14 minute read
HALTE VAN DE MAAND >WOELINGEN IN 1899
Ach, mochten Brusselse straten en pleinen mondig zijn, welke grootse verhalen zouden zij niet kunnen vertellen. Verhalen over manifestaties, processies, begrafenisstoeten, rellen, … De ene straat zou al wat meer kunnen vertellen dan de andere natuurlijk. Neem nu de Treurenberg: die lag vanaf de negentiende eeuw op de rand van de zogenaamde neutrale zone rond het Parlement en Warandepark. Menige betoging moest in die straat of in de nabijheid ervan ontbonden worden. Maar dat gebeurde natuurlijk niet altijd. Ik geef hieronder het verslag van een journalist van Het Laatste Nieuws, zoals het verscheen op 30 juni 1899.
De afdeeling gendarmen op Treurenberg had den revolver in de vuist. Deze stonden achter Sinter-Goedelekerk en bedreigden de manifestanten. De menigte kon hier voor- noch achteruit. Na de sommaties, losten zij verscheidene revolverschoten op het volk. Een kerel riep: “Pas op; wij hebben hier een bom!” Onder de betoogers zijn er talrijke vrouwen. Hier en daar ziet men een redenaar tot de burgerwacht spreken. Op Treurenberg wordt het ten slotte het hevigste. Langs allerlei zijden rukken de gendarmen aan op de manifestanten. Zij chargeeren verschrikkelijk, wild. Voorbijgangers en nieuwsgieren, vrouwen, kinderen worden omgeworpen en vertrappeld. Hartverscheurende kreten en schril gefluit wordt vernomen. De gendarmen slaan met den blooten sabel; talrijke personen worden hier gekwetst. Een manifestant werd door een sabelhouw getroffen. Men vertelt dat een politieagent tot een gendarm zei: “Sla niet!” De gendarm – wellicht een clericaal – antwoordde: “Slaat er op, in de hoop!” Aan Treurenberg werden er ongeveer een 20tal revolverschoten gelost op de manifestanten. Een arme bediende, die er slechts toeschouwer was, werd den bil doorboord door een kogel. Ondersteund door een agent en eenige personen werd hij naar zijne woning gebracht. En dit alles is het werk van die schijnheiligen, gewetenloozen Peerenboom die op straat ave’s prevelt en deemoedig de oogen neerslaat, en op wier hoofd en geweten nu reeds het bloed gloeit van het vrijzinnige volk dat, de meerderheid uitmaken die rechtsmiskenning moede is en zijn rechten wil!” En hierna waren de rellen nog niet voorbij: ook de volgende dagen was het in en rond Treurenberg nog heel woelig. Al deze ‘woelingen’, zoals dat toen heette, hadden te maken met een wetsvoorstel van de regering Vandenpeereboom in verband met de evenredige vertegenwoordiging (waarbij die 20 % van de stemmen haalde ook 20% van de zetels zou krijgen in plaats van een meerderheidsstelsel). De liberalen, socialisten en daensisten sloten een monsterverbond en organiseerden grote manifestaties. Nog diezelfde zomer zou de regering-Vandenpeereboom haar voorstel intrekken en zijn ontslag aan de koning aanbieden. En Leopold II zou het ontslag aanvaarden. De rellen op de Treurenberg waren niet voor niets geweest. Nu is de Treurenberg voor nog een ander aspect vrij berucht geworden. De straat tussen de kathedraal en de Koningsstraat werd vroeger ‘Treurenborgh’ genoemd en die ‘borgh’ zou verwijzen naar een toren met dikke muren die behoorde tot de eerste stadswal van Brussel. De tranen zouden dan weer een herinnering zijn aan het feit dat die waltoren gebruikt werd als gevangenis tussen de zestiende en de achttiende eeuw. In 1760 werd de toren afgebroken. Aanvankelijk was dit eigenlijk de Sinter-Goedelepoort, de poort die over de Leuvense weg stond. In het beroemde toneelstuk dat Julius Hoste senior voor de KVS had geschreven - en dat daar honderden keren zou worden opgevoerd - treurt de