Ranczo - wiosna 2019

01

19

Bezantybiotykowy tucz brojlerów

2. edycja Agro Days zakończona sukcesem!

Mniej optymizmu w 2019 r. – analiza o,

Łukasza Czecha, specjalisty ds. Analiz Agr BGŻ Paribas S.A.

Jak samodzielnie ocenić wyniki w zakresie żywienia loch i odchowu prosiąt?

Kolejne wytwórnie De Heus z certyfikatem VLOG 1

www.deheus.pl

2

SPIS TREŚCI

4-7 Za nami kolejna edycja Agro Days. Dni Hodowcy 2019

10-11

Producenci dbają o jakość polskiej żywności, a konsumenci to doceniają

Drodzy Państwo, w wiosennym "Ranczu" polecamy następujące artykuły: 08 Młodzi hodowcy stawiają na innowacje 12 Zwyczaje zakupowe i żywieniowe konsumentów 14 Mniej optymizmu w 2019 r.

18 Kolejne wytwórnie De Heus z certyfikatem VLOG 24 Bezantybiotykowy tucz brojlerów 28 Jak samodzielnie ocenić wyniki w zakresie żywienia loch i odchowu prosiąt?

30 Akademia Kaczek i Gęsi 31 Informacje produktowe

17

34 Jak gotować i nie marnować? Przepisy na dania w duchu "zero waste"

Działamy i wspieramy – 4. edycja – kiedy i gdzie tym razem?

20-22 Jak prawidłowo oceniać jakość kiszonki z traw?

36 Przepisy 38 Krzyżówka

Z najlepszymi życzeniami radosnych, spokojnych i rodzinnych Świąt Wielkiej Nocy, Zespół De Heus

22-23 Zwyczaje zakupowe i żywieniowe konsumentów

32-33 Kontrole obiektów budowlanych podczas ich użytkowania 3

2 dni, 91 wystawców i 3000 hodowców – za nami kolejna edycja Agro Days.

Dni Hodowcy 2019 Tematem przewodnim tegorocznej edycji Agro Days. Dni Hodowcy 2019 była "polska jakość – światowe trendy". 2 i 3 lutego centrum Global Expo w Warszawie wypełnili hodowcy i przedstawiciele branży agro z całej Polski.

Odpowiedzialna produkcja – świadoma konsumpcja Pierwszy dzień Agro Days. Dni Hodowcy 2019 rozpoczęła konferencja „Żywność pod presją? Odpowiedzialna produkcja – świadoma konsumpcja”.

Wydarzenie otworzył Witold ­Obidziński – dyrektor regionu Europy Centralnej i Południowo-Wschodniej De Heus.

W dyskusji wzięli udział Łukasz Dominiak – dyrektor Krajowej Rady Drobiarstwa, Mariusz Gołębiowski - Związek Zawodowy Rolników Ojczyzna, Sylwester Mierzejewski – wiceprezydent Polskiej ­Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka, Damian Kordas – zwycięzca programu Masterchef, Bartosz Urbaniak – szef Bankowości Agro BGŻ BNP Paribas na Europę Śr.-Wsch. i Afrykę

oraz Adam Zaleski – dyrektor generalny De Heus P ­ olska.

W trakcie debaty poruszono temat odpowiedzialnej produkcji i różnych jej wymiarów.

Zdaniem panelistów – polscy producenci muszą wytwarzać więcej ­ produktów wysokiej ­ jakości zużywając mniej zasobów, a jednocześnie przestrzegać norm oraz odpowiadać na potrzeby świadomych konsumentów. Zwracali oni szczególną uwagę na to, że o jakości produktów, które trafiają na nasze stoły trzeba myśleć już na bardzo wczesnym etapie.

Równie ważne jest obalanie, wciąż istniejących w świadomości polskich konsumentów, mitów na temat produkcji żywności. Kluczem do świadomych zakupów jest wiedza o pochodzeniu produktu oraz sposobie produkcji. Debacie towarzyszyła prezentacja kluczowych wniosków z badania przeprowadzonego wśród konsumentów przez agencję Mands, na zlecenie De Heus.

4

Kilkadziesiąt warsztatów sektorowych Po zakończeniu debaty rozpoczęły się wykłady, warsztaty i prezentacje. W sektorze bydła rozmawiano m.in. o przyśpieszonym odchowie jałówek, dobrostanie i poprawie wydajności produkcyjnej.

Swoją premierę miały nowe programy edukacyjne De Heus, w tym Akademia Zdrowego Wymienia, Akademia Zdrowego Cielaka, Akademia Mieszania Pasz.

Dużym zainteresowaniem wśród hodowców cieszyły się warsztaty Krowie na Zdrowie.

W sektorze drobiowym dominował temat bioasekuracji. Nie zabrakło również ciekawych paneli o procesach inwestycyjnych w gospodarstwie, wykorzystaniu systemów IT wspierających obiekty agro, FPD oraz o przewagach konkurencyjnych polskiego drobiu. Dużą popularnością cieszyło się także stoisko prezentujące maszyny służące do sortowania i klasyfikowania jaj.

Licznie odwiedzany był także sektor trzody. Hodowcy i eksperci rozmawiali o stacjach żywienia loch, efektywności płynnego żywienia oraz stadzie podstawowym.

5

Obiekty inwentarskie w skali 1:1 W tym roku organizatorzy i partnerzy Agro Days postanowili zaskoczyć odwiedzających i wybudować prawdziwe obiekty inwentarskie, wyposażone w niezbędny do hodowli sprzęt. Obora, kurnik i chlewnia cieszyły się nieustającym zainteresowaniem hodowców – szczególnie tych, którzy w najbliższym czasie zaplanowali rozbudowę lub budowę nowych obiektów w gospodarstwie. Odwiedzający zapoznali się z obowiązkami w zakresie ochrony środowiska, dowiedzieli się, o czym należy pamiętać przy projektowaniu obiektów, a także poznali procedury w zakresie budownictwa inwentarskiego.

– Formuła naszego spotkania, co pokazała poprzednia i tegoroczna edycja, wpisuje się w aktualne oczekiwania hodowców. Dzięki śledzeniu trendów i rozmowom z hodowcami, udało nam się połączyć przekazywanie praktycznej wiedzy, forum dyskusji z dobrą zabawą – mówił Adam Zaleski, dyrektor generalny De Heus Polska.

Ponad 90 firm partnerskich i patronów medialnych Agro Days. Dni Hodowcy były doskonałą okazją na poznanie partnerów biznesowych czy firm, z których produktów i usług korzysta się w pracy w gospodarstwie na co dzień. Wśród nich m.in.

Corteva, Lely, Hopex, Indrol, Inwest Agro, Kubota, Elem. Wsparcie okazało także wiele tytułów branżowych, w tym: Farmer, Agropolska, Wiadomości Rolnicze Polska, 6

Portal Spożywczy, Polskie Drobiarstwo, Hodowla i Chów Bydła, Hoduj z głową, wydawnictwo ProAgricola oraz miesięcznik Trzoda Chlewna.

­ Na gości Agro Days 2019 czekało

mnóstwo dodatkowych atrakcji. Hodowcy mogli wziąć udział w gotowaniu z Masterchefem – Damianem Kordasem, zdobyć certyfikat Złotego Hodowcy i wygrać tonę paszy. Chętni mogli także sprawdzić skład i jakość kiszonki. Ponadto, na stoiskach partnerów czekały najnowocześniejsze maszyny i roboty niezbędne w hodowli oraz eksperci służący kompleksowym doradztwem.

Zobacz filmy o Agro Days: => www.deheus.pl => www.youtube.com/c/DeHeusPolska

7

Młodzi hodowcy stawiają na innowacje W dzisiejszych czasach, bycie liderem w branży hodowlanej wymaga innowacyjnego podejścia oraz wysokich kompetencji. Coraz częściej młodzi hodowcy dostrzegają, że to nowe technologie przynoszą obecnie zyski gospodarstwom. Czym one są? Gdzie szukać wiedzy na ich temat?

Coraz więcej przedstawicieli młodego pokolenia pracuje w branży hodowlanej.

Wejście do Unii Europejskiej otworzyło im drogę do wielu nowych technologii jak np. dostęp do nowoczesnych maszyn, czy innowacyjnych metod hodowlanych. To też pociągnęło za sobą pewne konsekwencje.

Mowa tu o znacznym wzroście konkurencji na polskim i europejskim rynku. Właśnie to zmusza ich do szukania środków, które poprawią wydajność oraz dochodowość gospodarstwa. To, że je wykorzystują, jeszcze bardziej napędza rynek i rozwój nowych technologii, z powodu poszukiwania coraz to nowszych rozwiązań.

– Młodzi rolnicy to przede wszystkim duża energia, zupełnie nowe spojrzenie, innowacje i nowe technologie. Oni wymuszają rozwój nowych technologii, więc zapotrzebowanie i ich zastosowanie, które już w tej chwili jest duże, nadal będzie rosło – mówi Wojciech Kapusta, kierownik sprzedaży De Heus.

Jedną z nowoczesnych metod wykorzystywanych przez polskich hodowców, jest żywienie na mokro tuczników. Dużą zaletą tej metody w porównaniu do paszy suchej, jest mniejsze zapylenie. Pozwala to uniknąć chorób dróg oddechowych u zwierząt oraz ludzi, a także przyczynia się do zmniejszenia zanieczyszczenie śro8

dowiska. Dzięki temu ta metoda jest proekologiczna. Co więcej, płynne żywienie to oszczędność w produkcji, a w związku z tym większy zysk z gospodarstwa. Jest to możliwe dzięki wykorzystaniu produktów ubocznych przemysłu rolno-spożywczego (pszennych, ziemniaczanych, mleczarskich i tłuszczowych). W Polsce istnieje już około 100 ferm z instalacjami umożliwiającymi stosowanie tej technologii.

– Młodzi hodowcy nie chcą stać w miejscu, dlatego sięgają po nowe rozwiązania, jak np. płynne żywienie tuczników, czyli tzw. żywienie na mokro. Nie nowinką, ale

bardzo dobrym rozwiązaniem jest obecnie dokarmianie prosiąt na porodówkach.

Genetyki zachodnie, które coraz częściej występują w naszych gospodarstwach, wymuszają takie rozwiązania, aby ta hodowla przynosiła jak największe korzyści ekonomiczne w postaci większej liczby odsadzonych prosiąt i wyższej masy odsadzeniowej – mówi Wojciech Maćkowiak, specjalista ds. trzody chlewnej De Heus.

