Starter
Yo yo! Ik ben Max!
Jullie slimme en supercoole robot.
Je kan me alles vragen. Nou ja, bijna alles...
Ik weet superveel over communicatie en de geschiedenis van praten en chatten.
Van rooksignalen tot TikTok DM’s, ik fix het voor je!
Maar eh… ik heb een groot raadsel!
Ik kreeg een mysterieuze boodschap, maar hij zit vol rare tekens: hiërogliefen, morsecode en zelfs iets wat lijkt op AI-taal.
Ik snap ‘m helemaal niet! Kunnen jullie me helpen om deze puzzel op te lossen?
Samen kraken we de code en brengen we deze module naar the next level.
Let’s go!
Communicatie is superbelangrijk om samen te werken, elkaar te begrijpen en misverstanden te voorkomen. Vroeger zorgde communicatie ervoor dat mensen steden bouwden, handel dreven en kennis deelden. Nu helpt communicatie ons om met mensen over de hele wereld te praten en goede afspraken te maken.
1 In dit spel ontdekken we hoe communicatie werkt en waarom het soms misgaat.
De klas gaat in een cirkel zitten.
De leerkracht zegt een boodschap die de leerlingen doorgeven aan elkaar. Er zijn drie rondes.
– Ronde 1: gesproken communicatie
Je fluistert een zin door.
– Ronde 2: gebaren
Je geeft de boodschap door met alleen gebaren.
– Ronde 3: tekeningen
Je geeft de boodschap door met alleen tekeningen.
De laatste leerling in de cirkel vertelt de boodschap luidop aan de klas.
2 Bespreek deze vragen in de klas.
Welke ronde vond je moeilijk of gemakkelijk? Waarom?
Wat deed je als je de boodschap niet goed begreep?
Waarom is duidelijke communicatie belangrijk?
Op welke manieren communiceer je dagelijks?
Op welke manieren communiceerde men vroeger?
De gekke boodschap die ik niet snap, zit verspreid over de hele module. Hopelijk kunnen jullie me helpen die te ontcijferen...
Elke keer dat je een stukje van de code kraakt, kan je hier terugkomen om de oplossing te noteren. Help me deze puzzel op te lossen, want mijn robotbrein maakt kortsluiting!
Denkwijs
‘‘Traditionele manieren van communiceren zijn overbodig nu AI en technologie alles kunnen regelen.’’
Ben je het eens (of oneens) met deze stelling? Waarom?
Duid jouw mening met een pijltje aan op de fact-o-meter.
Geef twee redenen waarom je die mening hebt. Dat heet ‘argumenteren’.
Lees hieronder eerst nog eens goed hoe je moet argumenteren.
Argumenteren, hoe doe je dat?
Soms kom je in situaties terecht waarin je de ander wilt of moet overtuigen van jouw standpunt. Dat doe je door goede argumenten te geven.
1
Je neemt een standpunt in:
Ik vind dat …
Ik denk dat … Volgens mij …
2
Je legt uit waarom je iets vindt: want … omdat … aangezien …
= argumenteren
argument 1: argument 2:
Bespreek je standpunt met je buur.
Gooi het ten slotte in de groep. Wat denkt de klas hierover?
De reis van communicatie
1.1 Verbonden doorheen de tijd
1 Hieronder vind je enkele identiteitskaarten van communicatiemiddelen door de tijd heen. Lees ze aandachtig en ontdek hoe communicatie evolueerde. Voer daarna de opdrachten uit.
A Postduiven
�� Herkomst: Egypte, Griekenland en Rome
�� Uitvinder: de Egyptische farao's
�� Periode: ± 800 v.C. – 476 n.C.
�� Beschrijving:
• vervoerden snel boodschappen over lange afstanden
• werden gebruikt voor de handel
• De Romeinen gebruikten duiven om gladiatorengevechten aan te kondigen.
C Drukkunst B Rotsschilderingen
�� Herkomst: Duitsland
�� Uitvinder: Johannes Gutenberg
�� Periode: ±1440
�� Beschrijving:
• Boekdrukkunst bestond al eerder en maakte massaproductie van boeken mogelijk.
• Vooral de Bijbel werd veel gedrukt.
• Kennis verspreidde zich sneller dan ooit tevoren.
• Hierdoor ontstonden kranten en tijdschriften.
�� Herkomst: over de hele wereld
�� Uitvinder: onbekend
�� Periode: ± 250.000 v.C. – ± 15.000 v.C.
�� Beschrijving:
• de eerste vorm van communicatie met beelden
• Mensen tekenden dieren, de jacht en dagelijkse gebeurtenissen op rotsen en in grotten.
• waarschijnlijk gebruikt om verhalen te vertellen of kennis door te geven
D Telegraaf en morsecode
�� Herkomst: Verenigde Staten
�� Uitvinder: Samuel Morse (1837)
�� Periode: 1789 – 1945
�� Beschrijving:
• eerste snelle langeafstandscommunicatie via elektrische signalen
• Morsecode maakte berichten kort en begrijpelijk.
• gebruikt voor oorlogen, spoorwegen en handel
E Spijkerschrift F Vlaggenseinen
�� Herkomst: Mesopotamië
�� Uitvinder: Sumeriërs (1e volk met een echte stad)
�� Periode: ± 3.300 v.C.
�� Beschrijving:
• eerste echte schrift ter wereld
• gekerfd op kleitabletten
• werd gebruikt om handelsafspraken en verhalen vast te leggen
• voorloper van alle andere geschriften
�� Herkomst: Europa
�� Uitvinder: het middeleeuws leger
�� Periode: 476 – 1942
�� Beschrijving:
• Ridders en soldaten gebruikten vlaggen op kastelen en schepen.
• belangrijk voor communicatie op zee
• snelle manier om bevelen over te brengen zonder geluid
G Internet
�� Herkomst: Verenigde Staten
�� Uitvinder: Tom Berners-Lee
�� Periode: 1989 - nu
�� Beschrijving:
• wereldwijd netwerk dat mensen, computers en informatie met elkaar verbindt
• maakt e-mail, websites en digitale communicatie mogelijk
• zorgt voor snelle toegang tot nieuws, kennis en sociale contacten
• is de basis voor moderne technologie
Noteer de letters van de identiteitskaarten op de vorige pagina op de juiste plaats op de tijdslijn.
Lees de vragen. Zoek de informatie op de identiteitskaarten en kruis telkens het juiste antwoord aan.
a Waarom werden postduiven gebruikt in de Oudheid?
Ze keerden altijd terug naar hun nest en waren betrouwbaar.
Mensen vonden het leuk om vogels berichten te laten dragen. Postduiven waren de enige manier om informatie geheim te houden.
b Welke uitvinding had de grootste impact op massacommunicatie?
de telefoon de telegraaf de drukkunst
c Wat was een belangrijk gevolg van de drukkunst?
Boeken werden goedkoper en meer mensen leerden lezen. Mensen stopten met het maken van handgeschreven teksten. Alle boeken werden verboden in de Middeleeuwen.
d Welke uitvinding uit de 20e eeuw heeft de manier waarop we nu communiceren het meest veranderd? de drukkunst de telegraaf het internet
e Hoe heeft het internet communicatie veranderd?
