Docentschap 11
maart 2015
Het verhaal van een student ‘Studenten weten perfect te verwoorden wat ze onder “goed onderwijs” verstaan’. Aldus Marloes van der Meer, Mbo-leraar van het Jaar in de MBO•krant (november 2014). Niet vreemd dus dat zij in haar eerste gastbijdrage vooral een student aan het woord laat.
Als docent krijg ik dagelijks te maken met mooie, maar ook verdrietige verhalen van mijn studenten. Een verhaal dat ik niet snel zal vergeten was dat van Liselotte. Een student Pedagogisch Werk die altijd druk was. Temperamentvol. Al snel gelabeld als ‘geen gemakkelijke student’, een label dat ze zelf had overgenomen. Maar na enkele gesprekken zag Liselotte in dat ze zoveel meer was: een kanjer in het werkveld, kritisch, met passie voor de kinderopvang. Ze mailde me onlangs dat ze ‘voor het eerst echt gelukkig’ is. Ik vroeg haar een blog te schrijven, zodat wij docenten van haar kunnen leren. Ze schreef het volgende: ‘We hebben allemaal de basisbehoefte geaccepteerd en gewaardeerd te worden om wie we zijn, maar de nadruk lag vooral op wie, wat en hoe we zouden moeten zijn. […] Ik
heb vaak gehoord wat er niet goed ging met betrekking tot mijn gedrag en dat ging samen met bekritiseerd worden en oordelen. Hierdoor kwam ik in een worsteling met mezelf en het onderwijs. Met als gevolg dat ik veel tijd en energie stopte om wel aan die verwachtingen te voldoen en rekening te houden met andermans verwachtingen. Maar door zoveel waarde te hechten aan wat anderen denken, verloor ik mezelf hierin. In het laatste jaar van mijn opleiding heb ik een docent leren kennen en hierdoor mezelf leren kennen. […] Deze docent heeft een cruciale rol in mijn leven gespeeld door altijd te blijven geloven in mijn krachten en talenten […] Het vertrouwen dat ze mij altijd gaf is zo belangrijk, omdat ik vanuit daar weer stappen durfde te zetten. Ze gaf me ook uitdagingen. Omdat ik die niet eerder kreeg, was ik
column
Een waarde(n)vol beroep! van mening dat ik dat ook niet kon, maar nu ontdekte ik juist wat ik kon bereiken. Wat ik heel mooi zou vinden is dat er in het onderwijs aandacht wordt besteed aan het leren kennen van jezelf. Want voordat je voor en met mensen werkt, is het essentieel dat je weet hoe je zelf in elkaar zit. Daarnaast vind ik het belangrijk om niet altijd je eigen ‘’bril’’ op te houden en conclusies te trekken, maar te kijken hoe de wereld er voor iemand anders uitziet en de dialoog aan te gaan met de student. Het gevoel dat je er mag zijn en dat je gewaardeerd wordt om wat je doet, zodat je kan bijdragen aan het geheel. Zodat je veerkracht kunt ontwikkelen, in staat bent om realistische doelen te stellen, om wegen te vinden en flexibel genoeg bent om alternatieve routes uit te proberen en vertrouwen te hebben in jezelf.’ Ik hoop dat het verhaal van Liselotte een inspiratiebron mag zijn voor elke docent!
Het lerarenregister en het mbo Het wetsvoorstel voor het Lerarenregister is in februari opengesteld voor internetconsultatie. Met name vanuit de wereld van het mbo is kritisch gereageerd op het voorstel. Het ministerie wil dat alle leraren vanaf 2017 zich verplicht inschrijven in het lerarenregister. Verder moeten leraren gestructureerd werken aan hun nascholing. De ‘Wet op het lerarenregister’ geeft leraren daarnaast de nodige zeggenschap over hun beroepsuitoefening. Leraren zijn immers verantwoordelijk voor het geven van goed onderwijs, waarbij een beroep wordt gedaan op hun professionele kwaliteiten. Met deze wettelijke verankering krijgen leraren enerzijds de ruimte om te handelen op basis van deze profes-
sionele kwaliteiten en leggen zij daar anderzijds via het register ook verantwoording over af. Deze drie onderling samenhangende componenten – registratie & nascholing, omschrijving van het beroep, professionele ruimte – worden gezien als een middel om de professionele ontwikkeling door leraren op een hoger plan te tillen. Mbo-proof
In de internetconsultatie vroeg het ministerie expliciet aandacht voor de positie van zij-instromers in het
mbo. Anders dan in het primair en voortgezet onderwijs maakt het mbo immers veelal gebruik van docenten die hun ervaring in de beroepspraktijk hebben opgedaan. Het vakmanschap van deze zij-instromers is voor het mbo van groot belang. Het ministerie wil graag weten op welke manier deze mbodocenten een plek in het register kunnen krijgen.
