który czyści jelita ze „śmieci” i stanowi cenny pokarm dla bakterii jelitowych. Najlepiej jeść je z jogurtem.
Wprawdzie dostępna w aptekach inulina, jeden z najlepszych prebiotyków, pochodzi z korzeni cykorii podróżnik, ale i liściowa wspiera pracę jelit.
Jedząc je, nie tylko dokarmiamy florę jelitową, ale także dostarczamy organizmowi substancji skutecznie zwalczających szkodliwe mikroorganizmy.
Dużo kiszonek
Niemal wszystkie kultury świata przez setki, a nawet tysiące lat stosowały fermentację do konserwowania żywności. Produkty te są bezcenne dla bakterii jelitowych i dobrego trawienia. Odkąd jednak mamy lodówki, zamrażarki i konserwanty, kisimy coraz mniej żywności. Niestety, ze szkodą dla jelit. Dlatego warto wrócić do codziennego spożywania porcji kiszonych warzyw lub owoców. Ich uzupełnieniem powinien być fermentowany nabiał i zboża, np. w formie żurku z razowej mąki lub chleba na zakwasie. Wszystko to poprawia trawienie, a nawet wspomaga leczenie pacjentów z zaburzeniami psychicznymi, które mogą mieć związek z nieprawidłowo funkcjonującymi jelitami na skutek zachwiania równowagi między bakteriami probiotycznymi a chorobotwórczymi.
Ostrożnie
z dietami restrykcyjnymi
Ostatnio przybywa osób, które wykluczają z jadłospisu przetwory zbożowe, zwłaszcza pszenne, nabiał, często też mięso i niektóre owoce. Twierdzą, że to z powodu nieszczelnych jelit, które przepuszczają do krwioobiegu toksyny i szkodliwe mikroorganizmy. Diagnozę i zalecenia otrzymały w gabinetach terapii niekonwencjonalnej. Trzeba wiedzieć, że medycyna akademicka podważa tego typu diagnozy. Zdarzają się wprawdzie pacjenci ze zwiększoną przepuszczalnością jelit, ale jest to niewielki odsetek. Głównie to osoby cierpiące na poważne dolegliwości typu celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Zatem prawdopodobieństwo, że mamy zwiększoną przepuszczalność jelit jest niewielkie. Natomiast tak zubożona dieta, stosowana przez długi okres, może prowadzić do niedoborów pokarmowych i osłabienia organizmu. Zachowajmy zatem rozsądek i w przypadku częstych, poważnych dolegliwości trawiennych poddajmy się wiarygodnym badaniom. Dolegliwością jelit, która obecnie zdarza się coraz częściej jest natomiast SIBO. Polega na przeroście flory bakteryjnej, a jedną z wielu przyczyn jest nadmierne przyjmowanie leków zobojętniających kwas solny w żołądku. Poza leczeniem, pomocna jest dieta FODMAP oparta na wykluczeniu produktów bogatych w laktozę i fruktozę.
Zbawienne zioła
Przy wzdęciach i zaburzeniach rytmu wypróżnień warto pić regulanie napary z ziół. Szczególnie cenny jest koper włoski, czyli fenkuł, a także rumian rzymski.
Błonnik
z ananasem i chromem
Zawiera cztery rodzaje błonnika, ekstrakt z korzenia Dziwidła Riviera, niacynę oraz chrom. Tabletki do ssania, 120 szt.
Błonnik wzbogacony w proszku
Produkt zawiera w swoim składzie łupinę nasienną babki jajowatej, inulinę z korzenia cykorii podróżnik oraz bakterie probiotyczne. Proszek, 300 g
Mogą szkodzić
Karagen
Dodatek do żywności (E407). Dodaje się go m.in. do wędlin i deserów mlecznych.
Emulgatory
Nie rozpuszczają się w wodzie i nie są trawione, spożywane w nadmiarze mogą zalegać w jelitach i fermentować.
Cukier
Zmniejsza różnorodność mikroflory jelitowej i sprzyja wytwarzaniu toksyn bakteryjnych.
Sztuczne słodziki
Działają podobnie jak cukier. Dodaje się je głównie do słodyczy i niektórych napojów owocowych.
Fast food
Mieszanka węglowodanów, tłuszczów nasyconych i soli przy niewielkiej wartości odżywczej. Sprzyja otyłości, a ta rakowi jelita.
UNIKALNY
Razem lepiej
Enterol (Saccharomyces boulardii CNCM I-745). Skład: Jedna kapsułka zawiera 250 mg liofilizowanych drożdżaków S. boulardii CNCM I-745 oraz substancje pomocnicze m.in.: laktoza jednowodna. farmaceutyczna: kapsułka. Wskazania: Leczenie ostrych biegunek infekcyjnych; zapobieganie biegunkom związanym ze stosowaniem antybiotyków; nawracająca biegunka spowodowana zakażeniem Clostridium difficile, jako dodatek do leczenia wankomycyną lub metronidazolem; zapobieganie biegunkom związanym z żywieniem dojelitowym; zapobieganie biegunkom podróżnych. Podmiot odpowiedzialny: BIOCODEX, 7 avenue Gallieni, 94250 Gentilly, Francja. ENTKB/001/23
To
lek.
Równowaga wewnątrz, radość na zewnątrz.
Dobredlamikrobioty
Już starożytni lekarze wiedzieli, że na choroby jelit, objawiające się wzdęciami, biegunkami, nadmierną ilością gazów, często pomaga zmiana diety. Zwykle zalecali pacjentom fermentowane mleko (czyli rodzaj jogurtu lub mleka zsiadłego) z dodatkiem warzyw, a czasem z owocami i miodem. Obecnie dietetycy także zalecają tego typu koktajle lub desery, ale nie tylko to. Zachęcają, by wspomagać mikrobiotę jelit potrawami z cebuli, fasoli, dyni czy np. cykorii, ograniczając jednocześnie produk ty przetworzone. W tym także jasne pieczywo, zawierające dużo spulch niaczy i polepszaczy. Zamiast niego warto czasem upiec chleb na drożdżach, a jeszcze lepiej na zrobionym w domu zakwasie, lub włoską focaccię.
SMACZNA PRZEKĄSKA
Dynia zapiekana
dynia hokkaido, 2 łyżki oliwy extra virgin, owoc granatu, 200 g jogurtu naturalnego, 50 g miękkiego koziego sera, 1/2 pęczka natki pietruszki, limonka, łyżka pistacji, łyżka płynnego miodu, 2 szalotki, ząbek czosnku, gruba morska sól, pieprz
Dynię oczyść, pokrój na kawałki, skrop oliwą, posyp solą i pieprzem. Piecz ok. 40 minut
w 180 st. C. Na 15 minut przed końcem pieczenia dodaj obrane szalotki i czosnek. Z limonki zetrzyj skórkę i wyciśnij sok. Granat przekrój na pół,
6,6 g
9,5 g
wybierz drobne owoce. Kozi ser zmiksuj z jogurtem. Natkę pietruszki, pistacje, upieczone szalotki i czosnek posiekaj. Owoce granatu wymieszaj z natką, miodem, pistacjami, sokiem z limonki, skórką, szalotkami i czosnkiem. Posyp dynię i polej sosem.
Uwaga!
Ponieważ dynia jest dość mdła, warto ją dobrze przyprawić. Smak poprawiają zioła, czosnek, a także ostre sery.
Potrawy z dyni są szczególnie polecane osobom z zespołem jelita nadwrażliwego i cierpiących na SIBO, czyli przerost bakteryjny jelita cienkiego.
DANIE OBIADOWE
Faszerowana cebula
30 g kaszy bulgur, 4 cebule, puszka czerwonej fasoli, 200 g mięsa mielonego, 2 ząbki czosnku, 3 łyżki oliwy, po łyżeczce suszonego oregano i tymianku, só, pieprz
Kaszę ugotuj i odcedź. Fasolę osącz z zalewy.
