Vvmaart2014 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JA A RG A N G 13

N R.3

MAART 2014

I N D I T N U M M ER

DI E R G E Z O N D H E ID

M A N A G EM EN T

Gevolgen van bvd op Technische hulpmiddelen ten bedrĳfsniveau flink onderschat dienste van vruchtbaarheid VV03_Cover.indd 2

IN TERVI EW

Evert Alderkamp: ‘Samen kunnen we juist veel bereiken’ 13-03-14 13:43

Bezoek onze

website

Dé voedingsaanpak voor vleesvee

Optimale technische resultaten Een veestapel in blakende gezondheid Vleeskwaliteit op maat

We maken waar wat we zeggen

Onze nieuwe voedingsaanpak Feed2Meat is erop gericht het juiste evenwicht te vinden tussen groeiresultaten en kosten enerzijds en in te spelen op de vraag van de retail en consument anderzijds. Feed2Meat, kwaliteit die u ziet!

Ga voor meer informatie naar: www.forfarmershendrix.be

• ACTUELE BERICHTEN • VLEESPRIJZEN • AGENDA • DISCUSSIEPLATFORM www. veeteeltvlees.nl of www. veeteeltvlees.be 2

V E E T E E LT V L E E S

JANUARI

201 3

Boeren met ambitie

VV03_p02.indd 2

V E E T E E LT V L E E S

MAART

2014

12-03-14 10:21

I NHOUD

RUBRIEKEN

3 21 28 30 31

Vleestelex Uit de dierenartspraktĳk Voer voor vleesboer Agenda Anders bekeken MANAGEMENT

6 Na technische optimalisatie wint tochtdetectiesysteem terrein B E D R I J S R E P O R TA G E

Reageren op dit editorial kan via een brief aan de redactie, via e-mail (guy.nantier@crv4all.com) of via het discussieplatform veeteeltforum.nl (topic ‘vruchtbaarheid omarmen’).

10 Ger Hilkens, nestor van de Nederlandse limousinfokkerĳ THEMABIJEENKOMST

12 Agro-ecologie oplossing voor het agro-industriële landbouwmodel KEURING

14 Eenheid in diversiteit op SIA te Parĳs INTERVIEW

Scheidend CRV-voorzitter Evert Alderkamp: ‘De thuismarkt is te klein voor een innovatief bedrĳf als CRV’ DIERGEZONDHEID

Goede informatiecampagne essentieel onderdeel in bvd-bestrĳding FOKKERIJ

22 Kristof De Fauw, serie VRV-adviescommissie witblauw MARKETING

24 Stichting Lakenvelder professionaliseert logistiek en vierkantsverwaarding D I E R R E P O R TA G E

26 Nieuwe limousinfokstier Caméos

Ger Hilkens: ‘De Franse limousinfokkerĳ is nogal gesloten.’ 10

Guy Nantier Tĳd om vruchtbaarheid opnieuw te omarmen

at hebben de godinnen Isis, Demeter, Epona of Chichuateteo gemeen met onze bodem en koeien? Juist, vruchtbaarheid! Onze verre voorouders wisten het al: vruchtbaarheid is het begin van alle leven en daarom aanbaden ze ook deze godinnen. Door de hedendaagse wedrace naar een hogere productie in de landbouw zĳn wĳ het vruchtbaarheidselement echter uit het oog verloren. In het hoofdverhaal over een goede ruwvoerproductie in het vorige nummer werden we daaraan herinnerd voor wat de bodemvruchtbaarheid betreft. In het hoofdverhaal over het bronstdetectiesysteem Ovalert in dit nummer worden we daaraan herinnerd wat de rundveeproductie betreft. ‘De selectie naar extreme ‘vleesprestaties’ gedurende de laatste dertig jaar heeft tot een verminderde vruchtbaarheid geleid’, geeft Simon Noppen, accountmanager vleesvee bĳ CRV, aan.

Hoofdverhaal Vruchtbaarheid

Het Ovalert-bronstdetectiesysteem kan de tussenkalftĳd fors terugschroeven.

Vruchtbaarheid is een van de stokpaardjes op de ‘Caloenhoffokkerĳ’ van Kristof De Fauw. Met zĳn verhoogde aandacht voor vruchtbaarheid realiseert hĳ zonder kwaliteitsverlies een eerste afkalving op 24,5 maanden en een tussenkalftĳd van 390 dagen. Dat kunt u verderop in dit nummer eveneens lezen. Om jaloers op te zĳn, toch? De Fauw pleit in zĳn verhaal ook voor een snelle ontwikkeling van een fokwaarde vruchtbaarheid. Uit de geschiedenis valt altĳd wat te leren. Laten we dus de vruchtbaarheid opnieuw omarmen, maar wel met hedendaagse hulpmiddelen. Een menselĳke afbeelding op de schoorsteenmantel plaatsen kan, wat mĳ betreft, daarnaast ook. Een dierlĳk figuurtje aanbidden is dan weer een brug te ver. Dat is iets voor animisten en dierrechtenorganisaties zoals Gaia, Bite Back of de Partĳ voor de Dieren. Lĳkt mĳ.

Interview Evert Alderkamp

‘CRV heeft zĳn best gedaan om voor álle vleesveehouders een goede partner te zĳn.’

V E E T E E LT V L E E S

VV03_Inhoud.indd 3

MAA RT

2 0 1 4

13-03-14 14:50

V L E E S T E L E X

De SIA-zwaargewichten 2014

Axonopathie wellicht erfelĳk

Het blonde d’Aquitaineras domineerde op de SIA de top vĳf zwaargewichten in het vrouwelĳk vee (zie tabel 1).

Sinds het eind van het jaar 2000 registreert het Franse observatorium voor erfelĳke defecten bĳ runderen (ONAB) een verhoogd voorkomen van zenuwstoornissen (axonopathie) bĳ blonde d’Aquitainekalveren. Recent DNA-onderzoek wĳst nu in de richting van een erfelĳk recessief gebrek. Op basis van klinisch onderzoek werd eerder de relatie met bvd alsook met een voedingstekort zoals vitamines uitgesloten. Een studie van de pedigrees van de aangetaste kalveren leidde tot de hypothese van een recessief, erfelĳk gebrek als oorzaak. Recent onderzoek op DNA van 51 aangetaste kalveren van het ‘blonde vleestype of dikbil’ wĳst nu inderdaad op een genmutatie. Verder onderzoek moet nu de mutatie exact vastleggen waarna een DNA-test ontwikkeld kan worden om het probleem te managen binnen het ras. Anoxopathie is een verzamelnaam voor neurodegeneratieve (zenuwaftakelende) stoornissen. De symptomen zĳn divers: verminderde eigengevoeligheid van spieren en ligamenten (proprioceptie), verlamming van de ledematen (tetraplegie), verstoringen van het evenwicht en de bewegingscoördinatie (ataxie) en spierverlamming (paresie). De symptomen zĳn merkbaar vanaf de geboorte. De afloop is na enkele weken altĳd fataal.

VV03_Telex.indd 4

V E E T E E LT V L E E S

MAART

In de categorie stieren zĳn zowat alle belangrĳke Franse vleesrassen vertegenwoordigd.

Tabel 1 – Zwaargewichten SIA 2014

naam dier ras Cigale Electre Carmen Delia Elite Bonemine

vrouwelijk vee vader gew. (kg)

blonde d’Aquitaine blonde d’Aquitaine blonde d’Aquitaine blonde d’Aquitaine blonde d’Aquitaine blonde d’Aquitaine

Scout Barbes Rubio Barbes Ultimo Robin

1400 1319 1275 1240 1231 1188

stieren naam dier

ras

vader

Fétard Flambeau Darly Etamajor Everest Ecolier

rouge des prés charolais blonde d’Aquitaine charolais charolais limousin

Alfi Utrecht Ultan Ungaro Nickelajec Voltige

gew. (kg) 1691 1642 1600 1596 1593 1593

Catalogus COT-veiling 29 maart Op zaterdag 29 maart 2014 vindt de voorjaarsveiling plaats van het Nederlandse centrale opfokstation voor vleesveerassen (COT). In tabel 2 staat een overzicht van de dekstieren die worden aangeboden. De dieren zĳn te bezichtigen vanaf 9.00

uur. De presentatie van de stieren en de opbodronde starten om 10.30 uur. De definitieve toewĳsronde start om 13.30 uur. Opgepast: het COT heeft een nieuwe locatie. Deze is bĳ de familie Stegeman, Beuzelshoek 2 te Laren (Gld.).

Tabel 2 – Overzicht COT-stieren op 29 maart te Laren

naam stier charolais Isham Ivanhoe Haarlem v.d. Helenahoeve Huiriat Hercules v.d. Helenahoeve hereford Horstinge Jung P Het Wissink Dirk P Veiner Bart P limousin Ibrahim Idefix Homas Housard van ‘t Hoogeveld piemontese PCO Roparco PCO Fortwijk PCO Belten Pascal blonde d’Aquitaine Irsan J.E. Bakersfield Ismael Bakersfield Isaac Ideaal du Moulin Ingmar Ideal Hexel du Moulin Harlequin du Moulin Helix Halium du Moulin Herve Bakersfield Hubert

vader

moedersvader

geb.datum

eigenaar, woonplaats

Artois Artois Don Juan Cooper Desert

Sabir Romarin Uranus Reims Tobrouk

23-01-2013 08-01-2013 07-12-2012 15-11-2012 10-11-2012

D. Blaauboer, Wijdewormer D. Blaauboer, Wijdewormer P. van Nieuwenhuijzen, St. Philipsland H. Rietveld, Leerdam P. van Nieuwenhuijzen, St. Philipsland

Skovsl Viagra Herrenomad Venn. Thomas Juesg. Balder Smh Empire Moeskaer S

25-04-2013 31-03-2013 22-02-2013

H. Toorneman, Enter H. Hiddink, Enschede H. Kuipers, Erm

Victor Adelaar Dalton Tastevin

Plato lco Tatius Hoogeveld Vulkaan Housard

27-02-2013 02-02-2013 07-12-2012 23-08-2012

mts. Zagt-den Boer, Loenersloot mts. Kreuger-Zagt, Loenersloot mts. Smit, Krewerd mts. Buist-van der Goot, Eelde

Parco Ostu Ostu

Luki Bonito 55 Quebek

20-01-2013 27-12-2012 21-10-2012

H. Boomkamp, Enter J. Dekker, Veeningen mts. Van de Belt, Veeningen

Dragueur Furet du Moulin Furet du Moulin Arlequin Sulky Ballon Armendarits Arlequin Einstein Valium Aramis Furet du Moulin

Pierre van Druivendaal Tabalounga Tabalounga Orion Vincent Pietro Orion Richelieu Ulderico Tilbury Vaillant Tabalounga

15-02-2013 13-02-2013 17-01-2013 14-01-2013 06-01-2013 02-01-2013 21-12-2012 16-12-2012 23-11-2012 01-11-2012 15-10-2012 07-10-2012

J. Eggerink, Wierden W. Bakker, ‘t Harde W. Bakker, ‘t Harde J. Spekenbrink, Hoge Hexel J. Staal, Ruinen R. Wiekema, Ruinen J. Spekenbrink, Hoge Hexel J. Spekenbrink, Hoge Hexel C. Mintjens, Oostmalle (B.) J. Spekenbrink, Hoge Hexel C. Mintjens, Oostmalle (B.) W. Bakker, ’t Harde

2014

13-03-14 14:43

K O E PA D

Zeer hoge veilingprĳzen te Carlisle

De raad van commissarissen van CRV Holding krĳgt dit voorjaar een nieuwe voorzitter. Kees Gorter uit het Zuioost-Friese Makkinga volgt op 12 maart 2014 aftredend voorzitter Evert Alderkamp op. Evert Alderkamp is statutair aftredend en niet herkiesbaar Kees Gorter (51) is eigenaar van een melkveebedrĳf met 170 koeien en 140 stuks jongvee. Het bedrĳf produceert op dit moment 1,6 miljoen kg melk en omvat 85 ha grasland en 10 ha bouwland in eigendom. Marc Raemdonck (Sleidinge), Frank Steukers (Kerniel), Bart Willems (St.-Joris-Winge), Georges van Laere (Bassevelde), Kristof De Fauw (Tielt) en Lieven Lameire (Dentergem) zĳn de nieuwe leden van de VRV-rascommissie Belgisch witblauw. Deze commissie adviseert VRV vzw, die verantwoordelĳk is voor het Vlaamse stamboek Belgisch witblauw over alle aangelegenheden die de specifieke opdracht van een stamboek met zich meebrengt, zoals registratie, stamboekopname en prestatiegegevens.

Grahams Humphrey (v. Baileys Eldorado) verkast voor 47.000 euro

Op de Borderway Mart te Carlisle in het Verenigd Koninkrĳk waren in februari 149 jaarlingstieren in aanbieding, waarvan 103 stuks zeer vlot van de hand gingen tegen maar liefst gemiddeld 7800 euro. Dit is 1300 euro meer dan de veilingprĳs vorig jaar in dezelfde periode. Drie stieren behaalden een veilingprĳs

van meer dan 25.000 euro. Een topprĳs van 37.000 guineas of omgerekend 47.000 euro was er voor Grahams Humphrey. Deze veertien maanden oude stier, in eigendom van R. en J. Graham, Airthrey Kerse, Bridge of Allan, Stirling, is een zoon van de Ierse stier Baileys Eldorado.

Lieve Jacobs (Coopburo):

‘Als je snel wil gaan, ga dan alleen, maar als je ver wil gaan, ga dan samen’ U IT

V I LT,

1 7

F E B R U A R I

2 0 1 4

5394 algemeen kampioene Belgisch-witblauwras op SIA De Parĳse algemene kampioene witblauw 2014 luistert naar de naam 5394. Deze vĳfjarige Monarquedochter werd

gefokt en is eigendom van maatschap Roetynck uit Vieux Berquin. Algemeen vice-kampioene werd de kam-

Girole (v. Panache), kampioene vaarzen SIA 2014

pioene bĳ de vaarzen, Girole (v. Panache) van Sylvain Cauchy uit Preux-au-Sart.

