ރ ެނ ޮގތް ކ ާ ނ ް ނ ު މި ކާޑ ު ަތ ްއ ބޭ ު
ރތް ދ ަފ ާ ަމ ުއލޫމާތު ޭ ނ ަނ ނ ަމ ުއލޫމާ ުތ ލި ި ކާޑު ެގ މި ުފ ުށ ަގ ިއ ވާ ީ ބ ަގ ް ަފ ާރ ަތ ްށ ެފ ްނ ަނ ަމ ުއ ޫލމާ ުތ ެގ އި ުތ ުރ ަތ ުފސ ެީލ ެވ. ސ ުފ ެށ ެކ ެވ. މި ުފ ަށކީ ަމ ުއލޫމާ ުތ ޭ ދ ަފ ާރ ަތ ްށ ހާ ްއ ަ
މި ުފ ުށ ަގއި ެއ ުކ ެލވި ެގ ްނ ވާނީ ަހ ަމ ެއ ަކނި ލި ުއ ެމ ެވ.
ަމ ުއލޫމާތު ލި ި ރތް ނ ަނ ަފ ާ ބ ަގ ް ނ ަނ ކާޑު ެގ މި ުފ ްށ ެފ ްނ ާނ ީ ނ ަމ ުއލޫމާ ުތ ލިބި ަގ ް ިޔ ެދ ުމ ްނ ަފ ާ ރތު ް ދ ަފ ާ ރ ަތ ެށ ެވަ .މ ުއލޫމާ ުތ ޭ ނ ކ ާ
ނ ކާޑު ެގ މި ުފ ުށ ަގއިވާ ަމ ުއ ޫލމާ ުތ ެގ އި ުތ ުރ ދ ީ ާ ސ ަތ ުފސ ެީލ ެވ .މި ުފ ުށ ަގއި ލ ުިޔމާ ެއ ުކ ުކ ެރ ުހ ްނ ެވ ް ހި ެމނި ެގ ްނވާ ެނ ެއ ެވ.
ރ އާ ަ ސފުތާ ިހ ު ކގ ެ މައުލޫމާތުކާޑ ު ާ ދތަ ު
ކާޑ ު 1
ސފުތާ ިހ ު ށ ތަޢާރަފެއް ރކަމަ ް ާ ބއިބާ؟ ާ ސފުތާހި ުރ ަކ ަމކީ ޮކ ަ
ސ ުފ ތާހި ުރ ުވ ްނ ަކ ަމ ްށ ާޢ ްނ ުމ ޮގ ެތ ްއ ަގއި ެބ ެލ ެވނީ ާ ަބލި ަތ ުކ ްނ ަރ ްއކާ ެތރި ުވ ަމ ްށ ަޓ ަކއި ުކ ެރ ޭވ ަކ ްނ ަތ ްއ ަތ ްއެ ،އ ެހ ްނ އިބާ ާރ ަތ ުކ ްނ ަނ ަމ ،ސި ްއ ަޙ ުތ ަރނ ަގ ުޅ ުދ ަޅ ެހ ޮޔ ދިރި ުއ ުޅ ަމ ަކ ްށ ަމ ުގ ަފހި ުކ ުރ ްނ.
ިޔ ުރ ުކ ުރ ުމ ްނ ސ ުފ ތާހި ުރ ޮގ ްތ ަތ ްއ ޚ ާ ާޢ ްނ ުމ ދިރި ުއ ުޅ ުމ ަގއި ާ ސ ަގއ ްިނ ަގ ަޔ ްށ ައ ާރ ަބލި ަތ ްއ ެފ ުތ ުރ ަމ ްށ ުހ ަރ ް ސ ުފ ޮކ ްށ ެބ ެހ ްއ ުޓ ްނ، ެއ ޭޅ .މީ ެގ ެތ ޭރ ަގއި ެދ ައ ްތތި ަލ ާ ިދ ުފ ުހ ްނ ސ ުފތާހި ުރ ަކ ްނ ( ުކޅާއި ައރ ަ ޭނވާ ާލ ނި ާޒ ުމ ެގ ާ ސ ުފތާހި ުރ ަކ ްނ ައދި ޭގ ެތ ޭރ ެގ ަރ ްއކާ ެތރި ުވ ްނ) ،ކާ ޯބ ަތ ެކތީ ެގ ާ ސ ުފ ތާހި ުރ ަކ ްނ ހި ެމ ޭނ. ާ
ސފުތާ ިހ ު ރކަމަ ް ާ ށ ތަޢާރަފެއް
ކާޑ ު 1
ބ؟ ސފުތާ ިހ ު ާ ބ ިއ ާ ރ ކަމަ ީކ ކޮ ަ
ކާޑ ު 2
ސފުތާ ިހ ު ށ ތަޢާރަފެއް ރކަމަ ް ާ ށ ަވނީ ކީ ްއ ެވ؟ ނމު ަކ ަމ ަކ ް ނ މުހި ް ސފުތާހި ުރ ުވ ް ާ ސ ަވއ ްިނ ްފ ޫލ ސ ުފ ަގއ ްިނ ަގ ަޔ ްށ ައ ާރ ެއއީ ް ަޚ ަރ ުދ ުކޑަ ުވ ްނާ - (އ ްޗަ .ވ ްނ ެ.އ ްނަ .ވ ްނ)، ތާހި ުރ ެވ ތި ުބ ަމ ްށ ަޓ ަކއި ަބލި ަތ ްއ މި ުމ ުޖ ަތ ަމ ުޢ ެގ ެ ަވ ުގތާއި ަވޞީ ަލ ްތ ޭބ ަރ ްށ ހ ްިނ ުގ ްނ ަކ ަހ ަލ ެތ ޭރ ަގއި ާޢ ްނ ުމވާ ެއ ްއ ަގއ ްިނ ަގ ަޔ ްށ ައ ާރ ސ ުފތާހި ުރ ަކ ްނ ޭބ ުނ ްނ ުކ ަރ ްނ ެޖ ޭހެ ،އ ަކ ަމ ުކ ަ ސ ަބ ަބ ކީ ާ ސ ުފ ތާހި ުރ ުނ ެވ ުވ ުމ ްނ ަބލި ަތ ުކ ްނ ެދމި ުހ ްނ ަނނި ިވ ުކޑަ ުވ ްނ ،މިއ ްިނ ާ ޮގ ެތ ްއ ަގއި ަރ ްއކާ ެތރި ެވ ުކ ަރ ްނ ެޖ ޭހ ަޚ ަރ ުދ މާ ޮބޑު: ސ ަހ ަކމާ ެއ ުކ ެއ ްނ ެމ ަފ ޭ ސ ުފ ތި ުބ ަމ ްށ ަޓ ަކއި ެއ ޭޅ ަވ ަރ ްށ ަރ ްއކާ ެތރި ެވ ޭވނީ ާ • ަބލ ެިފ ުތ ުރ ްނ ަމ ުދ ުވ ްނ– ުމހ ްިނ ުމ ފ ަިޔ ަވ ެޅ ެކ ެވ. ތާހި ުރ ެވވި ެގ ްނ ަބލީ ަގއި ަތ ަޙ ްއ ަމ ުލ ުކ ަރ ްނ ެޖ ޭހ ނދ ޫގ ،ޑޮ ްކ ަޓ ަރ ްށ ޭވ ާނއި ުއ ަ ަދ ްއ ަކ ްނ ުއ ުފ ަލ ްނ ެޖ ޭހ ަތ ުކލީ ާފ އި ޭހ ަދ ުކ ަރ ްނ ެޖ ޭހ ަޚ ަރ ުދ ުކޑަ ުވ ްނ ދ ަޚ ަރ ުދ ސ ަގ ްނ ަނ ްނ ާ • ޭބ ް ެއ ަތ ްއ ުގ ަނ ެއ ްއ ަމ ުދ ޭވ
