DOZ Magazyn 10-2022

październik 2022

Porady i inspiracje dla Ciebie

Dzień

dobry

Sezon na kichanie, pokasływanie i wszelakie infekcje wirusowe w pełni. Ale bez obaw! Możemy nad tym zapanować. W drugiej części naszego cyklu: „Twój jesienny niezbęd nik” przedstawiamy trzy fazy powszechnego w tym czasie przeziębienia i podpowiadamy, jak postę pować w trakcie każdej z nich. Dobra wiadomość jest taka, że uchwyciwszy od razu symptomy fazy pierwszej, możemy uniknąć kolejnych (s. 14−22).

Gorąco zachęcam do lektury artykułu „Prawdziwy mężczyzna badań się nie boi” (s. 36‒38) i pokazania go swojemu partnerowi. Wszyscy powinni się badać regularnie, ale jak wiemy panowie czasami z tym zwlekają.

Polecam też rozmowę z psycholożką o tym, dlaczego warto słuchać swojego wewnętrznego głosu, czyli in tuicji (s. 85−88), a także artykuł, w którym znajdziecie kompendium wiedzy na temat osteoporozy (s. 25−29).

Miłej

ZDJĘCIA: ROBBY

Zobacz, cow numerze...

PISZCIE DO

Droga Redakcjo!

magazyn poleciła mi pół roku temu znajoma. I nie rozczarowałam się. Od tej chwili z przyjemnością czytam każdy numer, zwłaszcza arty kuły poświęcone zdrowemu odżywianiu i życiu w stylu eko. Za pierw szym razem, jak wzięłam magazyn do ręki, papier, na którym jest druko wany, wydał mi się szary, chropowaty, nieatrakcyjny. Ale później zobaczyłam znaczek FSC na okładce i doczytałam się, że papier po chodzi z recyklingu. To bardzo ważne, kiedy ciągle tak niewiele robimy, aby dbać o naturę i nasze środowisko. A recykling papieru ogranicza produkcję śmieci i chroni lasy przed wycinaniem. Zrozumiałam decyzję redakcji i doceniłam i już mi nie przeszkadza szary papier.��

J.

pytanie do...

Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl

z

eko

o urodę

jest mój czas

Poznajcie naszych ekspertów

Drodzy Czytelnicy, misją Ekspertów DOZ.pl jest dostarczanie rzetelnych rad, a Program Ekspertów DOZ.pl umożliwia Wam kontakt z Farmaceutami. Ich wsparcie możecie uzyskać, pisząc do nas pod adres magazyn@dbamozdrowie.pl,ale także za pośrednictwem czatu w aplikacji DOZ.pl.

Wydawca Bez Recepty Sp. z o.o. 94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 tel. 42 200 75 87

magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu

Projekt, redakcja, wykonanie Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. j. 04-035 Warszawa, ul. Motorowa 1 Recepcja tel. 22 51 70 500 magazyn@dbamozdrowie.pl www.bauer.pl

Redaktor naczelna Izabela Raduszewska

Redaktor prowadząca Karolina Banasiak

Redaktor kontentu Urszula Zubczyńska

Sekretarze redakcji

Alicja Daszkiewicz, Magdalena Bauman

Korekta Marika Heldwein

Zespół redakcyjny

MGR FARMACJI KAROLINA BANASIAK

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN, SPECJALISTKA W DZIEDZINIE KOSMETYKÓW

MGR FARMACJI MAGDALENA JUREK

AUTORKA TEKSTÓW

Z ZAKRESU FITOTERAPII, CHORÓB CYWILIZACYJNYCH

I OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ

MGR FARMACJI JOANNA NACZYŃSKA

PODEJMUJE TEMATYKĘ ZDROWEGO STYLU ŻYCIA I RECEPTUR APTECZNYCH

Ewa Adamiak, Marzena Bartoszuk, Magdalena Bauman, Agnieszka Czechowska, Alicja Daszkiewicz, Anna Grzelczak, Aleksandra Jaworska, Magdalena Kozińska, Barbara Lasota, Magdalena Łuków, Diana Ożarowska-Sady, Anna Skoczeń,Małgorzata Świgoń, Barbara Tuleja

Współpraca

Cezary Kubaszewski, Magda Maciejczyk, Dorota Mikłaszewicz

Projekt graficzny

Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum

Zespół graficzny

Wojciech Badowski, Natalia Gąsiorowska, Barbara Pacholska, Renata Szwarc, Katarzyna Rawska (grafik prowadzący)

Fotoedycja Kamila Mejran i Agnieszka Posiewka

MGR FARMACJI ZUZANNA KRĘCISZ

PODEJMUJE TEMATYKĘ PROFILAKTYKI I FITOTERAPII

MGR FARMACJI EWA DEMBOWSKA

ODPOWIADA NA WASZE PYTANIA DO FARMACEUTKI

DR N. FARMACEUTYCZNYCH MAGDALENA JACHORSKA

PRACOWNIK NAUKOWY, AUTORKA PUBLIKACJI DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA FARMAKOTERAPII

I ZDROWIA KOBIET

Asystentka redakcji Agnieszka Klepacz

Zdjęcie na okładce TVN/Adam Pluciński/MOVE

Zdjęcia w magazynie 123RF/Picsel (chyba że zaznaczono inaczej)

Reklama pharma Magdalena Ruszkowska tel. +48 885 500 881 reklama@dbamozdrowie.pl

KRZYSZTOF ZABŁOCKI

PSYCHIATRA

Reklama no-pharma Katarzyna Kilanowska tel. 48 692 461 080 Katarzyna.Kilanowska@bauer.pl

Druk

Quad/Graphics Europe Sp. z o.o. 07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120

BĄDŹ EKOLOGICZNY. Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.

LEK.

JOANNA PAWEŁEK-ZGRYZIŃSKA

PSYCHOLOG, PSYCHOTERAPEUTKA, PRACUJE M.IN. Z OSOBAMI DOŚWIADCZAJĄCYMI

BARBARA LASOTA

MGR INŻ. ŻYWIENIA CZŁOWIEKA, ABSOLWENTKA WYDZIAŁU ŻYWIENIA CZŁOWIEKA SGGW

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl.

Smakuj jesień zmysłami

Październik to wyjątkowy miesiąc. Niezmiennie zachwyca swoim pięknem, tak jakby natura przez cały rok czekała na wielki finał. Czasami snuje się jeszcze babie lato, ale już na drzewach czerwienią się i złocą liście, a powietrze, zwłaszcza w lesie, nabiera intensywnego, charakterystycznego zapachu szyszek i żywicy. Warto październikowy spacer zamienić na szczególne przeżycie i wsłuchać się w przyro dę wszystkimi swoimi zmysłami. Usłyszeć, zobaczyć, dotknąć i po smakować jesieni. Rozgnieść między palcami suche liście i poczuć dłonią miękkość mchu. Zobaczyć, jaki kolor wyczarowuje słońce, kiedy prześwituje między gałęziami. Usłyszeć klangor odlatują cych żurawi i wiatr strącający liście z drzew. Pobudzenie wszystkich zmysłów oraz doświadczenie nowych wrażeń sprawi, że pozbędziemy się napięcia i poczujemy się wyjątkowo zrelaksowani. A wytworzone podczas spacerowania endorfiny, tzw. hormony szczęścia, jeszcze to bardziej wzmocnią.

TEKST ALICJA DASZKIEWICZ

PAŹDZIERNIK

kalendarium 4 październikaŚwiatowy Dzień Onkologii

Ma na celu zachęcić do obserwo wania swojego organizmu i systematycznego robienia badań profilaktycznych, przede wszystkim piersi (to najczęstszy nowotwór w Polsce i na świecie), szyjki macicy, jelita grubego i płuc. Jak najwcześniejsze wykrycie choroby nowotworowej znacznie zwiększa szansę na sukces w leczeniu.

Piszemy o tym na s. 48.

10 październikaŚwiatowy Dzień Zdrowia Psychicznego

Dynamiczne tempo życia, przewle kły stres i brak wypoczynku przy czyniają się do coraz częstszego pojawiania się nerwic, zaburzeń lękowych, depresji i psychoz. WHO szacuje, że schorzenia te dotyczą już co piątej osoby na świecie.

O tym, co robić, gdy podobne problemy dotkną nas lub naszych bliskich, rozmawiamy ze specjalistą psychiatrą na s. 34.

20 października Dzień Osteoporozy

Przypomina, że do niedawna cho roba ta była związana głównie ze starzeniem się organizmu i układu szkieletowego. Niestety, obecnie diagnozuje się ją u coraz młod szych osób, a sprzyjają jej: brak aktywności fizycznej, nadwaga, otyłość, niewłaściwa dieta, palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu. Zali czana jest do chorób rozwijających się w ukryciu, gdyż przez wiele lat może nie dawać żadnych widocz nych objawów. O profilaktyce, badaniach i leczeniu osteoporozy piszemy na s. 25 29.

Jestem życiową

optymistką

Nie udaje gwiazdy ani kobiety sukcesu. Wręcz przeciwnie, sprawia wrażenie szczerej i bezpośredniej. Radosna, fascynująca. Otwarcie przyznaje: Czuję się spełniona w każdej z życiowych ról.

ROZMAWIAŁA MAGDA MACIEJCZYK

Małgorzata Ohme

Kocha swoją pracę w „Dzień Dobry TVN”, gdzie wystę puje jako dzienni karka, psycholożka, ekspertka od relacji. Prowadzi też portal dla kobiet ohme.pl, żeby łatwiej było im iść przez życie, i autorski program o dobrostanie w Onecie. Sama powtarza, że nie warto marnować czasu na rozpa miętywanie, bo w każdym wieku może nas czekać nowe, cudowne życie. Jest tego najlepszym przy kładem.

Napisała pani: „Życie jest cudem bez względu na wszystko. Nie porównujcie się do innych, nie myślcie o tym, co stracone, co było; wszystko, co istotne jest tu i teraz, niematerialne”. To naprawdę wystarczy, aby żyć szczęśliwiej?

Prawie. Te wszystkie tzw. złote porady nie są uniwersalne, bo każdy z nas potrzebuje na pew nym etapie życia zupełnie czegoś innego. Kluczem jest rozpoznanie tego, co dla mnie istotne dzisiaj. I skupianie się na tym.

A gdybym poprosiła o radę dla mojej dorosłej córki, która wciąż narzeka na swoje życie?

Pewnie powiedziałabym: rozej rzyj się wokół i zobacz, co masz dobrego obok siebie. Popatrz na ludzi i dostrzeż tych, którzy wno szą jakąś wartość w twoje życie. Eliminuj toksyczne relacje i sytu acje. Mamy ograniczoną ilość energii, nie zużywaj jej na rzeczy niepotrzebne. Kolejną ważną kwestią jest przypisanie sobie sprawczości, czyli powiedzenie: ode mnie zależy, jak potoczy się moje życie.

Łatwo mówić… Często wolimy trwać w bezpiecz nych zaułkach, w przedpokoju życia i patrzeć przez okno, jak się żyje szczęśliwym ludziom. Tym czasem to nie jest tak, że miałaś pecha, że ktoś cię zamknął w tym pomieszczeniu. Oznacza to, że brakuje ci odwagi, żeby wyjść. Wszyscy, którzy to zrobili, musieli zaryzykować. Nie ma więc co się łudzić, że ktoś albo jakieś zdarzenie, jak pacynkę wyciągnie nas z tego przedpokoju i włoży do życia pełnego szczęśliwości. Dla mnie bierność jest przeci wieństwem szczęścia. Pewnie, że są ludzie, którzy mimo wszystko tak wolą, ale dla mnie to nie jest życie, tylko przetrwanie.

Dwa lata temu wzięła pani sprawy w swoje ręce i postanowiła szukać miłości w aplikacji randkowej.

PRACAWAŻNA!JEST

Pojawiłam się tam bez wielkich oczekiwań, bardziej z ciekawości. Nawet bez zdjęcia profilowego. Rafał był pierwszą osobą, która do mnie napisała. I od razu zaiskrzyło.

Co pisać na swoim profilu? „Znam swoją wartość, wiem, czego chcę” czy „zaopiekuj się mną”? W ogóle takich rzeczy nie pisać i nie oczekiwać. Zaopiekować się mamy same sobą. To nie może być oczekiwanie, które tworzy się w stosunku do drugiego czło wieka. Gdy tak się zdarzy, należy traktować to jak bonus od losu, coś, co dostajemy ekstra. Warto natomiast napisać, co jest dla nas ważne, żeby odsiać osoby, które w ogóle nie są z naszego świata. Jeśli nie interesuje cię przelotna znajomość, lubisz, jak ktoś dużo czyta, napisz to. Jeśli przyznasz, że nie interesuje cię facet, który nie lubi dzieci, psów, kotów, zmi nimalizujesz ryzyko, że właśnie taki pojawi się w twoim życiu.

Rozkwitający związek, dwoje nastolatków w domu i intensywna praca. Jak pani to wszystko organizuje?

Nie siłuję się sama z życiem. Jeśli wiem, że nie dam rady, organizuję sobie wsparcie.

Wykładowca psychologiidebiutowała w telewizji jako ekspert od relacji rodzinnych. W 2015 r. zostałajurorką w programie „Aplauz, aplauz!” w stacji TVN. W 2019 r. współprowadziłareality show „Big Brother”, a zaraz potemdołączyła do obsady prowadzącychporanny program „Dzień dobry TVN”.Jej nowym zawodowymwyzwaniem jest platformawsparciapsychicznegozdrowia „Mindgram”.

Syn Jurek już studiuje, córka Klara ma 16 lat. Są prawie samo dzielni, a też mój były mąż jest zaangażowany w wychowanie naszych dzieci. Wcześniej były także mamy, babcie, dziadkowie. Nie jest również tak, że potrafię pracować tylko sama. Otaczam się ludźmi, którzy wdrażają w życie moje pomysły, pomagają, wyręczają.

Mówi pani otwarcie:

„Miałam swoje słabe i mocne strony jako matka”... Konsekwencja i trzymanie granic, dyscyplina – w tym jestem beznadziejna. Jestem dużo bardziej kumpelką niż rodzicem wymagającym, którym powin nam też być. Moje najmocniejsze strony to empatia, bezwzględna akceptacja i poczucie ciekawości w stosunku do swoich dzieci. Biorę je takie, jakie są, tworzę z nimi przyjacielskie relacje. Mogą liczyć na moje bezgra niczne wsparcie i akceptację w trudnych momentach.

A jak psycholog

Małgorzata Ohme odpoczywa po ciężkim dniu?

Nudzę się w SPA. Potrafię wyje chać na urlop i ruszyć się najwy żej 30−50 metrów od miejsca, w którym jestem. Po prostu odpoczywam. Byłam jedynaczką, w dzieciństwie dużo czasu spę dzałam sama. Jestem do tego przyzwyczajona. Potrafię się zaszyć na trzy dni, nie odbierać telefonów i odciąć się zupełnie.

I co pani wtedy robi?

Czytam, leżę, oglądam seriale. Ostatnio „Sześć stóp pod ziemią”. Jestem absolutną fanką platform z filmami. Mam wykupione abonamenty wszędzie. Story na ekranie to dla mnie antidotum na złamane serce, żałobę, stres.

A o ciało jak pani dba?

Z dietą, ze sportem różnie mi wychodzi. Nie robią na mnie wrażenia kosmetyki, rytuały dla urody. Mało czasu spędzam w łazience, to dla mnie strata czasu. Lubię perfumy, zwłaszcza te z nutą paczuli. Ale przede wszystkim dbam o swoje zdrowie psychiczne, o to, aby się nie denerwować.

Żelazna zasada to...

Zawsze szukam pozytywnego rozwiązania danej sytuacji, czyli zastanawiam się, co mogę zrobić z uczuciem dyskomfortu czy stresu, z którym zostałam. Serial, czasami wyjście z domu, biega nie, rozmowa z przyjacielem, pisanie, muzyka, różne rzeczy mi pomagają. Jeśli zrobiłam coś złego, staram się rozdzielić to, co stało się naprawdę od tego, co ja sobie przypisuję i zastanawiam się, jak mogę następnym razem to poprawić. Dbam, by te nega tywne rzeczy nie wpływały na moje poczucie wartości, inaczej przyrastają do kręgosłupa i niepotrzebnie nas obciążają.

Dzień zaczynam od filiżanki kawy. To moment, kiedy mam czas spokojnie skupić się na tym, co mnie czeka.

moc leku w małej kropli

Lek na ból i gorączkę u niemowląt i dzieci

dłużej niż 3 dni oraz bólu o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. U dzieci poniżej

podawany wyłącznie z zaleceń lekarza. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na paracetamol, substancję pomocniczą azorubinę lub inną wymienioną w składzie produktu. Podmiot odpowiedzialny: ”Polski Lek –Dystrybucja” Spółka z o.o., ul. Chopina 10, 34-100 Wadowice. *U dzieci w wieku poniżej 3 lat paracetamol powinien być stosowany wyłącznie z zalecenia lekarza.** W porównaniu do innych paracetamoli dostępnych na rynku (24 mg/ml, 40 mg/ml).*** Wśród roztworów doustnych dla niemowląt (źrodło: Pex PharmaSequence - październik 2021)

dane

życia

dawkowanie oraz informacje dotyczące

TEMAT miesiąca

Skład i postać farmaceutyczna: Aerozol do nosa, roztwór. 1 ml roztworu zawiera 0,5 mg oksymetazoliny chlorowodorku. 1 dawka aerozolu o ob jętości 45 μl zawiera 22,5 μg oksymetazoliny chlorowodorku. Wskazania do stosowania: Obrzęk błon śluzowych występujący w ostrym zapaleniu błony śluzowej nosa, naczynioruchowym zapaleniu błony śluzowej nosa, alergicznym zapaleniu błony śluzowej nosa, zapaleniu zatok przynosowych, zapaleniu trąbki słuchowej, zapaleniu ucha środkowego. Przeciwwskazania: Suche zapalenie błony śluzowej nosa (rhinitis sicca), nadwrażliwość na którykolwiek ze składników preparatu; w poniższych przypadkach preparat można zastosować wyłącznie po uprzednim dokładnym rozważeniu stosun ku korzyści do ryzyka: leczenie inhibitorami monoaminooksydazy (inhibitory MAO) i innymi lekami, które mogą zwiększać ciśnienie krwi, zwiększone ciśnienie śródgałkowe, szczególnie w przypadku jaskry z zamkniętym kątem przesączania, ciężkie choroby serca i naczyń krwionośnych (np. choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze), guz chromochłonny nadnerczy, zaburzenia metaboliczne (np. nadczynność tarczycy, cukrzyca).

Podmiot odpowiedzialny: P&G Health Germany GmbH, Sulzbacher Str. 40, 65824, Schwalbach am Taunus, Niemcy. Opracowano na podst. ChPL z dn. 28.04.2022r. (MAT-PL-NASIVIN-22-000005)

3etapyinfekcji

zwiększonego zapotrzebowania na kwas askorbowy (przeziębienia, zakażenia wirusowe w tym grypa). Pomocniczo w nadmiernej przepuszczalności naczyń.

Produkt Rutinoscorbin jest wskazany do stosowania u osób dorosłych i dzieci w wieku 6 lat i starszych. Przeciw wskazania: Nadwrażliwość na rutozyd lub kwas askorbowy lub na którąkol wiek substancję pomocniczą. Kamica szczawianowa i choroby związane z nadmiernym gromadzeniem żelaza (talasemia, hemochromatoza, niedokrwi stość syderoblastyczna) lub inne stany predysponujące do nadmiaru żelaza w organizmie. Podmiot odpowiedzialny:

Healthcare

TEKST MARZENA BARTOSZUK

Taka choroba to najczęściej sprawka wirusów. Zidenty fikowano ponad 100 róż nych rodzajów tych zaraz ków. Okazuje się jednak, że objawy infekcji, które wywołały, są bar dzo podobne. Przeziębienie zaczyna się najczęściej 2 3 dni po przemarznięciu lub przewianiu (stąd zresztą wzięła się nazwa tej przypadłości), choć tak na prawdę wychłodzenie organizmu to je dynie czynnik sprzyjający. Rzeczywistą przyczyną jest atak wirusów, a prze marznięcie, np. na deszczu czy lodowa tym wietrze, sprzyja im o tyle, że pro wadzi do chwilowego obniżenia naszej odporności. Jesienią taka infekcja może dotknąć każdego z nas, podpowiadamy zatem, jak złagodzić jej objawy i kiedy konieczna jest wizyta u lekarza.

kolejnych

faza

Choroba się zaczyna

Uczucie zimna i ogólnego rozbicia często oznacza właśnie początek infekcji. Jest to także ten moment, w którym masz jeszcze szansę powstrzymać dalszy rozwój infekcji. Charakterystyczne objawy. Niepohamowanej chęci schowania się pod ciepły koc może towarzyszyć drapanie w gardle, kichanie i wodnisty wyciek z nosa oraz osłabienie i senność. Domowe sposoby. Najważniejsze zadanie na teraz to rozgrzać organizm, co poprawia krążenie krwi we wszystkich tkankach (także w śluzów kach, które stanowią pierwszą zaporę przed wi rusami). Zatem wypij napar z lipy z sokiem ma linowym oraz plasterkami imbiru i zrób sobie gorącą kąpiel stóp (patrz obok). Warto też zjeść kanapkę z 2 3 ząbkami czosnku, który zawiera allicynę działającą zabójczo na bakterie i wirusy. Preparaty z apteki. Możesz przyjmować wyciąg z czosnku w tabletkach i preparat ze wzmacniającym układ odpornościowy

Dostępne

WYMOCZ NOGI W GORĄCEJ WODZIE Z SOLĄ. TRZYMAJ W NIEJ STOPY, PÓKI NIE OSTYGNIE, POTEM WŁÓŻ CIEPŁE, WEŁNIANE SKARPETY.

pytamyeksperta

MGR FARM. MAGDALENA JUREK

DZIEŃ

Jakich leków nie powinny stosować osoby z chorobami przewlekłymi?

również

jamy ustnej lub nosa.

niezbędnik

stosowania. Pelavo Med jest wskazany do stosowania u dorosłych, młodzieży i dzieci w wieku od 6 lat. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną (wyciąg z korzenia pelargonii), na inne gatunki pelargonii oraz na rośliny z rodziny Geraniaceae lub na którąkolwiek

Podmiot

pomocniczą.

