quyết vấn đề của HS

+ Điều chỉnh kế hoạch để phù hợp với thực tiễn và không gian vấn đề khi có sự thay đổi. + Tổ chức và duy trì hiệu quả hoạt động nhóm khi thực hiện giải pháp. * Đánh giá và phản ánh giải pháp: Đánh giá giải pháp đã thực hiện; phản ánh, suy ngẫm về giải pháp đã thực hiện; đánh giá, xác nhận những kiến thức và kinh nghiệm thu nhận được; đềxuất giải quyết cho những vấn đề tương tự.

Từ các thành tố của năng lực giải quyết vấn đề được dự kiến phát triển ở HS phổ thông, chúng tôi nhận thấy có những nét tương đồng với tiến trình của dạy học theo định hướng STEM, do vậy chúng tôi sử dụng cấu trúc này của năng lực giải quyết vấn đề vào việc đề xuất tổ chức hoạt động học tập cho học sinh và xây dựng công cụ đánh giá sự phát triển năng lực giải quyết vấn đề thông qua dạy học bài “Đòn bẩy” và bài “Dòng dọc” theo định hướng giáo dục STEM.

1.3.4. Các biện pháp sử dụng thí nghiệm trong dạy học nội dung vật lí môn KHTN theo định hướng giáo dục STEM nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề của HS

Trong quá trình dạy học có thể sử dụng thí nghiệm trong: xuất hiện vấn đề nghiên cứu, sử dụng trong giải quyết vấn đề và sử dụng trong củng cố, vận dụng kiến thức. Đặc biệt trong giai đoạn định hướng, đề xuất vấn đề nghiên cứu và GQVĐ thì thí nghiệm tự tạo tỏ ra rất có hiệu quả trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề.

* Sử dụng thí nghiệm trong giai đoạn đề xuất vấn đề

Thí nghiệm là phương tiện rất hiệu quả kích thích hứng thú học tập của HS đặc biệt trong giai đoạn mở đầu bài học nó tạo ra sự ngạc nhiên bất ngờ, gây ra mâu thuẫn trong nhận thức của HS từ đó GV có thể gợi ý vấn đề cần nghiên cứu. Trong giai đoạn này GV có thể làm thí nghiệm hoặc hướng dẫn HS lên làm thí nghiệm. Việc tiến hành thí nghiệm có thể qua các bước. - Giới thiệu các dụng cụ thí nghiệm, công dụng của từng dụng cụ và cách lắp đặt thí nghiệm - Nêu các bước tiến hành thí nghiệm qua sơ đồ thí nghiệm

- Dựa vào vốn kiến thức, kinh nghiệm đã có của HS, GV yêu cầu HS nêu dự đoán hiện tượng trước khi tiến hành thí nghiệm. - Tiến hành thí nghiệm cho HS quan sát hiện tượng - Từ kết quả thí nghiệm GV gợi ý và hướng dẫn HS nêu vấn đề cần nghiên cứu.

* Sử dụng thí nghiệm tự tạo trong giai đoạn giải quyết vấn đề

Trong giai đoạn này GV định hướng, hướng dẫn HS giải quyết vấn đề thông qua mối liên hệ giữa kiến thức đã biết và vấn đề cần giải quyết cùng với kinh nghiệm đã có từ trước của HS để tìm ra hướng giải quyết vấn đề thông qua hai con đường là con đường diễn dịch và con đường quy nạp. - Với con đường diễn dịch dùng để hình thành kiến thức mới cho HS thông qua thu tập và xử lí các số liệu GV hướng dẫn HS hình thành kiến thức mới - Với con đường quy nạp dùng để kiểm chứng kết quả thu được. Ban đầu GV hướng dẫn tìm con đường kiến thức mới thông qua suy luận logic ra kiến thức mới sau đó dùng thí nghiệm để kiểm chứng lại kết quả thu được

* Sử dụng thí nghiệm tự tạo trong giai đoạn củng cố, vận dụng kiến thức

Thí nghiệm không chỉ dùng trong tạo tình huống có vấn đề, trong quá trình giải quyết vấn đề mà nó còn được dùng trong giai đoạn củng cố, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Thong qua thí nghiệm HS tích cực tham gia xây dựng kiến thức và vận dụng kiến thức vào cuộc sống đồng thời phát triển tư duy logic tư duy sáng tạo cho HS. Trong giai đoạn củng cố và vận dụng kiến thức mới vào giải thích hiện tượng thì thí nghiệm có thể được sử dụng như sau - GV trực tiếp tiến hành thí nghiệm cho HS quan sát và yêu cầu HS dựa vào kiến thức đã học để giải thích hiện tượng. - GV hướng dẫn để cho HS tiến hành thí nghiệm và yêu cầu HS dựa vào kiến thức đã học để giải thích hiện tượng. - GV hướng dẫn và giao về nhà yêu cầu HS tự đề xuất lựa chọn phương án thí nghiệm và gia công, chế tạo dụng cụ thí nghiệm để minh họa lại kiến thức đã thu nhận.