Veeteelt juni1-2 2014

N R.10

J UN I 1/2 2014

I N D I T N U M M ER

RB

V O

O

N

R

N ESM U CH 2 M O 0 M UW 14 ER ING

S-

JA A RG A N G 31

DUU R Z AA MH E ID

IN ZEN D ERS N RM

D O C H TERG ROEPEN NRM

Verhogen van levensduur vraagt lange adem

Families Hermanussen en Bons hofleveranciers

Twaalf debutanten in Zwolle in de sch캐nwerpers

VX10_cover.indd 2

13-06-14 12:11

VX10_p02.indd 19

13-06-14 11:12

VX10_p03.indd 3

17-06-14 11:19

VX10_p04.indd 4

17-06-14 11:23

I NHOUD

RUBRIEKEN

7 8 17 31 37 39 45 69 83 88 90

Van de redactie Veeteeltvenster Even geen boer: pleegouders Uit de dierenartspraktijk: leverabces Kampioenen in de kijker Koeienbloempjes Koepad Diergezondheidsnieuws Boerengeluk: buiten melken Voer voor boer Agenda R E P O R TA G E S

20 Op drie weken na liepen de koeien van de broers Brinks het hele jaar buiten 48 Marc en Laurens Legrand sluiten de kringloop met een microvergister 74 Familie Riberth in Zweden concentreert zich op hoge productie per koe, niet op kostprijs KLIMAAT

32 Tweeluik energieverbruik: water VOEDING

38 Duurzame eiwitbronnen GEZONDHEID

44 Uiergezondheidsstatus S. aureus via tankmelk 60 Pleidooi voor voeren van koemelk

Gezondheid DigiKlauw 2.0

52

DigiKlauw komt op termijn voor zelfbekappende veehouders beschikbaar.

Serie KringloopWijzer Ammoniak

78

Verlagen van het eiwitgehalte in het rantsoen legt basis voor een lagere ammoniakemissie.

Hoofdartikel Voorbeschouwing NRM: een leven lang

12

Een hoge levensproductie is een belangrijk handelsmerk van de Nederlandse melkveestapel. Dat is straks te zien op de NRM in de rubriek met honderdtonners. Het verhogen van de gemiddelde levensduur is echter niet gemakkelijk.

NRM

26 40 56 59 62 70 80

Individuele keuring zwartbont Individuele keuring roodbont Veeteeltvelfies Prijsvraag Vakbeurs Dochtergroepen Honderdtonners NRM EN LEVENSDUUR

25 35 43 73

Goof van Zandwijk, Vuren Wil Meulenbroeks, Lage Mierde Catrinus Deinum, Veenwouden Bert Luttikhedde, Ambt Delden

Alfred Brinks:

Laurens Legrand:

‘We verzetten de draadjes ‘Muren lieten we bewust vier keer per dag, dat stimu- weg in de melkput. Die leert de grasopname.’ 20 worden het meeste vuil.’ 48

V E E T E E LT

VX10_inhoud.indd 5

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

5

17-06-14 15:43

VX10_p06.indd 6

17-06-14 11:25

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap Koeien in herfst van hun carrière op de NRM Vaarzentrio van NRM-hofleverancier familie Hermanussen uit Beers kijkt uit naar de veertiende NRM-editie Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschijnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

H

et lijkt een vast onderdeel te worden tijdens de NRM: de rubriek met honderdtonners. Het is een eerbetoon aan topkoeien met een bijzondere prestatie. Bovendien past de rubriek ook bij de uitstraling van de Nederlandse fokkerij. In geen land ter wereld kan de levensproductie van de melkkoe tippen aan die in Nederland en dat mag best getoond worden.

Die boodschap zou ook uitgedragen moeten worden aan de Nederlandse consument. Veel te vaak nog denkt de consument dat koeien vooral als productiemiddel worden ingezet en vroegtijdig het erf verlaten. De duurzame prestaties van de Nederlandse veestapel bewijzen het tegendeel.

Maar het zou nog beter kunnen. Qua genetica in elk geval, maar vooral ook omdat de verschillen tussen bedrijven zo groot zijn. Op de 25 procent beste bedrijven voor levensduur worden de koeien 2,1 jaar ouder dan op de 25 procent minst goede bedrijven. Wat doen zij anders, waar kunnen we van leren?

En goed nieuws: bedrijven met een hoge levensproductie gebruiken niet per definitie meer antibiotica.

Terug naar de NRM, naar de honderdtonners.

Hoe leuk is het om te kijken naar een groep – met alle respect – bejaarde koeien? Koeien in de herfst van hun carrière met royale uiers, een scherpe conditie en gekromd beenwerk?

Ik durf te stellen dat het leuk is, maar vooral ook nuttig. Zo zien koeien eruit die geld verdienen omdat ze vruchtbaar zijn en gezonde uiers bezitten. Maar het zijn bovenal ook productieve koeien. Een productie van meer dan 100.000 kg melk bereik je niet met een jaarproductie van 7000 kg melk. Of zoals Bert Luttikhedde het in deze Veeteelt aangeeft: de melkaanleg moet genetisch wel goed zijn.

Goof van Zandwijk vult hem aan door te stellen dat honderdtonners koeien zijn waarbij de productie en het exterieur met elkaar in balans zijn. En zo is het maar net.

Ik weet zeker dat we dit soort koeien gaan zien tijdens de veertiende NRM-editie.

abonnementsprijs/jaar

Nederland en België € 69,60 overige landen € 131,60 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting.

Prijzen excl. 6% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

Opmerkelijk Koeien en voetbalkoorts Ook koeien ontkomen niet aan de wk-voetbalkoorts, die zowel België als Nederland in zijn greep houdt. Van oranje koeien en koeien met vlaggen als koedek tot zelfs koeien die uitslagen voorspellen. Een echt goede voorspeller bleek de Noord-Hollandse Sijtje vooralsnog niet: ze voorspelde een winst voor Spanje. Gelezen op www.rtvnh.nl

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zijn de foto’s van RTV Noord-Holland (7), Els Korsten (40), AgruniekRijnvallei (88) en Quick Feed (88).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX10_editorial.indd 7

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

7

17-06-14 16:04

V E E T E E LT V E N S T E R

Laatste voorbereidingen NRM Bij de familie Van ‘t Hof, die over haar NRM-voorbereiding een weblog bijhoudt,

is de tweede ibr-enting inmiddels uitgevoerd. De NRM-kandidaten vreten goed en zitten lekker in hun vel. Zes van de zeven deelneemsters kennen het klappen van de zweep en zijn al verschillende keren naar keuringen geweest. Extra aandacht is er voor de nog onervaren vaars Jacoba 93 (v. ACDC). Twee keer in de week oefent de familie Van ’t Hof het lopen aan een showhalster met haar.

Volg de NRM-voorbereidingen van de familie Van ’t Hof op de weblog op www.veeteelt.nl De familie Van ‘t Hof met honderdtonner Jacoba 15 (v. Rudolph)

Nooijen nieuw Delta-testbedrijf CRV heeft een nieuw Delta-testbedrijf, het bedrijf van Coen en Laura NooijenMaas uit Coevorden. Jaarlijks gaan de veehouders vijftien CRV-vaarzen melken in hun 120-koppige melkveestapel. De van oorsprong Brabantse melkveehouders runnen sinds vijf jaar een melkveebedrijf in Drenthe. Met twee melkrobots produceren ze een miljoen kilo melk.

CRV test ook vaarzen op vier andere bedrijven: bij Eef en Arjen Vernooij in Schalkwijk, Barendonk Holstein in Beers, de familie Boschloo in Steenderen en bij de familie Van Gastel in Nispen.

Einde voor Lavender Ruby Redrose Na veertien jaar is het einde gekomen voor de beroemde Lavender Ruby Redrose. De Rubensdochter won in 2005 als eerste en enige roodbonte het overall kampioenschap op de World Dairy Expo in Madison. De met 96 punten ingeschreven Redrose stamt uit de vermaarde koefamilie van Stookey Elm-Park Blackrose en was in eigendom van Nicky Reape en Mark Rueth van Rosedale Genetics. Deze koefamilie staat ook aan de basis van showexterieurverervers als Red Marker, Kite en Encounter.

Het einde voor Redrose kwam na een periode van achteruitgang als gevolg van tumoren. Haar levensproductietotaal kwam uit op 111.748 kg melk met 4,5% vet en 3,3% eiwit.

De Rubensdochter won in de showring onder andere drie keer een (reserve-) kampioenstitel in Madison. Ook is ze ingezet als stiermoeder, met zonen als de ook in Nederland en Vlaanderen gebruikte Rampage en Red Rock.

Redrose produceerde bijna 112.000 kg melk

Select Sires lijft Genervations in Select Sires, de grootste ki-organisatie van Noord-Amerika, heeft de Canadese ki-organisatie Genervations overgenomen. De overname betreft zowel het fokpogramma als de stierenstallen, waar plaats is voor driehonderd stieren.

Genervations werd in 1999 opgericht door Dave Eastman en Albert Cormier

van Cormdale Genetics. In vijftien jaar testte de organisatie ruim negentig stieren. Een van de eerste stieren was Calbrett Champion en later volgden Gillette Windhammer en de volle broers Wildthing en Willrock.

Genervations wist vooral de laatste jaren bekendheid te verwerven door zich te

richten op stieren met hoge genoomfokwaarden. Zo kreeg Genervations Epic volop kansen als stiervader en werden ook Genervations Lexor en Stantons Main Event veel benut.

AI Total blijft de stieren van Genervations in Nederland en Vlaanderen vermarkten.

Einde voor oud-EK-kampioene Castel James Jolie Keuringsvedette Castel James Jolie is op bijna tienjarige leeftijd onverwacht doodgegaan. De Jamesdochter, in gezamenlijk eigendom van Michel Castella uit het Zwitserse Sommentier, Larry Zubke en Mark Leslie, kreeg in 2010 de hoofdprijs tijdens het Europees kampioenschap in Cremona.

Ook in eigen land reeg ze keuringsuccessen aaneen. Zo won Jolie in 2009 zowel Jolie won in 2010 het EK in Cremona

8

V E E T E E LT

VX10_veeteeltvenster.indd 8

JUNI

1/2

de Expo Bulle als de nationale Zwitserse keuring in Lausanne. Ze herhaalde dat kunststukje in 2011.

Jolie werd in haar vierde lactatie met 95 punten ingeschreven. De Zwitserse Jamesdochter produceerde in vier lange lijsten in totaal 60.894 kg melk. In haar vierde en beste lactatie kwam ze tot een productie van 14.384 kg melk met 3,69% vet en 3,41% eiwit.

Kort voor de start van haar vijfde lactatie kwam er een einde aan haar carrière.

2014

17-06-14 16:22

K O RT

Kop van Kian in Veeteelt Museum

De kop van Kian hangt op de ‘Toren der kampioenen’, naast de kop van Sunny Boy

De kop van de stier Kian heeft een plekje gekregen in het Nationaal Veeteelt Museum in Beers. De kop van Kian, die geschonken is door CRV, hangt in het museum op de ‘Toren der kampioenen’, naast de kop van Skalsumer Sunny Boy, zijn grootvader van moederszijde.