Jak wskazuje specjalista, młodzi ludzie często dziedziczą czy

przejmują gospodarstwa od swoich rodziców. Są to hodowle niejednokrotnie wielkości 100–300 tuczników w jednej produkcji, natomiast z czasem powiększają te hodowle nawet do tysiąca lub więcej sztuk w jednym cyklu w chlewni.

Młodzi hodowcy nie mogą pozwolić sobie na brak rozwoju. I chodzi tu nie tylko o stosowanie technologii, ale też dokształcanie się. Jeśli chcą odnieść sukces – muszą mieć wysokie kompetencje.

Obecnie w Polsce jest wiele możliwości rozwoju m.in. szkolenia, np. organizowane przez De Heus, poradniki dostępne w internecie oraz prasie, a także wydarzenia branżowe.

– Dzisiaj w każdym zawodzie są wymagane wysokie bądź bardzo wysokie kompetencje. Jeżeli chodzi o prowadzenie gospodarstwa, nie jest łatwo. Po pierwsze, trzeba lubić to, co się robi, a później

dokształcać się, czytać, słuchać mądrych ludzi, wyciągać wnioski i próbować to implementować u siebie w gospodarstwie, na bieżąco nim zarządzać i cieszyć się z efektów, jeżeli takowe są – mówi Nikodem Maćkowiak, hodowca z Wielkopolski.

Poszerzanie kompetencji, edukacja, możliwość rozmowy z ekspertami z branży, to tylko część możliwości, które dają Agro Days. Dni Hodowcy organizowane przez De Heus. Podczas tegorocznej edycji, 2 i 3 lutego, hodowcy z całej Polski mogli uczestniczyć w wielu warsztatach i panelach dyskusyjnych m.in. o: nGMO, żywieniu płynnym, systemach IT wspierających zarządzanie obiektami inwentarskimi, zwalczaniu salmonellozy, prawidłowym żywieniu oraz inwestycjach, które warto wprowadzić w gospodarstwie. Poruszone były także tematy prognoz dotyczących rynku, a także problemów, z jakimi zmagają lub będą się zmagać hodowcy.

której mogą się rozwijać.

Niejednokrotnie znajdują ją w internecie, ale zawsze większym wsparciem jest bezpośrednia rozmowa z doradcami, którzy mają dużo większą wiedzę praktyczną niż tylko pojedynczy artykuł w czasopiśmie czy internecie – mówi Wojciech Maćkowiak, specjalista ds. trzody chlewnej De Heus.

Wszyscy hodowcy, chcący rozwijać swoje gospodarstwa, powinni uczestniczyć w takich wydarzeniach. Zdobywanie wiedzy oraz dostrzeganie korzyści z jej wykorzystania, są kolejnym powodem do odczuwania satysfakcji z wykonywania tego zawodu. Dzięki tym możliwościom młodzi ludzie wciąż chętnie podejmują się prowadzenia gospodarstwa.

– Młodzi hodowcy są bardzo ambitni i szukają wiedzy, ­dzięki

9

Producenci dbają o jakość polskiej żywności, a konsumenci to doceniają Odpowiedzialna produkcja żywności ma trzy wymiary: środowiskowy, prawny i komercyjny. Musimy wytwarzać więcej produktów wysokiej jakości zużywając mniej zasobów, przestrzegać norm oraz odpowiadać na potrzeby świadomych konsumentów – to najważniejsze wnioski z konferencji „Żywność pod presją? Odpowiedzialna produkcja, świadoma konsumpcja”, która otworzyła drugą edycję targów Agro Days.

Dni Hodowcy.

Producenci dbają o jakość polskiej żywności, a konsumenci to doceniają Eksperci, którzy zostali zaproszeni do debaty na temat odpowiedzialnej produkcji i świadomej konsumpcji żywności, zwracali szczególną uwagę na to, że o jakości produktów, które trafiają na nasze stoły trzeba myśleć już na bardzo wczesnym etapie.

– Dziś mówimy już o całym łańcuchu produkcji żywności, w którym odpowiedzialność podzielona jest na poszczególne jego ogniwa. Musimy mieć świadomość, jak nasza część łańcucha produkcyjnego wpływa na pozostałe. W przypadku De Heus, mamy określone oczekiwania wobec zaopatrzenia w surowce, ale pamiętamy też o hodowcach, którym dostarczamy nasze produkty – podkreślał Adam Zaleski, dyrektor generalny De Heus.

Odpowiedzialna produkcja żywności ma trzy aspekty, na które również konsumenci bardzo zwracają uwagę.

10

­ luczowa jest troska o środowisko, ale K jednocześnie musimy skupić się na wyżywieniu rosnącej liczby ludności na świecie. Dzięki rozsądnemu gospodarowaniu i wykorzystywaniu nowych technologii możemy produkować więcej, zużywając mniej zasobów środowiskowych.

Jak zaznaczył Sylwester Mierzejewski, wiceprezydent Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka: Dzisiejsza jakość produktów to efekt wieloletniej

i ciężkiej pracy hodowlanej. Dzięki temu osiągamy światowe wyniki w produkcji żywności.

Drugim elementem odpowiedzialnej produkcji jest szacunek do obowiązującego prawa. Nie zawsze jest ono idealne, ale tworzone jest z troski o konsumenta i jakość wytwarzanych produktów. Oznacza to produkcję bezpieczną, etyczną i humanitarną.

– Odpowiedzialna produkcja to przede wszystkim produkcja zdrowej żywności.

W Polsce ma ona długą tradycję, która wywodzi się z prowadzenia rodzinnych gospodarstw. Nasza żywność jest dobrze kontrolowana, wysokiej jakości. Dzięki temu eksportujemy ją na cały świat. To ogromny powód do dumy – zaznaczył Mariusz Gołębiowski, wiceprzewodniczący Związku Zawodowego Rolników „Ojczyzna”.

To wszystko przekłada się na trzeci aspekt produkcji, czyli element komercyjny. Produkcja musi być prowadzona ze świadomością odpowiedzialności za finalny produkt na każdym etapie jego wytwarzania.

– My jako producent pasz nie myślimy o tym, że produkujemy żywność dla zwierząt, ale dla nas, dla ludzi, ponieważ to w jaki sposób będą karmione zwierzęta, bezpośrednio przekłada się na produkty, które znajdujemy w sklepach – dodał Adam Zaleski.

W świadomości polskich konsumentów nadal istnieje wiele mitów na temat produkcji żywności. Najczęściej dotyczą one stosowania hormonów, antybiotyków i żywności GMO. – Połączenie producent-konsument jest niezwykle istotne. My staramy się słuchać konsumenta, ale musimy też walczyć z wieloma mitami, które towarzyszą produkcji żywności. Stosowanie hormonów w Polsce jest zakazane od ponad 20 lat, antybiotyki podawane są tylko i wyłącznie z przepisu lekarza i pod jego nadzorem.

Te wszystkie kwestie są uregulowane prawnie – mówił Łukasz Dominiak, dyrektor Krajowej Rady Drobiarstwa.

Do sprawy odniósł się również Sylwester Mierzejewski, wiceprezydent Polskiej Fe-

deracji Hodowców Bydła i Producentów Mleka:

– Produkty non-GMO to wyłącznie moda, która wpływa jedynie na zwiększenie kosztów produkcji. Jako polscy producenci żywności produkujemy bardzo dobrą żywność i jesteśmy obecni na całym świecie. Świadoma konsumpcja to odpowiedzialne zakupy, wiedza o pochodzeniu produktu oraz sposobie jego wytwarzania.

– Bardzo mnie cieszy to, że żywność i jedzenie są ważne dla konsumentów, o czym świadczy duża popularność wszelkiego rodzaju programów telewizyjnych, które są temu poświęcone. To bardzo dobry trend, który wzmacnia również świadomość – powiedział Bartosz Urbaniak, szef Bankowości Agro BGŻ BNP Paribas na Europę Śr.-Wsch. i Afrykę.

Co więcej, Polacy nie tylko kupują w sposób przemyślany, ale również świadomie wybierają restauracje, w których jedzą.

– Jako kucharze musimy się dostosowywać do zmieniających się oczekiwań konsumentów, które nie zawsze są tylko modą na dany sposób odżywania. Coraz częściej w restauracjach możemy zobaczyć, że w menu znajdują się informacje na temat pochodzenia produktów, które wykorzystano do przygotowania dań. To również świadczy o tym, że klienci chcą świadomie decydować o tym co jedzą – powiedział Damian Kordas, kucharz, zwycięzca programu Masterchef.

miejsca, w których najchętniej dokonują zakupu respondenci wskazują sklepy specjalistyczne mięsne, warzywniak oraz zakupy bezpośrednio od rolników.

Zdrowa żywność to krótka lista składników Respondenci, którzy wzięli udział w badaniu Zwyczaje zakupowe i żywieniowe konsumentów, zdrową żywność określają jako: ▪ produkty z krótką listą składników, ▪ bez konserwantów, ▪ bez fosforanów, ▪ produkowane z dala od głównych ciągów komunikacyjnych.

Zdrowa żywność to szersze pojęcie, obejmujące bardziej sposób żywienia niż konkretne produkty. Dotyczy również sposobu organizowania zakupów – rozdzielania rodzajów produktów na różne sklepy, czytania etykiet – wszystko to ma na celu zapewnienie sobie poczucia, że zdrowo się odżywiamy.

Żywność kupujemy ze sprawdzonego źródła

Najczęściej kupujemy pieczywo, warzywa i owoce – niemal codziennie, 2-3 razy w tygodniu wędliny i nabiał, a co najmniej raz w tygodniu mięso, jaja i produkty ekologiczne. Produkty przed zakupem oceniamy po wyglądzie, składzie, zapachu i cenie. Dla respondentów biorących udział w badaniu ważne jest również, aby kupowane produkty pochodziły z Polski – oznacza to dla nich wysoką jakość.

Chcemy kupować zdrową żywność, ze sprawdzonych źródeł Już 40% mieszkańców Polski deklaruje, że przynajmniej raz w tygodniu kupuje zdrową żywość – wynika z badań przeprowadzonych przez agencję badawczą MANDS na zlecenie De Heus. Jako 11

Zwyczaje zakupowe i żywieniowe konsumentów Agencja Badawcza MANDS

W czasach, kiedy mamy tak duży wybór na sklepowych półkach, kiedy jesteśmy bombardowani przekazami reklamowymi, zakupy stały się nie lada wyzwaniem. Co wybrać? Na co zwrócić uwagę a na co przymknąć oko?

Sprawdziliśmy jak Polacy przygotowują się do zakupów, a także jak wybierają produkty z wybranych kategorii.