ސ ަބ ުބ ްނ ުއ ާފ ެވރި، ޭއ ެގ ަ ުދ ަޅ ެހ ޮޔު ،އ ެފ ްއ ުދ ްނ ެތރި ދިރި ުއ ުޅ ަމ ަކ ްށ ަމ ުގ ަފހި ޭވ
ަބލި ުވ ުމ ްނ ަނ ަގ ްނ ެޖ ޭހ ުޗ ްއޓި ަތކާއި، ސ ސ ޫކ ަލ ްށ ުނ ޮގ ް ް ސ ަތ ްއ ުހ ްނ ަނ ްނ ެޖ ޭހ ުދ ަވ ް ަމ ުދ ުކ ެރ ޭވ
ކާޑ ު 2
ށވަ ީނ ީކއްވެ؟ ސފުތާ ިހ ު ނމު ކަމަކަ ް ާ ނ މު ިހ ް ރވު ް
ކާޑ ު 3
ބ ިލތައް ަ ބލި ަތ ްއ ާ ނ ައ ާ ކޑަ ުވމު ް ސފުތާހި ުރ ަކ ް ރ ަ ނ ު ސ ުމ ައ ަށ ަގ ެނ ސ ުމ ތިމާ ައ ްށ ވާސި ްލ ުވ ުމ ްނ ަޖ ާރ ީ (އ ްޗަ .ވ ްނ ެ.އ ްނަ .ވ ްނ)ަ :ބލި ެޖހި ަފއިވާ މީ ެހ ްއ ެގ ަފ ާރ ުތ ްނ ަޖ ާރ ީ ައރ ަ ސ ަވއ ްިނ ްފ ޫލ ެ ސ ޯރގާ ައދި ް ިދ ުފ ް ނ ުދ ުރ ެހލި ުވ ްނ ަވ ަރ ްށ ުމހ ްިނ ުމަ .އދި ަބލ ްިނ ަރ ްއކާ ެތރި ުވ ަމ ްށ ެއ ްނ ެމ ަރނ ަގ ުޅ ެއ ްއ ޮގ ަތކީ ޯރގާ ެޖ ޭހ .ވީމާ ޯރގާ ެޖ ިހ ަފއި ވާ ަނ ަމ ެއ ެހ ްނމީ ުހ ްނ ާ ނ ަލއި ެގ ްނ ގ ަިނއ ްިނ ައ ްތ ޮދ ުވ ްނ. ސ އި ޯބ ި ަ ޭބ ަރ ްށ ހ ްިނ ުގމާއި ޮހޑު ުލ ްނާ :ޢ ްނ ުމ ޮގ ެތ ްއ ަގއި ެޖ ެހނީ ކާ ޯބ ަތ ެކތީ ެގ ަޒރީ ާޢއ ްިނ ުނ ަވ ަތ ަބލި ެޖހި ަފއި ވާ މީ ެހ ްއ ެގ ަފ ާރ ުތ ްނ .ވީމާ ައނ ަގ ަޔ ްށ ސ ުފ ޮކ ްށ ައދި ަރނ ަގ ަޅ ްށ ަކ ްއކާ ޯރފި ުލވާ ަފއިވާ ކާ ޯބ ަތ ެކތި ަކ ުމ ަގއި ވާ ްނ ެޖ ޭހަ .އދި ެއ ެހ ްނ މީ ުހ ްނ ެގ ސ ޮދ ެވ ާ ެލ ޭވ ޮކ ްނ ެމ ކާ ެއ ްއ ަޗކީ ެވ ް ސ އި ޯބނި ަލއި ެގ ްނ ަރނ ަގ ަޅ ްށ ައ ްތ ޮދ ުވ ްނ ސ ްއ ަކ ްތ ުކ ުރ ުމ ެގ ުކރ ްިނ ަ ސ ްއ ަކ ުތ ަގއި ުއ ޭޅ މީ ުހ ްނ މި ަފ ަދ ަމ ަ ސ ާލ ަމ ަތ ަކ ްށ ެކ ްއ ުކމާއި ކާ ްނދ ުިނ ުމ ެގ ަމ ަ ަ ަވ ަރ ްށ ުމހ ްިނ ުމ. ނ ައ ްށ ައދި ަބ ެއ ްއ ަފ ަހ ުރ ކިޑުނީ ައ ްށ ދ ނި ާޒ ަމ ްށ ަޖ ާރ ީ ސ ާ ދ ޮހޅ ްިނެ ،އ ައ ްށ ަފ ުހ ަމ ާ ސ ުމ ަވ ްނ ަނނީ ުކޑަ ަކ ުމ ާ ދ ނި ާޒ ުމ ެގ ަބލި ަތ ްއު :ކޑަ ަކ ުމ ާ ުކޑަ ަކ ުމ ާ ސަ ،ބ ެއ ްއ ަފ ަހ ުރ ކިޑުނީ ެފއި ުލ ުވ ްނ ިސަ ،ތ ުދ ެވު ،ކޑަ ަކ ުމ ދި ުއ ަމ ްށ ަދ ިތ ޭވަ .ފ ޭ ސ ަހ ަކމާއި ެއ ުކ ގ ަިނ މީ ުހ ްނ ަރނ ަގ ުޅވ ަިޔ ް ވާޞި ުލ ޭވ .މި ަބލީ ަގއި ުހ ްނ ައއ ް ަކ ަހ ަލ ަކ ްނ ަތ ްއ ދިމާ ޭވ. ސ ަފއި ުހ ްނ ަނ ުމލިހި :މި ަކ ަމ ްށ ެމ ުދ ެވރިވާ ަޖ ާރ ީ ިސ ަތށި ަވ ުޅ ްނ ާނއި ަމ ަށއި ެގ ްނ ުނ ަވ ަތ ަކނޑަ އި ެގ ްނ ޮގ ް ސ ުމ ަހ ުމ ެގ ެތ ެރ ައ ްށ ަވ ްނ ަނނީ އ ް ސ ްއ ުއ ެފ ޭދ. ސ ަގ ެނ ުމލި ްއ ެ ަތ ްނ ަތ ްނ ޮކ ުޅ ްނެ ،އ ައ ްށ ަފ ުހ ޮދ ް ސ ުނ ްނ ެގ ކި ަބއ ްިނ ިސ ަތށި ުބޑަ ްށަ ،އދި ަތ ްނ ަމ ުކ ުނ ބ ްިސ ައ ަޅ އި ދިރި ުއ ެޅ ނީ ެއ ު ނދ ަތ ްނ ަމތީ ަގއި .އ ްިނ ާ ުއ ުކ ާނއި ަތ ްނ ަމ ުކ ުނު :އ ުކ ުނ ބ ްިސ ައ ަޅ ނީ އ ް ސ ުރ ެމ ްނ ޭބ ުނ ްނ ަވނީ ޭލ. ެއ ޮ ަހ ުމ ެގ ަބލި ަތ ްއ (ރ ްިނ ްގ ޯވރ ްމ) :ރ ްިނ ްގ ޯވރ ްމ ައކީ ަޖ ާރ ީ ސ ަބ ުބ ްނ ސ ަމ ުކ ްނ ަހ ަމ ްށ ެޖ ޭހ ަބ ްއ ެޔ ްއ .މި ަޖ ާރސީ ުމ ަހ ުމ ެގ ެއކި ަފ ަށ ަލ ަތ ަކ ްށ ަވ ޭދ .މީ ެގ ަ ަކ ަހއިަ ،ހ ްނ ޮފޅި ައދި ަރ ްތ ޭވ .މި ަބލި ެޖ ެހނީ ަބލި ެޖހި ަފއިވާ މީ ެހ ްއ ެގ ުނ ަވ ަތ ަޖ ަނވާ ެރ ްއ ެގ ަގއ ްިނ ުނ ަވ ަތ ބ ްިނ ަމތ ްިނ.