Kian sneuvelde bijna een jaar geleden op zestienjarige leeftijd. Hij produceerde in totaal 1,4 miljoen rietjes sperma. Kian stond jarenlang in de top van de meestgebruikte stieren, zowel bij roodbont als bij zwartbont.

De kop van Kian is iedere woensdag en in de zomer (tot en met oktober) iedere zondag te bezichtigen in het museum in Beers.

Aantal Duitse honderdtonners stijgt Het aantal Duitse holsteins met een actuele levensproductie van meer dan 100.000 kg melk stijgt gestaag. In 2013 telde Duitsland 4722 levende zwart- en roodbonte honderdtonners, zo meldt het blad Milchrind. Dat zijn er dubbel zoveel als in 2006, toen het aantal op 2342 uitkwam. Van het totaal aantal levende honderdtonners in 2013 waren er 4400 zwartbont en 322 roodbont.

Milchrind bekeek ook het aandeel koeien met een actuele levensproductie van meer dan 50.000 kg melk. Bij zwartbont zijn dat er ruim 221.000, ofwel 10,4 procent van de melkcontrolekoeien. Dat is vergelijkbaar met het aandeel bij brown swiss. Bij roodbont noteert 8,4 procent van de melkcontrolekoeien een productie van meer dan 50.000 kg. Bij fleckvieh gaat het om 4,8 procent van de koeien.

Twin Uzelli wint Franse nationale Twin Uzelli (v. Goldwyn) van de familie Leclerc en Bruno Toussaint heeft de Franse nationale titel veroverd. In het kielzog van Uzelli won Verone (v. Lheros) van Daniel Hallouin de reservetitel.

Uzelli komt uit dezelfde familie als de Europese middenklassekampioene Huddlesford Duplex Medora.

De finale bij de middenklasse kreeg een

Nederlands tintje. Jan van den Oord van Drakkar Holsteins won met zijn Sanchezdochter 7288 de reservetitel. Ook de titel ging naar een Sanchezdochter: Duf Francisco van Duff’Holstein.

Sanchez tekende ook voor de vaarzentitel met Galaxy Or van maatschap De l’Orangerie. Galaxy versloeg Duf Gaieté (v. Jordan) van opnieuw Duff’Holstein.

Minder hoge levensproductie op grote Duitse bedrijven De levensproductie daalt naarmate bedrijven groeien in omvang. Dat blijkt uit een inventarisatie door het Duitse blad Milchrind op basis van 19.000 melkveebedrijven.

Het blad maakte een indeling in zeven categorieën voor wat betreft de omvang van de bedrijven. Uit elke categorie werd van de vijftig beste bedrijven de gemiddelde levensproductie bij afvoer vergeleken.

Kleine melkveebedrijven wisten met

59,5 maanden per koe de hoogste levensduur neer te zetten. Deze bedrijven molken gemiddeld tussen de 20 en 40 koeien en zagen hun afgevoerde koeien een productie neerzetten van 53.236 kilo melk.

Bedrijven met meer dan vijfhonderd koeien realiseren – bewust dan wel onbewust – bijna 20.000 kilogram melk minder per koe. De levensduur is op deze bedrijven met 39,1 maanden bijzonder laag.

Melkproductie jerseys VS fors toegenomen Sinds 1970 is de melkproductie van de Amerikaanse jerseykoeien bijna verdubbeld. Afgelopen jaar kwamen de in het stamboek geregistreerde jerseys tot een gemiddelde melkproductie van 8745 kg melk met 423 kg vet en 318 kg eiwit. In 1970 produceerden de jerseys 4497 kg melk met 227 kg vet.

De grootste vooruitgang boekte het jerseyras in de jaren negentig. Van 1990 tot 2000 steeg de productie met ruim 1600 kg melk, bijna 70 kg vet en bijna 60 kg eiwit.

Classicdochter wint Frans NK roodbont Op de Franse nationale roodbontshow is Chipie (v. Classic) uitgeroepen tot algemeen kampioene. Voor Chipie betekende het optreden een keuringsdebuut: nog nooit eerder had ze aan een fokveeshow deelgenomen. De pupil van maatschap Ar Veridy uit ClédenPoher behaalde eerder op de dag winst bij de oudere koeien roodbont. Bij de jonge koeien won Cesardochter Feuille van maatschap Jaglin.

Deense melkproductie in de lift De Deense holsteinkoe produceerde in 2013 gemiddeld 9661 kg melk met 4,09% vet en 3,38% eiwit, goed voor 722 kg vet en eiwit. Dat is 10 kg vet en eiwit meer dan in 2012 en een stijging van 132 kg melk. Dat blijkt uit de cijfers van 363.000 holsteinkoeien die deelnemen aan de Deense melkcontrole.

Het Deense bedrijf met de hoogste productie staat op naam van Liesbeth Klinge uit Knebel. Ook de koeien van NRM-jurylid Niels Erik Haahr zijn erg productief. De 277 koeien op zijn bedrijf Anderstrup Holsteins produceren meer dan 14.000 kg melk op jaarbasis.

Een Nederlands tintje is er nog in de lijst met hogelevensproductiekoeien.

Een Brønd Stardochter van Marcel en Marlies Jacobs uit Nibe prijkt op de vierde plaats met een productie van ruim 160.000 kg melk.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX10_veeteeltvenster.indd 9

NI E U W S

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

9

17-06-14 16:25

Het belangrijkste koeien e ve

NRM 2014 NRM

NRM

2014

KEURI

NG

2014

DOCH T GROEP EREN

Vrijdag:

Zaterdag:

Presentatie dochtergroepen van internationale fokstieren

Keuring van het topexterieur van Nederland

ZWARTBONT Aurora Jeroen Crackholm Fever Delta Atlantic De-Su 521 Bookem Gansey’s Leonidas Maple-Downs-I G W Atwood Lonar Midwolder Goldmar Morningview Legend Newhouse Gofast Ralma O-Man CF Cricket-ET R-E-W Seaver RH Norwin Vendairy Wonder

ROODBONT Delta Fidelity Etaregge Brooklyn HJR Windstar J & G Malando Talentino Topspeed Kodak

Wie neemt de titels over van de algemeen kampioenes van 2012?

Beide dagen: Vakbeurs met toonaangevende exposanten

RASGROEPEN Brown swiss Fleckvieh Mrij

Bedrijven uit diverse sectoren, zoals fokkerijorganisaties, importeurs, adviseurs en toeleveringsbedrijven presenteren de nieuwste producten en NRM 2014 diensten.

VAKBE U

RS

253-14 NRM adv spread VT.indd 1

16-06-14 10:47

ZWOLL

IJsse

en

27 28 juni 2014

n e venement komt er weer aan:

G

E

lhall

Programma: Vrijdag 27 juni 09.00-18.00 uur 10.00-11.10 uur 11.10-11.40 uur 11.40-14.00 uur 14.00-15.30 uur 17.00 uur ’s Avonds

Vakbeurs Presentatie (dochter)groepen Keuring 100.000 kg koeien Pauze Presentatie (dochter)groepen Holland Master Sale Ontmoetingsavond op de locatie

Zaterdag 28 juni 09.00-17.00 uur 09.00-11.00 uur 11.00-11.30 uur 11.30-13.00 uur 13.00-15.30 uur 15.30-15.45 uur 15.45 uur 17.00 uur

Vakbeurs Individuele keuring jong RB/ZB en midden RB Kampioenskeuring Pauze Individuele keuring midden ZB en oud RB/ZB Kampioenskeuring Aanwijzen algemeen kampioenes RB/ZB Sluiting NRM

Kaartverkoop Op beide dagen gaan de kassa’s om 08.30 uur open voor de verkoop van toegangskaarten à € 15,- per persoon (inclusief Toega ngska art catalogus).

Op vertoon van een geldig identiteitsbewijs is de toegang gratis voor kinderen en jongeren tot 21 jaar.

Vrijdag

NRM

27 jun i | 09.

00 - 18.

00 uur of zaterd ag 28 jun i | 09.

00

Waard

Tic ket

2014 - 17.00 uur

e € 15 ,-

numm

er:

Locatie IJsselhallen Zwolle Rieteweg 4 8011 AB Zwolle

Tot ziens op de NRM op 27 & 28 juni 2014 in de IJsselhallen in Zwolle!

OP NRM.NL

253-14 NRM adv spread VT.indd 2

16-06-14 10:48

NRM

HOOFDARTIKEL:

2014

EEN

LEVEN

LANG

Effect van fokkerij wordt de ko men

Boer bepaalt leve ns Een hoge levensproductie is een belangrijk handelsmerk van de Nederlandse melkveestapel. Op de NRM zullen de oude dames ongetwijfeld weer schitteren. Verhoging van de gemiddelde levensduur is echter niet gemakkelijk. Door gerichte fokkerij stijgt de genetische aanleg van de koeien snel. Het management van veehouders zal bepalen in hoeverre deze potentie wordt benut. tekst Wichert Koopman

E

en spontaan applaus uit eerbied en bewondering rolde van de tribunes. De presentatie van 22 oude koeien met een levensproductie van meer dan 100.000 kilo melk maakte twee jaar geleden veel indruk op de bezoekers van de NRM. Ook dit jaar staat het onderdeel weer prominent op het programma. Een mooiere reclame voor Nederland als fokkerijland van koeien met een hoge levensproductie is niet denkbaar.

Internationaal gezien presteert onze melkveestapel inderdaad heel goed. Sinds het begin van deze eeuw steeg de gemiddelde levensproductie bij afvoer van nog geen 24.000 naar meer dan 30.000 liter melk. De laatste jaren stagneert echter de vooruitgang, zo blijkt uit de statistieken (zie kader). Alle aandacht voor levensduur van de laatste jaren ten spijt, lukt het kennelijk nog niet om de koeien langer mee te laten gaan.

Voldoende prikkels ‘Levensduur verhogen is niet makkelijk’, stelt Toon van Hoof, portefeuillehouder diergezondheid van de vakgroep melkveehouderij van LTO Nederland, vast. ‘Toch zullen we

12

V E E T E E LT

VX10_NRM-hoofdartikel.indd 12

JUNI

1/2

er de komende jaren hard aan moeten blijven werken.’

In 2011 formuleerde LTO melkveehouderij in een visie op de toekomst van de sector een duidelijke doelstelling met betrekking tot levensduur. ‘In 2020 is de gemiddelde leeftijd van de koeien op een bedrijf met twee jaar gestegen’, staat in het rapport. ‘Achteraf moeten we vaststellen dat deze doelstelling wellicht wat te ambitieus was. Maar er zijn bedrijven die laten zien dat het kan. Daar kan de sector zich aan spiegelen’, aldus Van Hoof.