Zanim wyruszymy na zakupy, połowa z nas weźmie do ręki papierową gazetkę reklamową, a 65% - przygotuje listę zakupów. Po warzywa chętnie pójdziemy do warzywniaka, na targ czy do zaprzyjaźnionego producenta, a po mięso – do sklepu mięsnego lub sklepu spożywczego ze stoiskiem mięsnym. Jajka zdecydowanie najchętniej kupimy bezpośrednio od rolnika, pieczywo – w piekarni. Specjalizacja sklepu ma więc dla nas znaczenie, choć to oczywiście nie oznacza, że unikamy zakupów w dużych sklepach.

Kiedy jesteśmy już w sklepie - to, na co zwracamy największą uwagę to jakość produktów (82%), a w drugiej kolejności – ich cena i kraj pochodzenia (polskie pochodzenie zachęca do zakupu 76% respondentów).

Ale – czym jest ta jakość? Według osób biorących udział w naszych badaniach jakość to dobry skład (bez dodatkowych substancji), naturalność (rozumiana jako nieprzetworzenie), a także smak oraz uczciwość – zgodność deklaracji na opakowaniu z rzeczywistym składem.

Dobry skład natomiast to przede wszystkim skład krótki, w którym nie ma wszelkiego rodzaju 12

Jak wybieramy sklep?

WARZYWA, OWOCE

Warzywniak, własna uprawa, zaprzyjaźniony rolnik, rodzina mieszkająca na wsi

MIĘSO, WĘDLINY

Sklep mięsny, stoisko mięsne, hala targowa, delikatesy

JAJKA

Rodzina na wsi, zaprzyjaźniony rolnik

PIECZYWO

Piekarnia

„E”, gumy arabskiej, glutaminianu, oleju palmowego, fosforanów czy zbyt wysokiej zawartości soli, cukru i tłuszczu.

MIĘSO I WĘDLINY W jednym z naszych badań pytaliśmy respondentów, czy zwracają uwagę na markę kupowanego mięsa wędlin, a następnie sprawdziliśmy jaki jest najczęściej powtarzający się profil osób, które tak robią. Najczęściej były to: kobiety (niewielka przewaga nad mężczyznami – 52%), pochodzące z miast (62%), między 25 a 39 rokiem życia (34%), z wykształceniem wyższym (42%). To również osoby,

które zwracają uwagę na skład (78%) to, kto dany produkt wyprodukował (83%), a jednocześnie preferują stoisko mięsne jako miejsce zakupu (83%). Jeżeli chodzi o częstotliwość kupowania – Polacy kupują wędliny najczęściej 2-3 razy w tygodniu (44%), nieco rzadziej – mięso (42% - raz w tygodniu). Z mięs zdecydowanie preferujemy drób (88%), a w dalszej kolejności – wieprzowinę (77%), wołowinę (43%) i mięso indycze (40%). Z kolei w przypadku wędlin, większą popularnością cieszą się te wieprzowe (36%), w porównaniu z drobiowymi (22%). Wędliny kupujemy najchętniej w sklepie spożywczym ze stoiskiem mięsnym (47%) lub sklepie mięsnym (43%), a na kolejnym miejscu – w dyskoncie (34%). Ten ostatni jest

natomiast najczęstszym miejscem zakupów mięsa (61%), a sklep mięsny (55%) i sklep spożywczy ze stoiskiem mięsnym (49%) znajdowały się na kolejnych miejscach.

Z naszych badań wynika, że wybierając, zarówno mięso jak i wędliny w największym stopniu zwracamy uwagę na wygląd (82% dla mięsa, 75% dla wędlin), a następnie na cenę (55% vs 52%) i zapach (53% vs 49%). Jeżeli zaś chodzi o preferowany sposób pakowania, to większość z nas (65%) woli kupić wędlinę w plasterkach, na wagę, podawaną przez sprzedawcę. Dzieje się tak ze względu na możliwość kupienia dowolnej jej ilości, a także wrażenie większej świeżości produktu. Respondentom zadawane było również pytanie o to, czy wybraliby wędlinę kosztującą 20zł, z oznaczeniem „bez GMO”, czy za 16zł, bez żadnego oznakowania. Okazało się, że dokładnie połowa wybrałaby tę drugą opcję, 36% - pierwszą, a 14% nie potrafiło zdecydować.

NABIAŁ Nabiał to kategoria żywności przez blisko połowę badanych (46%) kupowana 2-3 razy w tygodniu. Najczęściej kupujemy sery żółte (84%), mleko (83%), masło (72%) i śmietanę (69%). To, na co zwracamy uwagę podczas jego zakupów to cena (59%), skład (53%) i wygląd produktu (47%).

Jeżeli chodzi o jajka, kupujemy je najczęściej raz w tygodniu (46%), najchętniej od rolnika, lub z pewnego źródła na wsi (45%), a w drugiej kolejności – w dyskoncie, na targu/ryneczku lub sklepie ogólnospożywczym.

W niemal połowie gospodarstw domowych tygodniowe zużycie jajek respondenci szacują na 6-10 sztuk, a jedna trzecia – 11 do 20. Ponad połowa badanych osób preferuje także jajka z wolnego wybiegu lub te „wiejskie”, bez oznaczenia.

Ciekawym wątkiem okazał się być ten związany z karmieniem kur – respondenci, zapytani o to, czym ich zdaniem powinny być karmione kury, w większości (49%) deklarowali, że powinny to być wyłącznie ziarna zbóż. Według 13% z nich powinna to być zielonka, trawa, a dla 12% - „pasza”.

ZDROWA ŻYWNOŚĆ Pojęcie „zdrowej żywności” funkcjonuje w naszym języku już od długiego czasu, choć jego rozumienie może być różne.

Z wyników naszych badań wynika, że zdrowa żywność to dla Polaków przede wszystkim żywność bez konserwantów (29% odpowiedzi), bez chemii (23%), naturalna (11%) i bez polepszaczy (9%).

Kiedy dopytaliśmy o rozumienie tego pojęcia w kontekście różnych kategorii, okazało się, że w przypadku mięsa i wędlin – w pojęciu zdrowej żywności mieści się takie, które nie zawiera antybiotyków, pochodzi „z wolnego wybiegu”, od zwierząt karmionych naturalną paszą. W przypadku nabiału natomiast to produkty niezawierające mleka w proszku, z krótkim składem, „od gospodarza”. Jajka z kolei – to takie, które były karmione „naturalnie”, pochodzą „z wolnego wybiegu”, „od rolnika”. Zdrową żywność kupujemy najczęściej w dyskon-

tach (47%), sklepach spożywczych (43%) i super/hipermarketach (34%). Produkty w wersji eko/bio są to najczęściej świeże warzywa i owoce, nabiał, jajka i przetwory owocowe. Co istotne, dla ponad 60% respondentów zdrowa żywność to nie tyle moda, co ­rozsądny sposób odżywiania, żywność z lepszym składem, bez GMO, dająca poczucie, że żyje się zdrowo. Ten wynik napawa optymizmem – świadczy o tym, że jesteśmy coraz bardziej świadomymi konsumentami, że zależy nam na tym, aby jeść zdrowo.

Dzięki przeprowadzonym badaniom (m.in. "Zwyczaje zakupowe i żywieniowe konsumentów", przeprowadzonym na zlecenie De Heus), wiemy już więcej o tym, co w rozumieniu Polaków kryje się za pojęciem zdrowej żywności i jak przekładamy to na codzienne wybory. Dla producentów żywności i ich kontrahentów to wartościowa wiedza, dzięki której mogą dostosować swoją ofertę do potrzeb konsumentów.

Zdrowa żywność to...

66% Rozsądny sposób odżywiania

66% Produkty z rodzinnej działki/ rodzinnego sadu

64% Która ma lepszy skład

62% Bez GMO

Źródła danych - badania realizowane przez MANDS: ogólnopolskie na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków (płeć, wiek, miejsce zamieszkania), CAWI, N=1019, Maj 2017; Badanie ogólnopolskie na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków (płeć, wiek, miejsce zamieszkania), CAWI, N=502, Styczeń 2018; Badanie ogólnopolskie na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków (płeć, wiek, miejsce zamieszkania, województwo), CAWI, N=400, FGI, N=4, Listopad 2018.

13

Mniej optymizmu w 2019 r. Łukasz Czech Specjalista ds. Analiz Agro, BGŻ BNP Paribas S.A.

Miniony rok na rynku mięsa był bardzo zmienny. Niska opłacalność produkcji trzody chlewnej martwiła producentów, zaś nagłe zmiany w handlu zagranicznym mięsem drobiowym rozpaliły nastroje inwestycyjne w sektorze. Niemniej, ceny drobiu pod koniec roku spadły, co przełożyło się na niską opłacalność produkcji, wynikającą też z suszy i wyższych kosztów pasz. Obecnie brak jest czynników, które wskazywałyby, że 2019 r. będzie znacznie lepszy dla producentów niż poprzedni rok.

Bieżący rok zaczął się niskimi cenami oraz niską opłacalnością produkcji drobiu oraz trzody chlewnej. Sytuacja ta wynikała głównie z większej produkcji żywca oraz wyższych cen pasz będących konsekwencją niższych zbiorów wywołanych suszą. W wyniku tego, produkcja żywca drobiowego była najmniej opłacalna od wielu lat.

Co istotne, opłacalność produkcji żywca drobiowego maleje od dłuższego czasu.

Pomimo świetnego wyniku eksportu, który wzrósł o 13,4% w ciągu jedenastu pierwszych miesięcy 2018 r., cena drobiu kształtuje się na historycznie niskich poziomach.

Wynika to między innymi z szybko rosnącej produkcji przy stabilnej konsumpcji krajowej.

Relacja cen żywca kurcząt brojlerów do cen pasz

Eksport mięsa i podrobów drobiowych z Polski (tys. t) 1 500 1 000 500 0

3,00

2017

2,90

do UE

2,80

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu

2,70 2,60 2,50 2,40 2,30 2,20 I

IV VII X 2014

I

IV VII X 2015

I

IV VII X 2016

I

IV VII X 2017

I

IV VII X

I

2018

2019

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi 14

2018 poza UE

Bardzo prawdopodobne jest, że eksport drobiu będzie dalej rósł w wysokim tempie, jednak eksport z innych krajów o niższych kosztach produkcji, takich jak Ukraina, Brazylia czy Tajlandia, również będzie istotnie wzrastać. Często mówi się, że mięso drobiowe z Ukrainy zaleje polski rynek, co nie jest jednak bardzo prawdopodobnie. Z Ukrainy są importowane głównie najdroższe elementy. Mięso z Ukrainy stanowi dużo większy problem na rynkach Zachodniej Europy – konsument z tego regionu nie ma aż tak dużego przywiązania do mięsa pochodzącego z Polski,

Wykres 3. Produkcja, zużycie krajowe, import i eksport mięsa i podrobów drobiowych w tys. t w wadze produktu

w związku z czym panuje tam największa konkurencja między Polskimi a Ukraińskimi produktami.

