Lucida

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 1

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 3

Erlend Flornes Skaret

LUCIDA Roman

Samlaget Oslo 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 5

Han trykte på stoppknappen, bussen bremsa og han steig ut på det underleg folketomme torget. Det var ettermiddag og han gjekk rundt seg sjølv på den støvete asfalten medan han prøvde å få landskap og himmelretningar til å stemme. Han sette skulderveska frå seg, vrengde blazeren av og skubba sikspensen opp i panna. Framfor seg hadde han ein tørr åskam der ei rekke byhus sat heilt ytst på kanten med nedtrekte persienner. På ein fjellknaus ruva ein okse urørleg som eit byvåpen under dei omkransande fjella. Havet låg bak han, i sør. Han snudde seg og gav seg i veg gjennom gatene med blazeren og veska over skuldra.

På begge sider strekte murhusa seg til vêrs. Det var stille.

Lyset var intenst. Det vart kasta tilbake alle stadar ifrå. Siestaen var over, men det var knapt eit menneske å sjå. Han sveitta, men lenger framme kunne han ane tindringa av frisk havflate utstrekt. Gatene opna seg mot vatnet. Lufta sette seg i bevegelse. Han stoppa opp og lukka auga for å kjenne det verke på seg.

Det var fleire folk langs strandpromenaden. Flest eldre turistar. Han rusla bortover til han fann hotellet i enden.

Det stod for seg sjølv på ei stor slette som skilde det frå stranda. Han gjekk inn. Lufta var kondisjonert. Lobbyen var glissen. Eit eldre par stod ved resepsjonen og prata med resepsjonisten. Han stilte seg bak dei og venta på tur. 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 6

Resepsjonisten bar eit lite skilt på jakkeslaget, ei gullplate der det stod Manuel med svarte bokstavar. Det eldre paret spurde Manuel ut om ein guida tur til innlandet, og Manuel svarte med tilkjempa tolmod. Han var ung, om lag som han sjølv, tidleg i tjueåra. Håret hans verka å vere fylt av produkt. Hendene var velpleidde. Han viste det eldre paret bort til ein monter med brosjyrar. Smilet var profesjonelt, det hadde ingen gradvis overgang til noko anna, det vart berre borte, og så var det nestemann. Manuel sa: – Kan eg hjelpe deg?

– Eg har ein reservasjon. Namnet er Robert Frahm. Han tok av seg hatten. Manuel fann namnet hans på pc-en og bad om å få sjå passet. Han fann det fram frå innerlomma og la det på disken. Manuel opna det og betrakta biletet.

– Det håret kledde du. Engelsken hans var god, men tunga hans ville stadig lespe på forkjærte stadar på dette spanskfeminine viset. Blikket hans veksla mellom biletet og den verkelege versjonen. Robert sa: – Eg var ung. – Det er du enno. Manuel smilte tilgjort skjelmsk, tilgjort, fordi det ikkje var noko anna skjelmsk over han. Han skreiv nokre opplysningar inn i eit skjema på dataskjermen og gjekk bak ein skiljevegg for å hente kvitteringa som printa seg rykkvis ut.

Ganglaget hans var ledig, og den hadde ein snev av keisemd i seg. Han fann fram romnøkkelen til Robert, peika ut heisen og ønskte han eit fint opphald. Han sa: – Har du ikkje bagasje? Robert klappa på veska som hang over skuldra og sa: – Eg har laptop og tannkost, det skulle halde. Manuel smilte, ikkje skjelmsk denne gongen, men det hadde likevel noko ved seg, noko som kunne likne ein insinuasjon.

Sikadesong var det første han høyrde då han opna balkongdøra. Han stilte seg ved rekkverket og lét seg overvelde 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 7

av havets mørke, blå, og liksom forseinkande verknad på heile landskapet. Alt var knytt til havet, alt måtte sjåast gjennom sitt forhold til havet, i lys av havet, noterte han, og deretter: I lys av lyset. Han trekte fram ein stol, og gav seg til å teikne i notatblokka. Slettelandskapet langt der nede hadde sumpgrøne område der sikadesongen gjekk føre seg.

Det grensa mot havet til venstre. Rett fram grensa det mot eit inngjerda industriområde, og til høgre, mot motorvegen med fjella bak. Dreidde han hovudet endå litt lenger mot høgre, hadde han utsikt over heile rekka av hotellbalkongar. Dei var skilde frå kvarandre av ruglete glasveggar.

Nokre av balkongdørene stod opne. Han kunne høyre stolbein skrape mot fliser. Dempa prat. Han kunne sjå skuggar.

Folk sat og nippa vin i solskimmeret. Ei dame dukka bak ein skiljevegg. Han kunne sjå silhuetten av det luftige håret hennar, nakken, lett luta framover. Han la blokka frå seg.

Han var trøytt, han gjekk inn, la seg på senga og sovna.

Huset var akkurat slik han hadde førestilt seg at det skulle vere. Det låg for seg sjølv på eit høgdedrag med full utsikt over det asurblå havet og dei raudsvidde taka i den vesle byen. Det hadde murveggar, pussa, kvite, med open fasade og søyler som definerte svalgangen i første etasje og balkongen i andre. Til søylene var det montert espalier som hjelpte drueplantane med å klatre rett opp til gesimsen, der dei breidde seg horisontalt utover slik at dei mørke fruktene ramma inn alle opningar. På langt hald, heilt nedst i den støvete bakken, tenkte han at det kunne vere ei kva for helst sydlandsk jente som stod på balkongen, at det kunne vere ei Carmen, eller ei Julie. Men på kortare hald, då han nærma seg bakkekammen og sveitten dreiv av panna, såg han at det var henne, at det var Maya. Han nådde toppen 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 8

av bakken og stansa borte ved huset, rett under balkongen ho stod på. Han såg at ho ikkje var overraska over å sjå han.