Ograniczenia dotyczą np. pacjen tów z nadciśnieniem, którzy powinni uważać na leki z grupy NLPZ (kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, naprok sen) – zmniejszają one skuteczność preparatów stosowanych w leczeniu tego schorzenia i zwiększają ryzyko uszkodzenia nerek. Przy nadciśnieniu i jaskrze zaleca się rezygnację z pre paratów z pseudoefedryną, która podwyższa ciśnienie (w tym śród gałkowe), co może prowadzić do arytmii, kołatania serca czy ostrego ataku jaskry. U pacjentów z zakrze picą odradza się preparaty NLPZ, bo nasilają działanie leków prze ciwzakrzepowych i powodują liczne skutki uboczne (np. krwawienia z nosa i dziąseł) – dotyczy to zwłasz cza kwasu acetylosalicylowego. Salicylany są też przeciwwskazane u diabetyków, gdyż mogą prowadzić do hipoglikemii, jak i u osób z astmą ze względu na często występujące reakcje nadwrażliwości.

Objawy się nasilają

Gdy nie udało się powstrzymaćataku wirusów, organizm podejmuje zdecydowaną walkę z zarazkami. Im silniejszy układ immunologiczny, tym mocniej ją odczujesz, ale za to infekcja będzie trwać krócej. Objawy. Najczęściej w drugim dniu choroby wzrasta gorączka (czasem nawet bardzo!), równocześnie pojawia się ból głowy, katar (nieżyt nosa), zwykle także zaczynasz kasłać. Domowe sposoby. Celem twoich działań powin no być wspomaganie naturalnych mechanizmów obronnych. Zadbaj więc o dostateczną ilość napo jów (woda, herbatki ziołowe) – jeśli gorączka jest wysoka, pij co najmniej o litr więcej niż normalnie. Staraj się jeść dużo warzyw i owoców (mają po trzebne ci teraz witaminy i składniki mineralne). Pamiętaj jednak, by potrawy były lekkie i nie obciążały układu pokarmowego. Wzmacniaj się rosołem mięsnym lub warzywnym (najlepiej goto wanym długo na wolnym ogniu), sokiem z czarne go bzu lub dzikiej róży i naturalnymi kiszonkami (ogórki, kapusta, zakwas buraczany).

Odpoczywaj i śpij – tych zaleceń lekarskich w trakcie przeziębienia naprawdę warto przestrzegać. To pomoże ci pokonać infekcję, dzięki czemu szybciej wyzdrowiejesz.

w przeszłości reakcje nadwrażliwości, tj. skurcz oskrzeli, napad astmy oskrzelowej, zapalenie błony śluzowej nosa, pokrzywka lub innego rodzaju reakcje alergiczne wywołane podaniem ketoprofenu, salicylanów (w tym kwasu acetylosalicylowego, ASA) lub innych NLPZ. U takich pacjentów notowano ciężkie, rzadko zakończone zgonem przypadki reakcji anafilaktycznych. Nadwrażliwość na którąkolwiek substancję pomocniczą leku. III trymestr ciąży. Ciężka niewydolność serca. Czynna choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy lub krwawienie z prze wodu pokarmowego, owrzodzenie albo perforacja przewodu pokarmowego w wywiadzie. Skaza krwotoczna. Ciężka niewydolność nerek. Ciężka niewy dolność wątroby. Podmiot

NIE WALCZ Z UCZUCIEM

ZMĘCZENIA, TYLKO PODDAJ SIĘ POTRZEBOM SWOJEGO ORGANIZMU I STARAJ SIĘ JAK NAJWIĘCEJ CZASU SPĘDZAĆ W ŁÓŻKU.

Coldrex MaxGrip

Proszek do sporządzania roztworu doustnego, saszetki 10 szt. Produkt leczniczy

Coldrex MaxGrip, (1000 mg + 10 mg + 40 mg)/saszetkę, pro szek do sporządzania roztworu doustnego. Skład: 1 saszetka zawiera 1000 mg paracetamolu (Paracetamolum), 10 mg chlo rowodorku fenylefryny (Phenylephrini hydrochloridum), 40 mg kwasu askorbowego (Acidum ascorbicum). Substancje o znanym działaniu: 1 saszetka zawiera: 3,73 g sacharozy i 129,15 mg sodu. Wskazania do stosowania: Krótkotrwałe, objawowe lecze nie grypy lub przeziębienia, przebiegających z gorączką, dresz czami, bólem głowy, bólem gardła, nieżytem nosa (katarem). Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na paracetamol, fenylefrynę, kwas askorbowy lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Niewydolność wątroby lub ciężka niewydolność nerek, choroba alkoholowa. Przyjmowanie zydowudyny, stosowanie inhibitorów monoaminooksydazy (MAO) i okres 2 tygodni po ich ostatnim zastosowaniu. Podmiot odpowiedzialny posiadający pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Perrigo Poland Sp. z o.o.

CHCESZ SZYBCIEJ POZBYĆ SIĘ ZARAZKÓW? CODZIENNIE ZRÓB SOBIE KILKUMINUTOWĄ INHALACJĘ Z NAPARU SZAŁWII.

jesienny niezbędnik

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu

Preparaty z apteki. W tej fazie choroby skup się głównie na łagodzeniu uciążliwych objawów.

• Katar zmniejszą krople do nosa, np. z ksylometazo liną. Stosuj je zgodnie ze wskazówkami na ulotce, nie dłużej jednak niż 5 dni, bo mogą zbyt mocno wysuszyć śluzówkę. Możesz przyjmować także preparaty z pseudoefedryną, które ułatwiają oddychanie.

• Przy silnym mokrym kaszlu rozrzedzaj wydzie linę za pomocą syropów wykrztuśnych (np. z am broksolem czy bromheksyną). Pij je 3 razy dziennie, przy czym ostatnią dawkę nie później niż 3−4 godziny przed pójściem spać. Jeśli masz suchy męczący kaszel, na noc możesz przyjąć syrop przeciwkaszlowy.

• Gorączkę złagodzą leki z paracetamolem lub ibuprofenem. Stosuj je dopiero wówczas,

zdrowiu.

gdy temperatura przekroczy 38,5−39 st. C i przestrzegaj zalecanych dawek (w szczególności maksymalnej dozwolonej ilości na dobę) oraz odstępów między nimi.

• Jeśli przyjmujesz preparaty złożone z kilku sub stancji czynnych, to zsumuj ich ilość we wszystkich tablet kach, saszetkach, syropach oraz ew. czopkach i sprawdź, czy mieścisz się w zalecanych dla dorosłych przedziałach. • Gdy bardzo zależy ci na szybkim wyzdrowieniu lub chorujesz często, bo masz obniżoną odpor ność albo do dokuczliwych objawów dołączyła się opryszczka wargowa, możesz przez kilka dni (od 5 do maksymalnie 14) przyjmować dostępny bez recepty lek przeciwwirusowy, zawierający substancję o nazwie pranobeks inozyny. Taki preparat pomaga zwalczać wirusy i ma działanie immunostymulujące.

GORĄCZKA TO TWÓJ SPRZYMIE

Jeden ml roztworu zawiera 1 mg ksylometazoliny chlorowodorku (Xylometazolini hy drochloridum). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: benzalkoniowy chlorek. Każda dawka aerozolu zawiera 0,014 mg chlorku benzalkoniowego, co odpowiada 0,1 mg chlorku benzalkoniowego w 1 ml roztworu.

Wskazania do stosowania: Nadmierne przekrwienie błony śluzowej nosa wy stępujące w przebiegu przeziębienia, kataru siennego, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, zapalenia zatok. Produkt leczniczy ułatwia odpływ wy dzieliny z zapalnie zmienionych zatok przynosowych. Dzięki zmniejszaniu prze krwienia błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej może być stosowany wspo magająco w zapaleniu ucha środkowego. Otrivin ułatwia wziernikowanie nosa. Otrivin jest przeznaczony do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 12 lat. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na ksylometazoliny chlorowodorek lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podobnie jak w przypadku innych le ków zwężających naczynia krwionośne, produktu Otrivin nie należy stosować u pacjentów po zabiegach chirurgicznych prowadzonych drogą przeznosową, np. przezklinowe usunięcie przysadki i po zabiegach chirurgicznych przebiegających z odsłonięciem opony twardej. Jaskra z wąskim kątem przesączania. Wysychające zapalenie błony śluzowej nosa lub zanikowe zapalenie błony śluzowej nosa. Podmiot

RZENIEC W WALCE Z WIRUSAMI – SPRAWIA, ŻE WOLNIEJ SIĘ NAMNAŻAJĄ, ZA TO NASZ UKŁAD IMMUNOLOGICZNY PRODUKUJE ZNACZNIE WIĘCEJ PRZECIWCIAŁ. NIE ZBIJAJ TEMPERATURY, JEŚLI NIE PRZEKRACZA 38,5 ST. C.

REKLAMA

Infekcja się przedłuża

Najdalej po tygodniu przeziębie-nie powinno ustąpić. Twoje samopoczucie stopniowo się poprawia – temperatura spada, katar i kaszel zaczynają się zmniejszać, masz więcej siły. Jeśli tak się nie dzieje lub po kilku lepszych dniach twoje zdrowie znów ulega pogorszeniu, może to oznaczać powikłania.

Objawy. Najbardziej niepokojący jest ponowny wzrost gorączki (np. po 2–3 dniach, gdy już spadła) i silne osłabienie. Mogą to być bowiem sygnały nadkażenia bakteryjnego lub rozprze strzenienia się infekcji np. na dolne drogi oddechowe czy zatoki.

Co powinnaś zrobić? Wizyta u lekarza będzie niezbędna! Należy jednak pójść do przychodni (a nie zgadzać się na telekonsultację), gdyż potrzebne ci jest osłuchanie płuc i oskrzeli, aby wykluczyć zapalenie (czasem nawet dostaniesz skierowanie na zdjęcie RTG).

Po tygodniu chorowania lekarz może zlecić ci antybiotyk, najlepiej jednak zrobić wcześniej oznaczenie we krwi poziomu białka CRP (patrz ramka niżej). W wielu gabinetach jest już dostęp ny taki test (trzeba za niego zapłacić ok. 15 zł), a wynik otrzymuje się po kilku minutach. Pamiętaj, żeby podczas kuracji antybiotykowej przyjmować także probiotyki.

GDY TYPOWE OBJA WY PRZEZIĘBIENIA MINĄ, ALE NADAL CZU JESZ SIĘ OSŁABIONA, TAKŻE SKONSULTUJ SIĘ Z LEKARZEM.

Po infekcji zadbaj o wzmocnienie układu immunologicznego – jak najwięcej spaceruj i stosuj zdrową dietę. Jeśli przeziębienie zdarza ci się częściej niż 2–3 razy w sezonie, zapytaj lekarza o preparaty wzmacniające odporność.

TEST CRP PODPOWIE, CZY POTRZEBNY BĘDZIE ANTYBIOTYK

To badanie ocenia ilość tzw. białka ostrej fazy we krwi i stanowi doskonały wskaźnik rodzaju infekcji. Najczę ściej wykonuje się je wówczas, gdy trze ba ustalić, czy choremu, np. z objawami przeziębienia, niezbędny jest antybiotyk.

0-10 MG/L

Wynik w granicach normy laboratoryjnej. Jeśli przekroczy 10 mg/l, to znak, że w organizmie toczy się stan zapalny.

11-40 MG/L

Taki poziom świadczy o infekcji wirusowej. Przy przeziębieniu zwykle mamy do 20 mg/l. Warto skontrolować CRP po 2 dniach.

< 40 MG/L

To zapewne infekcja bakteryjna. Antybiotyk jest potrzebny, zwłaszcza jeśli CRP w kolejnych dniach wzrośnie.

startujesz

antybiotykiem

Postać

kapsułka.

spowodowana zakażeniem Clostridium difficile, jako dodatek do leczenia wankomycyną

zapobieganie biegunkom związanym z żywieniem dojelitowym; zapobieganie biegunkom podróżnych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na subst. czynną lub którąkolwiek subst. pomocniczą, pacjenci z cewnikiem założonym do żyły

krytycznym

boulardii (Biocodex) to produkt probiotyczny numer 1 na świecie pod względem wartości

znacznie zmniejszoną odpornością, ze względu na ryzyko fungemii. Podmiot odpowiedzialny: BIOCODEX, 7 avenue Gallieni, 94250 Gentilly, Francja. *Enterol,

DBAM o zdrowie

Ich największym wrogiem jest osteoporoza zwana cichym złodziejem kości. Cichym ‒ bo długo nie daje objawów. Złodziejem ‒ bo zabiera im wytrzymałość. Można ją jednak przechytrzyć, stawiając na zdrową dietę i badania profilaktyczne.

Mocne

kości

łam się!

Ze statystyk wynika, że w Europie z powodu osteoporozy co 30 sekund dochodzi do złamania kości. Tego typu wypadkom częściej ulegają kobiety. Warto wiedzieć, co robić, by taki scenariusz nie stał się naszym udziałem.

TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

Na początek trochę teorii. Gdy się rodzi my, nasz szkielet waży mniej więcej kilo gram. Potem z czasem wzmacnia się i rozwija, aby w wieku 20 lat osiągnąć 15 20 kg. Tak zwaną szczytową masę kostną, czyli najmocniejsze kości, mamy między 20. a 25. rokiem życia. Ten wysoki poziom utrzymuje się jeszcze przez dziesięć lat. Potem kości zaczynają powoli tracić na wadze, średnio 1 proc. masy rocznie. U kobiet proces ten przyspiesza w czasie menopauzy do 2 3 proc. rocznie. Jeśli go nie spowolnimy, może dojść do osteoporozy (zrzeszotnienia kości). W wyni ku tej choroby kości stają się kruche, porowate, lek kie, znacząco zmniejsza się ich wytrzymałość na

Nie czynniki zewnętrzne i łatwo dochodzi do zła mań, które mogą nastąpić nawet po niewiel kim urazie. Na szczęście można sporo zrobić, by uniknąć osteoporozy.

Dieta to podstawa Z badań wynika, że to, co jemy, ma zasadniczy wpływ na to, w jakim stanie są nasze kości. Zawarte w diecie witaminy i minerały mają bowiem potencjał wzmacniania i budowania tkanki kostnej. Niestety, niektóre składniki naszego menu mogą też osłabiać kościec. Zatem, co warto jeść, a czego lepiej unikać? Jeśli chcesz mieć mocne kości, wybieraj produkty, które zawierają:

Artiflex

Suplement diety w formie kapsułek. Zawiera w składzie ChondrActiv® posiadający kolagen typu II, siarczan chondroityny oraz kwas hialuronowy. Ponadto skład produktu wzbogacono o witaminę C, która pomaga w prawidłowej produkcji kolagenu w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania chrząstki i kości. Kapsułki, 120 szt.

● Wapń – to podstawowy budulec kości. Jego doskonałym źródłem są: mleko i jego przetwory, ryby morskie (np. sardynki), wa rzywa (m.in.: kapusta, brukselka, natka pie truszki), migdały, pomarańcze, suszone figi. Dzienne zapotrzebowanie na wapń to ok. 1000 mg dla osób poniżej 50. roku życia. Później zwiększa się do 1200 mg na dobę (to, ile wapnia zawierają różne produkty, przedstawiamy na kolejnych stronach).

● Witamina D – zwiększa wchłanianie wap nia z przewodu pokarmowego i pobudza po wstawanie komórek kościotwórczych. Aby wytworzył ją nasz organizm, należy przez

Test

Czy jesteś zagrożona osteoporozą?

1. Czy miałaś menopauzę przed 45. rokiem życia?

2. Czy ktoś z twoich bliskich chorował lub choruje na osteoporozę?

3. Czy masz drobną budowę i małą masę ciała?

4. Czy przypuszczasz, że możesz mieć niedobór wapnia i witaminy D w organizmie (nie pijesz mleka, nie jesz nabiału, unikasz słońca)?

5. Czy pijesz dużo kawy lub napojów typu cola, alkoholu, palisz papierosy?

6. Czy prowadzisz siedzący tryb życia?

7. Czy zażywasz leki sterydowe?

Jeśli choć na dwa pytania odpowiedziałaś twierdząco, możesz być zagrożona osteoporozą. Warto o tym porozmawiać z lekarzem. Na pewno doradzi ci zmianę diety i stylu życia (odpowiednie wskazówki znajdziesz też w naszym tekście).

Prawdopodobnie skieruje cię też na badanie gęstości kości. Jeśli okaże się, że jest ona za niska, konieczne może być zażywanie leków. Najczęściej są to bisfosfoniany, których zadaniem jest wzmocnienie tkanki kostnej. Zalecane są także kapsułki z wapniem i witaminą D3.

10 minut wystawiać na słońce przedramię. Witaminę D zawierają też m.in.: tłuste ryby morskie, orzechy, jajka, oleje roślinne (żółtko – 54 j.m. wit. D, świeży węgorz – 1200 j.m./100 g). Warto ją suplementować, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, ponieważ potrzebujemy jej naprawdę sporo – osoba dorosła ok. 2000 j.m. (otyła ok. 4000 j.m.) na dobę.

● Witamina K poprawia aktywność białka (osteokalcyny), które wiąże wapń w kościach. Stymuluje także osteopotynę – czynnik decydujący o gęstości kości. Jej cenne źródła to m.in.: brokuły, żółtka.

● Witamina C – jest niezbędna do prawidłowej syntezy kolagenu, który jest głównym składnikiem organicznym kości. Znajduje się m.in.: w czarnych po rzeczkach, natce pietruszki, kiwi, cytrusach, papryce.

● Magnez wpływa korzystnie na gęstość mineralną kości, bo bierze udział w procesie przyswajania wap nia. Najwięcj jest go w kiełkach pszenicy, migdałach, orzechach, kaszy gryczanej.

Ograniczaj to, co szkodzi kościom, czyli...

● Szczawiany – wiążą wapń i utrudniają przez to jego wchłanianie. Zawierają je np.: szpinak, szczaw, rabarbar, botwinka oraz kwaśne wino.

● Napoje z kofeiną – zwiększają wydalanie wapnia z moczem. Należy więc ograniczyć mocną herbatę, kawę, napoje typu cola i energy drinki.

● Mięso i wędliny – produkty te obfitują w fosfor, który konkuruje z wapniem o lepsze wchłanianie, ostatecznie utrudniając jego przyswajanie.

● Sól – wzmaga wydalanie wapnia. Dlatego warto ją ograniczyć do łyżeczki dziennie.

Cenne źródła wapnia

MLEKO I JEGO PRZETWORY są najlepszymi źródłami wapnia. W szklance mleka 2-proc. znajduje się 242 mg wapnia, w kubku jogurtu naturalnego 255 mg, a w plastrze sera gouda 242 mg.

Kości lubią wysiłek

Jeśli chcesz, żeby były mocne, nie musisz ich wcale oszczędzać. Wprost przeciwnie. Podczas aktywności fizycznej na kości działają siły grawi tacji, które w powiązaniu ze zmiennym napię ciem mięśni hamują utratę masy kostnej. Dodat kowo w czasie wysiłku fizycznego zwiększa się zakres ruchu stawów – to też chroni je przed uszkodzeniem. Dla zdrowia kości polecana jest zwłaszcza aktywność prowadząca do osiowego obciążenia kręgosłupa i nóg oraz nacisku na stawy międzykręgowe. Zapewnia to np.: ● Spacer z plecakiem – wystarczy włożyć do nie go grube książki albo przynosić w nim zakupy. Docelowo taki spacer powinien trwać 30 minut. Jeśli jednak dotychczas unikałaś aktywności

Cztery łyżki nasion chia zawierają taką samą ilość wapnia, co szklanka mleka. Warto jeść je na surowo, namoczone w soku, jako dodatek do kaszek, deserów, owsianki lub pieczywa. Zmielone można dodawać do ciast i naleśników.

jeśli ważysz mniej w wieku pięćdziesięciu lat, jesteś szczególnie narażona na osteoporozę.

PO 50. ROKU ŻYCIA KONIECZNIE ZRÓB DENSYTOMETRIĘ (BADANIE GĘSTOŚCI KOŚCI). JEST BEZ

BOLESNE I TRWA KILKA MINUT, A DAJE INFORMA CJĘ, W JAKIEJ FORMIE SĄ KOŚCI.

Witamina D3 + K2

Suplement diety przeznaczony dla osób dorosłych. Witamina D oraz witamina K pomagają w utrzymaniu zdrowych kości. Kapsułki, 30 szt.

pytamyeksperta

fizycznej, zacznij od 15 minut, koniecznie po płaskiej, miękkiej nawierzchni.

● Maszerowanie z kijkami – ten rodzaj ćwiczeń wpro wadza element wibracji dzięki uderzeniom o podłoże. A to pomaga mineralizować kości.

● Podnoszenie ciężarów. Gdy poddajesz kości regularnym obciążeniom, lepiej odkładają się w nich składniki mine ralne. Najłatwiej jest po prostu trenować z hantlami. Zacznij od półkilogramowych i stopniowo zwiększaj obciążenie. Podnoś je nad głową i opuszczaj – najpierw 10 razy, po tygodniu – 15, po kolejnym – 20. Uwaga! Osoby zagrożone osteoporozą powinny unikać podskoków, gwałtownych ruchów i skłonów.

MGR FARM. MAGDALENA JUREK

Który preparat wapnia jest odpowiedni dla kobiety w wieku menopauzalnym?