ކާޑ ު 3
ސފުތާ ިހ ު ާ ނ ުކޑަވުމު ް ރކަ ް ބ ިލތައް ނ އަރާ ަ
ބ ިލތައް ަ
ސ އި ޯބނި ސ ޯރގާ ަތ ްއަ : ައރ ަ ިދ ުފ ް ަލއި ެގ ްނ ައ ްތ ޮދ ުވ ްނ ާއ ަދ ުކ ުރމާއި ައނ ަގޭ ،ނ ަފ ްތ ައދި ޮލ ުލ ަގއި ޭބ ކާ ުރ ޮގ ުތ ަގއި ައ ްތ ުލ ްނ ަމ ުދ ުކ ުރ ްނ.
ޭބ ަރ ްށ ހ ްިނ ުގމާއި ޮހޑު ުލ ްނެ :ކ ުއ ުމ ެގ ުކރ ްިނ ާނއި ސ އި ޯބނި ަލއި ެގ ްނ ައ ްތ ޮދ ުވ ްނ ައދި ކާ ޯބ ަފ ުހ ްނ ަ ަތ ެކތި ަރނ ަގ ަޅ ްށ ޯރފި ުލ ުވ ްނޭ .މވާ ަތ ުރކާރީ ަފ ަދ ޮރ ާލ ެކ ޭވ ކާ ާނ ެކ ުއ ުމ ެގ ުކރ ްިނ ަރނ ަގ ަޅ ްށ ޮދ ުވ ްނ.
ުމލިހި :މިއ ްިނ ަރ ްއކާ ެތރި ުވ ަމ ްށ ަޓ ަކ ިއ ގ ަިނގ ަިނއ ްިނ ައ ްތ ޮދ ެވ ެފ ްނ ަވ ަރ ްނވާ ެނ.
ނއި ަތ ްނ ަމ ުކ ުނެ :ފ ްނ ަވ ަރއިަ ،އ ްނ ަނ ުއ ާނ ިއ ުއ ުކ ާ ަތ ްނ ަމތި ާއ ަދ ޮކ ްށ ަބ ަދ ުލ ޮކ ްށ ަހ ަދ ްނވާ ެނެ .އ ެހ ްނ ސފި ނދ ަތ ްނ ަމ ްއ ަޗ ްށ ެއ ުރ މާއި ެއ ަފ ަދ ޫ މީ ުހ ްނ ެގ ެއ ު ުއ ޭޅ ަތ ްނތާ ަގއި ުއ ޭޅ މީ ުހ ްނ ާނއި ަގއި ޯގޅި ެވ ުއ ުޅ ަމކީ ސފި ަތ ްއ ެއ ެހ ްނ ަތ ްނ ަތ ަނ ްށ ެފ ުތ ޭރ ެނ ަކ ެމ ްއ. ެއ ޫ
ޒ ުމ ެގ ަބލި ަތ ްއ :ގ ަިނއ ްިނ ދ ނި ާ ުކޑަ ަކ ުމ ާ ދ ްނ ެޖ ުހ ުމ ްނ ގ ަިނއި ުރ ެފ ްނ ުބ އިމާއި ުކޑަ ަކ ުމ ާ ަމޑު ުނ ޮކ ްށ ުކޑަ ަކ ުމ ދި ުއ ްނޮ .ބޑު ަކ ުމ ސ އި ޯބނި ަލއި ެގ ްނ ތާހި ުރ ެވ ައދި ދ ުިޔ ަމ ްށ ަފ ުހ ަ ސ ުފ ުކ ުރ ަމ ްށ ަ ސ އި ޯބނި ަލއި ެގ ްނ ުނ ަވ ަތ ައ ްތ ާ ޭބ ުނ ްނ ުކ ާރ ެއ ްއ ަޗ ުކ ްނ ައ ްތ ޮދ ުވ ްނ.
ަހ ުމ ެގ ަބލި ަތ ްއަ :ގއި ޯގޅި ެވ ުއ ޭޅ ުކޅި ަވ ާރއި، ސ ަގނޑު ަގ އި ައ ްތ ުލ ަމ ްށ ަފ ުހ ަރނ ަގ ަޅ ްށ ެވ ްއ ާޔއި ަފ ް ައ ްތ ޮދ ެވ ެފ ްނ ެވ ުރ ްނ.