At ho hadde venta på han, og han såg for seg at ho hadde stått slik sidan ho vart borte, med det mørkt blonde håret fletta saman i ei tjukk flette som ho spøkte med å kaste ned til han, slik at han kunne klatre opp til henne. Han begynte å klatre i espalieret, også det for spøk, men då han såg kor lett det gjekk, klatra han like så godt heile vegen opp. Han klatra over rekkverket og stilte seg inntil henne. Ho sa ho visste at han ville ta til fornuft. Han sa at ho då kjende han betre enn han sjølv gjorde, ikkje fordi det var sant, men fordi det var ein fin ting å seie, ein forsonande ting å seie. Ho smilte. Det var også forsonande. Ho tok handa hans og leidde han inn i rommet innanfor. Alt var forsoning, og det var svalt.

Han vakna og vart liggande og lytte til sikadane medan han prøvde å avgjere kva tid på døgnet det var. Tidleg kveld.

Han tok heisen ned i lobbyen. Folk hadde begynt å stimle til, eldre folk, par og einslege. Nokre rusla rundt og kikka på brosjyrar i hyllene. Nokre hadde samla seg rundt Manuel. Dei stilte han spørsmål. Dei stira på han. Han stira i papira sine. Nokre sat tilbakelente i komfortable møblar og venta. Ei oppslagstavle viste opningstidene for hotellrestauranten. Det stod ein eldre mann like ved og samanlikna klokkeslettet med det han hadde på lommeuret sitt.

Han hadde grått hår og skjegg. Han kikka opp og nikka med samanknipne lepper idet Robert passerte på veg ut.

Robert smilte høfleg og nikka tilbake.

Det var framleis varmt ute, men han beheldt blazeren og sikspensen på. Armane og nakken var allereie raudbrende av sol. Han var ikkje bekvem med fargen. På høgre hand 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 9

hadde han havet, på venstre hadde han bilvegen. Imellom låg strandpromenaden, brei og lang, flislagd mellom fontener, prydbusker, palmar og lysthus. Det var menneske som promenerte der, og menneske som mosjonerte, dei fleste var tilårskomne. Ein liten, mutt mann rusla mot ein benk. Han hadde nevane på ryggen. Kona hans rusla etter han, og etter henne igjen rusla hunden deira, alle på same viset, med korte skritt og blikket retta stivt ned og fram. Eit eldre par stod og kikka mot horisonten. Begge hadde fargesprakande skjorter og kakibukser med slike glidelåsar som gjer det mogleg å ta buksebeina av. Ho hadde tatt dei av.

Han hadde ikkje. Shortsen hans hadde falma lysare enn buksebeina. På føtene hadde dei sokkar utan strikk og sandalar med gode solar og borrelås. Kvinna peika mot eit tankskip som hadde ankra opp eit stykke utanfor stranda.

Av og til køyrde ein bil forbi. Av og til skreik ei av måkene som låg høgt over stranda og segla på luftstraumane. Elles var byen stille. Til og med havet. Det var flatt. Utan rullande bølger eller skvulping. Langt der over låg det afrikanske kontinentet. Robert trudde han kunne ane det. Ei smal stripe raudt land i horisonten. Men det kunne ikkje stemme. Det måtte vere ein illusjon. På andre sida av vegen låg det restaurantar. Dei selde sjømat. Han kryssa over og følgde fortauet. På terrassane sat enkelte gjestar med glas og tallerkenar. Eit eldre par sat og drakk kaffi under ein parasoll. Dei hadde nypressa klede og såg ut til å nyte sommaren slik ein elles nyt eit kaffibesøk: finne noko å prate om, kikke rundt seg, kontrollere at veska ligg ordentleg på fanget, pusse brilleglasa, sleppe verda presist inn. Robert sette seg på ein terrasse som var omkransa av tujatre. Han drakk kvitvin og åt fisk fanga i havet nedanfor. Ein afrikansk 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 10

løpegut stod rett bortanfor bordet hans og følgde med. Det var ingen andre gjestar i lokalet.

Han kjende seg distansert frå problema sine, frå kvalane og frå verda. Han kjende seg framand. Det var ingen som kjende han her, og han kjende ingen, bortsett frå Maya.

Dette var hennar by. Han hadde reist etter for å finne henne.

Han trekte inn ekstra luft, og pusta den tungt ut igjen. Han skauv stolen sitt endå eit stykke bakover, og drog bordet med seg, slik at tujaen skjulte han betre, slik at ingen kunne komme uforvarande på han bakfrå. Den afrikanske løpeguten skunda seg bort for å hjelpe. Robert vifta han bort.

Han peika i lengderetninga av fortauet og sa at han berre ville sjå betre. Det var for så vidt sant. Sikta var betre, han hadde meir kontroll med kven som nærma seg, og han tenkte at kvar og ein av dei kunne vere Maya. For det var her ho budde no. For alt han visste, brukte ho desse restaurantane og desse fortaua. For alt han visste, gjekk ho turar langs promenaden, kanskje jogga ho langs stranda eller svømte i havet, kanskje gjekk ho gatelangs om kveldane og kikka på folket og livet på terrassane. Og han ville ikkje at ho skulle finne han. Det måtte vere han som fann henne. Det måtte vere i hans regi. Han måtte vere klar, og han måtte ha kontroll. Det hadde han framleis ikkje. Det kjendest ut som om han hadde eit tilforlateleg grep om tankane sine, men han visste at det ganske sikkert kunne tilskrivast vinen, for han var også tilfreds, og det hadde han ikkje vore på ei lang stund. Alkoholen gjorde han lett til sinns. Kanskje var det også den som gjorde at han kjende seg offensivt stemd? Han trudde ikkje det, dette var ein annan type offensivitet, eit slags driv, det kjendest ut som handlingskraft, og han trudde det måtte ha handlinga si ibuande kraft, det at han 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 11

