học sinh (28.6%)

- Häc sinh th-êng chó ý ®Õn néi dung cña v¨n b¶n nhiÒu h¬n lµ nghÖ thuËt. - C¸ch ®äc v¨n cña häc sinh ch-a thËt sù diÔn c¶m. - Kh¶ n¨ng b×nh v¨n cña häc sinh cßn yÕu do vèn tõ cßn h¹n chÕ. - Kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh néi dung c¬ b¶n cña v¨n b¶n cña häc sinh ch-a tèt. - Kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn nghÖ thuËt vµ ph©n tÝch c«ng dông cña nghÖ thuËt cña häc sinh ch-a cao. Từ thực tế trên, bản thân tôi đã suy nghĩ và thực hiện các phương pháp dạy học phát huy tính chủ động, tích cực, tạo hứng thú cho học sinh lớp 9 và giải quyết những hạn chế còn tồn tại của giáo viên trong thực tế dạy học văn bản.

c. Thế nào là hứng thú trong giờ học văn ?

-Định hướng đổi mới phương pháp dạy học : Luật Giáo dục , điều 24.2 , đã ghi: “biện pháp giáo dục phổ quát phải phát huy tính hăng hái, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; ăn nhập với đặc điểm của tầng lớp học, môn học; bồi bổ biện pháp tự học, đoàn luyện Năng lực áp dụng tri thức vào thực tiễn; tác động đến tính cách, đem lại niềm vui, hứng thú Học hỏi cho học sinh”. Có thể nói cốt lõi của cách tân dạy và học là hướng tới hoạt động Học hỏi chủ động , chống lại thói quen Học hỏi thụ động. -Thế nào là hứng thú trong giờ học văn ? Theo Đại từ điển Tiếng Việt –Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin năm 1998 ,hứng thú có 2 nghĩa :đó là “Biểu hiện của 1 nhu cầu ,làm cho chủ thể tìm cách thỏa mãn ,tạo ra khoái cảm ,thích thú và huy động sinh lực để cố gắng thực hiện” và “hứng thú là sự ham thích”. Như vậy, hứng thú có nghĩa là một thuộc tính tâm lí, thể hiện tâm trạng vui vẻ, hào hứng của con người đối với một hoạt động nào đó. Ở đây là hứng thú trong học tập nói chung và trong môn ngữ văn nói riêng. M.Gorki từng nói: “Thiên tài nảy nở từ tình yêu đối với công việc”. Khi có được sự say mê, thích thú con người sẽ làm việc có hiệu quả hơn, dễ thành công và thành công nhanh hơn, bởi lẽ hứng thú chính là động lực thúc đẩy hoạt động của con người đi sâu vào bản chất của đối tượng nhận thức mà không dừng lại ở bề ngoài của hiện tượng. Nó đòi hỏi con người phải hoạt động tích cực, chịu khó tìm tòi hoặc sáng tạo. Hứng thú có nhiều tác dụng trong cuộc sống nói chung và trong dạy học nói riêng. Luận ngữ có câu: “Biết mà học không bằng thích mà học, thích mà học không bằng say mà học”. Yếu tố cảm xúc, say mê chính là động lực lớn thúc đẩy, nuôi dưỡng sự cố gắng, nỗ lực học tập không ngừng của mỗi chúng ta. Với vai trò là người tổ chức, hướng dẫn và điều khiển quá trình học tập của học