‘Verhoging van de levensduur van de koeien is volgens ons een van de speerpunten voor de toekomst van de melkveehouderij’, verklaart hij de ambitie. ‘Een hogere levensduur is bedrijfseconomisch en milieutechnisch gunstig en het is voor het beeld naar de samenleving heel belangrijk dat we laten zien dat we zuinig zijn op onze koeien. Het mooie is dat al deze belangen gelijk op lopen. Ik ben er dan ook van overtuigd dat veehouders voldoende prikkels hebben om aan de slag te gaan met levensduur van hun koeien. Stimuleren via bijvoorbeeld het melkgeld is echt niet nodig.’

Dat de zorgen van de LTO-bestuurders over het beeld van de samenleving niet irreëel zijn, bleek nog recent uit een publi-

2014

16-06-14 13:46

e ko mende jaren pas echt zichtbaar

ve nsduur veestapel catie van de Dierenbescherming in haar ledenblad Dier.

Daarin spreekt de belangenorganisatie haar bezorgdheid uit over de ontwikkeling van het dierwelzijn in de melkveehouderij na afschaffing van de melkquotering in 2015. ‘Wij houden ons hart vast’, vertelt beleidsmedewerker Bert van den Berg. ‘Als de vrije markt regeert, wordt de verleiding groot om in dezelfde stal meer koeien met een hogere productie te gaan melken. En weidegang zal verder onder druk komen te staan.’

‘Wij denken dat er ook een alternatief is’, geeft Van den Berg aan. ‘Er zijn melkveehouders die laten zien dat het heel goed mogelijk is om met wat meer geduld en aandacht voor oudere koeien een goede productie te realiseren. Een wat langere tussenkalftijd en een iets lagere jaarproductie zijn geen probleem als daar een hogere levensproductie tegenover staat. Optimaliseren van de verzorging van de veestapel zou voor veel bedrijven wel eens een veel interessantere strategie kunnen zijn dan te blijven streven naar steeds meer melk.’

Erfbetreders niet eenduidig De dierenbeschermer krijgt steun voor zijn redenering van diverse adviseurs uit de sector zelf. Zo stelt Willem van Laarhoven van adviesbureau Valacon Dairy dat de gedachtegang dat de melkproductie per ligbox na 2015 bepalend is voor het inkomen wel eens fnuikend zou kunnen zijn voor de levensduur van de koeien. De focus zou ook wat hem betreft veel meer moeten liggen op het rendement dan op de omvang van de productie.

Van Laarhoven begeleidt diverse studiegroepen van veehouders die doelbewust werken aan verhoging van de levensduur van hun melkkoeien. ‘Met een gerichte aanpak is veel

mogelijk’, zo is zijn ervaring. ‘Heldere doelen formuleren, analyseren welke factoren beperkend zijn voor de levensduur, maatregelen nemen en controleren of de maatregelen het gewenste effect hebben gehad. Door samen met veehouders deze zogenaamde managementcyclus consequent en stap voor stap te blijven doorlopen kan de levensduur op vrijwel alle bedrijven zonder grote investeringen worden verhoogd’, aldus de adviseur. In zeven jaar tijd steeg de productieve leeftijd van de afgevoerde koeien op de bedrijven van de studiegroepdeelnemers met gemiddeld 0,7 jaar. En die van de aanwezige koeien met 2,5 maand. Individuele bedrijven realiseerden een verbetering van de levensduur bij afvoer van meer dan een jaar.

Het is een geleidelijk proces en gestructureerd werken is waar het in de praktijk vaak aan ontbreekt, is Van Laarhovens ervaring. ‘Daarbij komt dat zogenaamde erfbetreders niet altijd een eenduidige boodschap verkondigen’, merkt hij. ‘Adviseurs zijn gemakkelijk geneigd boeren kritiekloos te bevestigen in hun mening. De veehouder is immers een klant. Maar daardoor blijft wel alles bij hetzelfde.’

Gezondheid basis De toenemende aandacht voor levensduur valt samen met steeds strengere eisen aan het gebruik van antibiotica.

Schaalvergroting zorgt er daarnaast voor dat veehouders minder tijd kunnen besteden aan de verzorging van individuele koeien. Vermindering van het antibioticagebruik kan op gespannen voet komen te staan met verhoging van de levensduur’, denkt Van Hoof. ‘Om dieren door een moeilijke periode heen te kunnen helpen, is het belangrijk dat er voldoende diergeneesmiddelen beschikbaar blijven.’

In de studiegroepen die Van Laarhoven begeleidt, wordt al

V EVE ET EE TE EL ET L TJ A JNUUNAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX10_NRM-hoofdartikel.indd 13

13

16-06-14 13:47

NRM

HOOFDARTIKEL:

2014

EEN

LEVEN

LANG

Levensduur neemt laaste jaren niet meer toe nog geen 24.000 kilo melk naar meer dan 30.000 kilo melk.

De laatste jaren is echter ook de levensproductie niet of nauwelijks meer toegenomen. In het afgelopen boekjaar (20122013) kwamen de dieren gemiddeld tot 30.751 kilogram melk in hun productieve leven.

sinds vier jaar gekeken naar het antibioticagebruik. ‘Wij zien geen rechtstreeks verband tussen het aantal dierdagdoseringen en de leeftijd van de koeien’, stelt de adviseur vast. ‘Naarmate de veestapel gemiddeld ouder wordt, verschuift de voornaamste reden van afvoer van bijvoorbeeld uiergezondheid naar vruchtbaarheid, omdat veehouders meer aandacht gaan besteden aan het belangrijkste

probleem op hun bedrijf. Een stijging van de levensduur hoeft dan ook beslist niet samen te gaan met meer gebruik van medicijnen.’

Vermindering van de inzet van antibiotica wordt vooral gerealiseerd door minder preventief te gebruiken, met name door selectief droog te zetten. ‘Dit betekent in de praktijk dat veehouders ook gestimuleerd worden meer preventief te werken

2200 2150

levensduur (dgn.)

De aandacht voor levensduur vertaalt zich de afgelopen jaren nog niet in een hogere gemiddelde leeftijd van de afgevoerde melkkoeien, zo blijkt uit de statistieken van de mpr, weergegeven in figuur 1. Vergeleken met bijna twintig jaar geleden werden de koeien in het afgelopen boekjaar gemiddeld nog geen 100 dagen ouder.

De levensproductie bij afvoer van de Nederlandse melkkoeien is sinds het begin van deze eeuw wel fors gestegen van

2100 2050 2000 1950 1900 1850 1800

Figuur 1 – Levensduur (in dagen) van de afgevoerde melkkoeien per jaar van afvoer (bron: CRV)

‘95-’96 ‘00-’01 ‘05-’06 ‘10-’11 ‘11-’12 ‘12-’13 boekjaar

aan uiergezondheid’, merkt Van Laarhoven. ‘Dat heeft eerder een positief dan een negatief effect op het medicijngebruik. Een gezonde veestapel is en blijft de beste basis voor een hoge levensduur.’

Minder brandjes blussen Deze redenering volgt ook dierenarts en adviseur Gerrit Hegen. ‘We moeten minder brandjes blussen en meer integraal

Grote verschillen in levensduur tussen bedrijven Tussen bedrijven bestaat een grote variatie in de gemiddelde levensduur van de koeien. Dit blijkt uit onderzoek van Wageningen UR dat twee jaar geleden werd uitgevoerd in opdracht van de Stichting Duurzame Zuivelketen.

45

% van de bedrijven

40 35 30 25 20

Op basis van de afvoergegevens van duizenden bedrijven over de jaren 2006 tot en met 2012 berekenden de onderzoekers een gemiddelde leeftijd bij afvoer van 5,9 jaar. Het kwart van de bedrijven met de laagste levensduur komt gemiddeld niet verder dan 4,9 jaar, terwijl op een kwart van de bedrijven met de hoogste levensduur de koeien blijven lopen tot ze gemiddeld 7,1 jaar oud zijn.

Een verdere uitsplitsing van de cijfers is weergegeven in figuur 2. Op tien procent

15 10 5 0

<4,5 4,5-5 5-5,5 5,5-6 6-6,5 6,5-7 levensduur (decimale jaren)

G O O F

VA N

>7

Figuur 2 – Verdeling van melkveebedrijven over levensduurklassen op basis van bedrijfsgemiddelden over de jaren 2006 tot en met 2012 (bron: Wageningen UR)

Z A N D W I J K

p.25 ‘Honderdtonners zijn koeien die in balans zijn met hun productie’ 14

V E E T E E LT

VX10_NRM-hoofdartikel.indd 14

JUNI

1/2

van de bedrijven worden de koeien gemiddeld ouder dan zeven jaar.

De onderzoekers zochten op basis van de cijfers ook naar oorzaken voor de verschillen in levensduur. Bedrijven met een hogere levensduur realiseren door de bank genomen een iets lagere gemiddelde melkproductie per koe per jaar en hebben een hogere afkalfleeftijd van de vaarzen.

De tussenkalftijd op deze bedrijven is gemiddeld wat hoger en dit lijkt volgens de onderzoekers verklaard te worden doordat de veehouders op een later moment in de lactatie beginnen met insemineren. De verbanden tussen bedrijfsgemiddelden voor exterieurkenmerken en levensduur waren in dit onderzoek zeer zwak.

W I L

M E U L E N B R O E K S

p.35 ‘Een oude koe met lactatiewaarde 80 hoeft van mij niet weg’

2014

16-06-14 13:46

a

rde

levensproductie (kg melk)

60.000

lvp melkkoeien

lvp melkkoeien (voorspeld)

Veerkracht als voorspeller

50.000

Een hele nieuwe benadering van het begrip levensduur komt voort uit het onderzoek van Ingrid van Dixhoorn en Kees van Reenen van Wageningen UR. In het project ‘Veerkracht van melkvee’ zijn ze op zoek naar parameters om vroegtijdig te kunnen voorspellen of een dier een verhoogd risico loopt om ziek te worden. Dit zou onder andere kunnen worden afgeleid uit patronen in de hartslag, lichaamstemperatuur of activiteit.

Kwetsbare dieren hebben minder veerkracht; hun weerstand is lager,

ze kunnen minder goed omgaan met veranderingen in hun omgeving en ze hebben een kortere levensduur.

‘Ons onderzoek is nu nog heel fundamenteel’ legt Van Dixhoorn uit. ‘We ontwikkelen een maat voor veerkracht die gebruikt kan worden om kennis te verzamelen over maatregelen in het management om de levensduur van koeien te vergroten. Anderzijds zouden verschillen in veerkracht tussen dieren een genetische achtergrond kunnen hebben.

Als dat zo is, kunnen we er in de toekomst ook op fokken.’

stieren in fokwaarden voor levensduur’, stelt professor Roel Veerkamp vast. ‘Dit betekent dat met fokkerij veel bereikt kan worden. De techniek van genomic selection helpt ons om al op jonge leeftijd fokwaarden te berekenen met een redelijke betrouwbaarheid. De genetische vooruitgang voor levensduur kan daardoor nog verder worden versneld.’