5394 (v. Monarque), algemeen kampioene witblauw SIA 2014

V E E T E E LT V L E E S

VV03_Telex.indd 5

MAA RT

2 0 1 4

13-03-14 14:44

H O O F D A RT I K E L

Na technische optimalisatie wint tochtde tecti

Ovalert in o Vruchtbaarheid vormt een van de hoekstenen van ieder technisch efficiënt gerund veebedrĳf. Om de vruchtbaarheid te optimaliseren zĳn vandaag de dag hulpmiddelen op de markt zoals het Ovalert-bronstdetectiesysteem. tekst Guy Nantier

e bronst duurt niet lang, gemiddeld zo’n achttien uur. De helft van de bronsten vindt ook plaats tĳdens de nacht. Wie zĳn koeien op het juiste moment (twaalf uur na het begin van de bronst) wil laten dekken of wil insemineren, moet dus én alert én wakker zĳn. Minimaal twee maal per dag gedurende twintig minuten de dieren observeren op onder meer de stareflex en het detecteren van helder en dradentrekkend cervixslĳm is het advies. Maar de kans op resultaat blĳft mager. Uit onderzoek is gebleken dat in voorkomend geval slechts 50 procent van de dieren tochtig wordt gezien. Wie een resultaatscore van 80 procent wil behalen, moet al snel vĳf maal per dag twintig minuten besteden aan bronstobservatie. En dat is tĳdrovend en vertegenwoordigt een gemiddeld uurloon in de veehouderĳ van 15,90 euro inclusief sociale lasten, ook een zeker kostenplaatje. ‘Veel veehouders met Belgisch-witblauwvee zien de bronst niet meer, vooral bĳ vaarzen,’ getuigt Simon Noppen. Noppen is een van de twee CRV-specialisten in het tochtdetectiesysteem Ovalert voor de vleesveehouderĳ. ‘De fokkerĳ richting extreme bespiering heeft geleid tot een verminderde vruchtbaarheid. Dat valt goed op te maken uit de analyse van de inseminatiegegevens over de laatste dertig jaar.’

Nooit ziek systeem Na de melkveehouders ontdekken nu ook de vleesveehouders het tochtdetectiesysteem Ovalert van CRV, zo blĳkt. ‘Er zĳn in Vlaanderen en Nederland inmiddels al acht systemen bĳ vleesveehouders in gebruik en de interesse neemt toe’, stelt Simon Noppen vast. ‘Niet de betrouwbaarheid van het Ovalertsysteem lag een toepassing in de vleesveehouderĳ in de weg. De betrouwbaarheid bedraagt negentig procent en staat als een paal boven water. Aarzeling was er wel met betrekking tot het bereik van de antenne. Die had tot voor kort een reikwĳdte van 50

Een halsbandresponder geeft inzicht in bronsten vreetgedrag

VV EET ET E E LE TL T VV L EL E SE S O M K T AO AR B ET R 2 2 00 10 49

VV03_HoofdOvalert.indd 6

13-03-14 16:18

htde tectiesysteem terrein bĳ vleesveehouders

in opmars Een pootsresponder of stappenteller detecteert bronstactiviteit

tot 80 meter. In een melkveestal waar de koeien tweemaal daags binnenkomen voor het melken is dit voldoende, maar niet voor de vleesveehouderĳ.’ Inmiddels is het bereik van de antenne opgekrikt naar een straal van 800 à 1000 meter. Daar kunnen veel vleesveehouders goed mee uit de voeten. ‘En zeg nu zelf: een systeem dat nooit ziek valt, 24 uur per dag, zeven dagen in de week en 365 dagen per jaar de ogen van de veehouder vervangt, dat is subliem’, voegt Simon Noppen eraan toe. ‘Vergeet ook niet dat de jonge generatie van veehouders niet op een berg geld zit en veel meer moet rekenen. Niets in de bedrĳfsvoering mag over het hoofd gezien worden om een technische en daardoor economische efficiëntieslag te maken. En dat begint uiteraard bĳ de vruchtbaarheid.’

Bronst vaarzen niet zichtbaar Lorenzo Andries (25) uit Bassevelde heeft één jaar geleden het Ovalert-systeem met stappentellers of pootresponders aangeschaft. Andries heeft in 2009 het ouderlĳk bedrĳf overgenomen en breidde het uit van 35 kalvingen naar 65 kalvingen op jaarbasis. Het gesloten vleesveebedrĳf telt nu 160 stuks witblauwen en 18 hectare landbouwgrond voor de ruwvoerproductie. ‘Voorheen besteedde ik vier maal per dag twintig minuten aan bronstdetectie en bedroeg de tussenkalftĳd 430 dagen’, geeft Andries aan. ‘Met Ovalert zit ik na één jaar gebruik nu op een tussenkalftĳd van 402 dagen. Maar de eerste beweegreden om tot de aanschaf over te gaan, was dat ik de vaarzen nog moeilĳk bronstig zag. Ovalert geeft nu aan wat ik niet zie, waardoor ik toch kan laten insemineren.’ Het feit dat de antenne nu 800 meter ver draagt, heeft de jonge veehouder definitief over de streep getrokken. ‘De huiskavel met zeven hectare weiden is hiermee mooi gedekt.’ Het veekoppel van Andries kalft het jaar rond. De veehouder schafte dertig stappentellers aan. ‘Achteraf gezien had ik er net wat meer nodig om gemakkelĳk te kunnen werken. De pootresponders blĳven immers aan de dieren tot de dracht via opvoelen is bevestigd.’ Vaarzen krĳgen ten huize Andries een stappenteller om de poot op veertien tot vĳftien maanden ouderdom, de gekalfde dieren krĳgen er eentje om bĳ de kalving. Lorenzo Andries: ‘Het inseminatiegetal heb ik nog niet becĳferd, maar mĳn buikgevoel zegt dat er minder bevruchtingen per dracht nodig zĳn dan voorheen. Het Ovalert-systeem geeft het ideale tĳdstip van inseminatie weer. Dan heb je geen te vroege of te laten inseminaties meer.’ Het principe van stappentellers is gebaseerd op het feit dat bronstige dieren vanwege de hormonale ac-

VV E EV T E T E E LET TLE T VE V L TEL E JSEAS N OM U KA T O R A IR B ET1 R/222 00 12 0 40 90 9

VV03_HoofdOvalert.indd 7

13-03-14 16:18

H O O F D A RT I K E L

Dieren moeten op regelmatige tĳdstippen gevoerd worden om valse meldingen door onrust in het koppel te voorkomen

tiviteit gedragswĳzigingen, zoals springen of besprongen worden, vertonen. De koe is daarbĳ haar eigen referentie. Het zorgen voor een referentie is meteen de reden waarom bĳ het aanbrengen van de responder aan de poot of hals de opbouw van een historiek van tien dagen nodig is voordat het systeem gedrags-

wĳzigingen bĳ het dier kan signaleren. Het principe van gedragswĳzigingen, zoals springen of besprongen worden, geeft meteen ook een beperking van het systeem aan: winteranoestrus kan vanwege de hormonale inactiviteit niet opgespoord worden. Dieren met een stille bronst of dieren met een onregelmatige

cyclus komen met het systeem daarentegen wel in het vizier van de veehouder.

Halsbanden tweede verbetering Sind begin 2014 bestaat nu ook de mogelĳkheid om het Ovalert-systeem te gebruiken in combinatie met halsbandresponders. Naast bronstdetectie geeft deze

Investering niet gering, winst op vele fronten Voor een vleesveebedrĳf dat 70 kalvingen op jaarbasis telt, kost de aanschaf van het basispakket Ovalert met pootresponders circa 9500 euro, exclusief btw. Hierin zitten vervat: de antenne, het uitleesstation en 70 pootresponders à 81 euro per responder. Wie kiest voor halsbanden, betaalt 700 euro meer (91 euro per responder). Pootresponders en halsresponders hebben een levensduur van tien jaar. Niet in de prĳs inbegrepen, omdat de situatie van bedrĳf tot bedrĳf verschilt, zĳn: de installatiekosten van de antenne (op bĳvoorbeeld het dak) naar het uitleesstation in de stal, de verbinding ervan met het internet en het maandelĳks abonnement. Het maandelĳks basisabonnement bestaat uit een vast gedeelte per bedrĳf van 25 euro en een gestaffelde prĳs per eerstekalfskoe. Wie een uitgebreid Ovalert-pakket met VeeManager, SAP-inteelt,

V E E T E E LT V L E E S

VV03_HoofdOvalert.indd 8

MAART

inseminatie en drachtcontrole wenst, betaalt extra. Veehouders die kiezen voor een compleet vruchtbaarheidsmanagement Ovalert – dit is inclusief bedrĳfskundigadvies vruchtbaarheid – moeten nog wat extra neertellen. Een exacte prĳs prĳs volgt dan ook na een inventarisatie van de wensen van de veehouder en de specifieke bedrĳfssituatie. Tegenover het forse investeringsbedrag staat uiteraard ook winst. Een veehouder met 70 kalvingen die zĳn tussenkalftĳd met één maand kan terugschroeven, bespaart op jaarbasis 5061 euro of 70 dieren maal 30 dagen maal 2,41 euro per dag. Daarnaast is er ook nog winst in de leeftĳd bĳ eerste kalving en in het aantal gebruikte spermarietjes. Ovalert-systeem is in ongeveer tweeënhalf jaar terugverdiend

2014

13-03-14 16:19

werkwĳze ook een vreetindex per dier. Zieke dieren die minder vreten, komen daardoor onmiddellĳk in beeld. Marnix De Zutter (53) uit Sint-Jan-in Eremo koos voor Ovalert met halsbanden. De Zutter bezit een uitgebreide en drukke akkerbouwtak en houdt ook 250 stuks witblauwvee aan, goed voor 90 kalvingen op jaarbasis. De kalvingen gebeuren het jaar rond met een piek in het voorjaar. Het bedrĳf behaalt momenteel een tussenkalftĳd van 400 dagen. De leeftĳd bĳ eerste kalving bedraagt 25 maanden. ‘Niet de bronstdetectie driemaal per dag begon voor problemen te zorgen,’ vertelt Marnix De Zutter, ‘wel de combinatie van akkerbouw met witblauw en dan vooral met de groeiende groep witblauwe vaarzen met stille bronsten. Met Ovalert hoop ik ze nu niet meer mis te lopen. En uiteraard hoop ik de tussenkalftĳd wel nog met vĳf à tien dagen terug te schroeven.’ Ook voor De Zutter was de verbeterde reikwĳdte van de antenne een doorslaggevend argument om definitief de stap te zetten. ‘Al had een goede voorlichting met betrekking tot VLIF-steun het beslissingsproces kunnen versnellen.’ (zie kader rechtsboven). Ook de introductie van de halsbandresponders trok de veehouder over de streep. ’Halsbanden zouden beter werken in een weidesituatie zoals hier, pootresponders zouden beter scoren op stal. Maar dat is van horen zeggen.’ Ondanks dat Marnix De Zutter nog maar

kort met het systeem werkt, heeft hĳ toch al twee belangrĳke gebruikservaringen opgedaan. De Zutter: ‘Een dier dat tochtig is én minder vreet, daar kun je van op aan dat ze zeker bronstig is. Ook een dier dat ziek was, heeft het systeem terecht gedetecteerd.’ Een belangrĳk gebruiksadvies naar toekomstige gebruikers heeft de veehouder ook al klaar: ‘Dieren moeten op regelmatige tĳdstippen gevoerd worden, anders krĳg je valse meldingen vanwege de onrust in het koppel.’

‘Niet tevreden, geld terug’ Zowel Andries als De Zutter ervaren de meldingen door het systeem op de mobiele telefoon en de rode verklikkerlamp op het basisstation als zeer gebruiksvriendelĳk en van groot gebruiksgemak. Ook het aanbrengen van de stappentellers of halsbanden zorgt nauwelĳks voor problemen. ‘Het Ovalert-systeem is eveneens buurvriendelĳk’, geeft Noppen van CRV aan. ‘Ik bedoel daarmee dat twee buren-veehouders die beiden met Ovalert werken, elkaar niet hinderen. Iedere communicatie van de responder via de antenne met het basisstation is immers gekoppeld aan het unieke oormerknummer van het dier.’ Het Ovalert-systeem is in verschillende gebruikspakketten beschikbaar. Van basis- of standaardpakket tot een uitgebreid pakket met VeeManager, stieradvies, inseminatie en drachtcontrole door de ki-dierenarts tot het totale pakket

Voorlopig nog VLIF-steun Bronstdetectiesystemen kunnen in aanmerking komen voor VLIF-investeringssteun voor structuurverbetering door de Vlaamse overheid. Er zĳn wel enkele voorwaarden. Het minimum investeringsbedrag moet 15.000 euro (exclusief btw) bedragen. Om aan dit bedrag te komen, mogen wel meerdere subsidiabele investeringen samen ingediend worden. Ook gelden er nog voorwaarden voor de aanvrager, het bedrĳf en de investering. Of men dus VLIF-steun kan krĳgen, moet voor elk bedrĳf en elke investering afzonderlĳk bekeken worden. Opgelet, de VLIF-reglementering gaat wĳzigen in het kader van het nieuwe GLB. Wat gaat wĳzigen en wanneer is nog niet bekend.

met complete vruchtbaarheidsbegeleiding. Maatwerk volgens de behoefte van de veehouder (zie hiervoor het kader op de linker pagina onderaan). ‘En voor wie nog zou twĳfelen,’ besluit Simon Noppen, ‘is er ook nog de tevredenheidsgarantie. Niet tevreden, geld terug binnen zes maanden. De firma die voor de installatie heeft gezorgd, komt dan alles zelf afkoppelen en ophalen. Geen zorg voor de boer.’ l

De Draminski-tocht- en drachtdetector In de veehouderĳ zorgt het verschĳnsel van de tussentocht, zo ongeveer op de tiende à elfde dag of midden in de tochtigheidscyclus, voor veel onnodige kosten en vruchtbaarheidsschade. Van het aantal inseminaties dat bĳ koeien wordt uitgevoerd, vindt ook een deel plaats tĳdens de tussentocht van de koeien. En dat is jammer, want op dat moment in de tochtigheidscyclus van de koe is de kans op bevruchting nihil. En de koe kan door een dergelĳke inseminatie een ontsteking oplopen aan haar baarmoederslĳmvlies. Een hulpmiddel om het juiste tĳdstip van inseminatie te bepalen is de Draminskitocht- en drachtdetector. Het bedrĳf Draminski is wereldwĳd bekend vanwege de expertise in echografie en scanapparatuur voor diergeneeskundige doeleinden. Het principe van deze detector (zie foto hiernaast) berust op de meting van de

elektrische geleidbaarheid van het vaginaslĳm middels twee elektroden. Het gebruik is totaal onschadelĳk voor het dier, maar is wel veel bewerkelĳker dan het Ovalert-systeem. De dieren moeten immers vastgezet worden en de metingen moeten minimaal twee keer per dag geschieden gedurende een aantal opeenvolgende dagen. Het apparaat geeft niet alleen het optimale inseminatietĳdstip aan, maar detecteert ook stille bronsten. Daarnaast kan de detector op 21 à 24 dagen na de laatste bronst ook een begin van dracht aangeven. De detector is gemakkelĳk te onderhouden en te ontsmetten. Het apparaat kost 319 euro exclusief btw. De detector wordt gebruikt in een veertigtal landen. Voorlopig is het apparaat niet beschikbaar in België en Nederland.