POKRZYWA

także jest doskonałym źródłem tego pierwiastka. W 230 g tego ziela znajduje się aż 1106 mg wapnia (tyle, co w ponad czterech szklankach mleka). Warto pić z niej napar i przygotowywać sałatki, zupy.

RYBY ORAZ KONSERWY RYBNE

Najwięcej wapnia mają te, które zjadamy z ośćmi (w 100 g sardynki w pomidorach jest 250 mg wapnia, w 100 g pieczonego łososia 24 mg).

Spadek produkcji estrogenu w okresie me nopauzalnym powoduje zwiększoną resorp cję kości i zmniejszone wchłanianie wapnia. Badania dowodzą, że przyjmowanie w tym okresie suplementów z wapniem zmniejsza występowanie osteoporozy. Zaleca się sto sowanie maksymalnie 1200 mg dziennie w podzielonych dawkach. Preparaty z wap niem występują w różnych formach, np. wę glanu wapnia, który zawiera dużą zawartość elementarnego wapnia i stosunkowo dobrze się wchłania. W tej postaci należy przyjmo wać go wraz z posiłkiem. U osób z bardziej wrażliwym układem trawiennym zaleca się stosowanie preparatów z cytrynianem lub innymi solami organicznymi wapnia (gluko nian, diglicynian, mleczan), które są równie dobrze przyswajalne i nie wymagają obec ności jedzenia. Wapń w postaci chlorku, wo dorotlenku i tlenku wapnia, a także octanu, L-askorbinianu, jabłczanu wapnia oraz związki z aminokwasami nie są rekomendo wane do stosowania ze względu na ich zdecydowanie mniejszą przyswajalność.

REKLAMA

Zapytaj

farmaceutkę

pytanie

Anna J. z Przemyśla

pytanie

Ewa P. z Opola

Na pewno na wielkość cząsteczek, na jakie rozbijany jest płyn leczniczy. Od tego zależy, do jakich rejonów dróg oddechowych on dotrze. Im mniejsze cząsteczki, tym głębiej wniknie. Istotna jest frakcja respirabilna, która określa, jaki procent produko wanych cząsteczek leku ma właściwy rozmiar. Dobrej klasy urządzenia zapewniają to w 80 90%. Kolejny parametr, na który trzeba zwrócić uwagę, to martwa objętość, czyli ilość płynu, który zostaje w pojemniku (inaczej strata leku). Im objętość mniejsza, tym lepiej. Ważne są też wielkość i kształt miseczki (inna dla dzieci i dorosłych), gdy źle przylega, lek nie zostaje precyzyjnie podany. Równie istotna jest możliwość doku pienia zużytych części, np. maski, filtrów czy dyszy oraz naprawy urządzenia. No i jego wielkość.

Zaparcia to bardzo częsty problem ludzi w różnym wieku. Ich przyczy ną może być choroba układu po karmowego i anomalia jego budowy, ale też schorzenia, np. tarczycy i neurologiczne, a czasami niektóre regularnie przyjmo wane leki. Zawsze tę sytuację trzeba skonsultować z lekarzem. Najczęściej zaparcia jednak spo wodowane są naszymi złymi na wykami nieodpowiednią dietą, brakiem aktywności fizycznej, życiem w pośpiechu i stresie. W tej sytuacji pomóc może zmiana diety na bogatą w błonnik, jedzenie większej ilości owoców i warzyw, pieczywo razowe, pełnoziarniste. Stwierdzono, że dobry efekt daje szklanka przegotowanej wody

z dodatkiem kilku kropel cytryny wypita rano na czczo albo napój z sie mienia lnianego rozmoczonego w letniej wodzie na 2 3 godz. przed wypiciem (dobrze jest rozgryzać na sionka przed połknięciem). Ulgę mogą przynieść suszone śliwki spożywane na czczo bądź w formie kompotu, podobnie jak suszone morele czy figi. Inne polecane produkty to: kefir, mleko zsiadłe, sok z kiszonej kapusty bądź sama kapusta. Niektórzy chwalą sobie surówki i sok ze świeżych buraków. Dobry efekt przynoszą też dostępne w aptece mieszanki ziołowe, preparaty poślizgowe zmięk czające stolec (np. olej parafinowy) czy pobudzające pracę jelita grubego, a także odpowiednie czopki (np. glice rynowe). Jeśli w związku z zaparciami przyjmujemy leki przeczyszczające, to należy stopniowo je odstawiać. Wykazano, że na początku są sku teczne, lecz potem ich działanie zanika, gdyż organizm się do nich przyzwyczaja. Bardzo ważna jest aktywność fi zyczna, zwłaszcza starsze osoby muszą zwiększyć dzienną dawkę ruchu, a osoby leżące jak najczę ściej zmieniać pozycję.

Wątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów i preparatów aptecznych rozwiewa mgr farmacji Ewa Dembowska. Ty także chcesz zadać pytanie? Napisz na adres magazyn@dbamozdrowie.pl

?Na co zwrócić uwagę przy wyborze inhalatora?

?Moja mama od pewnego czasu cierpi na uporczywe zaparcia. Jak mogę jej pomóc?

glukozy we krwiSprawdzamy poziom

WYNIKI zwykle są już na drugi dzień po pobraniu krwi. A w przypadku pomiaru samego stężenia glukozy na czczo nawet w tym samym.

Mierzenie poziomu cukru we krwi pomaga nie tylko zdiagnozować cukrzycę, ale także skutecznie kontrolować tę chorobę. Badania robi się również profilaktycznie.

Jnad 126 mg/dl glukozy, lekarz stwierdza cukrzy cę. Taka sama diagnoza padnie, gdy 2 godziny po posiłku poziom cukru wyniesie 200 mg/dl we krwi lub więcej. Wartości takie, a także te, które już wskazują na przekroczenie normy (czyli od 100 mg/dl na czczo i ponad 140 mg/dl 2 godz. po posiłku) to sygnał, że trzeba na poważnie wziąć się za kontrolę i regulowanie stężenia glukozy.

na czczo, lekarz zleca zwykle dwa inne testy z krwi. To pomiar hemoglobiny glikowanej (który pokazuje średnie stężenie cukru z ostatnich 3 miesięcy) oraz tzw. krzywa cukrowa, czyli doustny test obciążenia glukozą-OGTT (pomiar cukru zarówno na czczo, jak i po posiłku, który na użytek badania zastępowany jest odpo wiednio dobraną dawką wodnego roztworu glukozy). Jak w praktyce przebiegają takie testy?

PRZYGOTOWANIE

PRZED POBRANIEM KRWI

• Na czczo – w przypadku pomiaru hemoglobiny gliko wanej możesz przyjść na po branie krwi po śniadaniu. Ale jeśli lekarz zalecił zrobienie krzywej cukrowej lub spraw dzenie glukozy na czczo, od ostatniego posiłku powinno upłynąć minimum 12 go dzin. Ograniczenie to doty czy też napojów. Dozwolona jest tylko woda, ale i z nią nie powinno się przesadzać. Najlepiej wypij szklankę po przebudzeniu i na badanie staw się między 7.30 a 10.

• Skierowanie – zawsze jest konieczne, gdy robisz badanie w ramach NFZ. Ale przy krzywej cukrowej wy magane będzie także, gdy testujesz się prywatnie. Nie które placówki oczekują też,

że sama kupisz zaleconą przez lekarza dawkę gluko zy w aptece i przyniesiesz ją do punktu pobrań.

• Leki – przy pomiarze glu kozy na czczo i krzywej cu krowej trzeba wstrzymać się z ich przyjęciem. Weź je ze sobą, by zażyć po wyjściu z gabinetu.

• Czas – pobranie krwi zaj muje tylko chwilę, ale w przy padku krzywej cukrowej, musisz spędzić w placówce 1 2 godziny (zależnie, jaki typ testu zlecił lekarz). Weź ze soba małą butelkę soku i np. batonik, bo w ciągu go dziny od ostatniego pobrania krwi w krzywej cukrowej po trafi bardzo spaść poziom glukozy we krwi (możesz poczuć osłabienie).

W GABINECIE

POSTARAJ SIĘ ZRELAKSOWAĆ

• Pobranie krwi − w sytu acji pomiaru na czczo i hemoglobiny glikowanej ni czym nie różni się np. od tego na morfologię. Jeżeli jednak masz zaleconą krzy wą cukrową, po pobraniu krwi na czczo dostaniesz rozpuszczoną w małej ilości wody odpowiednią dawkę glukozy. Trzeba ją wypić

w ciągu 5 minut i spokojnie usiąść w poczekalni. Po godzinie (a w dłuższym wariancie testu także po 2 godz.) będziesz miała ponownie pobraną krew. Nie wykorzystuj tego czasu na załatwianie swoich spraw na mieście czy spa cery. Aktywność fizyczna zafałszuje bowiem wyniki.

PO BADANIU

POSIEDŹ JESZCZE PRZEZ CHWILĘ

• Nie zginaj ręki, by przycisnąć wacik w miejscu wkłucia (bo zrobi się krwiak!), lecz przyciśnij go palcami i poczekaj 5 minut. Na wszelki wypadek posiedź jeszcze parę minut, aby upewnić się, że nie robi ci się słabo.

Cukier pod kontrolą

Prezentujemy preparaty, na które warto zwrócić uwagę, kontrolując odpowiedni poziom glukozy we krwi.

1. DOZ PRODUCT Insulotab Tabletki powlekane, 90 szt. Suplement diety, który zawiera w swoim składzie ekstrakt z liści gurmaru, ekstrakt z liści morwy białej, witaminę B6, witaminę B12, chrom oraz kwas foliowy. Chrom oraz gurmar pomagają w utrzyma niu prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Morwa biała przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu węglowodanów.

2. DOZ PRODUCT Chrom

Tabletki, 60 szt. Suplement diety, który w swoim składzie zawiera chrom (pikolinian chromu) oraz witaminę B3 (niacynę). Chrom pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi oraz przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu makroskładników odżywczych.

3. ZIELNIK DOZ

Cukier w normie Torebki, 20 szt. Suplement diety. Zawarte w produkcie: morwa biała, kora cynamonowca, jałowiec pospolity oraz korzeń łopianu większego wspomagają utrzymanie prawidłowego mtabo lizmu węglowodanów oraz poziomu cukru we krwi. Nie należy łączyć naparu herbatki z lekami przeciwcukrzycowymi.

4. PLAN BY DOZ

Ksylitol Cukier brzozowy, 250 g

Jest substancją słodzącą pochodzenia roślinnego. Ma on wygląd i słodycz podobne do zwykłego cukru, ale zawiera 40% mniej kalorii. Dodatkowo ma bardzo niski indeks glike micznyc IG = 8, więc nie pow oduje skoków poziomu cukru i stężenia insuliny we krwi. U osób stosujących terapię insulinową lub doustne leki hipoglikemizujące stosować po konsultacji z lekarzem.

5. ZIELNIK DOZ

Morwa biała Torebki, 30 szt. Morwa biała pozytywnie wpływa na organizm człowieka: wspomaga utrzymanie prawidłowego metabolizmu węglowodanów. Nie należy łączyć jednak naparu z morwy białej z lekami przeciwcukrzy cowymi.

6. ZIELNIK DOZ

Morwa biała Tabletki powlekane, 60 szt. Suplement diety zawierający ekstrakt z liści morwy białej (Morus alba). Morwa biała wspomaga utrzymanie prawidłowej równowagi metabo lizmu węglowodanów w orga nizmie. U osób stosujących terapię insulinową lub doustne leki hipoglikemizujące produkt stosować po konsultacji z lekarzem.

Uwaga!

eksperta

Gdzie kończy się smutek,a zaczyna depresja

Każdy z nas na jakimś etapie życia może być narażony na depresję. Czasem to kwestia predyspozycji (tzw. chemii mózgu), niekiedy osobowości lub traumatycznych wydarzeń albo ludzi, którzy stają na naszej drodze. O tym, jak odróżnić zwykłą niedyspozycję od choroby i jaki model leczenia depresji jest najskuteczniejszy, rozmawiamy z Krzysztofem Zabłockim, lekarzem psychiatrą z Wrocławia.

Panie doktorze, zdarzają mi się gorsze dni, czasami nie mam dosłownie na nic siły. Czy to już depresja?

Depresja to nie jest zwykły smutek czy niedyspozycja – gorszy dzień czy chandra mogą się przy darzyć każdemu. Jeśli jednak mijają dni, a taki stan się utrzymuje, warto się temu bliżej przyj rzeć. O depresji mówimy najczęściej, jeśli takie złe samopoczucie utrzymuje się 2−3 tygodnie.

Czy jest to wskazaniem do wizyty u psychiatry?

Niekoniecznie. Jeśli objawy są lekkie, wywołała je jakaś konkretna sytuacja (np. niepowodzenie w pra cy, problem z dziećmi czy śmierć kogoś bliskiego) i na dodatek mamy poczucie, że damy sobie radę, można spróbować samemu walczyć ze złym samopoczuciem. Warto sięgnąć np. po preparaty z wyciągiem z dziurawca. W niektórych państwach europejskich zapisuje się je na receptę w przypadku łagodnych epizodów depresyjnych. U nas tego typu środki dostępne są bez recepty. Można je stosować w stanach obniżonego nastroju. Nie działają one jednak doraźnie. Na pierwsze efekty ich zażywania trzeba poczekać 3 4 tygodnie. Dziurawiec zaleca się również w przypadku tzw. depresji sezonowej (ang. seasonal affective disorder – SAD) spowodowanej niedoborem promieniowania słonecznego.

A jeśli nie zioła, to co? Czy w innych przypadkach jesteśmy skazani na leki? Nie każdy pacjent, który trafia do mojego gabine tu, wychodzi z niego z receptą na antydepresan

ty. Jeśli epizod depresyjny ma łagodny przebieg, często wystarcza krótkoterminowa psychoterapia, zwykle w nurcie poznawczo-behawioralnym. Głów nym założeniem tej formy leczenia terapeutycznego jest przekonanie, że myśli, emocje i zachowania człowieka wzajemnie na siebie wpływają, tworząc wzorce zachowań, które nie zawsze są właściwe. Terapeuta pomaga pacjentowi znaleźć te błędne schematy i skorygować je. A to przynosi wewnętrz ny spokój. Chciałbym podkreślić, że terapia beha wioralno-poznawcza może być tak samo skuteczna, jak leki i są na to dowody. Podobnie jak leczenie farmakologiczne przyczynia się do zwiększenia objętości hipokampu (to część mózgu, która odpo wiada za procesy związane z pamięcią i pośredni czy w kontrolowaniu emocji).

A jeśli terapia nie wystarcza?

W leczeniu depresji umiarkowanej i ciężkiej najlep sze efekty osiąga się, łącząc ze sobą różne metody, np. farmakologię z psychoterapią. Często najpierw trzeba włączyć leki, by pacjent mógł w ogóle zacząć rozważać psychoterapię. Nie należy się bać takiego schematu leczenia. Leki antydepresyjne nowej ge neracji są bezpieczne i nie zaburzają świadomości, nie otępiają. Można je stosować przewlekle, jeśli jest taka konieczność, ponieważ nie uzależniają. Przy gwałtownym odstawieniu mogą one jednak wywoływać przykre objawy (np. spadek nastroju, zawroty głowy, mdłości). Dlatego trzeba to robić stopniowo, najlepiej pod okiem lekarza.

rozmawiała Agnieszka Czechowska

KRZYSZTOF ZABŁOCKI psychiatra z Wrocławia

Jeśli czujesz, że nie cieszą cię rzeczy, które do tej pory sprawiały ci przyjemność, porozmawiaj ze specjalistą.

mężczyzna badań się nie boi Prawdziwy

I słusznie! To ważne szczególnie w przypadku facetów

i

Choć większość panów twierdzi, że nie odczuwa lęku przed wizytą u specjalisty, z jakichś przyczyn wielu z nich uchyla się od tego. Być może powodem jest fakt, że aż 23 proc. mężczyzn uważa badania profilaktyczne za coś zupełnie niepotrzebnego. Trudno o bardziej niebezpieczne przekonanie. Dzięki regular nym badaniom kontrolnym możemy wykryć choroby,

długie życie w dobrym zdrowiu.

których nieleczenie często kończy się przedwczesną śmiercią, a co najmniej znacznym spadkiem jakości życia. Jakie badania należy wykonać po czterdziestce, a które są ważne dla pięćdziesięciolatka? Przygotowaliśmy dla twojego partnera specjalną ściągawkę kolejne dwie strony są skierowanie właśnie do nie go. Zaproponuj mu ich lekturę. To powinno skłonić go do umówienia się na wizytę w przychodni.

O tym pamiętaj, gdy skończysz 40 lat

To wspaniały wiek dla mężczyzny. Na pewno wciąż doskonale się czujesz − zdrówjak ryba i silny jak tur. Żeby jednak utrzymać ten stan, warto regularnie poddawać się badaniom. Choć ich lista może wydawać ci się długa, większość z nich załatwisz podczas jednej wizyty w przychodni.

1Morfologia krwi obwodowej

To absolutna podstawa. Dzięki badaniu można ocenić ogólny stan zdrowia, sprawdzić, czy w organizmie nie rozwija się infekcja, nie ma stanu zapalnego, nie pojawiły się niedobory pokar mowe, anemia. Morfologia pomaga też w diagnostyce niektórych rodzajów nowotworów (w tym białaczki).

Jeśli badanie nie wykaże nieprawidłowości, wystar czy powtarzać je raz w roku.

cholesterolu, koniecznie je zażywaj. Zmień też dietę na ubogą w tłuszcze zwierzęce i regularnie się ruszaj. Mężczyźni po ukończeniu czterdziestego roku ży cia powinni wykonywać lipidogram raz na 2 lata. Jeśli jednak któreś z twoich rodziców cierpi na choro by układu krążenia, masz nadwagę lub otyłość albo palisz papierosy, rób to badanie raz w roku.

4EKG

To bezbolesne badanie kardiologiczne jest podstawą diagnostyki arytmii, niedokrwienia mięśnia sercowego, choroby wieńcowej i zawału. Wykonasz je niemal w każdej przychodni. Do badania wystarczy rozebrać się od pasa w górę, a następnie położyć na wznak. Pielęgniarka lub lekarz zamocuje wtedy elektrody na twojej klatce piersiowej, w okolicy nadgarstków i kostek. Każda taka elektroda „widzi” inny obszar serca i wysyła informację o nim do specjalnej drukarki.

Badanie wystarczy wykonywać profilaktycznie raz na 3 lata.

2Badanie ogólne moczu

To proste, nieinwazyjne badanie, które na dodatek nie wymaga kłucia. Wystarczy tylko zebrać kilkadziesiąt mililitrów porannego moczu do pojemniczka. Na podstawie wyniku będzie można ocenić, w jakim stanie jest twój układ moczowy, wykryć cukrzycę (lekarz będzie ją podejrzewał, jeśli okaże się, że w moczu jest cukier) i wiele innych nieprawidłowości.

Badanie moczu najlepiej wykonywać raz w roku.

3Lipidogram

To badanie krwi informuje, jak wygląda gospo darka lipidowa w organizmie. Obejmuje ono po miar cholesterolu całkowitego, tzw. dobrego (HDL) i złego (LDL) oraz trójglicerydów (TG). Wyniki po zwolą lekarzowi oszacować ryzyko wystąpienia pro blemów kardiologicznych. Podwyższone poziomy cholesterolu i trójglicerydów prowadzić mogą bowiem m.in. do miażdżycy, choroby wieńcowej, a w konse kwencji do zawału mięśnia sercowego. Trzeba mieć to na uwadze! Jeśli lekarz zaleci ci środki na obniżenie

5Badanie

poziomu glukozywe krwi

Pomaga wykryć zagrożenie cukrzycą. Najprost sze badanie glukozy wykonuje się rano, na czczo. Pamiętaj, by dnia poprzedzającego analizę zjeść lekką kolację i nie przesadzać z łakociami.

Jeśli jesteś osobą zdrową, bez nadwagi, wystarczy ci coroczne badanie glukozy we krwi.

Magnez Men

Suplement diety zawierający w składzie magnez, który pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni i układu nerwowego oraz przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia. Produkt zawiera także: witaminę B6, która przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu białka i glikogenu oraz cynk, który pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu testosteronu we krwi. Tabletki, 50 szt.

6Badanie jąder

Dzięki niemu można wychwycić zmiany o cha rakterze nowotworowym na etapie, gdy są one całkowicie wyleczalne. Pamiętaj, zdrowie jąder jest w twoich rękach. I to dosłownie! Podstawowe bada nie wykonasz sam. Wystarczą 3 minuty pod pryszni cem. Zdrowe jądro powinno być miękkie, elastyczne, gładkie, a dotyk nie powinien sprawiać bólu. Jeśli w trakcie badania wyczujesz zgrubienie, zwłóknienie lub guzek, koniecznie zgłoś się do urologa. Prawdopo dobnie konieczne będzie USG. Tego typu badanie należy też wykonywać profilaktycznie, nawet jeśli jądra nie wydają się zmienione.

Samobadanie rób co miesiąc. USG jąder wykonuj profilaktycznie co 3 lata.

7Badanie per rectum

U wielu panów budzi obawy, zażenowanie i opór. Niepotrzebnie. Badanie jest bezbolesne (może wywołać co najwyżej dyskomfort) i trwa kilka minut, a pozwala zdiagnozować wiele różnych przypadłości. Dzięki niemu lekarz może ocenić zarówno gruczoł krokowy i wykryć jego ewentualne powiększenie (co ma znaczenie w diagnostyce łagodnego przerostu prostaty i raka gruczołu krokowego), a także zbadać nasieniowody i pęcherzyki nasienne. Badanie przez odbyt pomaga też ocenić hemoroidy i wykryć niektóre postacie nowotworu jelita grubego i odbytnicy.

Badanie to warto wykonywać raz w roku (u urologa).