‘Het gaat in de fokkerij voor een veehouder niet om gemiddelden, maar om het fokken van een koe die past op het bedrijf’, vindt Willem van Laarhoven. Voor de ene veehouder zijn heel andere aspecten van belang dan voor de andere. Toch hanteert vrijwel geen enkele veehouder een bedrijfsspecifiek fokdoel en loopt iedereen in de praktijk achter dezelfde stieren aan.

‘Selecteren op een fokwaarde voor levensduur is in mijn ogen minder zinvol omdat dit een veel te algemeen getal is’, stelt Van Laarhoven. ‘De spreiding in levensduur van dochters van dezelfde stier op verschillende bedrijven is groot, omdat de omstandigheden op de bedrijven heel verschillend zijn.’

Ook in de fokkerij draait het er volgens de adviseur om dat veehouders afhankelijk

van de beperkingen op hun bedrijf eigen doelen concreet formuleren en daar consequent naar handelen. ‘Alleen dan kan fokkerij werkelijk een bijdrage leveren aan verhoging van de levensduur’, zo stelt hij vast.

40.000 30.000 20.000 10.000 0 1992 1996 2000 2004 2008 2012 2016 2020 2024 afvoerjaar koe

Figuur 3 – Werkelijk gerealiseerde levensproductie en op basis van genetische aanleg voorspelde levensproductie van Nederlandse melkkoeien (bron CRV)

werken aan een betere weerstand en minder slijtage van de dieren’, stelt hij. ‘Een veehouder die de basisprocessen op zijn bedrijf op orde heeft, kan zonder meer een hogere leeftijd realiseren en tegelijkertijd minder antibiotica gebruiken.’

Hegen benoemt een aantal speerpunten waarvoor op veel bedrijven nog onvoldoende aandacht is. Passende voeding voor alle diergroepen die al begint bij een gezonde bodem en kwalitatief goed ruwvoer is er zo één, net als goede huisvesting en melktechniek. Ook zou er volgens hem veel meer werk moeten worden gemaakt van bedrijfshygiëne en de aanpak van weerstandsverminderende ziekten zoals ibr en bvd. Ten slotte zijn de jongvee-opfok en het management van droge koeien vaak een ondergeschoven kindje, maar wel van groot belang voor de levensduur van de veestapel.

‘Verbetering van de levensduur zit vaak niet in spectaculaire veranderingen’, stelt Hegen na dertig jaar ervaring. ‘Je kunt als veehouder heel veel bereiken als je de basisprocessen op je melkveebedrijf optimaliseert.’

Invloed fokkerij Management mag dan bepalend zijn voor levensduur, de koe moet het genetisch wel in zich hebben om oud te kunnen worden. ‘Er zijn grote verschillen tussen

C A T H A R I N U S

D E I N U M

B E RT

Levensduur vraagt lange adem ‘Fokken op levensduur vergt een lange adem’, benadrukt Roel Veerkamp. ‘We selecteren pas een aantal jaren op levensduur, maar we zien nu al dat de genetische aanleg van de Nederlandse veestapel nu snel stijgt. Het effect daarvan op de levensproductie gaan we pas zien als de dochters van de betere levensduurstieren afgevoerd gaan worden.’

In figuur 3 is de gerealiseerde levensproductie vergeleken met de voorspelde levensproductie op basis van de genetische aanleg van de Nederlandse veestapel. De werkelijke levensproductie volgt de lijn van de voorspelling tot nu toe erg goed.

Op basis van deze voorspelling lijkt de stagnatie in de vooruitgang in levensproductie van tijdelijk aard.

De komende tien jaar zou nog wel eens een forse stijging in het verschiet kunnen liggen. l

L U T T I K H E D D E

p.43 ‘Bepalen van het optimale afvoermoment blijft complex’

p.73 ‘Zonder productie in de genen, is een hoge levensproductie lastig’ V E E T E E LT

VX10_NRM-hoofdartikel.indd 15

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

15

16-06-14 13:47

16

V E E T E E LT

VX10_p16.indd 16

FEBR UAR I

1

2013

16-06-14 09:33

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zijn in de maatschappij.

In deze editie: pleegouders Ronald en Hilda Logtenberg Naam: Woonplaats: Kerkenveld

Leeftijd: 43 en 42 Aantal koeien: 70

Hilda Logtenberg: ‘Ze bellen of er over twee uur een kind bij je terechtkan’

Veilig thuis voor pleegkind tekst Jorieke van Cappellen

D

e plaatselijke basisschool is er inmiddels aan gewend.

Want naast de eigen kinderen van Ronald en Hilda Logtenberg komt er ook af en toe een pleegkind van de melkveehouders op school. Een documentaire op televisie wekte de interesse van Ronald en Hilda voor het tijdelijk opvangen van kinderen. Hilda: ‘Als iemand problemen heeft, willen we altijd helpen. Zo steken we in elkaar. Het leek ons mooi om een kind een poosje een veilig thuis te kunnen bieden.’

Ronald is dagelijks met het melkveebedrijf bezig, terwijl Hilda in het dorp haar eigen beautysalon met personeel runt. Ronald: ‘We zijn best druk, maar ook heel flexibel ingesteld. We hebben een melkrobot en sowieso ben ik altijd thuis, waardoor de pleegzorg goed te combineren is.’

Juist vanwege hun flexibele instelling kozen Ronald en Hilda voor crisisopvang. ‘Bij crisisopvang blijft een kind zes tot negen weken. Daarna gaat het terug naar de ouders of wordt er een adres gezocht waar het kind voor langere tijd kan verblijven.’

Crisisopvang betekent dat de thuissituatie voor een kind onhoudbaar is geworden. De ouders zitten bijvoorbeeld in de criminaliteit of kinderen hebben te maken met huiselijk geweld. Hilda: ‘Yorneo, pleegzorgaanbieder in Drenthe, kan bellen met de vraag of er binnen twee uur een kind bij je terechtkan.’ Dat betekent snel schakelen. ‘Ik maak dan snel het slaapkamertje in orde. Een kind kan rustig zijn, maar ook helemaal overstuur binnenkomen. Wat wij bieden, is troost, maar bovenal een veilige en stabiele situatie.

Het is prachtig als je zo’n kind in die tijd helemaal ziet opbloeien.’

Ronald en Hilda volgden voor het pleegouderschap een verplichte cursus. ‘Dan wordt gekeken hoe je om kunt gaan met ongewone situaties’, vertelt Hilda. Bovendien volgt een strenge screening van de eigen woonsituatie. Ronald en Hilda zijn trots op hun eigen drie kinderen van zestien, veertien en elf, die goed meedenken en helpen als er een tijdje een pleegkind is. Ronald: ‘Onze eigen kinderen gaan altijd voor. We hebben ook met hen overlegd voordat we besloten om pleegouder te worden. Dat overleggen doen we ook als er een pleegkind is.’

Hoe reageert de omgeving? Ronald: ‘Vrienden en familie begrijpen goed wat we doen, maar zeggen ook wel: wat halen jullie allemaal aan? Toch voelt het goed om dit te doen. Die kinderen zijn zó kwetsbaar. Je kunt niet alle ellende in de wereld oplossen. Je kunt wel een klein beetje helpen en dat is wat we nu doen.’

V E E T E E LT

VX10_even geen boer.indd 17

J U NI

1 / 2

2 0 1 4

17

16-06-14 10:04

U zoekt

?

em b r y o ’s

uit de beste

koe f amilie s

www.embryosale.com D A MM E L A A N 3 1 | 9104 G S D A M WOU D E | TEL.: 0511-424243 F A X: 0 5 1 1 -4 2 3 5 2 5 | INFO@ A LH -G EN ETICS.N L | WWW.EM BRY OSA LE.COM

EE PAA DV

W

I

LD

AA

P

RD

RUN

ALH 2014 | 01 Adv VT.indd 2-3

SCH

PRESTEER ALS EEN KAMPIOEN MET KNZ® LIKSTENEN!

• Vervaardigd uit hetzelfde pure zout als • Geen geur-, kleur-, of smaakstoffen toegevoegd

NRM ACTIE

• Al meer dan 60 jaar dé p liksteen voor consumptie naar behoefte

Bestel op de NRM (27 en 28 juni a.s) 15 KNZ® likstenen en u on ontvangt gratis de KNZ® voetbal rtief of een ander sportief KNZ® geschenk. k.

STAND 147 facebook.com/KNZlikstenen fa fac acebo ebook ok. ok k.com com/K /K KNZ KN Zlikstte Zlikst ene ne en

VRIJE KEUZE ZOUT- & MINERAALLIKSTENEN. MINER RAALLIKSTENEN N.

18

V E E T E E LT

VX10_p18,19.indd 18

JUNI

1/2

KNZ® KNZ Z® LIKSTENEN T +31 74 2444171 24444171 www.knz.nl

2014

16-06-14 09:37

w

standnr.

127

T

R O P

R

O

25

P

X

E

T

www.alh-genetics.nl IM

IV

S

O

WWW.ALH-GENETICS.NL

C O

E

S

Y R

T

B

M

E

experience

K

years L

m

NRM

Like ons op:

03-02-14 08:40

V E E T E E LT

VX10_p18,19.indd 19

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

19

16-06-14 09:37

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Veestapel van de broers Brinks stond deze winter slechts drie weken op stal

Weiden in een maaisnede De melkveestapel van de broers Alfred en Hans Brinks haalt het grootste deel van het rantsoen zelf uit de wei, met een zo kort mogel캐ke stalperiode. Dat zorgt voor veertien cent aan toegerekende kosten, een gezondere veestapel en meer arbeidsgemak. tekst Ivonne Stienezen

20

V E E T E E LT

VX10_bedrijfsrep Brinks.indd 20

video-impressie www.veeteelt.nl

JUNI

1/2

2014

16-06-14 15:12

Alfred en Hans Brinks, Holsloot Het Pure Graze-concept is voor de broers Brinks een lagekostensysteem. Hiermee realiseren ze extra inkomsten van hun bedrijf.

Holsloot

135 800.000 kg 66 hectare huiskavel, 9 hectare op afstand Aantal stuks jongvee: 90 Aantal koeien: Melkquotum: Hoeveelheid land:

H

et eerste wat opvalt in het weiland bij Alfred (37) en Hans (41) Brinks in het Drentse Holsloot, is het lange gras.

De 135 holsteinkoeien lopen in een maaisnede. Ze vreten het perceel niet kaal, maar toppen het. Als Alfred aan komt rijden op de quad om het draadje van het stripgrazen te verzetten, gaan alle koeien al klaarstaan naast de draad en beginnen direct weer met vreten zodra de draad opschuift. Ook aan de achterkant van de strip staat een draad, zodat de koeien niet kunnen ‘teruggrazen’.

De broers Brinks werken grotendeels volgens het systeem van ‘Natuurlijk werken’ van organisatie Pure Graze (zie kader). Dit is een lagekostensysteem dat uitgaat van zo veel mogelijk beweiding.

Alfred legt uit waarom ze hierop zijn overgeschakeld. ‘Binnen onze maatschap wilden we extra inkomen genereren, zonder al te veel kosten te maken.

