Vooruit 2013-1

01 13

Kwartaal magazine van De Heus

24/7 online bestellen

via mijndeheus.nl

niet te vroeg inscharen

Voerwinst

droge stof op

vergelijken, zo doe je dat

levert veel extra

u wilt stappen maken richting toekomst

samen maken we van stapjes sprongen Als ondernemer wilt u vooruit. En dat vraagt om een aanpak die alle aspecten van uw bedrijfsvoering bij elkaar brengt.

Onze adviseurs kunnen u hierbij helpen.

In de eerste plaats met voedingsadvies, want zij beschikken over de meest 足actuele kennis over de omzetting van voer in dierlijke eiwitten. Maar in de tweede plaats ook door samen met u te kijken naar de andere factoren die het technische resultaat be誰nvloeden, zoals het ras, de huisvesting, de verzorging, de klimaatbeheersing, de gezondheidszorg en het management. Juist in het optimaliseren van de goede samenhang tussen deze verschillende fac足toren is winst te behalen.

We helpen u graag vooruit. en liever met sprongen dan met stapjes.

www.de-heus.nl

00 33

4

aan de

Keukentafel

verder door innovatie

Kwaliteitsvoer veel eieren

Pro-actieve aanpak

26

36

Join De Heus

Tienerpagina

12

18

en verder...

6. Melkzuur en azijnzuur zorgen voor de 1 beste graskuilen

21. Brokjes 22. Meten doet groeien 24. 24/7 online bestellen via mijndeheus.nl 30. Weiden: niet te vroeg inscharen levert veel extra droge stof op 32. Meesters in voer 35. Column Henk van Kuyk 38. Snel inspelen op de toekomst 40. Dol op kippen 44. Rust, reinheid en regelmaat 48. Voerwinst vergelijken, zo doe je dat 52. Mortellaro en stinkpoot vrij met DigiDerm™ Extra digitale informatie via uw smartphone of tablet?

Zie bladzijde 21 voor uitleg!

Digitalisering zet door Technologische ontwikkelingen hebben altijd effect gehad op veel communicatie- en ketenprocessen. Door nieuwe technologieën schakelden we bijvoorbeeld eind jaren ’80 massaal over van de telex naar de telefax, gevolgd door het verzenden van boodschappen via e-mail midden jaren ’90. De start van een digitaal tijdperk was gemaakt. Heden ten dage lijkt het wel of we alleen nog maar digitaal communiceren. Het is inmiddels heel gewoon om onze ziel en zaligheid via sociale media met de rest van de wereld te delen.

De digitalisering beïnvloedt ook de inhoud van transactie- en managementprocessen.

Deze worden voortdurend vereenvoudigd.

Interessant was dan ook de discussie die wij recentelijk met enkele veehouders over dit onderwerp voerden. Een verslaglegging van deze discussie vindt u elders in dit blad onder de rubriek ‘Aan de keuken tafel’.

Genoemde technologieën beïnvloeden ook de transactie­processen tussen u en uw diervoederleverancier.

Graag nodig ik u uit om onze nieuwe website www.mijndeheus.nl te bezoeken.

Waarop u 24/7 digitaal uw orders kunt plaatsen. Dit is echter nog maar het begin.

Wij zullen steeds meer informatie en diensten via deze weg aanbieden. Waar staan we over 5 jaar? Wie het weet mag het zeggen…

Joost Belt, Marketing & Communicatie jbelt@deheus.com

Vooruitboeren met data Sinds de jaren tachtig gebruiken veehouders computers: om dieren te voeren, stallen te ventileren, de administratie bij te houden en te communiceren met de buitenwereld.

Anno 2013 heeft het internet zich ontpopt tot het belang­ rijkste communicatiemiddel en heeft de informatiecultuur zich volop gevestigd op het platteland. Aan de keukentafel bespreken wij de impact van de informatietechnologie op het veehouderijbedrijf van nu.

Aan de tafel zitten vier ondernemers.

Mark van Dijk heeft een subfokbedrijf in Odiliapeel. Met zijn 1.100 zuivere zeugen produceert hij fokmateriaal voor andere zeugenhouders. Mark heeft acht medewerkers in dienst.

José Lubbers heeft een vleeskuiken­ bedrijf in Oud Ootmarsum. Haar werk is het managen van dit bedrijf met 106.000 kuikens, samen met haar man, die naast de werkzaamheden op de boerderij ook buitenshuis werkt.

Peter van der Veeken is melkveehouder

in Rijsbergen. Hij heeft een melkvee­ bedrijf met 65 melkkoeien en 60 stuks jongvee. De melkkoeien worden gemolken door een robot.

En dan is er nog Marc Cox uit Nederweert.

Hij is mede-eigenaar van AgrySyst, een bedrijf dat tools ontwikkelt waarmee ondernemers data kunnen beheren. Zijn klanten zijn met name varkenshouders.

Het keukentafelgesprek staat onder leiding van Joost Belt, manager Marketing & Communicatie van De Heus.

Mark van Dijk, Odiliapeel, 1.100 zeugen

José Lubbers, Oud-Ootmarsum, 106.000 vleeskuikens

Peter van der Veeken, Rijsbergen, 65 stuks melkvee en 60 stuks jongvee

Mark Cox, Nederweert, AgriSyst B.V.

05

Vooruitboeren met data

Dagelijkse kost Joost Belt start het gesprek met de omschrijving van het begrip informatietechnologie. ‘Kort samengevat is informatietechnologie het bewerken, opslaan en verspreiden van tekst, geluid, beeld en andere informatie met computers en telecommunicatie. Inmiddels dagelijkse kost voor ons allemaal. De agrarische sectoren waren er vroeg bij qua informatie­

0 6

technologie’, vertelt Joost Belt. ‘Zij hebben er vanaf het begin gebruik van gemaakt. Ik ben benieuwd welke mogelijkheden jullie nu toepassen. Hoe maak je bijvoorbeeld bij de melkrobot gebruik van de mogelijk­ heden van de informatietechnologie?’

Peter van der Veeken: ‘Tijdens het melkproces worden 24 uur per dag allerlei gegevens over de koeien en de melk­ productie verzameld. De krachtvoergift is

gekoppeld aan de melkproductie. De registraties van de robot en de krachtvoerberekening worden in grafieken en lijsten gezet, zodat je steeds een overzicht hebt van wat er gebeurt. De gegevens worden uitgewisseld met andere instanties. De gegevens van het ophalen van de melk en het onderzoeken van de monsters komen direct bij me binnen. Bij verandering van gehalten of kwaliteit kun je direct bijsturen.

Onderscheid maken

Een ander voorbeeld is fokkerijorganisatie CRV. Al onze koeien worden ingeschreven in het stamboek, waarbij de plussen en minnen bovenkomen. CRV zoekt in een programma de meest geschikte stier voor elke koe. Die gegevens nemen we over in onze administratie. Na de inseminatie van een koe zijn de gegevens met een druk op de knop weer bij CRV. Zo zijn er tal van mogelijkheden.’

‘Hoe zit dat bij jou, José?’, vraagt Joost Belt. ‘Wat zijn jouw informatiebronnen?’

José Lubbers: ‘Ik maak onderscheid in informatie die ik krijg van buiten, informatie van mijn eigen bedrijf en informatie die ik krijg teruggespeeld van afnemers. Deze informatie is steeds meer geïn­tegreerd.

De slachterij heeft een grote database, waar ik heel graag gebruik van wil maken.

Daar zitten gegevens in van ons, maar ook van veel andere bedrijven.’

Joost Belt: ‘Waarom zou je deze gegevens willen hebben?’

José Lubbers: ‘Om mijn bedrijf te kunnen vergelijken met andere bedrijven. Technisch gezien, maar ook om te zien hoe mijn bedrijf op bepaalde punten scoort. Ik wil graag vergelijken met bedrijven met andere voerleveranciers. Dit wil elke boer.

Feit is echter dat deze vergelijkingen lastig zijn te realiseren. Ons streven is om dit in de toekomst beter voor elkaar te krijgen.’

Joost Belt: ‘De informatie wordt steeds meer geïntegreerd. Is dat een goede ontwikkeling?’

José Lubbers: ‘Ik wil dat wel graag.

Daarmee krijg ik immers betere informatie voor mijn bedrijf. Veel boeren zijn echter niet zo gretig. Dat snap ik niet zo goed. Je hebt toch niets te verbergen?

De GD heeft een project opgezet om kennis uit te wisselen. De dierenartsenpraktijk ook. Hiervan wordt nauwelijks gebruik gemaakt. Jammer. We kregen ook amper informatie retour.’

Marc Cox: ‘Dat veehouders moeilijk gegevens uitwisselen, heeft misschien te maken met geven en nemen. Mensen willen best geven, als ze het idee hebben dat ze ook iets terugkrijgen. Daar zijn we nog niet goed in geweest. De bereidheid

tot uitwisselen wordt groter als ik weet wat ik terug krijg op het moment dat ik informatie geef.’

Peter van der Veeken: ‘Voor wat hoort wat.’

Mark van Dijk: ‘De GD kan een perfect monitoringsprogramma opzetten om zichzelf te voeden. Maar als de veehouder daar geen rendement uit krijgt, is het over en uit. Plus dat we in alle redelijkheid moeten afspreken wat vertrouwelijk is.’

Op basis van

digitale data

neem ik betere

beslissingen Kleiner en sneller Op het gebied van techniek is er veel gebeurd. De computers zijn kleiner en sneller en programma’s bieden steeds meer mogelijkheden. Joost Belt vraagt zich af of deze mogelijkheden voldoende worden benut.

Marc Cox: ‘De ontwikkeling van data­ management heeft de laatste 25 jaar eigenlijk stilgestaan. We moeten preciezer aangeven waarover we het hebben. Als je data gaat opdelen kom je wel verder. Denk dan aan de gegevens van de proces­ automatisering in jouw stal. Daar zou je wat mee kunnen doen. Maar ook informatie van slachterijen en zuivelbedrijven. Feit is echter dat dit nog in de kinderschoenen staat.’

07

Vooruitboeren met data

Mark van Dijk: ‘Maar iedereen heeft toch een moderne telefoon?’

Marc Cox: ‘Daar doen we nog erg weinig mee.’

Mark van Dijk: ‘Dat kun je wel zeggen, maar ik heb een touchscreen. Ik maak een fotootje, zet het op Twitter en aan de andere kant van de wereld zien ze wat we hebben.’

Marc Cox: ‘Ik bedoel dat we het veel beter kunnen, ten behoeve van jouw bedrijfsresultaat.’

José Lubbers: ‘Er is een ventilatie­ computer waarmee je op afstand via je telefoon de ventilatie controleert. Als het rendement beter is, gaan wij wellicht zo’n ding kopen.’

Marc Cox: ‘Zo zie je, de slachtkuikensector loopt voorop met procesautomatisering.’

José Lubbers: ‘Bij de vleeskuikens komt het aan op de punten en komma’s. Daarom lopen we zo voorop.’

Mark van Dijk: ‘Ik vind het een probleem dat de verschillende merken klimaat­systemen met eigen programma’s werken en niets kunnen uitwisselen. Er zijn verschillende soorten chips voor dierherkenning. Niet iedere chip werkt met de voercomputer.

Ook is het van de zotte dat slachterijen daar niet mee werken.’

Joost Belt: ‘Wat voor gevolgen heeft dat dan?’

Mark van Dijk: ‘Ondanks dat we alle

08

dieren van een chip voorzien, moeten alle zuivere N-lijndieren getatoeëerd worden. Daarnaast moet elk dier dat naar de slachterij gaat een slachtmerk in. Gaat het naar een Duitse slachterij, dan nummeren we het met een slachthamer. Dat is eigenlijk allemaal onzin.’

Betere informatie met chips Joost Belt: ‘Wat stel je voor?’

Mark van Dijk: ‘Laten we afspreken dat we over drie jaar allemaal met chips werken.

Dan kan alle informatie van zaadje tot en met karbonaadje aan deze chip worden verbonden voor een optimale track en tracing.’

José Lubbers: ‘Als iedereen zich aan de regels houdt en de informatievoorziening goed is gebeurd, dan is het gesjoemel met vlees voorbij.’

Marc Cox: ‘Natuurlijk werkt controle met chips beter, maar met elk registratie­

systeem is fraude mogelijk. Er zullen altijd mensen zijn die over de grens gaan.’

Voldoende benutten Joost Belt: ‘Hoe benutten jullie de mogelijkheden van de informatietechnologie?

Passen jullie alle mogelijke technieken toe, of zijn jullie terughoudend?’

Peter van der Veeken: ‘Ik sta er wel voor open, maar ik hoef niet de eerste te zijn.

Dat heeft misschien ook wel met mijn leeftijd te maken.’

Joost Belt: ‘Is de melkveehouderij opener dan de varkens- of pluimveehouderij?’

Peter van der Veeken: ‘Dat kan ik niet zeggen. Er is wel veel verschil tussen de melkveehouders onderling. Ik kwam gisteren een melkveehouder tegen, die geen managementsysteem en zelfs geen mobiele telefoon heeft. Die man kun je alleen bereiken om negen en twaalf uur en na acht uur ‘s avonds. Dat is niet meer

van deze tijd. We moeten vooruit en ook naar de consument toe open en transparant zijn.’

Marc Cox: ‘In vergelijking met andere bedrijfstakken in het MKB heeft de veehouderij de procesautomatisering heel goed omarmd. De data die gegenereerd worden, kunnen echter beter worden benut. Je kunt zeggen hoe intensiever een sector is, des te beter ze de data gebruikt. De ontwikkeling van de bedrijven op het gebied van informatiechnologie heeft te maken met de sector. De pluimveehouderij is meestal verder.’

Betere beslissingen Joost Belt: ‘Kun je stellen dat je op basis

van digitale data betere beslissingen neemt?’

José Lubbers: ‘Dat denk ik wel. Ik heb laatst de gegevens van alle 114 ronden op ons bedrijf op een rij gezet. Dan zie ik verbanden tussen bijvoorbeeld het voeren het medicijngebruik. Als de voerprijs hoog is, is ook het medicijngebruik hoger. Je kunt er rekening mee houden als je het weet. Ik kan aan de voerprijs niets doen, maar er misschien wel rekening mee houden bij het management.’

Joost Belt: ‘Kijk je ook naar de voer­ samenstelling?’

José Lubbers: ‘Mij ontbreekt helaas de tijd om de voersamenstelling in de computer te stoppen en te analyseren.’

Bij

vleeskuikens komt het aan op

de punten en de komma’s

09

Vooruitboeren met data

Marc Cox: ‘Nu zie je waar we informatie­ technologie onvoldoende benutten.