jonge hoofdfiguur over zijn vader die de doortrapte Spanjaarden in de gevangenis hadden gegooid op de volgende manier: “Ik dwaal alleen, wie zal mij helpen? Mijn vader zit in Treurenberg: Wie zal mijn bitter lijden stelpen? O burgers, hoort toch wat ik verg: Mijn moederlief moet alles derven. Sinds vader treurt in ’t Spaansch gevang; Ach laat niet mijne moeder sterven, door hongersnood en Alva’s dwang”. Pikant detail: Hoste gebruikt hier de context van de Spaanse periode als metafoor voor de overheersing van de Franstalige elite over het arme Vlaamse volk. De snode Spanjaarden waren een transfiguratie van de arrogante Vlaamsvijandige franskiljons …
Advertisement
© STEFAN MOENS
>STADSBERICHTJES
RUST EN STILTE VOOR DE KATHEDRAAL
Tijdens de eerste lockdown was het niet moeilijk om plaatsen van stilte te vinden en kon je jezelf rust gunnen om je mentale veerkracht te versterken, zelfs in Brussel. Nu kan dat vooral ’s nachts, als de avondklok is ingegaan, maar uiteraard kunnen we daar dan alleen maar binnenshuis van genieten.
Maar zelfs in het pre-corona tijdperk, met het voortdurend komen en gaan van mensen, de fi les, het gedaver van zwaar vervoer, het pendel- en spitsuurverkeer, was er al aandacht voor rust en harmonie in de stad. Door de aanleg van het parkje vóór de Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal bijvoorbeeld. Het project van de Franse architect Alain Sarfati (ook de ontwerper van de herinrichting van het Albertinaplein, de omgeving van de Magdalenakapel, het Europakruispunt en de Keizerinlaan) beoogde in eerste instantie een beperking van het doorgaand verkeer, een duidelijke aanwezigheid van de natuur in de stad en van een rustige openbare wandelruimte. Het parkje zelf is eigenlijk een terrastuin, en grotendeels een hangtuin, omwille van de betonplaat die nodig was ter bescherming van het dak van de Noord-Zuidverbindingstunnel die eronder ligt. Als je vanop de Keizerinlaan naar de kathedraal kijkt, zie je dat de geometrische rijen bomen (een honderdtal valse christusdoorns) in verticale richting het lijnenthema van de kathedraalgevel overnemen. De ordening van de stammen doet denken aan een boomgaard, ook omwille van de bekalking. Deze witte stammen beklemtonen de soberheid van de compositie. De valse christusdoorns zijn hoogstammen die – in de zomer althans – vanaf de Keizerinlaan een groen gordijn optrekken voor de witte kathedraal. Op de grond vormen grasperken een groen tapijt dat doorbroken wordt door de paden. Deze plaats is een ideale ontspannings- en ontmoetingsruimte. Vooral door de aanwezigheid van een groot aantal banken en ligstoelen in houten planken die op ieder uur van de dag door voorbijgangers worden gebruikt. Of zou de aanwezigheid van de stoutmoedige alcoholische drank, zoals hij voor een wandelzoektocht cryptisch omschreven werd, er ook iets mee te maken hebben?
Op loopafstand van de halte Treurenberg, staat, of hangt, een zwevende container. Het is een kunstwerk van architect en kunstenaar Luc Deleu en het werk heet inderdaad The Container.
Het staat er al enkele jaren, sinds een tijdelijke tentoonstelling van Recyclart in 2013 die de stedenbouwkundige impact van de Noord-Zuidverbinding in beeld wilde brengen. Het tijdelijke ging wel erg lang duren, ook voor de kunstenaar die overwoog zijn container dan maar aan Antwerpen te verkopen. En dat bleek aansporing genoeg voor de stad Brussel om begin dit jaar het werk alsnog aan te kopen, ook al wilde de vorige bevoegde schepen dat niet doen.
Nu we toch voor de kathedraal staan, is het in afwachting van de lente goed om even stil te staan bij deze vraag.