hadde sett seg på eit fly, at han hadde konkludert, og reist, at han var her nede som resultat av denne konklusjonen, tusenvis av kilometer frå Oslo, som om denne handlinga bygde opp under konklusjonen han hadde komme fram til der heime, at handlinga hadde tilbakeverkande kraft, og at den var sjølvforsterkande. Kanskje var det dette som var handlingskraft? Robert var fylt av det, og han kjende seg levande. Likevel minte han seg sjølv på at alle dei gamle spørsmåla rundt brotet med Maya hadde meldt seg med full styrke på vegen ned, og det var berre timar sidan. Han fann det derfor best å utsette framstøyten sin til han hadde funne ut av kva det var han eigentleg ville. Han ville sove på det. Kanskje ville han oppsøke henne i morgon? Han ville i alle fall oppsøke huset. Han hadde adressa.

Han snurra litt på glaset før han sette det til munnen og lét den siste resten renne inn. Ved ein haldeplass på vegen framom han stansa ein buss fylt med eldre turistar. Dørene opna seg. Turistane kleiv ut i rekker og begynte å strøyme innover i byen. Dei trekte store trillekoffertar etter seg langs fortauet. Lyden av harde plasthjul mot brusteinen. Alt alvoret. Det likna eit ritual. Store pattedyr som trekte seg tilbake for å døy. Han bad om rekninga. Løpeguten skunda seg bort med betalingsterminalen og vart ståande med blikket stivt retta fram til Robert hadde gjort opp for seg.

Det var seint, men det var framleis aktivitet i lobbyen. I ei av sofagruppene sat to par og prata gebrokkent engelsk med kvarandre. Mennene hadde konjakk framom seg, damene heitvin. Dei prata slik par ofte pratar, omstendeleg, med støttehjul på alle kantar. Dei kikka opp då han passerte dei. Han smilte og nikka. Baren låg i det eine hjørnet 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 12

av lobbyen, diametralt overfor resepsjonen, der Manuel no hadde gått av vakt. På den andre diameteren låg inngangen i det eine hjørnet, og eit slags bibliotek med datamaskinar i det andre. Ved ein av datamaskinane sat mannen med lommeur og grått hår og skjegg. Han var rett i ryggen. Den eine handa låg i fanget. Den andre førte musa omstendeleg rundt i bogar. Frå tid til anna bøygde han seg fram og myste mot skjermen før han trykte presist med peikefingeren. Robert stilte seg i baren. Den var forma som ein halv hestesko. Det stod krakkar rundt den, og rundt der igjen spreidde bord og stolar. Ved eitt av borda sat eit par og følgde med på ein film som gjekk på tv-en i enden av baren.

Ved eit anna sat to eldre damer med kjolar, høge hælar og sminke. Begge hadde kort hår som var farga i blonde og litt for kunstig samansette nyansar. Dei prata tysk og lo kokett. Baren var ubetent. Det gjorde Robert trist at baren kunne stå uvakta. Det gav han lyst til å rappe ei av flaskene som stod der. Han kikka rundt seg og møtte blikket til den eine av dei tyske damene. Ho sa: – Berre trykk på knappen.

Engelsken hennar var prega av ein slepande tysk aksent.

Veninna hennar fniste. Han snudde seg og trykte på knappen. Straks etter dukka bartenderen opp. Robert bestilte ein dobbel whisky. Han tok den med seg, smilte høfleg idet han passerte dei tyske damene, og sette seg ned ved ein datamaskin bortanfor mannen med grått hår og skjegg.

Han tenkte at han smilte for mykje. For høfleg. For påtatt.

Det var for defensivt. Han opna ei avis og skrolla nedover.

Han tenkte at han burde legge seg til eit meir nøytralt uttrykk. Eit meir avventande uttrykk, eit som tok høgde for potensialet i situasjonen, som representerte gjennomsnittet, eller tyngdepunktet av eventualitetar som kunne oppstå, slik at vegen til alle andre uttrykk vart kortast mog

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 13

leg. Eit fysiognomiens origo. Mannen med det grå håret og skjegget nikka til han. Leppene var knipne saman til eit uttrykk som undertrykte eit anna uttrykk, tenkte Robert, eit smil, eller kanskje eit flir. Denne ambivalente grimasen gjorde det vanskeleg å tyde mannens sinnstilstand, så Robert forma eit tilsvarande utrykk og nikka tilbake. Han opna mailen. Det var ingen nye brev frå Maya. Han opna i staden det gamle, og las det endå ein gong: Robert, du har så fine ord. Men det er ikkje nok.

I morgon reiser eg sørover. Eg vil ikkje høyre frå deg. Håpar du forstår. M. Det var fleire andre brev som var nye, dei fleste frå skulen, alle handla om fråværet hans. Han sletta dei. Han likte ikkje å ta for mange bekymringar inn over seg. Synergieffekten.

Han lukka mailen og sukka. Den gamle mannen må ha høyrt det, for han kikka opp, og sa: – Horace, Horace Lindtner. Han strekte handa fram. Robert kikka uforståande på andletet til mannen, deretter på handa. Så strekte han fram si eiga hand og sa: – Robert, Robert Frahm. Mannen som kalla seg Horace, sa: – Prate om det? Engelsken hans var tysk. Røysta var mørk, ruglete, truleg raspa opp av sigarettrøyk og brennevin. Han sa: – La meg spandere ein drink. Han var allereie på veg mot baren før Robert rakk å svare. Ganglaget var stødig på ein forsert måte. Robert svarte, mest til seg sjølv: – Det er berre nokre synergieffektar. Ein drink hadde vore bra.