8Badanie

na obecność krwi utajonej w kale

Służy diagnostyce raka jelita grubego. Nie przerażaj się jednak! Sama obecność krwi w badaniu nie jest potwierdzeniem zmian nowotworowych. Może świadczyć o problemach trawiennych, hemoroidach i wielu innych, często niegroźnych, zaburzeniach. Zawsze jednak wymaga dalszej diagnostyki. Badanie jest proste, bezinwazyjne. Wymaga jedynie pobrania próbki i oddania jej do laboratorium.

Wykonuj raz na rok po skończeniu 45 lat.

9RTG płuc

To szybkie i bezbolesne badanie. Pozwala na uwidocznienie dróg oddechowych, płuc, frag mentów kręgosłupa, serca i kości klatki piersiowej. Służy diagnostyce chorób układu krążenia, zapalenia płuc, gruźlicy, rozedmy płuc, raka płuc.

Po czterdziestce RTG klatki piersiowej zalecany jest co dwa lata.

...a gdy skończysz 50 lat

Do listy wymienionych badań trzeba będzie dorzucić jeszcze dwa poniższe. Są one ważne z uwagi na rosnące z wiekiem ryzyko niektórych rodzajów nowotworów.

1Badanie poziomu PSA(antygenu sterczowego)

Podniesiony poziom PSA wskazuje na zabu rzenia w obrębie prostaty. Może to być infekcja, łagodny przerost lub nawet nowotwór. Pamiętaj: rak prostaty to groźny przeciwnik – każdego roku umiera na niego 5 tysięcy Polaków! Wielu ciężkim postaciom raka prostaty można by było zapobiec, gdyby choroba została w porę zdiagnozowana. Badanie poziomu PSA wykonuj raz w roku.

2Kolonoskopia

Pozwala dokładnie zbadać jelito grube i pobrać z niego wycinki. To bardzo ważne badanie – dzięki niemu można wcześnie wykryć raka jelita grubego. W czasie kolonoskopii lekarz wprowadza do odbytu giętki przewód zakończony kamerą. Wszystko to odbywa się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.

Raz na 10 lat począwszy od 50. rok życia.

Multivitamina Men

Suplement diety. Zawarty w produkcie m.in.: cynk pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu testosteronu we krwi, wapń i magnez pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni, a witaminy D, C, A, B12 i B6 oraz żelazo, miedź i selen pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Tabletki powlekane, 60 szt.

Raz w roku odwiedzaj lekarza pierwszego kontaktu. On zdecyduje, czy wskazane są jeszcze inne badania (np. stężenie kwasu moczowego lub próby wątrobowe).

SIBO, naszych czasów problem

Ten termin pojawia się coraz częściej, kiedy mowa o dolegliwościach jelit. Objawy są nieprzyjemne, a skutkiem mogą być niedobory ważnych składników w organizmie.

MAGDALENA BAUMAN

JELITA DOROSŁEGO CZŁOWIEKA

populacji jest, wg badań, dotknięta SIBO. Ale ta liczba może być nawet 10 razy większa!

Tajemnicza nazwa to skrót od small intesti nal bacterial over growth, co oznacza przerost flory bakte ryjnej jelita cienkiego. W zdro wym jelicie cienkim ilość bakterii jest stosunkowo niewielka i są one określonego typu, potrzebne w procesach trawienia i wchłania nia. Natomiast bardzo dużo ich znajduje się w jelicie grubym, gdzie uczestniczą w procesie fer mentacji niestrawionych resztek pokarmowych. Do SIBO dochodzi wtedy, gdy bakterie z jelita grube go przedostaną się do cienkiego i zaczynają namnażać.

Kiedy rośnie zachorowaniaryzyko

SIBO towarzyszy wielu chorobom układu pokarmowego, ale coraz częściej diagnozowane jest także u osób, które nie cierpią na nie. Może być skutkiem niezdrowej diety, bogatej m.in. w szybko fer mentujące węglowodany, żywność przetworzoną, niezdrowe tłuszcze. Do rozwoju schorzenia może przyczynić się stosowanie leków: przeciwrefluksowych, antybioty ków (bez wsparcia probiotyczne go), przeciwdepresyjnych, z grupy NLPZ. Mają one wpływ na mikro biom jelitowy i mogą go zaburzać. Nie bez znaczenia jest stres.

Dolegliwości towarzyszące

SIBO są dla chorego nie tylko uciążliwe, ale często bardzo krępujące.

Najczęściej wystę pujące objawy to:

* bóle brzucha, tzw. nad wrażliwość trzewna

* mdłości, zgaga

* uczucie pełności, przelewania się w jamie brzusznej

* niekontrolowane odbija nie powietrza

* wzdęcia, nadprodukcja gazów jelitowych, wydala nie gazów o bardzo nieprzyjemnym zapachu

* biegunki na zmianę z zaparciami.

Skutki długofalowe: Z czasem w organizmie mogą pojawić się znaczące niedobory substancji od żywczych (mówi o tym na sza ekspertka). Dlatego dolegliwości wskazujących na SIBO nie należy lekce ważyć. Jeżeli podejrzewasz

chorobę, skonsultuj się z lekarzem, najlepiej gastrologiem lub gastroenterologiem.

Leki i dieta FODMAP

SIBO leczy się antybioty kami (takimi, które dzia łają bezpośrednio w jeli tach, a nie wchłaniają się do krwioobiegu). Jeżeli leki są dobrze dobrane, kuracja trwa 2 3 tygodnie.

Równie ważna jak leki jest dieta! Po antybiotykoterapii konieczne jest stosowanie specjalnej diety, tzw. FOD MAP (skrót od nazw cu krów, które należy wyeli minować z diety, ponieważ są pożywieniem dla bakte rii jelitowych). Powinien ją przygotować dietetyk, bo musi być dobrana do pacjenta indywidualnie. Nie wolno stosować jej dłużej, niż zleci to lekarz.

TEST WODOROWY

Jest popularną metodą dia gnozowania SIBO, skutecz ną i bezinwazyjną. Polega na analizie składu wydmuchiwanego powietrza. Pacjent najpierw dmucha do specjalnego woreczka na czczo, potem po umyciu zębów i w końcu po wypiciu roztworu laktulozy. Badanie trwa 3 godziny. Kilka dni wcześniej nie wolno jeść: warzyw, owoców, nabiału, pieczywa, maka ronów. 12 godzin przed badaniem nie wol no: pić, jeść, myć zębów, palić papierosów. Test nie podlega refundacji, koszt od 150 zł. Pomocne jest także badanie kału w celu sprawdzenia stężenia kalprotektyny, przekro czenie normy wskazuje na stan zapalny.

pytamyeksperta

MGR FARM. JOANNA NACZYŃSKA

Czy w przypadku SIBO należy stosować suplementy, aby uzupełnić niedobory składników w organizmie?

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cien kiego (SIBO), ze względu na zaburzone procesy trawienia, może powodować zmniejszenie wchłaniania substancji odżywczych. Pogorszeniu ulega m.in. trawienie tłuszczy, co może sprzyjać niedoborom witamin: A, D i E. Mogą pojawić się również niedobory żelaza lub witaminy B12 – wyniki badania krwi wskazują wówczas na niedokrwistość. Pacjenci, u których zdiagnozowano SIBO i stwierdzono niedobory witamin lub mikroelementów, mogą stosować suplementację preparatami z apteki. SIBO może też dotyczyć osób cierpią cych m.in. na zespół jelita drażliwego, chorobę Leśniowskiego-Crohna, celia kię, niedoczynność tarczycy, zapalenie trzustki, chorobę Parkinsona, twardzinę układową, cukrzycę i chorobę wieńco wą, a także tych, którzy leczą się na nadkwasotę lub wrzody żołądka. W takich przypadkach uzupełnianie niedoborów powinno się odbywać pod kontrolą lekarza.

Enteris defence

Suplement diety zawierający drożdże probiotyczne Saccharomyces boulardii CNCM I-3799 (Lynside® Pro SCB) przeznaczony do stosowania w trakcie i po zakończeniu antybiotykoterapii w celu uzupełnienia mikrobiomu przewodu pokarmowego. Kapsułki, 10 szt.

wyrzuć to z siebie!

Sprawdzone recepty

na dobry sen

Senocalm z melatoniną

Suplement diety, który w swoim składzie zawiera melatoninę, naturalne ekstrakty roślinne, witaminy z grupy B oraz magnez. Ekstrakt z szyszek chmielu zwyczajnego oraz melisa lekarska wspomagają dobry sen. Witamina B6, witamina B12, tiamina oraz magnez pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Tabletki powlekane, 30 szt.

Wpełni udany nocny wypoczy nek to dziś dla wielu osób luksus. Z reguły mniej lub bardziej on szwankuje – dłu go nie możemy wieczorem za snąć, budzimy się w środku nocy albo skoro świt, czasem w ogóle nie udaje się nam zmrużyć oka... Dużo stresu na co dzień i niekorzystne zmiany środowiskowe utrudniają zachowanie natural nego rytmu dobowego. Na szczęście, ta sama na tura, która wyposażyła nas w ten rytm, podsuwa nam skuteczne leki na bezsenność. I to właśnie od nich, a nie od tabletek, warto zacząć. Po mie siącu, najdalej dwóch mamy szansę poczuć się wyspane, radośniejsze i zdrowsze. Tak pachnie sen. Wypełnij sypialnię zapa chem lawendy. Możesz trzymać na parapecie lawendową poduszkę relaksacyjną (ze sklepu internetowego, ok. 50 zł). Podgrzewana przez słońce będzie uwalniała porcje zapachu. Gdy zro bi się pochmurnie i zimno, przełóż ją na grzejnik.

Nie możesz usnąć,

się

nocy

Oto najlepsze

dzięki

Owocowa

kołysanka

Już dzięki niewielkim zmianom w popołudniowej diecie możesz poprawić swój sen. Według najnow szych odkryć, jednym z działających nasennie pokarmów są wiśnie. Te trochę zapomniane przez nas owoce mają dużo melatoniny. Jeśli nie lubisz ich smaku, sięgaj po kiwi, w którym doszukano się poprawiającej humor serotoniny. Postaraj się o ekologiczne owoce. Sok z wiśni – codziennie wieczorem (a najlepiej też rano) wypijaj szklankę. Po 14 dniach – jak twierdzą amerykańscy naukowcy – zaczniesz szybciej zasypiać. Kiwi zjadaj przed snem 2 sztuki.

Ziołowe

Na dobry sen

Herbatka ziołowa w torebkach do zaparzania. Zawarte w produkcie melisa, rumianek i chmiel wykazują działanie relaksujące i wspierają fizjologiczny proces zasypiania. Torebki, 20 szt.

Przysmaki

na miłe

myśli Jest kilka pokarmów, które warto jadać na kolację. To przede wszystkim te dostar czające tryptofan. Organizm sam nie potrafi go wytworzyć, a to składnik niezbędny do produkcji melatoni ny. Obliczono, że dorosła osoba potrzebuje śred nio 5 mg tryptofanu na kilogram masy ciała. Jeśli ważysz 70 kg, będzie to 350 mg dziennie. Jajka – skarbnicą tryptofanu jest żółtko. Kurze jajko to ok. 119 mg tego składnika. Indyk, kurczak – w 100 g mięsa z piersi znaj duje się od 294 do nawet 372 mg tryptofanu. Krewetki królewskie – 100 g dostarcza 178 mg cennego składnika.

winko przed snem

W przeciwieństwie do zwykłego trunku, wino wzbogacone o odpowiednie zioła i pite w ilości 1 2 łyżek może być skutecznym panaceum na wieczorny, utrudniający sen niepokój.

Walerianowo-melisowo-dziu rawcowe. Do butelki (o pojemności 0,7 l) wina gronowego wlej 25 lewki z korzenia kozłka lekarskiego, inaczej waleriany (z apteki lub zielarni, ok. 18 zł/25 ml). Dodaj po łyżeczce liści melisy lekarskiej i ziela dziurawca zwyczajnego. Zamknij butelkę i odstaw na 14 dni, często wstrząsając. Po upływie tego czasu prze cedź i pij łyżkę stołową godzinę przed snem.

Melisa

Zioła w torebkach do zaparzania. Melisa pozytywnie wpływa na organizm. Ułatwiając odprężenie organizmu, wpływa korzystnie na sen oraz dobre samopoczucie. Torebki, 30 szt.

Akupresura, czyli kojący dotyk

Chińczycy wierzą, że dzięki uciska niu określonych miejsc na ciele można lepiej radzić sobie z co dziennym stresem, zmniejszyć niepokój oraz smutek i lepiej spać w nocy. Opuszka do opuszki. Czubkiem kciuka uciskaj po kolei opuszki pozostałych palców. Rób tak jedno cześnie u obu rąk przez 2 3 minuty. Ucisk nie powi nien być zbyt silny, to raczej opukiwanie. Zrób 2 sesje – pierwszą na koniec stresującej pracy lub innej sytuacji powodującej u ciebie psychiczne napięcie, drugą przed snem, gdy leżysz już w łóżku.

Wieczorne

herbatki

Zapewnią dawkę substancji na dobry sen, ale to również przy jemny, relaksujący rytuał. Za wsze wybieraj tę samą ozdobną filiżankę – z czasem już sam jej widok będzie działał na ciebie uspokajająco.

Z 5 najlepszych na wieczór ziółek. Zmieszaj w równych częściach suszone: liście mięty, szałwii i melisy, rozdrobniony korzeń kozłka, ziele serdecznika. 1,5 łyżki stołowej ziół zalej w termosie 2 szklankami wrzątku. Zakręć i odstaw na godzinę. Pij 2 filiżanki po kolacji.

Delektuj się

– zacznij od powąchania herbatki, dopiero potem weź mały łyk. Powolny rytuał to jest to, czego ci potrzeba wieczorem.

Kąpiel, która

zmyje stres

Już sama ciepła woda rozluźnia – i fizycznie, i psychicznie. Jeśli dodasz do niej ziół, wzmocnisz ten efekt. Dobroczynne składniki wnikną przez skórę, a miły zapach obudzi przyjemne skojarzenia.

Z lipą, tatarakiem, lawendą i wrzosem. Zrób mieszankę z suszonych ziół: 50 g kwiatów lipy, 30 g rozdrobnionych kłączy tataraku, 20 g kwiatów lawendy i 20 g kwiatów lub ziela wrzosu. Całość zalej 2 litrami wrzącej wody i pozostaw pod przykryciem 30 minut. Przecedź i wlej napar do wanny. Odcedzone zioła włóż do płóciennego woreczka, zawiąż i umieść też w wannie. Wypełnij ją wodą o temp. do 40 st. do 1/3 wysokości. Zanurz się na 20 minut. Po wyjściu z wanny nie wycieraj się zbyt dokładnie, tylko owiń się ręcznikiem i połóż do łóżka.

SÓL DO KĄPIELI, MORZE MARTWE

Kąpiel z dodatkiem naturalnej soli z Morza Martwego daje uczucie wygładzenia i ujędrnienia skóry. Ponadto produkt delikatnie oczyszcza i pozostawia efekt miękkiego i delikatnego naskórka. Relaksująca kąpiel pomaga pozbyć się uczucia stresu i przemęczenia, dając uczucie rozluźnienia i odprężenia. 270 g

Jakraka?przechytrzyć

TEKST KAROLINA BANASIAK

Kylie Minogue Brigitte Bardot, Jane Fonda, Irena Santor i Angelina Jolie. Co łączy te kobiety oprócz faktu, że są znane i utalentowane?

Rak piersi. Cztery pierwsze stoczyły z nim zwycięską walkę, ostatnia zaś – wiedząc, że ma bardzo silne obciążenie dziedziczne w kierunku tego nowotworu – zdecydowała się na profilaktyczną mastektomię. Można rzec, że takie radykalne działanie podchodzi już pod kancerofobię, czyli patologiczny lęk przed rakiem. A to coraz częstsze zjawisko. Problem jednak polega na tym, że choć część osób z kancerofobią podejrzewa stale u siebie raka i z nim walczy, nawet gdy diagnoza go nie potwierdza, to zdecydowana większość przyjmuje całkowicie przeciwną postawę. Nie dość, że nie dopuszcza do siebie myśli, że też może zachorować, to jeszcze jak ognia unika profilaktycznych badań. To zdecydowanie błąd! Przy obecnym rozwoju medycyny wcześnie wykryty nowotwór zwykle udaje się zwalczyć. Warunek? Trzeba w porę podjąć leczenie. A że październik już od 37 lat jest Miesiącem Świadomości Raka Piersi, na wszelki wypadek przypominam: badajmy się! Koniecznie róbmy to same, regularnie co miesiąc. A nawet, gdy nie wyczujemy nic podejrzanego, co roku umawiajmy się na kontrolę do ginekologa, a potem na zlecone przez niego USG piersi czy mammografię. To najskuteczniejszy sposób, by przechytrzyć raka.

Karolina Banasiak

Farmaceutka, redaktor prowadząca ,,DOZ Magazyn”. Miłośniczka kotów, ciekawych ludzi i książek. Energii dodają jej zajęcia na trampolinach i jogging, a wycisza się na działce w otoczeniu natury.

ZDJĘCIA:

ŻYJĘzdrowo

Nadwaga i wynikające z niej choroby zaczynają dotykać coraz młodsze pokolenia, nawet nastolatki i małe dzieci. Dlaczego tak się dzieje? Najnowsze badania przynoszą zaskakujące informacje.

talerzu

dziecka

jedzą nasze

pociechy?

Płatki, parówki, nuggetsy... Według naukowców to ultraprzetworzona żywność jest głównym czynnikiem szkodzącym dzieciom. Co to takiego i jak jej unikać?

Statystyki robią wrażenie. W ciągu 50 lat odsetek dzieci cierpiących na nadwagę i otyłość wzrósł na świecie 2-krotnie. Naj gorsze wyniki w Europie notuje Wielka Brytania, gdzie 21 proc. absolwentów pod stawówek jest już otyłych. Jeszcze przed 30. rokiem życia stwierdza się u nich cukrzycę, bezdech senny i choroby kolan. U nas jest odrobinę lepiej, ale ostro gonimy czołówkę. Z danych NFZ z 2022 r. nadwagę ma 31% chłopców i 20% dziewczynek. Z otyłością zmaga się już 13% chłopców i 5% dziewczynek.

Byle jak, byle najszybciej,nawet w biegu lub na kolanie Przyczyn jest wiele. U ich podstaw leży oczywiście zmiana stylu życia, szczególnie w zachodnim świecie. Ciągły pośpiech związany z pracą, który spycha tak ważną życiową czynność jak jedzenie na plan dalszy, jako coś, co trzeba załatwić szybko, bezproblemowo, w tzw. międzyczasie (bywa, że nad klawiaturą komputera). Jemy coraz mniej regularnie, coraz więcej gotowych posiłków i to samo dajemy naszym dzieciom, aby czas poświęcony na gotowanie i kon sumpcję skrócić do minimum. Zamiast manny albo owsianki sypiemy im do misek gotowe płatki, które wystarczy zalać mlekiem, zamiast domowej zupy czy kawałka mięsa lub ryby serwujemy paluszki rybne lub nuggetsy. Owoce i warzywa, które trzeba nierzadko obrać lub podzielić na cząstki, zastępujemy tostami i słodkimi buł kami. I często nawet alarmujące wskaźniki wagi naszych dzieci nie są w stanie zmusić nas do korekty ich diety, pewnie tro chę z wygody, a trochę w na dziei, że niedługo z tej nad wagi przecież wyrosną.

Jak z obrazka, czysta chemia Badania prowadzone przez prof. Christophera Milletta z wydziału zdrowia publicznego na Imperial Col lege w Londynie pokazały, że przyczyną problemów nie są wyłącznie nasze zaniedbania, lecz także stale pogarszająca się jakość żywności. Na skle powych półkach coraz mniej miejsca zajmują produk ty naturalne, bogate w składniki odżywcze, które jed nocześnie są coraz droższe. Nie brakuje natomiast tych tańszych, wysokoprzetworzonych, w których do minuje chemia: ogromne ilości soli, cukru, barwni ków, konserwantów i polepszaczy smaku, z którymi nasze organizmy nie radzą sobie tak dobrze, jak z żywnością naturalną. Są kolorowe, smaczne, dosłownie łatwe do przełknięcia, by kusiły i dzieci, i dorosłych. Ich jakość jest jednak fatalna. Naukowcy dokonali więc podziału żywności według stopnia jej przetworzenia, a obok wysokoprzetworzonej pojawiła się nowa grupa – ultraprzetworzona (patrz str. 52).

MORELA

nastolatków odżywia się głównie przetworzoną żywnością

ultraprzetworzona jest nie tylko smaczna, ale ma też konsystencję, która powoduje, że dosłownie rozpływa się w naszych ustach. O ile bowiem pogryzienie warzyw czy owoców zajmuje nieco czasu, o tyle pochłonięcie gotowych kanapek czy deser ków trwa nieporównanie szybciej. Kilka kęsów i hamburger lub mleczny batonik znika. To sprawia zaś, że w tym samym czasie, gdy nasz ośrodek sytości dostaje informacje, że już wystarczy, zjadamy więcej produktów ultraprzetworzonych niż zwykłych, a zatem pochłaniamy i więcej kalorii (głównie z węglowoda nów prostych i tłuszczu). Na dodatek wiele substancji zawartych w ultraprze tworzonych produktach powoduje zmiany w mózgu jak substancje uzależniające typu alko hol i nikotyna. A to sprawia, że dziecko nie jest już potem w stanie zasmakować w jabłkach czy brokułach i sięga automatycznie po produkty, których zjedzenie

Warto wiedzieć...

*Sięgaj po produkty o prostym składzie, np. jogurt owocowy złożony tylko z jogurtu i owoców.

Na haju po hamburgerze,ciastku i shake’u? I to nie koniec złych wieści z laboratoriów jednego z najlepszych uniwersytetów świata. Żywność

żywności z dodatkami oznaczonymi literkami E i długim terminie ważności, np. chleba tostowego.