De beroepsvereniging pleit in het projectplan ‘Met het oog op de toekomst’ voor meer aandacht voor de waarden van het beroep van opleider in het middelbaar beroepsonderwijs. Een beroepsstandaard behoort daartoe. En blijkens ECBO Dimensie is dat iets wat gedragen wordt door meer dan alleen de docenten die lid zijn van de BVMBO. In het genoemde blad van het Expertisecentrum Beroepsonderwijs beschrijft Frans de Vijlder (lector aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen) eigenlijk wat de BVMBO wil uitdragen, zonder onze beroepsvereniging daarbij te benoemen. Na het lezen van zijn artikel, waarbij zoveel herkenning optreedt, wordt nogmaals duidelijk dat het mbo behoefte heeft aan eigen standaarden. Nu is het nog veel te vaak zo dat docenten in het mbo zich professional noemen, maar zich er onvoldoende naar gedragen. Er wordt gesproken over professionalisering, maar kijken naar de eigen beroepsuitoefening omhelst nu niet dat er gekeken wordt naar de waarden die behoren bij die professionaliteit. Zoals Frans de Vijlder omschrijft: ‘professionals in het onderwijs mogen eigenlijk alles’. Hij zegt terecht dat een professionele standaard ontbreekt. En dat is, aldus De Vijlder, de reden waarom docenten ‘in een slachtofferrol’ terecht zijn gekomen. Docenten zouden – en deze mening delen we zeker met De Vijlder – zichzelf moeten ontworstelen uit die positie, zich versterken (en verenigen) om tegenwicht te geven aan de druk vanuit zowel het management als de maatschappelijke opinie over het mbo. Daar komt, zowel ongeschreven in het artikel als opgeschreven in het plan van de BVMBO, de actie vandaan die ingezet dient te worden. Door de docenten zelf! Werp dat juk dus af! Laten we ervoor zorgen dat we gezien worden als een professionele groep die zichzelf controleert op de naleving van zelf opgestelde (gedrags)regels. Hier maakt het Lerarenregister deel van uit. Zoals al geschreven en onderschreven door de minister: het gaat niet goed! Er komen nauwelijks docenten bij die zich herkennen in het register. Dit hangt allemaal samen met het vertrouwen dat de beroepsgroep heeft in zichzelf en het aanspreken van elkaar daarop. De BVMBO heeft zich al vaker opgeworpen om daar het voortouw in te nemen (zoals we ook op onze website blijven verkondigen) en zal dat blijven doen. Om kort te gaan: docenten van Nederland, verenigt u! Dat kan natuurlijk in de vakbonden, zeker daar waar het gaat om een cao die in 2015 alweer zijn einde kent. Maar voor de inhoud zeggen wij: wordt lid van de BVMBO. Denk en schrijf mee aan die standaarden voor jouw beroepsgroep! We kunnen toch het beste zelf standaarden opleggen hoe er gedacht dient te worden over professioneel gedrag en het handhaven van waarden en normen binnen onze beroepsgroep? Die waarden en normen betreffen niet enkel het gedrag in relatie tot de student. Ze gelden ook voor het functioneren in het team, in het gebruik van alles wat de docent ter beschikking staat om het onderwijs zo efficiënt en effectief mogelijk vorm te geven. Daarover zouden we het eens moeten worden, zodat we eensgezind de kwaliteit van de docent en het mbo kunnen waarborgen. Daar is een beroepsvereniging als de BVMBO een prachtig instrument voor. Voor, door en van docenten.
De MBO Raad roept in een reactie minister Bussemaker op het lerarenregister mbo-proof te maken. Het gaat dan inderdaad om de positie van zij-instromers uit het bedrijfsleven. Deze docenten brengen een schat aan beroepservaring in en zijn op dit moment volwaardig lid van de onderwijsteams in het mbo. De MBO Raad pleit ervoor deze zij-instromers een volwaardige plek te geven in het lerarenregister. Die volwaardige rol geldt, aldus de MBO Raad, ook voor instructeurs en praktijkassistenten. Het register zou voor deze beroepsgroepen aparte kamers moeten bevatten.
Colofon
Benieuwd naar de verdere reactie van de MBO Raad? Ga dan naar www.mbo-today.nl. Daar vind je ook de reactie van de Beroepsvereniging Docenten MBO (BVMBO).
REDACTIE: Rutger Zwart (hoofd redacteur), Olaf van Tilburg (R&Z) en Twan Stemkens (TSt).
Rob Schrijver, Docent mbo / bestuurslid BVMBO
De MBO•krant is een uitgave van de Stichting Media Beroepsonderwijs. Deze uitgave is bedoeld voor docenten en andere onderwijsprofessionals in het mbo. CONCEPT: Ravestein & Zwart VORMGEVING: Lauwers-C TEKST: Coleta van Duuren, Imke Hamacher, Marloes van der Meer, Ravestein & Zwart, Rob Schrijver en Rutger Zwart.
BEELD: We danken Marc Bike Shop (1, 6), Daniëlle Ooms/Roos Sluiter, ROC van Amsterdam (2), Landstede (3), André Minkema/De Vries Scheepsbouw (6) en Claudia Otten (11) voor het beeldmateriaal en Cabaret in het Onderwijs voor de cartoon (12). DRUK: BDU, Barneveld OPLAGE: 26.000
www.dembokrant.nl/www.mbo-today.nl info@dembokrant.nl