På veg til baren nikka Horace til dei tyske damene. Han smilte ikkje. Andletet hans var prega av eit alvor, det grensa 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 14

til misnøye, tenkte Robert, men han verka ikkje uvenleg av den grunn, berre mindre forstilt, meir direkte, så direkte at Robert fann det vanskeleg å seie nei til å drikke med han.

Han reiste seg frå pc-en og gjekk inn i biblioteket. Veggane var dekte av skinnrygga bøker. På golvet låg eit persisk teppe, og Chesterfielden var spreidd utover, som flokkar av tunge dyr på ei slette. Han sokk ned i ein av stolane framfor peisen. Eit rektangulært laftverk av vedkubbar lente seg mot bakveggen klart til å settast fyr på, men det var ikkje årstida. Over peisen hang ein utstoppa sverdfisk med sverdet peikande skrått ut i rommet. Horace kom inn og sette ned eit brett med øl og whisky på bordet framfor han.

Robert sa at det var for snilt. Horace sa at det berre var tull, at Robert berre måtte sette i gang med å drikke: – Drikking hjelper alltid. Horace var ein liten mann med stor mage, han måtte halde pusten medan han sleppte seg ned i den djupe stolen som stod overfor Robert sin. Han sa: – Eg likar ikkje folk som ikkje drikk. Eg klarer ikkje å stole på dei. Det er noko nedlatande ved det: Alkohol er eit effektivt maktmiddel, det å avstå frå den. Orda hans skralla som fjernt torevêr. Han kremta, skrallinga letta, og han heldt fram: – Før eller seinare vil ungdomen avvise alkoholen.

Det vil verte det smartaste opprøret som nokon foreldregenerasjon har sett. Det vil øydelegge foreldra, dei vil ganske enkelt måtte gi etter, dei vil ganske enkelt måtte gi opp.

Robert fann ingen innvendingar. Han bøygde seg fram og løfta det eine whiskyglaset. Han sa at Horace ikkje trong uroe seg, han skulle nok drikke. Dei strekte glasa mot kvarandre, dei skåla og sette glasa mot munnen. Horace lente seg tilbake, ryggen var rak, beina samla og handflatene kvilte mot låra. Han hadde press i buksa og skjorta. Eit fast ytre og eit laust indre, som ei ròten frukt med friskt skal. 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 15

Robert tenkte på padda frå Paddeborg. Han stira på Robert ei stund. Så spurde han om det dreidde seg om ei jente.

Robert svarte ikkje på spørsmålet med ein gong. Han kikka ned. Han tenkte seg om, og kom fram til at det faktisk kunne seiast så enkelt: Ja, det dreidde seg om ei jente. Han såg på Horace, kneip leppene saman og kikka ned i glaset som var omslutta av falda fingrar. Han spurde korleis han kunne sjå det. Horace sa: – Det dreier seg alltid om ei jente.

Det var ein poet som sa at av alle skjebnar i verda, er det ikkje vanskelegast å vere den dumme; det vanskelegaste er å vere den smarte, for sjølv om vi alle er einsame, så er det berre den smarte som verkeleg erkjenner det. Robert sa at ein vel ikkje treng å vere smart for å skjøne at ein er einsam når kjærasten forsvinn. Horace sa at ein kanskje ikkje treng det, men at ein treng å vere smart for å innsjå at ein var einsam allereie før ho drog. Robert sa ikkje noko til det.

Korleis begynne å fortelje om ei jente? Korleis begynne å fortelje om Maya? Korleis kunne han forklare seg sjølv og henne utan at det høyrdest ut som eit kva som helst forhold? Kva var det med hans kjærleik som skilde den frå andre kjærleikar? Kva var det med hans jente som gjorde henne så unik? Kva kunne han fortelje denne tyske mannen som ikkje ville få han til å tenke at han hadde høyrt nøyaktig det same tallause gonger før? Kanskje ikkje noko.

Kanskje var det ikkje noko nytt under sola. Kanskje var det ikkje noko nytt ved hans historie, kanskje stamma også den frå den same sjablongen som alle andre historier stamma frå. Kanskje kunne også denne historia oppsummerast i dette eine augeblikket, tilbliinga, punktet der noko vert til, der eit ingenting endrar seg til eit noko, i seg sjølv den mest uforståelege endringa av alle, den absolutte motsetnad, eit 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 16

tidsskilje, utløyst av ein situasjon eller eit innblikk, der det som på den eine sida ikkje hadde meining, på den andre sida brått får meining, der det som ikkje betydde noko, brått betyr alt, at ein plutseleg får ei innsikt, og at ein med denne innsikta ikkje på noko vis kan skjøne korleis ein tidlegare klarte seg utan. Kanskje var det nettopp dette som var poenget til Horace, at det også var slik med jenta, at denne nyvunne innsikta om henne, om hennar betydning, denne nye tilstanden av klarheit, var den rikaste tilstanden ein kunne oppleve, men at det også var den fattigaste, den mest einsame. For i erkjenninga av at dette var jenta, så låg det også at ein var heilt åleine om denne innsikta. Verda var elles den same som før. Alt var ved det gamle. Viss ein opna vindauget og kikka ut, så ville det framleis vere sol, eller det ville regne, eller blåse, eller kva det var det gjorde.