4 grupy produktów

Podzielone według stopnia przetworzenia dają prostą wskazówkę po co sięgać, czego unikać, a z czego komponować menu dziecka.

Nieprzetworzone

1•W tej grupie znajdują się produkty naturalne, tzn. niepoddane obróbce prze mysłowej. Bogate w składniki odżywcze, a ubogie w polepszacze smaku, wyglądu i trwałości.

•Należą tu m.in.: owoce i warzywa świe że lub mrożone (liście, łodygi, nasiona, korzenie, bulwy), mięso, podroby, jaja, mleko surowe lub pasteryzowane, grzyby.

Wysokoprzetworzone

•Zaliczamy do nich produkty o wzmoc nionym smaku, sporym stopniu konser wowania i przedłużonej trwałości. •Do tej grupy wchodzą m.in.: wszelkiego typu sosy, np. pomidorowe, passa ty, sery żółte, konserwy mięsne i rybne, pieczywo, wędliny (np. szynka, bekon, pastrami, wędzone ryby).

nie wymaga czasu i wysiłku oraz silnie pobudza w jego mózgu ośrodek przyjemności. Czym skorupka nasiąknie za młodu, tym trąci na starość...

Jeśli chcemy, by nasze dzieci rosły zdrowo i nie musiały przez resztę życia borykać się z nadwagą i chorobami, które ona generuje, warto całkowicie wyeliminować z diety produkty ultraprzetworzone i jak najrzadziej sięgać też po wysokoprzetworzone. Wrócić do kuchni domowej. Wygospodarować czas na przygotowywanie posiłków z produktów naturalnych. I zrobić to jak najszybciej, by dziecko nie zdążyło się uzależnić od wyso ko- i ultraprzetworzonego jedzenia. Nasze upodobania smakowe i nawyki żywieniowe kształtują się bowiem do mniej więcej 4. roku życia. I dzieci, które w tym cza sie żywione są prawidłowo, nie mają potem problemów z nadwagą i zdrowiem. Niezależnie nawet od tego, jak

Niskoprzetworzone

•To produkty przetworzone w niewielkim stopniu, które zachowały swoją specyfikę. Głównie dodatki do produktów z grupy pierwszej, by wzmocnić ich smak czy ułatwić obróbkę. •Dietetycy zaliczają do nich m.in.: naturalne masło, cukier rafinowany, sól, miód, syropy, skrobie oraz oliwę i oleje.

Ultraprzetworzone

To grupa najmniej przypominająca naturalne jedzenie. Mało w nich substancji odżyw czych, za to długa lista dodat ków poprawiającyh wygląd, smak, konsystencję i trwałość. Znajdziemy tu m.in.: nug getsy, gotową pizzę, dania instant, pieczywo tostowe, jogurty owocowe, płatki śniadaniowe, kiełbasy.

dużo się ruszają. Bo choć ruch jest ważny, według prof. Milletta, to dieta stanowi fundament naszego zdrowia. To najlepsza profilaktyka tycia i chorób cywilizacyjnych jak otyłość, miażdżyca, cukrzyca, alergie, depresja i... niedożywienie. Bo nawet otyłe dziecko może mieć anemię. A zatem do dzieła drodzy rodzice!

SMOOTHIE O SMAKU MALINA, BURAK, TRUSKAWKA

Napój owocowo-warzywny

przecierów

bazie soków

REKLAMA

niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ); krwawienie lub perforacja przewodu pokarmowego powiązane z wcześniejszą terapią lekami z grupy NLPZ w wywiadzie; czynna lub nawracająca w wywiadzie choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy lub z krwotokiem (dwa lub więcej niezależnych, potwierdzonych przypadków owrzodzenia lub krwawienia); krwawienie z naczyń mózgowych lub inne czynne krwawienie; ciężka niewydolność: wątroby, nerek lub serca klasa (IV wg NYHA); zaburzenia wytwarzania krwi o nieustalonym pochodzeniu; ostatni trymestr ciąży; ciężkie odwodnienie (wywołane wymiotami, biegunką lub niewystarczającym spożyciem płynów).

(Poland) S.A.

OCZUSOS dla

DOROTA MIKŁASZEWICZ

Przebywanie przez długie godziny w zamkniętych, ogrzewanych po mieszczeniach ze sztucznym światłem sprawia, że śluzówka oczu szybciej wy sycha. W efekcie może poja wić się pieczenie, zaczerwie nie, łzawienie czy uczucie piasku pod powiekami. Na szym oczom nie służy też częstsze spędzanie czasu przed ekranem telefonu, komputera i telewizora czy wieczorne czytanie. Jak sobie pomóc?

Nie przemęczaj oczu

● Nie oglądaj telewizji w zu pełnej ciemności. Taki kon trast szkodzi oczom. Włącz choć jedną lampkę.

● Kiedy czytasz wieczorem, cały pokój powinien być lek ko oświetlony, a źródło moc niejszego światła, np. z poje dynczej lampy, ma padać na tekst. Ustaw ją po swojej lewej stronie, nieco z tyłu.

● Czytając, zmieniaj co jakiś czas odległość i kąt patrzenia

na tekst. Oderwij od niego wzrok, ewentualnie zdejmij okulary, rozejrzyj się, pomru gaj. Przewracając stronę, za mknij na chwilę oczy. Nawil żysz je i dasz im odpocząć.

Dbaj o relaks

● Skuteczny jest palming, czyli nakrywanie oczu dłoń mi. Oprzyj łokcie na stole. Potrzyj dłonie, by je rozgrzać, a następnie przyłóż je do oczu, nie dotykając powiek. Palce obydwu dłoni powinny zachodzić na siebie i krzyżo wać się na środku czoła. Za mknij oczy i przywołaj w pa mięci miłe wydarzenie. Po pewnym czasie zaczniesz widzieć przed zamkniętymi oczami czerń. Im będzie głębsza, tym lepszy efekt ćwi

czenia. Otwórz oczy, mrugając nimi. Powta rzaj, gdy poczujesz, że są zmęczone.

● Idąc ulicą, „ślizgaj się wzrokiem” po okolicy: spójrz na jakiś odległy punkt, potem na kilka bliż szych. Rozglądaj się tak, aby dopasowywać ostrość widze nia do różnych odległości.

Rób ćwiczenia

● Zamknij powieki na kilka sekund, potem otwórz. Po wtórz 7 razy. W ten sposób rozluźnisz mięśnie oczu i po prawisz krążenie krwi.

● Popatrz w prawo, potem powoli w lewo. Po wtórz to ćwiczenie w przeciwnym kie runku.

Wodzenie wzrokiem po ósemce

Narysuj na kartce leżącą ósemkę (znak nieskończości). Odsuń obrazek od sie bie jak najdalej, ale tak, by go wyraźnie widzieć. Zacznij wodzić po nim wzrokiem, najpierw zgodnie z ruchem wskazówek zegara, a potem odwrotnie.

Ważne nawilżanie

●

●

●

●

o prawidłowy

trosce wzrok

1. DOZ PRODUCT

Krople do oczu intensywnie nawilżające 10 ml

Intensywnie nawilżający preparat do oczu przynoszący długotrwałą ulgę i ukojenie wysuszonym oczom. Intensywnie nawilżają bardzo suche, zmęczone i wrażliwe oczy. Zawierają Hialuronian sodu (HA) 0,3%. Można stosować podczas noszenia socze wek kontaktowych.

2. DOZ PRODUCT

Krople do oczu łagodzące podrażnienia 10 ml

Specjalnie opracowany preparat zawierający naturalne ekstrakty roślinne, które łagodzą podrażnienia i zmniejszają uczucie swędze nia oczu. Przynoszą długotrwałą ulgę w przypadku podrażnień wywołanych aler gią, kurzem, klimatyzacją i ostrym światłem. Można stosować podczas noszenia socze wek kontaktowych.

3. DOZ PRODUCT

Krople do oczu na zmęczone oczy 10 ml

Specjalna formuła o delikatnym, kojącym działaniu dla oczu wrażliwych. Krople na wilżają suche, zmęczone i wrażliwe oczy, przynosząc ulgę w przypadku zaczerwienie nia i podrażnienia spowodowanego suchym powietrzem, pracą przy komputerze, czy noszeniem soczewek kontaktowych. Można stosować podczas noszenia soczewek kon taktowych. Zawierają Hypromelozę 0,3%.

4. DOZ PRODUCT

Krople do oczu nawilżające 10 ml

Specjalnie opracowany preparat do oczu przynoszący ulgę i ukojenie wysuszonym

oczom. Krople nawilżają suche, zmęczone i wrażliwe oczy. Przynoszą ulgę w przy padku oczu zaczerwienionych i zmniejszają uczucie dyskomfortu powstałe w wyniku działania czynników zewnętrz nych tj. przebywanie w suchym powietrzu, praca przy komputerze i noszenie socze wek kontaktowych.

5. DOZ PRODUCT

Krople do oczu kojąco-rozjaśniające 10 ml

Specjalnie opracowany preparat z użyciem naturalnych wyciągów roślinnych. Krople pomagają przywrócić zmęczonym, pozbawionym blasku oczom jaśniejszy wygląd i zmniejszyć podrażnienie, pieczenie, swędzenie i ból. Receptura kropli zawiera naturalne wyciągi ze świe tlika i rumianku, roślin znanych ze swoich właściwości rozświetlających, łagodzących i kojących.

6. DOZ PRODUCT

Complete

Krople do oczu bez konserwantów 10 ml

Krople do oczu na bazie hialuronianu sodu i wodnych wyciągów roślinnych: z miłorzębu japońskiego, borówki czar nej, kopru włoskiego, wąkroty azjatyckiej, które nawilżają, regenerują i chronią oczy. Nie zawierają konserwantów. Hialuronian sodu posiada właściwości lepkosprężyste i mukomimetyczne, dzięki czemu wspoma ga odpowiednie nawilżenie powierzchni oka, chroniąc je przed tarciem wywołanym przez ruchy gałek oczu.

ĆwicZenia

dla mózgu

SZYBKIE MYŚLENIE, DOSKONAŁA PAMIĘĆ, KREATYWNOŚĆ

– NIE ZABRAKNIE CI TYCH UMIEJĘTNOŚCI, JEŚLI TYLKO ODPOWIEDNIO ZADBASZ O SWOJE SZARE KOMÓRKI.

TEKST BARBARA TULEJA

TRENUJ PAMIĘĆ

a będziesz szybciej się uczyć nowych rzeczy

Choć

mózg jest skomplikowa ną strukturą, działa jak każ dy inny mięsień w organi zmie. Aby jak najdłużej pozostał w niezłej kondycji, musi być do brze dotleniony i odpowiednio odżywiony. Potrzebuje również systematycznego treningu oraz nowych bodźców. Im częściej będziemy go na różne sposoby pobudzać i zmuszać do intelektu alnego wysiłku, tym dłużej pozo stanie sprawny.

ZERWIJ Z RUTYNĄ

Możesz to robić na wiele sposobów: czytając, słuchając muzyki, rysując, ukadając puzzle, a najlepiej ucząc się nowych rzeczy. Bez trudu znajdziesz też wiele sytuacji, by zerwać z rutyną (mózg nie lubi nudy). Prosty sposób to wykonywanie codziennych czynności ręką, która nie dominuje. Jeśli je steś np. praworęczna, umyj zęby lewą ręką.

Postaraj się nie robić listy zaku pów. Zapamiętaj ją, układając hi storyjki. Na przykład: potrzebujesz proszku do prania, soku pomido rowego i chleba wyobraź sobie, że robiąc kanapkę, przewróciłaś szklankę z sokiem, który poplamił obrus. Dzięki temu, przypomnisz sobie, co miałaś kupić.

DOTLEŃ MÓZG

prawidłowo i głęboko oddychając

Usiądź wygodnie, wyprostuj ple cy, zrób głęboki wdech, licząc do trzech. Zatrzymaj na chwilę powie trze, a potem bardzo powoli je wy puść, też odliczając do trzech. Po łóż rękę na przeponie i obserwuj, jak się porusza. Zrób serię dzie sięciu świadomie pogłębionych oddechów. Powtarzaj taki trening codziennie po kilka razy.

ZIELONA DIETA MIND

Ginkgo Biloba Intense

Suplement diety przeznaczony dla osób dorosłych. Zawiera ekstrakt z liści miłorzębu dwuklapowego, lecytynę rzepakową, magnez, witaminę B6, kwas pantotenowy, ryboflawinę oraz tiaminę. Miłorząb dwuklapowy pomaga w utrzymaniu prawidłowej pracy mózgu oraz w zachowaniu prawidłowych funkcji poznawczych, które spadają wraz z wiekiem. Kapsułki, 60 szt.

Opracowana przez amerykańskich naukowców, łączy w sobie dietę DASH i śródziemnomorską. Specjalne menu usprawnia pracę mózgu i pamięć. Podstawą są zielone warzywa. Jedz je co dziennie, m.in. jarmuż, brokuł, sałaty, szpinak, bo są bogate w wit. C i A. Na przekąskę wybieraj migdały i orzechy. To źródło zdrowych tłuszczów i przeciwutle niaczy. Przynajmniej raz w tygodniu zjedz ryby. Skład niki odżywcze w nich zawarte chronią i usprawniają funkcje mózgu. Unikaj czerwonego mięsa.

i jak najczęściej myśl kreatywnie

Y

Kupuj głową

Napijmy się

czarnej

Z rana wypijamy ją duszkiem, by pomogła się na dobre obudzić. W pracy sączymy z kubka, gdy czujemy znurzenie. Podczas spotkań z przyjaciółmi delektujemy się nią dla przyjemności. Pomaga budować relacje i umila pogaduszki. Od niedawna mówi się również, że wspomaga zdrowie. Warto wybierać najlepszą.

pytamyeksperta

BARBARA LASOTA mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW

Kawiarka, czyli „osobna niewiasta do pa rzenia kawy”, o której wspomina Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”, sama sprowadzała do dworku w Soplicowie świeże ziarna z miasta lub brała je z wi cin. Wiciny to tratwy lub statki rzeczne transportujące w tamtych czasach towary. Surowiec musiał być w najlepszym gatunku, bo choć specjalistka ta znała „tajne sposoby gotowania trunku”, to wiedziała, że z kiepskiego produktu nie wyczaruje dobrego naparu. Aromatyczny napój serwowała w filiżankach z saskiej porcelany, z dodatkiem świeżej śmietanki. „Takiej ka wy jak w Polszcze nie ma w żadnym kraju”, zachwycał się wieszcz. Nasze espresso, latte czy cappuccino także zapewne by mu smakowało, gdybyśmy przyrządzili je z wyselekcjonowanych ziaren.

Skarby w w kawie Cenimy ją głównie za kofeinę, która jest substancją psychoaktywną. Większości z nas dodaje skrzydeł (niestety, na krótko) i usuwa zmęczenie. Ale w niepo zornych brązowych ziarnach są także polifenole, w tym kwas chlorogenowy. Niedawno udowodniono, że pijąc kawę z umiarem (do 4 filiżanek dziennie), możemy chronić nasze komórki przed uszkodzeniem, oddalić niebezpieczeństwo miażdżycy i cukrzycy typu 2. Zwłaszcza gdy parzymy ją w ekspresie lub przy użyciu filtrów. Z tego powodu kawę umieszczono na wet w tzw. piramidzie zdrowego żywienia jako napój sprzyjający zdrowiu.

Jest i łyżka dziegciu

Chociaż niewielka ilość kofeiny działa pozytywnie, to nadmiar może szkodzić. Przedawkowanie objawia się nerwowością, czasem drżeniem i kołataniem serca. Każdy z nas ma inny próg wrażliwości na tę substancję, ale generalnie zaleca się, by po czwartej kawie w ciągu dnia zachować ostrożność. W filiżance szatana na ogół jest również akrylamid oraz furan. Powstają one w trakcie palenia kawy, zwłaszcza zbyt intensywnego. Ich duża ilość może przyspieszać proces nowotworowy. Niejednoznaczna jest też opinia o związkach tłuszczowych (diterpe nach). Duża ilość może przyczyniać się do rozwoju

Subskrypcja na kawę

Coraz częściej rzemieślnicze palarnie i specjalistycz ne sklepy z kawą oferują właśnie taką usługę dla osób, które chcą pić codziennie wyborny napój.

Płacimy za określoną ilość, np. raz w miesiącu, i dostajemy świeżo palone ziarna jakości speciality z taką częstoliwością, jak ustalimy na wstępie.

Nie musimy pamiętać o zakupie nowej partii. Takie rozwiązanie to czasem także oszczędność, bo palarnie oferują zniżki. Adresy dostępne w internecie.

miażdżycy. Podsumowując: ma ła i średnia ilość kawy nie szkodzi, a wręcz działa dobroczynnie, zaś zbyt duża ma niekorzystny wpływ na zdrowie.

Arabika kontra robusta

W sprzedaży są dwa gatunki kawy: arabika i robusta. Solidny producent powinien informować, która z nich znajduje się w opakowaniu. A jeśli oferuje mieszankę, mamy prawo liczyć, że poda proporcje. Niestety, na opakowaniach wielu kaw oferowanych w sklepach spożywczych, w tym w dużych sieciów kach, takiej informacji nie ma. Zamiast tego możemy często przeczytać slogan reklamowy o tym, jak staran nie dobierano ziarna, byśmy otrzymali najwspanialszy napój świata. Tymczasem różnica między arabiką

WAŻNE PALENIE

CIEMNE CZY JASNE ZIARNA

●Smak małej czarnej, poza gatunkiem ziaren i sposobem parzenia, zależy również od stopnia palenia i mielenia. Bardzo mocno palone nasiona kawy są ciemnobrunatne i połyskliwe od znajdujących się na powierzchni olejków. Dają napar z mniejszą ilością kofeiny, intensywny, z wyraźną goryczką, niekiedy nawet lekką spalenizną. Bardzo słabo wyczuwa się w nim naturalne nuty smakowe. Najmocniejsze wypalanie stosuje się często w przypadku ziaren kiepskiej jakości, aby przykryć ich nieatrakcyjny smak. Dlatego lepszym wyborem jest kawa średnio palona, o zrównoważonym smaku i aromacie, delikatniejsza. Szczególnie gdy parzymy ją w kubku lub ekspresie przelewowym (powinna być też średnio lub grubo zmielona). Do ekspresów ciśnieniowych najlepsze są ziarna drobno zmielone. Mogą być również nieco mocniej palone.

● Smak małej czarnej, poza gatunkiem nasion i sposobem parzenia, zależy również od stopnia palenia i mielenia. Bardzo mocno palone nasiona kawy są ciemnobrunatne i połyskliwe od znajdujących się na powierzchni olejków. Dają napar z mniejszą ilością kofeiny, intensywny, z wyraźną goryczką, niekiedy nawet z lekką spalenizną. Bardzo słabo wyczuwa się w nim naturalne nuty smakowe. Najmocniejsze wypalanie stosuje się często w przypadku ziaren kiepskiej jakości, aby przykryć ich nieatrakcyjny smak. Dlatego lepszym wyborem jest kawa średnio palona, jaśniejsza, o zrównoważonym smaku i aromacie. Szczególnie gdy parzymy ją w kubku lub ekspresie przelewowym (powinna być też średnio lub grubo zmielona). Do ekspresów ciśnieniowych najlepsze są ziarna drobno zmielone. Mogą być również nieco mocniej palone.

KAWY DLA SMAKOSZY

Doświadczeni bariści twierdzą, że...

● DATA PALENIA to jedna z podstawowych informacji, która powinna się znaleźć na opakowaniu. To nie to samo, co data przydatności. Najlepszy napar otrzymujemy do 50 dni od daty palenia.

● KRAJ I WYSOKOŚĆ UPRAW

Smak i jakość nasion krzewu kawowego zależą od warunków klimatyczno-geologicznych. Dlatego w naparze z ziaren z Etiopii koneserzy wyczuwają nuty owocowe, a z Kostaryki czekoladowe. Im wyżej rośnie kawa, tym jest szlachetniejsza.

● LOKALNE PALARNIE GÓRĄ

Tylko tam i w specjalistycznych sklepach kupimy ziarna najwyższej jakości, z rozbudowaną etykietą na opakowaniu, zawierającą szczegółowe informacje o kawie.

i robustą jest znacząca. Pierwsza ma lekko wyczuwal ną słodycz i przyjemny łagodny smak. Uważa się ją za szlachetniejszą i kosztuje więcej. Druga jest cierp ka, ostrzejsza, z lekką goryczką, bez wyczuwalnej słodyczy, ale bardziej pobudza, bo zawiera dwa razy więcej kofeiny. Jeśli na opakowaniu kawy nie znaj dziemy informacji: arabika 100% to prawdopodobnie w atrakcyjnym wizualnie opakowaniu znajduje się robusta lub mieszanka z jej przewagą. Albo arabika, ale wątpliwej jakości.

Rzecz oczywista, że ziarnista

Kto ma ekspres ciśnieniowy z wbudowanym młyn kiem, wybiera ziarna. Ale osoby, które go nie posiada ją, najczęściej kupują kawę mieloną, bo szybko się ją przyrządza. Jednak napar z nasion zmielonych tuż przed użyciem jest smaczniejszy, bardziej wyrazisty i aromatyczny niż ten z kawowego proszku uzyskane go kilka miesięcy temu. Lepiej też pobudza. Często jest także tak, że do opakowań z kawą mieloną trafia gorszy surowiec. Klient nie zorientuje się bowiem, czy ziarna były dorodne, dobrze wysuszone i dojrzałe, czy też nie. Jakość kawy nie poddanej mieleniu łatwo oceni nawet laik. Jeśli nawet nie mamy automatyczne go ekspresu, warto nabyć młynek żarnowy i kupować ziarna wypróbowanej marki, zwracając uwagę przy najmniej na datę ważności.