3500

2019 będzie kolejnym rokiem, w którym popyt eksportowy będzie głównym motorem wzrostu produkcji drobiu w kraju. Istnieje jednak możliwość, że wzrośnie ona silniej niż popyt. Konsumpcja krajowa drobiu może być hamowana przez niższą cenę wieprzowiny. W wyniku tego ceny drobiu mogą utrzymać się na niskim poziomie.

3000 2500 2000 1500 1000 500

Produkcja (masa schłodzona)

Import

Eksport

Zużycie w kraju

2019 (P)

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

0

Dane: Opracowanie własne na podstawie IERGŻ

500

Produkcja żywca indyczego w Polsce (w tys. t wagi żywej)

450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych IERGŻ

Odwrotna sytuacja ma miejsce na rynku indyków. Przy dużym wzroście eksportu i wzroście produkcji mniejszym niż zakładano, ceny żywca indyczego w drugiej połowie 2018 r. gwałtownie wzrosły.

W wyniku tego opłacalność produkcji indyka w pierwszej połowie 2019 r. będzie dużo wyższa niż w poprzednim roku.

Wzrost produkcji mięsa indyczego był dużo mniejszy niż wzrost produkcji mięsa kurcząt brojlerów ogółem, jednocześnie wzrost eksportu miał wysoką dynamikę, podobnie jak eksport mięsa kurcząt.

W wyniku tego cena znacznie wzrosła.

Można spodziewać się, że wraz z wzrostem produkcji żywca indyczego cena w 2019 r. będzie spadać, jednak nie powinna być tak niska jak w 2018 r., kiedy zdarzało się, że nie gwarantowała ona opłacalności. Z kolei w przypadku rynku wieprzowiny 2019 r. zapowiada się bardziej pesymistycznie. Sytuacja w sektorze będzie zależała w głównej mierze od importu, zmiany pogłowia, ASF oraz wyższych kosztów produkcji wynikających z ubiegłorocznej suszy. Na rynku żywca wieprzowego miały miejsce pierwsze wzrosty ceny, jednak dużo mniejsze niż na rynku warchlaków.

Zarówno według danych MRiRW, jak i portalu cenyrolnicze.pl, w drugim tygodniu lutego ceny żywca były o 1% wyższe w relacji tygodniowej. Nie jest jednak pewne, czy wzrosty cen tuczników będą kontynuowane.

15

Zmiany cen w Polsce wynikają głównie ze spadku podaży – pogłowie świń ogółem w Polsce pod koniec 2018 r. było o 7,4% mniejsze niż rok wcześniej.

z Danii – do Polski w 2018 r. wwieziono ponad 8 mln szt., czyli o ponad 1,3 mln szt. więcej niż rok wcześniej.

Zmiany procentowe pogłowia trzody chlewnej w Polsce w grudniu 2018 r. względem analogicznego okresu poprzedniego roku -7,4%

-16,3%

-8%

+0,2%

-18,0%

Świnie ogółem

Prosięta do 20 kg

Warchlaki 20-50 kg

Tuczniki >50 kg

Lochy razem

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Pogłowie zmalało również w Niemczech i Danii. W Danii liczebność trzody w styczniu 2019 r. była mniejsza o 1,5% niż rok wcześniej, a w Niemczech pod koniec 2018 r. mniejsza o 1,9% w porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego roku. Redukcja pogłowia, zarówno w Polsce jak i Unii Europejskiej, może jednak nie zredukować podaży wieprzowiny na tyle, aby produkcja stała się opłacalna na każdym etapie łańcucha produkcji. Przy kosztach produkcji 1 kg żywca sięgających obecnie 4,2 zł, przy obecnych cenach pasz i zbóż cena żywca musiałaby wzrosnąć aż o 8%.

O ile powrót cen żywca do poziomu zadowalających producentów może potrwać znacznie dłużej, to na rynku warchlaków producenci mogą mieć więcej powodów do optymizmu. Duża redukcja stada podstawowego może przełożyć się na wyższą cenę warchlaków w 2019 r. Stado podstawowe zmniejszyło się o 18,0% r/r, zaś pogłowie prosiąt zmniejszyło się o 16,3%. Głównym zagrożeniem dla krajowych producentów jest to, kto powstałą lukę na rynku zagospodaruje.

W 2018 r. do Polski wwieziono 8,2 mln szt. żywych świń, czyli o 17,7% ( 1,2 mln szt.) więcej niż rok wcześniej. Największy wzrost miał miejsce w przypadku zwierząt 16

Pomimo wzrostu wielkości importu żywych zwierząt, jego wartość spadła o 19,1% do 1,8 mld złotych. W wyniku tych zmian, średnia wartość wwiezionej sztuki była niższa o 33,7%. Niemniej, na początku 2019 r. ceny ulegają odbiciu również na rynkach zagranicznych.

W 3 tygodniu lutego cena za warchlaki na giełdzie niemieckiej wzrosła o 1€ - kolej-

ny raz w tym roku, zaś w drugim tygodniu lutego cena warchlaków w Danii wzrosła o około 5,7 zł, czyli o 3,1%.

Według danych z portalu cenyrolnicze.pl, średnia cena warchlaka importowanego w drugim tygodniu lutego wyniosła 250 zł – czyli o 2% więcej niż tydzień wcześniej, a cena warchlaka krajowego wzrosła o 1,5% do 208 zł za szt.

Podsumowując, na rynku żywca wieprzowego i drobiowego nie należy spodziewać się nagłych i dużych wzrostów cen, jednak są segmenty rynku, np. produkcja indyka czy warchlaków, gdzie opłacalność produkcji jest obecnie wyższa. Ponadto, ciepła i łagodna zima daje wielu rolnikom nadzieję na wyższe plony, które mogą znacznie obniżyć koszty pasz.

Działamy i wspieramy – 4. edycja – kiedy i gdzie tym razem?

Bezpieczeństwo w lesie + sadzenie lasu i odchów młodych kuropatw – Perna – 5 000 zł Bezpieczeństwo w teorii i praktyce, czyli practical lessons – Ciechanów – 35 000 zł Bezpieczne dzieci – Sucha – 30 000 zł

Bezpieczna Ścieżka Byczka Leszka – Płońsk – 11 000 zł

Rowerowa ścieżka edukacyjna – Brańsk – 30 000 zł

Bezpieczna droga do szkoły i ­bezpieczne wakacje – Janowiec Wlkp.

– 30 000 zł

Zdrowa żywność, bezpieczne dzieci – Gmina Stoczek Łukowski – 8 000 zł

Bezpieczna Przystań – Bestwin – 30 000 zł Nasza strażnica to także świetlica – Rzemień – 15 000 zł Szkolne miasteczko ruchu drogowego – Spytkowice – 60 000 zł

Cel „Działamy i wspieramy”: ▪▪ Tworzenie miejsc bezpiecznych i przyjaznych dzieciom – wzrost poziomu bezpieczeństwa dzieci.

▪▪ Edukacja najmłodszych w zakresie bezpieczeństwa, ekologii, dbałości o zwierzęta oraz w zakresie znaczenia mięsa, mleka i jaj w diecie.

Ponad 1,1 mln zł – wartość projektów, zrealizowanych w całej Polsce

Ponad 2400 dzieci uczestniczyło w warsztatach dot. znaczenia mięsa, jaj i mleka w diecie

Ponad 3400 dzieci uczyło się z nami bezpiecznych zachowań

Dziesiątki tysięcy dzieci korzysta z wielu nowych miejsc do zabawy i nauki

17

Kolejne wytwórnie De Heus z certyfikatem VLOG Firma De Heus pozytywnie przeszła kolejne audyty zewnętrzne i uzyskała certyfikat zgodności ze standardem VLOG dla dwóch wytwórni pasz, w Grodzisku Wielkopolskim i w Łomży. Posiadanie certyfikatu potwierdza wyeliminowanie z produkcji wszystkich składników, które mogą posiadać modyfikacje genetyczne Międzynarodowy certyfikat VLOG to gwarancja, że dany produkt jest wolny od organizmów modyfikowanych genetycznie oraz nie zawiera dodatków paszowych wyprodukowanych z pomocą GMO. Za certyfikat odpowiada Niemieckie Stowarzyszenie Żywności bez Inżynierii Genetycznej (German Association Food without Genetic Engineering) – organizacja, która od kilku lat wyznacza standard kontroli non GMO w łańcuchu produkcji żywności.

Proces weryfikacji w firmie De Heus objął łańcuch dostaw w zakresie pozyskiwania surow18

ców, wytwarzania i dostaw mieszanek paszowych. Certyfikacja VLOG stanowi gwarancję wyeliminowania z procesu produkcji wszystkich składników, które mogą posiadać modyfikacje genetyczne.

– Uzyskanie certyfikatu zgodności ze standardem VLOG ma dla nas istotne znaczenie. Priorytetem w De Heus jest bowiem dbałość o najwyższy standard produkcji na wszystkich jej etapach, a także o bezpieczeństwo, wysoką jakość wyrobów oraz odpowiadanie na potrzeby rynku, dlatego też ubiegaliśmy się o certyfikat VLOG – komentuje Krzysztof Adamczyk, kierownik produktu ds. bydła De Heus.

– Posiadanie certyfikatu oznacza m.in. zapewnienie prawidłowych procesów związanych z kontrolą dostawców i surowców, dot. zanieczyszczeń GMO, zaawansowane szkolenia pracownicze, zapewnienie odpowiednich zapasów i prawidłowej identyfikowalności produktów, gwarancję rzetelnej dokumentacji oraz właściwych analiz laboratoryjnych surowców oraz produktów końcowych – dodaje Adamczyk.

Oczekiwania rynkowe na świecie w zakresie żywności modyfikowanej genetycznie stają się ostatnio coraz bardziej klarowne, a certyfikacja na non GMO (w tym VLOG) jest powszechnie stosowana i wymagana przez większość sieci handlowych oraz producentów pasz oraz żywności w Polsce i za granicą. Certyfikat VLOG ma zastosowanie w produkcji związanej z przetwórstwem (np. produkcją pasz), ale i produkcją finalnych produktów np. mleka, mięsa, czy też jaj, miodu, owoców.