Fuglane ville framleis synge eller kvitre i trea som framleis stod der og skugga over vegen som framleis slyngde seg gjennom porten som framleis opna seg for heile verda slik ein med nye auge framleis forstod eller misforstod henne.

Kvardagen ville framleis vere kvardag, han ville også vere seg, og jenta jenta. Men samstundes ikkje. Alt som var før dette augeblikket, ville også vere etter. Men det ville bety noko anna. Det ville framstå i ein annan glans. I djupare farger. Noko så enkelt som måten ho gjekk på, korleis stroppen på veska hang over skuldra, korleis håret fall og handleddet hadde denne knekken fordi dei ytste ledda på tre av fingrane kvilte i bukselomma, korleis blikket var ufokusert fordi tankane var andre stadar, stadar som framkalla noko som såg ut som eit smil, men som eigentleg berre var ein distraksjon, i ei verd av abstraksjonar, ein distraksjon, som likevel betydde alt, fordi den romma alt det som var henne, og den skilde henne frå alle andre, den 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 17

gjorde henne til henne. Og fordi det var slik, så ville også alt anna endre seg, fordi alt anna ville relatere seg til henne.

Han trefte henne på Kunstnernes Hus. Det var ein seinsommardag i Oslo og lokalet var fullpakka av kunstnarar og kvasikunstnarar, intellektuelle og kvasiintellektuelle, åndsmenneske og åndssnobbar, kulturinteresserte og kultursnobbar, A-kjendisar, B-kjendisar, C… og alle typar menneske som passar inn i ein høgkulturkategori. Robert hadde flytta til Oslo for å begynne med arkitekturstudium.

Det han eigentleg ville, var å lage videokunst, men søknaden hans til Kunstakademiet hadde ikkje nådd heilt inn, han stod på venteliste, men han tenkte at det ville ordne seg, at han ville rykke fram i køen fordi nokon ville falle ifrå, eller ganske enkelt fordi nokon ville oppdage verdien i det han hadde laga. Han såg derfor på studia sine som foreløpige, og han rekna sine medstuderande vener som foreløpige. Likevel var han i ferd med å gli inn i miljøet, han var i ferd med å ta farge av miljøet, og han hadde ikkje noko mål om ikkje å gjere det, sjølv om det ikkje var arkitekt han skulle verte, han var tvert imot begeistra for impulsar, og han sorterte rundt, som alle andre, i desse nye straumane av meining, mote og smak. Det utvikla seg likheitstrekk. Det utvikla seg ein konsensus, og sjølv om han ikkje ville vere ved det, så var det mogleg å kategorisere både han og venene hans. Eitt trekk var openbert: Dei frekventerte dette huset, som dei også insisterte på å vere på fornamn med ved å kalle det for Huset. Eit anna trekk var språket, diskusjonane og sjargongen. Dei kunne prate om alt frå politikk til sport, men oftast prata dei om arkitektur, dei prata om former, fargar, skugge, djupne, rom, linjer og lys. Dei prata om innsida av huset dei sat i: Voluminøst 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 18

raust, som produksjonshallen i ein fabrikk, kunne den eine seie, eller transitthallen ved ein travel terminal, kunne den andre seie, den nakne betongen, det høge taket, den breie trappa opp til det øvre nivået, som ein lovnad, kunne den tredje seie, og overlyset, den spelande lysnisjen langs heile ytterveggen oppunder taket, som om overetasjen var i ferd med å lette. Dei prata om utsida av huset dei sat i, og den eine kunne seie: Fasaden liknar på ein hatt der baldakinen er bremmen og terrassen er den tomme augehola der folk stimlar saman for å drikke kaffi, og vere, ikkje noko meir enn akkurat, auge. Den andre kunne vere ueinig, og seie: – Fasaden liknar heller ein focaccia, det er noko med teglsteinen, den liknar strukturen i eit brød, altså, det vil seie; byggets overordna bodskap er brød og sirkus.

Robert sitt inntrykk av alt det som gjekk føre seg i dette huset, var også at det hadde likskapar med eit sirkus, heile dette aparte persongalleriet, det utartande sosiale spelet, alle artistane, kunstnarane, og all kunsten. Han plasserte seg sjølv noko nærare normalen, det gjorde han ut ifrå ei samanlikning med dei andre gjestane, men han deltok likevel i dei luftige diskusjonane, og dersom ein utanforståande skulle ha overhøyrt desse samtalane, så ville han truleg ha tenkt at dei var svulstige. Ein utanforståande kunne for eksempel vere ein person som ikkje hadde flytta frå sitt opphavlege miljø. Ein person som ikkje hadde flytta til ein større by for å begynne å studere eit nytt fag. Ein person som ikkje hadde budd på hybel mutters åleine i ein alder av nitten år. Ein person som ikkje hadde vore nøydd til å skape varige venskap basert på ingenting anna enn eit lokale og ei folkemengde. Altså ein person som aldri hadde måtta redefinere seg. Og ein person som aldri hadde sete mellom 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 19

likesinna på Huset ein kveld i august og kjent på euforien i det å lykkast med dette.

Det var skulen som hadde ført dei saman. Men dei diskuterte også andre ting enn arkitektur. Dei diskuterte damer.

Dei dulta i kvarandre med olbogane, dei følgde diskré kvarandre sine blikk, og dei kommenterte.

