6 minute read
Hình 1.10. Mô hình ba chiều xem xét chủ đề giáo dục STEM
DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL Giáo dục STEM nhằm mục tiêu vận dụng kiến thức giải quyết các vấn đề mang tính thực tiễn. Để giải quyết vấn đề STEM hay thiết kế sản phẩm STEM cần vận dụng kiến thức thuộc các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán học. Sự tham gia về số lượng các môn, mức độ chuyên sâu về kiến thức của các môn học nói trên trong việc giải quyết vấn đề STEM sẽ phản ánh tính phức hợp và độ khó của vấn đề. Phạm vi tác động của vấn đề STEM cần giải quyết (tới cá nhân, cộng đồng xã hội hay toàn cầu) sẽ quyết định tính chất, tầm ảnh hướng của vấn đề STEM. Do vậy, song song với 5 bước để xây dựng một chủ đề giáo dục STEM như trên, khi xây dựng chủ đề giáo dục STEM cần xem xét trên các góc độ: vấn đề thực tiễn của cuộc sống, phạm vi tác động và độ phức tạp của vấn đề STEM (Hình 1.10). Hình 1.10. Mô hình ba chiều xem xét chủ đề giáo dục STEM Giáo dục STEM tập trung vào các vấn đề thực của thế giới. Trong bài học STEM, HS được tìm hiểu các vấn đề về xã hội, kinh tế, môi trường và tìm kiếm các giải pháp cho các vấn đề trên. Do vậy, ngữ cảnh của cuộc sống là cơ
DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL sở quan trọng để xây dựng các chủ đề giáo dục STEM. Từ những vấn đề của cuộc sống, GV xem xét về phạm vi tác động để xây dựng ngữ cảnh cuộc sống. Xem xét theo hai chiều “Vấn đề thực tiễn của cuộc sống” và “Phạm vi tác động” có thể xây dựng được các ngữ cảnh như sau [47] (Bảng 1.1): Bảng 1.1. Xác định chủ đề STEM từ ngữ cảnh cuộc sống Cá nhân (bản thân, gia đình ..)
Advertisement
Xã hội (Cộng đồng) Toàn cầu Sức khỏe
Giữ gìn sức khỏe, dinh dưỡng, tai nạn… Kiểm soát bệnh tật, sức khỏe cộng động, lựa chọn thực phẩm…. Dịch bệnh, lây lan bệnh truyền nhiễm…
Tài nguyên thiên nhiên
Sử dụng năng lượng, nhấn mạnh bảo tồn và hiệu quả… Bảo tồn năng lượng, quá trình chuyển đổi năng lượng thay thế… Hậu quả toàn cầu, sử dụng và bảo tồn năng lượng…
Chất lượng môi trường
Ứng xử với môi trường thân thiện, sử dụng và xử lí vật liệu thải loại… Xử lí chất thải, tác động môi trường… Đa dạng sinh học, sinh thái bền vững, kiểm soát ô nhiễm…
Giảm thiểu nguy hiểm
Thiên nhiên và con người… Động đất, thời tiết khắc nghiệt, xói mòn và bồi tích, đánh giá rủi ro…
Phạm vi tác động VĐ thực tiễn CS Biến đổi khí hậu, tác động của chiến tranh hiện đại…
b) Tiêu chí cho một chủ đề giáo dục STEM Khi xây dựng một chủ đề giáo dục STEM, một số câu hỏi có thể gặp phải với các GV đó là liệu chủ đề được xây dựng có đúng theo tinh thần STEM hay không hay là một chủ đề tích hợp khoa học đơn thuần. Điều gì tạo nên sự phân
DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL biệt một chủ đề giáo dục STEM với các chủ đề học tập khác. Điều đầu tiên cần phải khẳng định trước hết một chủ đề dạy học theo định hướng STEM phải là một chủ đề mang tính tích hợp. Khái niệm STEM hay giáo dục STEM là một khái niệm rộng và nhiều tầng bậc, do vậy điều này cũng ảnh hưởng tới việc xác định hay cách đánh giá về một chủ đề giáo dục STEM. Trong nội dung trình bày dưới đây nghiên cứu đề xuất một số tiêu chí nhằm xác định về một chủ đề giáo dục STEM. 1. Chủ đề STEM hướng tới giải quyết các vấn đề trong thế giới thực Vận dụng kiến thức STEM để giải quyết các vấn đề thực tiễn chính là mục tiêu của dạy học theo quan điểm STEM. Do vậy, bài học STEM không phải là để giải quyết các vấn đề mang tính tưởng tượng và xa rời thực tế mà nó luôn hướng đến giải quyết các vấn đề các tình huống trong xã hội, kinh tế, môi trường trong cộng đồng địa phương của họ cũng như toàn cầu. 2. Chủ đề STEM phải hướng tới việc HS vận dụng các kiến thức trong lĩnh vực STEM để giải quyết Tiêu chí này nhằm đảm bảo theo đúng tinh thần giáo dục STEM, qua đó mới phát triển được những năng lực chuyên môn liên quan. 3. Chủ đề STEM định hướng thực hành. Định hướng hành động là một đặc điểm của quan điểm STEM. Chỉ khi chủ đề STEM định hướng thực hành mới đảm bảo hình thành và phát triển năng lực cho HS. Điều này sẽ giúp HS có được kiến thức từ kinh nghiệm thực hành chứ không phải chỉ từ lí thuyết. Bằng cách xây dựng các bài giảng theo chủ đề và dựa trên thực hành, HS sẽ được hiểu sâu về lí thuyết, nguyên lí thông qua các hoạt động thực tế. Chính các hoạt động thực tế này sẽ giúp HS nhớ kiến thức lâu hơn và sâu hơn. HS sẽ được làm việc theo nhóm, tự thảo luận tìm tòi kiến thức, tự vận dụng kiến thức vào các hoạt động thực hành rồi sau đó có
DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL thể truyền đạt lại kiến thức cho người khác. Với cách học này, GV không còn là người truyền đạt kiến thức nữa mà sẽ là người hướng dẫn để HS tự xây dựng kiến thức cho chính mình [35]. 4. Chủ đề STEM khuyến khích làm việc nhóm giữa các HS Trên thực tế có những chủ đề STEM vẫn có thể triển khai cá nhân. Tuy nhiên, làm việc theo nhóm là hình thức làm việc phù hợp trong việc giải quyết các nhiệm vụ phức hợp gắn với thực tiễn. Làm việc theo nhóm là một kĩ năng quan trọng trong thế kỉ 21 bên cạnh đó khi làm việc theo nhóm HS sẽ được đặt vào môi trường thúc đẩy các nhu cầu giao tiếp chia sẻ ý tưởng và cùng nhau phát triển giải pháp. Bước 2. Xây dựng nội dung học tập Đây là giai đoạn GV cụ thể hóa mục tiêu kiến thức của chủ đề học tập, hướng tới hình thành các năng lực chung và năng lực chuyên biệt. Căn cứ vào thời gian dự kiến, mục tiêu và có thể là đặc điểm tâm sinh lí, yếu tố vùng miền để xây dựng nội dung cho phù hợp. Ở đây, cần trả lời các vấn đề: Chủ đề có các hoạt động gì? Các hoạt động đó nhằm đạt tới mục tiêu gì? Nội dung dạy học có liên quan như thế nào với các mục tiêu và nội dung môn Công nghệ và giáo dục STEM? Biểu hiện thực tế của mối liên hệ đó? Bước 3. Thiết kế nhiệm vụ Trên cơ sở nội dung của chủ đề, xây dựng các nhiệm vụ học tập tương ứng. Cần xác định rõ người thực hiện nhiệm vụ, làm cá nhân hay nhóm, nhiệm vụ được thực hiện trong giai đoạn nào, thời gian bao lâu… Một số loại hình nhiệm vụ như: thu thập thông tin, tiến hành thí nghiệm, thiết kế, trình bày…. Khi xây dựng các nhiệm vụ cần hướng đến hình thành các năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực tự học, năng lực quản lí, sáng tạo, giao tiếp và các năng lực chuyên biệt đã xác định cho môn Công nghệ THPT.