Diverse gegevens zijn digitaal beschikbaar. Wat ooit digitaal beschikbaar is, moet je nooit nog een tweede keer digitaal hoeven maken. Dit is de winst als we het anders organiseren.’

Joost Belt: ‘De Heus heeft recent een nieuwe bestelmodule in gebruik genomen.’

José Lubbers: ‘Dat weet ik, ik heb nog meegedaan in de proeffase.’

Joost Belt: ‘Mogelijk dat die module een geschikt platform is voor het uitwisselen van meer data.’

Marc Cox: ‘In het algemeen geldt dat

Onderbuikgevoelens

gaan boven

data er nog veel slagen kunnen worden gemaakt. Het is zeker dat we steeds scherper moeten gaan werken. We weten ook dat er permanent sprake is van schaalvergroting. Als je die twee dingen optelt, is een automatisch gevolg dat we steeds meer data op ons af krijgen die we moeten managen.’

Mark van Dijk: ‘Hoe opener je bent, des te groter is het risico dat alle gegevens op straat komen te liggen. Soms kan dat geen kwaad, maar als het om de kostprijs gaat, moet je oppassen. Het blijft handel. We blij-

ven opboksen tegen de goedkope landen.’

Afhaken van veehouders Joost Belt: ‘Zullen veehouders afhaken omdat ze niet meegaan in de informatietechnologie?’

Marc Cox: ‘Al decennialang haken ondernemers af. Vanwege bedrijfsomvang of ondernemerschap. Het niet kunnen volgen van de technologische ontwikkelingen is daar onderdeel van.’

Joost Belt: ‘Zeg je dat de informatietechnologie een voorwaarde is voor verdere schaalvergroting?’

Marc Cox: ‘Absoluut. We zullen ieder middel moeten inzetten dat ons helpt. Technologie is veel goedkoper en efficiënter geworden en daardoor aantrekkelijk. De innovatie in de informatietechnologie heeft in onze sectoren voor een deel stilgestaan, terwijl de rest doorging. Vandaag de dag moeten we alle mogelijkheden omarmen om de bedrijfsvoering te verbeteren. Doe je dat niet, dan laat je potentiële verbeteringen liggen.’

Mark van Dijk: ‘Ik zou meer koppelingen willen van verschillende softwareprogramma’s onderling door middel van bluetooth en internet.’

Marc Cox: ‘In de slachtkuikensector is vernieuwen mogelijk door procescomputers met elkaar te laten praten en beslissingen te laten nemen.’

José Lubbers: ‘Ik ben wel geïnteresseerd in apps op de telefoon om voer te bestellen en voor tracking and tracing van de voerbestelling.’

Peter van der Veeken: ‘Of een app die aangeeft dat het de komende uren droog blijft, zodat ik kan zien of ik de onkruidbestrijding nog kan doen of beter kan uitstellen.’

Informatie of gevoel

Levensader

Joost Belt: ‘Jullie gebruiken steeds meer data bij het nemen van beslissingen. Maar wat is het belangrijkste: de informatie of je gevoel?’

Mark van Dijk: ‘Ik gebruik meer informatie dan in het verleden bij het nemen van mijn dagelijkse beslissingen. Daarbij speelt mijn intuïtie een belangrijke rol.

Ik heb niet voor niets het vak varkenshouderij geleerd. Gegevens zijn belangrijk om risico’s uit te sluiten. Als de data ergens op wijzen en de intuïtie is anders, dan kies ik voor vakmanschap op basis van mijn visie.’

José Lubbers: ‘Onderbuikgevoel gaat voor. Data zijn voor mij wel belangrijk om achteraf te zien of ik de juiste beslissing heb genomen.’

Peter van der Veeken: ‘Je moet wel weten hoe de informatie tot stand is gekomen.

Dan weet je welke waarde je eraan kunt hechten.’

‘Zien jullie informatietechnologie als de levensader van het bedrijf?’, vraagt Joost Belt.

Mark van Dijk: ‘De dieren zijn de levensader, niet de informatietechnologie. Echter al onze dierregistraties worden in de stal meteen online verwerkt. Dus kunnen we niet zonder de informatietechnologie op ons moderne fokbedrijf.’

José Lubbers: ‘Jazeker. Het gaat keihard. Het is belangrijk om je bedrijf hiermee zo goed mogelijk te laten presteren.’

Peter van der Veeken: ‘Ik krijg 24 uur per dag informatie, die gekoppeld is aan de voeding. Ik kan niet zonder.’

Mark van Dijk: ‘We zijn op ons bedrijf met webcams bezig, zodat iedereen kan zien waarmee we bezig zijn. We zijn transparant en zichtbaar voor de consument. Dat is ook een stuk toekomst.

Vertel je echte verhaal, is ons motto.’

Kennisbank www.de-heus.nl Kennis en ervaring is voor ons en onze klanten belangrijk. Om deze kennis en ervaring te laten zien heeft iedere sector op www.de-heus.nl een eigen plek gekregen voor nieuws, acties en natuurlijk ook voor de concepten, producten en diensten. Daarnaast is er een kennisbank ingericht waarin artikelen en achtergrond­informatie terug te vinden zijn.

11

Wij gaan voor een lage kostprijs Het klinkt eenvoudig als Adrie het uitlegt: ‘Aan de inkomstenkant zijn er weinig mogelijkheden om extra marge te behalen. De prijzen zijn vastgetimmerd.

Als een varkenshouder iets wil verdienen, zijn er vooral mogelijkheden aan de kostenkant.’ Het nieuwe bedrijf van Adrie en Hanneke Peters is hierop ingericht.

Het is een feestdag. De januari-kou heeft de grond bevroren en deze is bedekt met ijs en sneeuw. Door dit winterse weer lopen rijen mensen naar het nieuwe bedrijf van Adrie en Hanneke Peters. Ze duiken de spiksplinternieuwe stallen in, waar nog geen dieren zijn en de verwarming nog niet brandt. Ter demonstratie loopt er water door de luchtwasser achter in de stal. Op de vloer vormt zich ijs.

Hanneke en Adrie kochten een bedrijf bij Erp Boerdonk als locatie voor een nieuw varkensbedrijf met 800 zeugen en 7.800 vleesvarkens. Van het voormalige rundvee- en later viskweekbedrijf staat nog een stal overeind. Deze is omgetoverd tot een ontvangstruimte met een buffet en standjes van bedrijven die hebben

meegewerkt aan het realiseren van de nieuwbouw. Binnen is het lekker warm.

Hanneke loopt ontspannen tussen de gasten door en praat met haar ouders.

Haar vader speelde een belangrijke rol bij de nieuwbouw; hij coördineerde alles. Als oud-ondernemer en eigenaar van bouwmarkten heeft hij verstand van bouwen.

Twee keer verhuisd Hanneke kijkt terug hoe het gelopen is.

‘Toen we in 1996 op ons huidige bedrijf in Veghel kwamen, wisten we al dat we een keer weg zouden moeten vanwege woningbouw’, vertelt Hanneke. ‘We wisten alleen niet wanneer. Al een keer eerder moesten wij het bedrijf verhuizen in verband met de aanleg van wegen.’ Het

13

Technisch

behoren wij niet tot de top, maar financieel draaien

we goed

Lage kosten Het sterke punt van Hanneke en Adrie is dat zij de kosten in de hand houden.

Dat geldt voor alle kosten, ook voor de arbeidskosten. Adrie heeft lange tijd het werk op het bedrijf alleen rondgezet.

Momenteel zijn er twee medewerkers en dat aantal zal waarschijnlijk groeien omdat ook het aantal dieren toeneemt.

Hanneke verzorgt de administratie en heeft buitenshuis nog een administratieve functie voor twintig uur per week.

Beiden houden zij steeds de kosten scherp in de gaten. ‘Wij gaan met alle leveranciers om tafel om te kijken waar het goedkoper kan. Dat geldt bijvoorbeeld voor de dierenarts en de voerleverancier’, zegt Hanneke. ‘Dit doen we niet met elke leverancier elk jaar, maar wel regelmatig.’ Hanneke en Adrie weten dat hun beleid voor een lage kostprijs niet leidt tot topresultaten. ‘Wij behoren dus niet tot de 25 procent beste bedrijven qua technische resultaten’, zegt Adrie, ‘Maar financieel doen wij het wel goed.’

Plannen en bezwaren bericht van vertrek kwam toch nog vrij onverwacht. In 2006 breidden Hanneke en Adrie het varkensbedrijf nog fors uit tot 450 zeugen en 3.600 vleesvarkens.

Een jaar later kwam de mededeling dat er verhuisd moest worden. Zij verkochten het bedrijf aan de gemeente. Dat is nu ruim vier jaar geleden. Vervolgens begon de zoektocht naar een nieuwe plek. ‘Het was wel een voordeel dat de gemeente ons daarbij geholpen heeft’, zegt Adrie.

‘Toen we de eerste keer vanwege de wegenbouw zijn verhuisd, moesten we het zelf allemaal uitzoeken.’

1 4

Het plannen van een nieuw bedrijf staat bol van de procedures. Er werden diverse tekeningen gemaakt voordat de definitieve versie aan de muur hangt. Op sommige momenten waren de problemen zo groot dat het hele feest niet door dreigde te gaan.

Toch is het gelukt. Het aantal bezwaren viel reuze mee: slechts één zienswijze. ‘Ik ben zelf naar die mensen toe gegaan’, zegt Adrie. ‘Niet om ze om te praten, maar om te laten zien wat de plannen zijn. Ik heb heel open verteld wat de bedoeling is. Bij dat gesprek bleek dat de man niet zozeer bezwaren had, maar te

weinig informatie. Hij trok zijn zienswijze in.’ Uiteindelijk konden de plannen doorgaan en dat betekende een volgende stap richting toekomst van Hanneke en Adrie.

Indrukwekkend Het complex dat er nu staat, is indrukwekkend. Links is een compleet zeugenbedrijf met 800 zeugen. In het midden afdelingen met biggen en rechts een forse vleesvarkenstal met 7.800 plaatsen. Het is een degelijk gebouwde stal met allemaal bekende technieken die hun waarde hebben bewezen.

De plattegrond ziet er heel strak uit.

De looplijnen zijn perfect. Adrie kan in één lange wandeling de vleesvarkens controleren. Hij staat erom bekend dat hij daarbij graag de vaart erin houdt.

Achter in de stallen zijn twee chemischbiologische luchtwassers. Geen vrije keus van Hanneke en Adrie, maar een verplichting vanwege het milieu. Wel een vrije keus is een forse brijvoerinstallatie.

Met deze installatie is Adrie dubbel blij.

Hiermee kan hij bijproducten voeren en dus besparen op de voerkosten. ‘Ik vind het zelf ook belangrijk dat de brij goed is voor de gezondheid van de dieren’, noemt Adrie als tweede voordeel. De installatie is mooi geplaatst in de stal. Ruim opgezet en de acht tanks voor de bijproducten er netjes naast.

De installatie staat wat lager en via een bordes zijn de mengtanks goed bereikbaar. De installatie is technisch zo uitgevoerd dat Adrie zelf eventuele problemen kan verhelpen. Dan hoeft hij minder gauw een beroep te doen op de technici. Daarmee zijn de problemen snel opgelost en het scheelt weer in de kosten.

15

Melkzuur en azijnzuur zorgen voor de

beste graskuilen Vijf praktische tips vormen het antwoord op de vraag hoe u de beste graskuil maakt. De tips zijn het resultaat van een uitgebreid onderzoek naar graskuilen door BlggAgroXpertus, Barenbrug en De Heus.

René Knook Productmanager Rundvee rknook@de-heus.nl

Tip 1: Maai op het ideale tijdstip Het tijdstip van maaien is sterk bepalend voor de hoeveelheid suikers. Suikers zijn nodig voor de conservering en het snel stabiel worden van de graskuil. In het voorjaar, bij zonnig weer en lage nachttemperaturen, neemt het suikergehalte per dag toe. Voor

1 6

een smakelijke kuil met een hoger suikergehalte laat u gedurende de dag zonuren in het gewas komen en maait u tijdens de tweede helft van de dag.

Tip 2: Beperk verliezen bij het voordrogen De gewasverliezen worden onder andere bepaald door het aantal bewerkingen bij het voordrogen. Schudden geeft meer verliezen dan gras keren. Een gras/ klavergewas geeft grotere verliezen dan alleen gras. Daarnaast geeft de maai­ kneuzer meer verliezen dan een maaier.

De verliezen liggen tussen 0,12 tot 0,50 ton droge stof per hectare bij een gemiddelde maaisnede. Beperk daarom het aantal keren schudden, zeker als u een maaikneuzer gebruikt en bij een gras/ klavergewas.

Tip 3: Let op de verdichting bij het inkuilen Een goede conservering hangt sterk af van de methode van inkuilen. Hoe minder zuurstof in de kuil overblijft, hoe beter de conservering van de kuil slaagt. Een kuil zonder zuurstof is in zeer korte tijd stabiel en bereikt snel de gewenste pH, zodat er meer voederwaarde bewaard blijft. De verdichting van de kuil hangt af van: • inkuilen op een kuilplaat of in een sleufsilo; • aanvoersnelheid per hectare en shovelgewicht; • tijdsduur van de shovel op de kuil; • laagdikte van het per keer opgebrachte gras.

actie Bonsilage vraag Profiteer nu: aar de n uw specialist en rd a a rw o vo

De gewenste verdichting van een kuil, minimaal 225 kg droge stof per m³, bereikt u wanneer u maximaal 4 ha per uur bij de sleufsilo of kuilplaat aanvoert en de opgebrachte laagdikte niet meer dan 15 cm dik is. Bij een hogere capaciteit dan 4 ha per uur kunt u beter met twee shovels op twee kuilplaten inkuilen.

Hakselen zorgt voor een 10 procent hogere dichtheid van de kuil.

Tip 4: Zorg voor een drogestofpercentage van 40 procent Broei in de kuil is sterk afhankelijk van de inkuilmethode, maar zeker ook van het drogestofpercentage van het gras.

Ons onderzoek in de afgelopen winterperiode van veertig kuilen, toont aan dat broei bij uitkuilen voor een belangrijk deel is te verklaren door het drogestofpercentage van de graskuil. Het ideale drogestofpercentage van graskuil is 40 procent. Dit

percentage is zowel rantsoentechnisch maar ook wat betreft het beperken van de broei het meest wenselijk. Nattere kuilen zijn eerder een probleem, omdat de melkkoeien beperkt worden in de totale drogestofopname van het rantsoen. De koeien moeten veel kilogrammen product opnemen, terwijl de totale drogestof­ opname tegenvalt. Te droge kuilen daarentegen conserveren juist moeizaam en zijn bij uitkuilen ook veel broeigevoeliger.