De Draminski-dectector meet elektrische geleidbaarheid van het vaginaslĳm

V E E T E E LT V L E E S

VV03_HoofdOvalert.indd 9

MAA RT

2 0 1 4

13-03-14 16:18

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Ger Hilkens: ‘Betere limousins lopen op dit moment in Engeland, niet in Frankrĳk’

Ger Hilkens Al dertig jaar fokt Ger Hilkens limousins. Zelf komt hĳ niet meer met dieren op keuringen, maar bĳ nieuwe eigenaren bewĳzen ze de kwaliteit van het fokbedrĳf. Ras: Aantal fokkoeien: Oppervlakte:

Geen concessies aan bevleesdheid In Frankrĳk kocht Ger Hilkens midden jaren tachtig de koeien Herkenbosch

limousin 18 15 ha grasland

waarmee hĳ een puike limousinkudde opbouwde. De laatste jaren haalt de Limburger zĳn fokmateriaal echter uit Engeland, waar het fokdoel meer is gericht op bevleesdheid. tekst Wichert Koopman

ĳna dertig jaar houdt hĳ inmiddels limousins. Ger Hilkens uit het Limburgse Herkenbosch is een van de nestors van de Nederlandse fokkerĳ van het roodbruine vleesras. In het glooiende landschap achter de fraaie eeuwenoude carréboerderĳ – de hoeve stamt uit 1743 – toont de veestapel nog steeds veel kwa-

liteit: goed ontwikkelde, harmonisch gebouwde dieren met een luxe bevleesdheid. Ooit liepen er veertig moederdieren met bĳbehorend jongvee, inmiddels is de veestapel teruggebracht tot achttien koeien. Het vleesvee kwam in 1986 op het gemengde bedrĳf, dat verder bestaat uit

een akkerbouwtak van 50 hectare en een varkenstak met 500 zeugen waarbĳ alle biggen zelf worden afgemest. Zoon Rob heeft inmiddels de dagelĳkse leiding in handen. Hilkens senior springt regelmatig bĳ en neemt de zorg voor de limousinkoeien voor zĳn rekening. De basis van de veestapel wordt gevormd

Silvia (v. Jeremy), dochter van voorbeeldkoe Etamine en Amanda (Nestor x Tina)

VV EET ET E E LE TL T VV L EL E SE S O M K T AO AR B ET R 2 2 00 10 49

VV03-Hilkens.indd 10

13-03-14 13:44

door dieren die Hilkens importeerde uit Frankrĳk. Ook bĳ de Zuid-Limburgse fokker Jan Rohs kocht hĳ een aantal goede fokkoeien.

Harmonisch met vlees ‘Ik zie graag harmonisch gebouwde dieren met een ruim skelet waarop veel vlees kan worden aangezet’, zo omschrĳft Hilkens zĳn fokdoel. ‘Daarbĳ mogen we de moedereigenschappen natuurlĳk niet uit het oog verliezen. Koeien moeten ieder jaar een kalf krĳgen en dus vruchtbaar zĳn en ook de erfelĳke aanleg voor melkproductie is van belang. Dat zie je direct terug in de jeugdgroei van het kalf.’ Als voorbeeldkoe uit het verleden wĳst Hilkens op Etamine, een dochter van de in Frankrĳk gekochte stier Brutus. ‘Maat, lengte en breedte, deze koe had alles’, aldus haar fokker. Ze was succesvol op keuringen op nationaal niveau en laat in Herkenbosch haar fokkwaliteit zien in diverse dochters en kleindochters. Zo is Silvia (Jeremy x Etamine) een van de favoriete koeien van dit moment. Als inzender is Hilkens niet meer op keuringen te vinden, wel als liefhebber en toeschouwer en indirect ook nog als fokker. Op de Nationale Vleesvee Manifestatie van vorig jaar zag hĳ twee dieren gloriëren die hun oorsprong kenden in de Limburgse stal. Algemeen kampioene vrouwelĳke dieren werd bĳvoorbeeld Corien (v. Valere) van Kor Buist uit Eelde. Deze Groninger vleesveehouder kocht de uitmuntende fokkoe als kalfje van Hilkens en boerde er goed mee. Bĳ de stieren was het Ecuadorzoon Henk die het kampioenslint kreeg omgebonden. Het dier verhuisde ooit als drachtigheid naar het bedrĳf van May van Lievenoogen uit Soerendonk. Over de toekomst van de limousinfokkerĳ is Hilkens op voorhand niet optimistisch. Hĳ constateert dat het houden van vleesvee voor de fokkerĳ steeds meer in de hobbysfeer terechtkomt. ‘Een hobby is leuk, maar je kunt er niet van leven. En dan houdt het een keer op. Ik zie de jeugd afhaken’, zo stelt de fokker vast. ‘Door de macht van de inkopers van de supermarkten valt het niet mee om nog iets aan de vleesveehouderĳ over te houden. Wil je als zoogkoeienhouder het hoofd boven water houden, dan zul je een plus op de reguliere vleesprĳs moeten realiseren via een eigen afzetkanaal. Dat is lang niet voor iedereen weggelegd.’ ‘Het is heel jammer dat de zoogkoeienhouderĳ in Nederland zo onder druk

Stalfavoriet Tina (v. Jeremy) met haar kalf van Copilot

staat, want daarmee verdwĳnt ook de animo voor de fokkerĳ’, zo stelt Hilkens vast. ‘De bereidheid om te investeren in hoogwaardig fokmateriaal is laag. Er zĳn nog maar weinig zoogkoeienhouders die wat extra willen betalen voor een goede fokstier. Dat is een gemiste kans, want als je blĳft fokken met gewone dieren ga je nooit vooruit.’ Aan de kwaliteiten van het ras hoeft het volgens Hilkens niet te liggen. Die passen heel goed in de eisen van deze tĳd. De huidige discussie rondom het routinematig toepassen van keizersneden bĳvoorbeeld kan het limousinras in de kaart spelen. De kalfjes komen vrĳwel altĳd zonder hulp ter wereld.

Waarde voor slager Met een stimulerend beleid vanuit bĳvoorbeeld het stamboek moet het mogelĳk zĳn het tĳ te keren, daarvan is Hilkens overtuigd. Een duidelĳke lĳn in de Nederlandse limousinfokkerĳ zou daarbĳ kunnen helpen. ‘De limousin blinkt uit in vleesaanleg en kwaliteit’, geeft de Limburger aan. ‘Daar moeten we op blĳven fokken. Uiteindelĳk draait het in de vleesveefokkerĳ altĳd om de waarde voor de slager. Dat mogen we niet vergeten.’ Vrouwelĳk fokmateriaal heeft Hilkens al jaren niet meer gekocht. Maar op het budget voor een fokstier heeft hĳ nooit beknibbeld. ‘Een investering in een goe-

de stier verdien je snel terug. De mannelĳke nakomelingen zĳn meer waard voor de vleesproductie en de vrouwelĳke nakomelingen hebben een hogere waarde voor de fokkerĳ’, zo geeft hĳ aan.

Blik op Engeland In het verleden importeerde de fokker uit Frankrĳk stieren met goede indexen. De laatste jaren is de blik echter meer gericht op Engeland. ‘De Franse limousinfokkerĳ is nogal gesloten’, stelt Hilkens vast. ‘Men fokt voor de eigen markt en die vraagt met name dieren van het type “élevage”, dat wil zeggen: koeien met veel maat en goede moedereigenschappen, maar met te weinig bevleesdheid. Het Engelse fokdoel sluit meer aan bĳ het mĳne. Na de massale ruimingen van vee als gevolg van de uitbraak van mond-en-klauwzeer van 2001 hebben veel fokkers een nieuwe start gemaakt. Met een open blik op de fokkerĳ in de hele wereld hebben ze een eigen koers ingezet met veel aandacht voor vleeseigenschappen. In Engeland zĳn ook nog fokkers te vinden die willen betalen voor de allerbeste fokstieren. En dat zie ik terug in de kwaliteit op de keuringen die ik de laatste jaren heb bezocht.’ In Herkenbosch zĳn het de laatste jaren dan ook Engelse stieren die – door middel van kunstmatige inseminatie – de koeien drachtig maken: Copilot in 2012 en Heros in 2013. l

VV E E T E T E E LE TL T VV L EL E SE S O M K T AO A R B ET R 2 2 00 10 49

VV03-Hilkens.indd 11

13-03-14 13:44

T H E M A B I J E E N K O M S T

Agro-ecologie verenigt vernieuwende, ecologische landbouwpraktĳken met politieke en sociale actie

Van maxima naar optima De roep om duurzamer landbouwmodellen wordt steeds groter. Hoogleraar biologische landbouwsystemen Pablo Tittonell: ‘Het huidige agro-industriële landbouwmodel botst op zĳn grenzen.’ Agro-ecologie moet de oplossing bieden. Boeren moeten met maatschappelĳke hulp loskomen van het kortetermĳndenken. tekst Guy Nantier

inds Olivier De Schutter, Belgisch VN-rapporteur, zĳn rapport met de titel ‘Agro-ecologie en het recht op voedsel’ afleverde in 2011, duikt het begrip agro-ecologie her en der meer en meer op. Parallellen met het tegenwoordig intensieve (en bĳna uitgeholde) gebruik van de term duurzaamheid zĳn binnenkort niet ver meer weg. Ook in academische kringen is het denken erover in een stroomversnelling geraakt. Zo is er aan de Wageningse universiteit een leerstoel Farming Systems Ecology. Aan de Belgische universiteit ULB is er een gelĳkaardige leerstoel over het onderwerp. En in Frankrĳk heeft het gerenommeerde nationaal landbouwonderzoeksinstituut INRA agro-ecologie als een van zĳn speerpunten aangeduid. Maar wat is agro-ecologie eigenlĳk en kan het tegen 2050 negen miljard mondjes voeden? Welke beleidsveranderingen zou dit vereisen? Het symposium ‘agroecologie: droom of toekomstperspectief’ trachtte hierop antwoorden te formuleren. Inleider en gastspreker was professor Pablo Tittonell van de Universiteit Wageningen. De Argentĳn Tittonell is er hoogleraar biologische landbouwsystemen.

productiemethoden geen chemische bestrĳdingsmiddelen, kunstmest of ggo’s gebruikt. Agro-ecologie gaat veel verder en is breder: het is én een ecologische landbouwpraktĳk én een politieke beweging én een sociale beweging. Het is dus een totaalconcept en meer dan het verduurzamen van de gangbare mainstream landbouw. Pablo Tittonell definieert het als volgt: ‘Agro-ecologie werkt aan de heruitvinding of het hertekenen, redesign, van de voedsel- en landbouwsystemen door een holistische aanpak. We hebben systemen nodig die zichzelf telkens vernieuwen, systemen die uitgaan van de draagkracht-

kracht van de natuur gebruikmakend van de natuurlĳke processen en krachten die een ecosysteem in stand houden.’ In dergelĳke landbouwmodellen, zo stelt de agro-ecologie, tracht de boer zo veel mogelĳk voedingsstoffen op zĳn bedrĳf te produceren en te recyclen, te zorgen voor een optimale bodemtoestand, rekening te houden met de beschikbaarheid van water en energie, met het welzĳn van het vee, met de genetische diversiteit in gewassen enzovoort. Agroforestry of boslandbouw is een voorbeeld van een nieuw productiesysteem. Boslandbouw maximaliseert de biomassaproductie door de combinatie van landbouwgewassen met bomen, waardoor de captatie, de benutting van licht en nutrienten, op verschillende niveaus plaatsvindt. Deze vorm van landgebruik is erg milieuvriendelĳk wegens weinig verliezen van nutriënten, de vastlegging van koolstof in de bodem, de weinige erosie en de positieve bĳdrage aan biodiversiteit. Agroforestry is een veerkrachtig landbouwsysteem dat beter bestand is tegen extreme weersomstandigheden en een veranderend klimaat. De productie van hout leidt tot het sparen van kapitaal dat

Bredere kĳk Ter situering: biologische landbouw is een landbouwproductiemethode met veel aandacht voor de natuurlĳke kringloop in alle stappen van de voedselproductie. Bodemvruchtbaarheid, een ruime stofwisseling en organische bemesting zĳn typische kenmerken. In de veeteelt ligt de nadruk op dierenwelzĳn, preventieve gezondheidszorg en biologisch geteeld veevoeder. Hierdoor worden in de biologische

V E E T E E LT V L E E S

VV03_AgroEcologie 12

MAART

2014

13-03-14 14:47

in moeilĳke omstandigheden kan worden aangesproken, waardoor ook een financiele veerkracht voor het bedrĳf wordt ingebouwd.