Firma De Heus dostosowując się do stale rosnących wymagań związanych z jakością, bezpieczeństwem i ochroną środowiska, rozpoczęła pierwszy proces certyfikacji VLOG w 2018 r. dla wytwórni

premiksów w Łęczycy. Certyfikat dla wytwórni pasz w Grodzisku Wielkopolskim i w Łomży stanowi kontynuację odpowiedzialności produkcyjnej De Heus. Wśród innych certyfikatów, którymi może poszczycić się firma De Heus są m.in. QS, FamiQS, ISO 22000.

19

Jak prawidłowo oceniać jakość kiszonki z traw?

Wiesław Płecki kierownik produktu ds. bydła

Pasze objętościowe stanowią podstawę żywienia bydła. Dobrze dobrana i odpowiednio zbilansowana pasza objętościowa, uzupełniona dodatkowo paszą treściwą jest kluczowa dla uzyskania wysokiego wyniku produkcyjnego. Wysokiej jakości kiszonki są istotne dla dobrej i zdrowej produkcji mleka. Są niezbędne dla prawidłowej pracy żwacza, stymulując przeżuwanie, a przy tym są źródłem taniego białka i energii. Jak jednak właściwie ocenić jakość kiszonek, aby móc optymalnie zarządzać żywieniem krów mlecznych?

Prawidłowe bilansowanie dawki Jednym z nadrzędnych warunków właściwego żywienia wysokowydajnych krów mlecznych jest prawidłowo zbilansowana dawka pokarmowa. Pasze objętościowe ze względu na zawartość włókna ogólnego i strukturalnego mają kluczowe znaczenie w procesie fermentacji żwaczowej, dlatego powinny stanowić 40-50% suchej masy dawki. Wiodącymi, w polskich gospodarstwach bydła mlecznego, paszami objętościowymi są kiszonki z kukurydzy i traw.

Bilansując dawkę w oparciu o tabelaryczne wartości pokarmowe kiszonek dostępne w literaturze czy w Internecie, można popełnić duży błąd, przekarmiając lub nie dokarmiając zwierzęta.

Przygotowanie poprawnie zbilansowanej dawki pokarmowej dopasowanej do wielkości produkcji mleka i oczekiwanych przyrostów bydła opasowego wymaga wiedzy związanej m.in. z konkretnymi ilościami skład20

ników pokarmowych, zawartych w skarmianych kiszonkach.

W tym celu wykonuje się analizy próbek kiszonek pobranych z pryzm. Precyzyjne żywienie wymaga, aby każda pryzma kiszonki została przeanalizowana, ponieważ w pryzmach znajduje się materiał z różnych areałów i różnych pokosów, a zatem zmienność składników pokarmowych może być bardzo duża.

Jakość kiszonki Co wpływa na jakość kiszonki z traw?

Produkcja zależy m.in. od jakości gleby, ilości dni wzrostu trawy, ilości nawozów, dostępności wody, klimatu. Na jakość wpływa rodzaj wysianej mieszanki, proces zakiszania, ubicia trawy oraz ilość cukrów.

Nadzór nad bazą kiszonek i ich jakością stanowi najważniejszą część zarządzania żywieniem krów mlecznych. Niska wartość pokarmowa kiszonki wymaga uzupełnienia dawki większą ilością pasz treściwych, a to generuje dodatkowe koszty

żywienia i wzrost kosztów produkcji mleka. Każdorazowo, właściwa ocena kiszonki powinna być dwuetapowa. Pierwszym krokiem jest ocena pryzmy, kolejnym pobranie próbki do analizy i zlecenie badania laboratoryjnego.

Ocena jakości kiszonki przez doradcę Doświadczony doradca żywieniowy umie ocenić jakość kiszonki i orientacyjnie określić podstawowe parametry żywieniowe w gospodarstwie. Wizualnie oceniane są ubicie kiszonki i szczelność okrycia pryzmy oraz sprawdzane są miejsca występowania zagrzybienia i obecności grzybów pleśniowych. Sprawdzana jest także temperatura kiszonki.

Optymalna temperatura kiszonki wynosi 15-20°C. Często stwierdzamy temperaturę kiszonek poniżej 15°C. Temperatura kiszonek jest skorelowana z temperaturą otoczenia w czasie zbioru materiału do zakiszania. Wzrost temperatury kiszonki o 10°C to strata 1% VEM. Aby zapobiegać zagrzewaniu należy nie przesuszać materiału do zakiszania, starannie go ugniatać i dobrze przykryć, a także szybko wybierać kiszonkę z głębi pryzmy/silosa.

W dalszej kolejności, szacując zawartość suchej masy, oceniany jest kolor i zapach.

Zapach materiału określa, jak przebiegała fermentacja, czy jest obecny kwas masłowy, jak dużo może być kwasu octowego i amoniaku. Zebrane informacje mówią nam o ogólnie pojętej jakości kiszonki oraz, co ważne, wskazują na spodziewane pobranie przez zwierzęta. W przypadku słabej jakości kiszonki doradca, oceniając organoleptycznie pryzmę, wie, ile maksymalnie kilogramów takiej kiszonki może kalkulować w dawce.

Wyniki oceny organoleptycznej w pewnym przybliżeniu określają zakres parametrów w kiszonce. Prowadzona, nawet przez doświadczonego doradcę, ocena jest zawsze orientacyjna i nie może zastąpić oceny laboratoryjnej. Największym błędem obarczone jest szacowanie poziomu energetycznego kiszonki. Wykorzystując zmysły wzroku, węchu, dotyku, nie jesteśmy w stanie określić poziomu strawności materii organicznej kluczowej dla energii.

port analizy kiszonki to zestawienie wielu parametrów, których pewna korelacja może wskazywać na jakość zakiszonego materiału. W tym momencie wskazana jest interpretacja wyników przez doświadczonego doradcę.

Kiszonka z traw przez wielu hodowców i doradców jest upatrywana jako źródło białka. Jednak białko w kiszonce z traw to nie wszystko. Zebrana młoda trawa ma wysoką strawność materii organicznej i zawiera dużo cukrów. Wysoki poziom tych parametrów gwarantuje wysoką wartość energetyczną. Hodowcy, którzy koszą trawy przed kłoszeniem i po krótkim podsuszeniu zbierają ją do pryzmy, uzyskują nawet 950 VEM (energia produkcji mleka) w kilogramie suchej masy. W czasie zakiszania traw część białka zostaje rozłożona przez bakterie do amoniaku.

Duża ilość amoniaku w kiszonce może przełożyc się na wzrost mocznika w mleku przy niewłaściwie zbilansowanej dawce.

Bardzo ważnym parametrem kiszonki z traw jest ilość popiołu. Popiół to minerały rośliny, ale zbyt wysoki jego udział mówi o zanieczyszczeniu zakiszonego materiału ziemią. Podwyższona ilość popiołu zawsze obniża białko i wartość energetyczną kiszonki. W ocenie kiszonki z traw często posługujemy się także ilością włókna surowego. Jak interpretować ilość włókna? Jedno gospodarstwo dąży do uzyskania dużej ilości włókna w trawach chcąc uzyskać paszę wnoszącą strukturę do dawki, inne z kolei dąży do niskiego włókna. Musimy pamiętać, że wzrost włókna jest związany z wyższą zawartością ligniny. Lignina nie jest wykorzystywana przez przeżuwacze, a jej wzrost zmniejsza wartość energetyczną kiszonki.

Agro Days i kiszonki…

Na tegorocznych Agro Days. Dni Hodowcy, które odbyły się 2 i 3 lutego w Warszawie, każdy chętny mógł bezpłatnie zbadać próbkę własnej kiszonki (na stoisku „Krowie na zdrowie”) i uzyskać fachową pomoc w obliczeniu prawidłowej dawki pokarmowej, która umożliwi uzyskanie najlepszej wydajności mlecznej.

Ocena kiszonki w laboratorium W celu szczegółowej oceny jakości danej partii kiszonki należy zwrócić się do specjalistycznego laboratorium, które dokona oceny wartości pokarmowej włącznie ze strawnością materii organicznej. Dla oceny stabilności kiszonki tj. oceny ryzyka zagrzewania się kiszonki bardzo powinniśmy uzyskać profil kwasów organicznych. Ra21

Jeżeli nie mogłeś skorzystać z naszej pomocy podczas Agro Days, możesz to zrobić umawiając się na spotkanie z doradcą De Heus (kontakt do doradców żywieniowych znajdą Państwo na www. deheus.pl).

Rocznie, w programie LaboExpert analizowanych jest ponad dwa tysiące próbek kiszonek! Daje to szeroki obraz jakości i wartości kiszonek uzyskiwanych przez polskie gospodarstwa. Te analizy służą do bilansowania przez doradców żywieniowych tysięcy dawek pokarmowych zawsze mając na celu uzyskanie maksymalnej wydajności produkcyjnej lub poprawę parametrów mleka.

Pamiętaj!

Warto przyjrzeć się jakości kiszonek na fermie. Jest to prosty sposób na poprawę wydajności Twojego stada!

Dla hodowców odwiedzających warsztaty „Krowie na zdrowie” AgroDays przygotowaliśmy porównawcze zestawienie potencjału produkcyjnego mleka z kiszonek najlepszej i najgorszej jakości. Z bazy analiz kiszonek roku 2018 obliczyliśmy średnie wartości pokarmowe 20% najlepszych i 20% najgorszych kiszonek. Mając do dyspozycji w dawkach tylko kiszonki, obliczona została produkcja mleka. Różnica potencjału produkcyjnego słabych i dobrych kiszonek jest bardzo duża.

Bez wątpienia każdy producent mleka powinien dążyć do uzyskania kiszonek o najwyższej wartości pokarmowej. Podczas Agro Days udzieliliśmy wielu porad, co zmienić aby poprawić jakość kiszonek w kolejnych latach.

Straty w wyniku zagrzewania się kiszonki

Wzrost temperatury kiszonki to utrata energii Optymalna temperatura kiszonki wynosi 15-20°C

10°

1% VEM

34,7°C – 20°C = 14,7°C wzrost temperatury kiszonki dziennie kiszonka traci 14 VEM

Utrata energii VEM przy 5 dniowym cyklu wybierania kiszonki: 14 VEM x 5 dni = 70 VEM 970 VEM – 70 VEM = 900 VEM

Dawka z udziałem 25 kg kiszonki kukurydzy = 10 kg SM Dawka z kiszonką o temp. 20°C 10 kg sm x 970 VEM= 9700 VEM

Dawka z kiszonką o temp. 34,7°C 10 kg sm x 900 VEM= 9000 VEM

21,5

20

litrów mleka

litrów mleka

TRACISZ 210 zł DZIENNIE * *przy stadzie 100 krów mlecznych 150 litrów x 1,4 Pln/L

22

Pierwszy produkt w Polsce, skutecznie niwelujący efekt stresu cieplnego krów!