ކާޑ ު 4
ރ ިވ ާ ުކ ެ ނތައްތައް ދ ެ ނ ކަ ް ބއިބާ؟ ސފު ތާހި ުރ ުވ ަމ ް ދ ެނ ަކ ް ކ ެރވި ާ އާ ްއމުދިރި ުއޅުމު ަގ ިއ ާ ނ ަތ ްއ ަތ ަކކީ ޮކ ަ ށ ު ސ ުފ ުވމާއި ،ނ ަިޔ ަފ ިތ ެކ ނޑު ްނ. ެފ ްނ ަވ ަރ ިއ ާ ކިނބިހި ައޅާއި ުރ ުރމާ ަލ ުކ ްނ ުނ ަވ ަތ ޓ ޫިޝ ޮކ ަޅ ުކ ްނ ޫނ ްނ ަނ ަމ ުއ ަޅ ނ ޮބށީ ެގ ެއ ެތ ެރ ަފ ާރ ަތ ްށ ވާ ޮގ ަތ ްށ ައނ ަގ ާއއި ޭނ ަފ ްތ ނިވާ ުކ ުރ ަމ ްށ ާއ ަދ ުކ ުރ ްނ. ައރ ަ ސ ޮފ ުޅ ަމ ްށ ޓ ޫިޝ ެއ ްއ ޭބ ުނ ްނ ުކ ުރ ްނަ .އދި ޭބ ުނ ްނ ޮކ ްށ ަފއިވާ ޓ ޫިޝ ުކ ނި ަވށި ަގނޑަ ަކ ްށ ުނ ަވ ަތ ުކނި ައޅާ ިދ ުފ ް ެއ ްއ ަޗ ަކ ްށ ުލ ްނ. ާއ ްނ ުމ ްނ ދިރި ުއ ޭޅ ަތ ްނ ަތ ަނ ްށ ުކ ުޅ ުނ ެޖ ުހ ްނ. ައނ ަގ ާޔ ިއ ޭނ ަފ ަތ ްށ އިނގިލި ަލ ިއ ުނ ެހ ުދ ްނ. ނ ުމ ާއ ަމ ާލ ުތ ުކ ުރ ުމ ެގ ުކރ ްިނ ައ ްތ ޮދ ުވ ްނ. ކިބިހި ައޅާަ ،އރ ަ ސ ޮފ ުޅ ަމ ްށ ަފ ުހ ެއ ެހ ްނމީ ުހ ްނ ާ ިދ ުފ ް
ކާޑ ު 4
ނ ރ ިވ ާ ށ ުކ ެ ސފު ތާ ިހ ު ރވުމަ ް އާއްމު ިދ ިރއުޅުމުގަ ިއ ާ ދ ެ ބ؟ ކަ ް ބ ިއ ާ ނތައްތަކަ ީކ ކޮ ަ
ރ ިވ ާ ކ ެ ދ ެ ނ ކަ ް ނތައްތައް ު
ކާޑ ު 5
ނ އަތް ޮ ދވު ް ދ ަކ ެމ ްއ ނ ައތް ޮދ ުވ ަމ ީ ނ ަރ ްއކާ ެތރި ޮކ ް ށ ޭ ކ ް ިނއި ް ގ ަ ިނގ ަ ބލި ަތ ު ކ ތިމާއާ ިއ ައ ެނކާ ަ
ނ ަލއި ެގ ްނ ައ ްތ ޮދ ުވ ުމ ްނ ސ އި ޯބ ި ގ ަިނގ ަިނއ ްިނ ަ ަބލި ަތ ުކ ްނ ުދ ުރ ެހލި ެވ ޭވަ .އ ްތ ޮދ ްނ ަނ ްނވީ ޮކ ްނއި ަރ ުކ ކިހ ެިނ ްއ ުވ ުމ ްނ ަކމާއިަ ،އ ްތ ޮދ ްނ ާނ ެނ ސ ުކ ްނ ަކ ްނ ޮގތާއިޮ ،ދ ްނ ަނ ްނވީ ޮކ ްނ ެއ ްއ ެޗ ްއ ަ ެއނ ުގ ުމ ްނ ތިމާ ެގ ަދރ ްިނ މި ަރނ ަގ ުޅ ާއ ަދ ައ ްށ ދ ެނ. ައ ުހ ުލ ެވރި ުކ ެރވި ާ
ގ ަިނގ ަިނއ ްިނ ައ ްތ ޮދ ުވ ަމ ީކ ަބލި ަތ ުކ ްނ ަރ ްއކާ ެތރި ުވ ަމ ާށއި، ަބލި ަތ ްއ ެފ ުތ ުރމާއި ެދ ޮކ ަޅ ްށ ެއ ޭޅ ެއ ްނ ެމ ަމއި ަގނޑު ެއ ްއ ފ ަިޔ ަވ ުޅ.
ސ ަހ ަކ ެމ ްއ! ައ ްތ ޮދ ުވ ަމކީ ަފ ޭ ސ އި ޯބނި ަލއި ެގ ްނ ައ ްތ ޮދ ުވ ްނ ަ ސ ުފ ުކ ަރ ްނ ޭބ ުނ ްނ ުކ ާރ ުނ ަވ ަތ ައ ްތ ާ ދ ެނ. ެއ ްއ ަޗ ުކ ްނ ެވ ް ސ ައ ްތ ޮދ ެވވި ާ
ކާޑ ު 5
ދވުމަ ީކ ިތމާއާ ިއ ނ އަތް ޮ ނ ިގ ަ ިގ ަ ނ ިއ ް ނ ަ ރއްކާތެ ިރ ކޮ ް އަ ެ ބ ިލތަ ުކ ް ށދޭ ކަމެއް ނކާ ަ
ނ އަތް ޮ ދވު ް
ސ ައ ުތ ަގއި ަހ ުރ ާލަ .އދި ައ ުތ ްނ ތިމާ ެގ ުދވާ ުލ ަހ ަތ ުރ ަދ ުމ މީ ުހ ްނ ާނއިަ ،ތ ްނ ަތ ާނ ިއ ައދި ެއ ްއ ެޗތީ ަގއި ައ ްތ ެލ ޭވއި ުރ ެއ ާއއި ެއ ުކ ަޖ ާރ ީ ސ ުމ ެވ ް ޮލ ާލއިޭ ،ނ ަފތާއި ައނ ަގއި ަގއި ައ ްތ ެލ ުވ ުމ ްނ ެއ ަތ ްނ ަތ ުނ ަގއި ަޖ ާރ ީ ސ ުމ ައ ަށ ަގ ޭނ.
ކާޑ ު 6
ނ އަތް ޮ ދވު ް
ނ ަލއި ެގ ްނ ައ ްތ ޮދ ުވ ުމ ްނ ސ އި ޯބ ި ަ ސ ެއ ޭޅ . ަބލ ެިފ ުތ ުރ ަމ ްށ ުހ ަރ ް
ައ ަތކީ ެއ ަކ ުކ ައ ެނ ަކ ުކ ަގއި ަގއި ެޖހި ެގ ްނ ުނ ަވ ަތ ހި ާފ ައ ްތ ާލ ޗއި ަތ ްނ ަތ ްނ ެމ ުދ ެވރި ޮކ ްށ، ަތ ެކ ްއ ާ ސ ުމ ެއ ަކ ުކ ަގއ ްިނ ަބލި ަފ ުތ ާރ ަޖ ާރ ީ ައ ެނކާ ަގ ަޔ ްށ ައ ާރ ަވޞީ ަލ ެތ ްއ.