Wie o wie? Maar kan agro-ecologische landbouw de wereldbevolking voeden? Tittonell: ‘De vraag is fundamenteel irrelevant. Ik draai de vraag om: kan de huidige, conventionele landbouw gebaseerd op intensieve input van eindige fossiele grondstoffen de toekomstige wereldbevolking voeden? Het is eigenlĳk een retorische vraag want iedereen weet dat het antwoord neen is.’ Tittonell illustreert aan de hand van een rist grafieken en bedenkingen. ‘Neem nu het belangrĳkste voedingsgewas ter wereld: graan. Sinds de start van de groene revolutie vĳftig jaar terug tot op heden is de wereldwĳde opbrengst ervan verdubbeld. Maar de input van stikstof via bemesting is zeven maal zo hard gegaan, de input van fosfor drie maal zo hard en de benodigde hoeveelheid water via irrigatie is verdubbeld. De meest optimistische voorspelling van de vraag naar voedsel gaat uit van een noodzakelĳke verhoging van de opbrengst met nog eens zeventig procent. Kunnen we een tweede groene

revolutie realiseren? Kunnen we het stikstofverbruik nog verhogen en, zo ja, voor hoelang? Sinds de start van de groene revolutie is de energie-input uit fossiele energie in de conventionele landbouw met maar liefst een factor vĳftig gestegen in vergelĳking met deze in de traditionele landbouw. Ander voorbeeld: in West-Europa daalt het aantal landbouwers vanwege faillissementen en vanwege geen overname door nieuwe generaties. In het zuiden gaat de verstedelĳking onverminderd door en daalt het aantal boeren evenzeer. Wie o wie gaat in de toekomst nog voedsel produceren? Het huidige agro-industriële landbouwmodel botst op zĳn grenzen.’

Gedragen door boeren De verandering naar andere modellen van voedselproductie voor de komende generaties kan ontwikkeld worden door ‘ecologische intensivering’ van de landbouw wereldwĳd, aldus de Wageningse professor. Tittonell geeft de richting aan: ‘We need to intensify the South, extensify the North, detoxify everywhere.’ Voor het noorden vertaalt zich dat in de vraag ‘Hoe de productiviteit handhaven en gelĳktĳdig de afhankelĳkheid van fossiele brandstoffen verminderen?’ Meer met minder.

Professor Pablo Tittonell: ‘We hebben voedsel- en landbouwsystemen nodig die zichzelf telkens vernieuwen’

Voor het zuiden gaat het om ‘Hoe de productiviteit doen stĳgen op een duurzame en betaalbare wĳze?’ Maar voor alle systemen geldt het streven om externe input, zoals het gebruik van meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen et cetera, maximaal te vermĳden, want deze zĳn gebaseerd op de eindige voorraad van fossiele grondstoffen. Hedendaags landbouwonderzoek gebeurt vaak top-down, ver weg van de praktĳk. Kennis en innovatie komen steeds meer van onderzoekscentra waarvan het niet altĳd duidelĳk is of ze de belangen van de boer en de consument of van de bedrĳven die het onderzoek meefinancieren, vooropstellen, zo valt te horen. In het agro-ecologieconcept staat een verregaande samenwerking tussen wetenschapper en boer voorop, waarbĳ de lokale, traditionele kennis leidend is. Participatief onderzoek of onderzoek gedragen door boeren, noemt men het. Daarbĳ worden onder meer optimale oogsten nagestreefd in plaats van maximale en wordt waarde gehecht aan de schokvastheid en het aanpassingsvermogen van de landbouwbedrĳven. ‘Het veronderstelt wel dat de wortel aan de stok van onderzoek en ontwikkeling in agro-ecologie groter moet zĳn dan vandaag de dag’, zegt Tittonell. ‘Pioniers moeten extra gestimuleerd worden en over voldoende experimenteerruimte beschikken. Hier ligt een bĳzondere taak voor de overheid.’

Transitie lang en uitdagend Omdat er rekening moet worden gehouden met zeer veel factoren en onderlinge verbanden, is een agro-ecologische benadering heel complex, de overgang ernaar is lang en missers zĳn niet uitgesloten. De boeren moeten in die transitie loskomen van het huidige agro-industriële model en hun autonomie herwinnen. Maar alleen kunnen zĳ die omslag niet maken. Er zal een maatschappelĳke systeemshift nodig zĳn. Stapsgewĳs met inclusie van het landbouwonderwĳs. Tittonell: ‘Twee recente en onafhankelĳke studies geven aan dat de opbrengstkloof tussen biologische en gangbare landbouw slechts zo’n twintig procent bedraagt in het noorden. En dat is zonder rekening te houden met de massale investeringen voor onderzoek en ontwikkeling in de gangbare landbouw en de maatschappelĳke kosten (waterkwaliteit, broeikasgassen, fĳn stof, biodiversiteit) die het in de marge veroorzaakt. Een overgang naar agro-ecologie betekent daarom niet meteen een opbrengstdaling met twintig procent.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV03_AgroEcologie 13

MAA RT

2 0 1 4

13-03-14 14:46

K E U R I N G

Label ‘Viandes de France’ dekt vlees van alle rassen

Eenheid in diversiteit Op de SIA te Parĳs lanceerde minister van landbouw Stephane Le Foll één herkomstlabel ‘Viandes de France’ voor alle rassen. Die eenheid in diversiteit werd doorgetrokken met één showdag voor de elitekeuringen in de drie belangrĳkste vleesrassen: charolais, limousin en blonde d’Aquitaine. tekst Guy Nantier

Charolais Rastypische kampioene en ietwat afwĳkende kampioen

Eurovision (v. Bĳou), kampioene 2014

Champion (v. Suzeringie), Rappel de Championnat 2014

FlashbackM, verslagen in grote en kleine finale

Gentleman (v. Major), kampioen 2014

In 2014 bestaat het charolaisstamboek 150 jaar. Het internationaal charolaisstamboek viert eveneens dit jaar zĳn vĳftigjarig bestaan. Eind augustus wordt een heel feestelĳke nationale keuring gehouden te Marault met veel randactiviteiten én een internationaal congres voor de twintig charolaisstamboeken wereldwĳd. Het feestjaar werd alvast ingezet met knappe kampioenen te Parĳs. In het vrouwelĳk vee werd Eurovision (v. Bĳou) uitgeroepen tot kampioene. Eurovison is gefokt en in eigendom van de gebroeders Beauzon uit Preporche. De koe was de vlotste in de gang van de medefinalisten, kon bogen op een heel sterke bovenbouw en was vergezeld van haar excellente jaarlingkalf Joli Coeur (v. Meillard). Bĳ de stieren werd Champion (v. Suzeringie) van gaec Valignat

uit Meillers voor het tweede jaar op rĳ in Parĳs kampioen. Hierdoor kreeg de stier de titel van Rappel de Championnat 2014 toebedeeld. Champion versloeg aldus in de finale de kampioen van Marault 2013, FlashbackM (v. Dormeur) van gaec Micaud. Ook in de daaropvolgende, kleine finale moest FlashbackM lĳdzaam toezien hoe zĳn concurrent Gentleman het kampioenslint kreeg omgord. Deze Majorzoon van gaec Verger en earl. Friaud uit Glenic is zeker geen tweedekeuskampioen, verre van. De stier is wel van een ander type dan FlashbackM, meer mixte-vleestype dan mixte-type. De driejarige, nieuwe kampioen weegt 1458 kg. Hĳ bezit een zeer vlotte gang op minder grof beenwerk dan de standaard, veel lengte, een sterke rug en lendenpartĳ en een ronde rib.

V E E T E E LT V L E E S

VV03_SIAParijs.indd 14

MAART

2014

13-03-14 14:33

Alle rassen, één enkel label Op de SIA te Parĳs lanceerde Stéphane Le Foll, Frans minister van landbouw, het nieuwe logo ‘Viandes de France’. Doel van het initiatief is om met één herkenbare reclame-uiting het vertrouwen van de Franse consumenten te (her)winnen voor de lokale, Franse vleesproductie.

Het logo dekt de slogan ‘geboren, gefokt en afgemest in Frankrĳk’. Het verse vlees en zĳn bereidingen van zowel kippen, varkens, rundvee, kalveren en paarden zal in de Franse markt onder dit nieuwe label worden afgezet. Aan het label hangen wel lastenboeken volgens diersoort.

Limousin Breedte bovenbouw krĳgt voorkeur boven bespiering in de broek In het limousinras was er met Géant (v. Bonus) van gaec Camus-Huberson-Roch uit Arnac la Poste een opmerkelĳke présence in de keuringsring. Voor de eerste maal trad een stier die van nature hoornloos is toe tot het kransje elitedieren. Géant eindigde als laatste in zĳn rubriek, maar zette het bewĳs neer dat hoornloosheid en kwaliteit samen kunnen gaan. ‘Vandaag gaat voor mĳ de breedte in de rug, de lenden en het bekken boven de bespiering in de achterhand,’ gaf jurylid Olivier Lasternas bĳ aanvang van de keuring aan. ‘Breedte in de bovenbouw voor de aanzet van edele vleesstukken en breedte in het bekken voor vlotte kalvingen.’ Die breedte maakte dan ook het verschil in de kampioenskeuring. In het vrouwelĳke vee verlengde Chinoise (v. Ubersac) van gaec Camus uit Arnac La Poste haar titel. Haar ontwikkeling in hoogtemaat, in lengte, maar vooral in breedte alsook de volle bespiering in de broek spraken boekdelen. Vanwege haar titel in 2013 kreeg Chinoise de titel Rappel de Championnat 2014. Tot nieuwe Parĳse kampioene kroonde Lasternas daarop Affiche (v. Omer MN) van earl. Bourdarias uit Eyburie. De koe werd in de rubriekskeuring 1b achter Chinoise. Bĳ de stieren behaalde Farceur (v. Danois) van Emmanuel Zerger uit Dinsac de eindzege. Farceur showt een exceptioneel mixtetype met enorm veel breedte in het bekken. De stier veroverde reeds de nationale titel te Nancy in 2013.

Farceur (v. Danois), kampioen 2014 Chinoise (v. Ubersac) verlengde haar titel uit 2013

Blonde d’Aquitaine Gala en Carmen veroveren titels met fraaie gewichten, finesse en rastype Met 42 stuks uit een voorselectie van 78 dieren was de elite van het blonde d’Aquitaineras afgezakt naar de jaarlĳkse Parĳse hoogmis. Bĳ de stieren was er eindwinst voor de goed bespierde Gala (v. Brooklyn) van Frédérique en Carine Plante-Moulet uit Carbes. Het gewicht van 1337 kg op een leeftĳd van 33 maan-

den, de elegantie en een mooie rastypische kop maakten hem tot een zeer fraaie kampioen. Plante-Moulet had ook in het vrouwelĳke vee een titelkandidate met Ebene (v. Capucin). Ebene maakte in haar rubriek zoogstellen jonger dan vĳf jaar het verschil met een prima vaarskalf, Irma (v. Goulu). In de finale koos het

Kampioenskoe Carmen (v. Rubio), Indiana (v. Agroton) en kampioensstier Gala (v. Brooklyn)

jurytrio echter voor Carmen van earl. Le Portail uit Chaille Les Marais. De Rubiodochter, die voor de vierde keer deelnam aan de keuring te Parĳs, werd 1a in de rubriek zoogstellen ouder dan vĳf jaar en was vergezeld van haar zes maanden oude vaarskalf Indiana (v. Agroton). Carmen stond er super bĳ in conditie en zette op de weegbascule een gewicht van 1275 kg neer. De titel voor het dier met de beste slachtkwaliteiten ging bĳ de stieren naar Ghetto (v. Voltaire) van SCA Arsicaud uit Marans. Ghetto werd gefokt door gaec des Nauzes uit Lautrec. Fette (v. Domy) van gaec Menet behaalde deze titel bĳ de vrouwelĳke dieren.

V E E T E E LT V L E E S

VV03_SIAParijs.indd 15

MAA RT

2 0 1 4

13-03-14 14:34

I N T E RV I E W

Scheidend CRV-voorzitter Evert Alderkamp: ‘Ik vind het jammer dat de kracht van CRV door een groep vleesveehouders als bedreiging is gezien’

Denker neemt afscheid In het tĳdperk dat Evert Alderkamp bestuurlĳk betrokken was bĳ CRV investeerde de coöperatie volop in buitenlandse vestigingen. Terecht, zo stelt de CRV-voorzitter in een afscheidsinterview. ‘De thuismarkt is te klein voor een innovatief bedrĳf als CRV.’ tekst Jaap van der Knaap

vert Alderkamp is een denker. Antwoorden laten soms even op zich wachten tĳdens een interview, maar ze zĳn altĳd doordacht, scherp, en schaden geen enkele partĳ. Als scheidend voorzitter van CRV – ‘de mooiste coöperatie van Nederland en Vlaanderen’ – blĳft hĳ bescheiden, maar komt zĳn onvoorwaardelĳke steun voor het coöperatieve model andermaal duidelĳk naar voren. Eind jaren tachtig startte de bestuurlĳke carrière in de veeverbeteringssector van de 54-jarige melkveehouder uit Zevenaar. In 2001 werd hĳ lid van het hoofdbestuur van CRV en de afgelopen vier jaar hanteerde hĳ de voorzittershamer van de raad van commissarissen van CRV. In een afscheidsinterview kĳkt hĳ niet graag terug, liever denkt hĳ na over de toekomst van de veeverbeteringssector. ‘De genoomtest gaat binnen afzien-

V E E T E E LT V L E E S

VV03_InterviewAlderkamp.indd 16

MAART

bare tĳd nog een veel grotere rol spelen op bedrĳfsniveau.’ Wat voor bedrĳf is CRV aan het eind van uw voorzitterschap? ‘CRV is een financieel gezonde coöperatie, met een degelĳke solvabiliteit. Het is een sterke wereldspeler met vĳftien jaar ervaring op het gebied van internationalisering. Daardoor heeft CRV een uitstekende uitgangspositie om topproducten voor haar leden en klanten te maken.’ Past het coöperatieve model nog wel bĳ de ambities om wereldspeler te willen zĳn? ‘Het coöperatiemodel past juist uitstekend bĳ investeringen in het buitenland, omdat een coöperatie gaat voor continuiteit voor haar leden. De thuismarkt in Nederland en Vlaanderen is nu eenmaal te klein om de kosten te dekken van een

innovatief bedrĳf zoals CRV. Wanneer je alleen verkoopkantoren hebt in diverse landen, ben je erg afhankelĳk van distributeurs. Andere internationale ki-organisaties zien dat nu ook in en zĳ investeren nu ook in lokale afzetmarkten. Wĳ zagen die noodzaak al in een eerder stadium en we hebben onszelf minder kwetsbaar gemaakt door te investeren in het buitenland.’ ‘Het coöperatieve model blĳft ook nu nog altĳd aantrekkelĳk voor jonge veehouders om lid te worden. Zonder investering profiteer je in alles wat CRV in honderd jaar tĳd heeft opgebouwd. CRV heeft het vermogen in de actieve hand.’ Vorig jaar zorgden met name de tegenvallende prestaties van CRV Lagoa in Brazilië juist voor een negatief resultaat. ‘Dat was een incident, dat moet je niet