Optimaal voor rantsoen en conservering zijn kuilen die binnen 48 uur gekuild zijn en die een drogestofpercentage hebben van ongeveer 40 procent.

Tip 5: Zorg voor de juiste verhouding van zuren met Bonsilage Plus Zuurvorming in de kuil is belangrijk voor het behoud van de voederwaarde. Een goed geslaagde graskuil bevat zowel melkzuur als azijnzuur. Melkzuur zorgt na het afsluiten van de kuil voor een snelle

pH-daling en een stabiele geconserveerde kuil. Ook is melkzuur in de graskuil smakelijk en zorgt niet alleen voor suikers maar ook voor een hoge drogestofopname van het rantsoen. Azijnzuur in de kuil is juist belangrijk bij uitkuilen. Bij voldoende melkzuur én azijnzuur in de kuil en de juiste verhouding tussen beide zal een kuil niet gaan broeien bij uitkuilen. In ons onderzoek hebben we twintig kuilen met een laag azijnzuurniveau vergeleken met tien kuilen die veel melkzuur en azijnzuur bevatten. De goed geconserveerde kuilen met een hoog azijnzuurgehalte lieten slechts een temperatuurverhoging van 1,4°C zien, terwijl de kuilen met een laag azijnzuurniveau een temperatuurstijging van gemiddeld 7,8°C hadden.

Bonsilage Plus is een inkuilmiddel waarmee u zowel de vorming van melkzuur als azijnzuur stimuleert. Door vorming van beide zuren is Bonsilage Plus effectief voor een snelle conservering en tevens voor broeiremming.

Voordeel Bonsilage Plus Het voordeel van het gebruik van Bonsilage Plus voor een bedrijf met 100 melkkoeien en een drogestofopname van 1.450 kg kuil per dag is: Opbrengsten • Inkuilproces versneld: hogere voederwaarde* • Minder broeiverliezen bij uitkuilen** • Minder voerresten aan het voerhek*** • Totaal opbrengsten

€ 10,88 € 33,95 € 6,53 € 51,36

Kosten • Bonsilage Plus (€ 7,00 / ton ds)

€ 10,15

Opbrengsten - kosten ****

€ 41,21

Rendement • kosten : opbrengsten *****

1:5

* Hogere voederwaarde: 15 VEM/kg ds = 1.450 x 15 = 21.750 : 600 VEM / kg melk = 36,25 kg melk x € 0,30 = € 10,88 ** Minder broei en schimmels bij uitkuilen: 5 dagen 20 graden = 100 VEM

100 VEM x 1.450 kg ds = 145.000 VEM / 1068 VEM = 135,8 kg krachtvoer x 0,25 = € 33,95 *** 2,5 procent minder voerresten aan het voerhek = 0,025 x 1.450 = 36,25 kg ds =

36,25 kg ds x € 0,18 = € 6,53 **** Opbrengsten – kosten per jaar: € 51,36 – € 10,15 = € 41,21 x 365 dagen = € 15.042 ***** Rendement = 10,15 : 51,36 = 1 : 5

18

Kwaliteitsvoer:

veel eieren

Topprestaties bij leghennen worden alleen gerealiseerd met kwaliteitsvoer.

Naast de inhoud van het voer is ook de structuur van cruciaal belang. Hiervoor is het productieproces in de fabriek bepalend. De Heus onderkent dit en heeft daar­ om een nieuwe locatie met moderne technieken in gebruik genomen.

De Heus nam recent een nieuwe productielocatie in gebruik die vervolgens volledig is aangepast aan de modernste techniek om legpluimveevoer te produceren. De Heus investeert continu in haar productielocaties om vanuit alle fabrieken voeders te leveren die voldoen aan de huidige hoge kwaliteitseisen. De fabrieken voor pluimveevoeders kunnen dankzij speciale walsentechnieken en goed doordachte productieprocessen voer maken van elke samenstelling en met de juiste structuur. Ook de inkoop van grondstoffen en de voersamen­ stelling behoeven natuurlijk aandacht.

Dit allemaal met uiteindelijk hetzelfde doel: een optimale productie op uw bedrijf!

Meer eieren Onze moderne leghen is in staat grote aantallen eieren te produceren. De verbeterde erfelijke aanleg is hiervan de belangrijkste reden. Andere zaken zoals huisvesting en

management spelen daarnaast een rol en zeker ook de voeding.

De voeding moet naadloos aansluiten bij de behoefte van deze hoogproductieve dieren.

Naast de productie stellen stalsystemen eisen aan het voer. De samenstelling van voeders is in de loop der jaren verfijnd. Een optimale afstemming tussen de inhoud van het voer, de kwaliteit van de grondstoffen en de verschijningsvorm van het voer is de basis voor de kwaliteitsvoeders van De Heus.

Moderne huisvesting Een grote verandering heeft in de achterliggende jaren plaatsgevonden op het gebied van de huisvesting. De traditionele kooihuisvesting is verdwenen en heeft plaats gemaakt voor kolonie-, scharrel- en volièrestallen, al dan niet met vrije uitloop.

Onze kennis van voeding en de behoefte van de leghennen heeft door deze ontwikkeling een enorme vlucht genomen. Vrij

19

Productmanagers Bert Maij en Henry van ’t Hof zijn de productmanagers Legpluimvee bij De Heus. Henry is vanaf 1 januari werkzaam als productmanager en vanuit die functie verantwoordelijk voor de samenstelling van de voeders. Bert zal het jaar 2013 gebruiken om zijn werkzaamheden over te dragen aan Henry.

Hierdoor heeft Bert de gelegenheid om zich op een aantal projecten te concentreren. Zoals de ontwikkeling van de fabriek in Maasbracht. Daarnaast ondersteunt hij de sterk groeiende activiteiten van De Heus in met name Oost-Europa.

lopende kippen hebben bijvoorbeeld een luxevoer nodig, met name om de darmgezondheid en de vitaliteit van de hen op peil te houden. Deze ontwikkeling is de reden geweest dat de afdeling Research & Development van De Heus de laatste jaren veel onderzoek heeft verricht naar de structuur van het voer. Met het innovatieve productieproces van De Heus verwachten we dat de darmgezondheid maximaal wordt ondersteund.

FIT! De kunst van het maken van legvoer is de juiste afstemming tussen de behoefte van het dier en het aanbod van de nutriënten.

Dit maatwerk is de basis voor het voerconcept FIT! van De Heus voeders. Eerst inventariseren we samen met u als pluimveehouder waaraan de leghennen op uw bedrijf behoefte hebben. Vervolgens brengen we in kaart welk voer met welke eigenschappen hier perfect bij aansluit.

Dat kan bijvoorbeeld de specifieke wens zijn om zware eieren te produceren. En ten slotte realiseren we samen optimale resultaten!

Topniveau ‘De Heus bewijst hiermee opnieuw dat ze koploper wil zijn in deze sector’, aldus John Achterstraat, sectorhoofd Legpluimvee.

‘Kostprijsbeheersing en kwaliteitsmaximalisatie zijn daarbij leidend. Met de opening van de nieuwe fabriek in Maasbracht hebben we iets innovatiefs willen neerzetten. Als sector zullen we de komende tijd ons maximaal gaan inzetten onze klanten verder te ondersteunen. Immers: we willen Vooruit!’

20

De Heus onderzoekt naaldloze ijzerinjectie Biggen worden geboren met een beperkte ijzervoorraad.

Om ijzertekort te voorkomen krijgen de biggen extra ijzer toegediend. Van oudsher gebeurt dat per injectie met een naald. Dit zorgt echter voor een verhoogd infectiegevaar.

Het alternatief is naaldloos injecteren. In een oriënterend onderzoek heeft De Heus deze twee technieken vergeleken.

Hoe werkt Layar?

Stap 1: Download de gratis Layar-app geschikt voor iPhone of Android.

Stap 2: Scan met je smartphone de pagina’s waarbij in deze Vooruit! het Layar-­ icoon is aangebracht. Zorg dat de hele pagina in beeld is.

Stap 3: De extra digitale informatie van de betreffende pagina wordt nu getoond!

Brokjes

GPS Biggen Innovatief instrument voor doelgericht biggen voeren Optimaal voeren leidt tot betere dieren en een hoger rendement. Maar optimaal voeren valt in de praktijk niet altijd mee. Met GPS-biggen, de online rekenmodule van De Heus, kan op basis van de werkelijke voeropname worden berekend hoe er gevoerd moet worden om de doelstelling te bereiken en het rendement te verhogen.

De Heus heeft een module ontwikkeld waarbij de individuele situatie het uitgangspunt is. In de praktijk waren er al verschillende manier om de optimale voerstrategie te bepalen, maar dat waren allemaal statische methodes, waarbij niet of nauwelijks rekening werd gehouden met de situatie van een individueel bedrijf. De ontwikkeling van de rekenmodule is begonnen bij vleesvarkens, maar nu is er dus ook een variant beschikbaar voor biggen.

Nieuwe website De Heus

Heeft u de nieuwe website van De Heus al gezien? Volledig in de nieuwe stijl en met als doel om de bezoeker kennis te laten maken met De Heus. Op de site is er veel aandacht en ruimte voor actualiteit en informatie. Zo staan de laatste nieuwsberichten en tweets op de homepage en heeft elke sector zijn eigen nieuwspagina. Hier kunt u alles lezen over acties, de concepten en de producten en diensten. Daarnaast is er een Kennisbank ingericht waarin artikelen en achtergrondinformatie terug te vinden zijn. Nieuwsgierig? Surf naar www.de-heus.nl.

21

in de schijnwerper Routeplanner Vleesvarkens

Meten doet groeien

Het doel is om vleesvarkens goed te voeren en hard te laten groeien. De Heus gebruikt hiervoor de rekenmodule GPS-vleesvarkens. De cruciale factor is de voeropname op uw bedrijf. Daar moet u dus achter zien te komen: meten doet groeien.

Karel de Vries stelt zich ten doel om meer kilogram vlees te produceren. De omloopsnelheid moet omhoog: elke keer binnen vier maanden nieuwe biggen in de stallen.

De varkens moeten daarvoor harder groeien. Karel heeft meerdere stallen en de biggen komen van verschillende vermeerderaars. Dit maakt een uniforme aanpak niet gemakkelijk. Toch gaat de varkensspecialist van De Heus enthousiast aan de slag. Hij verzamelt cijfers over de

22

voeropname in de verschillende stallen.

Vervolgens combineert de specialist dit met het stalbeeld en een dosis gezond boerenverstand. Hij pakt ook de reken足 module GPS-vlees足varkens erbij om tot een goed voerprogramma te komen.

Nieuw voerprogramma Karel voert de biggen in het begin 50 kg Start DeLux en ziet in sommige stallen dat de biggen op het randje zitten qua

Gertjan Ruis Productmanager Varkens gruis@de-heus.nl

dunne mest. De specialist stelt voor om met een wat minder snel verteerbaar voer te beginnen: bijvoorbeeld 50 kg Start Forte. De biggen zullen daardoor mogelijk iets langzamer groeien, maar de specialist heeft de ervaring dat de dieren dit in een latere fase compenseren met een snellere groei.

In de tussenfase wil de specialist de voeropname volop stimuleren. Hij stelt Duet DeLux voor: een voer met goede

Om de slachtkwaliteit op niveau te houden, adviseert de specialist de voeropname aan het einde van de mestperiode iets af te remmen. De dieren zetten dan minder spek aan. In sommige stallen kan Karel de voergift gemakkelijk beperken. In andere stallen is dat lastiger. In die stallen kan hij de bakken één à twee keer per week leeg laten vreten. De darmen komen dan ook een keer leeg. Dat beperkt de voeropname en houdt de dieren tegelijkertijd gretig.

Het resultaat mag er zijn: de groei stijgt over de bedrijven heen met ongeveer 70 g per dag en de voerconversie daalt in verhouding mee. Dankzij de juiste voeders stijgt de voeropname. De totale aanpak is succesvol. De combinatie van ervaring, het meten van de voeropname, gezond boerenverstand en het gebruik van de GPS-vleesvarkens heeft geleid tot een forse verbetering van het resultaat. Het saldo per varken stijgt met € 6,64.

Aanpak De Heus De Heus brengt continu de voeropname van vleesvarkens in kaart om goede voeradviezen te geven. Bekend is dat er grote verschillen in voeropname zitten tussen de verschillende foklijnen. Maar we zien ook grote verschillen binnen één foklijn. Verschillen ontstaan onder andere door wisselende gezondheidsstatussen, het stalklimaat maar zeker ook de wijze van management.

3,50 3,00 2,50 2,00

Voeropname

Afdelingafd 1L4B (= proef)

1,50

Afdelingafd 1L5G (= proef)

1,00

Afdelingafd 2L6B (= controle) 0,50 0,00 0

Afdelingafd 2L5G (= controle) 20

40

60

80

100

120

Dagen na opleg

Het Vleesvarkensteam van De Heus heeft op veel vleesvarkensbedrijven de voeropname bepaald. Met die informatie kan De Heus de schakelmomenten van voeders goed aangeven en ook het soort voer om bijvoorbeeld de opname te verhogen. Met onze rekenmodule GPS-vleesvarkens hebben we de ideale tool in handen om de juiste voertoepassing te adviseren. De juiste toepassing van voeders uit de verschillende reeksen verbetert de resultaten en verlaagt de voerkosten.

Grafiek In de grafiek zijn de voeropnamen van twee proefgroepen (beren en gelten) en twee controlegroepen (beren en gelten) bijgehouden. In de startfase zien we nauwelijks verschil. Vanaf dertig dagen na opleg lopen de lijnen uiteen. Als we

Resultaten van Karel de Vries voor en na toepassing van het nieuwe voerprogramma Voor

Na

Verschil

Waarde per varken

Groei

735

807

72

€ 1,94

Voerconversie

2,70

2,53

0,17

€ 4,70

Voeropname

1,99

2,04

0,05

Totaal

Praktijkvoorbeeld: Danbred* Deense Duroc, onbeperkte gevoerd

Voeropname (Kg)

gehaltes en grondstoffen die de opname stimuleren. De varkens trekken hiermee hard door. Ook van dit voer krijgen de dieren elk 50 kg.

De varkens krijgen in de eindfase eerst Finale Porco. Later wordt dit veranderd in Finale DeLux, een voer dat zorgt voor veel spiergroei. Dankzij het hoge energie­niveau van dit voer blijven de varkens doorgroeien.