sinh, hơn ai hết giáo viên phải tìm, xây dựng hướng tiếp cận mới, phương pháp mới để phát tính tích cực sáng tạo của người học, tạo hứng thú, hưng phấn, khơi dậy đam mê học tập ở học sinh. -Tác động của hứng thú trong dạy học văn: Theo William A Ward: “Người thầy bình thường chỉ biết nói, người thầy giỏi biết cách giải thích, người thầy xuất chúng biết minh họa, người thầy vĩ đại biết cách truyền cảm hứng”. Như vậy, việc truyền cảm hứng cho học sinh trong giờ học là vô cùng cần thiết. Nó sẽ giúp cho học sinh có được hứng thú, niềm say mê đối với môn học, tiếp nhận tri thức một cách tự giác, chủ động, sáng tạo, kết quả học tập tốt. “Hứng thú, ham mê học tập là một trong những nguồn gốc chủ yếu nhất của việc học tập có kết quả cao, là con đường dẫn đến sáng tạo và tài năng.”(Viện KHGD – “ Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”). Khi có hứng thú với môn học, các em sẽ tạo ra không khí học tập sôi nổi, sự thi đua tìm tòi, sáng tạo giữa các thành viên trong lớp, thúc đẩy kết quả học tập của cả tập thể . -Biểu hiện của người học sinh có hứng thú học tập là: +Chủ động nghiên cứu bài học qua sách giáo khoa, sách tham khảo, mạng xã hội. +Trong giờ học trên lớp, tập trung nghe giảng, hăng hái phát biểu ý kiến. +Đặt ra những vấn đề thắc mắc của bản thân về nội dung bài học, yêu cầu giáo viên giải thích. +Hoàn thành các bài tập được giao. +Chủ động vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống. +Suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo ra những cách giải mới . -Tính tích cực trong học tập thể hiện qua các cấp độ từ thấp lên cao: +Bắt chước: Làm theo mẫu của thầy ,của bạn. +Tìm tòi: Suy nghĩ độc lập, tìm ra cách giải quyết khác nhau về một vấn

đề…

+Sáng tạo: Tìm ra cách giải quyết mới hiệu quả.

d. Suy nghÜ vÒ c¸ch d¹y- häc v¨n b¶n.

Tr-íc kia d¹y v¨n ®-îc hiÓu lµ “ gi¶ng v¨n”, cßn ngày nay d¹y v¨n theo h-íng “§äc-hiÓu v¨n b¶n” . Vậy gi÷a gi¶ng v¨n và d¹y ®äc-hiÓu khác nhau như thế nào?

Gi¶ng v¨n - Nghiªng vÒ c«ng viÖc cña thÇy - ThÇy nãi c¸i hay mµ thÇy c¶m nhËn §äc -hiÓu v¨n b¶n - Tæ chøc cho trß thùc hiÖn - Trß tù kh¸m ph¸ ra c¸i hay, c¸i ®Ñp

®-îc cho häc sinh nghe - Nghiªng vÒ khai th¸c néi dung, t- t-ëng cña v¨n b¶n. - Ít chó ý ®Õn ng«n tõ vµ c¸c h×nh thøc nghÖ thuËt cô thÓ - Chưa trang bị ph-¬ng ph¸p ®äc-hiÓu c¸c t¸c phÈm cïng lo¹i. cña v¨n b¶n theo ý m×nh. - TËp trung khai th¸c vÎ ®Ñp néi dung qua h×nh thøc v¨n b¶n. - B¸m s¸t c©u ch÷ cña v¨n b¶n ®Ó chØ ra néi dung, t- t-ëng. - Cã ph-¬ng ph¸p ®äc-hiÓu c¸c t¸c phÈm cïng lo¹i.

Cè thñ t-íng Ph¹m V¨n §ång ®· nãi: “ D¹y v¨n lµ qu¸ tr×nh rÌn luyÖn toµn diÖn” . Nh- vËy, d¹y v¨n theo yªu cÇu ®æi míi hiÖn nay cÇn tíi sù nç lùc cña c¶ thÇy vµ trß th× tiÕt d¹y v¨n míi cã hiÖu qu¶.

2.Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến. 2.1.Tạo cơ hội để học sinh đƣợc trau dồi vốn từ, rèn luyện kĩ năng sống trong môi trƣờng văn học:

2.1.1.Kích thích vào lòng ham đọc sách của học sinh : Đây là cách để học sinh có vốn từ, vốn hiểu biết phong phú, học được cách diễn đạt hay, từ đó phát huy khả năng sáng tạo : +Giáo viên phải cho học sinh hiểu được giá trị của sách và tác dụng của việc đọc sách thông qua những buổi nói chuyện về văn hóa đọc, tổ chức cuộc thi giới thiệu sách, kể chuyện theo sách, tích cực liên hệ với thư viện sách di động của huyện, tỉnh về trường để các em có cơ hội được đọc thêm nhiều sách mới, sách hay, tạo tủ sách lớp học, mỗi tuần trong giờ sinh hoạt cô đọc cho học sinh nghe một câu chuyện hoặc bài thơ hoặc một thông tin có tính chất thời sự, khuyến khích mỗi bạn kể chuyện, đọc thơ mà mình sưu tầm được, giáo viên cung cấp những câu danh ngôn, châm ngôn nói về vai trò của sách .Ví dụ như: _“Hãy yêu sách! Nó là nguồn kiến thức, chỉ có kiến thức mới là con đường sống.”(Go-rơ-ki) – Thích đọc sách tức là biết đánh đổi những giờ phút buồn tẻ không thể tránh được trong cuộc đời lấy những giờ phút lý thú. (Môngtexkiơ) – Cần phải yêu mến và tin vào sách. Cần rèn luyện cho mình thói quen thực hành và kỹ năng dùng sách để làm việc. (N. Rubakin) – Sách vở đầy bốn vách Có mấy cũng không vừa (Nguyễn Du) – Sách giúp cho ta làm việc tốt hơn, hiểu được con người trên những nẻo đường xa xôi nhất và tối tăm nhất của cuộc đời (A. Upit)

– Chỉ có thái độ coi sách là báu vật tinh thần quan trọng nhất và vĩnh cửu mới tạo nên thái độ coi trường học là cái nôi của dân tộc. (Xukhômlinxki) – Đọc được nhiều sách tốt nhưng nếu không đem áp dụng vào thực tiễn cuộc sống thì chẳng khác nào “cái hòm đựng sách”. (Hồ Chí Minh) – Đọc muôn quyển sách, đi muôn dặm đường. (Thành ngữ) – Sách làm cho con người trở thành chủ nhân vũ trụ. (P.Paplenko) – Bạn hãy học cách tôn trọng sách. Bạn hãy nhớ rằng sách là do con người tạo ra, vì vậy bạn tôn trọng sách cũng chính là bạn tôn trọng con người.

(G.H.Taxteven)

– Đọc sách nên đọc bản văn cho kỹ, nhấm từng chữ một mới thấy thú vị, thấy chỗ nào không hiểu thấu được thì nghĩ cho kỹ, nghĩ không ra mới xem chú giải, như thế mới có ý vị. (Lê Quý Đôn) – Một cuốn sách tốt mở ra thì gợi niềm hy vọng, khép lại thì đem đến điều hữu ích (M.Ancôt)

Học sinh trường THCS Lê Quý Đôn trong ngày hội đọc sách +Hướng dẫn học sinh lựa chọn sách có liên quan đến tác phẩm văn học có trong chương trình ngữ văn 9 và các loại sách phù hợp với lứa tuổi, các tác phẩm văn học kinh điển của thế giới . Ví dụ các em có thể tìm đọc thêm toàn bộ tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du, các cuốn sách nghiên cứu về Truyện Kiều, tập truyện truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ, tập thơ của Chính Hữu, Phạm Tiến Duật, Nguyễn Duy, Bằng Việt.,cuốn nhật kí “Mãi mãi tuổi hai mươi” của liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc, Nhật kí Đặng Thùy Trâm., những cuốn phê bình về các tác phẩm trong chương trình, các tác phẩm văn học kinh điển của thế giới như “Những người khốn khổ” của Vichto Huy-go, tập thơ Dâng của Tago, “Tiếng gọi nơi hoang dã” của G.Lân-đơn…những tác phẩm văn học phù

hợp với lứa tuổi bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm: Tôt-tô-chan cô bé bên cửa sổ, Hạt giống tâm hồn, truyện ngắn của Nguyễn Nhật Ánh…