2014

13-03-14 14:51

uitvergroten. CRV heeft juist altĳd stabiele jaarresultaten gehad. Er waren hoge uitgaven voor automatisering en de tegenvallende ontwikkelingen in de Braziliaanse economie en slechte weersomstandigheden heb je niet in de hand. We hebben vervolgens snel gereageerd, een bewĳs dat een coöperatie ook dat prima kan, want een negatief resultaat is ontoelaatbaar. Er is hard gesneden in de kosten van de organisatie. Verlies maken hoort bĳ ondernemersrisico, maar voor de beeldvorming is het geen goed signaal. Daarom is er ook scherp gereageerd om dit jaar te werken aan een positief resultaat en dat is gelukt.’

maatschappelĳke thema’s. Als CRV zĳn we daardoor van de fokkerĳfocus meer naar het aanbieden van een totaalpakket gegaan. We werken meer samen met partĳen uit de zuivel- en diergezondheidswereld. We kunnen nu fokken op levensduur, gezonde uiers en klauwen en waar het kan, hebben we gezorgd voor betere registratiemogelĳkheden.’ Op het vlak van nationale diergezondheid lĳkt minder bereikt. ‘We hebben jarenlang volop aandacht gevraagd voor dossiers over bestrĳding van dierziekten als ibr of bvd. In Vlaanderen worden nu wel duidelĳke stappen

‘We vergeten soms dat er in veeverbetering meer mogelĳk is dan we denken’ Bĳ uw aanstelling als voorzitter pleitte u voor meer aandacht voor diergezondheid en samenwerking. Is dat gelukt? ‘Ik had geen eigen ambities; de ambities die goed zĳn voor CRV heb ik proberen na te streven. Wat ik constateer is dat de tĳd voorbĳ is dat de veehouderĳ zelf de agendapunten bepaalt in het politieke debat. Er zĳn afgelopen jaren volop discussies geweest over diergezondheid, levensduur en antibioticagebruik van de sector. CRV heeft daarop vroegtĳdig gereageerd. We bieden diensten en producten aan die veehouders helpen om verbeteringen door te voeren op deze

gezet. Maar de Nederlandse zuivelsector heeft voorrang gegeven aan zoönosegerelateerde ziekten als salmonella en para-tbc. Natuurlĳk zorgt ibr voor schade voor de sector en een ziekte als schmallenberg rĳdt de export van CRVproducten flink in de wielen. Maar we kunnen de bestrĳding ervan niet alleen. Ik merk wel dat we nu in een fase gekomen zĳn dat een landelĳke aanpak van dierziekten in een stroomversnelling raakt. Het besef is nu groter dat een lage nationale diergezondheidsstatus niet goed is voor het imago en de betrouwbaarheid van onze producten.’

Welke stappen zĳn er afgelopen jaren gemaakt voor de vleesveehouders? ‘CRV heeft absoluut zĳn best gedaan om voor alle vleesveehouders een goede partner te zĳn om hen in de volle breedte vooruit te helpen. Er is veel gelukt, maar een aantal zaken niet, zoals een goede samenwerking van de stamboeken en gegevensuitwisseling in België. Ik vind het jammer dat de kracht van CRV door een groep vleesveehouders als bedreiging is gezien. Samen kunnen we juist veel bereiken. Rationeel snap ik het niet, emotioneel kan ik het wel volgen. We werken binnen BBG juist heel goed samen met verschillende partĳen.’ ‘Wanneer mensen een andere weg willen gaan binnen stamboekwerking, dan moeten ze dat doen. We hebben onze uiterste best gedaan om hen te bewegen om samen oplossingen te zoeken, maar op een bepaald punt moet je ook bedenken dat het niet verder gaat. Je moet wel de belangen van de andere leden voor ogen houden. Waar er mensen je organisatie verlaten, komen er ook anderen weer bĳ. Ik trek het me persoonlĳk niet aan, ik heb er mĳn best voor gedaan. Op een gegeven moment houdt het op.’ De keizersnedediscussie is ook een punt waarover veel gesproken is. ‘We willen veehouders maximaal ondersteunen en richting geven om natuurlĳke geboorte bĳ het Belgisch-witblauwras mogelĳk te maken. Uiteindelĳk maakt de fokker zelf de keuze of hĳ daaraan mee wil doen, maar wĳ bieden hem de handvaten, de fokwaarden, de stieren.’ ‘We vergeten wel eens dat er in veeverbetering meer mogelĳk is dan we denken. Verminderen van keizersnedes is een kwestie van lange adem, maar je kunt resultaat boeken omdat je goed kunt fokken op binnenbekkenmaat en gemakkelĳke geboorten. Maar dat begint allemaal wel bĳ data verzamelen en een sluitende stamboekregistratie. Daar moeten we nog stappen in maken.’ ‘Dat CRV ondersteuning biedt in het verminderen van de keizersnede is voor Nederland misschien niet ver genoeg, terwĳl het voor Vlaanderen juist veel te ver gaat. Uiteindelĳk beslist de fokker zelf. Als we meer data hadden, hadden we al sneller kunnen reageren, sneller producten kunnen aanbieden die het fokken op natuurlĳk afkalven mogelĳk maken. We hebben het project Natuurlĳke Luxe altĳd ondersteund. De discussie of de sector nu wel of niet de handschoen moet oppakken om iets te doen, is in mĳn ogen echt een gepasseerd station.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV03_InterviewAlderkamp.indd 17

MAA RT

2 0 1 4

13-03-14 14:51

D I E R G E Z O N D H E I D

Goede informatiecampagne essentieel onderdeel van bvd-bestrĳding

Bvd-bestrĳding broodnodig

Binnenkort start België met verplichte bvd-bestrĳding. De gevolgen van bvd op bedrĳfsniveau zĳn flink onderschat, zo concludeerde dierenarts Jef Laureyns recent in zĳn doctoraatsonderzoek. Het bestrĳden van de ziekte kan alleen via een nationale en systematische aanpak van de ziekte. tekst Annelies Debergh

e ziekte bvd of languit boviene virusdiarree is een erg ingewikkelde ziekte. Een infectie kan zich in verschillende klinische vormen op een bedrĳf uiten. Juist dat veelvoud aan ziekteverschĳnselen en de verregaande gevolgen voor de algemene diergezondheid trokken dierenarts Jef Laureyns aan om een doctoraatsonderzoek aan bvd te wĳden. ‘De ziektesymptomen van bvd zĳn erg uiteenlopend. Daardoor beseffen veehouders vaak te weinig dat het bvdvirus de oorzaak van de gezondheidsproblemen is.’ Jef Laureyns onderzocht onder meer de noodzaak van een verplicht bestrĳdingsprogramma. ‘Zowel in Vlaanderen als in het buitenland blĳkt vrĳwillige bestrĳ-

V E E T E E LT V L E E S

VV03-BVD bestrijding.indd 18

MAART

ding niet te werken. Ook de beschikbaarheid van steeds betere vaccins heeft onvoldoende bĳgedragen aan het terugdringen van het aantal bvd-besmette bedrĳven.’ Alleen in landen met een nationaal en verplicht bestrĳdingsprogramma kon bvd uitgebannen worden. ‘De Scandinavische landen zĳn er zo in geslaagd om in korte tĳd van de ziekte af te komen.’

Bvd-dragers besmet in dracht Bĳ de verspreiding van bvd-infecties op en tussen bedrĳven spelen levenslang geïnfecteerde runderen een belangrĳke rol. Het gaat om dieren die in de baarmoeder zĳn besmet geraakt met bvd. Of het kalf al of niet een bvd-drager wordt, hangt af

van het stadium van de dracht waarin de infectie optreedt. ‘Wanneer de vrucht besmet raakt tussen de 30 en 125 dagen dracht, dan blĳft het kalf een levenslange of persisterende drager van bvd’, legt Jef Laureyns uit. Het moederdier maakt de ziekte door, herstelt en ontwikkelt antistoffen tegen de ziekte. Maar voor het kalf heeft de bvd-infectie doorgaans verregaande gevolgen. ‘Vindt een infectie plaats tussen de 75 en 150 dagen dracht, dan kan het kalf last hebben van afwĳkingen, onder meer aan de kleine hersenen en ogen. In dat geval gaat het om “sterrenkĳkers”, blinde kalveren of kalveren met een wazige lens. Ook kalveren die sterven tĳdens of kort na de geboorte, zĳn vaak een gevolg van een bvdinfectie tĳdens de dracht.’

Vaak ongemerkte schade Bvd-dragers ontwikkelen tussen de leeftĳd van zes maanden en twee jaar soms de dodelĳke ziekte mucosal disease. ‘Maar niet alle dragers sterven voor de leeftĳd van twee jaar’, benadrukt Jef Laureyns. ‘Bĳ het doorvoeren van het Zwitserse bvd-bestrĳdingsprogramma bleek tien procent van de bvd-dragers ouder dan twee jaar. Een misvatting is dat deze dieren herkenbaar zĳn. Een aantal ver-

2014

13-03-14 14:35

Oorbiopt toont de bvd-status van het dier aan

Bvd-dragers opsporen aan de hand van oorbiopten

toont geen ziektetekenen, terwĳl andere, naast groeivertraging, ook aan andere chronische aandoeningen lĳden.’ Uit praktĳkervaringen blĳkt dat bvd moeilĳk te herkennen is en ongemerkt veel economische schade teweeg kan brengen. Jef Laureyns onderzocht een aantal praktĳkgevallen. Hĳ beschrĳft in een casus een bloederkalf dat na onderzoek een bvd-drager bleek. ‘Het twee dagen oude kalf vertoonde ernstige spontane huidbloedingen die toch weer herstelden. Het spontane herstel en de jonge leeftĳd riepen vragen op. Het kalf bleek een bvd-drager.’ In een tweede casus werden meerdere koeien kort na het kalven ziek. ‘Een koe met bloederige diarree kwam naar de faculteit Diergeneeskunde in Merelbeke voor verder onderzoek en bleek besmet met bvd.’ Toen daarop alle runderen van het bedrĳf werden onderzocht op bvd, bleek dat een bvd-drager was gehuisvest naast de box van de pasgekalfde koeien. ‘Hoewel bvd type 2 vaak genoemd wordt als oorzaak van erg bloederige diarree, werd hier alleen bvd type 1 teruggevonden, vaak omschreven als de mildere vorm van bvd.’ Aan de hand van het tankmelkcelgetal van 406 Vlaamse melkveebedrĳven pro-

beerde Laureyns een inschatting te maken van mogelĳke subklinische schade door bvd. De 243 bedrĳven die niet vaccineerden tegen bvd, werden geselecteerd. Om te zien of bedrĳven al dan niet vrĳ waren van bvd, werden de hoeveelheden antistoffen in de tankmelk bepaald. ‘Slechts 11,3 procent van de bedrĳven kon als bvd-vrĳ worden beschouwd’, concludeert Jef Laureyns. ‘Die vrĳe bedrĳven hadden een significant lager tankmelkcelgetal dan de bvd-besmette bedrĳven.’ In een ander onderzoek kregen de bedrĳven een vragenlĳst voorgelegd. Zo werd informatie verzameld over de bestrĳding van de ziekte in de praktĳk. ‘De meeste bedrĳven, 63 procent, kenden de bvd-status van het bedrĳf niet. Op 71 procent van de bedrĳven werd gevaccineerd zonder voorkennis van de bvd-status en dus zonder het voorafgaand opsporen en verwĳderen van bvd-dragers uit de veestapel.’ Voor de vaccinatie van het vee haalden de veehouders verschillende redenen aan. Zo gaf 53 procent van de veehouders een eerdere bvd-infectie als reden op. Bĳ 35,5 procent werd het vee gevaccineerd om bvd-problemen te voorkomen.’ Ook in de vaccinatiestrategie bleken grote verschillen te zitten. ‘Opvallend was dat 71 procent van de veehouders die vaccineerden tegen bvd, geen kennis had van de bvdstatus van het bedrĳf. Dat terwĳl het devies luidt om eerst de dragers te verwĳderen vooraleer men start met vaccineren.’

Verplichting is noodzaak Uit deze bevindingen concludeert Jef Laureyns dat een vrĳwillig bestrĳdingsprogramma onvoldoende werkt. ‘De enige juiste weg naar bvd-bestrĳding in België bestaat uit een nationaal verplicht programma. Een doeltreffende communicatie naar de sector is daar ongetwĳfeld een onontbeerlĳk onderdeel van.’

Zoals het programma er nu voor ligt, moeten veehouders vanaf 1 januari 2015 alle kalveren aan de hand van oorbiopten testen op bvd-dragerschap. ‘Bvd-dragers zullen niet meer verhandeld kunnen worden en moeders van dragers moeten verplicht getest worden.’ Vanaf 1 januari 2016 zullen bedrĳven verplicht worden om bvd-dragers van het bedrĳf te verwĳderen, om vanaf 1 januari 2017 te beginnen met een vrĳwillige certificering van vrĳe bedrĳven. Op dat moment zal veehandel alleen mogelĳk zĳn als de gezondheidsstatus van het dier ook bekend en gunstig is. ‘Het is belangrĳk dat er spoedig extra regels worden toegevoegd, omdat de uitroeiing van de ziekte niet al te veel tĳd in beslag zou nemen. De toevoeging van een verplichte bvd-test bĳ aankoop van runderen zou het programma sterker maken, omdat de handel van bvd-dragers de belangrĳkste oorzaak is van overdracht tussen bedrĳven en omdat op deze manier ook runderen afkomstig uit andere landen automatisch zouden onderzocht worden.’ Behalve het verwĳderen van bvd-dragers is er ook het grote belang van een goede bioveiligheid om herinfectie te voorkomen. ‘Vaccinatie kan deel uitmaken van een goede bioveiligheid. Met vaccinatie kunnen bedrĳven zich beter beschermen tegen een mogelĳke herinfectie. Ook het monitoren van de bvd-status blĳft nodig. Bedrĳven worden zo getest op de aanwezigheid van antistoffen tegen het virus.’ Belangrĳk voor het welslagen van de nationale bvd-bestrĳding is een adequate informatiecampagne, zo benadrukt Jef Laureyns. ‘Veehouders en dierenartsen moeten op de hoogte blĳven van de werking en de vooruitgang van het programma en het moet hen uitgelegd worden hoe deze ingewikkelde ziekte onder controle gehouden kan worden.’ l

VEV E TE E ET LE TE V L TL E JEAS N M U AR A IR T1 /220 12 40 0 9

VV03-BVD bestrijding.indd 19

13-03-14 14:35

UW VEE VERDIENT HET ! Betimax RDS

Volledige galvanisatie Disselvering Anti-slipbodem Opening over de hele breedte

PROFITEER VAN DE WINPACK CONDITIES Tel : 0032 43 77 35 45 â&#x20AC;&#x201C; www.joskin.com

LANDBOUWFOLIE RECYCLING LANDBOUWFOLIE RECYCLING 2014 2009 2011 3

Wij betalen voor grotere hoeveelheden landbouwfolie!!! Informatie: Tel. 0575 - 568 310 Fax 0575 - 568 315 info@dalyplastics.nl

www.plasticrecycling.nl

D E E E R S T E K E U S VA N V L E E S V E E H O U D E R S

1 6 A PRIL SPEC I AL HUISVE STIN G: KLIMAATBE HE E R S I NG U kunt uw advertentieruimte reserveren t/m 7 april Bel: +31 (0)26 38 98 820/823. Of e-mail: advertenties@crv4all.com 21-01-13 09:20

VV03_p20.indd 20

V E E T E E LT V L E E S

MAART

2014

12-03-14 10:19

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K

P I E T

D E

M E U T E R

Aan de hand van voorbeelden uit hun dagelĳkse praktĳk schrĳven drie dierenartsen over diergezondheid in de vleesveehouderĳ. Om en om beschrĳven John Campe, Piet De Meuter en René Bemers maandelĳks vastgestelde ziektebeelden, uitgevoerde behandelingen en/of mogelĳke preventiemaatregelen.