ސ އި ޯބނި ަލއި ެގ ްނ ަރނ ަގ ަޅ ްށ ަ ނއި ައ ްތ ުނ ޮދ ްނ ަނ ަނ ަމ ،މީ ުހ ްނ ާ ަޖ ަނވާ ުރ ެގ ަނޖި ުހ ްނ ުނ ަވ ަތ ަތ ަޣ ްއ ަޔ ުރ ެވ ަފއި ުހ ްނ ަނ ކާ ޯބ ަތ ެކތ ްިނ ސ ުމ ެފ ުތ ޭރ. ަޖ ާރ ީ
ކާޑ ު 6
ނ އަތް ޮ ށއެޅ ޭ ބ ިލފެތު ު ރމަ ް ިތ ަ ސ ިއ ޯ ނ ީނ ަ ނ ަ ބ ިނލަ ިއގ ެ ް ޔ ފެ ް ދވުމަ ީކ ަ ނ ހު ަ ރހެއްކަ ް F-Diagram of Disease Transmission and Control Source: Wagner and Lanoix
ށ ބލި ެފތު ުރ ަމ ް ބލި ެފތު ޭ ރ ޮގތް ަތކާއިަ ، ަ ސ ެއޅޭ ެނ ަވގު ުތ ަތ ްއ ުހ ަރ ް ައތާއި އިނގިލި ސ ެއޅޭ ެނ ަވގުތު ަތ ްއ ބލި ެފ ުތ ުރ ަމ ް ށ ުހ ަރ ް ަ ރ ަމގު ަތ ްއ ބލި ެފތު ޭ ަ
ދި ާޔ ަތ ެކތި ކާ ޯބ ަތ ެކތި ނ ިއ ނ ާ މީ ުހ ް ިސ، ަޖ ަނވާ ުރގެ ަނޖ ް ައރި ަދފު ް ކޅު ސު ،
ެމހި
ނ ަމތިަ /ތޅު ް ބި ް ނ ަގނޑ ު
ނ ދ ެ ެދ ް ނ މީ ުހ ް ބލި ޖެ ިހ ާ ނ ަ
ކާޑ ު 7
ނ އަތް ޮ ދވު ް
ދ ސި ްއޙީ ޮގ ުތ ްނ ބާ ުރ ައޅާ ަކ ެމ ްއ. ސ އި ޯބނި ަލއި ެގ ްނ ައ ްތ ޮދ ުވ ަމ ީކ އި ުތބާ ުރ ޮބޑުަ ،ޚ ަރ ުދ ުކޑަ ައ ި ަ
ކާޑ ު 7
ބޑ ު އަ ިދ އަތް ޮ ބ ު ނ ރައްކާތެ ިރވުމަ ް ކ ް ރ ޮ ށ ިއތު ާ ދވުމަ ީކ ަ ބ ިލތަ ު ޚަ ަ ރ ު ދ ުކޑ ަ ގޮތެއް Reduction in Diarrheal Morbidity [%] per Invention Type Source: Fewtrell et al. 2005
ނ. ނ ަރ ްއކާ ޮކ ް ނ ބޭ ަރ ް ބޭ ަރ ް ނ ަރ ްއކާ ެތރި ުވ ަމ ް ސ ްއ ަތއި ް ނ ަވ ުރ އި ް ށ ެދވޭ މި ް ނގުމު ް ށ ހި ް ކ ް ނގުމު ް ށ ހި ް ނ ަ ށ ެއޅޭ ފ ަިޔ ަވޅު ަތ ު 10%
0%
20%
40%
30%
ނ ނ ައތް ޮދ ުވ ް ސއި ޯބނި ލައިގެ ް ަ
44
ނ ކ ުރ ަމ ް ސ ލު ް ށ ބޭ ް ނ ާ ނ ަގއި ެފ ް ނ ް ެފ ް ސފު ު ކ ެރވޭ ަތ ު ނ ު ނ ބޭ ު
39
ނ ކ ުރ ް ކ ާ ަނ ުރ ަދމާ ނިޒާމާއި ފާޙާ ާ ރ ަވސީ ަ ލތް ަތ ްއ ަރނ ަގޅު ު ނ ު
32
ނ ާ ިނ ް ސފުތާހި ުރ ަކމާ ެ ބހޭ ަމ ުޢލޫމާ ުތ ދ ު ނ ނ ޯފ ުރ ޮކ ް ިނ ް ސފު ެފ ް ާ ށދ ު ނ ާ ނ ަގއި ެފ ް ެފ ް ސފު ނ ެނގޭ ަތ ު ނ ކ ުރ ަމ ް ސ ލު ް ށ ބޭ ް ު
28 25
11
ކާޑ ު 8
ނ އަތް ޮ ދވު ް
ސ ަވއ ްިނ ައރ ަ ސ ޯރގާް ، ިދ ުފ ް ައދި ޭބ ަރ ްށ ހ ްިނ ުގ ްނ ަފ ަދ ޮބޑަ ްށ ަމ ުދ ޮކ ްށ ޭދ
(އ ްޗަ .ވ ްނ ެ.އ ްނަ .ވ ްނ) ްފ ޫލ ެ ަބލި ަތ ްއ ެފ ުތ ުރ ްނ ަވ ަރ ްށ
ކާ ޯބ ަތ ެކތީ ެގ ަޒރީ ާޢއ ްިނ ެފ ުތ ޭރ ނ ެދ ައ ްތތި ަލ ގ ަިނ ަބލި ަތ ްއ ެފ ުތ ެރ ީ ސ ުފ ެވ ަތ ަޣ ްއ ަޔ ުރ ުވ ުމ ްނ. ުނ ާ
ސ ްފތާޙި ުރ ަކ ްނ ކާ ޯބ ަތ ެކތީ ެގ ާ ުކޑަ ުވ ުމ ްނ ެފ ުތ ޭރ ަބ ެއ ްއ ަބލި ަތ ުކ ެގ ސ ޮހޑު ާލ ެތ ޭރ ަގއި ަބނޑު ަގ އި ރި ްއ ާ ޭބ ަރ ްށ ހ ްިނ ުގ ްނ ހި ެމ ެނ ެއ ެވ.
ކާޑ ު 8
ސ ނ ުކ ެ ނތައްތައް ުކ ު ބ ު ބ ާ ދވެ ް ރމުގ ެ ުކ ިރ ް ރ ިވފަ ިއވާ ކަ ް ޔ ް ނ އަ ަ ިތ ީރގަ ިއ ަ ށ އަތް ޮ ރ ުކރޭ ޔ ު ނ ިއޚް ިތ ާ ރަނގަޅަ ް ދވު ް
ެކ ްއ ުކ ްނ
ެކ ުއ ްނ
ުކޑަ ުކދ ްިނ ަނ ްށ ުނ ަވ ަތ ެއ ެހ ްނމީ ަހ ަކ ްށ ކާ ްނދ ުިނ ްނ
ކާ ްނ ެހ ުދ ްނ
ސ ެއ ުޅ ްނ ޭބ ް ސ ދ ުިނ ްނ ުނ ަވ ަތ ޭބ ް
ަބލިމީހާ ަގއި ަގ ިއ ައ ްތ ުލ ްނ
ސ ޮކ ްނ ެޓ ްކ ްޓ ެލ ްނ ް ެލ ްއ ުވ ްނ ުނ ަވ ަތ ެނ ުގ ްނ
ކާޑ ު 9
ނ އަތް ޮ ދވު ް