Horace lo. Latteren var ein buldrande latter. Den gjekk over i hoste, og han måtte drikke whisky for å klarne røysta. Han sa at verda ikkje hadde endra seg mykje. Han uttalte v-ar der det skulle vere w-ar, s-ar der det skulle vere th-ar, han konstruerte setningane omstendeleg på tysk vis, og Robert tenkte at det stadfesta det han sa om verda, at den ikkje endra seg. Han snakka ivrig om rumper, han snakka intimt om rumper, og Robert tenkte at det engelske språket, som vanlegvis hadde ein slik komfortabel distanse i seg, vart for nært med denne tyske uttalen. Kanskje hadde det også noko med mannens alder å gjere, at han var diskvalifisert frå dette temaet berre i kraft av å vere så gammal som han var, sjølv om han ein gong hadde vore ung, og sjølv om rumper, som geometrisk form, ikkje burde kjenne nokon alder. Det fanst ein kategori som gjerne vart brukt om aldrande menn dersom fascinasjonane deira varte ved og kom til syne, og det var tanken på denne kategorien som gjorde Robert ukomfortabel, han ville ikkje sjølv kalle Horace ein gammal gris, men det at Horace prata i veg tilsynelatande upåverka av denne kategoriens eksistens, gjorde at Robert sjølv tok på seg skammen som knytte seg til emnet. Horace sa at rumper fascinerte han, at han alltid hadde kikka på rumper, at han framleis gjorde det, til og med guterumper. Grunnen, sa han, var at det var her heile 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 20

fysikken låg. Det hadde ikkje så mykje med seksualitet, som det hadde med kroppens funksjonalitet å gjere, her låg alle hemmelegheiter, her låg alle årsaker, feil og følgefeil, alt låg her, menneskets essens, i rumpa, og i hoftene, alt anna var berre konsekvensar og kompensasjonar. Robert vreid seg i stolen og la det eine beinet i kross over det andre. Horace sa: – Det er derfor vi alltid kikkar på rumper, fordi det er her all nødvendig informasjon ligg, nøkkelen til å skjøne korleis kroppen fungerer, korfor beina går som dei går, korfor føtene peikar slik dei peikar, korfor ryggen svaiar som den gjer, korfor brystet struttar, korfor armane svingar og nakken kneisar, alt ligg der, i rumpa. Robert nikka. Det analytiske ved resonnementet til Horace gjorde Robert rolegare, den anatomiske tilnærminga. Han sa: – Hmm. Så det ein ser etter, er så lite kompensasjon som mogleg?

Horace sa at han ikkje lenger visste. Han sa at kroppen i seg sjølv kanskje er ein kompensasjon. – For kva?

– For sjelas utilstrekkelegheit. Horace såg langt ut i lufta.

Etter ei stund var han tilbake i seg sjølv. Han bad Robert fortelje om Maya. Robert sa: – Maya trong ikkje å kompensere.

Av og til stemmer alt. Han kunne ikkje hugse kva det var han hadde sett etter den gongen, eller om han i det heile tatt hadde sett etter noko spesielt. Men han hugsa at han og nokre kameratar hadde trengt seg saman rundt eit høgt bord i nærleiken av den mobile baren ved inngangsdøra.

Lokalet var fullt av feststemde. Dei nakne betongflatene gjorde akustikken rotete. Lydar vart kasta rundt overalt.

Det var ikkje råd å få noko heilheitleg grep om dei, berre brokkar av utsegner, toppen av latterkuler, musikken som eit lågterskeltilbod. Folk stod tett, folk sat i trappa heile 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 21

vegen opp, folk strøymde kontinuerleg inn gjennom dei opne dørene. Så kom det eit olbogedult.

Det finst mange måtar å komme inn i eit rom på. Nesten like mange som det finst typar menneske. Robert følgde med på inngangar. Han orienterte seg mellom ulike typar menneske og ulike typar entrear. Han kartla kjenneteikn.

Det fungerte best for single entrear. Dersom folk kom i grupper, var det ikkje mogleg å seie noko særleg om kvar enkelt. Det var for mykje kamuflasje, for mange støttepunkt, for mange stadar å gøyme seg til at ein kunne lese noko ut av rørslene. I ei gruppe var det ingenting som stod på spel. Den enkeltes personlege tyngdepunkt låg utanfor dei sjølve ein stad, som om personlegheita var outsourca.

Viss folk kom parvis, var dei også beskytta, då av denne, liksom, trojanske dialogen, stor, flott og skinande, til dei var velberga innanfor. Når folk kom åleine, var dei nakne. Det hende det var vondt å sjå på. Det fanst til dømes karakterar som var sjølvutslettande. Nokre av dei glei berre inn, tilpassa rørslene og uttrykket automatisk, som om dei var styrt av ein flokkmekanisme, dei smilte av årsaker dei ikkje kjende, skritta i retningar som var uoversiktlege, følgde den ledige golvflekken viljelaust rundt. Andre lét kompleksa styre slik at kroppsspråkets ordforråd degenererte til dette eine ordet, unnskyld, i storleik ein til ein. Det fanst måtar å skjule denne underkastinga på. Ein kunne stålsette seg, forsere ingenmannslandet raskt og slå seg ned i tryggleik blant sine eigne. Ein kunne også gøyme seg bak ein mobil. Ringe ein ven. Eller ringe ein fiktiv ven. Robert kategoriserte entreane ut ifrå graden av sjølvkjensle, langs ein skala som steig frå dårleg til god, med alle gradar imellom. Dei med god sjølvkjensle kosta det ikkje noko å gjere entré. Dei ensa ikkje 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 22

blikka, eller dei brydde seg ikkje. Dei gjorde krav på plass, dei insisterte på rommet rundt seg. Også desse kunne det vere vondt å sjå på, dei som tørsta etter merksemd. Robert hadde først kategorisert desse som sjølvsikre. Men han kom etter kvart til at det ikkje var tilfelle. Det gjekk opp for han at skalaen ikkje burde vere eindimensjonal, men i alle fall todimensjonal. Kanskje også tre. Kanskje var entréens natur til og med for kompleks til å kategoriserast. Då han orienterte seg etter olbogedulten, fekk han også auge på ei jente som han ikkje klarte å plassere i systemet sitt.

