Aafje Horst, al veertig jaar kostuumontwerper

“Dit heb ik nog nooit eerder meegemaakt”, zegt Aafje, “dat de voorstelling na de première werd stopgezet.” Twee dagen voor ons gesprek in haar atelier aan de Oosterhamrikkade vond in Stadskanaal de première plaats van de kerstvoorstelling ‘Broodkapje en een stuk of zeven geitjes’. Een dag later moesten de theaters de deuren sluiten vanwege de nieuwe lockdown. De try-outs en de première waren uitverkocht, dat waren drie keer 600 toeschouwers.

“Vorige week kon dat allemaal nog en nu zit ik thuis. Nou ja, zitten... Dit rek hangt helemaal vol met kostuums van de productie en die ga ik allemaal wassen. Ook de pruiken, want je weet niet hoe lang die opgeslagen moeten worden.”

“Hoe lang ik in het vak zit? Even denken, ik begon op m’n drieëntwintigste, ben nu drieënzestig, dat is veertig jaar. Dus dit is een jubileumjaar! Dat realiseer ik me pas nu ik het zeg!” Door die levenslange ervaring is het werk er gemakkelijker op geworden. “Dat is lekker,” zegt Aafje, “maar ik weet niet of ik - naarmate ik dit langer doe - ook beter ben geworden. Soms zie ik dingen terug en dan denk ik: zóó, dat zag er goed uit! Zelfvertrouwen heb ik eigenlijk altijd wel gehad. Ik ben niet onzeker over mijn kwaliteiten. Ja, vroeger waarschijnlijk wel. Ik ben rustiger geworden omdat ik nu beter weet hoe lang het duurt om iets voor elkaar te krijgen. Ik heb vaak bijzondere stoffen nodig en ik weet ondertussen waar ik die kan halen. Inmiddels heb ik een arsenaal aan winkels en adressen op ‘t internet waar ik terecht kan. Dat is iets wat je opbouwt. Zo dacht ik voor ’Broodkapje’ naar Amsterdam te moeten voor een paar hele speciale dingen maar ik heb het allemaal in het noorden kunnen krijgen. Het mooiste bont heb ik in Meppel gekocht, daar kan Amsterdam niet tegenop.”

‘Broodkapje’ is een traditionele kerstvoorstelling die gebaseerd is op de oude Engelse traditie van de ‘Christmas Pantomime’. Nadat toneelgezelschap De Voorziening jarenlang een ‘panto’ maakte in Groningen, pakte drie jaar geleden actrice Alina Kiers die draad weer op. Ze strikte noordelijke grootheden als Bert Visscher, Arno van der Heyden, Jan Veldman en Frank den Hollander en maakte met hen het succesvolle ‘Sneuwitje en een stuk of zeven dwergen’. De meesten doen nu weer mee. “En als Bert Visscher meedoet dan verkoopt het altijd wel uit”, zegt Aafje.

“Ik doe Bert Visscher al 25 jaar, als het er geen 30 zijn. Dat zijn grote shows, er zitten meestal wel 15 tot 20 kostuums in.”

“Ik noem mezelf kostuumontwerper, maar als er niet genoeg budget is om het uit te laten voeren dan maak ik het zelf. Wat ik bedenk kan ik ook maken en naaien vind ik leuk. Op academie Minerva werd ik toegelaten voor vrij schilderen, maar in het eerste jaar ben ik overgestapt naar mode. Binnen die modeafdeling deed ik theaterkostuums. Dat heeft waarschijnlijk met mijn moeder te maken want die had een groot kostuum-

verhuurbedrijf in Eelde. Als kind zat ik vooraan in de zaal bij de operettevereniging die bij mijn moeder de kostuums had gehuurd. Zij had echt duizenden kostuums. Het bedrijf is verkocht. Ik heb er even aan gedacht om het over te nemen maar ben toch wel blij dat dit niet doorging want ik ben nu veel vrijer. En zakelijkheid is bij mij echt een ontbrekend stukje”.

Aafje laat me aan aantal schetsen zien van de kostuums voor ‘Broodkapje’. “Kijk, dit is Alina. Zij heeft een dubbelrol, ze is ma geit maar ook de hoerige tante die een relatie had met de wolf. ‘t Is echt een maf verhaal. De scènes met de geitjes vind ik de allerleukste. Daarvan hadden er van mij nog meer in mogen zitten”.

We nemen even een pauze en steken allebei een sigaret op. Rokers onder elkaar. We bekijken elkaars persoonlijke zakformaat asbakjes. Aafje denkt terug aan wanneer ze begonnen is die bij zich te dragen. “Ik heb eens meegewerkt aan een film die opgenomen werd in Spitsbergen. Daar kreeg je een flinke boete voor het weggooien van een peuk. De film heet ‘Waar blijft het licht?’ en was een coproductie van verschillende landen. Dat is nu zo’n 20 jaar geleden maar ik droom er nog wel eens van. We waren daar drie maanden in de winter en drie maanden in de zomer. We sliepen in een barak, zo’n lange houten slurf met links en rechts kamertjes. Echt in the middle of nowhere. Het was spannend, soms gevaarlijk en vooral heel erg koud natuurlijk, maar daar kun je je beter tegen beschermen dan tegen de hitte. We hebben drie weken over de Noordelijke IJszee gevaren om alle zee-opnames te maken. Het was een fantastisch avontuur. Ik werkte samen met Yan Tax, een internationaal bekende kostuumontwerper. Als zijn assistent

had ik met hem gewerkt aan de Abe Lenstra productie en aan de achtdelige serie voor televisie ‘Wij Alexander’ en toen vroeg hij mij voor deze film. Op het laatste moment ging hij zelf niet mee. Als ontwerper hoefde hij er niet naar toe, zei hij, maar hij vond het gewoon te koud! Dankzij hem heb ik heel bijzondere dingen gedaan”.

Ik vraag Aafje nog naar haar geschiedenis met de Oosterpoort. “Mijn eerste kamer in Groningen was aan de Anna Paulownastraat, dus aan de overkant van ’t spoor. Maar als iemand mij vroeg waar ik woonde dan zei ik: in de Oosterpoort, want dat wilde ik zo graag. Ik vond er iets te huur en ik ben altijd in de Oosterpoort blijven wonen.”

Als er geen lockdown meer is staat ‘Broodkapje en een stuk of zeven geitjes’ op 3 en 4 januari 2022 in de Groninger Stadsschouwburg. OO

Schetsen van Aafje Horst