Al sinds 2004 bouwt een koppel slechtvalken een nest op de noordelijke toren van de kathedraal. Het was toen een primeur voor Brussel, en sindsdien keren de vogels ieder jaar terug. Lange tijd was het hetzelfde koppel; slechtvalken zijn trouw aan hun partner en aan hun territorium. Meer dan vijftig valken hebben het levenslicht gezien op de kathedraal. Het vrouwtje dat er van 2006 tot 2018 nestte alleen al, bracht 46 kuikens groot, wat een uitzonderlijke prestatie is! Om het uitkomen van de eieren, het voeden van de kuikens, de groei en het uitvliegen van de jonge valken rechtstreeks te kunnen volgen, werden in het nest miniatuurcamera’s geplaatst. Van april tot mei worden de beelden getoond op Het college, hierin het advies volgend van haar comité voor stedelijke kunst, beoordeelde het kunstwerk als zeer waardevol en intussen een vaste waarde op precies de juiste plek. De aankoop leidde wel tot discussie binnen de gemeenteraad. Velen vonden de kostprijs van 70.000 euro te hoog, of hadden het moeilijk met het beeld zelf. Maar zo gaat dat nu eenmaal altijd met kunst in de openbare ruimte. Kunstenaar Luc Deleu had op zijn beurt bezwaar tegen het hoge groen dat rondom de container groeit en het zicht erop belemmert. Het zou weggehaald worden maar is er nog altijd. En op vier plekken groeien uit dat groen, terwille van verstrooide automobilisten, verkeersborden die aangeeen observatiescherm dat voor de gelegenheid in een aangrenzende straat staat opgesteld, of op de website van het project. Door de COVID-19 maatregelen was het voorbije lente niet mogelijk om ter plaatse te gaan kijken, maar enkel digitaal. Het was bovendien geen productief nestseizoen. Hoewel ze respectievelijk al 7 en 10 dagen oud waren, zijn de beide kuikens gestorven. De oorzaak van deze trieste afl oop is hoogstwaarschijnlijk de onervarenheid van het koppel, dat voor de allereerste keer nestelde. Wel boeiend dan weer is dat het gedrag van de rouwende slechtvalkouders op camera is vastgelegd. De ouders hebben zelf de restanten van hun kuikens verwijderd en hebben dan ook snel 1 van de 2 niet-uitgekomen eieren geëvacueerd. Buiten de nestperiode zijn de slechtvalken minder vaak aanwezig in het nest, maar keren ze vaak terug om er ven dat het beeld op een rotonde staat. Daar moet je dus rondrijden, niet over
HOE ZOU HET MET DE TORENVALKEN ZIJN?
springen. de nacht door te brengen. En nu maar hopen dat het snel weer lente wordt…
>GEMEENTERAAD: STOELENDANS
De gemeenteraadszittingen van 19 oktober en 9 november vinden opnieuw plaats via videoconferentie. Enkele schepenen en gemeenteraadsleden bevinden zich, verspreid over twee zalen, in het stadhuis.