- € 6,64

de voeropname combineren met de weeggegevens en de mestconsistentie, dan ontstaat een goede basis voor de voeradvisering. Op die manier kunnen we de beste momenten om over te schakelen van start- naar runvoer en van run- naar finalevoer bepalen.

Schommelingen Als u in een kleine koppel de voeropname bepaalt en de dieren weegt, wees dan bedacht op grote schommelingen. Varkens eten namelijk niet volgens een strakke voercurve. Dat wil overigens niet zeggen dat bij een schommeling een koppel niet goed presteert. Een goede manier is de hele afdeling beoordelen en een paar hokken te nemen als referentie.

Hoe snel zitten uw varkens op een voeropname van 1,5 kg per dag? En wanneer halen ze een voeropname van 2,0 en 2,5 kg per dag? Dit zijn belangrijke meetpunten om te bepalen of u overschakelt van het ene naar het andere voer. Zet daar de weeggegevens nog eens naast en u hebt een perfect stuurmedium in handen om het maximale rendement uit uw varkens te halen.

23

24/7 online bestellen via mijndeheus.nl De voordelen op een rijtje: • 24/7 • Gemakkelijk en eenvoudig • Afgestemd op uw eigen bedrijfssituatie • Historisch informatie overzichtelijk beschikbaar • Compleet assortiment leverbaar

Voortaan bestelt u uw voeders bij De Heus snel en eenvoudig via internet op www.mijndeheus.nl. U kunt er terecht voor vrijwel ons complete assortiment diervoeders. mijndeheus.nl is eenvoudig én … veilig.

En u kunt bestellen wanneer u wilt. Registreer u vandaag nog.

Joost Belt Manager Marketing & Communicatie jbelt@deheus.com

Hoe meld ik mij aan voor mijndeheus.nl?

Om toegang te krijgen tot mijndeheus.nl registreert u zich als gebruiker. Op de welkomstpagina van mijndeheus.nl ziet u in de rechterkolom ‘Aanvraag gebruiker’. Nadat u op deze button heeft geklikt, vult u uw persoonsgegevens en de gegevens van uw afleveradressen in.

Zodra wij uw aanvraagformulier ontvangen hebben, maken wij uw Gebruikersprofiel aan. Dit betekent dat wij uw gegevens vastleggen in uw persoonlijke omgeving van mijndeheus.nl. Vervolgens ontvangt u van ons uw inloggegevens. Hiermee heeft u direct toegang tot uw persoonlijke omgeving binnen mijndeheus.nl en kunt u direct bestellen.

werkt, dan kunt u de beknopte gebruikershandleiding of de demonstratiefilm bekijken.

Kan ik mijndeheus.nl ook afstemmen op mijn eigen bedrijfssituatie?

Positieve gebruikservaringen Sinds kort bestel ik via mijndeheus.nl.­ Overzichtelijke schermen, een dui­­­de­lijke toelichting en een eenvoudig bestelproces. Kortom: ik ben enthou­-

U kunt binnen mijndeheus.nl uw bestelling zo invoeren dat deze naadloos aansluit bij uw persoonlijke bedrijfssituatie. Zo kunt u bijvoorbeeld:

siast over het gebruiksgemak en de

• medewerkers autoriseren om voer te bestellen. Per medewerker geeft u precies aan welke rechten hij of zij heeft; • voer bestellen voor meerdere afleveradressen; • een siloverdeling aangeven; • het bestelscherm afstemmen op uw eigen wensen; • verschillende losmethodes opgeven; • indien gewenst ‘Toevoegingen’ aan uw voeders koppelen.

de stal kan bestellen. José Lubbers,

snelheid waarmee ik kan bestellen.

Ik zou wel graag een app willen hebben voor mijndeheus.nl, zodat ik direct in vleeskuikenhouder Oud-Ootmarsum

Wilt u meer weten?

Wilt u meer informatie over mijndeheus.nl?

Neem dan contact op met één van onze verkoop binnendienst medewerkers (telefoon 0318 675 430) of uw De Heus specialist. Ook kunt u op www.mijndeheus.nl de demonstratiefilm bekijken.

Hoe bestel ik voer?

U logt in op www.mijndeheus.nl. U kiest de voersoort die u wilt bestellen. U hebt de keuze uit het diervoedersassortiment van De Heus in bulk, zakken of bigbags.

Om het u gemakkelijk te maken, kunt u ook gebruik maken van uw laatste bestellijst. Van de laatste bestellingen vindt u per product, het bestelde volume en de silo overzichtelijk weergegeven. U vult vervolgens in hoeveel voer u wilt, welke locatie en silo en de gewenste levertijd.

In principe geldt: vandaag voor 13.00 uur besteld, betekent morgen in de silo. Wilt u nog even bekijken hoe het bestellen

25

Pro-actieve aanpak

kalkoensector

De kalkoensector is nog niet verplicht om het gebruik van antibiotica terug te dringen. Ze ziet wel de noodzaak hiervan in. Daarom werkt ook deze sector hard om het antibioticagebruik te verminderen.

De Heus ondersteunt streven van harte.

Dineke Heijstek Productmanager Kalkoenen dheijstek@de-heus.nl

Alle grote veehouderijsectoren moeten in 2013 het gebruik van antibiotica met 50 procent hebben teruggebracht. De pluimveesector maakte daarom een plan van aanpak om dit doel te bereiken. Dat plan werd eerst in de vleeskuikensector toegepast en daarna ook in de legsector.

Op verzoek van de sectoren stelde het Productschap voor Pluimvee en Eieren een verordening op voor een verantwoord gebruik van antibiotica. Onderdeel hiervan is het registreren van dit gebruik.

Ieder pluimveebedrijf moet voldoen aan de volgende voorschriften: 1. De pluimveehouder moet zijn antibiotica door de dierenarts laten registreren in de database IKB-CRA; 2. De pluimveehouder moet met de

26

足 ierenarts een bedrijfsgezondheidsplan d en een bedrijfsbehandelplan opstellen; 3. De pluimveehouder moet zich laten controleren op naleving van deze verplichtingen.

Voor de grote veehouderijsectoren geldt 2009 als referentiejaar voor het reduceren van antibioticagebruik.

Nulmeting en benchmarkrapport Stichting Diergeneesmiddelen Autoriteit (SDA) is een onafhankelijk instituut dat het terugdringen van antibiotica ondersteunt door richtlijnen vast te stellen voor een verantwoord gebruik. De SDA verwacht ook van de kalkoensector een reductie, maar legde deze in tegenstelling tot de grote sectoren nog geen doelstellingen op. De kalkoensector liet daarom op eigen initiatief door kalkoendierenartsen en de GD een nulmeting verrichten op alle kalkoenbedrijven in Nederland. Op basis van deze nul足 meting kregen de kalkoenhouders een benchmarkrapport toegestuurd.

Maatwerk

Minder gebruik De kalkoensector richtte tevens de Werkgroep Aanpak Antibiotica Kalkoen (WAAK) op. WAAK werkt namens de kalkoensector aan een voorstel voor de SDA voor een meer verantwoord en minder gebruik van antibiotica. Om concreet te maken wat het streven is, zijn er drie niveaus ingesteld: 1. Het streefniveau is het eerste niveau.

Blijft het gebruik van antibiotica op het bedrijf binnen het streefniveau, dan zijn geen extra maatregelen nodig; 2. Komt het gebruik binnen het signaleringsniveau, dan moet de kalkoenhouder maatregelen nemen. Hij heeft een jaar de tijd om weer binnen het streefniveau te komen; 3. Het derde niveau is het actieniveau. Binnen het actieniveau is het antibiotica­ gebruik zodanig dat de kalkoen­houder direct maatregelen moet nemen om het antibioticagebruik te verlagen tot binnen het signaleringsniveau. Vervolgens heeft de kalkoenhouder nog een jaar de tijd om binnen het streefniveau te komen.

Verder zijn kalkoenhouders in 2013 verplicht om een Bedrijfsgezondheidsplan (BGP) en een Bedrijfsbehandelplan (BBP) te hebben. In deze plannen staan de knelpunten van het bedrijf en de verbeterpunten. Na iedere ronde moeten het BGP en het BBP worden geëvalueerd. Indien nodig past het bedrijf de plannen aan in overleg met de dierenarts

27

nog geen norm opgelegd en toch neemt de sector al maatregelen om het gebruik van antibiotica in te perken. De nulmeting, de benchmarkrapporten en het voorstel vanuit de werkgroep aan de SDA laten zien dat de kalkoensector bereid is aan een gezonde bedrijfstak te werken en ze de noodzaak van antibioticareductie serieus neemt.

Voeding

en de voorlichter, op basis van de actuele bedrijfssituatie.

Voer is van invloed op de gezondheid en met name op de darmgezondheid van de kalkoenen. Met de juiste voeding op het juiste moment kunnen we de gezondheid van de dieren in de goede richting sturen en hiermee de noodzaak om antibiotica te gebruiken, terugdringen.

De Heus werkt dagelijks aan het optimaliseren van voer. Wij produceren diverse voerreeksen en concepten voor de kalkoensector. Met uw specialist en productmanager kiest u welke voeders op welk moment het meest geschikt zijn voor uw dieren. U kunt daarbij rekening houden met de groeiresultaten van de dieren, het bijvoeren van tarwe en de diergezondheid.

Het is belangrijk om de voer- en wateropname goed te registreren. U kunt dan tijdig zien wanneer er een probleem aan dreigt te komen. Gebruik deze indicator en reageer daar adequaat op! Een van de mogelijkheden is om dan te kiezen voor een ander voer of om grondstoffen bij te (laten) mengen.

Proactief

Voerreeksen

De kalkoensector werkt proactief en gestructureerd aan het terugdringen van het antibioticagebruik. Stichting Dier­ geneesmiddelen Autoriteit heeft de sector

Standaard reeks De Standaard reeks is gericht op snelle groei, goede voederconversie en een optimaal rendement. De hoogwaardige

Proefstal Polen In het onderzoek van De Heus besteden we uitgebreid aandacht aan de darmgezondheid. In de proefstal in Polen deden we een aantal kalkoenproeven, gericht op het optimaliseren van de toepassing van onze voerreeksen bij zowel Big6 als Hybrid-dieren. Een toelichting op de proeven kunt u lezen in een Special, die kalkoenhouders binnenkort toegestuurd krijgen.

28

Een optimale samenwerking

tussen

kalkoenhouder, dierenarts en specialist is

gewenst grondstoffen zorgen onder goede omstandigheden voor dieren met een optimaal eindgewicht.

Hybrid reeks Hybrid Converters en XL’s vragen om een andere voerstrategie. Genetisch gezien kunnen zij met de juiste grondstoffen en nutriënten hetzelfde eindresultaat halen als de traditionele Big6. Daarom heeft De Heus alle Standaard-voersoorten ook beschikbaar in Hybrid-vorm. Deze voeders zijn op essentiële punten aangepast, onder andere richting zout en magnesium.

Slow reeks De Slow reeks is gericht op gecontroleerde opname en groei, veiligheid en darmgezondheid. Grondstoffen en nutriënten zijn daar nauwkeurig op afgestemd. Te denken valt aan eisen op hoogwaardig eiwit, de keuze van vetzuren en de spreiding in grondstoffen.

Het Slow-concept is zowel voor Big6 als voor Hybrid-rassen beschikbaar.

Tarwo reeks Voor kalkoenhouders die tarwe bijvoeren,

heeft De Heus de Tarwo reeks beschikbaar.

De reeks bevat kernvoeders waarnaast vanaf de KK3 tarwe wordt gevoerd. Deze reeks is ideaal om dagelijks te kunnen sturen op darmgezondheid en indirect dus ook op antibioticagebruik. De Tarwo reeks is ook voor Hybrid-rassen beschikbaar.

Daarnaast heeft De Heus een Nutri reeks en een XL reeks. Vraag uw specialist naar de mogelijkheden voor uw bedrijf.

Bijmengen van grondstoffen Met de Tarwo reeks of de Nutri reeks (Nutribiotica-concept, waarbij vanaf de KK1 10 procent tarwe wordt bijgevoerd) kunt u grondstoffen bijmengen. Wij kunnen ook voor het bijmengen van CCM of maïs een specialiteit maken. Verder levert onze fabriek in Ravenstein (gebroken)

maïs of tarwe. Dit kan een aanvulling op kernvoer zijn, maar ook een aanvulling op compleet voer wanneer de darmgezondheid onder druk staat.

Managementfactoren

De invloed van managementfactoren op darmgezondheid en antibiotica­gebruik is zeer belangrijk. Dan gaat het om water­ management, kwaliteit van eendags­ kuikens, seizoensinvloeden, diergezondheid, mest- en strooiselcondities. Een belangrijk punt is ook het klimaat in de stal.

Daarom is het een belangrijke pre dat u de ervaren klimaatspecialist van De Heus kunt inzetten. U kunt zelf een grote bijdrage leveren aan een betere gezondheid en het reduceren van het antibioticagebruik door managementfactoren te optimaliseren.

dierdagdosering per dierjaar De systematiek is in principe precies hetzelfde als bij vleeskuikens. Er wordt echter gerekend met een levensduur bij hennen van 112 dagen en bij hanen van 140 dagen en met een gemiddelde uitval van 3 % bij de hennen en 5 % bij de hanen.

Levensdagen hennen = (afleverdatum hennen - geboortedatum) * (aantal hennen * 0,97) Levensdagen hanen = (afleverdatum hanen - geboortedatum) * (aantal hanen * 0,95) Levensdagen totaal = levensdagen hennen + levensdagen hanen Behandeldagen = kuurduur * totaal aantal dieren (hennen + hanen) DD/DJ (voor 1 behandeling) = (behandeldagen/levensdagen) * 365 DD/DJ (voor gehele koppel) = alle koppel DD/DJ bij elkaar optellen De dierdagdosering per dierjaar is de maatstaf voor het streef-, signalerings-, en actieniveau:

Hennen Streefniveau

Hanen

2013

2015

2013

2015

0-41

0-28

0-54

0-36

Signaleringsniveau

41-55 28-41 54-72 36-54

Actieniveau

> 55

> 41

> 72

> 54

Weiden:

niet te vroeg inscharen levert veel extra droge stof op Nu het groeiseizoen is begonnen, spreken we met Jacob Goelema, productmanager Rundvee van De Heus over het komende weideseizoen. We leggen hem een aantal vragen over weiden voor.

Wanneer begint volgens jou het weideseizoen?

Het nieuwe weideseizoen start voor mij al in het najaar.

Hoezo, in het najaar? Ik denk bij het najaar meer aan het opstallen van de melkkoeien en de voorbereidingen voor de winterperiode.

In het najaar kun je al invloed uitoefenen op een succesvol nieuw weideseizoen.

30

Niet alleen is de graslengte waarmee het gras de winter ingaat van belang, maar juist het najaar is uitermate geschikt voor het uitvoeren van een reparatiebemesting met kalk. Op basis van een bemestingsplan maakt de veehouder zijn keuze voor bemestingsstoffen, zoals GrasPlus. Maar het maximale rendement van GrasPlus en drijfmest kan alleen bereikt worden als de pH van de grond groter of gelijk is aan 5.

Vandaar het advies om in de herfst al een reparatiebemesting uit te voeren als dat

et

meekijken m

Jacob Goelema

nodig is. Lukt dit vanwege te natte omstandigheden in de herfst niet, dan kun je kalk in het vroege voorjaar toedienen.

En dan is het voorjaar.

Bij voldoende gras de staldeuren openzetten?

Ja, dat kan, maar het liefst wel nadat de veehouder een beweidingsplan heeft opgesteld. Op veel bedrijven heeft een beweidingssysteem zich in het verleden bewezen. Maar dit is geen garantie voor

Beweidingsseizoen 2013 De special Vooruit! over het beweidingsseizoen 2013 verschijnt binnenkort. De special wordt u toegestuurd, net zoals u van Vooruit! gewend bent.

voederwaardeverliezen door inkuilen en conserveringsverliezen. Ook zijn de kosten voor de loonwerker lager, doordat de boer minder hectares inkuilt en minder mest uitrijdt. De keerzijde is dat bij beweiden beweidingsverliezen optreden en de potentiële hoge groei van het gewas niet wordt benut. Het volgende figuur maakt dat duidelijk. Bij maaien is het bladoppervlak na meer groeidagen groter, zodat ook een hogere daggroei en dus een hogere drogestofgrasopbrengst per hectare per jaar gerealiseerd kan worden.

Grasgroei per dag Kg drogestof per dag per ha

250 200

maaien weiden

150 100 50 0

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45

Dagen hergroei

succes in de toekomst. Op de meeste bedrijven is het aantal koeien wel, maar de huiskavel niet gegroeid. Een ander beweidingssysteem kan dan een hoger rendement opleveren. Op basis van het aantal koeien per hectare te beweiden percelen, kan de ondernemer hierin een keuze maken. Bij een hogere intensiteit kiezen ondernemers de laatste jaren vaker voor modern standweiden.

Wat zijn de voor- en nadelen van weiden?

Deze vraag beantwoord ik vanuit bedrijfseconomisch perspectief. In principe verdienen ondernemers geld met beweiden.

Gemiddeld genomen - 0,5 tot + 2,5 eurocent per 100 kg melk volgens de Stichting Weidegang. Bij beweiden zijn er geen

Tussen 25 en 40 dagen produceert gras per dag 150-195 kg droge stof per hectare. Bij weiden is de maximale grasgroei 150 kg droge stof per dag tot een weidesnede van ongeveer 2.000 kg droge stof per hectare. Niet te vroeg inscharen op weidende bedrijven levert dus veel extra kilogrammen droge stof per hectare op (bron: Handboek Melkvee­ houderij 2012, tabel 3.7, pagina 3-17).

Is het onder alle omstandig­ heden bedrijfseconomisch gunstig om te weiden?

Nee, niet onder alle omstandigheden.

Het voordeel is gerelateerd aan het aantal kilogrammen droge stof dat de koeien in de wei opnemen. Zo moeten melkveebedrijven met een beperkte huiskavel ten opzichte van de veestapel vaak te veel kilogrammen droge stof op stal bijvoeren en kunnen moeilijker rendement uit weidegang realiseren. Economische bedrijfsboekhoudingen laten zien dat

het omslagpunt bij een bedrijfsomvang van 800.000 tot 900.000 kg melk ligt.

Door de omvang van deze bedrijven in relatie tot de beperkte huiskavel is gemiddeld geen voordeel uit beweiden te halen. Het is wenselijk om per bedrijf de situatie te bekijken en de juiste beslissing te nemen: wel of niet weiden en zo ja welk beweidingssysteem past het beste bij veehouder en bedrijf.

Van welke middelen kunnen we gebruikmaken om succesvol te weiden?

De rundveespecialisten en handelaren nemen de bedrijfsspecifieke aspecten die van invloed zijn op het beweiden mee in de advisering. Bemestingsadvies via het programma OptiGras, rendement van het beweiden en ondersteuning bij de keuze van het optimale beweidingssysteem zijn onderdeel van het beweidingsadvies.

Daarnaast ontwikkelt De Heus het weideassortiment op basis van gasproductietesten. Deze testen geven duidelijk inzicht in de vertering van weidegras. Juist door de snelle ontwikkeling in grasrassen en steeds hogere verteringscoëfficiënten is aanvulling via de juiste krachtvoeders van wezenlijk belang om het maximale uit weidegras te halen. Door deze techniek sluit het weideassortiment aan bij de actuele graskwaliteit.In het grasseizoen analyseren we wekelijks de graskwaliteit op verschillende grondsoorten in Nederland. Dit inzicht zorgt ervoor dat de ondernemer direct op basis van wijzigingen in gras­ kwaliteit kan bijsturen in de rantsoenen.

Vanaf 15 april zijn de voederwaardes van weidegras in 2013 elke week te volgen op www.kijkopgras.nl.

3 1

Formulations draagt bij aan voortdurende kwaliteitsverbeteringen

Meesters in voer U bestelt voer. Een dag later rijdt er een vrachtwagen uw erf op en de silo’s worden gevuld met het juiste product. Tussen voer bestellen en ontvangen voltrekt zich het productieproces. Hierbij zorgt Formulations ervoor dat u voer ontvangt die op uw bedrijf leidt tot de beste resultaten.

Het principe van mengvoer maken is: breng de juiste grondstoffen bij elkaar.

Maal, meng en pers de ingrediënten en breng het voer naar de veehouder. ‘Als wij voor elke sector één voersoort zouden maken, van steeds dezelfde grondstoffen, dan zou ons werk heel eenvoudig zijn’, zegt Rudolf de Bruin, Hoofd Formulations.

‘De werkelijkheid is echter anders. We maken geen vijf of tien soorten voer, maar rond de drieduizend. De omstandigheden op de bedrijven zijn verschillend. De dieren moeten gezond en vitaal blijven en zo rendabel mogelijk presteren. Wij zorgen er daarom voor dat we voor elk bedrijf en elke omstandigheid het juiste voer maken.

Hier passen we de recepten op aan. Vandaar de drieduizend soorten voer.’ Elk voer is samengesteld uit tientallen grondstoffen. Deze grondstoffen zijn niet het jaar door van dezelfde kwaliteit, maar

kunnen regelmatig wisselen. ‘Onze taak is om met wisselende grondstoffen, toch een constant eindproduct te maken’, zegt Rudolf. ‘De veehouders moeten er op kunnen rekenen dat ze steeds de juiste kwaliteit voer in huis krijgen. Deze voeders moeten bovendien helemaal voldoen aan de hoge kwaliteitseisen die heden ten dage gelden. Onze voeders zijn topproducten.’

Zijn collega Mario van Erp, manager Formulations, vat hun dagelijkse opdracht bondig samen. ‘Wij helpen de veehouders vooruit met de kwaliteit van de voeders. Wij zijn verantwoordelijk voor een hoge nutritionele kwaliteit van het voer tegen een zo laag mogelijke kostprijs. Het voer moet goed zijn en een veehouder betaalt liever niet te veel.’ Formulations stelt recepten voor voeders op aan de hand van eisen van de klant, de productie, de logistiek en

de inkoop. Ook begeleidt ze het productieproces.

Spin in het web De afdeling Formulations is de spin in het web van de mengvoerproductie bij De Heus. Ze heeft met alle kernactiviteiten van De Heus verbindingen. ‘We hebben met iedereen veel afstemming’, zegt Rudolf. ‘Belangrijk voor ons zijn bijvoorbeeld de sectoren Legpluimvee, Rundvee, Vleespluimvee en Varkens.

Elke sector heeft één of meerdere productmanagers die aangeven welke eisen de klanten stellen aan de voeders.

Vanuit de aangegeven voederwaarden en andere wensen berekenen wij de samenstelling van de voeders. Onze taak is voeders met de gewenste eigenschappen te maken. Soms combineren grondstoffen niet goed en dan zoeken

3 3

nog betere resultaten op de bedrijven geven. Formulations denkt hierin mee en kijkt vooral hoe een nieuw voeder het beste geproduceerd kan worden.

Inkoop Naast de contacten met de diersectoren is er ook intensief contact met de afdeling Inkoop. ‘Met hen zijn we constant in gesprek over aankoop van grondstoffen’, zegt Mario. ‘Er zitten twee kanten aan dat overleg. De afdeling Inkoop koopt grondstoffen, die wij inpassen in de voeders die we maken. Aan de andere kant weten wij wat er geproduceerd gaat worden en geven wij aan welke grondstoffen nog ingekocht moeten worden. Ons doel is voeders samen te stellen die leiden tot goede prestaties op de bedrijven.’ Inkoop is een dynamisch proces. Je hebt te maken met beschikbaarheid, maar ook met prijs en kwaliteit. ‘Onze afdeling Inkoop heeft contacten met alle belangrijke productie­ gebieden op de hele wereld’, zegt Rudolf.

‘Daardoor kan zij goed inschatten welke grondstoffen op een bepaald moment aantrekkelijk zijn.’ De grondstoffen komen uit alle hoeken van de wereld en zijn van wisselende herkomst en met variërende eigenschappen. Mario: ‘Onze taak is om onze recepten zo te maken dat een vee-

Ons doel is

voer maken

wij samen naar oplossingen.’ Een sector heeft verschillende redenen om bepaalde voeders te laten maken. De belangrijkste reden heeft te maken met de wensen van de veehouders. Die geven aan hoe zij willen produceren en wat zij willen bereiken.

34

De keuze van het voer wordt hierop aangepast. Een groot aantal varkens-, rundvee- en pluimveehouders krijgt zelfs voer dat speciaal voor hun bedrijf is gemaakt.

De diersectoren doen ook constant onderzoek naar nieuwe voersoorten die

dat leidt tot goede

prestaties

houder die voer in de silo krijgt, voer van een constante samenstelling en kwaliteit krijgt. Dat is geen eenvoudige opgave. We zetten enorm veel kennis in om in te spelen op steeds nieuwe vragen van productie of van de veehouders. Onze opdracht is om recepten te verbeteren en daarmee ook de resultaten bij de veehouders en de productie te verbeteren.’

Productie De fabrieken van De Heus produceren het voer. Het zal u ook niet verbazen dat Formulations nauw contact onderhoudt met elk van de 35 fabrieken, over de wereld verspreid. ‘Iedereen van onze afdeling heeft fabrieken onder zijn of haar beheer. Wij kijken voortdurend mee naar de kwaliteit van het voer, zegt Rudolf. ‘Wij houden dagelijks controles en schakelen hierbij het laboratorium in om grondstoffen en voeders te onderzoeken. Als er problemen zijn in een fabriek worden wij daar direct bij betrokken. Ons doel is dat de voeders die bij de veehouder worden aangeleverd aan hun kwaliteitseisen voldoen. Daarnaast denken wij met de managers van de fabrieken mee over het verbeteren van de productieprocessen.’ De afdeling Formulations begeleidt de productie van mengvoer in de Nederlandse en de buitenlandse fabrieken van De Heus.

‘Wij kunnen in het buitenland veel waarde toevoegen, omdat wij een hoog kennisniveau hebben in Nederland’, zegt Mario. ‘Maar het gebeurt ook dat wij via onze buitenlandse vestigingen op goede ideeën worden gebracht. En dat is belangrijk, wij willen elke dag een stapje verder komen en steeds beter voer maken.’

Het beste advies Als ondernemer wilt u vooruit, het beste uit uzelf en uw bedrijf halen. U gebruikt uw eigen kennis en ervaring, maar u heeft ook behoefte aan iemand die met u meekijkt, meedenkt en u de juiste vragen stelt. Iemand die u en uw bedrijf door en door kent en u van een goed advies kan voorzien. De vraag is: waar vindt u een onafhankelijk en goed advies? En welk prijskaartje hangt hier dan aan?

Een agrarische bedrijf is een complex geheel waar veel verschillende factoren een rol spelen en elkaar beïnvloeden. Gezondheid, genetica, welzijn, wetgeving, voeding, stalklimaat, management, automatisering, etc. Allemaal zaken die het rendement van uw onderneming beïnvloeden. Dit is geen momentopname maar een langdurig proces van monitoren en bijsturen. Dus niet alleen eenmalig een goed advies verstrekken, maar het blijvend verstrekken van goede adviezen, daar bent u bij gebaat.

Het belang van een kwalitatief hoogwaardig advies zit bij ons diepgeworteld. Wij helpen u graag met uw vooruitgang. En dit is niet altijd gemakkelijk, zelfs niet voor ons. Maar gelukkig is dit ons vak en onze passie. We willen hierin voorop lopen en doen dit door continu scherp te zijn, ons continu te laten voeden door eigen onderzoek op praktijkbedrijven.

Daarnaast werken we samen met nationale en internationale kennisinstellingen. Alleen dan krijgt u een blijvend onafhankelijk en goed advies.

Naast het advies van diervoederleveranciers zien we ook andere vormen van voorlichting opkomen. Dat mag natuurlijk, juist wij moedigen vrij ondernemerschap aan. Wij vragen ons echter wel eens af hoe deze kleine zelfstandige adviseurs dit bovenstaande allemaal borgen om u blijvend van goed advies te kunnen voorzien en tegen welke kosten...? En hoeveel van dergelijke adviseurs heeft u dan nodig om alle factoren te belichten; de kennis van de premix + kennis grondstoffen/bijprodukten+ kennis rantsoen/voersamenstelling + houderij + klimaat. En wie combineert deze factoren om tot een integraal advies te komen?

Graag ga ik hierover met u in discussie.

Henk van Kuyk, Sectorhoofd Varkens

3 5

Join De Heus Flirtende vogels Het is weer lente en dat betekent: flirtende vogels! De mannetjes halen echt alles uit de kast om indruk te maken op de vrouwtjes.

Ze blazen zich op, zetten hun veren uit en doen zelfs dansjes: de balts. Ook proberen sommige vogelsoorten vrouwtjes te verleiden met hun kleurige veren (denk aan de pauw), of door ze te verwennen met lekkere hapjes, zoals een visje of een rups. Zo laten ze ook zien dat ze later goed voor de kleintjes kunnen zorgen. Een belangrijke flirttechniek is de zang. Vogels communiceren via hun liedjes en veel mannetjes fluiten in de lente dan ook uit volle borst. Sommige vogels hebben zelfs een aparte liefdeszang, die ze heel zachtjes (bijna fluisterend) opvoeren in de buurt van hun vrouwtje. ­Is het niet lief?!

Beschermde weidevogels Vogels als de kievit, scholekster, graspieper en kuifeend bouwen hun nestjes in weilanden. Best gevaarlijk! Gelukkig zijn er steeds meer boeren die deze vogels een handje helpen. Ze passen de tijd waarop ze het gras maaien aan, markeren de nestjes of zorgen ervoor dat er wat stroken lang gras over blijven waar weidevogels en hun kuikentjes kunnen schuilen voor hongerige roofvogels.

Gekiekt!

Doe mee en win een mooie dvd! Maak een vrolijke foto op of om de boerderij, die met de lente te maken heeft. Bijvoorbeeld de koeien die een ‘lentedansje’ doen, een pasgeboren lammetje of de eerste bloeiende tulp. De inzender met de mooiste lentefoto, wint een DVD met spectaculaire natuurbeelden.

Mail je foto vóór 1 juni naar onze redactie: vooruit@de-heus.nl en vermeld je naam en je leeftijd erbij. De winnaar krijgt de DVD zo spoedig mogelijk toegestuurd.

Net op de wereld!

Het is lente!

Gebakken sprinkhaan en geroosterde kevers Nu de temperaturen langzaam stijgen, komen ook de insecten weer tevoorschijn. In Nederland moeten we er niet aan denken om deze kriebelige beestjes op te eten, maar in veel landen buiten Europa lusten mensen er wel pap van!

In China eten ze bijvoorbeeld gebakken libelles. In Maleisië roosteren ze de larven van kevers en in Australië eten de Aboriginals honingmieren als snackje. Ook rupsen, sprinkhanen en vliegen staan in veel landen op het menu. In Cambodja en Venezuela eten mensen zelfs tarantula’s. Officieel is deze grote zwarte spin geen insect, maar toch. Hij wordt gebakken met een beetje suiker. De pootjes worden lekker knapperig, maar zijn lijf blijft glibberig. Brr… Insecten zijn goedkoop en heel gezond. Ze bevatten veel eiwitten en weinig vet. De reden dat wij in Europa geen insecten eten, is dat de meeste niet eetbaar zijn. Van alle 1400 soorten eetbare insecten, komt slechts 2 procent in Europa voor. In Nederland worden bijvoorbeeld veel meelwormen gekweekt. Prima eetbaar voor mensen, maar ze worden vooral als visvoer gebruikt…

Twintig maart is de lente begonnen.

Dit wist je vast nog niet:

* Op de datum dat de lente begint, duren dag en nacht precies even lang. * Het woord lente stamt af van het woord ‘lang’. Het heeft betrekking op het langer worden van de dagen. * Omdat er meer (zon)licht is, maakt ons lichaam de stofjes serotine en dopamine aan.

Daardoor voelen we ons extra lekker en vrolijk. * De lente staat van oudsher in het teken van vruchtbaarheid. Overal ter wereld zijn er speciale rituelen en feesten. Ook ‘onze’ paashaas met zijn eieren stamt daar vanaf.

Nog een paar smakelijke hapjes • Japanners koken klein wespjes (de larven) in sojasaus en suiker.

• In Afrika eten mensen een groenblauwe rups met stekels. Ze knijpen eerst het slijmerige sap uit de rups, daarna wordt hij gedroogd en geserveerd met een sausje.

• Mexicanen onthoofden de stinkvlieg, om deze rauw op te peuzelen. Hij smaak naar …kaneel.

• In Nieuw Zeeland eten mensen een soort rauwe worm, een made, die smaakt als pindakaas.

3 7

in de schijnwerper

snel inspelen op de toekomst

Zeugenhouderij volop in ontwikkeling De wereld verandert continu, de zeugenhouderij ook. Het gaat snel. Bedrijven groeien, de productie neemt toe en zeugenhouders passen andere systemen van huisvesting toe.

Het is voor iedereen ­belangrijk om snel en goed mee te ­veranderen. Daarom denkt D ­ e Heus altijd mee.

38

Albert Timmerman Productmanager Varkens atimmerman@de-heus.nl

De Heus speelt in op deze nieuwe ontwikkelingen. Daarom heeft ze een zeugenbiggen­team in het leven geroepen. Dit team bestaat uit zeugen- en biggenspecialisten uit de verschillende regio’s, een dierenarts

en een voedingsspecialist. Het team is continu bezig met: • onderling kennis uitwisselen en daarmee synergie verkrijgen; • onderzoeken hoe we op actuele ontwikkelingen kunnen inspelen; • nieuwe innovaties introduceren en volgen; • uitdragen en overbrengen van kennis; Het doel van het team is om onszelf voortdurend te verbeteren en te komen tot steeds betere resultaten bij onze klanten.

bedrijf verdubbeld tot meer dan vierhonderd.

• Steeds meer bedrijven passen het meerwekensysteem toe.

• Er worden minder biggen gecastreerd en dientengevolge meer beren opgefokt.

Betere resultaten met groepshuisvesting Een ingrijpende verandering voor veel bedrijven is dat de groepshuisvesting per 1 januari 2013 verplicht is. Groepshuisvesting bestaat al langer en daarover is behoorlijk veel bekend. Het team heeft goed gekeken naar wat goed is en wat nog beter kan. Onze insteek is dat we het beste kunnen streven naar betere resultaten door vanuit de behoefte van de zeugen te redeneren. Zeugen in een groep hebben onder andere de volgende basisbehoeften: • Geen stress. De zeug moet zich prettig voelen. Stress werkt negatief op de vruchtbaarheid en gezondheid. Stress in groepen kan onder andere ontstaan door gevechten om de rangorde, een onrustige omgeving (onvoldoende ruimte en schuilplekken) en strijd om het voer.

•D roge hygiënische hokken. Natte hokken zijn slecht voor de klauwgezondheid.

Onhygiënische hokken zorgen voor een grotere kans op infecties.

Tijdens ons onderzoek bleek dat er in de praktijk toch nog verschillende verbeteringsslagen gemaakt kunnen worden. De volgende zaken hebben we goed uitgewerkt: • Een voerstationscan. Uitgewerkt door specialisten in het zeugen-biggenteam, diverse malen in de praktijk getest en nu helemaal klaar om toegepast te worden; •E en speciaal nieuw dragend zeugenvoer ‘Dracht Prevent’. Het voeren van zeugen in de groep gaat vaak prima met standaard dragende zeugenvoeders.

Nieuwe ontwikkelingen

Toch wordt er in diverse situaties meer gevraagd van de voeding; • Een klauwencheck om bij klauwproblemen vast te stellen op welk moment het mis gaat en wat de aandachtspunten zijn om de klauwgezondheid te verbeteren.

Meer veranderingen De verplichte groepshuisvesting is niet de enige ontwikkeling in de zeugenhouderij waarmee we te maken hebben.

De belangrijkste veranderingen in de afgelopen jaren zijn: • Zeugen worden steeds productiever.

Ieder jaar worden er gemiddeld 0,3 biggen meer per worp geboren. De worpgrootte steeg van twaalf in 1998 naar vijftien in 2012.

• Het antibioticagebruik is gereduceerd en daarmee is de gezondheidsdruk toegenomen.

• Er zijn minder zeugenbedrijven, maar wel steeds meer zeugen per bedrijf.

Sinds 2000 is het aantal zeugen per

De ontwikkelingen in de zeugenhouderij gaan ook in de komende jaren door. De volgende zaken kunnen gaan spelen: • De zeug zal nog steeds productiever worden. De stijging van 0,3 big per worp per jaar gaat door. Dit betekent dat we in 2018 gemiddeld op 16,6 geboren biggen per worp zitten.

• Meer varkenshouders zullen in concepten produceren om meer toegevoegde waarde te creëren.

• De maatschappelijke druk wordt groter, met als gevolg extra welzijnseisen.

• Er ontstaat meer vraag naar kwaliteitsbiggen.

Al deze zaken vragen veel van de ondernemer, zijn personeel en de mensen die het bedrijf begeleiden. Het betekent voortdurend op een andere manier werken en steeds weer met nieuwe dingen komen om een optimaal resultaat te behalen en efficiënt te werken.

De Heus denkt mee De specialisten, het zeugen-biggenteam en alle betrokkenen bij De Heus denken met de varkenshouders mee. Dat dit succes heeft, blijkt uit ons groeiend marktaandeel in de zeugenhouderij in de afgelopen jaren. Ons marktaandeel nam volgens het AgriDirect-rapport in de afgelopen jaren met bijna 3 procent toe.

3 9

IAnndreheneCtarlakdeoBrrutickere

Wie: drijf met Wat: Akkerbouwbe ouderij eh biologische legpluimve Vlaanderen Zeeuws Waar: Aardenburg, w, 12.000 hennen rbou Hoeveel: 30 ha akke eld op leghennen ak Waarom: Overgesch om bedrijf pu en staan op het nt uit te breiden

Maatschap De Bruijckere - Vercraeije

Dol op kippen Op het erf van André en Carla de Bruijckere loopt een witte legkip. Ze heet Boef. De kip zit bij de hond in het hok en kruipt stiekem in auto´s.

Carla vindt Boef prachtig. Zij en haar man zijn pluimveehouders die dol zijn op kippen.

Rondom de pluimveestal van André en Carla de Bruijckere in Aardenburg, Zeeuws Vlaanderen, is een uitloop van vijf hectare groot. Overdag lopen hier de kippen. Ze houden zich graag schuil en daarom zaaide André als proef olifantsgras. Ook hebben André en Carla verschillende fruitbomen aangeplant, zodat de kippen in de zomer een beschutte plek hebben, én een extraatje door het opeten van het gevallen fruit. Een overdekte wintertuin vormt de overgang van stal naar uitloop. Bij slechte weers­ omstandigheden komen de kippen niet verder dan de wintertuin. In de stal valt de grote leefruimte op: het aantal hennen per vierkante meter is zes. Dit is bij scharrelkippen negen.

Biologisch We hebben hier te maken met biologische leghennen. Behalve uitloop en extra ruimte stelt de biologische houderij meer eisen, zoals biologisch voer en geen gebruik van antibiotica. ‘We

hebben biologische leghennen, omdat dit de enige manier was om ons bedrijf uit te breiden’, zegt André. ‘We konden geen toestemming krijgen voor scharrelkippen, maar wel voor biologische.’

Carla en André hadden akkerbouw (30 ha) en vleesvarkens (570 plaatsen waarvan 270 ingeruild voor de kippen).

Beiden hadden ze een baan buitenshuis; zij in de zorg en hij bij een mechanisatiebedrijf. Ze wilden graag het bedrijf uitbreiden en een mogelijkheid was legpluimvee. ‘We hebben er de tijd voor genomen om ons te verdiepen in deze sector. Drie jaar lang hebben we ons georiënteerd, waarbij we op ruim twintig bedrijven zijn geweest’, vertelt André. ‘Aan het eind van de drie jaar wisten we precies wat voor bedrijf we wilden.’ Ze kozen voor een stal met 12.000 leghennen. De arbeidsbehoefte bedraagt vijf uur per dag. Daardoor werkt André niet meer bij het mechanisatiebedrijf.

4 1

Af en toe

de dieren rustig

observeren.

Dat is gewoon

leuk!

Passie voor kippen Carla en André hebben een passie voor hun legkippen. Ze zijn veel in de stal, omdat er werk gedaan moet worden maar ook omdat ze nog steeds geboeid zijn door de dieren. ‘Ik zit af en toe wel eens een half uurtje in de stal om de dieren te observeren’, zegt Carla ‘Dat is gewoon leuk. Kippen zijn intelligente dieren en erg sociaal.’

4 2

Het observeren van de kippen is ook een manier om erachter te komen of er iets speelt. ‘De kunst is om problemen te zien nog voordat ze er zijn’, zegt specialist Jan de Klein van De Heus. ‘Carla en André kunnen dat en daarom zijn het echte pluimveehouders.’ De Klein is een specialist met veel ervaring in de praktische pluimveehouderij.

haalden deze dieren wekenlang een legpercentage van 95 procent.’ Carla en André behalen goede resultaten omdat ze met hart en ziel pluimveehouder zijn.

Ze vinden ook dat ze de ontwikkelingen in de sector moeten volgen. ‘Daarom gaan we naar vergaderingen en proberen we te leren van anderen’, zegt André.

Ervaring opdoen

‘Een biologisch bedrijf mag maximaal drieduizend hennen per afdeling hebben.

Dat is bij Carla en André ook zo. Ze hebben een stal van vier afdelingen van elk drieduizend hennen en van de zomer komt er een afdeling van drieduizend bij.

Carla vindt het prettig dat zij meer ruimte hebben dan in een scharrelhennenstal.

Er zit drie meter tussen de beide units van het volièresysteem met vier niveaus, met op het derde niveau de legnesten.

De kippen genieten van radiomuziek.

André heeft ervaren dat de dieren met muziek minder schrikachtig zijn dan zonder. Momenteel wordt de stal bevolkt door kippen van het ras Hyline Silver. Deze zijn geleverd door Agromix. Dit zijn witte hennen die dankzij een bruingekleurde vader ook bruine eieren leggen. De schaal­ kwaliteit gaat momenteel wat achteruit.

Dat is niet ongebruikelijk bij oudere hennen. De Klein adviseert daarom extra calcium aan het voer toe te laten voegen.

Toen Carla en André in 2010 de stal in gebruik namen, wisten ze veel van de sector, maar hadden ze geen enkele ervaring in het houden van kippen. De praktische pluimveehouderij moesten ze nog helemaal leren.

‘Onze adviseurs speelden toen een belangrijke rol. Ze hebben ons geholpen om het houden van kippen te leren. Eigenlijk zijn de adviseurs nog steeds belangrijk, omdat ze met andere ogen naar het bedrijf kijken’, zegt André. ‘Het gaat om de dierenarts, de opfokker van de jonge hennen en Jan de Klein.’

Deze laatste, Jan de Klein, was de eerste maanden vaak op het bedrijf te vinden.

‘Ik deed wel eens sectie bij de dieren’, legt hij uit. ‘Ik wil graag weten hoe het er precies voorstaat. Ook haal ik er wel eens kippen uit die het niet goed doen en die schadelijk zijn voor de koppel.’

Tweede en derde ronde beter Bij de eerste ronde deden zich de nodige problemen voor. Bij de tweede en de derde ronde gaat het een stuk beter. ‘De hennen zijn nu 66 weken en zien er ontzettend goed uit’, zegt De Klein. ‘Eigenlijk heb ik nog nooit hennen van die leeftijd gezien die er zo goed uitzagen. Tevens

Drieduizend hennen per afdeling

Een zorgelijk punt is de eierprijs. De prijs van biologische eieren is flink gedaald.

‘Daar hebben wij op dit moment nog weinig last van’, zegt Carla, ‘omdat wij een contract voor drie ronden hebben.

Na de volgende ronde zien we wel verder. Voor ons is het belangrijk dat wij goede resultaten behalen.’

4 3

in de schijnwerper

rust, reinheid en regelmaat De ondernemers Wim (52) en Adrie Veldhuizen (50) streven met een niet te grote bedrijfs­ omvang naar optimale productie­ omstandigheden.

In deze bedrijfs­ reportage aandacht voor de voeder­ winning op Groot Overhorst en de rol van GrasPlusmest­stoffen van De Heus.

44

een productie van 10.600 kg melk per koe met 4 procent vet en 3,32 procent eiwit.

Jaap Kieft Specialist Rundvee jkieft@de-heus.nl Gert Anker Accountmanager Meststoffen ganker@de-heus.nl

Sinds 2009 boeren Wim en Adrie Veldhuizen­ op Groot Overhorst in Voorthuizen. Ze maakten vanwege uitbreiding van industrie en natuur in Barneveld de overstap van een traditioneel bedrijf met een grupstal naar dit moderne bedrijf. Wim en Adrie hebben het keurig voor elkaar; belangrijke kenmerken van hun bedrijfsvoering zijn rust, reinheid en regelmaat. ‘We beleven er plezier aan met ons vee bezig te zijn en tot resultaten te komen. We vinden het belangrijk om elke koe afzonderlijk in de gaten te kunnen houden’, zegt Adrie. De ondernemers streven naar optimale productieomstandigheden met een niet te grote bedrijfsomvang. In de nieuw gebouwde stal is plaats voor tachtig melkkoeien en tachtig stuks jongvee. De Lely robot melkt maximaal zestig melk­ gevende koeien, die gemiddeld 2.000 kg melk per dag geven. Momenteel produceren de koeien 34 kg melk per dag in 3,2 melkbeurten. Op jaarbasis resulteert dit in

Optimaal graslandbeheer Er is totaal 47 ha grond beschikbaar, 42 ha hiervan is grasland. Met een optimaal graslandmanagement en maatwerk met GrasPlus-meststoffen zorgt Wim het jaar rond voor goed kuilgras voor de melkkoeien. De zandgrond heeft een stikstofleverend vermogen (NLV) van gemiddeld 125 kg per hectare en een matig zwavelleverend vermogen (SLV). Wim: ‘Voor de eerste snede bemest ik met de

De Heus

staat voor ons voor

oplossingsgericht, correct en betrouwbaar

zodenbemester met 26 kuub drijfmest en 350 kg GrasPlus 14500, de specifiek gecreëerde meststoffenlijn van De Heus.

In één werkgang wordt zo voldoende stikstof, zwavel en natrium verstrekt die zorgen voor een goede opbrengst met een goede voederwaarde.’

Meerjarig onderzoek van De Heus toonde het nut aan van zwavelbemesting op zand-, veen- en kleigrond. Dit geeft hogere drogestofopbrengsten met dezelfde gehalten aan VEM en ruw eiwit per kilogram droge stof. Ook blijkt uit meerjarenproeven van De Heus dat

4 5

46

gedeelde natriumgiften over het groei­ seizoen betere resultaten geven.

Wim: ’De tweede snede bemesten we met twintig kuub drijfmest en met GrasPlus 14500, omdat gebleken is dat zwavel ook voor de tweede snede duidelijk bijdraagt aan een hogere opbrengst met een beter aminozurenpatroon. En natrium is van belang voor de smakelijkheid van het gras. De derde en vierde snede ga ik dit jaar bemesten met GrasPlus Selenium om zodoende het seleniumgehalte voor het weidend jongvee op een hoger peil te brengen.’

Volledig rantsoen ‘In het voorjaar 2012 kon ik pas op 17 mei starten met maaien’, vertelt Wim. ‘Dit resulteerde in een graskuil met 868 VEM en 147 gram ruw eiwit. De mineralen­ gehalten zijn 2,2 gram natrium, 35,6 gram kali en 2,9 gram zwavel.’

Het voer wordt op Groot Overhorst elke namiddag met de mengwagen voor de koeien gebracht en bestaat per koe uit 9 tot 10 kg droge stof kuilgras, 15 kg snijmais en 1 tot 1,5 kg sojaschroot.

De mineralenvoorziening is geregeld met 100 gram Bestermine Complex en 80 gram krijt. In de robot en via het Lely Cosmix krachtvoerstation krijgen de koeien 20 kg krachtvoer per 100 kg melk. Momenteel krijgen ze een mengsel van de productie­ brokken MaisPower en MaisSolide. ‘De eerste honderd dagen van de lactatie vervangen we drie kilogram van de productiebrokken door Impulsbrok. De structuurvoorziening luistert heel nauw en daarom laden we, afhankelijk van de structuurwaarde van de kuil, altijd een halve tot een hele kilogram gedorst hooi per koe in de mengwagen’, zegt Wim.

Een tekort aan structuur geeft volgens hem snel 0,2 tot 0,5 minder melkbeurten per koe per dag.

Vertrouwde snijmais Op Groot Overhorst hebben ze dit jaar 5 ha bestemd voor snijmais met het vertrouwde ras Salgado. Bij de snijmaisteelt wordt 40 kuub drijfmest toegepast, de loonwerker zaait en dient in de rij vloeibare kunstmest toe. Wim: ‘Het is de bedoeling om breedwerpig 300 kg MaisPlus kunstmest per hectare te strooien om in een werkgang de gewenste aanvulling met stikstof, kali en zwavel te verstrekken.

Voor een hoog (bestendig) zetmeelgehalte wordt gestreefd naar een drogestofgehalte van 36 tot 38 procent van de snijmais.’

‘Wat onze voederwinning betreft, we kunnen prima overweg met onze adviseur van De Heus. De Heus staat voor ons voor oplossingsgericht, correct en betrouwbaar. Deze kernwoorden passen prima bij onze bedrijfsfilosofie’, besluit Adrie.

Bed & Breakfast Wim en Adrie reserveren ook graag wat tijd voor sociale contacten en Adrie beleeft veel plezier aan de Bed & Breakfast-voorziening, die ze sinds verleden jaar in een verbouwde schaapskooi op het erf hebben.

Meer informatie: www.grootoverhorst.nl.

4 7

Voerwinst vergelijken, zo doe je dat Kees Janssen Manager Agra-Matic kjanssen@agra-matic.nl

U berekent de voerwinst door de omzet en aanwas te verminderen met de voerkosten.

Vervolgens deelt u de uitkomst door het gemiddeld aantal aanwezige zeugen of vleesvarkens. Als u uw voerwinst vergelijkt met die van andere bedrijven, ziet u snel hoe uw bedrijf er voorstaat. In grafiek 1 ­staat de

voerwinst voor zeugenbedrijven in de periode 1997 tot en met 2012. De groene lijn geeft het langjarig gemiddelde weer, zo’n € 500,- per gemiddeld aanwezige zeug per jaar. Banken rekenen met het langjarig gemiddelde. U kunt dit cijfer dan ook gebruiken voor financieringsplannen.

Grafiek 1: Voerwinstverloop zeugenhouderij 1997 - 2012 800

euro’s

600 400 Gerealiseerde omzet

200 0

Langjarig gemiddelde 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 jaar

Grafiek 2: Voerwinstverloop vleesvarkens 1997 - 2012 100

euro’s

Kengetallen zijn erg nuttig. Op basis van kengetallen vergelijkt u uw bedrijf namelijk eenvoudig met andere bedrijven. Vervolgens kunt u plannen maken om uw resultaten gericht te verbeteren. Van de vele kengetallen is de voerwinst het belangrijkste kengetal.

50 Gerealiseerde omzet Langjarig gemiddelde 0 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 jaar

48

Het langjarig gemiddelde is afgeleid van de gemiddelde voerwinsten van alle zeugenbedrijven. De rode, schommelde lijn vertegenwoordigt de resultaten die elk jaar zijn behaald. De gerealiseerde voerwinst ligt tussen de € 300,- en € 700,- per zeug.

Grafiek 2 is hetzelfde verhaal, maar dan voor vleesvarkens. De groene lijn is weer de gemiddelde voerwinst. Deze bedraagt rond de € 80,- per gemiddeld aanwezig vleesvarken. De rode lijn geeft de werkelijke resultaten in elk afzonderlijk jaar weer. De voerwinsten schommelden in de periode 1997 tot en met 2012 tussen de € 40,en € 120,- per vleesvarken.

Vergelijken Door uw voerwinst te vergelijken met die van andere bedrijven, krijgt u inzicht in de mogelijkheden om de voerwinst te verbeteren. Alleen vergelijken met het gemiddelde is niet genoeg. Beter is dit te doen met bedrijven in dezelfde categorie of met een eenzelfde bedrijfsvoering. Handig hulpmiddel bij het vergelijken van uw score met die van andere bedrijven, is de ‘kengetallenspiegel’ die Agrovision jaarlijks publiceert.

In de kengetallenspiegel staan verschillende overzichten. Agrovision sorteert de bedrijven naar bedrijfsomvang, voersysteem, technische en financiële resultaten. U kunt

met deze overzichten uw vergelijkingen verfijnen. Als varkenshouder heb u grote invloed op de voerwinst. Daarnaast is het soort bedrijf mede bepalend. Wanneer u mengvoer verstrekt, is het bijvoorbeeld niet realistisch om de voerkosten per kg groei te vergelijken met bedrijven die brij voeren. Het is beter uw bedrijf te vergelijken met bedrijven die ook mengvoer voeren.

Voor voerwinst geldt: vergelijk geen appels met peren.

Zeugenhouderij-spiegel De voerwinst in de zeugenhouderij wordt bepaald door de omzet (verkochte biggen

4 9

Zo vergelijken In de kengetallenspiegel is een ‘basisoverzicht’ met alle bedrijven.

Vanuit dit algemene gemiddelde kunt u met de meer gedetailleerde overzichten nadere analyses maken.

maal de prijs, plus de verkoop van zeugen, verminderd met de aankoop van gelten), de voerkosten en de aanwas (balansverschillen). We gaan uit van gelijke waarderingen van zowel de begin- als eindbalans. Een fiscale waardering kan hiervan afwijken. Het aantal verkochte biggen en de biggenprijs bepalen voor zeventig procent de verschillen in voerwinst. De biggenverkoop is cruciaal.

In de kengetallenspiegel staat een overzicht waarbij de bedrijven zijn ingedeeld naar bedrijfsomvang. Grotere bedrijven ontvangen een hogere biggenprijs en produceren meer biggen Een bedrijf met 1.000 zeugen behaalt waarschijnlijk een hogere voerwinst dan het gemiddelde van alle Agrovision-zeugenbedrijven. Als u dit bedrijf vergelijkt met bedrijven die net zo groot zijn, dan hoeft dit niet zo goed te zijn. Door een bedrijf te vergelijken met bedrijven van dezelfde omvang, krijgt u een beter inzicht in de verbeterpunten.

Een bedrijf met 350 productiezeugen en

50

een voerwinst van 115 procent haalt een uitstekend resultaat en ook het onderste uit de kan. Een bedrijf met 1.000 zeugen en een voerwinst van 115 procent daarentegen heeft mogelijk nog veel verbeterpunten.

De manier waarop de aanwas van fokzeugen is geregeld, heeft invloed is op de voerwinst. Een bedrijf met eigen aanfok heeft lagere kosten voor aankoop, maar hogere voerkosten per zeug.

Vleesvarkenshouderij-spiegel De voerwinst bij de vleesvarkens wordt bepaald door de omzet (verkoop van vleesvarkens en aankoop van biggen), de voerkosten en de aanwas. U kunt niet alle bedrijven met elkaar vergelijken. Zo wordt het gemiddelde gevormd door bedrijven die droogvoer en bedrijven die brijvoer verstrekken met bijproducten. Tot het gemiddelde behoren bedrijven die beren en gelten houden, evenals bedrijven die borgen en gelten houden. Bedrijven met be-

ren en gelten scoren hogere groeicijfers en gunstigere voerkosten per kg groei.

De bedrijfsomvang speelt ook een rol. In de kengetallenspiegel zijn tabellen opgenomen, waarin de bedrijven gesorteerd zijn naar bedrijfsomvang, voersysteem en dergelijke. Bij analyseren van voerwinst­cijfers is het belangrijk ook naar deze tabellen te kijken. Dit geldt bijvoorbeeld voor welzijns­ concepten, waarbij u minder dieren per oppervlakte mag houden. Dit leidt tot een lagere stalbezetting en hogere vaste lasten per varken. Deelnemers aan deze concepten krijgen echter compensatie in de vorm van extra toeslagen. Zij realiseren een

U kunt beter

vergelijken met bedrijven

van dezelfde omvang

hogere opbrengstprijs per kg en betere technische resultaten.

Gesloten bedrijven-spiegel In de kengetallenspiegel zijn ook tabellen opgenomen voor gesloten bedrijven. Zij zijn lastig te vergelijken met niet-gesloten bedrijven. Een gesloten bedrijf heeft immers geen aankoopkosten van biggen en is qua voerwinst in belangrijke mate afhankelijk van de opbrengstprijs van de vleesvarkens.

Juiste vergelijkingen Banken en financiële adviseurs leggen een grote nadruk op de voerwinst van een bedrijf. Dit is begrijpelijk, omdat de voerwinst de basis is voor het rendement van een bedrijf. Natuurlijk moeten de gezondheidsen arbeidskosten die nog na de voerwinst komen, niet worden vergeten.

Soms zijn de kengetallen niet goed vergelijkbaar, denk bijvoorbeeld aan het mesten van beren. Agrovision onderkent dit. Hiervoor zijn nieuwe rekenregels in de maak.

Het is altijd een goed om vergelijkingen op de juiste manier te maken.

Zeugenhouderij Voor de zeugenhouderij zijn in de ken­ getallenspiegel overzichten met indelingen naar technische kengetallen zoals bedrijfs­ worpindex, percentage ingezette opfokzeugen, gemiddelde lengte zoogperiode en aantal levend geboren biggen per worp.

Er zijn ook overzichten ingedeeld naar economische kengetallen, bedrijfsgrootte, kg zeugenvoer per zeug per jaar en groot­ gebrachte biggen per zeug per jaar.

Door uw cijfers te vergelijken met de kengetallen in deze overzichten ziet u overeenkomsten en verschillen.

De grotere bedrijven hebben iets betere

technische resultaten, zoals blijkt uit tabel 1. De hogere voerwinst danken zij echter aan een hogere biggenprijs. Een bedrijf met 350 zeugen kan zijn cijfers het beste vergelijken met de groep 301 - 375 zeugen. Grotere bedrijven zitten in andere situatie dan een bedrijf met 350 zeugen.

Ze kunnen andere in- en verkoopcondities bedingen, hebben meer technische mogelijkheden door een modernere bedrijfsuitrusting of gespecialiseerde arbeid in de stallen. Dit wil overigens niet zeggen dat een kleiner bedrijf per definitie minder goede resultaten heeft.

Tabel 1: voerwinst zeugen 2012 gesorteerd naar bedrijfsgrootte alle bedrijven

220 300

301 375

376 555

> 555

gem. kengetal

424

267

347

479

859

Biggen/z/jr

27,8

27,4

28,1

27,7

28,3

Opbrengst/ big

49,95 49,38 49,79 50,43 53,28

Voerprijs big/100 kg

43,92 43.79 43,88 43,97 43,69

Aantal zeugen

Voerprijs zeug/100 kg 31,25 31,33 31,19 31,26 31,36 Voerwinst/ zeug

651

617

658

679

765

Voerwinst %

100

95

101

104

118

bron: Agrovision

Tabel 2: voerwinst vleesvarkens 2012 bij verschillende bedrijfsomvang Aantal vleesvarkens

Gem. 1801

826

4321

Groei/dier/dag

795

793

785

% uitval Biggenprijs

2,4

2,4

2,4

51,30

50,85

52,95

Opbrengstprijs/kg gg

1,68

1,67

1,70

Voerkosten/kg groei

0,79

0,81

0,76

Voerwinst/gavlv

86

80

94

Voerwinst %

100

93

109

bron: Agrovision

Uit tabel 2 blijkt dat de grotere varkens­ bedrijven een hogere voerwinst halen. De oorzaak daarvan is de lagere voerkosten op grote bedrijven. Dit wordt onder andere verklaard doordat in deze groep meer bedrijven zitten die brijvoer verstrekken.

Een soortgelijk verschil treedt op bij het vergelijken van de bedrijven die brijvoer voeren met bedrijven met droogvoer in tabel 3.

Ook hier zijn de voerkosten per kg groei beduidend lager.

Tabel 3: voerwinst vleesvarkens 2012 droogvoer versus brijvoer alle bedrijven

Mengvoer

Brij

gem. kengetal

887

1405

2838

Groei/dier/dag

795

797

786

Aantal vleesvarkens

2,4

2,4

2,4

Vleesvarkenshouderij

% uitval Biggenprijs

51,30

51,02

52,04

In de kengetallenspiegel voor de vleesvarkenshouderij zijn er naast een ‘basisoverzicht’ ook vergelijkingsoverzichten.

Bedrijven zijn ingedeeld naar bijvoorbeeld bedrijfsomvang, toepassing van enkel mengvoer of brijvoer. Er zijn ook overzichten waarin de bedrijven zijn ingedeeld naar netto voerkosten per kg groei of kg startvoer per opgelegde big.

Opbrengstprijs/kg gg

1,68

1,68

1,69

Voerkosten/kg groei

0,79

0,80

0,75

Voerwinst/gavlv

86

82

97

Voerwinst %

100

95

113

bron: Agrovision

Zowel voor mengvoerbedrijven als brijvoerbedrijven zijn er overzichten met indeling naar bedrijfsgrootte.

5 1

Mortellaro en stinkpoot vrij met

DigiDerm

™

Deelnemers DigiDerm veldproef Mts. Schröder te Geesteren V. Gerritsen te Maurik J.P. Berns te Bantega Mts. Keij te Deil W. Bon te Baambrugge

52

Op het melkvee­bedrijf wordt steeds meer aandacht geschonken aan een optimale koe­gezondheid. Klauw­ gezondheid staat in de top drie van grootste gezondheids­problemen in de melkveehouderij.

De toepassing van voetbaden is een veelgebruikt middel om de klauwgezondheid onder controle te houden.

Vaak wordt gewerkt met oplossingen van formaline, zinksulfaat, kopersulfaat, of combinaties hiervan.

Jacob Goelema Productmanager Rundvee jgoelema@de-heus.nl

Klauwgezondheid In 2011 is in Nederland een nieuw middel op de markt gekomen om de klauwgezondheid te verbeteren. Aangezien klauwgezondheid ook op veel bedrijven een aandachtspunt is, is bij een aantal klanten in samenwerking met AgrInnovations een test uitgevoerd met DigiDerm™. DigiDerm™ is een mengsel van gebufferde zuren dat wordt toegepast, in combinatie met een beperkte hoeveelheid kopersulfaat, in voetbaden.

Het middel werkt zeer effectief tegen Mortellaro (Dermatitis Digitalis) en in mindere mate tegen stinkpoot (Dermatitis Interdigitalis).

Figuur 1: DigiDerm vs. Formaline 30

%prevalentie

25 20 15 10 DigiDerm

5

Formaline

0 0

30

60

90

120

formaline en bijt niet. Dieren met Mortellaro hebben dus geen pijn als ze door het voetbad lopen, wat bij formaline wel het geval is. In voetbaden wordt normaliter gewerkt met 5-10% kopersulfaat of zinksulfaat. In het geval dat 2% DigiDerm™ gebruikt wordt is slechts 2% kopersulfaat nodig.

Aangezien koper- en zinkgehalten een groeiend probleem zijn door de Kader­ richtlijn Water, werkt de veehouder op deze manier ook mee aan een verminderde aanvoer van kopersulfaat.

De eerste resultaten in de praktijk toonden de effectiviteit van de aanpak duidelijk aan.

Ook bij robotbedrijven kan met dit middel zonder problemen van een voetbad

3-2-1 DigiDerm behandelschema: Week 1-8: wekelijks 3 achtereenvolgende dagen baden, elke dag een verse oplossing Week 9-12: wekelijks 2 achtereenvolgende dagen baden, elke dag een verse oplossing Week 13-verder: wekelijks 1 dag baden

gebruikt gemaakt worden, zonder het robotbezoek negatief te beïnvloeden.

De koeien gaan veel

makkelijker door het bad. Je hebt wat meer werk bij het klaarzetten, maar het resultaat is

duidelijk zichtbaar Opzet veldproef DigiDerm™ Op een vijftal bedrijven is jaarrond ervaring opgedaan met de toepassing van DigiDerm™ (zie kader). In deze bijdrage doen we verslag van deze veldproef. Op de vijf melkveebedrijven is met het bestaande voetbad, of via een nieuw, op maat gemaakt voetbad gewerkt met een oplossing van 2% DigiDerm™ en 2% kopersulfaat. Regelmatig, ca. iedere 6 weken zijn in de klauwbekapbox of in de melkstal de achterklauwen individueel gescoord op de aanwezigheid van Mortellaro en stinkpoot. Voor het gebruik van het voetbad werd gebruik gemaakt van het volgende 3-2-1 DigiDerm™ behandelschema (zie kader).

jaar

DigiDerm is wetenschappelijk getest in Nederland door de Gezondheidsdienst voor Dieren, Wageningen UR en PTC+ (Oenkerk). In dit onderzoek is het effect van DigiDerm™ vergeleken met formaline (zie figuur). DigiDerm™ is efficiënter dan

In het begin is een intensief ­gebruik noodzakelijk, ter voor­koming van klauw­ aandoeningen kan daarna overgeschakeld worden naar een minder intensief schema.

Voor het voetbad werd een minimale inhoud van 200 liter en een lengte van bij voorkeur 3 meter gebruikt, zodat elke dier elke poot zeker in de oplossing zet. Het voetbad werd zo geplaatst dat de dieren na het verlaten van de melkstal (of de robot) door het bad liepen.

5 3

Als je een

serieus probleem hebt aan de klauwen moet je het ook

serieus aanpakken!

Met DigiDerm

™

is in korte tijd Mortellaro bijna helemaal en stinkpoot ­helemaal verdwenen

maar 7% te zijn. Na verloop van tijd liep het aantal koeien met Mortellaro weer wat op (ca. 10%), wat toe te schrijven was aan het minder goed opvolgen van de behandel­ frequentie van 1x per week (zie figuur 2).

Bij de start van de proef varieerde het aantal koeien met Mortellaro van ca.

20% tot 97%. Daarbij viel op dat bij een beoordeling van de koeien in de stal de bedrijven met de hoogste scores voor Mortellaro op basis van het aantal klinisch kreupele koeien het probleem met Mortellaro aanzienlijk overschat werd, met andere woorden, het probleem was steeds groter dan het op basis van het aantal kreupele koeien leek.

Het probleem met stinkpoot bleek groot en minder variabel. Dit varieerde van 65% tot 97% van de melkkoeien. Stinkpootproblemen bleken snel te verdwijnen door het intensieve behandelschema.

Na 2 maanden bleek op 3 van de 5 bedrijven het stinkpootprobleem te zijn verdwenen, terwijl op de andere 2 bedrijven respectievelijk 3 en 4% van de koeien nog stinkpoot had. Ook op deze twee bedrijven was na verloop van tijd alle stinkpoot verdwenen. In alle gevallen bleek het aantal gevallen van Mortellaro aanzienlijk te dalen. Op het bedrijf waar bij de start 97% van de koeien Mortellaro had, bleek dit na 3 maanden nog

54

60% 50% 40% 30%

Figuur 2: Mortellaro

20%

100%

10%

80%

0%

22-mrt

3-mei

17-jun

2-aug

13-sep

25-okt

15-feb

60% 40%

Resultaten

Figuur 4: Mortellaro 70%

20% 0% 17-dec

7-jan

11-feb

11-mrt

8-apr

19-mei

8-jul

Op een andere testbedrijf daalde het aandeel koeien met Mortellaro van 39% tot ongeveer 9%. De twee bedrijven met het laagste aandeel Mortellaro, respectievelijk 25 en 20%, zagen een daling tot 2 (zie figuur 3) en 11%.

Figuur 3: Mortellaro 20%

15%

10%

5%

0% 31-jan

21-mrt

26-apr

16-jun

10-aug

26-okt

25-jan

Op het robotbedrijf daalde het aandeel Mortellaro van 63% in maart tot 0% in mei, juni en augustus. Toen bleek een enkele vaars wel Mortellaro te hebben, in oktober waren er wederom geen koeien

met Mortellaro, terwijl in februari wederom 2 verse koeien Mortellaro hadden (zie figuur 4). De ervaringen op dit laatste bedrijf gaven duidelijk aan, dat ook op robotbedrijven met dit product prima gewerkt kan worden. De effectiviteit is zelfs nog groter op bedrijven waar twee keer daags gemolken werd, wat waarschijnlijk toe te schrijven is aan het grotere aantallen bezoeken aan de robot.

Conclusies Er zijn op basis van deze proef een aantal duidelijke conclusies te trekken: • Met DigiDerm™ kan effectief het probleem van Mortellaro en stinkpoot onder controle gebracht worden.

• Het volgen van het aanbevolen behandel­ schema is bepalend voor het succes.

Een aantal belangrijke aandachtspunten zijn echter: -D e juiste maatvoering en situering van het voetbad: elke koe moet minimaal twee keer zijn poot in het bad plaatsen voor een goede inwerking -W anneer het jongvee en de droge koeien niet gebaad worden, wordt de melkveestapel voortdurende opnieuw geïnfecteerd door verse koeien en vaarzen.

actie Bonsilage

Bonsilage Voorjaarsactie Bonsilage Plus is één van de weinige inkuilmiddelen dat zowel conservering bevordert alsook broei- en schimmelremmend werkt. Een snellere en betere conservering levert meer voederwaarde op en verbetert de smakelijkheid.

Het remmen van broei en schimmels zorgt tijdens het uitkuilen en voeren voor minder voerresten. Tot 1 juni 2013 heeft De Heus een speciale verkoopactie van inkuil­middelen. Vraag hiernaar bij uw specialist of handelaar.

vraag Profiteer nu: aar de n uw specialist en rd a a rw o vo

MaïsPlus Meststoffen zijn

COLOFON

korrel meststoffen met stikstof waaraan elementen als fosfor, zwavel, natrium en magnesium zijn toegevoegd. Voor de groei van maïs noodzakelijke elementen, bepalend voor het vermogen van het gewas om te groeien en belangrijk voor de kwaliteit en opbrengst per hectare.

Melkveeklanten van De Heus verdienen meer door goed rantsoenadvies

Brokjes

Door goed rantsoenadvies en een passende brok in te zetten in het rantsoen, hebben de klanten van De Heus gemiddeld op het melkveebedrijf € 2.215,- meer verdient in 2012. Het is uitermate belangrijk om de juiste balans te vinden tussen krachtvoer en ruwvoer. Om daarbij het best passende krachtvoer te adviseren is noodzakelijk.

Gelet op de lagere voederwaarde van de graskuilen in 2012 vroeg het vaststellen van deze balans veel specifieke kennis en onderzoeks­ ervaring. De specialisten van De Heus kunnen u hierin ondersteunen.

Vooruit! April 2013 Vooruit! is het relatiemagazine van De Heus Uitgever De Heus Voeders B.V. Redactieraad Patrick van Vugt, Franko van Lankvelt, Nico Woudenberg, Ben Menting, Augustine van Ree en Joost Belt

Redactieadres Postbus 396 6710 BJ Ede, telefoon 0318-675 497, e-mail vooruit@de-heus.nl

Productie Kokshoorn|Riemens b.v. Dordrecht Druk Koninklijke BDU Barneveld

Vooruit! wordt gedrukt op FSC gecertificeerd houtvrij offset papier.

5 5

Gemak en eenvoud staan centraal

24 uur per dag online bestellen met mijndeheus.nl Voortaan bestelt u uw voer snel en eenvoudig via mijndeheus.nl. Bestellen wanneer u dat wilt, eenvoudig, snel én veilig. U kunt er terecht voor vrijwel ons complete assortiment diervoeders.

Gemak en eenvoud staan centraal en registreren kost u nauwelijks enige moeite. Binnen mijndeheus.nl heeft u toegang tot uw persoonlijke omgeving waarin ook historische (bestel)infor­matie beschikbaar is. Gegevens die goed­ van pas komen bij het plaatsen van uw nieuwe bestellingen. Bovendien is het systeem afgestemd op uw eigen bedrijfssituatie zodat het invoeren van bestellingen hierop naadloos aansluit.

Registreer u vandaag nog op www.mijndeheus.nl en ontdek wat De Heus bedoelt met gebruiksvriendelijk bestellen!

www.de-heus.nl

01