Z cebul zetnij wierzchy i wydrąż środki, aby powstały miseczki. Wydrążony miąższ cebuli i czosnek posiekaj, podsmaż na połowie oliwy. Dodaj mięso. Usmaż, często mieszając. Przypraw solą, pieprzem, oregano i tymiankiem.
Nastpnie połącz z fasolą oraz kaszą. Przygotowane cebulowe miseczki napełnij farszem, skrop pozostałą oliwą. Resztę farszu ułóż na dnie naczynia żaroodpornego i ustaw cebule. Piecz ok. 40 minut w temp.180°C.
W tej potrawie są aż trzy produkty wspomagające zdrową florę bakteryjną jelit. To cebula, czosnek i fasola. Dodane zioła redukują wzdęcia.
DOMOWE PIECZYWO
Focaccia z pomidorami
3 dag świeżych drożdży, 1 i 1/3 szklanki ciepłej wody, płaska łyżeczka cukru, 3 szklanki mąki pszennej, np. typ 650, 2 łyżeczki soli morskiej, 1/4 szklanki oliwy, szklanka małych pomidorków, 3 łyżki ciemnych oliwek, gałazki świeżych ziół, np. rozmarynu, bazylii
Do letniej wody wkrusz drożdże, dodaj cukier i łyżkę mąki. Wymieszaj, zostaw na 15 minut w cieple. Gdy zaczyn podrośnie, wsyp mąkę, dodaj resztę wody, oliwę, sól i nieco posiekanych igiełek rozmarynu lub listków bazylii. Wyrób ciasto. Gdy zacznie odchodzić od dłoni,
przykryj ściereczką i zostaw na godzinę do wyrośnięcia. Blachę wyłóż papierem do pieczenia. Włóż wyrośnięte ciasto. Rozłóż na wierzchu pokrojone na połówki pomidorki i plasterki oliwek. Lekko wciśnij je w ciasto. Piecz ok. 40 minut w temp. 200 st. C.
Każde przygotowane w domu pieczywo nie zawiera chemicznych spulchniaczy, które mogą działać drażniąco na przewód pokarmowy.
Jogurt zmiksuj z pokrojonym na kawałki bananem i łyżeczką soku z cytryny. Płatki owsiane, orzechy i pestki dyni połącz w miseczce, wymieszaj z miodem i wstaw do nagrzanego piekarnika na 15 minut, aby powstała domowa granola
(możesz zrobić jej więcej i przechować w słoiku). Kiwi i truskawki pokrój w plasterki lub na cząstki. W szklaneczkach rozłóż porcje granoli, musu z jogurtu i banana oraz owoce. Udekoruj owocami i ewentualnie listkami mięty lub melisy.
Jogurt, płatki owsiane i owoce pomagają dobroczynnym bakteriom w zasiedleniu jelit i wyparciu chorobotwórczych drobnoustrojów.
LEKKI DESER
Porady zza
PIERWSZEGO
STOŁU*
Dawka wiedzy
dr nauk farmaceutycznych
MAGDALENA JACHORSKA ekspert farmaceutyczny
NATURALNE SPOSOBY NA ZABURZENIA SNU
Trudności w zasypianiu, zbyt szybkie wybudzanie i zła jakość snu wpływają na nasze samopoczucie i pogarszają ogólne funkcjonowanie organizmu. Przy krótkotrwałych problemach warto sięgnąć po produkty ziołowe, jak: melisa, lawenda, dziurawiec, szyszka chmielu, kozłek lekarski, ashwagandha. Dobre efekty przynoszą też preparaty na bazie difenhydraminy i melatoniny. W aptece znajdziemy preparaty jednoskładnikowe i zło żone, w formie tabletek, kapsułek, żelek, torebek do zaparzania lub w for mie płynnej. Dobrze dobrany preparat pomoże zmniejszyć niepokój i uregulować rytm dnia oraz nocy. Przy długotrwałych pro blemach warto zasię gnąć porady lekarza.
PIELĘGNACJA SKÓRY
PODCZAS MENOPAUZY
W tym okresie warto sięgnąć po dermokosmetyki przeznaczone dla cery dojrzałej. Specjalnie przygotowane produkty pielęgnacyjne na bazie naturalnych składników aktywnych pomogą w walce z suchością skóry, poprawią jędrność i elastyczność. Składniki aktywne takie jak biopeptydy, kwas hialuronowy i wyciągi roślinne bogate w przeciwutleniacze przywracają gęstość i nawilżenie skóry. Równie ważna jest także pielęgnacja ciała ‒ odżywcze balsamy doskonale nawilżają i regenerują skórę. Pomocna może okazać się również suplementacja doustna i stosowanie nutrikosmetyków poprawiających wygląd i ogólną kondycję skóry.
WITAMINA Z GRUPY B – DLA KOGO?
Witaminy z grupy B są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, wykazują bowiem działanie neuroprotekcyjne oraz wspomagają regenerację neuronów. Szczególnie duże znaczenie mają witaminy: B1, B6, B9, B12. Dobrze zbilansowana dieta powinna w pełni zabezpieczać dzienne zapotrzebowanie na witaminy z grupy B, niemniej jednak niektórzy pacjenci wymagają jeszcze dodatkowego wsparcia pracy układu nerwowego. Zaleca się uzupełnienie niedoborów tych witamin przede wszystkim chorym stosującym leki z grupy inhibitorów pompy protonowej, osobom z bólami neuropatycznymi (np. rwa kulszowa, neuropatia cukrzycowa), a także z niedoborami żywieniowymi.
INFEKCJE DRÓG MOCZOWYCH
Nawracające infekcje dróg moczowych to częsta przypadłość, która dotyczy przede wszystkim kobiet, również w wieku menopauzalnym. Pieczenie podczas oddawania moczu, parcie na pęcherz, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza po oddaniu moczu – to mogą być pierwsze objawy zakażenia układu moczowego. W leczeniu i profilaktyce nawracających zakażeń warto stosować preparaty roślinne, głównie zawierające żurawinę. Wpływają one na optymalizację pH moczu i utrudniają bakteriom przyczepianie się do nabłonka dróg moczowych. Ponadto może pomóc m.in. wyciąg z pietruszki, wierzbownicy drobnokwiatowej czy pestek dyni – preparaty te działają moczopędnie i pomagają wypłukiwać bakterie z dróg moczowych.
* „Pierwszy stół” w języku zawodowym osób związanych z farmacją to nic innego, jak lada w aptece, przy której pacjent spotyka się z farmaceutą.
Oswoiliśmy się już z koniecznością segregacji śmieci. A jednak wciąż mamy wątpliwości, czy dobrze to robimy. Przyda się więc powtórka, jakie odpadki wrzucać do właściwego kosza.
kolorów śmieci 5
Gdzie wyrzucić zardzewiałą, niepotrzebną agrafkę, a gdzie torebkę po chipsach lub zapalniczkę? Co zrobić z ubraniami, które nie nadają się już do przekazania? Mimo że od lat segregujemy śmieci, wciąż ta czynność sprawia nam wiele trudności. Warto więc przypomnieć sobie podstawowe zasady.
TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ
Ustawa śmieciowa, która zobligowała nas do segregowania śmieci, weszła w życie ponad 11 lat temu. Teoretycznie powinniśmy dość dobrze wiedzieć, które odpadki gdzie wyrzucić, ale praktyka mocno odstaje od życia. Różne badania potwierdzają to, co widzimy w osiedlowych śmietnikach, czyli bardzo niestaranne segregowanie odpadków, mieszanie ze sobą rzeczy, które
powinny być wyrzucane oddzielnie. Tymczasem śmieci przybywa, bo stajemy się zamożniejsi i raczej nie należy się spodziewać, że to się zmieni. Dlatego powinniśmy się przynajmniej przyłożyć do tego, aby dać im drugie, a może także trzecie i czwarte życie. Posortowane odpadki – a rocznie jest ich około 270 milionów ton – trafią do zakładu przetwarzania, gdzie zostaną przygotowane do ponownego wykorzystania.