Schepen Khalid Zian (PS) wordt OCMWvoorzitter in vervanging van Karine Lalieux (PS) die, zoals u weet, nu zetelt als minister in de federale regering. Khalid Zian wordt vervangen door Lydia Mutyebele Ngoi (PS) die als schepen bevoegd wordt voor huisvesting, openbaar patrimonium en gelijke kansen. Mevrouw Mutyebele begon haar politieke loopbaan in 2004, op het kabinet van toenmalig CDH-schepen Bertin Mampaka. Later werkte ze bij de grondregie van de stad. In 2006 werd ze verkozen als CDH-gemeenteraadslid. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2012 stond ze op de lijst van de PS en werd ze, net als in 2018, opnieuw verkozen. Na haar eedaflegging als schepen wordt ze door collega’s uit verschillende partijen gefeliciteerd. Zo ook door gemeenteraadslid Mathias Vanden Borre (N-VA), die eraan toevoegt dat het belangrijk is om als schepen beide talen van onze hoofdstad te spreken. Gevraagd door gemeenteraadsvoorzitster Liesbet Temmerman (Ecolo-Groen) naar een reactie hierop, is haar antwoord: “J’en prends acte.” Het schepencollege beslist om de cafés in de stad, die moesten sluiten, een premie van € 2.000 toe te kennen. Gemeenteraadsleden Bianca Debaets (CD&V) en Didier Wauters (CD-H) merken op dat een aantal winkels die niet moeten sluiten nauwelijks nog omzet halen, het gaat om handelszaken in de Unesco-zone die voornamelijk gericht zijn op toeristen, ook sommige winkels in de Marollen en op de Zavel. Gemeenteraadslid Mathilde El Bakri (PTB*PVDA) meldt dat vastgoedbedrijf Cofinnimo eigenaar is van vele horecazaken in het gewest. Waarom hen niet verplichten de handelshuur op te schorten? Schepen Fabian Maingain (Défi) verklaart dat de stad 635 drankgelegenheden telt die in aanmerking komen voor de premie. Er wordt overlegd met het Brussels gewest. Burgemeester Philippe Close (PS) zegt akkoord te gaan met het standpunt van gemeenteraadslid El Bakri. Hij is van mening dat de uitbaters van handelszaken die moeten sluiten, geen huur dienen te betalen. Hij vermoedt dat vrederechters deze visie zullen delen. Hij voegt eraan toe dat de premie niet bedoeld is om huur te betalen, wel om dagelijkse uitgaven te bekostigen. Gemeenteraadsleden Bianca Debaets en Didier Wauters dienen een voorstel tot motie in om de stad als “roze stad” te laten aansluiten bij Think Pink. Dit is de nationale borstkankercampagne die zich dagelijks inzet voor borstkankerpatiënten en hun familie. Gemeenteraadslid Debaets legt uit dat borstkanker de voornaamste kanker is bij min-75-jarige vrouwen. We moeten er-
LYDIA MUTYEBELE NGOI, NIEUWE SCHEPEN VAN HUISVESTING, OPENBAAR PATRIMONIUM EN GELIJKE KANSEN ©STAD BRUSSEL ERIC DANHIER
over praten, het taboe moet doorbroken worden. Gemeenteraadslid Fatima Moussaoui (onafhankelijk) wenst dat borstkankeronderzoek voor iedereen, ook de min-50-jarigen gratis wordt. Sensibileringscampagnes in scholen en in kwetsbare wijken zijn nodig. Gemeenteraadslid Mohamed Ouriaghli (PS) voegt eraan toe dat 1 op 3 vrouwen zich nooit laat testen. De motie wordt goedgekeurd met unanimiteit.
De zitting van 9 november begint met de bekendmaking van het ontslag van gemeenteraadslid Olivier de Clippele (MR). Zijn opvolgster is Clémentine Buggenhout. van door iedereen gekende redenen, de uitgaven van de stad in 2020 een stuk hoger liggen dan oorspronkelijk gepland. Er is een tekort van 12,5 miljoen euro, wat 1,5 % bedraagt van de totale uitgaven. Er volgt veel commentaar. Gemeenteraadsleden van CDH en MR benadrukken dat de stad zo snel mogelijk financiële steun moet verlenen aan handelaars. PTB*PVDA heeft het voornamelijk over de onmenselijke werkdruk van het zorgpersoneel.
Schepen van sport en klimaat Benoit Hellings (Ecolo-Groen) kondigt aan dat de stad twee bakfietsen en één cargofiets, elk met elektrische ondersteuning, aangekocht heeft voor verschillende stadsdiensten. Ze vervangen bestelwagens en vormen zo een aanzet voor betere luchtkwaliteit.
Het schepencollege heeft een nieuw reglement goedgekeurd voor telewerk in de verschillende departementen van de stad. Na de coronaperiode zullen, waar mogelijk, voltijdse werknemers twee dagen per week kunnen telewerken.