ސ ަރނ ަގ ަޅ ްށ މި ުމހ ްިނ ުމ ަ 9ދނޑި ަވ ަޅކީ ޮކ ްނ ެމ ެހ ްނ ެވ ް ސ ުމ ސ ަބ ަބ ކީ ަޖ ާރ ީ ައ ްތ ޮދ ްނ ަނ ްނ ެޖ ޭހ ޙާ ަލ ްތ ަތ ްއަ . ިޔ) ސ ެ ،ޕ ަރ ަ ސ އި ްޓ ައދި ެބ ްކޓީރ ާ ސ ަ ،ވއި ަރ ް ( ަފ ްނ ަގ ް ސ ުތ ުނ ަހ ުނ ޮބޑު ަކ ްނ. ައ ުތ ަގއި ުހ ުރ ުމ ެގ ުފ ުރ ަ
ައ ުތ ަގއިވާ ތިމާ ައ ްށ
ސ ަހ. ަޖ ާރ ީ ސ ުމ ައނ ަގ ަޔ ްށ ަވ ްނ ަނ ްނ ަވ ަރ ްށ ަފ ޭ ައ ްތ ެލ ެވނީ ޮކ ްނ ަތ ްނތާ ުކ ަކ ްނ ެއނ ޭގ ަތ؟
ކާޑ ު 9
ނތައްތައް ުކ ު ބ ު ނ ަ ދމ ެ ރމުގ ެ ފަހު ް ނ ިނ ިވ ކަ ް އަ ް ނ އަ ަ އަތް ޮ ރ ުކރޭ ޔ ު ނ ިއޚް ިތ ާ ނ ަ ނ ް ދ ް
ސ ޮކ ްށ ެކ ްއ ުކ ްނ (ޚާ ްއ ަ ސ) ޯރ ަމހާއި ޯރ ެއ ްއ ަގ ުމ ަމ ް
ާފޚާ ާނ ޭބ ުނ ްނ ުކ ުރ ްނ
ސ ެއ ުޅ ްނ ާފ ުރ ަގނޑު ަގ އި ޭބ ް
ަބލި މީ ުހ ްނ ަގއި ަގއި ައ ްތ ުލ ްނ
ެނޕީ ަބ ަދ ުލ ުކ ުރ ްނ
ަޖ ަނވާ ުރ ަގއި ައ ްތ ުލ ްނ
ސ ުފ ުކ ާރ ޮފތި، ުކނިު ،ކނި ޮކ ަތ ުޅޮ ،ފޅާ ާ ަހޑި ެވ ަފއި ުހ ްނ ަނ ޫބ ުޓ ަގއި ައ ްތ ުލ ްނ
ސ ކިބިހި ެއ ުޅ ްނ ެކ ްއ ާ ސ ޮފ ުޅ ްނ ުނ ަވ ަތ ައރ ަ ިދ ުފ ް
ޭބ ުރ ްނާ ،ޕޓީ ައ ުކ ްނ ،ބާ ާޒ ުރ ޮކ ްށ ެގ ްނ ުނ ަވ ަތ ެއ ްއ ުވ ަމ ުކ ްނ ެގ ައ ްށ ައ ުއ ުމ ްނ
ކާޑ ު 10
ނ އަތް ޮ ދވު ް ނ ަގޑު) ނ ެނ ޮގތް (ެ WHOގ މި ް ނ ާ ނ ައތް ޮދ ް ލއި ެގ ް ަ ސއި ޯބނި ަ ( )0 ( )1 ( )2 ( )3 ( )4 ( )5 ( )6 ( )7 ( )8
ެފ ުނ ްނ ަރ ަގ ަޅ ްށ ައ ްތ ެތ ްނމާ ާލ. ސ އި ޯބނި ައޅާ ާލ. ުމޅި ައ ްތ ޮދ ެވ ޭވ ަވ ަރ ްށ ަ ޮފ ުނ ައ ާރ ަވ ަރ ްށ ެދ ައ ްތތި ަލ ުއނ ުގޅާ ާލ. ސ ުފވާ ަވ ަރ ްށ ުއނ ުގޅާ ާލ. ސ ެއ ެތ ެރ ުފ ާށއި ޭބ ުރ ުފ ްށ ެދއިގިލި ޭދ ެތ ެރ ާއއި ެއ ުކ ަރ ަގ ަޅ ްށ ާ ެދ ައ ްތތި ަލއި ެގ ެވ ް ސ ުފވާ ަވ ަރ ްށ ުއނ ުގޅާ ާލ. ސ ަރނ ަގ ަޅ ްށ ާ ެދއިނގިލި ޭދ ެތ ެރ ާއއި ެއ ުކ ައ ްތތި ަލއި ެގ ެއ ެތ ެރ ުފ ްށ ެވ ް ައ ުތ ެގ އިނގިލި ަތ ްއ ަލނބާ ުލ ަމ ްށ ަފ ުހ ެއއިނގިލި ަތ ުކ ެގ ޭބ ަރ ްށވާ ަފ ާރ ްތ ައ ެނ ްއ ައ ުތ ެގ ައ ްތތި ަލއ ްިނ ުއނ ުގޅާ ާލ. ސ ޮބޑު ަވއި އިނގި ިލ ައ ެނ ްއ ައ ުތ ްނ ހ ެިފ ެހ ްއ ުޓ ަމ ްށ ަފ ުހ ަވ ަށއި ެގ ްނ ުއ ުގޅާ ާލ. ޮކ ްނ ެމ ައ ެތ ްއ ެގ ެވ ް ސ އިނގިލި ަތ ްއ ުކޑަ ޮކ ްށ ަލނބާ ުލ ަމ ްށ ަފ ުހ ެއއިނގިލި ަތ ުކ ްނ ައ ްތތި ަލއި ެގ ެއ ެތ ެރ ުފ ްށ ުއނ ުގޅާ ާލ. ޮކ ްނ ެމ ައ ެތ ްއ ެގ ެވ ް ސ އި ޯބނި ފި ާލ ަވ ަރ ްށ ެފ ުނ ްނ ައ ްތ ޮދ ެވ ާލ. ަރނ ަގ ަޅ ްށ ަ
ސ ުފ ޓ ޫިޝ ައ ުކ ްނ ުނ ަވ ަތ ޮފތި ޮކ ަޅ ުކ ްނ ައ ްތ ަރނ ަގ ަޅ ްށ ެފ ްނހި ޭކ ަވ ަރ ްށ ޮފ ެހ ާލ. (ާ )9 ިސ ުކ ުރ ަބ ްނ ުދ ޮކ ްށ ާލ. (ެ )10ދ ްނ ެއޓ ޫ ިޝ ުނ ަވ ަތ ޮފތި ޮކ ުޅ ްނ ެފ ްނ އ ް
ކާޑ ު 10
ނގަޑު) ނ އަތް ޮ ސ ިއ ޯ ނ ެ ނ ާ ަ ނ ގޮތް ( WHOގ ެ ިމ ް ދ ް ބ ިނ ލަ ިއގ ެ ް 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
ކާޑ ު 11
ނ އަތް ޮ ދވު ް ނ ުއމު ުރ ް ނ ެގ ާ ސ ީވ މީ ުހ ް ނ ުދ ަވ ް ސފުތާހި ުރ ަކ ް
ސވީ މީ ުހ ްނ ަނ ްށ ެޖ ޭހ ޯރގާ ަތ ްއ ،ނި ުއ ޯމނި ާއ ުއ ުމ ުރ ްނ ުދ ަވ ް ސ ަހއ ްިނ ަބ ަދ ުލ ޭވ. ަކ ަހ ަލ ޮބ ެޑތި ަބލި ަތ ަކ ްށ ަވ ަރ ްށ ަފ ޭ
ސ ީވމީ ުހ ްނ ަނ ްށ ަހ ުމ ެގ ެފ ްނ ަވ ާރ ާ ސ ުފތާހި ުރ ެވ ުނ ުއ ޭޅ ަނ ަމު ،ދ ަވ ް ސވީ ަބލި ަތ ްއ ަފ ޭ ސ ުފ ެވ ަނ ަލ ޮކ ްށ ތި ުބ ުމ ްނ ުދ ަވ ް ސ ަހއ ްިނ ެޖ ޭހާ . މީ ުހ ްނ ގ ަިނ ުގ ަނ ަބލި ަތ ުކ ްނ ަރ ްއކާ ެތރި ޭވ.