Bestermine Lato

Zapobiega spadkom produkcji mleka Opracowany przy współpracy z lekarzami weterynarii Polepsza wskaźniki rozrodu Łagodzi skutki wysokich temperatur

Innowacyjne rozwiązanie!

BESTERMINE LATO Dowiedz się więcej na www.deheus.pl lub u swojego dystrybutora pasz De Heus! 23

Bezantybiotykowy tucz brojlerów

Nierealny śpiew przyszłości?

Nadchodzące wielkim krokami wyzwanie dla branży?

Uczestnicy łańcucha produkcji mięsa drobiowego już dziś zapewniają konsumentowi mięso, które nie zawiera antybiotyku.

Nawet, jeśli ptaki wymagają leczenia i pobierają antybiotyk, mięso z nich nie zawiera antybiotyku, ponieważ zwierzęta dostają lek z zachowaniem karencji. Potwierdzają to tysiące badań.

Tucz bez antybiotyków

nawet na dużych - wielkotowarowych fermach, jest możliwy i nawet nie jest taki trudny!

Pamiętajcie, że:

Często podawanie antybiotyków jest samonapędzającą się machiną, powodującą kolejne infekcje bakteryjne.

24

Antybiotyk działa tylko na bakterie!

Nie leczy chorób grzybowych ani wirusowych.

Co zrobić, aby zminimalizować użycie antybiotyków w hodowli?

Sprzątaj fermę po poprzednim cyklu ▪▪ ▪▪ ▪▪ ▪▪

jak najszybciej po sprzedaży ptaków jak najdokładniej, najpierw na sucho wszystkie budynki równocześnie usuń pomiot jak najdalej od fermy

Myj dokładnie ▪▪ ▪▪ ▪▪ ▪▪ ▪▪

mycie usuwa 70% patogenów ze wstępnym namoczeniem z pianowaniem wszystkie budynki równocześnie kompletnie (wszystko, łącznie z drogami i gankami)

Dezynfekuj budynki ▪▪ ▪▪ ▪▪ ▪▪ ▪▪ ▪▪ ▪▪

odpowiednimi środkami, zgodnie z ich instrukcjami powtórz dezynfekcję po pościeleniu dezynfekuj także pomieszczenia dodatkowe zwracaj uwagę na szczegóły i detale wymieniaj środek dezynfekcyjny co jakiś czas, ale utrzymuj ­jednakowe pH używaj kierowanych środków na konkretne patogeny, jeśli trzeba badaj jakość dezynfekcji (wymazy i płytki odciskowe)

25

Co zrobić, aby zminimalizować użycie antybiotyków w hodowli?

Dezynfekuj linię wody ▪▪ regularnie badaj jakość wody (pobranej z czystych linii), pod kątem chemicznym oraz mikrobiologicznym ▪▪ używaj odpowiednich środków ▪▪ stosuj odpowiedni czas ekspozycji środków ▪▪ stosuj czyszczenie mechaniczne, jeśli trzeba ▪▪ dokonaj dezynfekcji linii wody - zarówno w przerwie jak i podczas tuczu (stosuj środki do dezynfekcji przeznaczone do używania w ­trakcie w tuczu, zakwaszanie, chlor, lampy UV)

Przygotuj obiekt do wstawienia ▪▪ odpowiedniej jakości ściółka, odpowiednio rozłożona, jak trzeba dodatkowo dezynfekowana ▪▪ uwaga na ścielenie – żeby do zdezynfekowanego kurnika np. na ­ścielarce lub na ludziach ścielących nie wnieść patogenów ▪▪ jeśli mamy wątpliwości co do jakości i czystości ściółki nie ­używajmy jej, a jeśli nie mamy wyjścia to dezynfekcja; ▪▪ spryskiwanie probiotykami

Sprawdzaj jakość ptaków dostarczanych na ferm Powinny być czyste, zdrowe, odporne, niezakażone lub minimalnie, pochodzące od czystych jaj z czystej wylęgarni, z odpowiednio prowadzonego, szczepionego stada rodzicielskiego, z odpowiedniej wielkości pęcherzykiem żółtkowym oraz prawidłowo zagojonym pępkiem.

Szczep pisklęta ▪▪ aby obniżyć presję chorób, głównie wirusowych ▪▪ uważaj na niepotrzebne szczepienia (każde szczepienie to lekkie obciążenie układu odpornościowego) 26

Co zrobić, aby zminimalizować użycie antybiotyków w hodowli?

W trakcie tuczu, zwróć uwagę na ­wentylację, ściółkę, jakość paszy i wody ▪▪ Jeśli podczas pierwszych dni zostaną popełnione błędy będą one skutkować konsekwencjami w dalszym życiu ptaka ▪▪ Czysta sucha ściółka, odpowiednio pracująca przez cały okres tuczu to mniejsze ryzyko rozwoju patogenów oraz lepsze środowisko życia brojlerów ▪▪ Wentylacja – ptak żyje głownie powietrzem. Prawidłowo dotleniony ma większa szansę uniknąć problemów chorobowych ▪▪ Woda – stała kontrola jakości ▪▪ Pasza – bezpieczna, zbilansowana, łatwo przyswajana. Wszelkie niedobory i nadmiary powodują rozchwianie flory bakteryjnej jelit, a to jelita są pierwszym, największym i najważniejszym organem odpornościowym organizmu ▪▪ Pasza powinna zawierać grubsze cząstki lub całe ziarno, co pozytywnie wpływa na pracę jelit

Stosuj dodatki do wody i ewentualnie do pasz ▪▪ tzw. dodatki funkcyjne – roślinne i inne naturalne ekstrakty, wyciągi, preparaty poprawiające pracę przewodu pokarmowego oraz apetyt, a także wpływające pozytywnie na odporność czy ograniczające, wzrost patogennych mikrobów ▪▪ prebiotyki – substancje stymulujące wzrost pozytywnej flory bakteryjnej ▪▪ probiotyki – gotowe zestawy żywych bakterii do zasiedlania środowiska ptaków

Gdy wystąpi choroba…

▪▪ czasami pewne jednostki (np. choroby wirusowe) są nieuleczalne. Czy podawać wówczas antybiotyk np. przy chorobie Gumboro?

27

Jak samodzielnie ocenić wyniki w zakresie żywienia loch i odchowu prosiąt?

Odchów i żywienie prosiąt jest najtrudniejszym etapem produkcji świń. Wymaga specjalistycznej wiedzy, dużego zaangażowania i umiejętności obserwacji. Jednocześnie odchów i żywienie prosiąt ma duży wpływ na kolejne etapy produkcji, ponieważ problemy pojawiające się w tym okresie wpływają na całe życie przyszłego tucznika.

W łagodnym i bezpiecznym przejściu przez ten krytyczny moment pomaga zastosowanie odpowiednich prestarterów, które przygotowują także prosięta do odpowiedniego pobrania pasz w późniejszym odchowie. Ważna jest także obserwacja i kontrola stada.

Wystarczą 3 proste kroki, aby ocenić, czy osiągamy dobre wyniki w żywieniu loch i odchowie prosiąt. Oto co trzeba zrobić i na co zwrócić uwagę.

Norma wagi miotu

x

Norma produkcji siary

+ 80-100 g

+ 4 (3,5) kg Ilość prosiąt żywo urodzonych w miocie + 4 (3,5) kg

Prosięta 24 godziny po porodzie powinny przyrosnąć od 80-100 gramów

Przykład

Przykład

14 kg + 4 kg = 18 kg

1400 g + 100 g = 1500 g

żywo urodzonych prosiąt

28

waga miotu

waga urodzeniowa prosiąt

przyrost wagi po 24 godzinach

Pobrania paszy przed odsadzeniem

Milk Scan

Odsadzenie

x2

w 21. dniu życia

150 g-300 g

w 28. dniu życia

300 g-500 g

Prosięta powinny podwoić swoją masę ciała

Idealna waga odsadzeniowa Przykład

1400 g x 2 = 2800 g

waga urodzeniowa prosiąt

przyrost wagi po 7 dniach

Prosięta odsadzone w 21. dniu życia

6 kg/m.c.

w 28. dniu życia

8 kg/m.c.

Jeśli któryś z powyższych wyników odbiega od normy, zachęcamy do kontaktu z doradcami żywieniowymi ds. trzody chlewnej De Heus. Bezpłatnie wykonają kompleksowe badanie, analizę oraz zaproponują działania, które pomogą poprawić rezultaty.

29

Akademia Kaczek i Gęsi 22.02.2019 w Olszówce k. Turku odbyła się Akademia Kaczek i Gęsi, stanowiąca kontynuację cyklicznych spotkań dedykowanych dla hodowców drobiu wodnego z centralnej Polski. Organizatorem Akademii była, jak co roku, firma De Heus. Jednakże w wydarzeniu wzięli udział także Fermo - Sklep Rolniczy i hurtowania artykułów hodowlanych oraz laboratorium weterynaryjne Vet-Lab Brudzew.

Akademia cieszyła się dużym zainteresowaniem, a ilość uczestników wyniosła niemal 400 osób.

Spotkanie obfitowało w dużą dawkę wiedzy z zakresu żywienia, suplementacji, zootechniki, bioasekuracji. Hodowcy mieli okazję wysłuchać wykładów oraz porozmawiać m.in. w następujących tematach: ▪ „Żywienie gęsi po okresie odchowu” - Paweł Brodowicz, De Heus ▪ „Kurtyny ścienne jako metoda optymalizacji kosztów w tuczu drobiu wodnego” - Dominik Plot, Fermo ▪ „Aktualne problemy zdrowotne u drobiu wodnego” - prof. Grzegorz Tomczyk, PIWET Puławy ▪ „Bezantybiotykowy chów drobiu wodnego” - dr Michał Jankowski, Biopoint ▪ „Praktyczne metody zapobiegania stratom wywołanym przez infekcje bakteryjne” - dr Karolina Wódz, Vet-Lab Brudzew Po warsztatach odbyło się spotkanie integracyjne.

30

Informacje produktowe FRESH TMR P

Bestermine TMR Cooldown jest płynnym konserwantem paszowym zalecanym do konserwacji kiszonek i dawek pokarmowych TMR. Jest to preparat o silnym działaniu przeciwgrzybowym. Wieloskładnikowa formuła kwasów organicznych i ich soli działa synergistycznie hamując namnażanie się grzybów patogennych.