Det skulle enno gå lang tid før han visste at namnet hennar var Maya. Grunnen til det var at alt som hende herifrå, hende utanfor hans kontroll, det unndrog seg alle kategoriane og systema hans, det var utanfor rekkevidde, i ein slik grad at han ikkje eingong prøvde å nå det. Ingenting av det han håpa på skulle hende den kvelden. Men alt det han kunne ha håpa på, skulle likevel hende. I dette låg det at hans oppleving av livet var fattigare enn det livet faktisk hadde å by på. Kanskje kunne dette kallast naivitet, eller kanskje det først kan kallast naivitet når ein praktiserer aktivt i gapet mellom det innbilte og det faktiske. Ikkje passivt, eller avventande, slik tilfellet var med Robert. Uansett definisjon, så kan naiviteten, utover det å vere ein ung manns byrde, også sjåast på som hans privilegium, hans vilje og evne til å la seg kjenne det han intuitivt kjenner, til å respondere slik han instinktivt vil respondere, og elles la det hende det som hender.

Maya unndrog seg entrésystemet til Robert fordi ho hadde eit vesen som var framandt for han. Han kunne ikkje kle av henne, og ho trigga dermed lidenskapen hans for blottstilte 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 23

menneske, for nakenheit. Entreen hennar lét ikkje til å ha noko med sjølvkjensle å gjere i det heile. Den verka å vere frigjord. Til dømes lét ho seg ikkje merke med konvensjonar om korleis blikket skal sveipe i eit lokale med ukjende menneske, uskrivne reglar om kor lenge blikket kan kvile ved nye andlet og kor lenge ein kan søke ut over seg sjølv i ei folkemengde, før ein fell tilbake i seg sjølv. Alt dette sette ho til sides, som om ho var driven av ein appetitt, og det var denne appetitten som var framand for han. Den var synleg, og den fekk han til å tenke på natur og attrå. Den var ærleg og naken, men så sterk at han ikkje kjende nakenheita igjen. Berre dette at ho ikkje strekte hals! Det stridde mot all etikette. Robert tenkte at ho ikkje hadde skrive under på samfunnskontrakten. Det var ukorrekt. Det var friande.

Ho hadde ein lys og lett sommarkjole som føydde seg der den skulle. Ho hadde seinsommarleg hud, brunt, langt hår med fall, og eit blikk som såg, som ikkje berre sveipte, og det dvelte då det møtte Robert sitt. Han skunda seg å drikke frå glaset sitt. Han ville drikke sakte for å behalde glaset lengst mogleg framfor andletet. Men det var brått tomt, og han måtte sette det frå seg. Han var naken, og ho såg framleis på han. Så smilte ho, og snudde seg bort.

Kameratane hans lo. Nokon spurde kva det var for noko?

Robert hadde ikkje noko svar på det. Han visste ikkje kva det var for noko. Han trekte på skuldrene og bana seg veg ned på toalettet. Han stod litt i dokø og fekk samla seg.

Deretter stod han litt i barkø og fekk samla seg endå litt til.

Han var tilsynelatande i balanse då han vende tilbake til bordet med ein ny runde øl. Praten var allereie milevis av garde. Han hengde seg på med eit påtatt nærvær. Nokon fortalde noko om noko han hadde sett eller høyrt, og 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 24

Robert sa ja, eller han sa nei, eller han lo, eller han laga lydar som forma seg etter dei andre sine lydar, men med sideblikket følgde han heile tida med på kor jenta var. Som om ho kunne angripe kva tid som helst.

Han var fylt av ein ambivalens. Det kjendest som om han muterte der han stod, som om alle cellene hans delte seg, i ein ubrukeleg del, og ein brukeleg. Han var varm. Han var kald. Han var nervøs. Han var komfortabel. Han var forsert. Han var naturleg. Han var redd. Han var fryktlaus.

Han var audmjuk. Han var hovmodig. Nokon ville ut og røyke. Han sa ja. Og han sa nei. Dei andre forsvann ut på terrassen. Han vart ståande igjen ved bordet. Han stod slik folk bruker å stå på utestadar når det begynner å verte seint, når det edruelege presset frå hundrevis av auge ikkje lenger er edrueleg, når presset ikkje lenger er eit press. Han kikka litt ut or vindauget. Han kikka litt på mobilen. Han kikka rundt i lokalet. Og der, litt til høgre for han, i baren som låg inst i lokalet, møtte han blikket til jenta. Langt inni seg kjende han eit varmeangrep som forplanta seg utover. Han vart fylt av ein søt angst. Han måtte svelge fleire gonger. Ein raude starta nedst på ryggen og utvikla seg til ei slags frysning som gav han gåsehud heilt opp i hårrøtene. Han frykta for at håret skulle reise seg, så han klappa det flatt med handa. Jenta stod halvt vendt bort ifrå dei ho var saman med. Ho heldt ein drink med den eine handa. Den andre kvilte på veska som låg på bardisken. Ho var underleg roleg.

Ho smilte. Robert var ikkje roleg. Han var midt i ei kampsone. Eigenskapane hans stod mot kvarandre. Dei barka saman. Det var ikkje råd å få tenkt klare tankar. Han ville snu seg bort. Men han gjorde det ikkje. Det var noko i han som klarte å motstå impulsen. Han klamra seg fast trass i alt 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 25

det som prøvde å få han til å sleppe. Han prøvde å smile.

Men han var usikker på korleis det såg ut frå utsida. Innvendig storma det. Tanken på at smilet sannsynlegvis var mislykka, framkalla ei skam i han og fekk stormen til å tilta.