1NIE KAŻDY PAPIER
DO PAPIERU
Gazety, czasopisma, ulotki, zeszyty, książki, papier biurowy czy opakowania z papieru i tektury jak najbardziej powinny trafić do niebieskiego pojemnika. Ale uwaga! Nie należy do niego wrzucać zabrudzonych opakowań papierowych lub tekturowych, jak np. tłuste pudełka po pizzy, ciastkach, tortach, torby po chlebie, zużyte papierowe talerzyki, kubeczki, itp. To nie jest także miejsce dla papieru pokrytego woskiem, folią lub plastikiem, papieru termicznego (czyli paragonów), ręczników papierowych, chusteczek higienicznych, tapet, papierowych worków po cemencie.
3ZIELONY
ZNACZY SZKŁO
Pojemniki na szkło, które mają kolor zielony, są przeznaczone na słoiki, butelki, słoiczki po kosmetykach oraz inne opakowania ze szkła, o ile nie są wykonane z połączonych na trwale kilku różnych surowców. Mogą być rozbite. Do zielonych koszy nie należy wyrzucać szkła żaroodpornego, luster, żarówek, szyb okiennych i zbrojonych, ceramiki, szkieł optycznych, kryształów, fajansu i porcelany. Butelki i słoiki powinniśmy opróżnić. Nie trzeba ich myć ani zrywać etykiet. Jedynie nakrętki metalowe lub plastikowe wyrzucamy oddzielnie do pojemnika żółtego.
2ŻÓŁTY LUBI
PLASTIK I METAL
Do żółtego pojemnika wrzucamy butelki plastikowe, opakowania po kosmetykach i środkach czystości (pod warunkiem, że nie są łączone ze szkłem), folię aluminiową, puszki po napojach i żywności, worki oraz opakowania foliowe, kartony po soku, mleku czy oleju spożywczym. Wcześniej powinniśmy je opróżnić z resztek zawartości. Puszki należy zgnieść, podobnie butelki plastikowe, te ostatnie, po zgnieceniu – zakręcić. Do żółtego kosza powinny trafić też styropianowe opakowania po żywności czy niewielkich sprzętach oraz wypełniacze (granulki), które chronią różne przesyłki przed uszkodzeniem. Tu możemy również wyrzucić plastikowe zabawki, o ile nie są łączone z innymi materiałami.
Miejsce na trudne śmieci
* Kopertę tzw. „bąbelkową” należy rozdzielić. Plastikową wyściółkę wrzuć do plastików, a papier ‒ do papierów.
* Zniszczone ubrania wrzucamy do śmieci zmieszanych.
* Puszki, worki i saszetki po karmie dla zwierząt powinny trafić do żółtego pojemnika.
* Agrafki, pinezki, zszywki wyrzucamy do żółtego kosza.
* Zapalniczkę, jeśli jest z gazem, oddajemy do punktów selektywnego zbierania, opróżnioną wrzucamy do odpadów zmieszanych.
WARTO
DBAĆ O BIO
Bioodpady są bardzo pożyteczne, bo można z nich produkować biogaz. Po odpowiednim oczyszczeniu ów gaz staje się świetnym paliwem do pojazdów, nadaje się do ogrzewania i gotowania. Z bioodpadów powstaje też pełnowartościowy kompost. Do brązowego pojemnika wrzucamy wszelkie odpady roślinne: obierki, liście, kwiaty, rośliny doniczkowe (wcześniej trzeba je nieco oczyścić z ziemi), skoszoną trawę, rozdrobnione gałęzie drzew i krzewów, trociny, skorupki jajek, korę drzew, niezaimpregnowane drewno, fusy kawy i herbaty, łupiny orzechów.
5WSZYSTKO
INNE
Do czarnego pojemnika powinno trafić wszystko to, co nie nadaje się do kolorowych pojemników, czyli resztki żywności, olej jadalny, kości, ości, zabrudzony papier, zużyte ręczniki papierowe, chusteczki higieniczne, szkło stołowe, artykuły higieniczne (pieluchy), stare ubrania i buty, odchody zwierząt, ziemia z doniczek.
W workach czy bez?
KAROLINA BANASIAK
REDAKTOR
PROWADZĄCA RADZI
Nie wszyscy wiedzą, gdzie wyrzucać leki. Papierowe, czyste pudełka, w którym znajdowały się pojemniki, czy blistry z medykamentami oraz niepotrzebne już ulotki można oczywiście umieścić w kontenerze na papier, ale leki przeterminowane, napoczęte muszą trafić do punktu PSZOK lub, co jest dużo wygodniejsze, można je oddać w najbliżej aptece, o ile prowadzi taką zbiórkę. Z kolei puste blistry i listki wykonane z folii czy aluminium wyrzucamy do śmieci zmieszanych. Wiem, że wciąż istnieją punkty skupu surowców wtórnych. Warto z nich korzystać. Może do nich trafić makulatura, ostatnio pojawiają się też butelkomaty na bu telki plastikowe. Także elektrośmieci są chęt nie kupowane w skupach złomu. Oddając je, odzyskamy parę złotych.
Wiele osób zastanawia się, czy można wyrzucać odpady biodegradowalne w foliowych forkach. Z całą pewnością – nie! Trzeba wysypywać je luzem z wiaderka czy worka. Nie jest to wygodne, bo często wynosimy śmieci, wychodząc z domu do pracy lub po zakupy i nie chcemy się pobrudzić. Dobrym rozwiązaniem są worki biodegradowalne, które rozłożą się podobnie jak odpadki.
NIETYPOWE
NIEBEZPIECZNE
Jest sporo odpadów, których nie moż na wyrzucać do komunalnych czy przydomowych kontenerów. Należą do nich elektrośmieci (czyli sprzęt elektryczny i elektroniczny), odpady medyczne, remontowo-budowlane, niebezpieczne substancje chemiczne, środki ochrony roślin, opony, akumula tory, gruz po remoncie oraz tzw. duże gabaryty, czyli meble, materace. Wszystkie powinny trafić do tzw. PSZOK-ów, czyli Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych. Dzia łają one we wszystkich gminach. Ich adresy znajdziemy na stronach gmin, urzędów, a także w internecie. Odpady przyjmowane są nieodpłatnie.
ZDJĘCIA: ROBBY CYRON
Gdy z nosa leci krew
Dolegliwość ta nie jest groźna, ale bywa kłopotliwa i nieprzyjemna.
TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ
Nos jest bardzo silnie unaczyniony. Liczne powierzchowne naczynia krwionośne umiejscowione na twardym podłożu chrzęstno-kostnym łatwo ulegają uszkodzeniom. Nawet drobne urazy, np. wskutek zadrapania, potrafią wywołać krwawienie, także przyjmowane leki czy chroniczne wysuszenie błony śluzowej. Krwawiący nos najlepiej oczyścić przez delikatne, ale zdecydowane wydmuchanie. Następnie należy przez 10‒15 minut mocno uciskać skrzydełko nosa po krwawiącej stronie. Osoby, u których występuje ten problem, powinny unikać suchych, przegrzanych i zadymionych miejsc.
Dzika róża
Witamina C, którą dzika róża zawiera, jest pomocna u osób skłonnych do krwawień z nosa.
Działanie: ogólnie wzmacnia, łagodzi stany zapalne drobnych naczyń krwionośnych, dzięki niej szybciej wchłaniają się wybroczyny.