Mensen kunnen sneller berichten sturen en wereldwijd communiceren. Het internet heeft andere communicatiemiddelen overbodig gemaakt. Alleen wetenschappers gebruiken het internet om informatie te delen.
In de modules Pinkers en Vaneigens leerde je al over de vier maatschappelijke domeinen en hoe ze met elkaar verbonden kunnen zijn.
2 Communicatie beïnvloedt onze vier maatschappelijke domeinen. Maar op welke manier? Lees de situaties en kruis aan. Soms kunnen meerdere domeinen juist zijn.
Een klas maakt een WhatsAppgroep om elkaar te helpen met huiswerk.
Een museum zet een virtuele tour online, zodat mensen van over de hele wereld de kunst kunnen bewonderen.
De regering stuurt een sms naar alle burgers met een noodmelding over een storm.
Een jongere start een online actie om geld in te zamelen voor slachtoffers van een natuurramp.
Een voetbalclub lanceert een campagne om gezonde voeding te promoten bij kinderen.
Een restaurant laat klanten online een review schrijven om meer bezoekers te trekken.
Een kookkanaal op YouTube leert mensen hoe ze traditionele gerechten kunnen maken.
Ouders ontvangen via een schoolapp berichten over uitstappen en ouderavonden.
3 Bedenk zelf een voorbeeld waarbij communicatie invloed heeft op de samenleving. Noteer jouw voorbeeld hieronder en kruis aan welk(e) domein(en) hierbij horen.
Mijn voorbeeld:
Het hoort bij dit domein/deze domeinen: sociaal economie politiek cultuur
1.2 Van tekentjes naar tekst
1 Van de rotsschilderingen tot het alfabet. Hoe ontstond dat eigenlijk?
Bekijk de video en ontdek hoe tekens en symbolen zich ontwikkelden tot letters. Beantwoord daarna de vragen.
In de module Goesting leerde je al over de soorten bronnen en de tijdsperiodes.
Welke soort bron hebben we net gezien? Markeer.
geschreven bron / ongeschreven bron visuele bron / audiovisuele bron / mondelinge bron / materiële bron
Van welke website komt deze bron?
Waarom is deze bron betrouwbaar? Kruis aan.
Iedereen kan zomaar iets op deze website plaatsen, zonder controle. De inhoud is gebaseerd op meningen en persoonlijke ervaringen. De informatie is gebaseerd op wetenschappelijk en historisch onderzoek.
Zet de volgende stappen in de juiste volgorde. Nummer ze van 1 tot 5.
De oude Grieken ontwikkelden het alfabet dat we nu kennen.
Egyptenaren gebruikten tekeningen om verhalen te schrijven.
De tekeningen werden steeds eenvoudiger en veranderden in letters.
Het alfabet wordt nu door miljarden mensen gebruikt.
Mensen vonden het lastig om honderden tekeningen te onthouden.
Welk schrift ontwikkelden de oude Egyptenaren? Bekijk de afbeelding en noteer.
Welke twee kenmerken die ook passen bij deze tijdsperiode werden nog vermeld? Noteer.
1 2
In de module Pinkers leerde je al de kenmerken van de verschillende tijdsperiodes.
1.3 Oude tekens en biepende geheimen
1 Zowel op de identiteitskaarten als in de video werd er gesproken over het spijkerschrift. Lees onderstaande tekst en voer de opdrachten uit.
Heel lang geleden, in Mesopotamië, konden mensen nog niet schrijven zoals wij dat nu doen. Maar de Sumeriërs bedachten iets slims: spijkerschrift! Dit was het allereerste schrijfsysteem ter wereld. Ze gebruiken een stylus (een soort stokje) om tekens in natte kleitabletten te krassen. Wanneer de klei opdroogde, bleef de tekst voor altijd bewaard. Alleen slimme mensen, zoals priesters en schriftgeleerden, konden lezen en schrijven. Dankzij het spijkerschrift konden de Sumeriërs wetten, handelsverslagen en verhalen opschrijven. Zonder hun uitvinding hadden wij misschien nooit geleerd om te schrijven zoals we dat nu doen!
stylo
Hier vind je het alfabet in spijkerschrifttaal:
Welke soort bron hebben we net gezien? Markeer.
geschreven bron / ongeschreven bron visuele bron / audiovisuele bron / mondelinge bron / materiële bron
Zijn deze uitspraken waar of niet waar? Kruis aan.
Het spijkerschrift was het allereerste schrift ter wereld. Het spijkerschrift werd op papier geschreven. Iedereen in Mesopotamië kon lezen en schrijven. Zonder spijkerschrift hadden we nu misschien geen alfabet.
Noteer hieronder je naam in spijkerschrift.
Olalala! We gaan van start!
Jullie krijgen het eerste woord van mijn geheime boodschap in spijkerschrift. Kunnen jullie dit ontcijferen? Vul daarna het woord in bij 1 op pagina 4. Dit is pas het begin! De rest van de code is verder verspreid doorheen de module. Alleen de échte codekrakers zullen de volledige boodschap kunnen ontcijferen. Succes!
2 Naast het spijkerschrift werd ook de morsecode uitgevonden. Bekijk de video en ontdek hoe deze uitvinding de communicatie veranderde. Voer daarna de opdrachten uit.
Hoe werkt morsecode? Leg uit in eigen woorden. Noteer.
Hoe werd morsecode oorspronkelijk verstuurd? Kruis aan. via rooksignalen via elektrische signalen over een telegraaf via mondelinge berichten
Wat is een voordeel van morsecode? Noteer.
Wat is het nadeel van morsecode? Noteer.
Wat betekent 'SOS' in morsecode? Kruis aan.
Save Our Souls Stop Of Signal
3 Wie was de uitvinder van de morsecode en de telegraaf? Vul deze identiteitskaart aan met behulp van het internet.
Identiteitskaart
Naam:
Voornaam:
Geboorteplaats:
Geboortedatum:
Belangrijkste uitvinding:
Jaar van de uitvinding:
Leuk weetje over deze uitvinder:
4 Noteer de naam van je buur in morsecode.
Tik nu de naam van je buur in morsecode op je bank.
Jullie hebben het eerste woord al gekraakt, nice job!
Maar nu komt de volgende uitdaging…
Dit keer krijgen jullie het tweede woord van mijn geheime boodschap, maar alleen als jullie écht goed kunnen luisteren.
Ik speel het af in morsecode! Beep beep boop! Kunnen jullie me helpen om het te ontcijferen?
Scan de QR-code en luister goed!
Ik vertrouw op jullie scherpe oren.
Vul daarna het woord in bij 2 op pagina 4.
1.4 Communiceren met AI
In de video lijkt Samuel Morse teleurgesteld. Hij denkt dat zijn morsecode nutteloos is geworden door het internet. Maar dat is helemaal niet waar! Wist je dat morsecode en AI veel gemeen hebben? Beide werken met codes en signalen om informatie te verwerken. Zonder morsecode had onze moderne technologie er misschien helemaal anders uitgezien.
ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE
kunstmatige
AI, of artificiële intelligentie, betekent dat computers taken kunnen uitvoeren die normaal door mensen worden gedaan. Een computer kan zo worden ingesteld dat hij dingen doet zoals een mens. Hij leert van wat hij ziet, hoort en eerder heeft gedaan. Maar het bijzondere aan AI is dat hij ook zichzelf kan verbeteren! AI kan praten, leren en slimme oplossingen bedenken.
1 AI kan dus heel veel. Verbind de volgende AI-toepassingen met de bijbehorende uitleg.
�� praten en luisteren
�� teksten schrijven en vertalen
�� games spelen en winnen
�� zelfrijdende auto's besturen
�� gezichten herkennen
�� robots slimmer maken
�� zoekmachines beter maken
�� slimme apparaten aansturen
�� nepfoto’s en video’s maken
�� voorspellingen doen
�� muziek en kunst maken
Een robot in een fabriek leert hoe hij dozen sneller kan inpakken door zijn bewegingen te verbeteren.
Een computer speelt en wint een kaartspel online door slimme strategieën te leren.
Google toont eerst de beste zoekresultaten.
Je kiest een grappige filter op Snapchat.
Je stelt een vraag aan een digitale assistent (bv. Siri) en krijgt meteen antwoord.
Netflix en Spotify raden films en muziek aan.
Je telefoon ontgrendelt door je gezicht te scannen.
Een computer maakt een schilderij of liedje.
Een app zet teksten om in een andere taal of vat ze samen.
Je thermostaat zet de verwarming lager als je weg bent.
Een auto stopt zelf voor voetgangers.
2 Is dit AI of niet? Omcirkel. Hou rekening met de toepassingen die je in de vorige oefening zag.
Een gps die je de snelste route toont en files vermijdt.
AI / geen AI
Een smartwatch die je hartslag meet en gezondheidsadviezen geeft.
AI / geen AI
Een gewone wekker die afgaat op een vast tijdstip.
AI / geen AI
Een parkeersensor die piept als je te dichtbij komt.
AI / geen AI
Aan de kassa wordt de barcode gescand, waardoor de computer de prijs weergeeft.
AI / geen AI
Een chatbox op een website die je vragen beantwoordt.
AI / geen AI
Maar wat hebben morsecode en AI nu eigenlijk met elkaar gemeen? Wel... zowel morsecode als AI gebruiken codes om informatie te begrijpen en door te geven. Morsecode maakt gebruik van korte en lange piepjes (• —) om woorden te vormen. AI-programma’s gebruiken een speciale computertaal met nullen en enen (0 en 1) om informatie te verwerken.
BINAIRE CODES
Een computer gebruikt niet dezelfde taal als wij. In plaats daarvan werkt hij met kleine elektrische signalen om informatie te verwerken. Deze elektrische signalen noemen we binaire codes. Binaire codes bestaan uit reeksen nullen en enen. Bijvoorbeeld, de letter A is in binaire code 01000001. Zo werkt dus ook een spraakassistent (bv. Siri): de gesproken woorden worden omgezet in nullen en enen. Zo begrijpt het programma wat je zegt en kan het een antwoord geven.
3 Welke letters horen bij deze binaire codes? Noteer. Gebruik hiervoor een AIprogramma (bv. ChatGPT) en vraag: "Welke letters horen bij deze binaire codes?"
01000011 = 01001111 = 01000100 = 01000101 =
Wist je dat …
een prompt een vraag of opdracht is die je aan een computer of AI geeft? Daardoor kan die een antwoord geven. Hoe duidelijker je prompt, hoe beter het antwoord dat je krijgt. Een goede prompt geeft aan wat je wilt (het onderwerp), hoe (de context) en op welke manier (het medium). Hierdoor krijgt de AI-tool duidelijke instructies en krijg jij een beter resultaat.
het woord 'prompt' uit het Engels komt en 'snel' of 'direct' betekent?
4 AI reageert op wat jij vraagt. Dus ook hier is communicatie zeer belangrijk. In deze oefening leer je hoe je een goede prompt schrijft.
Hieronder zie je twee prompts. Welke zal een beter antwoord opleveren? Kruis aan.
Vertel iets. Vertel een grappige mop over dieren in 20 woorden. Waarom zal deze prompt een beter antwoord geven? Noteer.
De volgende prompts zijn nog niet duidelijk genoeg. Maak ze specifieker. Noteer.
– “Schrijf een verhaal.”
– “Maak een tekening.”
Wat heb jij altijd al eens willen vragen aan een chatbot? Denk hieronder eerst na over je prompt en test die dan eens uit via een AI-tool. Noteer je prompt.
woord 3
woord 4
Hoog tijd om opnieuw iets te ontcijferen!
Maar deze keer wordt het nog spannender… Jullie krijgen twee woorden om te ontcijferen!
Let op: Een blanco vakje staat voor 0 Een zwart vakje staat voor 1
Elke rij bevat een binaire code die jullie moeten kraken. Maar hier stopt het niet… Via een AI-programma moeten jullie de code naar woorden omzetten. Wie heeft de skills om deze digitale puzzel op te lossen? Let’s go! Vul daarna de woorden ook in bij 3 en 4 op pagina 4.
5 Lees de tekst op de volgende pagina en los dan het kruiswoordraadsel op. Gebruik daarvoor de vetgedrukte woorden uit de tekst.
Verticaal
1 Wanneer machines of software het werk van mensen overnemen.
2 Wat kan in gevaar komen als AI te veel persoonlijke informatie verzamelt?
3 Een reeks instructies die een computer volgt om een taak uit te voeren.
4 Een digitale bewerking die mensen dingen kan laten zeggen of doen die ze nooit echt hebben gezegd of gedaan.
5 Technologie die computers laat denken en leren zoals mensen noemen we ... intelligentie.
Horizontaal
6 AI leert door patronen in grote hoeveelheden informatie te herkennen. We noemen dit ... learning.
7 Wat een computer nodig heeft om te leren en slimme beslissingen te maken.
8 Wanneer AI een beslissing neemt, maar niemand precies begrijpt hoe deze tot stand kwam, is dit een … box.
9 Een geavanceerde manier waarop AI leert, geïnspireerd door het menselijk brein, noemen we ... learning.
AI in een notendop
Stel je voor: een computer die zelf kan nadenken, leren en beslissingen nemen. Dat klinkt als iets uit een film, toch? Maar nee, het bestaat echt! Dit noemen we artificiële intelligentie, of AI. Maar hoe werkt dat eigenlijk?
AI wordt slim door heel veel informatie (data) te verzamelen. Net zoals jij leert door boeken te lezen of te oefenen, leert
AI door naar woorden, afbeeldingen, geluiden en cijfers te kijken. Sommige AI-tools leren zelf van die voorbeelden. Dit noemen we machine learning. Hoe meer data ze krijgen, hoe beter ze worden. Zo leert een AI-tool om bijvoorbeeld katten en honden te herkennen door duizenden foto's te bekijken. Eerst maakt het fouten, maar hoe meer het oefent, hoe beter het wordt!
Een nog slimmere vorm van machine learning is deep learning. Hierbij leert
AI zelf, zonder dat een mens hem moet helpen. Denk aan een kind dat leert fietsen. In het begin heeft het hulp nodig, maar na veel oefenen weet het precies wat het moet doen. Deep learning werkt net zo. AI leert van veel voorbeelden en wordt steeds slimmer, zonder dat iemand precies hoeft te zeggen wat hij moet doen.
Een algo-wat?
Een AI-programma kan ook slimme keuzes maken. Hiervoor gebruikt het een stappenplan. Dit noemen we een algoritme. Denk aan een recept voor pannenkoeken: als je de juiste ingrediënten in de goede volgorde gebruikt, krijg je een heerlijke pannenkoek! AI werkt op dezelfde manier. Het volgt stappen om de juiste antwoorden te geven. Zo gebruikt Google Translate AI om teksten te vertalen.
Het bekijkt duizenden vertalingen en kiest de beste. Hierdoor worden vertalingen steeds beter en nauwkeuriger!
Voor- en nadelen
AI maakt ons leven makkelijker.
Het werkt supersnel en helpt bij allerlei taken. Artsen kunnen dankzij AI sneller ziektes opsporen. Robots nemen gevaarlijk werk in fabrieken over.
AI heeft dus veel voordelen, maar het is niet altijd perfect. Machines en computers nemen sommige taken van mensen over.
Dat heet automatisering
AI kan dus sommige jobs vervangen, zoals klantenservice of kassamedewerkers. Dit kan bedrijven helpen om efficiënter te werken, maar het zorgt er ook voor dat sommige mensen hun werk verliezen.
Een ander nadeel is dat AI veel informatie over jou verzamelt. Dit kan handig zijn, maar het kan ook gevaarlijk zijn. Je weet niet altijd wat er met jouw gegevens gebeurt. Hierdoor kan het recht op privacy in gevaar komen.
Daarnaast maakt AI soms fouten.
Denk maar aan Google Translate dat zinnen soms verkeerd vertaalt. Ook kan AI nepfoto’s en video's maken, beter bekend als deepfakes. Dit maakt het moeilijk om te weten of iets echt of nep is. Het wordt nog ingewikkelder wanneer AI beslissingen maakt zonder dat iemand precies begrijpt hoe. Dit noemen we een black box
Als AI bijvoorbeeld bepaalt of iemand een lening krijgt, maar niemand kan uitleggen waarom, kan dat oneerlijk zijn.
AI is dus superslim en helpt ons op veel manieren, maar het is belangrijk om kritisch te blijven en goed na te denken over hoe we het gebruiken.
Met AI kan je ook nieuwe dingen maken, of zoals we dat noemen: genereren. Denk aan AI die een nieuw liedje componeert, een tekening of schilderij maakt, of zelfs een verhaal schrijft.
6 Tijd om mee te zingen. Bekijk de video en beantwoord de vragen.
Wat zie en hoor je in de video?
Wordt dit liedje echt door deze wereldsterren gezongen?
Welke term wordt hiervoor gebruikt?
Ben je akkoord of niet akkoord met de stellingen hieronder? Kruis aan. Bespreek ze daarna in de klas.
stelling akkoord niet akkoord
Het is leuk dat AI de stem van een bekende zanger kan namaken, want zo kunnen we nieuwe liedjes maken.
Het is goed om AI te gebruiken om een overleden zanger een nieuw lied te laten zingen.
Als iemand mijn stem namaakt met AI, zou ik dat niet erg vinden.
Door AI worden echte zangers en zangeressen minder belangrijk.
Iedereen mag AI gebruiken zoals hij wil. Er moeten geen regels voor zijn.
HOE HERKEN JE AI GEGENEREERDE DINGEN?
Bij AI-afbeeldingen en video’s: extra vingers, scheve ogen, rare achtergronden, vreemde reflecties of soms juist te perfect.
Bij AI-stemmen en muziek: vlakke stem, onnatuurlijke pauzes, rare klemtonen.
Bij AI-teksten: veel herhaling, geen duidelijke mening, te perfecte teksten.
Bij AI-deepfakes: weinig knipperen, de mond en de stem zijn niet synchroon, wazige randen.
7 Vergeet niet dat AI niet alleen slim, maar ook superleuk kan zijn. Met AI kan je bijvoorbeeld je eigen opera maken vanuit je woonkamer of klaslokaal. AI helpt je componeren. Test het zelf uit en ontdek hoe jouw opera zou klinken.
Overal bereikbaar?
2.1 Communicerende coördinaten
In de module Pinkers leerde je al wat coördinaten zijn.
1 Bekijk de volgende coördinaten en vul de tabel aan. Zoek op wat zich op die locatie bevindt en in welk land het ligt. Lees daarna de vier verklaringen op de volgende pagina. Noteer de juiste letter in de rij van de bijbehorende coördinaten.
coördinaten wat bevindt zich op die plaats?
42.37550793769421, -71.0644403479533
46.10327361226911, -60.74569922731858
51.5196636215831, -0.1270209763322207
45.05428133584945, 1.1686274277305964
beschrijving A
Dit instituut én museum gaan over een van de belangrijkste uitvinders, die van de telefoon. Hij was niet de enige uitvinder, maar heeft wel het patent ervan. Daarnaast was hij ook uitvinder van allerlei andere dingen.
het eigendomsrecht hebben op een uitvinding
beschrijving C
In dit museum ligt de 'Steen van Rosetta'. Deze steen werd door een Franse officier gevonden in 1799. Op de steen staat een tekst in drie talen. In 1822 kon Jean-François Champollion de tekst en het geschrift ontcijferen. Dankzij die ontdekking kunnen wij nu ook de Egyptische hiërogliefen begrijpen.
beschrijving B
Dit was de geboorteplaats van de uitvinder van de morsecode. Het is een wijk in een grote stad.
beschrijving D
Op 12 september 1940 ontdekken vier vrienden toevallig deze grot nadat een boom was omgewaaid. In de grot vinden ze prehistorische tekeningen van bizons, neushoorns, herten, paarden en rendieren. De tekeningen zijn tussen de 25 000 en 10 000 jaar oud. De echte grot kan je nu niet meer bezoeken, een kopie ervan wel.
komt uit de prehistorie
2.2 Op weg dankzij communicatie
Sam en Lou zijn erg goede skaters. Als ze vrij zijn, zijn ze te vinden in het skatepark en maken ze filmpjes. Die filmpjes delen ze op hun sociale media met hun volgers uit de hele wereld. Ook de burgemeester van de stad heeft dit gezien. Op de officiële opening van het nieuwe skatepark in de stad mogen ze hun kunsten komen tonen. Na schooltijd nemen Sam en Lou de bus naar de halte die het dichtst bij het skatepark ligt. Daarna gaan ze te voet (of skatend) naar het skatepark.
Dankzij de vele satellieten in de ruimte die met elkaar en met ons communiceren, kunnen we gebruik maken van apps zoals Google Maps, de gps-app Waze ... hulpmiddel
Welke tools ken je om je weg terug te vinden in een stad die je niet kent? Noteer. Welke tool zou je aanraden aan Sam en Lou? Waarom? Noteer.
Een van de tips die je aan Lou kon geven, is het gebruiken van een gps-app op de smartphone. Leg aan Lou uit hoe dit juist werkt. Noteer.
1 Sam en Lou zoeken het skatepark op een kaart. Ze zien dat het skatepark vlak bij het stadhuis ligt. Het bevindt zich op wandelafstand van een bushalte.
Duid op de kaart het skatepark en de dichtstbijzijnde bushalte in het groen aan.
Duid de kortste weg van de bushalte tot aan het skatepark in het blauw aan. Vergelijk met iemand anders in de klas. Hebben jullie dezelfde weg gekozen? Vertel.
windroos
Legende Schaal
school 1 : 5 000
de verhouding tussen de afstand op een kaart en de afstand in werkelijkheid
skatepark bushalte stadhuis de betekenis van de symbolen op de kaart
Hoe ziet jouw huis of school eruit op een kaart?
2 Je kan een kaart van de schoolomgeving (of eender welke plek in Vlaanderen) opvragen via het GeoPunt van de Vlaamse Overheid. Scan de QR-code om een kaart te maken van de school en de omgeving.
2.3 Sporen in het landschap
In de module Vaneigens leerde je al wat de invloed van de mens is op landschappen. Die veranderingen hebben een functie. We herhalen het hier nog eens.
1 Bekijk de afbeeldingen en lees de omschrijvingen op de volgende pagina. Voer daarna de opdrachten uit.
Welke functie hebben de gewijzigde landschappen voor de mens?
Noteer de letter van de woorden uit het woordkader in de bol van de bijbehorende afbeelding.
landbouw (L) – vrije tijd (V) – transport (T) – energie (E) – bouw (B) – industrie (I)
Noteer het cijfer van de afbeeldingen op de vorige pagina bij de passende omschrijving. Zoek daarna op in welk land deze bijzondere landschappen zich bevinden. Vul de tabel aan.
afbeelding omschrijving
Dit gebouw is het havenhuis in Antwerpen. Het werd ontworpen door de architecte Zaha Hadid. Het is het hoofdgebouw van het 'Havenbedrijf Antwerpen'.
Deze brug werd gebouwd tussen twee hoogvlaktes en loopt dwars over de stad Millau. In 2014 werd dit viaduct in gebruik genomen.
Deze mijnen liggen in NordrheinWestfalen. In deze open mijnen wordt bruinkool ontgonnen. Dat wordt gebruikt om elektriciteit op te wekken en huizen te verwarmen.
In Bohinj kan je in de winter skiën en snowboarden. De skiliften staan er in de zomer ook en zijn erg zichtbaar in het landschap.
De kranen van de haven van Rotterdam zijn van ver te zien. Ze zorgen ervoor dat grondstoffen en containers snel van de schepen kunnen gehaald worden. Daarna gaan de grondstoffen en containers naar de fabrieken waar ze verwerkt worden.
In Lavaux groeien op de hellingen druiven waar later wijn van wordt gemaakt. De hellingen zijn er zo steil dat men speciale machines moet gebruiken om de planten te snoeien, te besproeien en te oogsten.
land
Al deze afbeeldingen zijn voorbeelden die zich in Europa bevinden. Situeer deze op de kaart van Europa op de volgende pagina. Noteer het cijfer van de afbeelding op de juiste plaats op de kaart van Europa.
Ook in de omgeving van de school verandert het landschap door invloeden van de mens, technologie en communicatie.
2 Bekijk de afbeeldingen en beantwoord de vragen.
Wat is het?
Is dit om een boodschap te verzenden of te ontvangen? Of zelfs beide? Is dit aanwezig in de omgeving van de school?
afbeelding
Wat is het?
vragen
Functie: zenden ontvangen
Is dit aanwezig in de omgeving van de school?
Wat is het?
Functie: zenden ontvangen
Is dit aanwezig in de omgeving van de school?
Wat is het?
Functie: zenden ontvangen
Is dit aanwezig in de omgeving van de school?
Wat is het?
Functie: zenden ontvangen
Is dit aanwezig in de omgeving van de school?
Wat is het?
Functie: zenden ontvangen
Is dit aanwezig in de omgeving van de school?
2.4 Een beetje hulp boven onze hoofden
In deze module hebben we al een paar keer geleerd over communicatie, kaarten, een gps … Dit bestaat heel vaak dankzij voorwerpen die rond de aarde cirkelen op een hoogte van 160 tot 2000 kilometer. De verste bevinden zich zelfs op 36 000 kilometer boven ons hoofd. We noemen die satellieten. Het zijn objecten die in een baan rond een planeet bewegen. Het zijn er vele duizenden en het is dan ook belangrijk om hierover goede afspraken te maken.
er twee soorten satellieten zijn: natuurlijke en kunstmatige? De maan is een natuurlijke satelliet van de aarde. De aarde is trouwens niet de enige planeet met manen. De planeet Jupiter heeft er 92! De kunstmatige satellieten zijn door de mens in een baan rond de aarde gebracht. We gebruiken ze vaak in ons dagelijks leven.
1 Lees de zinnen hieronder en op de volgende pagina. Vul aan met de juiste woorden over kunstmatige satellieten. Kies uit het woordkader.
gps – ruimtetelescoop – internet – militair – diersoorten – weersatellieten –kabels – klimaatverandering – communiceren
Als je naar het weerbericht kijkt, zie je heel vaak speciale beelden van Europa of België met daarop de wolken. Deze afbeeldingen worden gemaakt
dankzij .
Als je ergens heen wil, maar je kent de weg niet zo goed (zoals Sam en Lou eerder in deze module), kan je gebruik maken van een
-toestel of van de app in je smartphone. Je kan dit zowel als voetganger, fietser of automobilist gebruiken. Deze toepassing werkt dankzij satellieten die voortdurend met elkaar
Vele mensen denken ook dat het via satellieten verloopt. Dat is niet zo vaak het geval, het meeste “dataverkeer”
verloopt via op de zeebodem. Als er in een regio tijdelijk geen internet is door rampen of oorlog, worden satellieten ingezet om dit toch te kunnen voorzien.
Wist je dat …
Satellieten worden ingezet om aan onderzoek te doen: de en het gedrag van bepaalde kan bestudeerd worden dankzij satellieten.
Onderzoekers gebruiken ook satellieten om de ruimte nog verder te ontdekken. Als er wolken zijn, kunnen we vanop aarde heel weinig zien.
Daarom werd er een gelanceerd waardoor onderzoekers van over de hele wereld de kosmos kunnen onderzoeken.
Niet alle satellieten zijn voor iedereen toegankelijk. Zo worden satellieten ook ingezet voor gebruik.
de afkorting gps voor ‘Global Positioning System’ staat? Het systeem is Amerikaans. De Europese toepassing heet Galileo.
Wist je dat …
2.5 De wereld is een dorp
Dit is natuurlijk niet écht waar. Het is een uitdrukking: dankzij technologie en communicatie is het steeds makkelijker geworden om naar de andere kant van de wereld te reizen, spullen te vervoeren en te communiceren.
De wereld is op politiek, economisch en cultureel vlak steeds meer verbonden met elkaar. Dit noemen we globalisering of mondialisering
1 Lees de voorbeelden. Gaat het hier om globalisering of niet? Kruis aan.
voorbeeld globalisering geen globalisering
Jonas gaat elke zondag bij zijn grootouders eten.
Tine koopt kledij die gemaakt is in China.
In de winkel liggen kiwi’s uit Nieuw-Zeeland.
Marthe kocht de auto van haar buurman over.
Mijn zus luistert heel graag naar K-pop.
GLOBALISERING
Globalisering is het proces waardoor goederen, geld, informatie en mensen makkelijker van het ene land naar het andere kunnen gaan.
Economisch: Het wordt steeds makkelijker om ergens anders te gaan werken. De afstand tussen de productieplaats en de koper wordt steeds minder belangrijk.
Politiek: De individuele landen worden steeds minder belangrijk. Grote blokken van samenwerkende landen worden daarentegen steeds belangrijker.
Cultureel: Je ziet buitenlandse merken overal ter wereld, net zoals je ook overal ter wereld gebouwen van verschillende godsdiensten vindt.
OK, dit klinkt allemaal nog wat ingewikkeld, maar de globalisering heeft zeker ook gevolgen voor jou!
2 Lees onderstaande voorbeelden. Is dit een voorbeeld van economische (E), politieke (P) of culturele (C) globalisering? Vul de tabel aan.
voorbeeld globalisering
Zowel in Parijs, Londen, New York als Brussel kan je eten bij McDonalds.
De Europese Unie heeft een verdrag afgesloten met de Verenigde Staten om afspraken te maken over de handel. Zo hoeft België dat niet zelf te doen en zijn er betere voorwaarden.
Je bestelt kledij via een Chinese website en enkele dagen later heb je het al in huis.
In Amsterdam en Antwerpen kunnen moslims op vrijdag terecht in de moskee, de Joden kunnen in Berlijn terecht in de synagoge en in Egypte kunnen christenen met Kerstmis naar de kerk.
De landbouwers in de fruitstreek kunnen makkelijker buitenlandse arbeiders aannemen om te oogsten.
Of je nu op een strand ligt in Madagaskar of aan het uitblazen bent van een vermoeiende wandeling in de Oostenrijkse bergen, populaire frisdranken zijn over de hele wereld te vinden.
Er zijn dringend meer mensen nodig die mensen thuis gaan verzorgen en in het ziekenhuis willen werken. Mensen met een andere nationaliteit kunnen makkelijker in een ziekenhuis aan het werk.
Pliep pliep!
De letters staan wat door elkaar maar jij kan de woorden vast en zeker herstellen.
Ze komen allemaal uit dit deel van de module.
Als je alles goed hebt, kan je onderaan de geheime boodschap verder aanvullen.
Vergeet ook zeker niet om de woorden bij 5, 6 en 7 in te vullen op pagina 4!
3 Money talks
3.1 Betalen is communiceren
Wanneer we iets kopen, zijn we eigenlijk de hele tijd aan het communiceren. Niet alleen met woorden, maar ook met gebaren, technologie en zelfs geluiden!
1 Hoe communiceren we bij het kopen? Welke vormen van communicatie herken je? Noteer de letter van de stappen van het koopproces in de bol bij de juiste communicatievorm.
Je ziet een leuk nieuw spel op Instagram. Je vraagt aan de verkoper hoeveel dit spel kost. De verkoper zegt de prijs.
De kassa maakt een geluid dat de betaling geslaagd is.
lichaamstaal
visuele communicatie
Je loopt heel blij naar buiten met je nieuwe aanwinst.
Je geeft je bankkaart aan de verkoper.
mondelinge of verbale communicatie
geluid
non-verbale communicatie of handelingen
In de module Riebedebie leerde je al hoe bedrijven via reclame proberen winst te maken. Je ontdekte daarbij zowel opvallende als subtiele reclametechnieken. Reclame is ook een manier van communiceren om jou iets te laten kopen.
Oei oei oei… de bankkaart werkt niet!
De betaalmachine is gehackt door een of ander virus en de communicatie is verstoord.
Alleen jij kan helpen! Er is nog maar één manier om te betalen: volg de juiste weg in het digitale doolhof! Maar pas op... alleen als je het woord vindt dat naar de juiste uitgang leidt, krijg je een 'tuut-tuut' en is de betaling gelukt. Elke stap in het doolhof leidt je naar een letter.
Alleen de juiste route toont het geheime woord... Vul daarna het geheime woord in bij 8 op pagina 4.
3.2 Zo kan je betalen: van cash tot app
Wanneer je iets koopt en betaalt, ben je dus de hele tijd aan het communiceren. Maar je praat niet alleen met de verkoper, ook je bank en je bankrekening doen mee.
Zij zorgen ervoor dat het geld bij de winkel komt. Soms praat zelfs je gsm mee via een betaalapp. Als je online iets koopt, praat je ook met een webshop. Zo zie je: betalen is veel meer dan alleen geld geven. Het is een gesprek met heel veel mensen, instanties én apparaten tegelijk!
1 Wist je dat cash of contant betalen het oudste betaalmiddel ter wereld is?
We betalen al een hele tijd met de euro in België, maar sinds december 2019 zijn er enkele eurocenten uit onze portemonnee verdwenen… Bekijk de video en beantwoord de onderstaande vragen.
Welke eurocenten zijn verdwenen?
Waarom heeft men beslist om deze kleine munten niet meer te gebruiken? Kruis aan.
omdat mensen deze munten vaak verloren en ze toch niet gebruikten omdat het maken van deze munten meer kost dan ze waard zijn omdat de munten te zwaar waren om in je portemonnee te dragen
Wordt het bedrag dan ook afgerond als je met de bankkaart betaalt? Markeer.
ja/nee
Hoe worden deze cash bedragen afgerond? Noteer. Hou rekening met de regels. –
€ 3,42 --> –
€ 435,87 --> –
€ 74,13 --> –
€ 12,99 --> –
€ 89,05 -->
In de module Pinkers leerde je al over het ontstaan van de euro en welke landen er in de eurozone zitten.
kasticket #1
1,49
0,95
1,00
Totaal €
Olalala, jullie worden echte shopping masters! Jullie krijgen van mij een kasticket met allemaal bedragen.
Stap 1: Tel alle bedragen op.
Stap 2: Rond het totaalbedrag af, zoals echte kassiers dat doen als je cash betaalt.
Stap 3: Kijk naar het laatste cijfer vóór de komma.
Stap 4: Zet dat cijfer om naar een letter (A=1, B=2, C=3, ...).
Enne, ik verklap jullie al een geheimpje... de laatste letter van mijn boodschap is een L!
Noteer daarna het woord op pagina 4 bij 9.
kasticket #2
Totaal €
Totaalafgerond € Cijfer
kasticket #3
Totaal € Totaalafgerond € Cijfer € Letter €
De meest gebruikte betaalmiddelen zijn betaalkaarten. Betaalkaarten zijn gemakkelijk, snel en veilig in gebruik. Maar… vergis je niet! Er bestaan drie verschillende soorten betaalkaarten. Hieronder zie je een schema met hun kenmerken:
SOORTEN BETAALKAARTEN betalen eerst geld opladen geld afhalen online betalen geld gaat onmiddellijk van je zichtrekening verbonden aan je zichtrekening geld gaat later van je zichtrekening niet meer uitgeven dan het opgeladen bedrag minimumleeftijd
maestro, bancontact)
(bv. visa, mastercard)
(met kosten)
kosten)
12 jaar
18 jaar
onder de 18 jaar
2 Welke kaart gebruik je het best bij de volgende situaties? Bekijk de video en gebruik het schema op de vorige pagina. Kruis aan.
Je koopt een brood bij de bakker en betaalt meteen van op je zichtrekening.
Je koopt online een vliegticket, maar wil pas later betalen.
Je wil niet méér geld uitgeven dan dat je voor ogen had tijdens een dagje shoppen.
Je bent nog geen 18 jaar en wil online een muziekabonnement kopen.
Je wil geld afhalen in de buurt en het bedrag moet direct van je zichtrekening gaan.
Je ouders willen je een kaart geven zodat je online games kan kopen, maar ze willen niet dat je meer uitgeeft dan afgesproken.
Je bent op vakantie in Amerika. Je wil veilig kunnen betalen in winkels en restaurants.
Je wil geld afhalen, maar je wil geen extra kosten betalen hiervoor.
3 Op een bankkaart staan heel wat handige gegevens. Noteer de cijfers van de onderdelen van de bankkaart bij de juiste beschrijving. cijfer
symbool van contactloos betalen persoonlijk nummer van de klant uniek nummer van de kaart
naam en logo van de bank waarbij je deze kaart hebt
logo van betalingen wereldwijd de houder van de kaart de vervaldatum van de kaart
logo van betalingen in België de kaartchip. Dit zorgt ervoor dat de automaat de kaart veilig leest.
nummer van je zichtrekening. Dit nummer heb je nodig om geld te ontvangen.
Wist je dat …
dat gekke hoekje of dat ‘hapje’ uit je kaart mensen met een visuele beperking helpt? Deze inkeping helpt hen om de kaart juist vast te houden en goed in een betaal- of geldautomaat te steken. Zo kunnen mensen die minder goed zien ook zelfstandig en veilig betalen. Dit betekent dus niet dat je kaart stuk is.
CONTACTLOOS
Contactloos betalen betekent dat je je bankkaart of smartphone kort tegen de betaalautomaat houdt om te betalen. Tegenwoordig hoef je de kaart niet meer in de automaat te steken en voor kleine bedragen (meestal tot € 50) moet je geen pincode meer ingeven. Je betaalt dus zonder fysiek contact. Deze manier van betalen is handig omdat het snel en gemakkelijk gaat. Vooral tijdens de coronapandemie werd contactloos betalen erg populair, omdat het ook hygiënisch is.
Je kan ook contactloos betalen met je smartphone of smartwatch via apps zoals Apple Pay. Zo heb je geen kaart meer nodig, alleen je toestel. Daarbij moet je wel altijd bevestigen met je pincode, vingerafdruk, wachtwoord of face-ID.
4 Lees de zinnen. Zijn ze juist of fout? Kruis aan.
Je koopt een trui van € 45 en houdt je kaart tegen de betaalautomaat. Je moet geen pincode ingeven.
Je koopt een ijsje van € 3. Je houdt je smartphone tegen de automaat en kan betalen via Apple Pay.
Je wil een nieuwe smartphone kopen van € 799. Je kan dit volledig contactloos doen, zonder pincode.
Je moet altijd een bankkaart gebruiken om contactloos te betalen.
Als je smartphone ontgrendeld is, kan je via Apple Pay betalen zonder nog iets te bevestigen.
juist fout
5 Wanneer je iets koopt, gaat er geld van je zichtrekening. Maar wat is dit precies, een zichtrekening? Ontdek via de QR-code alles over de zichtrekening en vul de zinnen aan met een woord uit het woordkader.
overschrijvingen – domiciliëringen – achttien – zichtrekening –beperken – kantoor – geld – bankkaart – ouders – dagelijkse financiën –website – onmiddellijk – termijn
Een gebruik je om je te beheren.
Je kan met een zichtrekening bijvoorbeeld afhalen, doen, activeren of betalen met een
Het geld dat je uitgeeft via een zichtrekening gaat
van je rekening. Je bank kan cash opvragingen wel tot een bepaald
bedrag binnen een bepaalde . Voor grote hoeveelheden geld neem je dan best ook even op voorhand contact op met je bank.
Je kan een zichtrekening openen in het
van de bank of via de . Om een zichtrekening te openen, moet je soms eerst toestemming hebben van je , zeker als je nog jong bent. Maar om geld af te halen van je zichtrekening moet je minstens jaar oud zijn.
6 Zoek de definitie van onderstaande woorden op via internet.
overschrijving: domiciliëring:
7 Tegenwoordig kunnen we vanuit onze luie zetel al onze geldzaken bekijken en regelen. Dit doen we via een bankapp op onze smartphone, tablet of computer. Bekijk de video en test je kennis via de quiz. Kruis telkens het juiste antwoord aan in de linkerkolom.
Wat heb je nodig om online te bankieren?
antwoord
een computer, tablet of smartphone
een USB-stick
je identiteitskaart
Wie mag jou om je bankcodes vragen via e-mail of telefoon?
antwoord ? de bankbediende X je leerkracht Z niemand, ook de bank niet T
Wat doe je als je een verdachte e-mail krijgt waarin staat dat je je bankcodes moet invullen?
antwoord ? Je vult alles flink in.
Wat krijg je als bewijs na een betaling via online bankieren?
antwoord ? een rekeninguittreksel in je bankapp N een foto P een telefoontje van de bank K
Je belt de bank om te controleren. U Je verwijdert de e-mail en zegt niets. Y
Wat moet je soms gebruiken om je betaling te bevestigen?
S
antwoord ?
je gsm-nummer O
je vingerafdruk, code of gezicht I
Wat moet je doen als je ziet dat er geld van je rekening is gegaan en je hebt dat niet zelf betaald?
je geboortedatum L
antwoord ? Niets, het komt vanzelf goed. W De bank bellen en je kaart blokkeren. V Wachten tot de bank jou opbelt. B
Goed gedaan met de quiz over online bankieren! �� Maar… ik heb natuurlijk weer een geheime boodschap verstopt. Kijk goed naar de letters die horen bij de juiste antwoorden. Je vindt in de eerste kolom en in de tweede kolom telkens een woord. Kan jij de woorden kraken? Vul deze woorden in op pagina 4 bij 10 en 11.
8 Leer nog veel andere betaalmiddelen kennen met het kwartet. Wist je dat er heel wat manieren zijn om te betalen? Niet alleen met cash of de bankkaart, maar ook met apps of online. Elk betaalmiddel heeft zijn voor- en nadelen.
Denkwijzer
We herbekijken nu even de stelling van ‘Denkwijs’.
‘‘Traditionele manieren van communiceren zijn overbodig nu AI en technologie alles kunnen regelen.’’
Toen was ik het met de stelling.
Nu ben ik het met de stelling.
Staaf je antwoord met twee nieuwe argumenten.
= argumenteren oneens eens oneens eens
Argumenteren, hoe doe je dat?
Soms kom je in situaties terecht waarin je de ander wilt of moet overtuigen van jouw standpunt. Dat doe je door goede argumenten te geven. 1
Je neemt een standpunt in:
Ik vind dat …
Ik denk dat … Volgens mij …
Je legt uit waarom je iets vindt: want … omdat … aangezien …
argument 1: argument 2:
In de module ontdekten we dat je met AI kan praten en dat slimme programma’s dingen voor ons kunnen maken, zoals tekeningen, verhalen of muziek. In deze finaleopdracht zul je zelf ervaren hoe AI werkt. Jij laat AI iets moois of grappigs maken en presenteert dit als een echte kunstenaar in een AI-museumtentoonstelling. Maar pas op! In je kunstwerk moet een communicatiemiddel verwerkt worden. Laat dus je creativiteit stralen en verras iedereen met jouw AI-kunstwerk!
1 Een goede voorbereiding is het halve werk
Stap 1: kunst of AI
Denk met je klas na over deze vragen:
– Wat is kunst?
– Kan AI kunst maken? Waarom wel of niet?
Dat vind jij van deze AI-kunstwerken? Noteer onder de kunstwerken je mening en beantwoord de vragen.
Geef een score aan dit kunstwerk: 0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5
Welke kleuren vallen je het meeste op?
Geef een score aan dit kunstwerk: 0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5
Welke kleuren vallen je het meeste op?
Welke prompt zou hier gebruikt zijn?
Welke prompt zou hier gebruikt zijn?
Stap 2: Maak een goede prompt
1 Kies een thema voor jouw AI-kunstwerk. Bv. mijn droomwereld
2 In welke stijl wil je dit kunstwerk? Bv. kubisme, historisch…
3 Welk communicatiemiddel wil je verwerken in dit kunstwerk? Bv. morse
4 Wat wil je zeker laten zien in het kunstwerk? Bv. mensen die een brief lezen
1 3 2 4
Schrijf eerst je prompt hier eens volledig uit. Bv. Maak een kunstwerk in een historische stijl, zoals een oud schilderij uit de 18e of 19e eeuw. In het kunstwerk wil ik graag mensen zien die samen een belangrijke brief lezen. Verwerk ook het communicatiemiddel ‘de smartphone’ op een creatieve manier, bijvoorbeeld als verborgen tekens in de lucht, op de muur of op de brief zelf. Het kunstwerk moet een rustige, sfeervolle uitstraling hebben, alsof je echt even terug in de tijd kijkt.
2 Be an artist!
Volg dit stappenplan om een kunstwerk te maken:
Stap 1: Kies een AI-tool
– DALL·E (voor gedetailleerde schilderijen)
– Craiyon (voor snellere schetsen)
– Canva
– Adobe Firefly
Stap 2: Experimenteer met verschillende prompts tot je tevreden bent met je kunstwerk
Stap 3: Geef je kunstwerk een titel en beschrijving
Stap 4: Print het kunstwerk op A4 of A3 (afhankelijk van de mogelijkheden)
Stap 5: Hang de kunstwerken op in de klas zoals in een echte tentoonstelling
Iedere leerling bereidt zich voor op de rondleiding en presentatie.
Tijdens de klastentoonstelling presenteert elke leerling zijn kunstwerk:
– Vertel over je thema en waarom je dit gekozen hebt.
– Leg uit hoe AI jouw idee heeft omgezet naar beeld.
– Wat vond je moeilijk/makkelijk?
– Wat verraste jou?
De leerlingen krijgen post-its om vragen of complimenten te schrijven bij elkaars kunstwerken.
3 We kaarten na
Ga met de hele klas in gesprek over de volgende vragen:
– Wat heb je geleerd over AI en creativiteit?
– Kan AI een echte kunstenaar zijn? Waarom wel/niet?
– Welke gevaren of mogelijkheden zie je in AI-kunst?
– Hoe kijk je nu naar AI na dit project?
Colofon
Ik kan
het verschil tussen communicatie nu en communicatie in het verleden uitleggen. mijn mening vormen over actuele en maatschappelijke onderwerpen rond communicatie.
gebeurtenissen uit de geschiedenis op een tijdslijn situeren.
gebeurtenissen in het juiste maatschappelijke domein plaatsen: politiek, economisch, cultureel en sociaal. de verschillende soorten bronnen herkennen. de betrouwbaarheid van een bron inschatten. verschillende vormen van communicatiemiddelen uitleggen. een goede prompt schrijven en ingeven in een AI-tool. de gevaren van AI herkennen. bekende locaties vinden op internet aan de hand van coördinaten. een kaart van mijn omgeving maken/aanvullen. verschillende soorten wijzigingen in landschappen herkennen. uitleggen wat een satelliet is. een voorbeeld geven van de verschillende soorten van globalisering. bedragen correct afronden. het verschil tussen een debetkaart, kredietkaart en prepaidkaart uitleggen en toepassen. de gegevens op een bankkaart begrijpen.
Woordenlijst
artificiële intelligentie: AI, kunstmatige intelligentie binaire code: computercode van reeksen nullen en enen contactloos betalen: betalen zonder fysiek contact te maken tussen de betaalautomaat en je bankkaart/smartphone/smartwatch domiciliëring: automatische betaling, vaak voor terugkomende betalingen hiërogliefen: tekens van het beeldend schrift van de Egyptenaren mondialisering: wereldwijd worden, globalisering morsecode: berichten die bestaan uit korte en lange signalen nationaliteit: burger zijn van een bepaald land overschrijving: overbrenging van geld van op de ene rekening naar de andere prompt: een opdracht gegeven aan een computer of AI-tool traditioneel: volgens een traditie of gewoonte, gebaseerd op hoe het altijd geweest is zichtrekening: rekening met een betaalkaart voor dagelijkse financiën
Auteurs Faith Casier, Tina Lava en Stephan Fiers Design & Lay-out die Keure
Eerste editie
ISBN 978 90 4864 904 4 - KB D/2025/0147/004
Bestelnummer 908500102 (module 3 van 5) - NUR 127 - Thema YPW 4CL
Verantwoordelijke uitgever die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge
RPR 0405 108 325 - © Copyright by die Keure, Brugge
Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No parts of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. De uitgever heeft naar best vermogen getracht de publicatierechten volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Zij die niettemin menen nog aanspraken te kunnen doen gelden, kunnen dat aan de uitgever kenbaar maken.
Die Keure wil het milieu beschermen. Daarom kiezen wij bewust voor papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council® (FSC®) draagt. Dit product is gemaakt van materiaal afkomstig uit goed beheerde, FSC®-gecertificeerde bossen en andere gecontroleerde bronnen.