Tekst en foto’s: Wies Houweling
Straatbeeld Kathmandu, Nepal.
Omzien naar elkaar wereldwijd Wat betekent pastoraat in landen als India en Rwanda? Wies Houweling, algemeen secretaris van Vrijzinnigen Nederland, was in Kathmandu op de internationale conferentie van de vrijzinnigen en ontdekte grote verschillen.
Vaak denken we dat Nederland het centrum van de wereld is en dat de Nederlandse manier van doen de manier is waarop het in de meeste landen ook gaat. Pas als je op reis gaat of andere culturen in Nederland ontmoet, merk je de verschillen. Vraag je naar pastoraat op een internationale conferentie in Nepal, denk je dat pastoraat is zoals het in Nederland gebeurt. Maar een internationaal gezelschap is een omgeving waarin je jezelf, en het land waar je vandaan komt, beter leert kennen. In februari 2018 was de internationale vrijzinnige beweging, de International Council of Unitarians and Universalists, in de hoofdstad van Nepal, Kathmandu. Ik heb er veel geleerd, ook over pastoraat. Op de conferentie was het pastoraat geen thema, maar in de wandelgangen vertelde ik over ons onderzoek en vroeg de mensen naar de praktijken in hun eigen kerken of verenigingen.
De situatie van de vrijzinnigen in Canada lijkt op bepaalde vlakken op die van Nederland, merkte ik. Qua opleiding, maar ook in de samenwerking tussen vrijwilligers en professionals. De veel grotere afstanden in dat land bepalen natuurlijk ook de gemeenschap. De zondag is voor de meeste mensen het belangrijkste moment. Zij reizen vaak meer dan een uur om naar de viering te komen. Na afloop van de uitgebreide kerkdienst zijn er veel activiteiten, met vaak een gemeenschappelijke lunch. Wat mij opviel, is ook de bijzonder sterke band tussen de voorgangers. Niet een band die alleen ontstaat in de collegialiteit, maar ook op het niveau van intervisie. Veel contact is er ook online, via Skype. Het vervangt niet de persoonlijke ontmoetingen in het pastoraat, maar is er wel een aanvulling op. Ook pastorale gesprekken vinden soms via Skype plaats. Skype vervangt niet het 
34 OMZIEN
HoezoVrijzinnigMagazine.indd 34
04-04-18 11:21
ARTIKEL
“We zijn niet alleen op de wereld. Een internationale conferentie is voor de nieuwe vrijzinnige gemeenschappen heel belangrijk.” Voorgangers van de unitarische kerk zingen samen in de Khasi Hills, India.
pastoraal bezoek, maar is wel een geweldige uitvinding om de grote afstanden makkelijker te overbruggen. Bij de vrijzinnigen in Transsylvanië, de Hongaars sprekende Roemenen, zijn de vormen veel traditioneler. De voorgangers wonen in pastorieën naast de kerk, vaak midden in het dorp. In de meeste dorpen kennen de mensen elkaar goed. De geheimhouding in het pastoraat is daar ook erg belangrijk. De voorgangers staan daardoor wat geïsoleerd of boven de leden van de afdelingen. Ook in India is er een vrijzinnige gemeenschap. De gemeenschap telt 44 kerken en er zijn verschillende predikanten. Ook daar kennen de meeste leden elkaar goed. Het zijn grote families, kinderen worden in de vrijzinnigheid geboren. Trekt in Transsylvanië de jeugd vaak uit de dorpen weg, in India is het overgrote
deel van de vrijzinnigen jong. Pastoraat bij jongeren vindt plaats rondom rituelen en bij ziekte. Er zijn veel ontmoetingen in het samen muziek maken en in de koren. Zomaar rondfiets-pastoraat is er ook daar niet bij. Op mijn vraag naar pastoraat reageerden de mensen uit de nieuwe vrijzinnige gemeenschappen in Burundi en Rwanda verbaasd. Deze gemeenschappen zijn vooral LGBT-schuilplaatsen. Het is zaak samen te overleven, dan doe je heel veel voor elkaar, maar dat noemen zij geen pastoraat. Het is een verhaal van samen overleven, en hopen in de toekomst samen te kunnen leren en te zorgen voor elkaar. Ik vond het bijzonder om met verschillende mensen over pastoraat te spreken, had niet verwacht dat de verschillen zo groot zouden zijn in de uitvoering. De gemeenschappelijke
vrijzinnige waarde die ons allemaal verbindt, is ‘omzien naar elkaar’. We zijn niet alleen op de wereld; een internationale conferentie is voor de nieuwe vrijzinnige gemeenschappen heel belangrijk. Zij kunnen zich optrekken aan het luisterend oor, de adviezen en aanmoedigingen. Wij, als Vrijzinnigen Nederland, zijn daar een van de vijf grootste leden. Steeds weer krijg ik de vraag in Nederland: En wat hebben wij er nu aan dat wij lid zijn van de ICUU, wat levert het ons op? Dezelfde vraag zou je kunnen stellen over pastoraat: Wat heb je nu aan ‘omzien naar elkaar’? Dat is geen vraag waar je een goed en volledig kwantitatief antwoord op kunt geven. Eigenlijk is er slechts een kwalitatief antwoord mogelijk: Zo wil ik leven, tot zo’n gemeenschap wil ik behoren. Dat is wereldwijd ook een heel bijzonder gevoel. Een gevoel dat moeilijk in een verslagje is over te brengen. Het moet verteld worden, met verhalen overal vandaan. ■
Links: Een bijzondere ontmoeting in Kathmandu. Met rechtsachter Paul Rasor en Wies Houweling.
Onder: Voorganger Klaas Douwes in gesprek met andere leden van de conferentie.
OMZIEN 35
HoezoVrijzinnigMagazine.indd 35
04-04-18 11:21