Odwar
•Dwie i pół łyżki rozdrobnionych owoców zalej szklanką ciepłej wody i powoli gotuj pod przykryciem na niewielkim ogniu przez 5 minut. Odstaw na 10 minut, przecedź. Pij po 1/3‒2/3 szklanki 2‒4 razy dziennie po jedzeniu.
Krwawnik
Od wieków uchodzi za środek powstrzymujący krwawienie.
•Łyżkę suszonego, rozdrobnionego ziela zalej 1,5 szklanki wrzącej wody, przykryj i pozostaw na 15 minut. Następnie przecedź. Pij 2‒3 razy dziennie po 1/3‒1/2 szklanki. Można napar osłodzić dla lepszego smaku małą łyżeczką miodu.
Pokrzywa
Ma działanie przeciwkrwotoczne, pomaga w nieznacznych krwawieniach.
Działanie: uważana jest za ziele „oczyszczajce krew”, zapobiega drobnym krwawieniom z naczyń włosowatych. Zwiększa również poziom hemoglobiny i liczbę czerwonych krwinek, chroni przed wirusami.
Odwar
•Dwie i pół łyżki suszonych liści zalej 2 szklankami gorącej wody i gotuj powoli na małym ogniu pod przykryciem przez 5 minut. Odstaw na 10 minut, przecedź i wlej do termosu. Pij po 1/2‒2/3 szklanki 2‒3 razy dziennie po jedzeniu.
SPRZEDAŻY
SPRZEDAŻY
*
UCHO NOS GARDŁO
HIT SPRZEDAŻY, któremu zaufały
MILIONY RODZICÓW**
WSPIERAJ ODPORNOSĆ ucha, nosa, gardła1. PRZYGOTUJ ORGANIZM na sezon jesienno-zimowy. 1 PASTYLKA dziennie na noc po umyciu zębów przez min. 3 MIESIACE.
DLACZEGO ENTITIS?
Piśmiennictwo:
10 LAT NA POLSKIM RYNKU
SPRAWDZONY NA GRUPIE 36 000 DZIECI I DOROSŁYCH W POLSCE 3
100% TOLERANCJI3,4
Osoby, które brały udział w badaniach i stosowały szczep K12 w formule Bactoblis® określiły tolerancje produktu jako bardzo dobrą lub dobrą.
FORMUŁA BACTOBLIS®, w której zamknięty jest szczep K12, umożliwia zachowanie właściwości szczepu, dzięki czemu możliwa jest kolonizacja w obrębie jamy ustnej i nosowo-gardłowej.
95% MAM JEST
ZADOWOLONYCH Z EFEKTÓW STOSOWANIA ENTITIS 4
ODPOWIEDNIA ZAWARTOŚĆ SZCZEPU
ZGODNIE Z BADANIAMI
Producent zapewnia wysoką zawartość szczepu na początku produkcji (2,5 mld bakterii), tak aby przez cały czas terminu przydatności do spożycia zapewnić użytą w badaniach na szczepie K12 w formule Bactoblis® liczbę bakterii.
PONAD 30 BADAŃ NAUKOWYCH 2
SPECJALNY
ALUMINIOWY BLISTER zabezpieczający przed światłem i zmianami temperatury. Chroni zawartość szczepu, który jest wrażliwy na zmieniające się warunki atmosferyczne.
* ENTitis to JEDYNY w POLSCE produkt zawierający szczep Streptococcus salivarius K12 w unikatowej formule Bactoblis®. Bactoblis® jest zarejestrowanym znakiem towarowym Pharmextracta S.P.A. i licencjonowanym wyłącznie przez Bluestone Pharma GmbH. Bactoblis® to produkt w postaci wolno rozpuszczającej się formuły zawierającej nie mniej niż 1 miliard jednostek tworzących kolonie szczepu Streptococcus salivarius K12. **W latach 2014-2023 sprzedano 4 mln opakowań produktów ENTitis do konsumenta. Wg danych PEX (KS Omnibus), IQVIA (e-Pharmacy Tracker). 1. ENTitis® zawiera szczep Streptococcus salivarius K12 i witaminę D, która wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. 2. Wykaz badań dostępny na entitis.pl. 3. Badania QAH realizowane w 2015, 2016, 2020 roku w Polsce na łącznej próbie 36 358 osób; 4. Na podstawie badania QAH realizowanego w 2015 r. w Polsce z udziałem 10 532 osób. Na pytanie: „Jak konsumenci ocenili ogólny efekt działania produktu ENTitis®?” 95% odpowiedziało „bardzo dobrze” lub „dobrze”. Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Zrównoważona dieta i zdrowy tryb życia są istotne dla zachowania zdrowia. "POLSKI LEK" Sp. z o.o., ul. Chopina 10, 34-100 Wadowice
DBAM o urodę
Zatrzymaj
wilgoć
Każdy rodzaj cery może ulec przesuszeniu, szczególnie jesienią. Wtedy staje się „kapryśna”, jest szorstka, piecze, daje uczucie ściągnięcia. Nie żałuj jej nawilżenia, a odwdzięczy się promiennym wyglądem.
Kropla wody
dla urody
Daj spragnionej skórze „pić”, a będzie odświeżona, gładka, świetlista. Sprawdź, jak robić to mądrze, aby jej nie szkodzić.
TEKST JAKUB JAWORSKI
Kiedy już zblednie nasza opalenizna, zauważamy, że skóra stała się bardziej wiotka. To tzw. zmarszczki dehydratacyjne, ich przyczyną jest brak nawilżenia. Jednym z czynników sprzyjających odwodnieniu skóry jest działanie promieniowania UV. Ponadto skłonność do przesuszenia cery rośnie z wiekiem, ponieważ po menopauzie w naskórku zmniejsza się ilość ceramidów i kwasów tłuszczo-
wych, które są ważnymi składnikami płaszcza hy dro-lipidowego zapobiegającego odparowywaniu wody z naskórka. Nawilżanie nie polega jednak na pobieraniu wody z zewnątrz, tylko ze skóry wła ściwej, z której dzięki różnicy ciśnień przesuwa się w stronę powierzchni. A szczelny płaszcz hydroli pidowy zapobiega jej odparowywaniu. Sekretem nawilżania jest więc dostarczanie substancji, które zapobiegną ucieczce wody z naskórka.
JAK POZNAĆ, CZY SKÓRZE
BRAKUJE WILGOCI ZŁUSZCZANIE WSPOMAGA NAWILŻANIE
•Odwodniona może być zarówno skóra sucha, jak i tłusta. Sygnalizują to: suchość, szorstkość, wiotkość, ziemisty kolor, uczucie pieczenia i ściągnięcia. Pomoże krem ze składnikami, które uszczelniają barierę lipidów naskórka (ramka na dole). Zmieniaj go co 3–4 miesiące, będziesz mieć pewność, że zaspokoi różne potrzeby twojej skóry.
Jeśli jednak po 2 godzinach od aplikacji skóra jest ściągnięta, sięgnij po krem o bogatszej konsystencji.
Ta popularna metoda zwana moisture sandwich polega na aplikacji kolejnych warstw kosmetyków na zwilżoną skórę. Dzięki obecności wody, produkty o właściwościach nawilżających, czyli humektanty, lepiej penetrują naskórek i są w stanie przetransportować więcej wilgoci. Pierwszy krok to esencja, drugi
•Usunięcie martwych komórek naskórka znacznie poprawi wchłanianie kremów. Oczyszczona skóra zrobi się jaśniejsza i będzie wyglądać o wiele młodziej. Dlatego kup peeling w drogerii lub przygotuj własny z cukru lub soli i oliwy. Dobrym pomysłem są też balsamy z dodatkiem kwasów owocowych. Po aplikacji niepostrzeżenie rozpuszczają martwe komórki.
zaś – serum. Gdy się wchłonie, nałóż krem. Rozprowadź preparat równą warstwą i poczekaj 1‒2 minuty, aby skóra mogła go wchłonąć. Jeśli borykasz się z wyjątkowo poważnym przesuszeniem, zakończ zabieg aplikacją olejku do twarzy. Będzie działał okluzyjnie, czyli zatrzyma wilgoć w skórze.