Een quotum van acht ton melk is te klein voor twee man, ondanks de verbreding met boerengolf en de baan die Hans buitenshuis heeft voor drie dagen in de week.’ Alfred vervolgt: ‘Dag en nacht weiden sprak me altijd al aan. “Natuurlijk werken” geeft daar een gezonde invulling aan. Doordat de koeien weiden in een maaisnede, halen ze voldoende eiwit, energie én structuur uit het gras, omdat ze ook stengels vreten. Zo houd je de koeien gezond. En doordat het een lagekostensysteem is, hebben we extra inkomsten. Bovendien past het goed op ons bedrijf omdat we een grote huiskavel van 66 hectare hebben.’

In 2011 maakte de maatschap de overstap naar ‘Natuurlijk werken’. ‘Die drie

jaar hadden we ook nodig om om te schakelen naar een voorjaarskalvende veestapel. Want dat is nodig voor dit systeem’, stelt Alfred.

Voorjaarskalvend ‘De koe is namelijk het meest efficiënt met haar voer als ze nieuwmelkt is. In najaarsgras kun je een nieuwmelkte koe niet opstarten. Daarom moet het gros afkalven tussen half februari en eind mei.

Het is wel belangrijk om deze omschakeling zo snel mogelijk te realiseren, want overlopers kosten veel geld, ze vreten veel voer zonder dat de productie op peil blijft’, vertelt Alfred.

Dat de koeien veel gezonder zijn dan in het oude systeem, is voor de broers Brinks overduidelijk. ‘We hebben sinds de omschakeling geen lebmaagverdraaiing meer gehad’, vertelt Hans. ‘In de afgelopen drie jaar hadden we misschien twee koeien met melkziekte. Ook de klauwen zijn veel gezonder. Het onderhoudsbekappen is niet meer nodig. We bekappen hooguit nog zo’n 30 tot 40 koeien per jaar.’

Ook het aantal uierontstekingen is veel minder, het afgelopen jaar telden ze er vier. ‘Vroeger hadden we wel twee mastitisgevallen per maand’, becijfert Hans.

‘Het tankcelgetal is niet heel laag, zo tussen de 150.000 en 300.000 cellen per milliliter.’ Koeien met mastitis behandelen ze wel met antibiotica.

De dierenartskosten zijn ook flink gedaald op het bedrijf. ‘We doen niet meer aan periodieke bedrijfsbegeleiding, dat heeft voor ons geen toegevoegde waarde meer’, aldus Alfred. De dierenarts komt alleen nog voor het onthoornen van de kalfjes, voor drachtcontrole en incidenten bij een zware verlossing. Negentig procent van de koeien kalft af zonder hulp van de veehouders.

Drie weken op stal

Van boven naar beneden: – Alfred en Hans Brinks uit Holsloot – De verbeterde kavelpaden helpen om de stalperiode kort te houden – Alfred houdt de administratie van het weiden en maaien nauwkeurig bij – De voorjaarskalvende veestapel geeft veel kalveren ineens

Voorheen was het bedrijf van Brinks een regulier bedrijf, de melkproductie was 9600 liter per koe per jaar, het rantsoen bevatte 30 procent mais en 70 procent gras. Nu geven de koeien zo’n 7000 liter melk per koe per jaar, met een vetgehalte van 4,07 procent en een eiwitgehalte

Natuurlijk werken: melken op basis van puur gras ‘Natuurlijk werken’ is een bedrijfssysteem dat uitgaat van zo natuurlijk mogelijk produceren tegen een zo laag mogelijke kostprijs. Ado Bloemendal van Pure Graze ontwikkelde dit ‘grazingsysteem’ speciaal voor de omstandigheden in

Noordwest-Europa. ‘Het is een weidesysteem dat gebruikmaakt van het huidige kennistijdperk’, legt Bloemendal uit.

‘Respect voor de natuur en diergezondheid zijn belangrijke pijlers.’

Veehouders die het concept volledig toe-

passen, kunnen hun producten afzetten als Pure Graze-producten. Dat betekent onder meer: geen antibiotica, geen krachtvoer, geen kunstmest en geen bestrijdingsmiddelen.

Meer info op www.puregraze.com

V E E T E E LT

VX10_bedrijfsrep Brinks.indd 21

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

21

16-06-14 15:12

B E D R I J F S R E P O RTA G E

van 3,41 procent. Het rantsoen bestaat volledig uit gras, aangevuld met maximaal drie kilogram krachtvoer per koe per dag.

Het streven is 7500 liter melk per koe per jaar, maar doordat nog niet alle koeien de omschakeling naar voorjaarskalvend hebben gemaakt, blijft de productie nog wat achter. ‘We zijn fors gezakt in productie, maar het is veel belangrijker om te kijken naar wat er onder de streep overblijft’, legt Hans uit.

De melkproductie is behoorlijk stabiel: de koeien laten het niet snel afweten qua melkproductie, ook niet bij slecht weer. ‘Ik zorg wel altijd dat ze voldoende gras opnemen. Daarom verzetten we de draadjes ook vier keer per dag, dat stimuleert de opname’, aldus Alfred. ‘Aan de hand van de buikvulling en ook op fingerspitzengefühl bepaal ik of het nodig is om bij te voeren met kuilgras. Ik heb bijvoorbeeld geleerd dat het vooral bij droog weer belangrijk is om op tijd bij te voeren. Ook om te zorgen dat de hergroei niet in het geding komt. Die hergroei bepaalt namelijk hoe lang je in de winter kunt doorweiden. Daarom is die achterdraad bij het stripgrazen ook zo belangrijk. Als de koeien gaan teruggrazen, wordt het weiland te kort en dat belemmert de hergroei.’

Afgelopen jaar was de stalperiode drie weken, de jaren daarvoor was die twee maanden. ‘Als de kavelpaden beter waDe melkveestapel krijgt dag en nacht weidegang

22

V E E T E E LT

VX10_bedrijfsrep Brinks.indd 22

JUNI

1/2

ren geweest, had het deze winter nog korter gekund’, stelt Alfred. Inmiddels zijn de kavelpaden verbeterd.

Saladebuffet met kruiden De 75 hectare grond, zand op veen, is voor het grootste deel ingezaaid met gras-klaver. Eén perceel van 4,5 hectare is ingezaaid als saladebuffet, een specifiek soort weiland ontwikkeld door Pure Graze. Hierin staan zes soorten klaver, vier soorten gras (kropaar, timothee, rietzwenk en Engels raaigras) en kruiden als cichorei, duizendblad en peterselie. De koeien lopen er graag en er komt veel droge stof vanaf. Ook krijgt het relatief weinig mest: 30 kuub drijfmest en een beetje kas. Alle andere percelen krijgen 100 kg zuivere stikstof per hectare als kunstmest, naast ongeveer 50 kuub drijfmest. ‘Onze normale percelen beweiden we in een cyclus van ongeveer 30 dagen, het saladebuffet kan elke drie weken alweer worden beweid’, ervaart Alfred. ‘Je moet wel jaarlijks doorzaaien om de kruiden erin te houden.’

De voermengwagen waar ze voorheen mee voerden, is verkocht. ‘We hebben überhaupt nog maar een schamel machinepark’, vertelt Alfred. Ze hebben nog een trekker met voorlader, een grasmaaier, een tank met injecteur, een kuilvoersnijder en een shovel. Er is zelfs geen schudder meer. ‘We hebben veel minder wintervoer nodig, we kuilen on-

geveer 100 hectare. We kunnen het ons daarom veroorloven een moment te kiezen dat het goed droogt, dan hoef je helemaal niet te schudden.’ Ze maaien meestal 2500 tot 3500 kg droge stof, daar hebben de koeien dan ook al in gelopen. De snede die ze bijvoorbeeld half mei maaiden, is al drie keer beweid dit jaar, in februari, maart en april.

Inkruisen met mrij Alfred was gewend om te werken met genetisch hoogwaardig fokmateriaal, hij is medeoprichter van Diamond Genetics.

Maar een flink deel van de koeien die de broers hadden, past niet in dit systeem.

‘Ze blijven wel gezond, maar worden niet op tijd tochtig. Ook hebben die grote koeien te veel onderhoudsvoer nodig.’

De broers zijn daarom op zoek naar de ideale koe: niet te groot, een koe die wat reserves heeft en natuurlijk elk jaar een kalf geeft. ‘Uit een onderzoek voor biologische bedrijven blijkt mrij goed te passen bij ons systeem’, vertelt Alfred. Ook de extra gehalten zijn een pluspunt.

Daarom lopen er sinds 1 mei twee mrijdekstiertjes in het melkveekoppel, aangekocht bij mrij-fokker Van Eek uit Nijbroek. De broers zijn er nog niet helemaal uit hoe ze vervolgens verder gaan fokken richting hun ideale koe.

Wel willen ze doorgroeien naar een veestapel van 180 dieren.

Alfred legt tot slot nog uit waarom de broers niet hebben gekozen voor de omschakeling naar biologisch. ‘Bij het biologische systeem krijgen de dieren duur krachtvoer en mag je geen gewasbescherming en antibiotica gebruiken. Die beperkingen willen wij niet. Zolang we onze melk niet afzetten als Pure Grazeproduct, is het hele systeem vrijblijvend, we zijn eigen baas over de invulling. We halen onze winst uit de lage kosten die we maken, we hebben weinig kosten voor loonwerk, de dierenarts en kunstmest.’ Uit het boekhoudrapport blijkt dat de toegerekende kosten inclusief loonwerk voor een liter melk 14 cent bedragen. De voerkosten voor alleen het melkvee bedragen 5 cent per liter.

Het beste resultaat is voor de broers overigens het arbeidsgemak. ‘We lopen niet meer te rennen en te vliegen, we kunnen ook wel eens allebei een dag weg’, legt Alfred uit. ‘Dan verzetten we het draadje in het weiland gewoon wat verder.’ l

2014

16-06-14 15:12

ZELFRIJDENDE, ZELFLADENDE

INSTROOIMACHINE Voor alle soorten boxstrooisel 1 of 3 cil. diesel -uitvoering

VOORRAADSTROOIEN 1 a 2 keer per week Optie: ruwvoer aanveegband

eruWeggelhorster solcsiD retsrohDisclosure leggeW 615 aAa aAa 516 Weggelhorster Disclosure

ecnaMaik vdA xx eRamos lttoaAa hS x516 sShottle omaR xx kAdvance iaM Maik x Ramos x Shottle x Advance

Bestel en Niet voor kans € 850,00, maak Nieteen voor € 28,00 op Maar tijdelijk gratis reis slechts € 9,00 naar per Italië! dosis!