KAROLINA BANASIAK

REDAKTOR PROWADZĄCA RADZI

Często spotykam się z pytaniem, czy zdrowsza jest kawa rozpuszczalna, czy sypana. Doradzam, by wybierać tę, która nam smakuje i po której dobrze się czujemy. Niektórzy miłośnicy kawy twierdzą, że świet nie tolerują rozpuszczalną, a po sypanej od czuwają dolegliwości żołądkowe. Może się tak zdarzyć, bo w tej drugiej jest więcej substancji drażniących śluzówkę żołądka i więcej kofeiny. Wśród rozpuszczalnych znajdziemy liofilizowane i otrzymywane tzw. metodą roz pyłową. Ani jedna, ani druga to nie jest sama chemia, jak niektórzy twierdzą. Powstają przez suszenie naparu kawy ziarnistej, tylko różnymi metodami. Liofilizowane granulki sa zazwyczaj smaczniejsze, bardziej aroma tyczne i zawierają mniej akrylamidu niż drugi typ. Na ich opakowaniu zawsze jest informa cja o metodzie produkcji.

ZDJĘCIE: ROBBY CYRON

Nurofen Express Forte, 400 mg, kapsułki, miękkie. Każda kapsułka miękka zawiera 400 mg ibuprofenu (Ibuprofenum). Wskazania do stosowania: Produkt leczniczy przeznaczony jest do stosowania u dorosłych oraz dzieci i młodzieży o masie ciała powyżej 40 kg (12 lat i powyżej) w krótkotrwałym objawowym leczeniu łagodnego i umiarkowanego bólu, takiego jak ból głowy, bóle miesiączkowe, ból zębów oraz gorączka i ból związany z przeziębieniem. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną, czerwień koszenilową (E124) lub którąkolwiek z substancji pomocniczych; reakcje nadwrażliwości w wywiadzie (np. skurcz oskrzeli, astma, zapalenie błony śluzowej nosa, obrzęk naczynioruchowy lub pokrzywka) związane z przyjęciem kwasu acetylosalicylowego (ASA) lub innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ); krwawienie lub perforacja przewodu pokarmowego w wywiadzie, związane z wcześniejszym leczeniem NLPZ; czynna lub nawracająca choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy lub krwotok (dwa lub więcej wyraźne epizody potwierdzonego owrzodzenia lub krwawienia); ciężka niewydolność: wątroby, nerek lub serca (klasa IV wg NYHA); krwawienie z naczyń mózgowych lub inne czynne krwawienie; niewyjaśnione zaburzenia układu krwiotwórczego, ciężkie odwodnienie (wywołane wymiotami, biegunką lub niewystarczającym spożyciem płynów); ostatni trymestr ciąży; dzieci w wieku poniżej 12 lat oraz młodzież o masie ciała poniżej 40 kg. Podmiot odpowiedzialny: Reckitt Benckiser (Poland) S.A. RB-M-108332 1. Na podst. badania in-vitro SORL 50034/01, 2018.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Winogronowe zbiory już prawie za nami. W sklepach mamy ogromny wybór słodkich gron, głównie z południa Europy, ale też z polskich winnic. Warto po nie sięgać, bo kryją w sobie mnóstwo skarbów.

Winogrona

owoce bogów

Podobno raczyli się nimi greccy bogowie na Olimpie. W Biblii również znajdziemy dużo przypowieści o winnych krzewach i winie. Na naszych ziemiach winnice pojawiły się za czasów pierwszych Piastów, dzięki przybyłym zakonnikom i ociepleniu klimatu. Niestety, potem przyszła tzw. mała epoka lodowcowa i uprawa winorośli przestała być w Polsce możliwa. Obecnie, dzięki kolejnej zmianie klimatu, wracamy do dawnych tradycji. Mamy już ponad 600 hektarów winnic. Osładzajmy więc sobie jesień soczystymi gronami.

CO ZAWIERAJĄ?

Z punktu widzenia zdrowia najważniejszym składnikiem winogron, zwłaszcza ciemnych, jest resweratrol, należący do grupy polifenoli. Ponadto owoce te są dobrym źródłem wit.: B, C, E, K, wielu składników mineralnych i przeciwu tleniaczy. Wprawdzie są słodkie, ale nie powodu ją gwałtownego skoku glukozy we krwi.

Na co pomagają?

CHRONIĄ SERCE

•Dzięki resweratrolowi hamują powstawanie zakrzepów i narastanie płytek cholesterolowych w naczyniach krwionośnych. Tym tłumaczy się tzw. fenomen francuski. Chociaż dieta Francuzów nie jest pozbawiona cukru, a także tłuszczu, to statystycznie rzadziej zapadają na chorobę wieńco wą, bo do obiadu piją lekkie wino.

DBAJĄ O SKÓRĘ

•Wśród składników mineralnych znajdujących się w słodkich gronach (białych i ciemnych) sporo jest cynku, miedzi, chromu i potasu. To sprawia, że owoce te poprawiają elastyczność skóry i jej jędrność, a także nadają jej ładny, zdrowy kolor. Redukują też wy dzielanie sebum. Działanie mikroele mentów wzmacnia również wit. E.

JAK JE JEŚĆ

Najlepiej całe owoce lub pić sok wyciśnięty w wy ciskarce, ponieważ naj wyższe stężenie polifeno li (w tym resweratrolu) znajduje się w skórce i pestkach. Jeśli nie ma my problemów z krzepli wością krwi, pestki mo żemy także dodawać do smoothies lub koktaj li. Od czasu do czasu warto wypić kieliszek czerwonego wytrawnego wina.

KORZYSTNIE DZIAŁAJĄ

NA NASZ MÓZG

•Do tego przyczynia się także resweratrol wspomagany przez wit. E i szereg innych dobroczynnych substan cji obecnych w winogronach. Jedząc je dość często, chronimy neurony przed uszkodzeniem i zapobiegamy zaburze niom układu nerwowego, prowadzącym np. do choroby Alzheimera.

gdy pali w przełyku Co i jak jeść,

Znów dopadła cię zgaga? Może podejrzewasz tłusty twarożek z dodatkiem śmietany, pikantne leczo lub ciasto czekoladowe? To bardzo prawdopodobne, ale smakowitych winowajców może być więcej. Warto sprawdzić, czego unikać, a co można jeść bez narażania się na tę przykrą dolegliwość.Znów dopadła Cię zgaga i czu

BARBARA LASOTA mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW

Każdego dnia zgaga zatruwa życie co najmniej kilku tysiącom ludzi w naszym kraju. Cierpią na nią zwłaszcza osoby po pięćdziesiątce i chorzy przyjmujący na stałe kilka leków, ale ta dolegliwość może się pojawić także u ludzi młodych. Niektórzy miewają pieczenie w przełyku, kwaśne lub gorzkie odbijanie i nudności sporadycznie, a inni nawet kilka razy w tygodniu. Zwykle objawy zaczynają się tuż po posiłku lub w nocy, gdy późno jemy kolację.

Jak dochodzi do zgagi Żołądek każdego z nas wydziela żrący kwas solny. Jest on niezbędny do trawienia pokarmów. Ponie waż ściany żołądka pokrywa ochronna warstwa ślu zu, kwas nie szkodzi zdrowej osobie. Jednak długo trwały stres, papierosy, alkohol, leki, a nawet zła dieta mogą doprowadzić do uszkodzenia bariery ochronnej. Wtedy dochodzi do nadkwaśności i uszkodzenia śluzówki, a to powoduje zgagę. Częstą przyczyną jest również choroba refluksowa, czyli za burzenie funkcjonowania dolnego zwieracza przeły ku. To rodzaj klapki, która otwiera się, by pokarm dostał się do żołądka, i zamyka, aby się nie cofnął. Gdy klapka szwankuje, wtedy kwaśna zawartość trafia do przełyku, powodując pieczenie. Refluks trzeba leczyć. Jednak zmiana diety w każdym przy

PRZYKŁADOWY JADŁOSPIS ŁAGODZĄCY OBJAWY

ŚNIADANIE

pieczywo mieszane, chudy pieczony schab, sałata masłowa, rozcieńczony sok z marchwi i jabłka

II ŚNIADANIE budyń z chudego mleka z musem gruszkowym

OBIAD

zupa krem z kalafiora, duszony gulasz z indyka i jarzyn (bez cebuli i bez obsmażania), ziemniaki gotowane z koperkiem

PODWIECZOREK pieczony banan z sosem z jogurtu i miodu

KOLACJA

omlet na parze, kajzer ka, sałatka jarzynowa z olejem, bez majonezu

12 ziół

Herbatka ziołowa w torebkach do zaparzania. Subtelnie łączy w sobie delikatność rooibosa, rumianku, werbeny oraz wyrazisty charakter mięty, goździków i cynamonu. Torebki, 20 szt.

padku zgagi ma duże znaczenie. Poprawia komfort życia i wspomaga terapię.

Podstawowe zasady diety

• Małe posiłki. Nie lekceważmy tej rady. Gdy jemy dużo, ścianki żołądka są mocno napięte. To przyczy nia się do produkcji dużej ilości kwasu. Gdy jemy mało, co 3 4 godziny, treść żołądka jest mniej kwaśna. A zatem 5 niewielkich posiłków co mniej więcej 3 godziny to optymalne rozwiązanie.

• Rozdrabniajmy pokarmy. Dobrym wyborem bę dą miksowane zupy, ziemniaki i warzywa w postaci purée oraz dania z mielonego i siekanego mięsa.

• Jedzmy wolno. Im dłużej żujemy każdy kęs, tym większe prawdopodobieństwo, że pokarm nie cofnie się do przełyku i unikniemy zgagi.

• Obniżmy kaloryczność potraw. Dotyczy to osób z nadwagą. Zdaniem lekarzy, otyłość, zwłaszcza brzuszna, prawie dwukrotnie zwiększa ryzyko refluksowego zapalenia przełyku i potęguje zgagę. Najłatwiejsza do wprowadzenia jest dieta odchudzająca 1200 15000 kcal.

• Unikajmy smażenia. Przy zgadze, nawet jeśli pojawia się sporadycznie, najlepiej jeść potrawy gotowane w wodzie i na parze, pieczone w folii i duszone bez obsmażania.

• Starannie wybierajmy tłuszcz. Zrezygnujmy z bardzo tłustych mięs i słoniny, natomiast wzboga

Gdy zgaga jest dotkliwa, zamiast normalnego posiłku zjedz 1—2 jajka na miękko. Są lekkostrawne i nie powodują nadkwaśności

Mięta

Mięta (roślina zielarska z Polski) pozytywnie wpływa na organizm. Wspomaga prawidłowy przebieg procesów trawiennych układu pokarmowego oraz pomaga w odprężęniu organizmu. Torebki, 30 szt.

cajmy posiłki o niewielką ilość dobrych tłuszczów roślinnych i odrobinę masła.

● Kontrolujmy ilość błonnika. Bogate w ten skład nik warzywa i owoce trzeba jeść, ale nieco mniej niż zaleca się to osobom zdrowym. Przynajmniej część z nich należy gotować. Także potrawy z razowej mąki warto w tym przypadku ograniczyć.

Zalecane produkty

Starajmy się właśnie z nich komponować urozma icone i smaczne posiki, aby uniknąć dolegliwości.

● Produkty zbożowe. Wybierajmy jasne pieczywo i graham, drobny makaron, drobne kasze i ryż. Osoby z mniej nasiloną zgagą mogą jeść rozgotowa ne grube kasze.

● Chude mięso, wędliny i ryby. Dobrze tolerowa ne są: drób, królik, cielęcina, schab, chuda szynka i wędliny drobiowe. Z ryb poleca się wszystkie, byleby nie były smażone i wędzone.

● Nabiał. Sięgajmy po chude i półtłuste twarogi, mleko 2%, jogurty, kefiry i zisadłe mleko.

● Warzywa i woce. Najlepszymi warzywami są: marchew, buraki, ziemniaki, kalafior, brokuł, dobrze ugotowane szparagi. Dietetycy polecają także soki warzywne. Wiele osób toleruje również sałaty i szpinak. Spośród owoców wybierajmy te dobrze dojrzałe: jabłka, banany, gruszki, morele, brzoskwinie, melony i mango.

6 domowych sposobów na zgagę

MLEKO

•Gdy poczujemy piecze nie, wypijmy małymi łykami szklankę chudego, lekko ogrzanego mleka lub słabą herbatę z mlekiem.

ZIOŁA

• Warto wypróbować napary z rumianku, melisy i kopru włoskiego. Zaleca się pić je 2 razy dziennie, aby uniknąć zgagi.

MARCHEW

•Pijmy małe porcje soku lub zjedzmy purée marchewkowe. To warzywo ma odczyn zasadowy i neutralizuje kwasy.

•Aby złagodzić pieczenie, żujmy świeży plasterek przez kilka minut lub wypijmy ciepły napar z kilku pla sterków i szklanki

SIEMIĘ LNIANE

•Skuteczny bywa kisiel. Robi się go z łyżki nasion i szklanki wody. Gotuje my miksturę pod przykryciem kilka minut i studzimy. Kisiel powleka ścianki przełyku i łagodzi pieczenie.

MIGDAŁY

•Mogą zapobiec pojawieniu się zgagi, gdy schru piemy kilka po posiłku. Pamiętaj my tylko, by je sta rannie pogryźć.

Na zgagę!

działa szybko

wystarczy 1 kapsułka na dobę1

hamuje wydzielanie kwasu solnego1

1 ChPL Ortanol® Max.

Ortanol® MAX, 20 mg, kapsułki dojelitowe, twarde. Skład: 1 kapsułka zawiera 20 mg omeprazolu i substancje pomocnicze, m.in. 43,35 mg sacharozy. Wskazania: Leczenie objawów refluksu żołądkowo-przełykowego (np. zgagi i zarzucania kwaśnej treści żołądkowej) u dorosłych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na omeprazol, podstawione benzoimidazole lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Nie stosować jednocześnie z nelfinawirem. Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, 6250 Kundl, Austria. Pełna informacja o leku dostępna na życzenie w Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50C, 02-672 Warszawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Wprawdzie lista dozwolonych produktów jest przy tej dolegliwości ograniczona, ale mimo to możemy jeść smaczne i różnorodne potrawy.

i nie bój się zgagi

Przy zgadze szkodzi nie tyl ko tłuszcz i nadmiar błon nika, o czym piszemy na str. 67 69, ale także cebula, czosnek, ostre przyprawy, ma rynaty w occie, a czasem nawet kiszonki i cytryna. Jak zatem podkreślić smak potraw, aby nie były mdłe? Przekonajmy się do gotowania na parze, bo ta meto da pozwala przygotować ape tyczne dania (substancje sma kowe nie są wypłukiwane przez wodę). Poza tym stosujmy zioła, a do zakwaszania potraw wyko rzystujmy np. jabłka lub agrest.

PRZEKĄSKA

Jajko poszetowe na szparagach

4 całe jajka, 400 g zielo nych szparagów, surowe żółtko, 100 g masła, sok jabłkowy lub agrestowy bez cukru, pieprz zioło wy, sól

Zagotuj w szerokim garn ku 4 litry wody. Umyte jaj ka wybij, każde na osob ny spodek. Gdy woda

zacznie wrzeć, dodaj szczyptę soli i 3 łyżki so ku. Zmniejsz ogień i mie szaj wodę, aby na środku utworzył się wir. Wlej ostrożnie jajko ze spodka, gotuj 3 minuty. Wyjmij łyżką cedzakową. Tak sa mo ugotuj kolejne jajka. W innym garnku przygo tuj osolony wrzątek i ugo

tuj w nim oczyszczone szparagi. Zrób sos holen derski. W rondelku roz puść masło. Ubij mikse rem żółtko w kąpieli wodnej. Stopniowo dole waj masło, cały czas mik sując. Dopraw solą i so kiem. Polej szparagi sosem, ułóż jajko, oprósz pieprzem ziołowym.

Jajko w koszulce, zwane poszetowym, ma ścięte białko i zupełnie płynne żołtko. Jest bardzo delikatne i lekkostrawne. Często podaje się je także na grzance.

Niektórym osobom cierpiącym na zgagę szkodzą także desery i ciasta. Jednak zapiekane dojrzałe owoce są zwykle dobrze tolerowane.

Łosoś na parze z brokułami

4 porcje świeżego łoso sia po 100 g, 2 niewiel kie brokuły, 2 łyżki ca łych migdałów, świeże zioła (np. bazylia, na tka pietruszki, szczy piorek), 3 łyżki dobrej oliwy, sok jabłkowy, sól, odrobina pieprzu ziołowego.

Opłukane i osuszone kawałki łososia lekko posól, skrop sokiem jabłkowym i ugotuj na parze (20 25 minut) na specjalnej nakładce na garnek. Umyte bro kuły podziel na różyczki i także ugotuj na parze. Posiekaj świeże zioła

(w sumie powinno ich być ok. 2 łyżek) i zmik suj z oliwą, przypraw sokiem jabłkowym i solą. Polej sosem talerz, połóż łososia i brokuły, które posyp posiekanymi migdała mi. Oprósz pieprzem ziołowym.

Indyk w sosie koperkowym

50 dag filetu z indyka, mała marchewka, 1/2 średniej pietruszki, kawałek słodkiej pa pryki, szklanka mleka, 4 łyżki koperku, 2 ły żeczki mąki pszennej, sól, pieprz ziołowy

Mięso umyj i osusz pa pierowym ręcznikiem. Pokrój na kawałki, lek

ko pobij tłuczkiem i posól. Obsmaż na rozgrzanej patelni z powłoką nieprzywie rającą, ale bez dodatku tłuszczu. Przełóż do rondelka, dodaj startą na tarce marchew i pie truszkę, a także drobno pokrojoną paprykę, lekko posól, dodaj 1/2 szklanki wody

i duś na wolnym ogniu pod przykryciem ok. 15 minut. Uważaj, by mięso się nie przy paliło. Mleko wymieszaj z mąką, aby nie było grudek, dodaj do mię sa i zagotuj. Wyjmij mięso, sos zmiksuj i połącz z koperkiem i mięsem. Przypraw pieprzem.

Gruszki zapiekane z dynią

2 dojrzałe, dorodne gruszki, np. klapsy, 4 czubate łyżki dyni pokrojonej w drobną kostkę, 2 łyżki miodu, 2 łyżki soku jabłkowe go lub agrestowego, łyżka masła, garść pistacji, po szczypcie kardamonu i cynamo nu, goździk

Umyte gruszki obierz, przekrój wzdłuż i lekko wydrąż. W zagłębie niach ułóż dynię. Jeśli miód jest skrystalizowa ny, podgrzej go delikat nie, aby się rozpuścił. Płynny miód wymieszaj z sokiem i odrobiną wo dy, przypraw kurkumą, kardamonem i utłuczo

nym w moździerzu goździkiem. Formę do zapiekania posmaruj masłem, ułóż gruszki z dynią i polej sosem. Wstaw do nagrzanego piekarnika na 30 minut. Po wyjęciu posyp po siekanymi pistacjami. Możesz udekorować ziołami.

DANIE MIĘSNE

DANIE

Porady zza

PIERWSZEGO STOŁU*

SKÓRA Z TRĄDZIKIEM RÓŻOWATYM

To choroba przewlekła, która rozwi ja się na podłożu zaburzeń naczy niowych i łojotoku. Trądzik różowaty pojawia się głównie po 30. roku życia, częściej u kobiet. Wśród kosmetyków aptecznych znajdziemy specjalne linie, przeznaczone dla osób z tym problemem. Na co zwró cić uwagę przy zakupie? Wybierając produkty oczyszczające, sięgnij my po delikatne emulsje, pianki, wody termalne, intensywnie odżywcze i korygujące zaczerwienienia kremy do twarzy, a także lek kie kremy z filtrem UV. Uni kajmy w składzie kosmety ków: alkoholu, mentolu, lanoliny, substancji zapacho wych i olejków roślinnych. Cera z trądzikiem różowatym lubi minimalizm, dlatego war to postawić na specjalnie opracowane formuły kosme tyczne i trzymać się spraw dzonej linii pielęgnacyjnej.

PLAMISTY

I JEGO AKTYWNY SKŁADNIK

Właściwości zdrowotne ostropestu znane są od dawna. Stosowany jest on w leczeniu WZW typu A, B i C i chorobie alkoholowej. Pole ca się go także dla kobiet z endometriozą. W aptece znajdziemy produkty w postaci leku lub suplementu diety. Przy wyborze warto kierować się wysoką jakością samego surowca, sprawdzonym źró dłem upraw i wysoką zawartością rzeczywistego składnika aktywne go. W przemyśle farmaceutycznym wykorzystuje się dojrzałe owoce ostropestu. Dominującą wśród składników aktywnych substan cją jest sylimaryna, czyli mieszanina związków: sylibiny (najsilniej działa jąca), sylikrystyny i sylidianiny. To dzięki sylimarynie ostropest wyka zuje działanie hepatoprotekcyjne − wspomagające regenerację wątroby, przeciwutleniające i przeciwzapalne.

CODZIENNE WSPARCIE ORGANIZMU

Zróżnicowana dieta powinna nam dostarczać wszystkich niezbędnych składników, jednak sposób przygoto wywania posiłków i brak urozmaice nia często tego nie gwarantują. Przy niedoborach witamin i minerałów pomoże prawidłowo dobrana suple mentacja. Warto sięgać po produkty będące połączeniem składników wi taminowych (zwracajmy uwagę na witaminy: A, C, D i z grupy B), mine ralnych (żelazo, magnez, mangan) oraz ekstraktu z żeń-szenia. To rośli na o potwierdzonym działaniu zwięk szającym wytrzymałość organizmu, redukującym zmęczenie, poprawiają cym funkcje poznawcze i odporność.

INFEKCJE DRÓG MOCZOWYCH POMOC Z APTEKI

Objawów infekcji nigdy nie należy lekce ważyć. Ulgę przyniosą leki bez recepty z furaginą, ziołowe o działaniu moczopęd nym oraz suplementy diety z d-mannozą – substancją zalecaną w profilaktyce nawrotów zapalenia układu moczowego. Podczas infekcji trzeba dziennie wypijać mini mum 2 l wody. Pacjenci z nawracającym proble mem układu moczowe go mogą sięgnąć po probiotyk urologiczny.