Men jenta heldt blikket hans fast. Og Robert heldt seg fast i hennar. Han var i ferd med å gjere retrett, men han klarte å samle seg om denne eine tanken, denne eine oppgåva, å gjengjelde blikket, å sjå henne inn i auga, som om det gjaldt livet. Så stilna det. Litt etter litt. Kampen, stormen, pulsen.

Det roa seg. Han var uskadd. Han hadde overlevd. Alt anna var borte, men han var der, han, og jenta, og dette mellomrommet, fylt til randa av eit måkeskrik han trudde han kunne høyre utanfor. Han tenkte: Alt begynner her. Det kjendest som om han heile tida hadde levd i ei virtuell verd, og først no landa i den verkelege. Han landa i sin eigen kropp, kjende at den fungerte, fingrane, hendene, armane, beina, brystet. Alt fungerte. Andletet fungerte. Han smilte.

Jenta smilte tilbake. Han tok eit vaklande steg til sida. Han tok endå eitt, og han var på veg over golvet, som ein månelandar, heile tida utan å miste blikket. Han stilte seg framfor henne i baren. Han sa ingenting. Ho sa ingenting. Det var ingenting å seie. Dei stod slik. Det gjekk eitt minutt, det gjekk to, det gjekk tre minutt, og han tenkte at han kjende henne betre enn han kjende nokon annan. Jenta lét veska ligge på disken, og flytta handa si til hans, ho tok rundt den og strauk tommelen over handbaken. Ho sette frå seg drinken, tok veska og begynte å gå. Ho heldt blikket hans heilt til ho måtte sleppe det og vende seg framover. Ved utgangen vende ho seg tilbake igjen og såg på han. Så forsvann ho.

Robert stod igjen i baren og stira etter henne. Han ville følge etter, men han gjorde det ikkje. Blikket hennar inn

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 26

baud ikkje til det. Blikket hennar overlét han til lokalet, til baren, til venene som han etter kvart registrerte ved bordet han hadde forlate. Han gjekk ut for å kikke etter henne, men ho var borte. Han tok seg ein sigarett på terrassen.

Han gjekk inn igjen og spurde dei som jenta hadde stått ved sida av i baren, om namnet hennar. Men dei visste det ikkje, dei kjende henne ikkje. Han stilte seg mellom venene ved bordet. Heile tida kasta han blikk mot inngangen, men det var aldri ho som kom.

Horace Lindtner lente seg ein tanke fram i Chesterfielden.

Han drakk den siste resten med øl. Whiskyglaset hans var allereie tomt. Han kneip leppene saman. – Så jenta forsvann berre? Robert roterte glaset i handa slik at whiskyen strøymde rundt og forma seg som om det var eit sluk i botnen. Han nikka og tømde innhaldet i seg. Horace brumma fram eit hmm. Han lente seg tilbake i stolen. Han strauk seg over skjegget og tagde, slik kloke menn stryk seg over skjegget og teier. Robert gjekk i baren og kjøpte nye rundar.

Tv-en var skrudd av. Paret som hadde sett på den, var borte. Dei tyske damene var også borte. Kanskje dei hadde gått og lagt seg.

Horace sat på same viset då han kom tilbake med serveringsbrettet: rett i ryggen, beina samla, den eine handa flatt på låret og den andre i skjegget som var så stritt at det ikkje lét seg forme, likevel strauk han det som om det berre var eit spørsmål om tid før det ville gi etter. – Trefte du henne nokosinne igjen? Robert sette seg til rette i stolen. Heile tida hadde han trudd at han skulle treffe henne igjen, men tida gjekk, og ingenting hende. Han hadde ikkje visst noko om henne, og han hadde ingen trådar som kunne leie han til 

Lucida ferdig_Layout 1 19.09.13 08.38 Side 27

henne, eller seie kven ho var. Det einaste haldepunktet han hadde, var Huset, så han heldt fram med å henge der. Som oftast gjekk han med vener, men han kunne også gå åleine, då kunne det hende at han sat på terrassen og kikka utover medan han innbilte seg at han hadde mista nokon på havet.

Då vinteren kom, begynte den manglande skuleinnsatsen hans å gi seg utslag. Han hadde fått fleire kritiske tilbakemeldingar på oppgåvene sine, og eksamen nærma seg utan at han var budd. I byrjinga av semesteret hadde han rekna seg som foreløpig ved studiet, han stod på denne ventelista til Akademiet, og denne ventementaliteten kom etter kvart til å prege heile tilværet, sjølv etter at Akademiets avslag var endeleg. Han venta med å betale rekningar. Han venta med å melde adresseendring. Han venta med å finne seg stad å bu. Han avventa alt som hadde med videokunsten å gjere.

Inntil vidare låg han i sovepose på sofaen i eit kollektiv av medstudentar, og der var det dårlege vilkår for prosjekt og privatliv. Han hangla seg gjennom det normerte skuleopplegget, men då våren kom og Akademiets søknadsfrist nærma seg på ny, tenkte han på lite anna enn korleis han kunne få til ein søknad som var god nok. Det var ikkje det at han var uinteressert i arkitektur eller misnøgd med skulen, men han hadde fått denne leie starten, og det hadde han i hovudsak fått fordi det var noko anna som opptok han meir, det var noko anna han brann for, og det var kunsten. Han dreiv med teikning, måling, fotografering og skriving, men det var videokunsten han ville satse på, det var den han ville bruke tida si på, rammene var rause, alt kunne filmast, alle ideane som stadig slo ned i han, han trong eit utløp, han var uforløyst, og han trong forløysing. 