Gemeenteraadslid Geoffroy Coomans de Brachène (MR) begrijpt niet dat de grondregie leegstaande en sinds lang verwaarloosde huizen heeft gekocht in de Lievevrouwbroersstraat. Uit goede bron weet hij dat privé-investeerders interesse hadden in de aankoop van deze huizen. En dat vindt hij een beter idee. De procedures van de stad zijn log en hierdoor zou, volgens hem, de renovatie te lang aanslepen. Hij schat dat er een zestigtal huizen van de stad, het OCMW en de Lakense Haard wachten op renovatie. Schepen Lydia Mutyebele Ngoi dient hem kort en krachtig van antwoord. De stad heeft gebruik gemaakt van haar voorkooprecht en de grondregie bezit geen enkel huis in verval waar geen project voor bestaat.
Aangezien alle aanwezigen in het stadhuis de avondklok wensen te respecteren, wordt beslist een extra gemeenteraadszitting in te lassen op 16 november, met als unieke agendapunt de covidmaatregelen van de stad.
BERICHTJES VAN HIER EN GINDER
VERENIGINGEN EN ACTIVITEITEN
DEFEND THE DEFENDERS
Op 10 december vieren we de ondertekening van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, 72 jaar geleden.
In Colombia, de Filipijnen, Honduras, Guatemala... maar ook in België, overal staat het middenveld onder druk: van ontslagen omwille van engagement, arrestaties onder het mom van coronamaatregelen tot regelrechte moorden omwille van het opkomen voor mensenrechten. Op 10 december organiseert een brede coalitie van vakbonden en niet-gouvernementele organisaties een grootschalige online actie om steun te uiten voor al deze bewegingen. Dit jaar gaat Defend the Defenders online! Om mensenrechtenverdedigers wereldwijd een hart onder de riem te steken en duidelijke eisen te stellen aan onze ministers, zijn we creatief en laten we onze stem horen op sociale media. Dit doen we door een filmpje te posten, met collages en korte quotes van mensen die een hand voor hun mond houden en een oproep om onze open brief te verspreiden. Houd de facebookpagina van Stop The Killings in de gaten voor meer informatie! • www.facebook.com/ StopTheKillingsBelgium https://defendthedefenders2020.wordpress.com/
COLOFON
Werkten aan dit nummer mee: Grigore Ionita, Etienne Philips, Hanne De Nil, Jef Deyaert, Nora De Kempeneer, Marcel Rijdams, Stefan Moens, Charles Six, Mireille Willems, Greet Callaerts, Katrien Colenbie en Quentin Vidberg. Foto’s: De Markten en ingezonden Lay-out en druk: Drukkerij Atlanta Schaff en Oplage: 4.500 Advertentiewerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be Verantwoordelijke uitgever: Isolde Boutsen
De Vijfh oek is het maandblad van De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be, www.demarkten.be www.facebook.com/demarkten.brussel 0448.654.692 RPR Brussel Met de steun van de Vlaamse Gemeen schapscommissie. De Markten maakt deel uit van N22, het netwerk van de 22 Brusselse gemeenschapscentra. Steun De Vijfhoek: Uw steun blijft welkom op rekeningnummer BE62 4331 1470 6161 van De Markten met vermelding "steun De Vijfh oek". Voor het januarinummer 2021 van De Vijfh oek zijn teksten en aankondigingen welkom tot uiterlijk 6 december. De Markten is gesloten van donderdag 24 december tot en met zondag 3 januari 2021. Artikelwerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be De redactie behoudt zich het recht voor om teksten in te korten of aan te passen. Openingsuren onthaal: Maandag tot vrijdag van 9 tot 17u. De Markten is gesloten van 24 december tot en met 3 januari 2021.
Wie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest woont, kan De Vijfh oek gratis ontvangen. Woont u buiten Brussel?
Dan krijgt u De Vijfh oek door € 12,50 over te schrijven op rekeningnummer BE62 4331 1470 6161 met de vermelding van 'Abonnement De Vijfh oek'.
Wist je dat je al onze publicaties ook online kan bekijken?
Surf naar www.demarkten.be/publicaties. Wil je onze e-nieuwsbrief ontvangen? Mail naar demarkten@demarkten.be of schrijf je in op www.demarkten.be.