Diarreeproblemen door te laag gehalte aan immunoglobuline

Te weinig biest E

en veehouder die altĳd kort op de bal speelt in geval van gezondheidsproblemen, sprak me aan over veel voorkomende diarree onder de kalveren. Op dit bedrĳf worden alle kalveren individueel opgefokt. Om het gehalte antistoffen in de biest te verhogen, worden de koeien ook standaard gevaccineerd tegen de courante diarreeverwekkers. Onderzoek van de diarreegevallen wees geregeld op cryptosporidiose, vaak in combinatie met traditionele diarreeverwekkers als rota- en coronavirussen. Om een beter zicht te krĳgen op de weerstand van de kalveren, besloot ik van twee jonge kalveren een bloedmonster te nemen. Daarop liet ik bĳ DGZ een zinkturbiditeitstest uitvoeren om meer informatie te krĳgen over de biestgift. Deze test meet de hoeveelheid immunoglobuline of afweerstoffen in het bloed, wat een parameter is voor een goede biestvoorziening. Beide kalveren toonden veel te lage bloedwaarden. Wellicht kregen ze te laat een gepaste hoeveelheid biest binnen om genoeg afweer op te bouwen. Door bĳ deze kalveren een bloedtransfusie toe te passen, kon het gehalte aan afweerstoffen in het bloed alsnog op een voldoende niveau worden gebracht. Na afloop van deze resultaten heb ik samen met de veehouder nog eens opnieuw alle facetten van de biestgift bekeken en een protocol opgesteld. Als doel is vooropgesteld dat elk kalf binnen zes uur na de geboorte 200 g immunoglobuline binnenkrĳgt. Het gehalte aan afweerstoffen in de biest wordt eerst gemeten met behulp van een colostrummeter. Afhankelĳk van de concentratie afweerstoffen, berekent de veehouder de benodigde hoeveelheid biest. Als het kalf die hoeveelheid niet spontaan opneemt, dan wordt het kalf na zes uur gesondeerd. Inmiddels is de diarreeproblematiek opgelost.

De encyclopedie toereikende biestgift De biestgift is van belang voor de opbouw van voldoende afweer na de geboorte. Jonge kalveren zĳn voor hun afweer immers volledig aangewezen op de immunoglobulinen afkomstig uit de biest. Het gehalte aan immunoglobuline kan verbeterd worden door de koeien te vaccineren tegen bĳvoorbeeld bepaalde diarreeverwekkers. Om voldoende weerstand te hebben, gelden de traditio-

nele regels van een goede biestgift: veel, vlug, vaak en vers. Concreet betekent dit dat het kalf in de eerste zes uur na de geboorte een totaal van 200 g immunoglobuline moet opnemen via de biestmelk. Het is een misvatting dat eenzelfde opname binnen de 24 uur na de geboorte afdoende is voor het opbouwen van voldoende weerstand bĳ het kalf. Aangezien de samenstelling van de biest dieren rasafhankelĳk is, is het raadzaam om het gehalte aan afweerstoffen in de biest altĳd te bepalen. Het gehalte aan afweerstoffen is gemakkelĳk te meten met behulp van een colostrummeter of biestmeter. Door het meten van het gehalte aan immunoglobulinen in het bloed kan gecontroleerd worden of de biestgift afdoende is.

V E E T E E LT V L E E S

VV03_DAP.indd 21

MAA RT

2 0 1 4

13-03-14 14:26

S E R I E

V E R S C H I L L E N

B I N N E N

D E

E U

B W B - A D V I E S C O M M I S S I E

Eind november 2013 werd de rascommissie Belgischwitblauw binnen VRV ofﬁcieel geïnstalleerd. In deze serie stellen we de zes commissieleden voor die het Vlaamse witblauwstamboek adviseren in de opdrachten. Deel 1: Kristof De Fauw (editie maart) Deel 2: Lieven Lameire (editie april) Deel 3: Marc Raemdonck (editie mei) Deel 4: Frank Steukers (editie juni) Deel 5: Georges Van Laere (editie juli) Deel 6: Bart Willems (editie augustus)

et een eerste kalving op 24,5 maanden, een tussenkalftĳd van 390 dagen en een kalvingsindex van 1,33 weet bio-ingenieur en vleesveehouder Kristof De Fauw uit het West-Vlaamse Tielt waar hĳ mee bezig is. Samen met echtgenote Sandra van Renterghem runt hĳ een melkveebedrĳf, een gesloten varkensbedrĳf en het witblauwfokbedrĳf Het Caloenhof. Lang hoeft hĳ niet na te denken als hem gevraagd wordt naar zĳn ideaalbeeld van de Belgisch-witblauwkoe. De Fauw: ‘De optimale fokkoe moet vruchtbaar zĳn, kalven op twee jaar ouderdom en elk jaar een levend, gezond kalf afleveren en bĳ afvoer na drie kalvingen een S-karkas van 550 kilogram koud geslacht afleveren.’

Waslĳst actiepunten In één adem geeft De Fauw meteen aan waarom hĳ kandideerde voor de rascommissie witblauw toen VRV de vacatures openstelde. ‘Om dat ideaalbeeld te benaderen in de brede massa, moet het stamboek veel meer dan nu het geval is ondersteuning bieden. Met uitzondering van de publicaties over de erfelĳke gebreken, schort het daar de laatste tien jaar aan in het nationaal stamboek te Ciney. Er is veel te veel geblaat, weinig tot zelfs geen wol. En ik zal erover waken dat dit ook in het Vlaamse stamboek gebeurt. Er

De Fauw wil moderne hulpmiddelen zoals internet en genomics beter benutten in de selectie

Vooruit met de witblauwe Vanuit zĳn eigen bedrĳfservaring meerwaarde geven aan de Vlaamse stamboekwerking witblauw ten bate van het algemeen belang. Dat is wat Kristof De Fauw uit Tielt zich tot missie heeft gesteld als lid van de nieuwe rascommissie witblauw bĳ VRV. tekst Guy Nantier

is zeer zeker nog vooruitgang mogelĳk in het beste vleesras ter wereld.’ Wat de vertaalslag van ‘vooruitgang’ concreet inhoudt, heeft de jonge veehouder helder voor ogen. ‘Laten we starten met de vroegrĳpheid en vruchtbaarheid. Het kan toch niet dat vroegrĳpheid en vruchtbaarheid nog steeds geen fokwaarden hebben. Occupant was bĳvoorbeeld de slechtste ki-stier ooit qua vroegrĳpheid. Dat is nooit aan de oppervlakte gekomen in de indexen. Nog een voorbeeld: om mĳn eigen verkoop van dekstieren veilig te stellen, organiseer ik, naast verkoop het jaar rond, in april en december een speciale verkoopdag. Het bedrĳf staat dan voor iedereen open. De stieren zĳn hier allemaal getest op de zeven gebreken. Ze worden bovendien gecontroleerd op geslachtsdrift, uitschachten en kopdekken. Kĳk, uit ervaring weet ik dat drie bepaalde bloedlĳnen, die

Het Caloenhof, geboorteplek van ki-stier Lennie van het Caloenhof

van Fakir, Harpon en Liberal, veel kans op kopdekkers geven. Als ik het stamboek van Ciney om onderzoek hierom vroeg, werd ik weggelachen. Hetzelfde geldt voor de stier Blak waarvan de mannelĳke nakomelingen niet uitschachten. Ja, dan houdt het voor mĳ eenmaal op.’ ‘En om terug te komen op die erfelĳke gebreken: waarom kunnen de onderzoeksresultaten van de genetische gebreken van een dier niet op de stamboekkaart komen? Men zou die informatie kunnen meenemen. Als beide ouders vrĳ zouden zĳn, hoeven de nakomelingen bĳvoorbeeld niet meer getest worden. Dat is toch maar een kleine moeite in het huidige, digitale tĳdperk. Als je erom vraagt, wordt het gewoon weggewuifd.’ Naast een fokwaarde vroegrĳpheid en vruchtbaarheid staan ook een fokwaarde ziektegevoeligheid voor griep en

De jongveeopfok gebeurt in een aparte stal om de ziektedruk laag te houden

VV EET ET E E LE TL T VV L EL E SE S O M K T AO AR B ET R 2 2 00 10 49

VV03_SerieBWBCommDeFauw.indd 22

13-03-14 16:24

D E E L

Tielt

1 :

Leeftĳd: Actviteiten: Bwb-fokkerĳ sinds: Aantal kalvingen: Fokdoel: Favoriete stier/koe:

K R I S T O F

D E

FA U W

38 vleesvee-, melkvee- en gesloten varkensbedrĳf 1985 110 vruchtbaarheid, gezondheid, karkasgewicht en karkaskwaliteit Lennie van het Caloenhof (Giga x Operateur)

‘Er is zeer zeker nog vooruitgang mogelĳk in het beste vleesras ter wereld’ melkproductie op het verlanglĳstje. ‘De ki-stieren moeten meer getest worden, ongeacht het ki-station, en de gegevens moeten veel sneller terug bĳ de basis komen. Het gaat er bĳ mĳ niet in dat in het huidige internettĳdperk ik eerst van collega’s informatie over een stier moet vernemen, terwĳl dit, op basis van nakomelingeonderzoek op grote schaal, veel sneller en op een onpartĳdige manier zou kunnen via internet. Tussen haakjes: in mĳn beleving hoort het Vlaamse stamboek ook onpartĳdig te zĳn en geen aanhangsel van CRV/BBG. Ik gebruik sperma van alle ki-stations.’

Genomics snel oppakken Het moge al duidelĳk zĳn. Cĳfermateriaal heeft naast de eigen beoordeling heel veel waarde voor Kristof De Fauw. Ook op het vlak van genomische selectie wil de West-Vlaming dat er snel nagels met koppen worden geslagen. ‘Of je dat nu graag hebt of niet, we moeten met het nieuwe genomicstĳdperk mee. Een samenwerking met de Waalse veeverbeteringsorganisatie AWE, dat op tachtig pilootbedrĳven al DNA-onderzoek koppelt aan prestatiegegevens zoals voerefficiëntie et cetera, dringt zich op. Die informatie moet zodra ze praktĳkrĳp is, snel en duidelĳk gecommuniceerd worden naar de basis.’ ‘Ook nieuwe bloedlĳnen zouden we via genomics kunnen opsporen. Inteelt blĳft immers in ons ras een zorgenkindje en blĳft bĳzondere aandacht opeisen.’ l Cecile 3 (v. Lennie): 98 90 86 91 85 90

VV E E T E T E E LE TL T VV L EL E SE S O M K T AO A R B ET R 2 2 00 10 49

VV03_SerieBWBCommDeFauw.indd 23

13-03-14 16:24

M A R K E T I N G

Stichting Lakenvelder Vlees professionaliseert logistiek en vierkantsverwaarding

Lekkere lakenvelders ‘Zo zacht, met een lekker vetje, het smelt op je tong.’ Lyrisch was een vakjury vorig jaar over het vlees van het oud-Hollandse lakenvelderrund. Voor een economisch levensvatbare keten is meer nodig dan een prĳs winnen, weten de bestuursleden van de Stichting Lakenvelder Vlees. Ze werken met succes aan het optimaliseren van logistiek en vierkantsverwaarding van een uniek seizoensproduct. tekst Wichert Koopman

Voor lakenvelder jong rundvlees worden de stiertjes afgemest tot een leeftĳd van twaalf tot veertien maanden

V E E T E E LT V L E E S

VV03_LakenvelderVlees.indd 24

MAART

2014

13-03-14 13:45

e hebben iets met lakenvelders, ze hebben iets met ondernemerschap en ze hebben iets met lekker eten. Op de boerderĳ van Romke de Vries, bedrĳfskundige en lakenvelderfokker, vertellen de bestuursleden van de Stichting Lakenvelder Vlees met enthousiasme over de ontwikkeling van hun concept voor de afzet van overtollige stierkalveren uit de fokkerĳ van het oud-Hollandse ras. ‘We spraken elkaar in 2009 op een studiedag over het vermarkten van zeldzame rassen’, vertelt voorzitter Ad van der Salm, in het dagelĳks leven uitgever, maar ook lakenvelderfokker en hobbykok. ‘Daar viel vaak het woord “subsidie”. Wĳ waren van mening dat geld van de overheid niet nodig zou moeten zĳn om het ras in stand te houden. In diezelfde tĳd liet ik een stiertje slachten en bereidde het vlees voor de leden van een kookclub. De mensen waren razend enthousiast over de smaak. Dat was voor ons de bevestiging dat we met de lakenvelder een mooi product in handen hadden.’

