Houten boerderij met schuur bij Uitermeer.[Foto A.R. Visser]
Bouwtekening voor de uitbreiding van een boerderij bij Maarsseveen, 1882. [HUA, archief EAI Utrecht]
Kringschets voor de uitbreiding van een boerderij bij Maarsseveen, 1882. [HUA, archief EAI Utrecht]
Verschijningsvorm van houten huizen en andere opstallen De houten woningen vormen op zichzelf geen samenhangend geheel in architectuur, bouwperiode of functie. Ze zijn de gebouwde getuigen van anderhalve eeuw restrictief beleid ten aanzien van bouwvergunningen in een afgebakend en samenhangend ruimtelijk territorium. De Kringenwet legde beperkingen op voor houten huizen en andere opstallen ten aanzien van aantal, omvang en materiaalgebruik. Binnen de kleine kring mochten de opstallen (getimmerten) geen grotere oppervlakte hebben dan 40 vierkante ellen (meter) en ook geen stookplaats; deze laatste bepaling was vooral bedoeld om bewoning te ontmoedigen. Vaak
werd bewoning toch gedoogd, vooral na de mobilisatieperiode 1914-1918, toen er sprake was van grote woningnood. Kenmerkend voor vele vrijstaande houten huizen zijn de rechthoekige plattegrond om de meest praktische indeling op een kleine oppervlakte te verkrijgen, de opbouw van wanden met doorgaans horizontale rabatdelen op een al dan niet gepleisterde bakstenen voetmuur en de afdekking door een zadel- of mansardedak. In de tweede kring was geen maximum oppervlakte voorgeschreven (hoewel in de praktijk zeker geen grote panden zoals landhuizen en fabrieken
mochten worden gebouwd) en waren gemetselde stookplaatsen en schoorstenen toegestaan. In deze kring komen behalve houten huizen hier en daar ook houten boerderijen voor, onder meer bij Muiden, Uitermeer en Nieuwersluis. Houten villa’s treffen we bij Naarden aan. Men paste hier doorgaans traditionele bouwstijlen toe. Een bijzonder bouwwerk is een houten baarhuisje op een begraafplaats bij Muiden. Het kleurgebruik bij de houten huizen is in afnemende voorkomendheid: wit, licht- en donkergroen, geel en (rood)bruin. De daken zijn meestal met pannen gedekt.
22
VERBODEN KRINGEN HOUTEN HUIZEN
AUTEUR | Catherine Visser LOCATIE | THEMA | Verschijningsvorm van houten huizen en andere opstallen