2.1.2. Rèn kỹ năng ghi chép :

Đúng như Lê Quý Đôn đã từng viết: “Đọc sách mà tìm được một ý hay cũng như được một thuyền hạt ngọc .” Đọc những tác phẩm văn học hay có được rất nhiều thuyền hạt ngọc như thế- những hạt ngọc không bán được cho ai nhưng chính vì vậy mà không bao giờ lo bị mất, cứ tỏa sáng mãi trong lòng.Vì thế giáo viên phải hướng dẫn các em biết cách ghi chép vào sổ tay văn học. Đó là tư liệu vô cùng quý giá đối với học sinh trong quá trình tiếp cận và cảm thụ tác phẩm. - Đọc sách phải biết chọn sách có giá trị, khi đọc phải biết chọn ý hay, câu thơ, câu văn hay. -Tóm tắt được các câu chuyện, chép những đoạn văn miêu tả, biểu cảm, nghị luận hay trong truyện., từ đó nêu được ý nghĩa, tư tưởng chủ đề của tác phẩm. -Sưu tầm những câu danh ngôn, châm ngôn (về thơ, vai trò của người nghệ sĩ, tình yêu quê hương, đất nước, tình bạn, tình thày trò….), những cách mở bài, kết bài hay.

2.1.3. Tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa:

Để tăng khả năng cảm thụ, khơi gợi cảm xúc, tăng khả năng kết nối với bạn bè, với thiên nhiên, việc tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa là điều kiện để các em được bộc lộ tư tưởng, tình cảm của mình, bồi dưỡng tình yêu đối với môn văn. Có thể tổ chức các hoạt động sau: +Phát động phong trào viết về ý nghĩa khăn quàng đỏ, lòng biết ơn với Bác… +Biểu diễn văn nghệ : Thi kể chuyện cổ tích, diễn kịch, thi kể chuyện theo sách, giới thiệu sách. + Tổ chức cuộc thi sáng tác thơ về thầy cô, mái trường, về văn học dân gian, về hình tượng người lính… +Dịch tập thơ Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh. +Lẩy Kiều, bói Kiều, ngâm Kiều, đố Kiều : Ví dụ : Dưới đây là hình thức đố Kiều trong hát phường vải ở xứ Nghệ: Câu hát đố 1: Truyện Kiều anh đã thuộc làu Đố anh kể được một câu năm “còn”? Câu hát trả lời 1 : Còn non, còn nước, còn người Còn về còn nhớ đến người hôm nay. Câu hát đố 2: Truyện Kiều anh đã thuộc làu

Chỗ nào tơ liễu mà không buông mành? Câu hát trả lời 2: Dưới cầu nước chảy trong veo Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha Dựa vào hình thức giải đáp trên, em hãy tìm câu trả lời cho các câu đố dưới đây: +Nghe đồn anh thuộc Kiều làu Đố anh đọc được một câu hết Kiều + Truyện Kiều anh đọc đã làu Đố anh biết được người nào sinh đôi + Tổ chức các chuyến đi trải nghiệm những di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh, làng nghề truyền thống ở địa phương và ngoài địa phương tùy vào tình hình thực tế :Thờ Mẫu tam phủ ( Vụ Bản), tượng đài Trần Hưng Đạo, đền Trần ( TP Nam Định), Làng nghề đúc đồng , làng nghề đồ gỗ mỹ nghệ, mộ cụ Nguyễn Khuyến (Ý Yên), làng văn hóa 54 dân tộc, K9 Đá Chông, Lăng Bác, làng gốm Bát Tràng….

Cô và trò lớp 9A5 trong chuyến trải nghiệm ở Côn Sơn- Kiếp Bạc -Khuyến khích các em sáng tác thơ, văn, làm cộng tác viên cho các tờ báo: Thiếu niên, Văn học tuổi thơ, Văn học tuổi trẻ... -Phát động phong trào học tập tốt, làm việc tốt, giúp đỡ học sinh có hoàn cảnh khó khăn, vùng bão lũ, người nghèo, cử học sinh thay nhau đến nhà giúp đỡ các gia đình thương binh, bà mẹ việt Nam anh hùng ở quanh khu vực trường học vào thời gian các em được nghỉ học, để bồi dưỡng tình yêu thương, sự cảm thông, chia sẻ, tự hào, biết ơn…