,00,058 € roov teiN 00,82 € roov teiN

kjiledjit raaM 00 ,9 € sthcels !sisod rep

Vanaf 1 mei € 12,00

DAGELIJKS BOXEN REINIGEN en instrooien Optie: Mestschuif

00,21 € iem 1 fanaV

636( Met elttode hS levensduur ne )dvl 618( specialisten somaR ,)dvl 6Maik 38( ki(836 aM nlvd), etsilRamos aiceps (816 ruudlvd) sneven el Shottle ed teM (636 letitlvd) MvM met edals tiobasis o eid ede okAdvance ed 42 leddochter nriD rethDirndel cod ecn24avde dAkoe ed sdie isaooit b slade teMvM m )dvltitel tseebeste m ed gebruikskoe lew neihcssivan m erNederland usolcsiD siwon nowisdnDisclosure alredeN namisschien v eokskiurwel beg de etsmeest eb interessante jonge stier van Nederland. .dnalredeN nav reits egnoj etnasseretni

ADVANCE

®

Met de levensduur specialisten Maik (836 lvd), Ramos (816 lvd) tiwen ieLevensduur, goShottle oh tem e(636 icelgetal, tcudlvd) orp evruchtbaarheid dnekals etstibasis u ne dien ede hruitstekende aAdvance abthcurv ,lproductie adochter teglec ,rumet udshoog neveL24 eiwit met Dirndel .615 ade Akenmerken a tkoe em redie its ede dwfamilie. uode begMvM Disclosure dnekettitel stiu nisbeste eeen e si euitstekend rgebruikskoe usolcsiD gebouwde .eilimavan f ed nstier ekremet mneaAa k 516. ooit Nederland Disclosure.gheeft nigitseen evSilage-enzymen ebprima sla edgenomic raawkoffokwaarde cimoneg am als irpbevestiging. nee tfeeh erusolcsiD won is Disclosure misschien wel de meest interessante jonge stier van 8Bron: 01Nederland. lateAnafi gleC Vet %9+0.45 0 +kggk+50.09% 4 + teV fiCelgetal anA :nor108 B 801 diehrMelk aabth+c938 urV kg

%Eiwit 80.0 ++ 41 gkkg 14 ++ 0.08% tiwiE

gk Vruchtbaarheid 839 + kleM 108

ring! openba Voor de een meeste melk ure clos Dis !gnDisc irabnlosu ring! e nba p o ope n e e een e r re u s o l c s i D per hectare gras Meer info bel Chris: 0521 - 53 59 40

info@veecom.nl ln.mTel. ocTel. ee0598-432343/421729 v0598-432343/421729 @ofniwww.visscherholland.com ln.moceevveecom.nl 9veecom.nl 27124/343 234info@veecom.nl -8950 .leT

0343-562036 Kijk op onze website: www.agricom.nl VX07_p51.indd 23 25 VX10_p23.indd

16-04-2012 16-06-1411:46:14 10:57

24

V E E T E E LT

VX10_p24.indd 24

FEBR UAR I

1

2013

16-06-14 10:59

NRM

2014

EEN

LEVEN

LANG

Goof van Zandwijk merkt dat koeien zelf aangeven dat het tijd is om te gaan

Oude koe geen doel op zich Oude koeien zijn geen doel op zich voor Goof van Zandwijk.

Het zijn opvallende woorden van de melkveehouder uit Vuren. Twee jaar geleden wist hij tijdens de NRM de rubriek honderdtonners te winnen. ‘Iedereen is lovend over oude koeien, maar als je armoe wilt hebben, moet je oude koeien melken. Je kunt een koe ook te lang houden’, meent Van Zandwijk.

Niettemin loodste de veehouder tot op heden veertien koeien naar de honderdduizend kilogram levensproductie. Zijn geheim? ‘Een koe moet in balans zijn met haar productie. Als ik een koe heb die meer geeft dan ze aankan, dan is het voor mij geen goede koe.’

Van Zandwijk is kien op een goede voeding en verzorging. Hij weidt zijn 94 koeien dag en nacht, maar op stal krijgen de koeien tweemaal daags mais, geplette tarwe en een kilogram hooi. ‘Koeien die het in ons systeem niet redden, zijn echt te melkrijk. In de stierkeuze zoeken we naar verervers van koeien die niet te snel opbranden. Onder de jonge koeien zit vooral veel O Manbloed, nu gebruik ik nogal wat Shottlezonen.’

Koeien geven volgens Van Zandwijk zelf wel aan wanneer het tijd is om te vertrekken. Ze krijgen een te grote uier, een

slechte uiergezondheid of raken onvruchtbaar. Vooral rond het afkalven lopen oudere koeien een risico op gezondheidsproblemen. Na zeven of acht kalvingen geeft Van Zandwijk zijn koeien standaard Calcitad, ter voorkoming van melkziekte. Het antibioticagebruik ligt echter al jaren onder de één dierdagdosering. Koeien met een gezonde uier geeft Van Zandwijk in de droogstand geen antibiotica meer. ‘Dat is vooral een kwestie van de productie afbouwen.’

Oude koeien mogen dan geen doel op zich zijn, ook dit jaar dingt Van Zandwijk tijdens de NRM mee in de honderdtonnersklasse. Amy 15 (v. Lord Lily) heeft onlangs gekalfd en staat met 90 punten excellent ingeschreven in het stamboek.

‘Met de mpr gaf ze alweer 57 liter melk en ze stijgt nog steeds. Die koe heeft de capaciteit dat ze deze productie makkelijk aankan.’

Amy komt uit een Amerikaanse koefamilie, waar Van Zandwijk eind jaren tachtig via een embryoaankoop beslag op wist te leggen. ‘Uit haar familie zijn al meerdere honderdtonners voortgekomen. We zitten nu aan de vijfde generatie en de jongste kalfjes komen met hun volgnummer inmiddels boven de honderd.’

Goof van Zandwijk: ‘Je kunt een koe ook te lang houden‘

V E E T E E LT

VX10_NRM-Zandwijk.indd 25

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

25

16-06-14 13:50

NRM

VOORBESCHOUWING

2014

ZWARTBONT

Van de NRM-kampioenen in 2012 reizen alleen vaarzenwinnaars opnieuw af na

In de startblokken voor veert ie jong

Rubriek 1

(geboren december 2011-maart 2012)

naam koe

vader

m.vader

eigenaar, woonplaats

Holbra Heidi 10

Gold Chip

Bolton

mts. G. J. en A. W. Holmer-Hesselink, Laren (Gld.)

Pietje 445

Fever

Tribute

mts. Dijkema, Westerwijtwerd (Gr.)

Drouner Asra 1130

Danillo

Million

mts. H. en C. Albring, Drouwenermond (Dr.)

KH Mil Crafty

Million

Socrates

R. en F. R. Jonkers-Meijer, Dwingeloo (Dr.)

Wekken-Holstein Jennifer

Sid

Goldwyn

comb. Van Loenhout/v.d. Wekken, Prinsenb./Maasdam

Sabina 52

Destry

Talent

vof Schrijver, Terwolde (Gld.)

Zwiendieker Klaasje 70

Damion

Modjo

mts. B. en A. van Noord-Goes, Wijster (Dr.)

Landaas Joke 9722

Seaver

Scooby-Duu mts. J. en J. van de Vliert-de Kruijf, Biddinghuizen (Fl.)

Hemrik Holst. Wargo Melrose Iota

Bolton

mts. Y. J. en J. G. de Haan-de Vries, Hemrik (Fr.)

Tellingen Esmeralda 64

Windbrook

Shottle

R. J. Krikken, Echten (Dr.)

Giessen Charity 66

Gold Chip

Man-O-Man T. van Vliet, Nieuwlande (Dr.)

De Rith Cinderella 36

Snowman

Goldwyn

mts. Van Beek-Peeters, Breda (N.Br.)

Vink Kroontje 362

Fever

Rouki

A. B. Vink, Ottoland (Z.H.)

Twente Dairies Melanie 458 Atwood

Stormatic

H. J. H. en J. H. H. Tijhuis, Hooghalen (Dr.)

De Winkels Roosje 2

Goldwyn

H. G. J. van Driel, Hedel (Gld.)

jong

Sanchez

Rubriek 2

(geboren oktober 2011-december 2011)

Hendrika 50

Windbrook

Goldwyn

Eline 3

Classic

Roumare

mts. B. en H. Meppelink-Hilbrand, Dalen (Dr.)

Tolbert 630

Survivor

Olympic

Universiteit Utrecht Fac. Diergeneeskunde, Utrecht (U.)

Janke 578

Allen

Gerda’s Mike F. de Jong, Montfoort (U.)

Future Dream H. Darina

Snowman

Goldwyn

J. Wijnker, Avenhorn (N.H.)

De Witboom Irene 138

Windbrook

Watha

C. Versluis, Ameide (Z.H.)

De Rith Cinderella 34

Damion

Goldwyn

mts. W. en C. v.d. Anker-Kuppens, Maurik (Gld.)

Future Dream H. Dara

Snowman

Goldwyn

J. Wijnker, Avenhorn (N.H.)

Best 4

Seaver

Talent

mts. K. P. en L. Reitsma-Kloosterman, Broeksterwoude (Fr.)

Giessen Cinderella 62

Atwood

Duplex

T. van Vliet, Nieuwlande (Dr.)

Jolenbroek Hilda 74

Iota

Survivor

R. H. Brons, Terschuur (Gld.)

Ansje 2

Windbrook

Goldwyn

mts. G., J. L. en F. Kelder-Koers, Holtheme

Bieuw Sophie

Sid

Goldwyn

mts. P. en T. Maassen, Veenhuizen (Dr.)

Delta Hind

Snowman

Shottle

mts. E. J. H. en A. J. E. Vernooij, Schalkwijk (U.)

Garrison

mts. J. en L. J. de Haan, Beerta

Reiertjeshoeve Reiertje 256 Sammie

jong

Rubriek 3

Dalenoord Jelte 741

26

A. A. M. Verwaijen, Beilen (Dr.)

(geboren september 2011-oktober 2011)

Talent

Floryn

Bijna 150 zwartbonten komen op zaterdag 28 juni in de ring op de twaalfde NRM, verdeeld over tien rubrieken. Veeteelt zette de dieren uit de catalogus alvast op een rij. Een overzicht van jong talent, gevaarlijke outsiders en geroutineerde NRM-gangers.

Voor de tweede keer met tweeling present Zij aan zij stonden ze op de NRM in 2012. In hun rubriek eisten de tweelingzussen Vink Betje 155 en Vink Betje 154 een 1a- en een 1b-positie op. Was dat al een unicum, extra bijzonder is het dat de twee Lucky Lawrencedochters uit Vink Betje 141 (v.

Jocko) dit jaar opnieuw van de partij zijn. Volgens eigenaar Bart Vink lijken de twee zussen niet als twee druppels water op elkaar. ‘Het zijn echt twee verschillende koeien. Betty 155 is wat chiquer, Betty 154 wat massaler. Ik insemineer ze ook met verschillende stieren. Maar ze lopen wel altijd bij elkaar.’

De Lucky Lawrencedochters kalfden in september voor de derde keer. ‘Dat is al even geleden, maar dat kunnen ze hebben omdat het super melkkoeien zijn. De een staat voorspeld op 12.500 kilo melk, de ander op 12.200 kilo’, weet Vink, die in totaal met vier koeien naar Zwolle afreist.