5 HITÓW W NAWILŻANIU
✔ Kwas hialuronowy umieszczony w kosmetyku ma moc wiązania wody w skórze. Tworzy na niej coś na kształt warstwy ochronnej. Dzięki temu możesz dłużej cieszyć się promienną cerą.
✔ Gliceryna (zwłaszcza roślinna) przyciąga cząsteczki wody i nie pozwala im uciec z powierzchni skóry. Dzięki niej jest miękka i gładka.
✔ Ceramidy wypełniają głębsze warstwy naskórka
i utrzymują jego nawilżenie na dobrym poziomie. Sprawiają, że jest elastyczny.
✔ Kolagen ma zdolność wiązania wody na powierzchni skóry i w ten sposób czyni ją jędrniejszą.
✔ Skwalan uszczelnia naskórek, chroniąc go przed nadmierną utratą wody. Zmiękcza skórę, nawilża ją i natłuszcza. Mimo to jest lekki i nie zostawia tłustego filmu na skórze.
NAWILŻANIE
CIAŁA
•Zacznij od szczotkowania skóry na sucho. Taki zabieg poprawia kondycję skóry: wyrównuje kolor, pobudza krążenie krwi, złuszcza naskórek.
•Do mycia wybieraj delikatne olejki i kremowe żele. Tradycyjne mydło nie jest najlepszym pomysłem, gdyż ma odczyn zasadowy i podwyższa pH skóry, czego efektem może być uszkodzenie bariery hydrolipidowej.
•Kondycję przywrócą skórze gęste, natłuszczające balsamy, np. z mocznikiem, ceramidami, woskami, masłem shea. Dobrym pomysłem jest także zastosowanie po kąpieli olejku lub zwykłej oliwki dla dzieci.
Kropla Nawilżenia
Krem do twarzy na dzień widocznie poprawia jędrność i elastyczność naskórka oraz redukuje widoczność zmarszczek. Zawiera składnik probiotyczny otrzymywany z bakterii Lactococcus lactis oraz kompleks witamin niezbędnych dla dobrej kondycji skóry. 50 ml.
POMOCNICY KREMU
•Esencja ‒ jej delikatna, wodnista konsystencja sprawia, że z łatwością wnika w skórę. Powinna być nakładana na oczyszczoną twarz tuż przed zastosowaniem serum oraz kremu.
•Serum ‒ skoncentrowany kosmetyk, który dobieramy do szczególnych potrzeb cery. Pomaga zwalczyć konkretne problemy skórne, takie jak przebarwienia, przesuszenie czy zmarszczki. Warto pamiętać, że to kosmetyk lubiący towarzystwo.
Po jego nałożeniu trzeba zastosować krem.
•Maseczka ‒ ma za zadanie szybko poprawić kondycję skóry: odżywić, zregenerować, rozświetlić czy zrelaksować. Aby cieszyć się takim efektem, nakładaj ją późnym popołudniem. Wtedy bowiem pory rozszerzają się, a skóra zaczyna się regenerować.
ALOES 99%
ŻEL WIELOFUNKCYJNY
Działa nawilżająco zarówno na skórę, jak i na włosy. Aloes posiada właściwości łagodzące i kojące, szczególnie ważne w przypadku skóry podrażnionej i wrażliwej. 200 ml REKLAMA
DIETA TEŻ SIĘ LICZY
•Zdrowe tłuszcze: ryby, algi, awokado, orzechy, oliwa, oleje rzepakowy i lniany, pestki zawierają kwasy tłuszczowe omega-3, które zatrzymują wodę. Można również wypróbować suplementację nienasyconymi kwasami tłuszczowymi.
•Woda ‒ pij jej ok. 2 litrów dziennie. Sporo wody zawierają też: ogórek, seler, marchew.
•Przeciwutleniacze (np. kiełki, brokuły, brukselka) dbają o elastyczność skóry, chronią jej błonę komórkową. Przyczyniają się do odbudowy komórek i blokują tworzenie się wolnych rodników.
TROSKA O MIKROBIOM
•Mikromieszkańcy skóry grzyby) tworzą potężną społecz ność – mikrobiom, od którego zależy zdrowie i wygląd naszego ciała. Nawet niewielkie zaburze nia w mikrobiomie mogą powo dować problemy: podrażnienia, przesuszenie skóry, trądzik. Naturalnym kontrolerem liczebności drobnoustrojów jest kwaśny odczyn (pH 4,7‒5,6) hydrolipidowego płaszcza ochronnego skó-
Maska dotleniająca na tkaninie
Przeznaczona do kompleksowej pielęgnacji skóry twarzy. Tkanina nasączona jest serum z wysoką zawartością składników aktywnych.
MAKIJAŻOWE TRIKI
DLA SUCHEJ CERY
•TAK. Wybieraj nawilżające podkłady, kremy BB oraz róże o kremowej lub płynnej konsystencji. Przesuszona cera często sprawia wrażenie starszej, poszarzałej, zmęczonej. Aby przywrócić jej promienny, młodzieńczy blask, skorzystaj z rozświetlaczy do wykończenia swojego make-upu.
•NIE. Unikaj produktów matujących, takich jak pudry. Mogą bowiem nadmiernie absorbować cenną wilgoć z powierzchni skóry.
obu tych składników, połączona z peptydami, aminokwasami czy roślinnym retinolem (bakuchiolem).
REKLAMA
TO JEST mój czas
Chcesz wyglądać idealnie jak gwiazdy z reklam czy Instagrama? To masz problem, bo takich kobiet nie ma. Dlatego katorżnicze diety, ćwiczenia czy skalpel nie sprawią, że zbudujesz dobrą relację ze swoim ciałem.
Jak siebie zaakceptować
Pokochać
siebie
Nie taki nos, usta, biust albo i kolana… Zawsze coś jest nie tak. Powód? Patrząc w lustro, wciąż szukasz u siebie mankamentów, zamiast skupić się na walorach. Docenić fajne rzeczy, którymi obdarzyła cię natura i na nich oprzeć swoją atrakcyjność.
TEKST MAGDA ŁUKÓW
pytamyeksperta
KATARZYNA KUCEWICZ psycholożka, psychoterapeutka, autorka poradników psychologicznych dla dorosłych i bajek dla dzieci
Niezadowolenie z własnego ciała to już światowa epidemia. Na domiar złego dotyka coraz młodsze osoby, w tym dzieci. W ostatnim dużym raporcie
WHO nastoletnie Polki okazały się najbardziej krytyczne wobec swojego wyglądu na tle młodzieży z całej Europy. Aż 52 proc. dziewcząt nienawidzi swojego ciała. Jak temu przeciwdziałać? Co zrobić, byśmy pokochały nasze ciała, a przy okazji zrozumiały, że my to nie tylko ciało i sprowadzanie swojej wartości do wyglądu to droga donikąd?
Gdy się rodzimy, akceptujemy się bez zastrzeżeń. Cieszymy się ciałem, z ciekawością je poznajemy i używamy do osiągania kolejnych sprawności. Nos jest do wąchania, nogi do biegania i skakania, ręce do chwytania, a buzia do jedzenia i śmiania się, a nie podobania. Kiedy to jak wyglądamy, staje się dla nas ważne? Wraz z rozwojem seksualności?