Merknaam geregistreerd In het lakenvelderstamboek staan zo’n 3000 dieren geregistreerd. Jaarlĳks worden rond de 500 stiertjes geboren, waarvan er ongeveer 35 een toekomst als fokstier krĳgen. De overige dieren verdwenen tot voor kort voor een groot deel anoniem en zonder meerwaarde in de reguliere veehandel. ‘Wĳ vonden dat doodzonde en zagen kansen hier iets aan te doen’, vertelt Van der Salm. ‘Het vlees van de lakenvelder heeft een unieke smaak en structuur en het is vlees met een verhaal. Dat moest koks in de horeca aanspreken.’ Op proef werden twee stiertjes geslacht en via horecaslager Hesseling geïntroduceerd bĳ toprestaurants. Daarna ging het balletje snel rollen. De Stichting Lakenvelder Vlees werd opgericht om de ontwikkeling van het concept verder te begeleiden en de kwaliteit te bewaken. Lakenvelder vlees is als merknaam geregistreerd en dat betekent dat alleen erkende fokkers, mesters en verwerkers de naam en het bĳbehorende beeldmerk mogen voeren. Zo houdt de stichting controle over de kwaliteit.

Seizoensproduct Inmiddels zĳn er drie gespecialiseerde mesters. Gezamenlĳk kopen ze jaarlĳks ongeveer 150 stierkalveren aan waarbĳ als eis wordt gesteld dat de dieren minimaal 88 procent lakenvelderbloed voeren en minstens vier maanden bĳ hun moeder gezoogd hebben.

Gerrit Wafelaar (l.), Romke de Vries en Ad van der Salm (r.) zĳn ervan overtuigd dat vierkantsverwaarding het behoud van de lakenvelderveehouderĳ zonder subsidie garandeert

Op een sober rantsoen met vooral gras – van mais en krachtvoer gaan de dieren snel vervetten – worden de stiertjes afgemest tot een leeftĳd van twaalf tot veertien maanden en een geslacht gewicht van 220 tot 240 kilo. De dieren worden centraal geslacht en verwerkt en het vlees wordt verhandeld en gedistribueerd door de firma Groothedde in Vaassen die het voornamelĳk afzet in de (top)horeca. De mesters ontvangen een meerprĳs van 15 procent bovenop de reguliere vleesprĳs. Door de samenwerking met Groothedde is de logistiek rondom de aanvoer van dieren en de distributie van vlees efficient georganiseerd. Zonder zo’n professionele partner zou het onmogelĳk zĳn om een winstgevend concept neer te zetten. ‘Lakenvelder jong rundvlees is een echt seizoensproduct’, legt De Vries uit. ‘De meeste kalfjes worden geboren in het voorjaar en gaan in het najaar naar de mesters. In de zomer daarop zĳn de dieren slachtrĳp. Dit betekent dat we uiterlĳk tot in september kunnen leveren. Daarna is het op. Voor de horeca, die vier keer per jaar van kaart wisselt, is dat geen enkel probleem. Dat hoort nu eenmaal bĳ een seizoensproduct.’

Zacht met lekker vetje Het jonge rundvlees van de Stichting Lakenvelder Vlees werd vorig jaar – in een verkiezing georganiseerd door producenten- en consumentenplatform NieuwVers – unaniem uitgeroepen tot het lekkerste rundvlees van Nederland. Het oude Hollandse runderras versloeg buitenlandse rassen van naam zoals angus en wagyu. ‘De lakenvelder sprong er echt uit’, gaf de juryvoorzitter aan. ‘Zo zacht, met zo’n lekker vetje, het smelt op je tong…’ Voor de bestuursleden kwam de uitverkiezing als een heel mooie opsteker, niet als een verrassing. ‘Het vlees van de lakenvelder heeft een unieke smaak en samenstelling’, weet Gerrit Wafelaar al sinds zĳn jeugd. Hĳ is van oorsprong

slager en werkt nu als accountmanager voor een groothandel in vlees. ‘De lakenvelder is van oorsprong een trekdier en heeft de unieke eigenschap om suikers op te slaan in de spieren. Dat geeft aan het vlees een karakteristieke smaak. Daarnaast smelt het vet in het lakenveldervlees bĳ een lagere temperatuur dan het vet in het vlees van andere rassen. Dat geeft koks de mogelĳkheid om het bĳ een lagere temperatuur te garen, waardoor meer structuur en smaak behouden blĳft.’ De unieke eigenschappen van het vlees en het verhaal achter de productie ervan waren voor de internationale organisatie Slow Food eerder al een reden om lakenvelder jong rundvlees op te nemen in de Ark van de Smaak, een internationale lĳst met traditionele, ambachtelĳke streekproducten

In tankstations Binnenkort zĳn ze te koop in de lunchcorners in de tankstations van Shell en de broodjeszaken van Bakerstreet: saucĳzenbroodjes gevuld met vlees van lakenvelders. Het bedrĳf Smilde Bakery ontwikkelde de snack samen met de stichting. Daarnaast wordt gewerkt aan een speciale ossenworst die op een broodje in dezelfde zaken zal worden aangeboden. ‘De horeca is vooral geïnteresseerd in de luxere delen’, legt Van der Salm uit. ‘In de saucĳzenbroodjes en de ossenworst kan ook het draaivlees met meerwaarde worden verwerkt. Voorlopig is dat alleen nog vlees van stiertjes, maar wellicht komt er ook ruimte voor het vlees van koeien.’ Zo ontstaat de vierkantsverwaarding die noodzakelĳk is om een economisch levensvatbaar concept in de benen te houden. Want dat is het uiteindelĳke doel van de stichting: het vlees zo vermarkten dat de houderĳ een economische basis heeft. Dan is behoud van het ras voor de toekomst gegarandeerd. Zonder subsidie. l

V E E T E E LT V L E E S

VV03_LakenvelderVlees.indd 25

MAA RT

2 0 1 4

13-03-14 13:45

F O K S T I E R R A P P O RT

Limousinstier Caméos fokt zoals iedere fokker het droomt: boordevol moederkwaliteiten en met bespiering

Genen met klasse Slechts twee limousinstieren doorstonden met gunstig gevolg het selectieschema van het Franse stamboek. Caméos is er één van. De stier mag niet ontbreken op het inseminatielĳstje 2014. tekst Guy Nantier

e spoeling was vorig jaar dun in het limousinras. Van de twaalf stieren die France Limousin Testage in proef zette, mochten – na controle van de afstammelingen op de vleesproductiegeschiktheid – zes stieren doorstromen naar de volgende fase, de prestatietoets voor de productie van vervangingsvee. Slechts twee stieren haalden finaal de eindmeet: Caméos (v. Remix) en Châtelain (v. On-Dit). Caméos RRE M steekt wel met kop en schouders boven zĳn generatiegenoot uit vanwege zĳn hoge totaalindex voor vleesproductie (IAB 116) en voor fokkwaliteiten (IQM 117).

De scores in detail In de vleesproductie met jonge stieren laat Caméos sterke scores optekenen, zowel voor bespiering (DMjbs 120) als voor functionele kenmerken (AFjbs 120). De mannelĳke nakomelingen doen het wel iets minder goed dan het gemiddelde voor ontwikkeling (DSjbs 95), maar het cĳfer ligt nog in het gemiddelde. De fokwaarde karkasgewicht (PCARjbs) is met 110 indexpunten niet onaardig. De vetbedekking van het karkas (GRAS jbs 89) duidt op een minimale vetaanzet. Met een karkasrendement RDTjbs van 105 fokwaardepunten is een mooi uitsnĳdingspercentage eveneens verzekerd. Ook qua verervingsprofiel voor fokkenmerken scoort Caméos over de hele lĳn positief: groei 112, bespiering 117, skeletontwikkeling 101, beenwerk 106 en rastype 105. De dochters scoren voor vruchtbaarheid gemiddeld (IFERqms 97) en kalven vlot af (IVElqms 107). De melkproductie van de dochters is zeer behoorlĳk (PLait 116). Op exterieurvlak ogen de dochters van Caméos fraai en harmonisch gebouwd.

In detail is de hoogtemaat van de nakomelingen wat aan de krappe kant en het beenwerk is correct. De lengte van de dieren is gemiddeld met een mooi breed en gemiddeld lang bekken. Schouderopleg, rug en lenden zĳn breed en mooi bespierd. Lengte, breedte en ronding in de broek zĳn uitmuntend. De nazaten bezitten bovendien mooie rastypische kenmerken met een roodbruin haarkleed en lichtere kringen rond de ogen en de neusspiegel.

Afkomstig van landbouwschool Remix, de vader van Caméos, was een goede allrounder. De stier staat te boek met een IAB van 106 indexpunten en een IQM van 114 punten uit de proefstierperiode. In zĳn fokperiode (gegevens IBOVAL) realiseert de stier een niet onaardi-

ge speenindex (ISEVR) van 109 punten. De mannelĳke nakomelingen aan de slachthaak leveren hun vader een index IAB op van 113 punten, de dochters leveren een index fokkwaliteiten (IVMAT) van 119 punten. Moeder Velseuse bezit een koe-index ISU van 122 punten en behoort hiermee tot de top 5 procent van het ras. Op onderdelen scoort de koe een speenindex ISEVR van 118 punten en een index fokkwaliteiten IVMAT van eveneens 118 punten. Velseuse maakt deel uit van de veestapel van de middelbare landbouwschool van Perigueux in het noorden van het departement Dordogne. De landbouwschool ‘Domaine des Chaulnes’ houdt zo’n 75 moederdieren aan van het type mixte-vlees op 125 hectare landbouwgrond, waarvan negentig procent graas- en maaiweiden is. De school beperkt de praktĳkactiviteiten tot de productie van fokvee. De stieren alsook de dieren die niet in aanmerking komen als vervangingsvee worden verkocht voor de afmest. ‘De focus in de selectie ligt in de eerste plaats op de moederkwaliteiten afkalfgemak en melkproductie,’ geeft hoofd

Een proefstierdochter van Cameos bĳ earl. Eric Cruveilher (87)

VV EET ET E E LE TL T VV L EL E SE S O M K T AO AR B ET R 2 2 00 10 49

VV03-stierrapport.indd 26

13-03-14 16:34

exploitatie Eric Botiveau aan, ’vervolgens op groei tot speenleeftĳd en op de derde plaats pas op bespiering.’ Velseuse kreeg op 30 maanden ouderdom van de stamboekinspecteur 70 punten voor bespiering, 72 punten voor skeletontwikkeling, 83 punten voor raskenmerken en 60 punten voor functionaliteit. ‘Velseuse bezit de stamboekkwalificatie RR en is met haar hoge koe-index ISU de tweede beste moeder op ons bedrĳf’, vat Botiveau samen. ‘Zĳ is nu in haar tiende levensjaar en heeft ons reeds zes kalveren gegeven.’ De exploitatieverantwoordelĳke omschrĳft de koe als gemiddeld in hoogtemaat maar lang, met een breed bekken en bespierd. ‘Zelfs op tienjarige leeftĳd is de bespiering opvallend.’ Uit de paring van moeder Velseuse met de ki-stier Urville werd in 2011 een ander stierkalf geboren dat de RJ-kwalificatie kreeg en op de veiling van het opfokstation van Lanaud in maart 2014 zal worden aangeboden. Recent werd Velseuse gepaard met Neufzoon Bel Orient voor embryowinning. Het leverde zeven embryo’s op. De moeder van Velseuse is Epsondochter Risette. Eric Botiveau: ‘Risette bezat eveneens de stamboekkwalificatie RR. Voordat ze verkaste naar een ander fokbedrĳf, had ze ons al zeven kalveren geschonken waarvan er hier nu nog vier fokactief zĳn. Ook de grootmoeder van Velseuse, Odette, heeft hier een lange fokcarrière gemaakt.’

Gewoon goed wordt excellent Caméos was het eerste kalf van Velseuse. De paring als vaars met Remix was niet gericht op het verbeteren of bestendigen van bepaalde kenmerken. ‘Puur toeval,’ vertelt de exploitatieverantwoordelĳke. ‘Remix stond te boek stond als vaarzenstier. Wĳ nemen hier geen enkel risico met vaarzen.’ Het stierkalf werd zonder hulp op de weide in september geboren, zo blĳkt uit het verdere relaas van Botiveau. Caméos was geen bĳzonder kalf, gewoon goed in het gemiddelde. Op acht maanden oud werd het stierkalf toch door France Limousin Testage toegelaten tot het selectieschema. De stier doorliep met gunstig gevolg de eigenprestatietoets te Naves. In 2012 kreeg de stier het predicaat ‘gunstig getest voor de vleesproductie’, eind 2013 volgde de kwalificatie voor fokkwaliteiten. Sindsdien confirmeert de stier zĳn cĳfers op de proefstations ook in het brede veld (IBOVAL). Zĳn nakomelingen laten een mooie speenindex CRsev optekenen van 110 punten. De bespiering is met een index DMsev van 127 fokwaardepunten gewoon excellent. Ook in ontwikkeling (DSsev 92) bevestigt de stier, zĳ het wel in minder gunstige zin. Het levert Caméos alvast een niet onaardig totaal op voor morfologie en groei op speenleeftĳd voor de fokperiode (ISEVR) van 121 punten. De IBOVAL moederkwaliteiten IVMAT moeten nog wel hun definitieve bevestiging krĳgen in het brede veld maar daar is zĳn fokker niet bang voor gezien de moederlĳn van Caméos. ‘Caméos staat garant voor moederkwaliteiten in combinatie met bespiering’, besluit Botiveau fier over zĳn pupil. l

C A M E O S (R EMIX

MAS

CLO )

Cassis RR JB Nougatine RRE

Remix RRE M CAMEOS RRE M

Mas du Clo RRE M

Velseuse RR

geboortegemak(test)

Bambino Cosette Epson Odette

Fokkerĳ-indexen QMS totaalindex 117 morfologie/groei (IMOCRQMS)118 – groei (CR QMS) 112 – bespiering (DMQMS) 117 – skeletontwikkeling (DSQMS) 101 – beenwerk (AF QMS) 106 – rastype (QR QMS) 105 vruchtbaarheid (IFERQMS) 97 afkalfgemak (IVELQMS) 107 melkproductie (PLAITQMS) 116 Vleesproductie-indexen totaalindex groei (CRJBS) bespiering (DMJBS) ontwikkeling (DSJBS) karkasgewicht (PCARJBS) karkasconformatie (CONFJBS) slachtrendement (RDTJBS) vetbedekking (GRASJBS)

Risette RR

Ulysse Sultane Espoir Italie

100

110

120

JBS 116 108 120 95 110 120 105 89

IBOVAL morfologie en groei (ISEVR) 121 – groei (CRSEV) 110 – bespiering (DMSEV) 127 – ontwikkeling (DSSEV) 92 zoogkwaliteiten (IVMAT) lopende

Legenda test: fokwaarde uit proefperiode QMS: fokkerĳ-index (basis: prestaties op het selectiestation van vrouwelĳke nakomelingen uit proefperiode) JBS: vleesproductie-index (basis: prestaties op het selectiestation van mannelĳke nakomelingen uit proefperiode) IBOVAL: fokwaarden op basis van prestaties in het veld van nakomelingenonderzoek uit fokperiode Bron: ITEB/INRA, Parĳs, februari 2014 VV E E T E T E E LE TL T VV L EL E SE S O M K T AO A R B ET R 2 2 00 10 49

VV03-stierrapport.indd 27

130

13-03-14 13:49

V O E R

V O O R

V L E E S B O E R

Bezwaar BGA De aanvraag tot erkenning beschermde geografische aanduiding (BGA) voor het Belgisch witblauw zit na de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad momenteel in de fase van ‘bezwaarperiode’. Zes organisaties hebben bezwaren ingediend. De zes organisaties zĳn de Waalse vereniging van kleine zelfmengers Cefawal en de Vlaamse organisaties EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief), Wervel (Werkgroep voor rechtvaardige en verantwoorde landbouw), Velt (Vereniging voor ecologisch leven en tuinieren), Voedselteams (netwerk van voedselproducenten en -gebruikers van duurzame voeding) en Gaia (vereniging tegen dierenmishandeling). De bezwaren hebben op hoofdlĳnen betrekking op de vleesconsumptie, de keizersnede en de afwezigheid van binding met de lokale voerproductie. De vzw die het dossier rond de BGA-erkenning heeft ingediend, krĳgt nu de mogelĳkheid om de bezwaren te weerleggen en/of het dossier bĳ te sturen. Daarna komt het dossier terug op de tafel van de Vlaamse en Waalse landbouwminister en wordt er al dan niet een bĳgestuurde bekendmaking gedaan in het Staatsblad met de mogelĳkheid tot het opnieuw indienen van bezwaren. Zodra het dossier op Belgisch niveau is goedgekeurd door de betrokken landbouwministers, kan het worden ingediend bĳ Europa.

Toeslagprĳzen 11 maart laatste 2014 12 maanden kvem kg dve-toeslag kvevi kg dve-toeslag

13,8 119,7 15,1 103,0

12,9 114,8 14,9 94,9

Tabel 1 – Energie- en eiwittoeslagprĳzen rundveevoeders (in eurocenten, excl. btw) Bron: Wageningen UR Livestock Research

Kunstmest besparen met gps De toepassing van gps bĳ kunstmeststrooien begint steeds meer in te burgeren. De firma Agrametius heeft in totaal tot dusver 1400 gps-besturingssystemen verkocht (in Nederland en België). ‘Het instapmodel is de Easyguide 250 CFX 750’, vertelt Steven De Meier, van de Belgische afdeling van het bedrĳf. ‘De bestuurder van de trekker kĳkt tĳdens de werkgang op een display. Daarop moeten de pĳltjes en een werklĳn samenvallen. Wil je nog nauwkeuriger werken, dan is elektrische sturing een goede optie; een nauwkeurigheid van tussen de 0 en 15 centimeter is dan al haalbaar. Een dergelĳke techniek is tegenwoordig beschikbaar voor 7500 euro, inclusief mon-

tage. Afhankelĳk van de perceelsoppervlakte, de perceelsvorm en de chauffeur is een kunstmestbesparing mogelĳk van tien procent.’ Met gps tien procent kunstmestbesparing

Duurzaamheidsscan vleesveehouderĳ praktĳkrĳp De Nederlandse roodvleessector heeft samen met het netwerk ‘Verantwoorde veehouderĳ’ van Wageningen UR en HAS Den Bosch een duurzaamheidsscan voor de vleesveehouderĳ ontwikkeld. Met de resultaten van de scan kunnen Nederlandse vleesveehouders nu aan de slag om verder te verduurzamen. Een benchmark tussen bedrĳven moet aangeven hoe de resultaten van de individuele veehouder zich verhouden tot het gemiddelde van zĳn collega’s en op welke onderdelen van de bedrĳfsvoering er verduurzamingskansen liggen. De drie aspecten van het begrip duurzaamheid, ‘people’, ‘planet’ en ‘profit’, worden in de duurzaamheidsscan onderverdeeld in zeven verschillende domeinen. Deze zeven dimensies zĳn vastgesteld op basis van duurzaamheidsscans die gebruikt worden in de agrofoodsector en in andere sectoren om duurzaamheid te meten. Zĳ zĳn vervolgens getoetst op

VV03_VVVB.indd 28

V E E T E E LT V L E E S

MAART

toepasbaarheid en relevantie voor de roodvleessector. De zeven dimensies die uiteindelĳk de basis worden om de duurzaamheid van de Nederlandse roodvleessector te bepalen zĳn: 1. kennis en innovatie 2. omgeving en maatschappĳ 3. voer en water 4. diergezondheid en dierenwelzĳn 5. arbeid en organisatie 6. markt en economie 7. natuur, milieu en energie Parameters per domein maken de vertaalslag naar de vleesveesector. De parameters zĳn vervolgens in een vragenlĳst uitgesplitst in meetinstrumenten die aangeven wat er op bedrĳfsniveau gemeten dient te worden. Op deze wĳze worden de duurzaamheidsscores in kaart gebracht in de verschillende domeinen. De uitvoering van de scan is in handen van HAS Kennistransfer, Den Bosch. Van-

uit de Europese Commissie is er belangstelling voor dit initiatief met de intentie om de duurzaamheidsscan in te zetten bĳ beleidszaken aangaande de verdere verduurzaming van de vleesveesector.

2014

13-03-14 16:22

V L E E S P R I J Z E N

STIEREN 5,5 S 2013

Na twee jaren van forse daling zal de Europese rundvleesproductie (EU-28) in 2014 opnieuw toenemen en wel met een kleine één procent. Dat stelt het Franse Institut de l’Elevage in zĳn rapport over de vooruitzichten van de rundvleesproductie in 2014. De productieverhoging zal zich met name voordoen in Frankrĳk, Duitsland, Nederland, Ierland, het Verenigd Koninkrĳk en Spanje als gevolg van het aanhouden (kapitalisatie) van de melkveestapel in 2013. De rundvleesproductie in Italië zal naar verwachting verder blĳven krimpen. De import vanuit Zuid-Amerika, met Brazilië voorop, zal opnieuw toenemen (+9 procent), aldus het Institut de l’Elevage. De vleesproductie in Brazilië is immers opnieuw in opmars. Maar ook de Europese export zal verder toenemen (+6 procent) als gevolg van de hogere productie en het opengaan van nieuwe markten. Ook de Europese, binnenlandse consumptie zal naar verwachting stĳgen na drie jaar van lichte daling (+0,7 procent). Katalysators zĳn hier een hoger binnenlands aanbod en een algemene economische situatie die zich overal in Europa aan het herstellen is.

4,5

E 4,29

4,0

E 2013

U 3,63

R 2013

3,5

U2013

R 3,33

3,0

2,0

minimum-/maximumprĳs 1

25 30 week

KOEIEN 5,0 4,5

S 4,37

S 2013

4,0

E 3,86

E 2013 U 2013

3,5 U 3,48 3,0 R 2,50

2,5 2,0

R 2013 minimum-/maximumprĳs

25 30 week

N U KA’S

Stĳging vleesprĳsindex vlakt verder af

120

vereenvoudigde ratio referentieratio (18 m.) ondergrens bovengrens

110 100 90

2005 = 100

In januari bedroeg de vleesprĳsindex 73,46 punten in vergelĳking met het jaar 2005. In december was dit 73,61 indexpunten. De voerkostprĳs bleef in januari stabiel en bedroeg 2,83 euro per kg groei. De verkoopprĳs van SA2-stieren lag op 5,2796 euro per kilogram tegen 5,2922 euro in december. De vereenvoudigde ratio – de opbrengstprĳs gedeeld door de voerkosten – bedroeg in januari 1,87. Om zonder verlies te werken zou de vereenvoudigde ratio 2 moeten zĳn (de voerkosten vertegenwoordigen ongeveer 50 procent van de kosten van de rundveehouder). Dit betekent dat bĳ een gelĳkblĳvende voerkostprĳs de vleesprĳs met 0,39 euro per kilogram omhoog moet of dat bĳ gelĳkblĳvende vleesprĳzen de voerkosten met 0,19 euro per kg groei omlaag moeten. Om een normale rentabiliteit te halen, zoals in 2005 (index 100), moet de vereenvoudigde ratio stĳgen naar 2,55. De achterstand is dus zeker nog niet weggewerkt.

S 5,07

2,5

euro/kg koud geslacht excl. btw

Vooruitzichten 2014 EU-vleesproductie

euro/kg koud geslacht excl. btw

5,0

80 70 60 50 40 ‘05 l ‘05 ‘06 l ‘06 ‘07 l ‘07 ‘08 l ‘08 ‘09 l ‘09 ‘10 l ‘10 ‘11 l ‘11 ‘12 l ‘12 ‘13 ‘14 jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan jan maand/jaar

Voor de meest actuele vleesprĳzen: ga naar www.veeteeltvlees.nl V E E T E E LT V L E E S

VV03_VVVB.indd 29

MAA RT

2 0 1 4

13-03-14 16:22

C O L O F O N

AGENDA Keuringen en prijskampen 29 juni: 2-3 juli: 12 juli: 23 juli: 25 juli: 25 juli: 26 juli: 26 juli : 31 juli: Rastypische limousinkop ten huize Ger Hilkens uit Herkenbosch Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV en verschĳnt maandelĳks.

2 augustus: 28-30 augustus: 5 september: 5-7 september: 5-7 september: 8 september: 13 september: 25 oktober:

CRV-fokveedag witblauw Oost-Vlaanderen te St.-Lievens-Houtem Nationale show Belgisch-witblauwras, Birmingham (Verenigd Koninkrĳk) Regiokeuring Belgisch witblauw regio West te Sluis (Z.) Belgisch-witblauwkeuring te Geel ten Aard (Antw.) Nationale limousinkeuring te Libramont (Lux.) Nationale blonde d’Aquitainekeuring te Libramont (Lux.) Nationale charolaiskeuring te Libramont (Lux.) Nationale Belgisch-witblauwkeuring te Libramont (Lux.) Vleesveekeuring blonde d’Aquitaine, piemontese en verbeterd roodbont te Enter (Ov.) Vleesveekeuring te Stroe (Gld.) Nationale charolaiskeuring te Magny-Cours (Frankrĳk) Nationale jongveekeuring te Magny-Cours (Frankrĳk) Nationale blonde d’Aquitainekeuring te Biarritz (Frankrĳk) Nationale keuring limousin te Limoges (Frankrĳk) CRV-interprovinciale fokveedag witblauw te Leuven (Vl.Br.) Nationale herefordkeuring te Dalfsen (Ov.) Nationale keuring piemontese te Mariënheem (Ov.)

Ve i l i n g e n

redactie

hoofdredacteur Guy Nantier redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Inge van Drie, Florus Pellikaan, Jaap van der Knaap, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booĳ hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

27 maart: 29 maart: 18 april: 5 juni:

redactie-adres

24 mei-2 juni: 3-4 juli : 25-28 juli :

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, telefoon 09 363 92 11 fax 09 363 92 06 E-mail veeteelt@crv4all.com

RJ limousinveiling Lanaud te Boisseuil (Frankrĳk) COT-veiling te Laren (Gld.) Blonde Génétique-veiling te Casteljaloux (Frankrĳk) RJ limousinveiling Lanaud te Boisseuil (Frankrĳk)

Beurzen, studievergaderingen, demodagen Internationale landbouwbeurs Aquitanima te Bordeaux (Frankrĳk) Livestock Event te Birmingham (Verenigd Koninkrĳk) Landbouwbeurs te Libramont (Lux.)

abonnementsprĳs/jaar

Nederland en België € 47,10, overige landen € 91,50. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) E-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 820 fax (+31)(0)26 38 98 824 E-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen zĳn foto’s van A. Masurel (4), BLCS (4), Draminski (9) en OS Limousin (26, 27). Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed kan door de redactie geen aansprakelĳkheid worden aanvaard voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 1570-3312

V E E T E E LT V L E E S

VV03_Agenda.indd 30

MAART

VOORUITBLIK

K l i m aat b eh eer sin g April (17 april) – Met een goede klimaatregeling hebben weersomstandigheden en wisselende temperaturen geen invloed op het klimaat in uw stal. Dat komt de groei en de gezondheid van de dieren ten goede. U bent in controle, niet de omstandigheden. In het aprilnummer gaat de redactie op zoek naar de mogelĳkheden die er vandaag de dag op de markt zĳn om een optimaal stalklimaat te realiseren. Verder in het nummer een portret van de nieuwe CRV-voorzitter, Kees Gorter. In het maartnummer vervolgt de redactie ook de serie met achtergrondinformatie over de leden van de nieuwe VRV-commissie witblauw die het Vlaamse stamboek Belgisch-witblauw adviseert en bĳstaat in zĳn opdrachten.

2014

13-03-14 14:53

A N D E R S

V E E T E E LT V L E E S

VV03_AndersBekeken.indd 31

B E K E K E N

MAA RT

2 0 1 4

13-03-14 16:26

KUBITUS DE BRAY

KI-CODE 765613

COMBINEERT ALLE BELANGRIJKE KENMERKEN • ZEER ECONOMISCHE STIER • GEEFT LANGE, VITALE KALVEREN • GEEFT GEMAKKELIJKE KALVEREN MET GROEI, GESTALTE EN GEWICHT EN BEHOUD VAN CONFORMATIE • GOEDE BEVRUCHTER BETTER COWS | BETTER LIFE

270-13 VV-Kubitus-juli.indd 1

CRV4ALL.BE, CRV4ALL.NL

04-07-13 13:22