Frappant is dat de tweeling afgelopen jaar op precies dezelfde dag tochtig was en nu ook even lang drachtig is. ‘Zelf heb ik Betty 155 altijd de beste gevonden. Zij steekt momenteel ook echt in keuringsconditie, terwijl Betty 154 al iets aan het groeien is. Maar wie weet kiest de jury straks voor Betty 154.’

Op de NRM in 2012 eiste Vink Betty 155 een rubriekszege op

G. J. Dalenoord, Enschede (Ov.)

HBC Sanchez So Beda

Sanchez

Socrates

Schep Holsteins Friesland bv, Zandhuizen (Fr.)

Glamour 3

Wonder

Teus

mts. B. en H. Meppelink-Hilbrand, Dalen (Dr.)

Honny 14

Seaver

Pagewire

G. J. en R. van der Haar, Den Velde (Ov.)

Veenhuizer Gold One

Goldwyn

Damion

J. Uineken, Dalen (Dr.)

Reidlander Kelmos 481

Delete

Mr Samuelo J. M. J. Stolwijk, Bedum (Gr.)

Drouner Anna 1112

Struik

Goldwyn

mts. H. en C. Albring, Drouwenermond (Dr.)

Elsje 177

Jordan

Allen

A. H. Mooijman, Westerwijtwerd (Gr.)

Laura Laurona 1

Fever

Bolivia

R. J. Altenburg, Koufurderrige (Fr.)

Plataan J.S. Hilary

Palermo

Bolton

C. M. de Jong, Hoogblokland (Z.H.)

Weinterper Zwaantje 156

Atlantic

Surprise

W. C. Faber, Wijnjewoude (Fr.)

Jimm. Holstein Venetië 13 Metalic

Rembrandt

S., G., R. en B. Engelen, Grashoek (L.)

Geertruida 35

Goldwyn

Savard

mts. A. en A. J. Hoogerbrugge, Woubrugge (Z.H.)

Bons-Holsteins Dikkie 177

Sanchez

Starleader

Bons-Holsteins, Ottoland (Z.H.)

De Weiteman Dina 155

Goldwyn

Starleader

J. E. Dekker, Vriezenveen (Ov.)

V EVE ET EE TE EL ET L TJ A JNUUNAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX10_NRM-Zwartbont.indd 26

13-06-14 15:29

jong

ieuw af naar Zwolle

ert iende NRM Grotere NRM-inzenders afkomstig uit hele land Net als in 2012 vaardigen Nico en Lianne Bons uit Ottoland de grootste delegatie NRM-koeien af. In totaal nemen de Zuid-Hollandse fokkers uit Ottoland acht zwartbonten en twee roodbonten mee naar Zwolle. Tussen de geselecteerde Bons-Holsteins-koeien bevinden zich onder meer de middenklassekampioenen van de meest recente HHH-show: de zwartbonte Jasperdochter Bons-Holsteins Koba 195 en de roodbonte Bons-Holsteins Aaltje 93 (v. Savard).

Is Bons-Holsteins de grootste inzender bij zwartbont, bij roodbont is Barendonk Holstein van de familie Hermanussen uit Beers hofleverancier. In totaal acht roodbonte Barendonk-koeien sleepten een NRM-ticket in de wacht, waaronder de vaarzenkampioene van 2012, Barendonk Brasilera 12 (v. Classic).

De grotere NRM-inzenders zijn dit jaar afkomstig uit het hele land. Zo neemt de Gelderse familie Van ’t Hof zeven dieren mee – waaronder twee honderdtonners – en komt Jacob Wijnker uit het Noord-Hollandse Avenhorn met zes dieren naar Zwolle. Ook de familie Engelen uit het Limburgse Grashoek en Theo van Vliet uit het Drentse Nieuwlande doen met zes dieren mee aan de NRM. Twee van de NRM-koeien van Barendonk Holstein: Barendonk Wilma 300 (v. Mr Savage) en Barendonk Emma 222 (v. Pleasure)

Rubriek 4

Atwood

Shottle

Reidlander Betty 656

Damion

Lee

J. M. J. Stolwijk, Bedum (Gr.)

Anita 66

Aftershock

Goldwyn

mts. S. en P. Talsma, Warga (Fr.)

eigenaar, woonplaats Bons-Holsteins, Ottoland (Z.H.) Barendonk Holstein, Beers (N.Br.) fam. Van ‘t Hof, Oosterwolde (Gld.) J. Wijnker, Avenhorn (N.H.) S., G., R. en B. Engelen, Grashoek (L.) T. van Vliet, Nieuwlande (Dr.) mts. J. T. en B. Vos-van der Schoor, Godlinze (Gr.) R. J. Krikken, Echten (Dr.)

aantal aantal aantal zwartb. roodb. honderdt. totaal 8 0 2 5 2 6 1 5

2 8 3 1 4 0 2 0

0 0 2 0 0 0 2 0

10 8 7 6 6 6 5 5

Schep Holsteins Friesland bv, Zandhuizen (Fr.)

De Weiteman Dina 153

Seaver

Starleader

J. E. Dekker, Vriezenveen (Ov.)

W H Sindy

Sid

Goldwyn

comb. Van Loenhout/v.d. Wekken, Prinsenb./Maasdam

Dalenoord Jelte 730

Dalie Boy 30

Twister

G. J. Dalenoord, Enschede (Ov.)

Vanholland Rochelle

Atwood

Ramos

C. van Holland, Delwijnen (Gld.)

Stuurman Lynx

Atwood

Damion

B. A., E. en Y. P. Lawerman, Hiaure (Fr.)

Everland Dikkie

Goldwyn

Starleader

mts. J. en A. Rockx-Gommeren, Roosendaal (N.Br.)

Zandenburg Iota Ebony

Iota

Planet

Sommers Melkveehouderij vof, Elsendorp (N.Br.)

De Adelaar Gretha 155

Bolivia

Jesther

vof A. Reijm, Streefkerk (Z.H.)

Luzanna 229

Alliance

Mtoto

fa. De Groot, Everdingen (U.)

New Moore Maria 317

Lucky Star

Goldwyn

mts. Withaar-Broekman-Prent, Nijeveen (Dr.)

Bons-Holsteins Ella 186

Laurin

Mailing

Bons-Holsteins, Ottoland (Z.H.)

Willem’s Hoeve Baily 653

Atwood

Shottle

fa. D. de Jong en zn., Buren (Gld.)

midden

Rubriek 5

(geboren oktober 2010-april 2011)

Buiteneind Elegance

Destry

Promotion

mts. H. en A. G. W. Scherpenzeel, Nieuwland (Z.H.)

Maggie 59

Mr Burns

Talent

A. A. M. Verwaijen, Beilen (Dr.)

De Witboom Greet 77

Jordan

Allen

C. Versluis, Ameide (Z.H.)

QG Beauty Cup 3

Brilliant

Stadel

B. T. M. en J. H. Lammersen, Haaksbergen (Ov.)

Jansje 509

Barend 779

Ice Pack

fa. De Groot, Everdingen (Z.H.)

Drouner Ria 1084

Vaucluse

Dolman

mts. H. en C. Albring, Drouwenermond (Dr.)

Rita 37

Damion

Rudolph

A. H. Mooijman, Westerwijtwerd (Gr.)

Zuid-Ooster Boukje 123

Sunflower

Eaton

mts. O. W. en C. J. Dolstra-Smink, Oosterstreek (Fr.)

Tellingen Donate 3

Cricket

Master

R. J. Krikken, Echten (Dr.)

Roza 309

Zenith Jo

Zesty

mts. A. en G. Drietelaar-Leferink, Balkbrug (Ov.)

Klumper Anna 94

Sanchez

Shottle

G. J. en R. van der Haar, Den Velde (Ov.)

Janke 558

Shottle

Allen

F. de Jong, Montfoort (U.)

Topcross Grietje 320

Denzel

Allen

mts. A. en J. Jacobi, Garijp (Fr.)

Het Uilenreef Johanna 44

Dominator

Tribute

vennootschap Uilenreef-Kuiper, Sibculo (Ov.)

midden

Rubriek 6

(geboren april 2010-september 2010)

Bossink Froukje 51

Hole in One

Rocko

mts. J., G. en J. van der Kolk-ter Harmsel, Wierden (Ov.)

De Rith Lindsay 4

Outbound

Goldwyn

mts. Van Beek-Peeters, Breda (N.Br.)

HBC Damion Ortensia

Damion

Air Magna

Schep Holsteins Friesland bv, Zandhuizen (Fr.)

Hinke 511

Goldwyn

Mr Samuelo mts. Withaar-Broekman-Prent, Nijeveen (Dr.)

Oelhorst Rose Ali 238

Legend

Baxter

mts. Luttikhedde-ten Zeldam, Ambt Delden (Ov.)

W Margriet 35

Blitz

Goldwyn

L. en N. van Loenhout-Jansen, Prinsenbeek (N.Br.)

Dolle’s Esmeralda

Sanchez

O Man

mts. G. en F. ten Dolle-Bartelink, Neede (Gld.)

Otina 185

Cricket

Leonardo

J. W. en G. J. Greven, Markelo (Ov.)

Marry 46

Lucky Star

T-Derek

M. C. J. M. en G. A. M. Goesten-Pullen, Hedel (Gld.)

Rivierhoeve Sindy 3

Lucky Star

Stormatic

Rivierhoeve Oskam, Oldeberkoop (Fr.)

J&G Redspot 48

Fiction

Shottle

J. en G. Hoegen-van Leeuwen, Ermelo (Gld.)

Anna 36

Alexander

Renaldo

B. G. Regelink, Hengelo (Gld.)

Willem’s Hoeve Rita 579

Sanchez

Goldwyn

fa. D. de Jong en zn., Buren (Gld)

midden

Tabel 1 – Grootste inzenders NRM 2014

(geboren september 2010-september 2011)

HBC Atwood Daydrea

Rubriek 7

(geboren oktober 2009-maart 2010)

Grashoek Beaver 3

Sunflower

Beaver

S., G., R. en B. Engelen, Grashoek (L.)

Luna 2

Shottle

Titanic

mts. B. en H. Meppelink-Hilbrand, Dalen (Dr.)

M.H. Mina 656

Sanchez

Survivor

Merwehoeve de Groot vof, Herwijnen (Gld)

Marlinda Holst. Grietje 99

Goldwyn

Titanic

mts. J. en N. J. Ton-Hoeve, De Punt (Dr.)

De Wijde Blik Liberty 7

Duplex

Roumare

G. en H. J. Nijman-Ekkelkamp, Stegeren (Ov.)

Bons-Holsteins Aaltje 98

Talent

Terrason

Bons-Holsteins, Ottoland (Z.H.)

Watermolen Jayline 36

Sanchez

Morty

G. M. J. de Groot, Tienhoven (Z.H.)

Bons-Holsteins Ella 180

Stormatic

Lheros

R. A. van der Wind, Woudenberg (U.)

Nijkamp Roza 117

Stormatic

Allen

H. J. en J. Bouwmeester-Stegink, Lochem (Gld.)

HBC Sheila 4

Goldwyn

Shottle

Schep Holsteins Holland bv, Bergambacht (Z.H.)