Naturalne wydaje się, że zainteresowanie swoją atrakcyjnością powinno rodzić się w okresie dojrzewania. Badania pokazują jednak, że dziś o swój wygląd martwią się już kilkulatki. A to z kolei wskazuje, że chodzi tu nie o aspekt prokreacyjny, a kulturowy i o to, czym dziecko nasiąka od maleńkości. Cieszenie się ze swojego ciała jest naszym pierwotnym instynktowym stanem, szybko jednak ulega dekonstrukcji, gdy dostajemy zarówno pochwały, jak i nagany związane z naszym wyglądem, szczególnie dziewczynki. Ale też gdy słyszymy, że mama ciągle jest niezadowolona ze swojego wyglądu i się odchudza. Tak uczymy się, że trzeba się temu ciału przyglądać, bo może coś jest z nim nie tak. Nie dlatego, że boli, choruje albo ma ograniczoną sprawność, ale dlatego, że nie jest dostatecznie ładne.
W jakim wieku to się zaczyna? Wspomniała pani o dzieciach?
Według amerykańskich badań, zastrzeżenia do swojego ciała mają już 8-latki, czyli dzieci, które nie
Brak akceptacji
dla swojego ciała wpędza często w kolejne problemy, np. zaburzenia odżywiania.
mają jeszcze jego pełnej świadomości, ale już wiedzą, że są za duże, za pulchne. Że muszą pilnować swojej sylwetki i dobrze wygldać, bo estetyka ma znaczenie.
Bo jest to, niestety, fakt. Liczne badania pokazują, że osoby wyższe, szczupłe, wysportowane i zadbane mają np. większe szanse na dobrą pracę, awans czy znalezienie atrakcyjnego partnera niż te niskie i pulchne. Niestety, to prawda. Ludzie atrakcyjni fizycznie mają łatwiej w życiu. Osoby wysokie i szczupłe są postrzegane jako bardziej kompetentne, miłe, godne zaufania od niskich czy pulchnych. A ze stereotypów łatwo przejść w stronę uprzedzeń, a stąd już to krok w stronę dyskryminacji i mobbingu. Tymczasem często to osoby plus size bardziej się starają, chcąc nadrobić swoje rzekome mankamenty solidnością i kompetencjami.
Ten brak akceptacji dla ciała nie dotyczy chyba jednak tylko wagi? Coraz więcej pań korzysta z medycyny estetycznej, mimo że są często bardzo młodymi, pięknymi i atrakcyjnymi kobietami. Medycyna estetyczna, np. ta rekonstrukcyjna, jest ważną i potrzebną gałęzią medycyny. Pomaga ludziom radzić sobie z wrodzonymi czy nabytymi defektami, ale rzeczywiście coraz częściej służy też do ulepszania czegoś, co już wyjściowo jest dobre. Zaspokaja dążenie do jakiegoś idealnego wizerunku z Instagrama. Co ciekawe, coraz częściej do chirurgów zgłaszają się panie nie ze zdjęciem Angeliny Jolie, ale swoim, już „przefiltrowanym” i mówią, że tak chcą wyglądać, jak swój avatar. Widać, że za bardzo pogrążyliśmy się w wizerunkach tworzonych w internecie i zaczęliśmy zatracać poczucie swojej wartości.
Czy te „poprawki” mogą pomóc w polubieniu siebie?
Często wcale nie mogą. Zwykle schemat jest ten sam. Do gabinetu przychodzi dziewczyna, która chce zrobić tylko nos albo usta i twierdzi, że to jej wystarczy.
Wkrótce potem zaczyna jednak poprawiać kolejne elementy, bo kompleksy często „przeskakują” z poprawionego nosa na usta, z ust na uszy itd. Chociaż
KROKI DO AKCEPTACJI Jak polubić swoje ciało?
„
Nigdy nie marnujcie dobrego kryzysu”
Winston Churchill
Kryzysy są immanentną częścią życia społecznego, ale także życia każdego człowieka z osobna. Jeśli nie można ich uniknąć, to może warto sprawić, by dla nas pracowały?
TEKST URSZULA ZUBCZYŃSKA
Bo czymże jest kryzys? Można powiedzieć, że to nakładające się na siebie w czasie błędy, które niekorygowane prowadzą do sytuacji, która wymaga natychmiastowych działań naprawczych. Od nas zależy, czy się go wystraszymy i nie robiąc nic, doprowadzimy do katastrofy, czy – ucząc się na błędach i biorąc za nie odpowiedzialność – stworzymy nową lepszą jakość – związku, rodziny, społeczeństwa, sumy przekonań… (niepotrzebne skreślić). Nie jest to łatwe, bo zwykle z kryzysem związane są negatywne emocje, poczucie zagrożenia i bezsilność. Warto jednak podjąć wysiłek zmierzenia się z nim ze świadomością, że jest on szansą na lepsze, której w żadnym wypadku nie można zmarnować.
Natura od zawsze była ucieczką od zgiełku codziennego życia, ale dopiero współczesna nauka zaczyna w pełni doceniać jej dobroczynny wpływ na nasze zdrowie psychiczne. Kontakt z naturą zarówno czynny, jak i bierny daje nam wiele korzyści. Jednym z najważniejszych aspektów tego wpływu jest redukcja stresu. Badania wykazują, że godzinny spacer na łonie natury zmniejsza aktywność mózgu w regionach zaangażowanych w przetwarzanie stresu. Sue Stuart-Smith w swojej książce pt. „Kwitnący umysł, o uzdrawiającej mocy natury” przekonująco argumentuje, że kontakt z naturą ma zdolność do odnowy zasobów psychicznych, przywracając równowagę w naszych umysłach.
Autorka przedstawia liczne badania, które pokazują, że obcowanie z naturą obniża poziom kortyzolu, hormonu stresu. Spacer po lesie, uprawa ogrodu, oglądanie kwitnących roślin czy nawet
Celina Maciejewska psychogeriatra, Rzecznik ds. Seniorów w Łodzi, rolniczka z pasją
„MÓZG A NATURA”
AKADEMIA DOZ FUNDACJI
krótki pobyt w parku miejskim może znacząco zmniejszyć uczucie napięcia i lęku. Autorka zwraca uwagę, że takie doświadczenia wzmacniają naszą odporność psychiczną, pomagając w lepszym radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami.
Jednym z najbardziej znanych przykładów terapeutycznego oddziaływania natury jest japońska praktyka shinrin-yoku, czyli kąpiel leśna. Termin ten, który dosłownie oznacza „zanurzenie się w atmosferze lasu”, odnosi się do świadomego, powolnego spaceru w lesie, podczas którego zmysły są w pełni zaangażowane. Shinrin-yoku, promowany jako sposób na poprawę zdrowia, jest również badany pod kątem jego wpływu na redukcję stresu. Badania wykazały, że osoby regularnie praktykujące kąpiele leśne mają niższy poziom kortyzolu, a ich ciśnienie krwi i tętno są bardziej stabilne. Kombinacja uważności, jaką promuje shinrin-yoku, oraz głęboki kontakt z naturą, o którym
Idźmy do lasu nie tylko po jagody i grzyby, ale przede wszystkim po zdrowie.
pisze Stewart-Smith, tworzy potężne narzędzie do walki ze stresem. Przebywanie w naturze, według wielu współczesnych badaczy, może być kluczem do harmonii i spokoju, którego tak bardzo brakuje w naszym zagonionym świecie. Natura staje się więc nie tylko ucieczką, ale i codzienną praktyką, która pozwala na regenerację umysłu i ciała, oferując nam najprostszy, a zarazem najgłębszy sposób na redukcję stresu i odzyskanie wewnętrznego spokoju.