* „Pierwszy stół” w języku zawodowym osób związanych z farmacją to nic innego, jak lada w aptece, przy której pacjent spotyka się z farmaceutą.

dr n. farmaceutycznych MAGDALENA JACHORSKA ekspert farmaceutyczny

Dawka wiedzy na temat produktów aptecznych i przepisów związanych z farmacją

nasZ ekspert

złota Energia na wagę

Dla wielu z nas brak prądu to niemal koniec świata. Od cza su, gdy w na szych domach pojawiły się ża rówki, diametralnie zmieniliśmy codzienne nawyki. Ograni czyliśmy ilość potrzebnego snu, przedłużyliśmy aktywność do późnych godzin nocnych i zaczęliśmy korzystać z energii elektrycznej praktycznie w każ dej minucie życia, zarówno w domu, jak i pracy. Wręcz nie realne wydaje się dzisiaj funk cjonowanie bez komórki i kom putera. Nawet ekolodzy twie-

rdzą, że stuprocentowe unieza leżnienie się od dostawców energii jest bardzo trudne, jeśli nie niemożliwe. I choć istnieją technologie pozwalające wyko rzystywać słońce i siłę wiatru czy wody do wytworzenia prą du, to, póki co, w Polsce mogą korzystać z nich tylko nieliczni. Zdecydowana większość z nas jest uzależniona od dużych elektrowni, które, aby działać, potrzebują węgla, zarówno ka miennego, jak i brunatnego. Niestety, ubocznym skutkiem ich pracy są bardzo szkodliwe dla zdrowia i środowiska pyły zawieszone w powietrzu.

CZY ODŁĄCZAĆ ŁADOWARKĘ?

Jeśli chcielibyśmy podreperować domowy budżet, odłączanie ładowarki nic nam nie da. W tzw. stanie spoczynku pobiera ona mini malną ilość prądu: ok. 0,1 W. Przez 24 godzi ny daje to ok. 0,0024 kW. Przez cały rok urządzenie zużyje więc mniej niż 1 kWh, co kosztować nas będzie 77 gr. Ale, jeśli 38 mln mieszkańców Polski ma komórki, to nieodłą czone ładowarki pobiorą 38 mln kWh!

Trudno dziś wyobrazić sobie w miarę wygodne funkcjonowanie bez energii elektrycznej.

na nią

„ŁAKOME” DOMOWE SPRZĘTY

Najbardziej prądożerne są te urządzenia, które pracują bez przerwy oraz te, które szybko się nagrzewają i są nie mal natychmiast goto we do pracy, jak np. czajniki elektryczne czy kuchenki mikrofalowe błyskawicznie podgrze wające potrawy. Nie tak łatwo jest ustalić, jakie zapotrzebowanie na

GOTUJ

W CZAJNIKU TYLKO TYLE

WODY, ILE POTRZEBUJESZ

– IM WIĘCEJ WODY DO NIEGO

WLEJESZ, TYM

DŁUŻEJ BĘDZIE

PRACOWAŁ

I POBIERAŁ ENERGIĘ.

prąd ma konkretny sprzęt AGD. Najprościej skorzystać z pomocy watomierza (ok. 50 zł), który mierzy zużycie energii w domu. Wystar czy podpiąć do niego lodówkę, żelazko czy komputer, ustawić na wyświetlaczu cenę za 1 kWh i przyrząd sam, na bieżąco, obliczy koszt zużytej energii.

ZIARNKO

DO ZIARNKA

Liczy się każde działanie, któ re pozwoli oszczędzić ener gię. Podczas gotowania po traw przykrywaj garnki pokrywką – przyspieszy to osiągnięcie odpowiedniej temperatury i skróci czas ko rzystania z pól grzejnych. Zre zygnuj z elektrycznej suszarki do ubrań, a jeśli jest ci nie zbędna, ładuj ją do pełna. Obniż temperaturę w zamra żarce o 1—2 stopnie, chło dziarkę nastaw na +4, a już zmniejszysz zużycie prądu.

Nowoczesne telewizory pracują w trybie standby. Aby całkowicie odciąć je od zasilania, warto podłączyć je do rozgałęziacza z wyłącznikiem.

PRALKĘ, PODOBNIE, JAK SUSZARKĘ ŁADUJ DO PEŁNA, BO TYLE SAMO PRĄDU POBIERA PRANIE POŁOWY WSADU.

JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ

Nie można, niestety, wykluczyć, że zdarzy się awaria systemu elektroenergetycznego albo nastąpią koniecz ne przerwy w dostawie prądu. Jak się do tego przygo tować? Na pewno warto mieć naładowany powerbank o sporej pojemności (od 50 zł), przyda się też łado warka solarna (od 44 zł), radio na baterie lub solarne (aby słuchać komunikatów, od 75 zł). Dobrze jest mieć w jednym miejscu latarkę, świece i zapałki. Bar dziej zapobiegliwi mogą nabyć ładowarkę na korbkę.

KAROLINA

BANASIAK

REDAKTOR PROWADZĄCA RADZI

ZMIEŃ STYL ŻYCIA

NA ENERGOOSZCZĘDNY

Może będzie trochę mniej wygodnie, ale za to taniej, gdy zaczniesz wsta wać wcześniej i o wcześniejszej porze zaczniesz cho dzić spać. Zamiast 5 razy włączać ekspres czy czajnik, zaparz kawę lub herbatę na cały dzień i wlej ją do termosu. Latem wy susz włosy bez suszarki, nie rozświetlaj wszystkich pokoi.

Warto wiedzieć

*85 proc. energii zużywa nej podczas prania przy pada na ogrzanie wody. Jeśli tylko możesz (np. mało zabru dzone rzeczy), pierz w zimnej. *Oświetlenie to ok. 20 proc. domowych rachunków za energię. Pamiętaj, że najmniej prądu pobierają żarówki LED. Są też najbardziej trwałe.

Wszyscy już dobrze wiemy, że oszczędzanie energii to nie żadna fanaberia, lecz konieczność. Staram się przestrzegać w swoim domu zasad, których pewnie przestrzega większość z nas: wyłączam niepotrzeb ne oświetlenie, dbam o odkamienianie czajnika, bo gdy jest w nim kamień, dłu żej się nagrzewa, ładuję pralkę do pełna, itp. Ale zaczęłam też zwracać większą uwagę na elektrooszczędność różnych sprzętów, zwłaszcza gdy muszę kupić nowy. Wybieram tylko te o klasie A.

Zawsze warto przejrzeć ofer ty dostawców prądu i zasta nowić się, któ ra z nich bę dzie dla nas najkorzystniej sza. Pomogą w tym porów nywarki dostępne w internecie. Innym sposobem jest dobranie odpowiedniej taryfy prądu, np. nocnej lub weekendowej. Polega ona na tym, że opłata za ener gię elektryczną jest niższa w wybranych godzinach (np. nocnych) lub w weekendy czy dni świąteczne.

Stare sprzęty pobierają zwykle dużo więcej prądu niż nowe, przez co są mało ekologiczne i generują wysokie koszty.

ZMIEŃ TARYFĘ LUB DOSTAWCĘ ENERGII NA TAŃSZEGO

Króldąb

To piękne, dożywające setek lat drzewo ma wyjątkowe właściwości lecznicze. Warto je wykorzystać.

MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

Dąb jest symbo lem siły, dłu gowieczności i nieśmiertel ności. Od za wsze przypisywano mu magiczną moc i otaczano szczególną czcią. To dostoj ne drzewo pełni ważną rolę w ekosystemie lasu, ponie waż zapewnia pożywienie i schronienie wielu gatun kom owadów, ptaków i ssaków. Orzechy dębu, zwane żołędziami, były cen nym pokarmem dla trzody chlewnej. Służyły również do wyrobu kawy. Do celów

leczniczych wykorzystuje się korę z młodych pni i gałęzi oraz galasy (dębianki) – okrągłe narośla na liściach. Kora zawiera: garbni ki, kwasy fenolowe, flawo noidy, trójterpeny, związki żywicowe i sole mineralne. W galasach oprócz garbni ków znajdują się m.in. kwa sy – galusowy i elagowy. Wyciągi używane głównie zewnętrznie działają ściąga jąco, osłaniająco i łagodząco na stany zapalne. Stosuje się je do płukania jamy ust nej i gardła, przemywania ran, oparzeń i odmrożeń.

KAWA Z ŻOŁĘDZI

Zbierz litr świeżych, dojrzałych żołędzi, lekko stłucz je młotkiem, aby pokruszyć łupiny, zalej 2 l wody. Odstaw na 24 go dziny. Zlej wodę, zalej świeżą i zagotuj w niej krótko żołędzie. Poczekaj, aż osty gną. Odcedź i obierz z łupin. Obrane upraż na suchej pa telni na ciemny kolor. Gdy wystygną, zmiel. Czuba tą łyżeczkę zalej szklanką wody, za gotuj. Możesz dodać szczyptę cynamonu lub kardamonu.

NALEWKA Z GALASÓW

Suszone lub świeże galasy (kuliste narośla na li ściach, zwane też dębowymi jabłkami) wsyp do słoika, zalej 60-proc. spirytusem, tak by alkohol je przykrył. Zakręć naczynie. Odstaw na 2 tygo dnie, co 2‒3 dni nim potrząsaj. Następnie od cedź galasy, mocno je wyciśnij i zlej sok do ciemnych butelek, zakręć. Przechowuj w chłod nym miejscu. Stosuj wyłącznie zewnętrznie, po rozcieńczeniu (łyżeczka na szklankę), do płukania jamy ustnej w stanach zapalnych.

3ZALEWA

Z LIŚĆMI DĘBU

DO KISZENIA OGÓRKÓW

Zagotuj i ostudź 2 l wody. Dodaj do niej 3 czubate łyżki soli. Dno naczynia, w którym zamierzasz kisić ogórki, wyłóż liśćmi dębu i chrzanu. Ułóż pierwszą warstwę ogórków, umieść na nich gałązki dojrzałego kopru, ko rzeń chrzanu, 2‒3 ząbki czosnku. Wsyp łyżkę gorczycy. Ułóż drugą warstwę, dodaj znów przyprawy. Zalej wodą. Przykryj talerzem. Postaw na nim słoik z wodą, by obciążyć ogórki. Za 2‒3 dni będą już małosolne.

3‒5 łyżek rozdrobnionej kory dębu zalej 2 l wody i gotuj powoli przez 5‒10 minut. Odstaw na 20 minut, przecedź. Wlej wywar do 4 l ciepłej wody. Mocz stopy przez 15 minut. Osusz.

NADMIERNEJ

Daria

Mam w domu ekostrażniczki

Moje córki wychowuję w stylu eko i bardzo im się to podoba. Kiedyś pojechałam z rodziną na wakacje do Malezji. Od razu wyjaśniam, że nie podróżujemy luksusowo, lecz trampingowo – krążymy z plecakami. Trafił się nam nocleg w domkach na wodzie. Były tam szyby w podłodze, a by móc oglądać podwodny świat. Proszę sobie wyobrazić, że cały czas pły wały tam plastikowe o pakowania. Laura i Matyl da aż się rozpłakały, widząc, j ak bardzo zanie czyszczony jest ocean. Od tej pory są w domu e kostrażniczkami. Naszym konikiem jest zwłasz cza woda, nie marnujemy jej ani nie kupujemy w plastikowych butelkach. Nie kupujemy też sło mek ani innych rzeczy z tworzyw sztucznych.

DBAM, BY CÓRKI MIAŁY DUŻO RUCHU

Każda okazja do spaceru jest dobra. Pochodzę z Opolszczyzny i z przyjemnością tam wracam. Nawet jak jest brzydka pogoda, wyruszamy nad pobliskie Jeziora Turawskie. To raj dla piechu rów, ale i amatorów jazdy na rowerach i rolkach.

KOCHAM KUCHNIĘ BEZ MIĘSA

Lubią ją też córki oraz partner Bartek. W swoich programach pokazuję, że dania wegeriańskie nie muszą być nudne, natomiast są smaczne i po żywne. I tak gulasz z bakłażana czy kotlety jagla ne, choć nie zawierają ani grama mięsa, niczym się nie różnią w smaku od klasycznych odpo wiedników. Lubimy rodzinne biesiadowanie. Ce lebrujemy je tak, jak kiedyś nasza babcia. W uro czysty dzień śniadanie może trwać aż do obiadu. Ale menu planuję tak, by nic się nie zmarnowało.

wysłuchał Cezary Kubaszewski

Grochocki/East

Zdjęcie:

DBAM o urodę

Nawet bardzo zniszczone można zregenerować. Dzięki odpowiedniej pielęgnacji znowu staną się mocne i lśniące. To ważne zwłaszcza teraz, kiedy

lecie stały się matowe, suche i łamliwe.

regeneracja Akcja

Chociaż włos jest martwą tkanką, to reaguje jednak na różne bodźce. Jego zewnętrzną warstwę stanowi osłonka, zbudowana z dachówkowato nacho dzących na siebie komórek, spojonych w naturalny sposób m.in. ceramidami. Uszkodze nie jej na skutek działania słońca, częstego farbo wania, nadużywania lokówki czy prostownicy po woduje, że włosy stają się słabe i matowe. Dlatego tak ważne są właściwe zabiegi pielęgnacyjne. dzy innymi nieużywanie szamponów twarzają dużo piany. Zawierają one bowiem silne detergenty (SLS lub SLES), które oprócz brudu usuwają, niestety, ochronną warstwę sebum, bez której pasma są mniej odporne na zniszczenia. Obok inne metody na wzmocnienie włosów.

Zastosuj nawilżanie

pięknie odbija światło. Gdy pasmom brakuje nawilżenia, nałożone na siebie łuski zaczynają się rozchylać, sprawiając, że włosy wyglądają na matowe. Aby przywrócić im połysk, warto kupić szampon nawilżający. Dobrym pomysłem jest też zastosowanie przed myciem specjalnego olej ku. Na koniec nakładamy odżywkę odbudowującą, np. z lipidami, keratyną. Blask pasmom odbiera także twarda kranówka. Dlatego do ostatniego płukania moż

Zmiksuj 10 liści aloesu z łyżką miodu.

Patent na mocne i zdrowe

1. ZIELNIK DOZ

Na włosy skórę i paznokcie Torebki, 20 szt.

Suplement diety. Zawarte w produk cie ziele skrzypu polnego, bratka, pokrzywy i owoc rokitnika wspierają utrzymanie prawidłowego stanu skóry, a dodatkowo ziele skrzypu polnego, pokrzywy i owoc borówki czarnej wspomagają kondycję pa znokci oraz włosów.

2. DOZ PRODUCT

Biotyna

Tabletki powlekane, 90 szt.

Suplement diety zawierający w skła dzie biotynę, która pomaga zacho wać zdrowe włosy i skórę. Produkt bezglutenowy, nie zawiera laktozy i soi. Produkt przeznaczony dla osób dorosłych.

3. ZESTAW ENILOME GREEN

Szampon ochrona koloru i blask oczyszcza skórę głowy i włosy, a odżywka zapewnia włosom blask, nawilżenie i regenerację. Kosmetyki

zawierają ekstrakty roślinne, które po prawiają stan i wygląd włosów oraz zabezpieczają ich kolor.

4. DOZ PRODUCT

Skrzyp total repair

Kapsułki żelatynowe, 60 szt. Suplement diety. Opracowane przez specjalistów kompleksowe połączenie: składników roślinnych – ekstrakt ze skrzypu oraz wyciągu z pokrzywy, aminokwasów – L–metioniny i PABA, witamin oraz mikroelementów. Zawarty w produkcie wyciąg z ziela skrzypu jest cennym źródłem krzemionki. Cynk pomaga zachować dobrą kondycję włosów i paznokci.

5. DOZ PRODUCT

Cynk

Kapsułki, 60 szt. Suplement diety przeznaczony dla osób dorosłych, który w swoim skła dzie zawiera cynk. Cynk pomaga zachować zdrową skórę, włosy i pa

znokcie, w prawidłowym funkcjono waniu układu odpornościowego oraz utrzymaniu zdrowych kości.

6. JELLY PROHAIR

Żelki - misie z sokiem pomarańczowym, 270 g Suplement diety w formie żelek-mi siów z sokiem pomarańczowym. Zawarte w produkcie: biotyna oraz cynk – pomagają zachować zdrowe włosy, a selen i cynk – wspierają zdrowe paznokcie.

7. DOZ PRODUCT

Witamina A+E Kapsułki, 30 szt.

Złożony suplement diety zawierający dwie witaminy. Witamina A pomaga zachować zdrową skórę, przyczynia się do utrzymania prawidłowego stanu błon śluzowych, odgrywa rolę w specjalizacji komórek oraz pomaga w utrzymaniu prawidłowego widzenia. Witamina E jest antyoksydantem – pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym.

SPŁOWIAŁE

Wykorzystaj płukanki i odżywki

•Pod wpływem słońca i chlorowanej wody w basenie najszybciej płowieją włosy rude i rozjaśniane na blond. Gdy pasma nabrały brzydkiego odcienia, możesz użyć odżywki. Odcień blond będzie wtedy chroniony przed żółknięciem, a brąz przed nabieraniem rudego tonu.

Domowa recepta Przygotuj odpowiednio: dla blondynek 3 łyżki rumianku, dla brunetek garść zielonych łupin orze cha włoskiego, dla rudych 3 łyżki kwiatu nagietka. Ziele zalej litrem wody, gotuj 20 minut. Wypłucz włosy.

Wzbogać dietę w kwasy łuszczowe. Włosy wzmacniają zwłaszcza omega-3, które znajdują się w orzechach, olejach roślinnych i siemieniu lnianym.

PODRAŻNIONA SKÓRA GŁOWY

Zadbaj o kwaśne pH

•Swędzi, jest ściągnięta, łuszczy się? Staraj się stosować delikatny szampon (bez SLS i silikonów) i bardzo staran nie go spłukuj. Wodę do ostatniego płukania zakwaszaj łyżką soku z cytryny lub octem, ponieważ kwaśne pH sprzyja łagodzeniu podrażnień. Dwa razy w miesiącu zrób peeling skóry głowy, w ten sposób usuniesz martwe ko mórki i pobudzisz ją do odnowy.

•Domowa recepta1/4 filiżanki octu jabłkowego i 1/4 prze gotowanej wody wlej do butelki z atomizerem. Spryskuj nią umyte włosy u nasady.

ROZDWOJONE KOŃCE

Sięgnij po olejki

•Obetnij rozszczepione końcówki mniej więcej o 2 cm. Po każdym myciu nakładaj na pa sma odżywkę z masłem shea, ceramidami lub oliwą. A gdy wysuszysz włosy, wetrzyj w ich końce olejek kokosowy, arganowy lub inny ulubiony. Mogą być też 3–4 krople jedwabiu do włosów, który wbudowuje się w ich strukturę i sprawia, że są mocniejsze. Domowa recepta Żółtko roztrzep z 2 łyżkami oleju roślinnego, rozprowadź na wilgotnych końcach włosów, po 20 minutach umyj głowę szamponem.

SUCHE I ŁAMLIWE

Wypróbuj laminowanie

•Do codziennej pielęgnacji wybieraj szampony i odżywki do zniszczonych włosów z olejem kokosowym i keratyną, które je zregenerują. Nie unikaj silikonów w kosmetykach, gdyż powlekają włosy ochronną warstewką. Dobre efekty przynosi kuracja zwana laminowa niem. Łyżkę żelatyny (zawiera kolagen, który nałożony na pasma wbudowuje się w nie) rozpuść w 3 łyżkach wrzątku, a gdy trochę przestygnie, dodaj łyżkę odżywki. Po nałoże niu na wilgotne pasma, owiń głowę folią i ręcznikiem na 40 minut. Zmyj. Domowa recepta Awokado zblenduj z łyżką jo gurtu naturalnego. Nałóż na włosy, po 30 mi nutach spłucz i umyj głowę szamponem.

łokcie i kolana ...gładkie

Sucha, łuszcząca się skóra nie wygląda ładnie. Może być defektem estetycznym lub sygnałem poważniejszych dolegliwości.

Rozwiąż problem

Na łokciach i kolanach z natury jest grubszy na skórek – ma je chronić przed urazami i otarciami. Łatwo ulega przesuszeniu, np. po gorącym lecie czy w wyniku pocierania ubraniem. Robi się ma towy, szorstki, zaczyna się łuszczyć. Pierwszym krokiem, aby to naprawić, jest usunięcie zrogowa ciałej warstwy. Wybierzmy łagodny peeling (np. z enzymami z owoców papai lub dyni) lub pastę na bazie glinki kosmetycznej. Stosujmy je 2‒3 razy w tygodniu. Codziennie sięgajmy po kosmetyk emolientowy, zawierający zmiękczają ce, nawilżające i natłuszczające składniki, jak: oleje roślinne (np. ze słodkich migdałów, pestek winogron, masło kakaowe), ceramidy, mocznik.

Kozie Mleko, pielęgnacyjny krem do ciała Polecany do skóry wrażliwej i skłonnej do podrażnień. Działa kojąco, pozostawia skórę gładką i miękką w dotyku. Nawilża i delikatnie natłuszcza skórę, wzmacniając jej naturalną barierę ochronną. 200 ml

pytamyeksperta

lek. med. Tomasz Jaronowicz, specjalista dermatolog, klinika JarMedica, Płock

Dlaczego skóra na łokciach i kolanach nadmiernie rogowacieje?