ކާޑ ު 11
ނ ސފުތާ ިހ ު އުމު ު ނ ު ނގ ެ ާ ދވަ ް ރކަ ް ސ ީވ ީމހު ް ރ ް
ސވީ މީ ުހ ްނ ެގ ދި ާފ ީއ ުއ ުމ ުރ ްނ ުދ ަވ ް ނި ާޒ ުމ ަބލި ަކށި ުވ ުމ ްނ ގ ަިނ ަބލި ަތ ްއ ސ ަހ ޭވ. ެޖ ުހ ަމ ްށ ަފ ޭ ސ ުފތާހި ުރ ެވތި ުބ ުމ ްނ މި ަފ ަދ މީ ުހ ްނ ާ ގ ަިނ ުގ ަނ ޯރގާ ަތ ކާއި ުދ ުރ ެވ ޭވ.
ކާޑ ު 12
ނ ބނޑ ު ީމހު ް މާ ަ ނ ނ ެގ ާ ބނ ޑ ު މީ ުހ ް ސފުތާހި ުރ ަކ ް މާ ަ ސ ުފތާހި ުރ ަކ ްނ: ަހ ުމ ެގ ާ މާ ަބނޑު ެވ އ ްިނ ަނ އި ުރ ާއ ަދ ާޔއި ޚި ާލ ަފ ްށ ދހި ްއ ާލ ޮގ ްތ ޭވ. ގ ަިނއ ްިނ ާ ވީމާ ،ގ ަިނގ ަިނއ ްިނ ނ ަލއި ެގ ްނ ސ އި ޯބ ި ަ ެފ ްނ ެވ ުރ ްނ ަވ ަރ ްށ ުމހި ްއ ުމ .
ިސ ަތ ި ށ ޮބ ާލއި ަގއި ެގ އ ް ސ ުފތާހި ުރ ަކ ްނ: ަގނޑު ެގ ާ ާއ ަދ ާޔއި ޚި ާލ ަފ ްށ ިސ ަތށި ަތ ްއ ެތ ޮޔ ޭވ. އ ް ޝ ްނ ޫޕ ަލއި ެގ ްނ ަގވާއ ުިދ ްނ ޭ ިސ ަތށި ޮކ ާށ ޯބ ޮދ ެވަ ،ގއި ެގ އ ް ުނ ަވ ަތ ބާ ާލ ަހ ަދ ްނވާ ެނ.
ސ ުފތާހި ުރ ަކ ްނ: ަދ ްތ ަތ ުކ ެގ ާ ަހށި ަގނޑަ ްށ ައ ްނ ަނ ަބ ަދ ުލ ަތ ކާއި ުގޅި ެގ ްނ ަދ ްތ ަތ ްއ ަމޑު ޭވ، ސ ުމ ައދި ެބ ްކޓީރި ާއ ަފ ަދ ަޖ ާރ ީ ސ ަހ ެވ ެގ ްނ ޭދ .ވީމާ، ައ ަށ ަގ ުތ ަމ ްށ ަފ ޭ ސ ުފ ޮކ ްށ ަރ ަގ ަޅ ްށ ަދ ްތ ުއނ ުގޅާ ާ ަބ ަހ ްއ ަޓ ްނވާ ެނަ .އނ ަގއި ެގ ެތ ޭރ ަގއި ުހ ްނ ަނ ެބ ްކޓީރި ާއ ަތ ްއ ޭލ ެގ ަޒރީ ާއ އ ްިނ ަރޙި ުމ ެގ ެތ ެރ ައ ާށ އި ަދރި ުފޅާއި ދ ެނ .މީ ެގ ަހ ަމ ައ ްށ ވާޞި ުލ ެވ ާ ސ ުނ ުފ ާރ ވި ެހ ުއމާއި، ަ ސ ަބ ުބ ްނ ުދ ަވ ް ވިހާ ުކ ްއޖާ ެގ ަބ ުރ ަދ ްނ ުލއި ުވމާއި، ސ ުމ ައ ަށ ަގ ުތ ްނ ޭލ ަގއި ަޖ ާރ ީ ެއ ަކށީ ެގ ްނ ޭވ.
ަގއ ްިނ ަގ ަޔ ްށ ައ ާރ ަބލި ަތ ުކ ެގ ެތ ެރއ ްިނ ައ ުތ ެގ ަޒރީ ާޢއ ްިނ ެފ ުތ ޭރ ސ ަވ ަރކީ ަބލި ަތ ްއ :މާ ަބނޑު ުދ ަވ ް ދި ާފއީ ނި ާޒ ްމ ަބލި ަކށި ެވ ަފއި ވާ ެނ ސ ަވ ަރ ަކ ްށ ުވ ުމ ްނ ަބ ަލއި ެގ ްނ ުދ ަވ ް ސ ޯރގާ، ޫނ ޭޅ ަނ ަމ ައރ ަ ިދ ުފ ް (އ ްޗަ .ވ ްނ ެ.އ ްނަ .ވ ްނ)، ސ ަވއ ްިނ ްފ ޫލ ެ ް ދ ނި ާޒ ުމ ެގ ަބލި ަތ ްއ ުކޑަ ަކ ުމ ާ ައދި ޭބ ަރ ްށ ހ ްިނ ުގ ްނ ަފ ަދ ަބލި ަތ ްއ ެޖ ުހ ްނ ަވ ަރ ްށ ގާ ެތ ެވަ .އދި މި ަފ ަދ ަބލި ަތ ުކ ްނ ަބނޑު ަގ އިވާ ަދރި ުފ ަޅ ްށ ެގ ްއ ުލ ްނ ުވ ަމކީ ެއ ަކށީ ެގ ްނވާ ސ ާލ ަމ ްތ ެވ ަކ ެމ ެކ ެވ .މި ަބލި ަތ ުކ ްނ ަ ަރ ްއކާ ެތރި ެވ ުހ ުރ ަމ ްށ ެއ ްނ ެމ ސ އި ޯބނި ުމހ ްިނ ުމ ަކ ަމ ަކ ްށ ަ ަލއި ެގ ްނ ައ ްތ ޮދ ުވ ްނ ުމހ ްިނ ުމ.
ކާޑ ު 12
ނ ސފުތާ ިހ ު ނގ ެ ާ ރކަ ް ބނޑ ު ީމހު ް މާ ަ
ސ ުފތާހި ުރ ަކ ްނ: ަހ ުމ ެގ ާ ގ ަިނއ ްިނ ެފ ްނ ެވ ުރ ްނ.
ނ ބނޑ ު ީމހު ް މާ ަ
ިސ ަތ ި ށ ޮބ ާލއި ަގއި ެގ އ ް ސ ުފތާހި ުރ ަކ ްނ: ަގނޑު ެގ ާ ިސ ަތށި ޮކ ުށމާއި ަގއި ެގ އ ް ޝ ްމ ޫޕ ަލއި ެގ ްނ ޯބ ޮދ ުވ ްނ. ޭ
ސ ުފތާހި ުރ ަކ ްނ: ަދ ްތ ަތ ުކ ެގ ާ ަމ ުދ ެވ ެގ ްނ ުދވާ ަލ ުކ ެއ ްއ ަފ ަހ ުރ ަދ ްތ ުއނ ުގ ުޅ ްނ.
ަގއ ްިނ ަގ ަޔ ްށ ައ ާރ ަބލި ަތ ުކ ެގ ެތ ެރއ ްިނ ައ ުތ ެގ ަޒރީ ާޢއ ްިނ ެފ ުތ ޭރ ަބލި ަތ ަކ ްށ: ސ އި ޯބނި ގ ަިނ ގ ަިނއ ްިނ ަ ަލއި ެގ ްނ ައ ްތ ޮދ ޭވ.