Rehabilitacja ambulatoryjna i domowa
TEKST MARTA SZYMCZYK-JAWORSKA
Pacjenci często skarżą się na długie oczekiwanie na zabiegi rehabilitacyjne. To miało się zmienić w tym roku, ale na razie reforma rehabilitacji czeka w kolejce. Przypominamy więc aktualne zasady w skierowaniach.
Skierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne może wystawić każdy lekarz pracujący w publicznej służbie zdrowia lub przyjmujący w prywatnym gabinecie, jeśli ma podpisaną umowę z NFZ. Na niektóre zabiegi powinien skierować specjalista, np.: ortopeda, neurolog, reumatolog, onkolog. Wniosek jest wystawiany elektronicznie, ale można poprosić o wydruk. Pacjent musi zarejestrować się na rehabilitację w ciągu 30 dni od daty wystawienia skierowania (po tej dacie traci ono ważność). Lekarz decyduje, czy zabiegi będą ambulatoryjne w poradni, czy w domu pacjenta, czy też w ośrodku rehabilitacyjnym.
Ile zabiegów finansuje NFZ
Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje maksymalnie
5 zabiegów ambulatoryjnych dziennie w 10-dniowym
cyklu terapeutycznym. W skierowaniu lekarz opisze schorzenie lub dysfunkcję i wskaże miejsce wymagające rehabilitacji (np. odcinek lędźwiowy kręgosłupa). Fizjoterapeuta może również samodzielnie zmienić rodzaj zabiegów w sytuacji, gdy pacjent długo na nie czekał w kolejce i jego stan zdrowia wymaga też innych zabiegów niż wskazane w skierowaniu. O przyjęcie bez kolejki na zabiegi mogą starać się pacjenci po ostrej fazie schorzeń ortopedycznych, neurologicznych, kardiologicznych lub onkologicznych.
Rehabilitacja w domu
Domowa rehabilitacja należy się pacjentom, którzy są np.: po udarach mózgu, uszkodzeniach układu nerwowego, operacjach ortopedycznych lub cierpią na reumatoidalne zapalenie stawów (o skierowanie w imieniu takich pacjentów mogą wystąpić ich bliscy). W warun-
kach domowych przysługuje do 5 zabiegów dziennie w ciągu 80 dni w roku kalendarzowym. Dni zabiegowych może być nawet więcej, jeśli lekarz uzna to za konieczne, a oddział wojewódzki NFZ wyrazi na to zgodę. Lekarz oczywiście musi uzasadnić, dlaczego zleca zabiegi w domu i powinien wskazać placówkę, w której pracują mobilni fizjoterapeuci, gdzie można złożyć skierowanie.
Warto wiedzieć, że osoby, które mają orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności (potrzebne zaświadczenie), mogą korzystać z rehabilitacji domowej poza kolejką.
Rehabilitacja w ośrodku
Na ten rodzaj rehabilitacji kierują lekarze POZ i specjaliści z oddziałów szpitalnych lub poradni. Takie placówki medyczne to m.in. ośrodki rehabilitacji dla pacjentów po wypadkach i operacjach (np. centrum rehabilitacji w Konstancinie pod Warszawą). Pacjenci mają średnio 5 zabiegów dziennie, a pobyt w ośrodku trwa zazwyczaj 15‒30 dni (może być wydłużony decyzją lekarza prowadzącego i po uzyskaniu zgody NFZ).
PRYWATNA
Są sytuacje, gdy pacjent nie może czekać w kolejce na zabiegi finansowane przez NFZ (np. gdy ucierpiał w wypadku) i musi prywatnie podjąć rehabilitację. Trzeba wiedzieć, że NFZ nie zwróci wydanych na nią pieniędzy. Ale są sposoby odzyskania kosztów z polisy OC osoby odpowiedzialnej za wypadek lub z własnego ubezpieczenia na życie (jeśli takie mamy). Należy wówczas udowodnić, że konieczne było ‒ ze względu na nasz stan zdrowia ‒ skorzystanie z prywatnej rehabilitacji, przygotować dokumentację medycz-
ną i dołączyć faktury potwierdzające poniesione koszty (za zabiegi rehabilitacyjne, konsultacje lekarskie, prywatne badania), a także udowodnić inne okoliczności niezbędne do uzyskania odszkodowania (np. winę sprawcy wypadku i związek przyczynowo skutkowy pomiędzy wypadkiem a odczuwanymi dolegliwościami zdrowotnymi – w przypadku dochodzenia odszkodowania z OC sprawcy wypadku). W tej sytuacji ubezpieczyciel powinien zwrócić koszty rehabilitacji powypadkowej, częściowe lub całkowite.
Podstawa prawna: Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej (tj. Dz.U. 2021, poz. 265 z późn. zm.).
TELEFON WSPARCIA
Seniora
Słuchamy
Wspieramy
SŁUCHAMY
asi Wolontariusze czekają na Twój telefon codziennie w godz.: 16:00-20:00 (poza niedzielami i świętami)
Perła Bałtyku, Monte Carlo Północy. Tak również nazywano przed wojną Sopot. Miasto szumu morza, słynnego mola i festiwalu. Najpiękniejszy z kurortów nadmorskich. A wszystko zaczęło się od małej wioski rybackiej, która znajdowała się w posiadaniu opactwa cystersów oliwskich.
TEKST ALICJA DASZKIEWICZ
MONCIAK, CZYLI UL. BOHATERÓW MONTE CASSINO, STANOWI CZĘŚĆ ARTERII ŁĄCZĄCEJ DWIE NAJWIĘKSZE ATRAKCJE MIASTA – OPERĘ LEŚNĄ I MOLO. PEŁNO TU KAFEJEK, DYSKOTEK, PUBÓW I SKLEPÓW Z PAMIĄTKAMI.
PRZYSTAŃ RYBACKA
•Znajduje się w Karlikowie (obecnie dzielnica Sopotu) nieprzerwanie od XIII w. Rybacy wypływają w morze m.in. na małych drewnianych łodziach, podobnych do tych z XIV w. To tradycyjne kaszubskie ,,pomeranki”.
LATARNIA MORSKA
•Zakład balneologiczny, który powstał w 1903 r. potrzebował kotłowni, a miejsce i specyfika obiektu nie pozwalały na oszpecanie okolicy. Projektanci wymyślili więc budowę atrakcyjnej wieży z punktem widokowym na górze, z ukrytym w środku kominem. Na początku wieża wyposażona była także w lampę, która pełniła rolę nawigacyjnego znaku morskiego.
DREWNIANE SPACEROWE MOLO JEST JEDNYM Z NAJDŁUŻSZYCH W EUROPIE. MA OKOŁO PÓŁ KILOMETRA DŁUGOŚCI. PRZY GŁOWICY FUNKCJONUJE NOWOCZESNA PRZYSTAŃ JACHTOWA, KTÓRA MOŻE POMIEŚCIĆ DO 100 JEDNOSTEK. NA POMYSŁ PRZEDŁUŻENIA LĄDU I POPROWADZENIA GO W GŁĄB MORZA WPADŁ JEAN HAFFNER, KTÓRY W 1827 ROKU ZAPROJEKTOWAŁ DREWNIANĄ KŁADKĘ. PIERWSZY POMOST MIAŁ NIECO PONAD 31 METRÓW DŁUGOŚCI I BYŁ DEMONTOWANY NA ZIMĘ.
Najsilniej nęci przechadzka (...) nazywana stegiem. Jest to pomost na palach rzucony w morze i ubrany ławkami. Tam podróżni najtłumniej się garną: są godziny, w których przecisnąć się nie można po nadwodnym ganku ‒ pisała w 1858 r. o Sopocie Jadwiga Łuszczewska (Deotyma). Henryk Sienkiewicz widział go inaczej, latem 1888 r. donosił: „Zoppot jest straszną dziurą. Czarno, mokro, nudno, słowem obrzydliwie...”. Pisarz musiał chyba trafić na wyjątko-
wo kiepską pogodę, wszyscy byli bowiem zachwyceni dawną rybacką osadą, która już w połowie XVI w. stała się atrakcyjnym miejscem letniego odpoczynku bogatych gdańskich patrycjuszy. Prawdziwy rozkwit uzdrowiska nastąpił w XIX w. Wtedy to w 1823 r. lekarz wojsk napoleońskich Jean Georg Haffner wybudował zakład kąpielowy (łazienki), a rok później pierwszy Dom Zdrojowy. Można tam było kąpać się w wodzie słodkiej i słonej, ciepłej i zimnej, w wannach, pod prysznicami, a nawet pod specjalnie skonstruowaną kaskadą. Sopot rozkręcił się jednak dopiero po roku 1870, gdy dotarła tu kolej łącząca Berlin, Szczecin, Koszalin i Gdańsk. Wyremontowano wówczas molo, wybudowano kompleks wypoczynkowo-uzdrowiskowy, korty tenisowe i tor wyścigów konnych, a przede wszystkim Kasino-Hotel (później Grand Hotel). Główną atrakcją stało się kasyno otwarte w 1920 r., dzięki któremu elegancki kurort szybko zyskał miano „Monte Carlo Północy”. Można było w nim zagrać w ruletkę czy bakarat i wygrać ogromne pieniądze, ale również stracić fortunę, o czym chętnie pisała prasa. W pobliżu (m.in. ulica Obrońców Westerplatte) zaczęły powstawać otoczone pięknymi ogrodami neobarokowe i secesyjne wille, które do dzisiaj niezmiennie zachwycają.
GRAND HOTEL STOI W SAMYM
SERCU SOPOTU, TUŻ PRZY PLAŻY. LICZY SOBIE NIEMAL STO LAT. NOCOWALI TU M.IN.: MARLENA DIETRICH, GRETA GARBO, FIDEL CASTRO, JAN KIEPURA, REZA PAHLAVI I SETKI INNYCH OSÓB ZNANYCH
Z PIERWSZYCH STRON GAZET.
TĘŻNIE I GRZYBKI
•To miejsca, gdzie można cieszyć się zdrowotnymi korzyściami inhalacji solankowych. Grzybki inhalacyjne, do których sopocka solanka dostarczana jest bezpośrednio ze Zdroju Św. Wojciecha, znajdują się w Parku Południowym i przy Zakładzie Balneologicznym. Tężnie stoją na Sopockich Błoniach, a także w ogrodzie Muzeum Sopotu. Korzystając z inhalacji, warto przy okazji zwiedzić muzealną ekspozycję, która mieści się w willi Ernsta Claaszena i przedstawia historię ich właścicieli oraz kolejnych mieszkańców domu.
Trzy gracje
Pośród eklektycznej architektury Sopotu znajduje się wiele dzieł sztuki. W różnych punktach miasta – w parkach, ogrodach, na placach, skwerach i ulicach – dostrzec można kilkadziesiąt rzeźb, np. Trzy Gracje czy Rybak na linie znajdują się przy Monciaku.
TO
ZA-
ZAROŚNIĘTY STAW
ROŚNIĘTY STAW
AFRYKAŃSKIE
AFRYKAŃSKIE DRZEWO
DRZEWO
PAROBEK Z KOŃMI
PAROBEK Z KOŃMI
POSTRONKI FANTAZJI
POSTRONKI FANTAZJI
BUFIASTE SPODNIE
BUFIASTE SPODNIE
ZAMKNIĘTA GRUPA SPOŁECZNA
ZAMKNIĘTA GRUPA SPOŁECZNA
DRUK POCHYŁY
DRUK POCHYŁY
SĄSIAD MAZURA
SĄSIAD MAZURA
DODATKOWY, KARNY PODATEK SER Z PODHALA
W NIĄ ZAKLĘTY KSIĄŻĘ
W NIĄ ZAKLĘTY KSIĄŻĘ
KULA W ŁUZIE
KULA W ŁUZIE
BAŁTYK
BAŁTYK
WINNY DO SAŁATEK
WINNY DO SAŁATEK
UBRANIE, STRÓJ
DODATKOWY, KARNY
PODATEK SER Z PODHALA
USTAWA WŁADCY
USTAWA WŁADCY
SILNE UCZUCIE
SILNE UCZUCIE
GRA NA WERBLU
GRA NA WERBLU
SZTUCZNY KAMIEŃ NA POSADZKI
SZTUCZNY KAMIEŃ NA POSADZKI
PRZY WĘDCE
PRZY WĘDCE
BŁAZEN CYRKOWY
BŁAZEN CYRKOWY
CHOROBLIWY LĘK
CHOROBLIWY LĘK
KONSEKWENCJA PRZEWINIENIA
KONSEKWENCJA PRZEWINIENIA
CIENKI POWRÓZ
CIENKI POWRÓZ
PRZYSTĄPIENIE
PRZYSTĄPIENIE
KRZYŻACY ALBO CYSTERSI
KRZYŻACY ALBO CYSTERSI
STAN ZACHWYTU, UNIESIENIA MINIONA MODA PO DZECIE
STAN ZACHWYTU, UNIESIENIA MINIONA MODA PO DZECIE
WĄŻ DUSICIEL UBRANIE, STRÓJ
MIESZKA W LONDYNIE
SUBTELNA RÓŻNICA
MIESZKA W LONDYNIE SUBTELNA RÓŻNICA
RODZAJ DZIANINY
RODZAJ DZIANINY
WAKACJE W PRACY
WAKACJE W PRACY
SZUBRAWIEC
SZUBRAWIEC
ODPRAWIANA PRZY OŁTARZU PAPIEROWY PIENIĄDZ
NA KOŃCU KABLA
Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł do „DOZ Magazynu dbam o zdrowie”. Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy zestawami produktów. Termin nadsyłania rozwiązań to 31.10.2024 r. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl. Rozwiązania prosimy przysyłać listem na adres: Magazyn dbam o zdrowie, Wydawnictwo Bauer, ul. Motorowa 1, 04-035 Warszawa 2 3
LEPSZE NIŻ MONO
LEPSZE NIŻ MONO
KOSZAROWY PORZĄDEK
KOSZAROWY PORZĄDEK
TĘCZOWY KAMIEŃ
TĘCZOWY KAMIEŃ
BAJKOWY STWÓR
BAJKOWY STWÓR
CZĘŚĆ PALTA
CZĘŚĆ PALTA
BARWA FARMA GŁOS KOBIECY
DRUCZEK W SKRZYNCE
GŁOS KOBIECY
WĄŻ DUSICIEL
ZAJĘCIE SUSŁA
ZAJĘCIE SUSŁA
DOBRY U ESTETY
DOBRY U ESTETY
FUTRZANY SZAL NIE DOLEWAJ JEJ DO OGNIA
ZAŁĄCZNIK
SKŁADNIK BOMB
SKŁADNIK BOMB
NAD PASEM
NAD PASEM
SPOIWO
SPOIWO
DRUCZEK W SKRZYNCE
KULISTY MODEL ZIEMI
KULISTY MODEL ZIEM
MEKSYKAŃSKI SUKULENT
MEKSYKAŃSKI SUKULENT
RAFAŁ , AKTOR NA KOŃCU KABLA
RAFAŁ , AKTOR
ZESPÓŁ JAZZOWY
ZESPÓŁ JAZZOWY
NIEUGIĘTOŚĆ NATRĘT
KATARZYNA ..., „BOTOKS”
GRUBA ZASŁONA
RĘT KATARZYNA ..., „BOTOKS” ZAŁĄCZNIK GRUBA ZASŁONA SZCZODRY UPOMINEK