Przyczyny bywają różne. Mogą to być skłon ności genetyczne, zaniedbania pielęgnacyj ne, skutki wykonywanego zajęcia (np. praca przy biurku) lub niewłaściwa dieta, uboga w wartościowe tłuszcze i witaminy niezbędne organizmowi, w tym skórze, do prawidłowe go funkcjonowania. Jednak powodem prze suszonych łokci i kolan bywają też kłopoty zdrowotne. Takie objawy występują m.in. przy zaburzeniach pracy tarczycy, w łuszczy cy lub cukrzycy. Jeśli są zaostrzone, warto skonsultować się ze specjalistą, aby ustalić przyczynę i odpowiednio zareagować. Można je złagodzić, stosując systematycznie preparat zawierający mocznik.

TO JESTmój czas słuchać jej czy nie? Intuicja

Słuchać, ale nie bezkrytycznie, i analizować sytuację, nim postanowimy wykorzystać intuicję – twierdzą eksperci. Mówią również, że ignorowanie naszego wewnętrznego głosu to najgorsza krzywda, jaką wyrządzamy sobie same.

Nasz kobiecy szósty zmysł

Według stereotypów, kobiety podejmują decyzje w oparciu o przeczucia, których nie potrafią nazwać ani sprawdzić, a mężczyźni kierując się logiką. Otóż nieprawda. Z badań wynika, że intuicja szepcze do uszu każdego z nas, tylko kobiety częściej traktują to poważnie. O ile potrafią ufać sobie.

pytamyeksperta

JOANNA PAWEŁEK-ZGRYZIŃSKA

psycholog, psychoterapeutka, pracuje m.in. z osobami doświadczającymi przemocy domowej i cierpiących na zaburzenia psychiczne

Nazywana szóstym zmy słem czy wewnętrznym kompasem bywa przez niektórych traktowana jako coś wstydliwego, gorszego od racjonalnego myślenia, co można włożyć między bajki. A intuicja to nic innego jak lata praktyki i wiedza. Lekarzowi z wie loletnim doświadczeniem wystarczą wyniki badań, żeby z dużym praw

dopodobieństwem zdiagnozował poprawnie chorobę, z tego samego powodu strażak wie, kiedy i jak wejść do płonącego budynku, a oso ba wychowana w rodzinie alkoholo wej błyskawicznie rozpozna u kogoś uzależnienie. Ten odruch ratuje nam życie, olśniewa, hamuje albo pcha do przodu na przekór całemu światu. Podkreślamy jego moc, jeśli się nam przysłuży, i wstydzimy się go, gdy wiedzie nas na manowce, bo bywa i tak. W dodatku często mylony jest ze strachem lub brawu rą. Jak zatem nauczyć się rozpozna wać swój wewnętrzny głos i słuchać jego podszeptów?

Czy to prawda, że intuicja jest domeną kobiet? Nie tyle domeną, co kobiety czę ściej przyznają się do korzystania

ze swoich wewnętrznych zasobów. Może to wynikać z faktu, że mamy większą wrażliwość i umiejętność czytania sygnałów pozawerbal nych. Od nas wręcz oczekuje się reagowania na potrzeby innych, niemal czytania w ich myślach. Poza tym, jesteśmy blisko zwią zane z naturą, a intuicja to też coś pierwotnego i instynktownego, co pomogło naszemu gatunkowi przetrwać i rozwinąć się.

Uważa pani, że nie poradzilibyśmy sobie bez niej?

Jestem o tym przekonana. Dlatego uważam, że mężczyźni też się nią kierują, tylko wstydzą się do tego przyznać, bo to koliduje z ich postrzeganiem siebie jako bardziej racjonalnych od kobiet. Z tego samego powodu nie pozwalają

REKLAMA

sobie na słabość i łzy, a stres rozła dowują używkami, zamiast przy znać się do lęku czy niewiedzy. Jeśli jednak zapytać ich, czy nie zdarzają się im chwile olśnienia, czy nie bywają silnie przekonani o czymś, czego nie potrafią wyja śnić, to przyznają nam rację. To tylko potwierdza wnioski płynące z badań naukowych prowadzo nych nad intuicją. Dana jest ona nam wszystkim, bez względu na płeć, ale potrafią z niej korzystać jedynie ci, którzy znają siebie, swoje potrzeby i uczucia, potrafią czytać reakcje swojego ciała. Wiedzą, że gdy zapala im się w głowie czerwona lampka, to warto zatrzymać się i zobaczyć, o co chodzi, co moje ciało chce mi przez to powiedzieć.

W takim razie, co z kobietami, które kierują się wyłącznie rozumem?

To są sprawy bardzo indywidu alne, ale jako terapeutka zapytała bym taką kobietę, dlaczego wypiera się części swojej natury? Na pewno myślenie i umiejętność

analizowania są potrzebne, bo porządkują pewne rzeczy. Zdarzają się jednak sytuacje, w których potrzebujemy głębszego kontaktu ze sobą, np. angażując się w nowy związek, podejmując decyzję o rozstaniu, daniu komuś drugiej szansy, a nawet o zatrudnieniu właśnie tej, a nie innej osoby.

Czyli wewnętrzny głos jest ważny, ale warto go sprawdzić?

Osobiście jestem zwolenniczką słuchania intuicji w połączeniu z analizą sytuacji. Kiedy pojawia się myśl: „ja tego chcę, wchodzę w to”, siadam i zastanawiam się, z czego wynika moje pragnienie i jakie są szanse na realizację. Jeśli odpowiedzi są satysfakcjonu jące, to podążam za impulsem. Jedna z moich klientek odeszła z pracy do firmy męża. On długo szukał specjalistki, aż w końcu olśniło go, że przecież mieszka z kimś takim. Ona natychmiast przystała na jego propozycję, choć wcześniej nie brała tego pod uwagę. Czuła, że w swojej

WZMOCNIJ SWÓJ WEWNĘTRZNY GŁOS

Doświadczenie i dobry kontakt z ciałem sprawiają, że dzia łamy odruchowo w sytuacjach, wymagających szybkich decyzji. Dlatego, jeśli chcesz rozwijać intuicję:

• Naucz się czytać sygnały płynące z ciała. Boli cię brzuch? Serce wali jak oszalałe? Pocisz się? Gubisz wątek? Pomyśl, co wywołało taką reakcję. Stres, radość, wstyd, niepewność?

• Jak najczęściej medytuj. W ten sposób zbudujesz lepszy kontakt sama ze sobą.

• Wprowadź ćwiczenia rozciągające, nie tracąc kontaktu ze sobą. Ból to sygnał, że musisz zwolnić lub zmienić pozycję.

• Przebywaj świadomie na łonie natury i staraj się nazywać to, co widzisz i czujesz w kontakcie z przyrodą.

firmie nie osiągnie już nic więcej, ale brakowało jej motywacji do zmiany. Oboje zadziałali impulsywnie, lecz nie pochopnie. Niezależnie od siebie dokonali szybkiej analizy sytuacji, z której wynikało, że potrafią pracować w tym samym zespole. Dodam, że wkrótce po zatrudnieniu mojej klientki przeprowadzono kon trolę, która wykazała, że małżon kowie są wartymi zaufania specjalistami.

Jak nauczyć się słuchać intuicji?

Przede wszystkim trzeba nauczyć się oddzielać to, co jest moje – myśli, słowa, uczucia – od tego, co narzucają nam inni. Wiele moich pacjentek to ofiary prze mocy domowej. Często pytam je o to, co czują w pewnych sytu acjach, co podpowiada im wewnętrzny głos, jak zachowuje się ich ciało. To jest taki proces oddzielania tego, co moje, od tego, co zostało nam narzucone. Propo nuję, aby kobiety jak najczęściej zadawały sobie podobne pytania. Co poczułam, kiedy kogoś pozna łam? Co pomyślałam w pierwszej chwili, gdy szef, mąż, rodzina, chcieli czegoś ode mnie? Jak zare agowało moje ciało na propozycję wyjazdu, awansu, zmiany? Rozbo lał mnie brzuch, poczułam mro wienie w karku czy przyśpieszone bicie serca? To wszystko są ważne informacje połączone z intuicją. Odwołując się do swoich doświad czeń zawodowych, dodam, że kobiety opowiadają mi o tym, jak czuły dziwny niepokój, poznając partnera, który później okazał się oprawcą, zapaliła im się czerwona lampka, ale... Właśnie to „ale” pojawia się, gdy inni zaczynają podważać nasze zdanie. Dlatego radzę najpierw nauczyć się wsłu chiwać w siebie, a dopiero potem w innych.

BEZ RECEPTY

SIŁA KTÓREJ UFAM

lekkiego do umiarkowanego bólu różnego pochodzenia, np. bóle mięśniowe, kostno-stawowe, ból głowy. Przeciwwskazania: Występujące w przeszłości reakcje nadwrażliwości, tj. skurcz oskrzeli, napad astmy oskrzelowej, zapalenie błony śluzowej nosa, pokrzywka lub innego rodzaju reakcje alergiczne wywołane podaniem ketoprofenu, salicylanów (w tym kwasu acetylosa licylowego, ASA) lub innych NLPZ. U takich pacjentów notowano ciężkie, rzadko zakończone zgonem przypadki reakcji anafilaktycznych. Nadwrażliwość na którąkolwiek substancję pomocniczą leku. III trymestr ciąży. Ciężka niewydolność serca. Czynna choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy lub krwawienie z przewodu pokarmowego, owrzodzenie albo perforacja przewodu pokarmowego w wywiadzie. Skaza krwotoczna. Ciężka niewydolność nerek. Ciężka niewydolność wątroby. Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, 6250 Kundl, Austria. Informacja o leku dostępna w Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50C, 02-672 Warszawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl.

06/17

Zacharias

O przyjaźń warto dbać, bo bywa, że podobnie jak miłość nie jest nam dana raz na zawsze. A to dzięki niej właśnie nie czujemy się samotni, łatwiej pokonujemy problemy i żyjemy dłużej.

TEKST ANNA GRZELCZAK

Idealne przyjaźnie nie istnieją, podob nie jak nie istnieją idealne związki i ro dziny. Relacja z drugą osobą wymaga szacunku, zaufania, otwartości i cier pliwości. W przeciwieństwie do prze lotnych znajomości, ten głębszy rodzaj więzi zmienia się, rozwija i dojrzewa razem z nami. Jeśli czujesz, że wasza przyjaźń utknęła na mieliźnie bądź oddalacie się od siebie, poja wiły się nieporozumienia, to pora szczerze porozmawiać. Najpierw ze sobą o tym, jak odnajdujesz się w tej sytuacji, później z przy jaciółką/przyjacielem, uważanie ich słucha jąc. Nie wstydźmy się swoich myśli, mówmy otwarcie o swoich wątpliwościach. Przyzna nie, że coś się zmienia w waszej bliskiej rela cji, pozwala lepiej zrozumieć się nawzajem i przejść do kolejnego etapu, zamiast trwać w niedomówieniach, pretensjach i żalach.

„Przyjaźń to nie tylko wspaniały prezent, lecz także ustawiczna praca.”

w których

7 rzeczy, pomoże farmaceuta

W aptece nie tylko kupimy leki, suplementy diety, dermokosmetyki czy sprzęt medyczny, ale również możemy liczyć na profesjonalne wsparcie.

TEKST MAGDALENA KOZIŃSKA

Farmaceuta w aptece nie zajmuje się wyłącznie wydawaniem lekarstw czy przygotowywaniem leków recepturowych. Może on również fachowo dora dzać i pomóc pacjentom w wielu sprawach związanych ze zdrowiem.

1Receptafarmaceutyczna

Farmaceuci mają prawo do wypisywania recept w sytuacji nad zwyczajnej, gdy pacjent znajduje się w stanie zagrożenia zdrowia i życia. Wtedy farmaceuta może wydać taki preparat, wystawiając na niego tzw. receptę farmaceutyczną, na której wskazuje przyczynę wydania leku.

• Może zostać ona wypisana przez farmaceutę pracującego w aptece lub punkcie aptecznym i musi być

zrealizowana w miejscu, w którym została wystawiona.

• W zależności od preparatu wystawia się ją maksymalnie na 60 do 180 dni terapii.

• Taka recepta nie obejmuje pro duktów leczniczych zawierających środki odurzające lub substancje psychotropowe.

• Farmaceuta ma też prawo odmówić jej wystawienia, gdy jego zdaniem ‒ nie zachodzi taka konieczność. Uwaga! Trzeba pamiętać, że recepta farmaceutyczna jest w 100 procentach odpłatna.

2Poradamedyczna

Farmaceuta jest również wykształcony w kierunku porad nictwa na temat zdrowego stylu

życia i udzielania pomocy w przypadku drobnych dolegli wości: np. lekkiej infekcji, skaleczenia, problemów pokar mowych czy dermatologicznych. Na podstawie wywiadu z pacjen tem dobierze on odpowiednie produkty, bądź jeśli uzna, że schorzenie wymaga konsulta cji medycznej skieruje do lekarza.

3Szczepienie

ochronne

O tym, że można się zaszczepić w aptece zrobiło się głośno podczas pandemii. Farma ceuci, którzy ukończyli szkolenie, mogą szczepić przeciw Covid-19, a także przeciwko grypie. W każ dej lokalizacji, gdzie wykonywane są szczepienia, znajduje się farma ceuta przeszkolony do udzielania pierwszej pomocy, specjalistyczne wyposażenie i leki. Dzięki temu w przypadku powikłań poszcze piennych możliwa jest natychmia stowa pomoc pacjentowi.

4Badaniaprofilaktyczne

Od tego roku w aptece będzie można także zrobić bada nia. Przeszkoleni farmaceuci będą mogli wykonać szybkie testy paskowe:

• antygenowy w kierunku SARS-CoV-2

• stężenie glukozy we krwi, • panel lipidowy (cholesterol, frakcja HDL i LDL, trójglicerydy),

• do wykrywania grypy, stężenia białka C-reaktywnego, a także

antygenu Streptoccocus z grupy A i Helicobacter. Przeprowadzą także:

• badanie podstawowych parametrów życiowych: ciśnienie krwi, tętno i saturacja,

• pomiar masy ciała, wzrostu i obwodu w pasie oraz obliczanie wskaźnika BMI (ang. Body Mass Index) i stosunku obwodu talii do obwodu bioder (WHR – ang. Waist-Hip Ratio); Uwaga! Badania wykonywane w aptece będą odpłatne.

5Interakcje między lekami

Można udostępnić farmaceucie nasze Internetowe Konto Pacjenta lub po prostu przynieść mu listę preparatów, które bierzemy. Sprawdzi on interakcje między stosowanymi lekami, suplementami, pożywieniem, skoordynuje zalecenia różnych specjalistów. Uwaga! Taka konsultacja ma sens tylko wtedy, gdy powiesz o wszystkich przyjmowanych przez siebie lekarstwach, także tych bez recepty i ziołach. One również mają wpływ na działanie poszczególnych leków i warto, aby magister farmacji miał pełen obraz sytuacji.

6Kontrola apteczki

Zwykle jesteśmy w stanie sami przejrzeć zgromadzone w domowej apteczce preparaty pod kątem daty ważności, ale zdarza się, że zgubimy ulotkę, nie pamiętamy, jak i na co stoso wać dany lek. Farmaceuta spraw dzi, czy produkty były odpowied nio przechowywane (np. w lodówce) i podpowie, które prepa raty działają tak samo, choć mają różne nazwy handlowe.

7Sprzętmedyczny

W aptece możemy liczyć na pomoc w wyborze sprzętu medycznego. Farmaceuta pokaże też, jak prawidłowo używać inhalatora, glukometru czy też jak właściwie aplikować opatrunki specjalistyczne. Warto także poradzić się, gdy posiadane urządzenie nie działa prawidłowo, być może razem uda się znaleźć rozwiązanie problemu.

Farmaceuta wyjaśni działanie leku, sposób przyjmowania go i możliwe działania niepożądane. Wskaże także tańsze zamienniki, czyli leki o tej samej substancji czynnej, ale od innego producenta.

MACZUGA HERKULESA

•Niezwykły ostaniec Według le gendy przytargał go tu sam diabeł za sprawą mistrza Twardowskiego, który w karcz mie „Rzym”, miał powiedzieć do niego: „Będziesz mógł wziąć do piekła moją duszę, jeżeli wskazaną skałę (...) przeniesiesz pod Ojców i po stawisz na ziemi do góry no gami!”. Skąd nazwa Maczuga Herkulesa? W wyniku skoja rzenia formy ostańca i jego wytrzymałości na erozję. Bo ten niezwykły kształt to efekt działania wody, wiatru i mro zu na przestrzeni tysięcy lat.

Dolinie

Prądnika

Wyjątkowo tu pięknie, kiedy kończy się lato i zaczyna kolorowa jesień. Malowniczy krajobraz sprawił, że

miejsce polską Szwajcarią.

TEKST ALICJA DASZKIEWICZ

•To jedna z kilku skalnych bram w Dolinie Prądnika. Nie gdyś biegł tędy szlak handlowy z Krakowa na Śląsk (stąd jej nazwa). W jej lewej kolumnie znajduje się obrazek Matki Boskiej Częstochowskiej. Jak głosi legenda, odległość dzieląca kolumny bramy z roku na rok się zmniejsza. Gdy skały całkowicie się zejdą, ma nastąpić koniec świata.

Kiedy kończy się wrze sień, wzgórza otacza jące Dolinę Prądnika i Ojców zaczynają mienić się jesienny mi barwami. Czerwienią się buczyny, złocą graby i brzozy, tworząc wyjątkową scenerię. Kontrastujące z nimi zielone sosny i białe ostańce skalne dodat kowo dodają krajobrazowi cha rakteru. Październikowe poranne mgły unoszą się tutaj dłużej niż

gdzie indziej. A liście wirując, spadają i szeleszczą pod nogami. W XIX wieku do „tych miejsc za czarowanych”, gdzie „wszystko zadziwia, przeraża i unosi”, przybywali m.in. Stanisław Sta szic, Fryderyk Chopin, Deotyma i Julian Ursyn Niemcewicz.

To właśnie ten ostatni miał ojcowskie widoki skał porównać do szwajcarskich Alp, co przyczyniło się do popularności tego miejsca. Piękna przyroda, doskonały kli

KAPLICA NA WODZIE

•Znajduje się nad potokiem na betonowych podpo rach. Miało się to wiązać z zarządzeniem cara Mikołaja II, zabraniającym budowy obiektów sakralnych na ziemi oj cowskiej, wobec czego kaplicę zbudowano „na wodzie” w miejscu daw nych łazienek zdrojo wych.

mat, a także XIX-wieczna moda na aquaterapię sprawiły, że Ojców w Dolinie Prądnika przemienił się w miejscowość uzdrowiskową z charakterystyczną szwajcarską architekturą i rozległym parkiem zdrojowym. W terapii kuracjuszy kluczową rolę miały odgrywać kąpiele lecznicze w krystalicznej wodzie Prądnika i kontakt z wy jątkową naturą. Codziennie wę drowano po dolinie, zachwycając się zaskakującymi kształtami wa piennych ostańców i wdychając orzeźwiające powietrze. Chętnie spacerowano również w nocy przy świetle księżyca, kiedy białe skały wyglądały i malowniczo, i groźnie.

Na podziwianie wiekowych ojcow skich drzew najlepszą porą były godziny poranne, gdy „przyroda budziła się z nocnego marazmu”.

Ze względu na unikatowe piękno i wartość geologiczną, biologiczną i archeologiczną Doliny Prądnika (nazywanej „polską Szwajcarią”), w 1956 roku utworzono tu Ojcow ski Park Narodowy, który jest, co prawda, najmniejszym w Pol sce, ale za to oferuje mnóstwo atrakcji i ciekawych historii związanych z tym miejscem.

BRAMA KRAKOWSKA

PRZEZ DOLINĘ PRĄDNIKA PROWA DZĄ TRASY TURYSTYCZNE (M.IN. FRAG MENT SZLAKU ORLICH GNIAZD) O DŁU GOŚCI PRAWIE 50 KILOMETRÓW. NA

NIEKTÓRYCH Z NICH MOŻNA SIĘ RÓW NIEŻ PORUSZAĆ ROWEREM, A PRZY OKAZJI ZWIEDZIĆ LICZNE JASKINIE.

PIESKOWA SKAŁA

•Zamek. Jego wysokie białe mury widać z daleka. Nazwa pocho dzi ponoć od pieska, który przynosił tu kiedyś jedzenie swojej pani uwięzionej w wie ży. Wybudowany w XIV w. przez Kazimierza Wielkiego był jednym z zamków Orlich Gniazd, strzegących granicy Królestwa Polskiego. Z cza sem przekształcono go w renesansową rezydencję i nazywano małym Wawelem. Obecnie to muzeum z dzieła mi malarstwa, meblami i wyro bami rzemiosła.

RĘKAWICA

•Pięciopalcówka lub Białą Ręka to inne nazwy tej charakterystycz nej skały. Najlepiej prezentuje się z platformy widokowej przy wejściu do Jaskini Ciemnej, ale także dobrze widać ją z dna doliny. Warto również zobaczyć Skały Panieńskie i Kawalerskie czy Igłę Deotymy ‒ nazwaną tak na cześć poetki Jadwigi Łuszczewskiej, która w Dolinie Prądnika czerpała natchnienie do swoich wierszy.

Nietoperz

symbol Ojcowskiego Parku Narodowego

chętnie zimuje w licznych jaskiniach Doliny Prądnika, m.in. w Jaskini Ciemnej. Nie bójmy się go, europejskie nietoperze nie atakują ludzi.

ROZWIĄZANIE

Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł do „Magazynu dbam o zdrowie”. Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy zestawami produktów. Termin nadsyłania rozwiązań to 31.10.2022 r. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl Rozwiązania prosimy przysyłać listem na adres: Magazyn dbam o zdrowie, Wydawnictwo Bauer, ul. Motorowa 1, 04-035 Warszawa

ROZWIĄZYWANIE KRZYŻÓWEK TO DOSKONAŁA FORMA ĆWICZEŃ DLA MÓZGU, A ZARAZEM ZAJĘCIE, KTÓRE POMAGA SIĘ ZRELAKSOWAĆ. ŻYCZYMY DOBREJ ZABAWY:)