ކާޑ ު 13
ނ ސފުތާ ިހ ު ގޭތެރޭގ ެ ާ ރކަ ް ނ ރ ެގ ާ ގޭ ެތ ޭ ދ ް ނ ޭ ސމާލު ަކ ް ނ ަކ ް ނ ެޖހޭ ަކ ް ސފުތާހި ުރ ަކމު ަގ ިއ ަ ަހޑި ެވ ަފއި ުހ ްނ ަނ ަބދި ެގާ ،ފޚާ ާނ ސ ުފތާހި ުރ ޮކ ްށ ުއ ޭޅ ަ ސ ަރ ަހ ްއ ުދާ :
ޝ ޭޓ ްނ ުކ ެގ ައ ްތ ަގނޑުޮ ،ދ ުރ ަތ ްނޑު ުނ ަވ ަތ ައ ްތ ަގނޑު ައދި ކާ ޯބ ަތ ެކތި ަތ ްއ ާޔ ުރ ޮކ ްށ ަތށިް ،ފ ަލ ް ޓ. ަބ ަހ ްއ ާ
ސ ުފ ޮކ ްށ، ސ ައ ާރ ުނ ަވ ަތ ޫފ ަޖހާ ަފއިވާ ަތ ްނ ަތ ްނ :ޚާ ްއ ަ ސ ޮޕ ްނ ުޖ ުނ ަވ ަތ ެލ ަދ ުރ ަފ ުރނ ަީޗ ުރ ޮފ ެހ ާ ޓ ިއ ް ސ ޮކ ްށ ކާ ެޕ ާ ހި ަރ ުފ ް ޮކ ަޓރި ެތ ޭރ ަގއި ަވއި ަދ ުއ ުރވާ ޮގ ްތ ަހ ަދ ްނވާ ެނ. ދ ައދި ހި ަކނދި ުނ ަވ ަތ ެގ ްނ ުގ ޭޅ ަޖ ަނވާ ުރ ަތ ްއޭ :ގ ެތ ޭރ ަގއި ުއ ުޅ ަނ ުނދީަ ،އދި ކާ ޯބ ަތ ެކތި ސ އި ުކ ި ދ ޫ ެމ ްއ ާ ސފި ،މީ ާ ަބ ްނ ުދ ުކ ެރވި ަފއި ެބ ެހ ްއ ޭޓ ޯތ ަބ ަލ ްނވާ ެނ. ިސ ަކ ްނދީ، ައ ްތ ުފ ޭހ ޮފ ިތ ައދިަ ،ތ ި ށ ޮފ ޭހ ޮފތިެ :ދބާ ަވ ުތ ެގ ޮފ ިތ ަވކ ްިނ ެއ ްއ ުނވާ ޮގ ަތ ްށ ެގ ްނ ުގ ެޅ ްނ އ ް ސ ަވކ ްިނ. ައދި ޮދ ްނ ާނނީ ެވ ް ނ ުނ ެވަ ،ތ ަޣ ްއ ަޔ ުރ ުނވާ ެނ ެހ ްނ ސ ުހ ި ޗއި ަމ ް ޯރ ުނފި ާލ ުހ ްނ ަނ ކާ ޯބ ަތ ެކތިެ :އކި ބާ ަވ ުތ ެގ ކާ ޯބ ަތ ެކތި ެއ ަކތި ައ ެނ ަކ ްށ ާ ސ ުފ ޮކ ްށ ަވކި ޮކ ްށ ަފއި ަބ ަހ ްއ ަޓ ްނވާ ެނ. ެގ ްނ ުގ ުޅމާއ ެިއ ުކ ެކ ްއ ުކ ުމ ެގ ުކރ ްިނ ަރ ަގނ ަޅ ްށ ޮދ ެވ ާ
ކާޑ ު 13
ނ ސމާ ު ސފުތާ ިހ ު ގޭތެރޭގ ެ ާ ރކަމުގަ ިއ ަ ނކަ ް ނޖެހ ޭ ކަ ް ނ ދޭ ް ލކަ ް
ަހޑި ެވ ަފއި ުހ ްނ ަނ ޝ ޭޓ ްނ ުކ ެގ ްފ ަލ ް ުނ ަވ ަތ ައ ްތ ަގނޑު ސ ަރ ަހ ްއ ުދ. ުއ ޭޅ ަ
ަބދި ެގާ ،ފޚާ ާނ ަތށި، ައ ްތ ަގނޑުޮ ،ދ ުރ ަތ ްނޑު ސ ްއ ަކ ްތ ޮކ ްށ ައދި ަމ ަ
ސ ައ ާރ ުނ ަވ ަތ ހި ަރ ުފ ް ޫފ ަޖހާ ަފއިވާ ަތ ްނ ަތ ްނ
ޯރ ުނފި ާލ ުހ ްނ ަނ ކާ ޯބ ަތ ެކތި.
ނ ސފުތާ ިހ ު ގޭތެރޭގ ެ ާ ރކަ ް
ށ ޮފ ޭހ ޮފތި ައ ްތ ުފ ޭހ ޮފ ިތ ައދިަ ،ތ ި
ސފި، ސ އި ުކދި ޫ ެމ ްއ ާ ދ ައދި ހި ަކނދި ުނ ަވ ަތ މީ ާ ެގ ްނ ުގ ޭޅ ަޖ ަނވާ ުރ ަތ ްއ.
ީނ ަޓރ ޮފރ ޮކމި ުއނިޓ ި ައ،ނ ެ ދ ެ ނ ަކމާ ގުޅޭ އި ުތ ުރ ަމ ުއލޫމާ ުތ ަރ ުށ ެހލް ުތ ް ސ ް ުސ ޕި ަޓލ ް ނ ިއ ޮހ ާ ނ ް ނ ަޓ ުރ ް ސ ް ކ ަގއި ހި ެމނިފާވާ ަކ ު މި ކާޑ ު ަތ .ނ ލިބޭ ެނ ެއ ެވ ް ުނޓް ޯރލ ް ީސ ޮކ ް ނޑ ް ޑިސ ް ެހލްތް ެއ CCHDC SosunMagu, Malé Republic of Maldives Telephone +960 3317709 Facsimile +960 3314635
Resources; please visit the following websites: http://www.health.gov.mv http://www.who.org.mv
ު ޔ ޝ ުކ ިރއް ާ
© United Nations Children’s Fund, Maldives, 2011 All rights reserved. This publication may be freely reviewed, quoted, reproduced or translated, in part or in full, provided the source is acknowledged. The publication may not be sold or used in conjunction with commercial purposes without the prior written approval of UNICEF. UNITED NATIONS CHILDREN’S FUND United Nations Building Rah Dhebai Hingun 20152 Malé Republic of Maldives Telephone +960 334 3321 Facsimile +960 332 6469 www.unicef.org Contents and design by domus pvt. ltd., in consultation with Dr. Faisal Saeed, Dr.Ismail Lutheef, and Dr. Nazla Rafeeg (CCHDC). The mention of specific companies or certain manufacturers’ products does not imply that they are endorsed or recommended by UNICEF in preference to others of similar nature that are not mentioned. Errors and omissions excepted. UNICEF does not warrant that the information contained in this publication is complete and correct and shall not be liable for any damages incurred as a result of its use.
Collaborating partners: