Hub - Vita - selectie duurzame voeding

V WANNEER ETEN WE DUURZAAM?

1 Wat is duurzame voeding?

Als je het bekende ‘D-woord’ opzoekt in een woordenboek, dan vind je dit:

Bekijk het filmpje over Nicolas en Caroline die in hun restaurant ‘duurzaamheid’ voorop zetten en bespreek de antwoorden op onderstaande vragen.

• Wat serveren Nicolas en Caroline wel in hun restaurant en wat niet?

• Waarom kopen ze hun meubels niet bij Ikea?

• Waarom wil Nicolas niet werken met vlees en avocado’s?

Duurzaam BETEKENT

lang durend, weinig aan slijtage of bederf onderhevig, het milieu weinig belastend: duurzame energiebronnen wind, zon, waterkracht, enz.; duurzaam produceren

1

biologisch

Geen kunstmatige meststoffen, chemische pesticiden … te herkennen aan het biolabel: *

seizoensgebonden

Hierdoor is er onder andere minder elektriciteitsverbruik (voor bijvoorbeeld verwarming) en minder gebruik van chemicaliën (om de oogst te doen groeien).

fairtrade

Milieuvriendelijke producten, maar vooral ook producten gemaakt onder goede arbeidsomstandigheden. te herkennen aan het fairtradelabel:

2 5

lokaal

Hierdoor is er onder andere minder benzineverbruik door minder verplaatsingen en minder gebruik van chemicaliën (om de oogst kunstmatig langer vers te houden).

3 6

VOLDOET AAN ZES VOORWAARDEN:

VOORWAARDE 1 en VOORWAARDE 2: biologisch en fairtrade

• Ga in de supermarkt op zoek naar twee producten met het fairtradelabel en twee producten met het biolabel Neem telkens een foto van het product en bewaar die op je smartphone. Tijdens de volgende les bespreken we de producten en kijken we samen waar ze vandaan komen.

TIP Zorg dat (1) het label, (2) het land van oorsprong en (3) de prijs goed zichtbaar zijn.

• Doe een smaaktest (bv. gewone chocolade vs. fairtradechocolade). Zien de stukjes chocolade er anders uit? Proef je een verschil? Waarom is de fairtradereep iets duurder dan de gewone reep? Bespreek met je klasgenoten.

VOORWAARDE 3: lokaal

• Carrefour hield een tijdje geleden de campagne 'Word Belgetariër!'. Welke appelmerken hebben ze toen gepromoot? Waarom? Kleur het bolletje bij de juiste kolom.

Jonagold Morgana Kanzi Belgica

Granny Smith Pink Lady Jazz Royal Gala

• Zoek op internet wat deze labels betekenen. Welk logo is hier een beetje ‘de vreemde eend in de bijt’ (kruis aan)? Waarom?

• Ga in de supermarkt op zoek naar drie Belgische producten. Hoe lokaler, hoe beter. Neem telkens een foto van het product en bewaar die op je smartphone. Tijdens de volgende les bekijken we de producten in detail.

TIP Zorg dat het label, of de vermelding op de verpakking, goed zichtbaar is.

VOORWAARDE 4: seizoensgebonden

Los de volgende vragen op aan de hand van de online groentekalender.

Zoek de maand waarin je verjaart. Overloop in stilte de kolom. Van welke groenten en vruchten kan je in ‘jouw’ maand genieten? Selecteer in jouw tabel 5 groenten en/of vruchten die jij lekker vindt en noteer ze hieronder.

Zoek in de groentekalender op of je onderstaande vruchten nog mag eten als je verantwoord en duurzaam wil consumeren.

VOORWAARDE 5: Verpakkingsarm

• Al gehoord van de ‘plastic soep’? Bekijk het filmpje van Rich Horner en van NBD Biblion. Wat raakt jou?

• Plastic bedreigt het leven op het land en in de zeeën. Zeg dus zoveel mogelijk ‘neen’ tegen plastic. Verzamel hieronder drie tips waarmee jij het verschil kan maken.

2. 3.

• Ken je de actie ‘Mei plasticvrij’? Surf naar de website om een beetje achtergrondinfo te verzamelen. ja nee

• Bekijk eens goed het etiket van een Coca-Cola-flesje en verklaar daarna de slogan ‘Happiness Inside and Out’.

• Gelukkig zijn er meer en meer bedrijven die hun best doen om ‘verpakkingsarm’ te worden. Ken je nog enkele voorbeelden van bedrijven die maatregelen nemen om 'verpakkingsarm' te zijn?

• Wat doet de overheid om de plastic soep in te perken? Geef drie voorbeelden.

INZOOMEN OP VOORWAARDE 6: GEEN VLEES/VIS…

Eerder zagen we dat het eerste uitgangspunt van de voedingsdriehoek de volgende is: “Eet in verhouding meer plantaardige voeding dan dierlijke voeding”. Dierlijke producten (en zeker rood of ultrabewerkt vlees) zijn namelijk minder goed voor onze gezondheid.

We zagen ook dat Nicolas en Caroline in hun restaurant geen vlees of vis serveren omdat dit geen duurzame voeding is. Vele mensen weten echter niet hoe dat komt.

Bekijk onderstaande infographics en bespreek. Noteer ook kort de conclusies.

Het probleem

VOORWAARDE 6: Geen vlees/vis

Ben jij pro vlees eten of contra? Of ben je eerder een flexitariër?

Beargumenteer waarom en bespreek met je klasgenoten.

30

OPDRACHT

Je bent dit magazine begonnen met een aantal filmpjes: de weg van stoofvlees, de weg van de quinoaburger … Hieronder zie je de verschillende etappes van de weg van een gebraden kip. Plaats de etappes in de juiste volgorde en bespreek nadien wat je van dit proces vindt.

Nummer Etappe

Het pluimveebedrijf mest de kuikens op zes weken tijd vet met behulp van eiwitrijke voeding. De kippen zitten al die tijd opgesloten.

Biologische kippen leven langer en worden zo’n 10 weken oud. Ze hebben meer plaats om rond te lopen en mogen vanaf hun zesde levensweek in de vrije uitloop rondlopen.

Als de kuikens vet zijn, worden ze gevangen en op een vrachtwagen geladen die hen naar het slachthuis voert.

De hennen leggen eieren die kunstmatig worden uitgebroed in een broederij.

De kuikens die daaruit komen, worden met vrachtwagens naar een pluimveebedrijf gebracht.

Na het slachten worden de kippen via de transportband geplukt. Vervolgens worden hun ingewanden verwijderd. Wat van de kip overblijft, wordt gezuiverd en machinaal in stukjes versneden. De kippenvleugels en kippenboutjes op ons bord zijn het resultaat.

Kip wordt voornamelijk in plastic verpakt dat niet gerecycleerd wordt. Het productie- en verwerkingsproces van plastic heeft een grote CO2-uitstoot. Hoe kleiner de verpakking, hoe minder voeding er wordt weggegooid.

In de slachthuizen worden de kippen ondersteboven aan slachthaken gehangen. De transportband leidt de kippen met het hoofd doorheen een elektrisch geladen waterbad waardoor ze verdoofd worden. Vervolgens worden de kippen onthoofd.

2 Hoe kunnen we duurzaam leven?

In 2015 ondertekenden 193 landen (waaronder België) de ‘Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties’ (Sustainable Development Goals). Het doel is dat tegen 2030 de wereldwijde armoede drastisch vermindert en dat de opwarming van de aarde wordt tegengegaan.

Alle landen ter wereld moeten meewerken om deze doelen te bereiken. ‘To leave no one behind’ is dan ook de slagzin van deze SDG’s. Daarnaast is het belangrijk om te weten dat alle SDG’s onderling verstrengeld zijn. Draag je bijvoorbeeld bij aan doel 13 (stop klimaatverandering) dan heeft dat ook een positieve invloed op doel 2 (stop honger).

Welke 'Duurzame Ontwikkelingsdoelen’ werden in dit magazine al besproken?

Zet kruisjes bij de desbetreffende iconen en motiveer je keuze.

De 17 doelstellingen worden onderverdeeld in 5 categorieën: people (mensen), planet (planeet), prosperity (welvaart), peace (vrede) en partnership (partnerschap).

De Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties zijn 17 doelstellingen die te maken hebben met de thema's mensen, planeet, welvaart, vrede of partnerschap. Ze moeten ervoor zorgen dat de wereldwijde armoede tegen 2030 drastisch vermindert en dat de opwarming van de aarde wordt tegengegaan.

31

OPDRACHT

In het middenkatern vind je een stickervel met daarop alle Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Plak de stickers op de juiste plaats hieronder. Lees daarna aandachtig de weetjes die de Vlaamse Jeugdraad geformuleerd heeft in de SDG toolkit. Plaats de letters in de juiste bolletjes.

MERK OP: in de magazines Passage, Back to business, Plankenkoorts en Grinta leer je ook over duurzaamheid.

A. Wist je dat de kinderarmoede in Vlaanderen elk jaar stijgt? In 2019 steeg de armoede bij Vlaamse kinderen van 11 naar 14%. Meer dan één op tien kinderen leeft dus in armoede.

B. Wist je dat het met de gezondheidszorg in België redelijk goed gaat? Maar psychische problemen blijven moeilijk. Pesten kan een oorzaak zijn van psychische problemen bij jongeren. Het kwetst diep en laat sporen na. Zo kan een slachtoffer een laag zelfbeeld krijgen en slechte resultaten behalen op school. 1/5 van de jongeren wordt gepest, 1/5 van de jongeren pest soms zelf een ander.

C. Wist je dat er groene jobs bestaan? Kies zelf een job of studie die bijdraagt tot duurzaamheid, mensenrechten en vernieuwing.

D. Wist je dat vorig jaar heel wat leerlingen hulp kregen van 1 000 buddy’s in Leuvense scholen?

E. Wist je dat een gemiddeld gezin thuis 40 260 liter water per jaar verbruikt? Miljoenen mensen moeten dan weer gemiddeld 6 kilometer stappen om water te halen.

F. Wist je dat 2 op 3 Vlamingen de auto neemt om 1 tot 3 kilometer te rijden?

G. Wist je dat gendergelijkheid ook voor mannen veel voordelen zou hebben? Er zijn in Vlaanderen meer dan dubbel zoveel mannen die zelfmoord plegen dan vrouwen. Er belanden ook veel meer mannen in de gevangenis en homoseksualiteit wordt bij mannen veel minder aanvaard dan bij vrouwen.

H. Wist je dat werkloosheid en een slechte job vaak ziek maken? Mensen voelen zich dan ongelukkiger en ze voelen zich minder waard.

I. Wist je dat 1/3 van het geproduceerde voedsel wereldwijd verloren gaat, terwijl er nog steeds mensen honger hebben? Supermarkten, voedselbanken en vele anderen doen er alles aan om dit aandeel te verminderen. Probeer jij ook alles op te eten voor het slecht wordt?

J. Wist je dat de 62 rijkste mensen nu evenveel bezitten als de armste helft van de wereldbevolking (volgens gegevens van Oxfam)? Vijf jaar geleden ging dat nog om 388 rijken. De rijken worden dus rijker.

K. Wist je dat voor elke boom die in Vlaanderen gekapt wordt, een nieuwe boom geplant moet worden? In 2015 zat er 8,5 miljoen euro in het boscompensatiefonds. Allemaal bomen die gekapt zijn en nog niet vervangen werden. Momenteel lanceert de Vlaamse regering tal van projecten om te bebossen met het geld uit het boscompensatiefonds.

L. Wist je dat duurzaamheidsnetwerk ‘The Shift’ en jongerenorganisatie ‘Act4Change’ 100 jongeren hebben verkozen tot ‘generation T changemakers’?

M. Wist je dat de kringloopwinkel goedkoper is dan het containerpark?

N. Wist je dat de EU in 2016 een belangrijke stap heeft gezet voor de bescherming van het leven in de zeeën? Het vissen met sleepnetten op de diepzeebodem is nu verboden. Bij die vistechniek werd de zeebodem erg beschadigd en werden veel bedreigde vissoorten gevangen die niet eens verkoopbaar zijn. Die soorten werden dood terug in zee geworpen.

O. Wist je dat Antwerpen een stadslab heeft? Dat wil van Antwerpen een duurzame stad maken tegen 2050.

P. Wist je dat 152 Belgische steden en gemeenten op 21 september een vredesvlag uithingen? Zo wilden ze aandacht voor vrede vragen.

Q. Wist je dat klimaatverandering komt door een versterkt broeikaseffect? De mens versterkt dat natuurlijke effect door de uitstoot van broeikasgassen. CO2 bijvoorbeeld komt vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen zoals kool, olie en gas, heel onze transportsector rekent op die brandstoffen. Methaan is een nog krachtiger broeikasgas. Het wordt onder andere uitgestoten door de koeien uit de veeteelt.