Tym samym preparat zabezpiecza kiszonki i dawki TMR przez zagrzewaniem się oraz utratą ich wartości pokarmowej.

Zawarte kwasy organiczne uniemożliwiają namnażanie się bakterii patogennych.

Stosowanie: Bestermine TMR Cooldown należy dobrze wymieszać z kiszonkami w wozie paszowym. Poprawne wymieszanie zabezpiecza kiszonki przed zagrzewaniem się. Bestermine TMR Cooldown należy dawkować, dostosowując ilości do suchej masy materiału: ▪ 4 l / tonę materiału ≤ 25% suchej masy ▪ 4,5 l / tonę materiału 25-35% suchej masy ▪ 5 kg / tonę materiału ≥ 35% suchej masy

FRESH TMR S

Bestermine Compact Feeding jest sypkim konserwantem paszowym zalecanym do konserwacji kiszonek i dawek pokarmowych TMR. Jest to preparat o silnym działaniu przeciwgrzybowym. Wieloskładnikowa formuła kwasów organicznych i ich soli działa synergistycznie, hamując namnażanie się grzybów patogennych.

Tym samym preparat zabezpiecza kiszonki i dawki TMR przez zagrzewaniem się oraz utratą ich wartości pokarmowej.

Zawarte kwasy organiczne uniemożliwiają namnażanie się bakterii patogennych.

Stosowanie: Bestermine Compact Feeding należy dobrze wymieszać z kiszonkami w wozie paszowym. Poprawne wymieszanie zabezpiecza kiszonki przed zagrzewaniem się.

Bestermine Compact Feeding zależy dawkować w zależy dostosować do suchej masy materiału: ▪ 5 kg / tonę materiału ≤ 25% suchej masy ▪ 6 kg / tonę materiału 25-35% suchej masy ▪ 7 kg / tonę materiału ≥ 35% suchej masy

31

Kontrole obiektów budowlanych podczas ich użytkowania Piotr Pietras – specjalista ds. budownictwa inwentarskiego

Niektórzy uważają, że skomplikowany etap uzyskiwania pozwoleń i budowy obiektu inwentarskiego to koniec zmagań z zagadnieniami techniczno-prawnymi. Niestety rzeczywistość pokazuje, że na właścicielu lub zarządcy ciąży o wiele więcej obowiązków, również podczas użytkowania obiektu. Prawo budowlane stawia przed właścicielem o wiele więcej wyzwań.

32

Inwestor, po wybudowaniu obiektu, ma obowiązek zadbać o bezpieczeństwo konstrukcji oraz sprawne działanie instalacji. Ważnym aspektem, który również spoczywa na barkach właściciela są kwestie związane z bezpieczeństwem pożarowym obiektu. Same starania jednak nie wystarczą. Ogół tych zabiegów sprowadza się do obowiązku zapewnienia przeprowadzenia okresowych kontroli budynku dokonywanych przez osoby uprawnione. Całość procedury dokładnie przedstawia nam Ustawa Prawo Budowlane z dn. 7 lipca 1994 r.

Właściciele lub zarządcy obiektów mają za obowiązek zlecać okresowe kontrole osobom z odpowiednimi uprawnieniami budowlanymi. W przypadku budynków inwentarskich prawo jest nieco mniej restrykcyjne, jednak niezależnie od powierzchni zabudowy wszystkie budynki inwentarskie podlegają obowiązkowej kontroli stanu technicznego. Prawo Budowlane w art. 62 ust. 1 pkt. 2 mówi: obiekty budowlane powinny być poddawane okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; a także badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów.

Inaczej ma się sytuacja w przypadku sprawdzenia stanu instalacji, które Ustawodawca precyzuje jako obowiązek kon-

troli urządzeń służących ochronie środowiska, instalacji gazowych oraz przewodów kominowych. To, w jakim odstępie czasu powinny być wykonywane kontrole, zależy od powierzchni zabudowy, co prezentuje poniższa tabela.

Instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska Instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych) Kontrole mają służyć przede wszystkim zapewnieniu bezpieczeństwa i wydłużenia czasu użytkowania obiektu. Dla przykładu w ramach badania instalacji gazowych i przewodów kominowych osoba uprawniona dokonuje pomiaru siły ciągu kominowego oraz wykrycia ewentualnych uszkodzeń przewodów oraz ich drożności.

Wszelkie nieprawidłowości bądź błędy, które zostały wykryte podczas przeglądu powinny być niezwłocznie usunięte. Obowiązek ten spoczywa na właścicielu, który odpowiedzialny jest za bieżącą konserwację i utrzymanie obiektu budowlanego w stanie zgodnym z zasadami, o których mowa w ustawie.

Ma to na celu usunięcie ewentualnych przyczyn zagrożenia życia, pożaru, porażenia prądem lub spowodowania katastrofy budowlanej. Potwierdzenie doprowadzenia obiektu do właściwego stanu powinno wówczas zostać poświadczone poprzez wpisanie uwagi do protokołu kontrolnego. Za nieusunięcie nieprawidłowości, które zostały wykazane w kontroli ustawodawca przewiduje kary, np. w postaci grzywny. Podobnie ma się sprawa w przypadku niewykonywania obowiązkowych kontroli.

Budynki inwentarskie w zabudowie zagrodowej nie wymagają prowadzenia książki obiektu budowlanego, ale właściciel ma obowiązek zachowania protokołów pokontrolnych.

Pow. zabudowy Pow. zabudowy < 2000m2 > 2000m2 Dwa razy Raz w roku w roku Raz w roku

Dwa razy w roku

Należy jednak mieć na uwadze, że z żądaniem okazania dokumentacji kontrolnych może wystąpić nadzór budowlany. Jest to szczególnie istotne, ponieważ większość wizyt kontrolnych nadzorów budowlanych ma swoje źródło w donosach sąsiedzkich.

Niestety większość właścicieli nie jest świadoma konieczności poddania swoich budynków inwentarskich przeglądom okresowym oraz kontrolom stanu technicznego. Nie od dziś jednak wiadomo, że nieznajomość prawa szkodzi.

Kontakt do specjalistów z Agra-Matic - działu rozwoju agrobiznesu De Heus znajduje się na www.deheus.pl w zakładce kontakt.

33

Jak gotować i nie marnować? Przepisy na dania w duchu "zero waste" Mało jest takich dziedzin życia człowieka, jak kuchnia, w której wyjątkowo dużo marnujemy. Badania ONZ wskazują, że rocznie do naszych koszy trafia ponad 1 mld tony jedzenia. Taką ilością żywności zdołalibyśmy nakarmić miliardy ludzi. Winne takiego stanu są nie tylko nasze domowe resztki, ale także coraz surowsze wymagania względem warzyw, czy owoców (przypomnijmy sobie sprawę krzywizny bananów). Banan jadalny to banan o odpowiedniej krzywiźnie – podobny los spotyka także pomidory, ziemniaki, buraki i inne produkty, które posiadają choćby drobną plamkę. Co zrobić, żeby jeść smacznie i zdrowo, ale nie marnować?

Daj drugą szansę produktom o krótkim terminie Pamiętaj, żeby zwracać uwagę na różnicę pomiędzy „Najlepiej spożyć przed” i „Należy spożyć do”. W pierwszym przypadku produkt do, wskazanej na opakowaniu, daty posiada pełne walory smakowe, ale przekroczenie tej daty nie oznacza jego zepsucia. Po tej dacie nadal jest zdatny do spożycia, dlatego nie powinniśmy od razu wyrzucać go do kosza. Dotyczy to najczęściej kasz, makaronów czy innych produktów suchych.

Ten drugi napis, dotyczy głównie produktów takich, jak mleko, jogurty, maślanka, mięso czy inne świeże produkty. Tu należy zachować ostrożność i sprawdzić dany produkt organoleptycznie – sprawdzić, czy na jogurcie nie pojawiła się pleśń, a mięso nie zepsuło się. Często jednak, gdy przechowujemy te produkty zgodnie z zaleceniami w lodówce, nie powinno się z nimi dziać.

34

Uruchom kreatywność w kuchni i… zrób kopytka marchewkowe!

Jeśli ugotowaliśmy za dużo warzyw do obiadu lub po prostu ugotowaliśmy rosół i zostały nam po nim marchewka, pietruszka i seler – otwierają się przed nami nowe możliwości kulinarne. Z gotowanych warzyw możemy przygotować wiele smakowitych dań, tych standardowych (sałatka jarzynowa, pasta do chleba, nadzienie do wytrawnych naleśników) i tych mniej oczywistych, jak np. kopytka marchewkowe.

Do ich przygotowania będziemy potrzebowali: ▪ 600 g puree marchewkowego ▪ 200 g mąki pszennej ▪ łyżka skrobi ziemniaczanej ▪ sól, pieprz, ulubione zioła.

Ugotowane marchewki przeciśnij przez praskę lub maszynkę do mielenia. Tak przygotowane marchewki, w postaci puree należy wymieszać z mąką pszenną.

Następnie dodaj łyżkę skrobi, dalej sól i pieprz oraz swoje ulubione zioła. Ciasto prawie gotowe.

Wstaw garnek z wodą, aby zdążyła się zagotować. Zagnieć ciasto i uformuj z niego wałek (dokładnie taki sam, jak przy klasycznych kopytkach). Lekko go spłaszcz i pokrój wzdłuż w kopytka. Kluski umieść na kilka minut we wrzącej wodzie z dodatkiem soli. Gdy po kilku minutach zaczną wypływać na powierzchnię, wyjmij je łyżką cedzakową. Osączone z wody kopytka można zjeść okraszone masłem.

W lodówce zalegają pozostałości po wędlinie, serkach i warzywach? Doskonale – zrób hiszpańską frittatę!

Do jej przygotowania potrzebujemy: ▪ 4 jajek ▪ sól, pieprz ▪ oleju lub oliwy ▪ kawałków sera, wędlin i warzyw Roztrzepujemy jajka. Dodajemy szczyptę soli i pieprzu. Na odrobinie oleju lub oliwy podsmażamy drobno pokrojone plasterki wędlin i warzyw. Podsmażone składniki zalewamy roztrzepanymi jajami. Na wierzchu posypujemy odrobiną startego sera.

Patelnię nakrywamy pokrywką i trzymamy na ogniu do momentu, aż omlet zetnie się z wierzchu. Możecie ostrożnie obróć omlet na drugą stronę, którą także lekko podsmażycie. Po kilku minutach frittata jest gotowa do podania.

Ciekawą alternatywą dla frittaty, szczególnie jeśli chodzi o formę podania, będą warzywne babeczki z resztek. To przepis, który zależy od wyobraźni kucharza i zasobności jego lodówki, ale zawsze wychodzi! Do takich babeczek można dodać – poza standardowymi warzywami, które

zostają nam z posiłków, wszelkie nacie (pietruszki, marchewki, selera, kopru), liście warzyw kapustowatych (brokułu, kalafiora, brukselki, kalarepy, rzepy, rzodkiewki), a także łodyg brokułu czy kalafiora. Świetnym dopełnieniem kompozycji smakowej będą znalezione na polu zioła, jak bluszczyk kurdybanek, pokrzywa, liście krwawnika, mniszka, jasnoty.

Dla poszukiwaczy nowych smaków, proponujemy dodatek umytych, następnie podsmażonych skórek marchewki, selera, pietruszki a nawet ziemniaka, czyli wszystko to, co zostaje nam po gotowaniu np. rosołu – możliwości, jak widać jest wiele.

O czym należy pamiętać?

Przygotowując warzywa, należy je drobno pokroić – wpłynie to na zwartą konsystencję babeczki. Puść wodza fantazji, jeśli chodzi o przyprawienie. To najlepszy sposób na wydobycie smaku, nie tylko warzyw. Nie bój się eksperymentować, bo dzięki temu możesz odkryć nowe interesujące połączenia smakowe. Jeśli przygotowana masa, będzie zbyt płynna – wystarczy dodać odrobinę bułki tartej lub okruchów chlebowych (zrobionych z czerstwego chleba).

ne oraz te resztkowe ugotowane, kaszę, starty na tarce ser i jajko. Przyprawiamy ziołami, pieprzem i wedle upodobań solą.

Masa powinna mieć konsystencję gęstej śmietany. Wypełniamy masą formy do babeczek. Wkładamy je do nagrzanego do nagrzanego do temperatury 180 stopni piekarnika i pieczemy przez 15 minut.

A, gdy za oknem wciąż trzyma mróz – proponujemy ugotowanie bulionu warzywnego z resztek. Jedni do rosołu wrzucają kostki rosołowe, my wolimy wrzucać obierki, piętki, łodyżki, skórki i wiele innych resztek, które zbieramy i mrozimy, by następnie ugotować z nich niezwykle aromatyczny wywar na niedzielny obiad.

Można z niego zrobić o wiele więcej rzeczy – może on służyć jako baza do sosów i innych zup.

Do przygotowania 6 babeczek warzywnych potrzebujemy: ▪ 1,5 szklanki pokrojonych warzyw surowych lub ugotowanych ▪ szklanka dowolnej ugotowanej kaszy ▪ 50 g żółtego sera ▪ 1 jajko ▪ zioła ▪ olej, sól, pieprz

Do przygotowania rosołu resztkowego potrzebujemy: ▪ skórek, ogonków, naci oraz innych części warzyw także tych zwiędniętych czy podsuszonych (pomijamy oczywiście te spleśniałe) ▪ możemy użyć suchej łupiny z cebuli czy czosnku – w tych „śmieciach” kryją się antyoksydanty o nazwie kwercytyna ▪ wszelkie łodygi po świeżych ziołach oraz zielonych warzywach liściastych (zwiędnięte liście sałaty też możecie wrzucić na wywar) ▪ miąższ z dyni, cukinii, kabaczka ▪ liście kapustowatych, także te twarde zewnętrzne oraz boczne odchodzące od kwiatu kalafiora lub brokuła ▪ skóra z upieczonych warzyw ▪ trochę pokrzywy.

Warzywa, które chcemy dodać do babeczek należy pokroić w niewielką kosteczkę lub w przypadku naci i ziół posiekać.

Jeżeli używamy surowych warzyw, dobrze je jest podsmażyć krótko na patelni. Świeże zioła dodajemy posiekane do masy.

W misce mieszamy warzywa usmażo-

Do garnka wlewamy odrobinę oliwy, po jej rozgrzaniu wrzucamy 3-4 liście laurowe oraz resztki pora, cebuli i czosnku. Po 2 minutach wrzucamy resztę warzyw, mieszamy i zalewamy wodą, aby wszystkie były przykryte. Doprowadzamy do wrzenia, po czym zmniejszamy ogień i gotuje-

my na wolnym ogniu przez około 30 minut. Na koniec dodajemy sól i dodatkowe przyprawy – w zależności od przeznaczenia bulionu.

Czas na deser! Wracając do bananów – w tym przepisie doskonale sprawdzą się banany, które są już lekko brązowe i z plamkami. Mowa o chlebku bananowym, który jest szybki i prosty w wykonaniu. Jeśli używasz owoców w kuchni – pamiętaj, że nadwyżki warto mrozić, a nie wyrzucać. Dzięki temu można cieszyć się smakiem owocowych smoothie lub sorbetów o każdej porze roku.

Do przygotowania chlebka bananowego potrzebujesz: ▪ 3 mrożone banany lub te miękkie i brązowe ▪ pół szklanki roztopionego masła ▪ 1 duże lub 2 małe jajka Banany rozgniatamy widelcem lub blendujemy na gładkie puree. Masło ucieramy z cukrem i jajkami. Dodajemy do tego mąkę, sodę, proszek do pieczenia i sól.

Według uznania, można dodać owoce, czekoladę czy orzechy. Miksujemy całość i przelewamy do foremki wyłożonej papierem. Ciasto należy piec około godziny w piekarniku rozgrzanym do 180 stopni.

Po ostygnięciu można udekorować polewą, bakaliami lub posypać je cukrem pudrem.

35

Poniżej prezentujemy przepisy 2 zwycięzców konkursu kulinarnego „Polskie smaki”

Kartacze z mięsem wołowym, ze skwarkami z boczku – autorstwa Ewy Makowskiej Przygotuj: ▪▪ 1 kg ziemniaków mączystych ▪▪ 1 jajko ▪▪ łyżka soli ▪▪ 3 łyżki mąki ziemniaczanej ▪▪ 3 łyżki mąki pszennej ▪▪ 300 g mielonego mięsa wołowo-wieprzowego ▪▪ średnia cebula ▪▪ szczypta majeranku ▪▪ pół łyżki pieprzu ▪▪ skwarki boczku

36

Ziemniaki dokładnie umyj i obierz ze skórki. Podziel na 2 równe części. Jedną część ugotuj, a drugą zetrzyj na tarce o dużych oczkach. Następnie odciśnij z nich płyn, używając gazy lub bawełnianej czystej ściereczki. Z odsączonego brązowego płynu odlej krochmal. Połącz ze sobą dwa rodzaje ziemniaków i utwórz zwartą masę. Cebulę posiekaj drobno i podsmaż na patelni razem z mięsem mielonym. Farsz przypraw i dodaj jajko. Z ziemniaków formuj kule i do środka wkładaj mięsny farsz.

Uważaj, by całość nie rozpadła się. Kartacze gotujemy w osolonej wodzie z łyżką oleju przez około 15 minut. Tak przyrządzone kartacze podaj ze skwarkami boczku lub szynki.

Pierś z kurczaka z gruszką i serem pleśniowym – autorstwa Moniki Klarzak Przygotuj:

▪▪ 2 łyżki masła

Pierś z kurczaka podzielić na pojedyncze filety, obmyć i oprószyć przyprawą do drobiu i tymiankiem. Odstawić na pół godziny do lodówki. W tym czasie obrać gruszkę podzielić na ósemki, rozgrzać łyżkę masła na patelni i blanszować gruszkę kilka sekund po obu stronach, aby była jędrna. Zdjąć z patelni. Rozgrzać łyżkę masła na kolejnej patelni i przesmażyć z obu stron filety z kurczaka na złocisto, przełożyć do naczynia żaroodpornego wraz z masłem od smażenia, położyć na filety gruszkę i przykryć pokrojonym w plastry serem pleśniowym. Zapiekać w piekarniku nagrzanym do 170 stopni C przez 20 min.

▪▪ odrobina tymianku

Smacznego!

▪▪ podwójna pierś z kurczaka ▪▪ 1 gruszka ▪▪ 20 dag sera z niebieską pleśnią ▪▪ przyprawa do drobiu

37

Krzyżówka Poziomo: 2. Bezpłatne badanie oceny wymienia; 4. Potoczna nazwa samochodu; rozwożącego paszę De Heus; 5. Kwartalnik dla hodowców bydła, drobiu i trzody chlewnej oraz osób zainteresowanych hodowlą; 6. Obiekty....; 8. Dział rozwoju agrobiznesu De Heus, wspierający m.in. budowy obiektów inwentarskich; 9. np. A'locha, Zdrowej Racicy, Indyka; 11. Wiodąca, w polskich gospodarstwach bydła mlecznego, pasza objętościowa, np. z kukurydzy i traw; 12. "Polska...– światowe trendy";

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Pionowo: 1. Pierwszy produkt w Polsce, skutecznie niwelujący stres cieplny u krów; 3. np. VLOG, QS, ISO; 7. "...i wspieramy"; 10. Dni hodowcy, które odbyły się w Warszawie;

38

7.

8.

9.

11.

12.

10.

Nagrodą za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki są waga kuchenna, fartuch i czapka kucharska.

5 wylosowanych osób, które odnalazły co najmniej 10 haseł to: ▪▪ ▪▪ ▪▪ ▪▪ ▪▪

Michał Glapa Anna Koprowska Wojciech Pruchniewicz Jola Serafińska Bożena Zmysłowska

Gratulujemy! Nagrody zostały wysłane pocztą na wskazane adresy.

Prosimy o przesyłanie odpowiedzi z poprawnym rozwiązaniem krzyżówki na adres e-mail: ranczo@deheus.pl wraz z następującą klauzulą: Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych, zgodnie z rozporządzeniem ­Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/ WE. W treści należy również podać imię, nazwisko, dokładny adres do wysyłki nagród oraz numer telefonu.

39

PROMOCJA! ZA ZAKUP

10

4

30

45

60

worków paszy dla drobiu De Heus

NAGRODA GWARANTOWANA:

łopatka do zadawania paszy

zestaw noży

żelazko parowe

czajnik bezprzewodowy

maszynka do mielenia mięsa

Szczegóły promocji w regulaminie, na www.deheus.pl oraz u dystrybutora.

40

Promocja trwa od 15.03.2019 r. do 30.07.2019 lub do wyczerpania zapasów gadżetów promocyjnych.

Dotyczy produktów z oferty pasz dla drobiu przyzagrodowego De Heus.