M.H. Prinses 22

Damion

Lucky Mike Merwehoeve de Groot vof, Herwijnen (Gld)

Joke 48

Orcival

Royal

Klumper Jozien 23

Mr Samuelo

Lucky Mike G. J. en R. van der Haar, Den Velde (Ov.)

Hendrika 39

Goldwyn

Royal

A. A. M. Verwaijen, Beilen (Dr.)

HBC Goldwyn Daydream

Goldwyn

Shottle

J. Wijnker, Avenhorn en Huitin Holsteins, Finland

vof E. J. en A. L. Blom-Schulp, Kockengen (U.)

V E E T E E LT

VX10_NRM-Zwartbont.indd 27

J U N I

1 / 2

2 0 1 4 0

27

13-06-14 15:30

NRM

midden

Rubriek 8

(geboren juni 2009 -oktober 2009)

HBC Goldwyn Daydrea

Goldwyn

Tellingen Loreen 3

Stormin Norman Integrity

Shottle

Schep Holsteins Holland bv, Bergambacht (Z.H.) R. J. Krikken, Echten (Dr.)

Topcross Anna 213

Savard

Talent

mts. A. en J. Jacobi, Garijp (Fr.)

Rieten Sijke 512

Mr Sam

Mascol

J. en K. J. Polinder, Nunspeet (Gld.)

DKR Linda

Stol Joc

Titanic

mts. B. G. en N. Bakker, Ottoland (Z.H.)

Bertha 340

Survivor

Stardel

fa. Van Eyl-van den Broek, Groot Ammers (Z.H.)

Vink Blesje 149

Laurin

Mr Sam

A. B. Vink, Ottoland (Z.H.)

Giessen Roxy 36

Sanchez

Rubens

T. van Vliet, Nieuwlande (Dr.)

Birke 33

Ramos

T-Derek

mts. H. en H. Spronk-Smit, Noordeinde (Gld.)

HBC Alexander-Daydr

Alexander

Shottle

vof De Bruin, Giessenburg (Z.H.)

Bons-Holsteins Koba 196

Stormatic

Integrity

Bons-Holsteins, Ottoland (Z.H.)

Rieten Corrie 177

Alliance

Major

J. en K. J. Polinder, Nunspeet (Gld.)

Jurgien 200

Starleader

Tribute

mts. H., R. en W. S. Veenstra-de Wit, Boerakker (Gr.)

Texel Beauty Barbwire

Socrates

Goldwyn

Schep Holsteins Friesland bv, Zandhuizen (Fr.)

Bons-Holsteins Koba 195

Jasper

Integrity

Bons-Holsteins, Ottoland (Z.H.)

oud

Rubriek 9

Jannsen

Lucky Mike J. Q. Eppinga, Sondel (Fr.)

Hemrik Holstein Oslo 29

Goldwyn

Mr Sam

Tellingen Keira 1

Shottle

Modest

R. J. Krikken, Echten (Dr.)

Goldwyn

mts. Withaar-Broekman-Prent, Nijeveen (Dr.)

Aidan

Taco

fam. Van ‘t Hof, Oosterwolde (Gld.)

Corrie 122

Savard

Goldwyn

T. van Dijk, Giessenburg (Z.H.)

Bons-Holsteins Koba 191

Jasper

Integrity

Bons-Holsteins, Ottoland (Z.H.)

Geertje 302

Laudan

Lightning

mts. D. en J. van Dooren, Terschuur (Gld.)

Noorder Karika

Paramount

Shottle

vof Schoonhoven-van de Werfhorst, Noordeinde (Gld.)

Ganvo Diamant

Danillo

Jesther

melkveehouderij Van Gastel, Nispen (N.Br.)

Mientje 138

Shockblast

T-Derek

mts. H. J. G. en M. L. Ottink, Hengelo (Ov.)

Catrientje 143

Shottle

Taco

mts. B. en H. Meppelink-Hilbrand, Dalen (Dr.)

Kristel 25

Navy

Delia 298a

mts. E., A. en R. Hutten-v.d. Berg, Hoogenweg (Ov.)

Vink Betje 154

Lucky Lawrence Jocko

A. B. Vink, Ottoland (Z.H.)

Vink Betje 155

Lucky Lawrence Jocko

A. B. Vink, Ottoland (Z.H.)

Southland Bobbie 20

Bolton

Southland Holsteins, Teteringen (N.Br.)

Rubriek 10

Lancelot

(geboren augustus 2007-juli 2008)

Margriet 333

Goldwyn

Up Gdh

vof De Bruin, Giessenburg (Z.H.)

Nippon Gorgeous

Goldwyn

Dundee

T. van Vliet, Nieuwlande (Dr.)

Glinzer Betje 41

Stadel

Rubens

mts. J. T. en B. Vos-van der Schoor, Godlinze (Gr.)

Twinuxana

Damion

Stormatic

J. Wijnker en F. van der Staak, Avenhorn (N.H.)

Alie 135

Goldwyn

Roy

mts. K. en A. Pelleboer-v.d. Wetering, ‘s-Heerenbroek (Ov.) mts. H. en A. G. W. Scherpenzeel, Nieuwland (Z.H.)

Buiteneind Maigold

Goldwyn

Dawson

Gretha 298

Talent

Absolute Lee mts. K., W. en S. de Groot-Kooistra, Oudega gem. Small. (Fr.)

Anita 54

Goldwyn

Allen

mts. S. en P. Talsma, Warga (Fr.)

Giessen Praline 2

Mr Burns

Durham

T. van Vliet, Nieuwlande (Dr.)

Dora G 608

Roy

Settler

fa. De Groot, Everdingen (U.)

Marie 389

Classic

Elmo

D. G. Pelleboer, IJsselmuiden (Ov.)

Holbra Heidi 2

Bolton

Mr Sam

mts. G. J. en A. W. Holmer-Hesselink, Laren (Gld.)

Marijtje 356

Lheros

Lord Lily

W. C. Bakker, Nieuwe Niedorp (N.H.)

Bons-Holsteins Ella 169

Stormatic

Boss Iron

Bons-Holsteins, Ottoland (Z.H.)

Lijsje 179

Tiamo

Starleader

fa. De Groot, Everdingen (U.)

Sondeler Coba 8532

Airraid

Aero Wade J. Q. Eppinga, Sondel (Fr.)

Nijkamp Leonoor 12

Enterprise

Allen

oud

Rubriek 11

Twente Dairies Elvira 364

Goldwyn vierde keer op rij hofleverancier

mts. Y. J. en J. G. de Haan-de Vries, Hemrik (Fr.)

Stouwdamshof Joukje 43

oud

ZWARTBONT

(geboren augustus 2008-mei 2009)

Sondeler Edelweiss 8660

New Moore Esmeralda 38 O Man

28

VOORBESCHOUWING

2014

H. J. en J. Bouwmeester-Stegink, Lochem (Gld)

(geboren oktober 2004-juni 2007)

Damion

Spirte

H. J. H. en J. H. H. Tijhuis, Hooghalen (Dr.)

Stouwdamshof Malve 129 Goldwyn

Morty

fam. Van ‘t Hof, Oosterwolde (Gld.)

Big Anna Jacoba 115

Jorryn

Abrian

mts. J. W. en I. M. Knoef-Hendriksen, Geesteren (Ov.)

Blauw 188

Talent

Lord Lily

A. H. Mooijman, Westerwijtwerd (Gr.)

Future Dream H. Ber 29

Duplex

Jocko

J. Wijnker, Avenhorn (N.H.)

Delta Alana

Mascol

Lightning

mts. E. J. H. en A. J. E. Vernooij, Schalkwijk (U.)

Mina 240

Classic

Tribute

vof P. en C. de Jong, Stolwijk (Z.H.)

Het Uilenreef Lucie 246

Talent

Lord Lily

vennootschap Uilenreef-Kuiper, Sibculo (Ov.)

Thomas 147

Talent

Allen

mts. H. en H. Spronk-Smit, Noordeinde (Gld.)

Veenhuizer Damion Winnie Damion

Jocko

J. Uineken, Dalen (Dr.)

New Moore Cobie 3246

Fortune

Saratoga

mts. A., A., J. en H. Withaar-Broekman-Prent, Nijeveen (Dr.)

Zuid-Ooster Harmke 319

Classic

Keyster

mts. O. W. en C. J. Dolstra-Smink, Oosterstreek (Fr.)

Tellingen Kaylé 2

Instinct

Lyster

R. J. Krikken, Echten (Dr.)

Bons-Holsteins Ella 158

Mailing

Bonatus

Bons-Holsteins, Ottoland (Z.H.)

Spirit Precilla

Spirit

Storm

T. van Vliet, Nieuwlande (Dr.)

Andre 135

Topaz

Lord Lily

mts. H., J. en C. Kroes-van Schellen, Genemuiden (Ov.)

Wilhelmina 401

James

Jolt

T. van Dijk, Giessenburg (Z.H.)

Hendrika 39 is een van de geselecteerde Goldwyndochters

Voor de vierde keer op rij is Goldwyn de best vertegenwoordigde zwartbontstier op Tabel 2 – Invloedrijkste (moeders)vaders zwartbontkeuring

naam stier

(klein-) dochters

vader Braedale Goldwyn Erbacres Damion Gen-Mark Stmatic Sanchez Ladino-Park Talent rf Maple-Downs-I G W Atwood Comestar Stormatic Flevo Genetics Snowman Gillette Windbrook Picston Shottle R-E-W Seaver Poos Stadel Classic

17 9 9 6 6 4 4 4 4 4 4

moedersvader Braedale Goldwyn Picston Shottle Canyon-Breeze Allen Comestar Leader Jocko Besne Etazon Lord Lily Robthom Integrity Ladino-Park Talent rf Granduc Tribute rf

19 11 8 5 4 4 4 4 4

de NRM. Al vanaf de NRM in 2008 is de Canadese Jameszoon hofleverancier. Toch is zijn rol niet meer zo dominant als in 2012. Toen veroverden dertig dochters een plekje in de NRM-catalogus, nu zijn dat er zeventien. Na Goldwyn volgen Damion en Sanchez met elk negen nakomelingen die deelnemen aan de individuele keuring.

Een opvallende nieuwkomer in het lijstje met invloedrijkste vaders is een zoon van Goldwyn: de Amerikaanse stier Maple-Downs-I G W Atwood. Van hem zijn zes dochters aangewezen voor de individuele keuring. Atwood, die in Zwolle ook een dochtergroep presenteert, is weliswaar een van de hoogste exterieurverervers wereldwijd, maar zijn dochterschare is nog relatief beperkt.

Ook in het lijstje met invloedrijkste moedersvaders prijkt Goldwyn op kop, met negentien kleindochters. Hij wordt gevolgd door Shottle en Allen met achtereenvolgens elf en zeven kleindochters.

V EVE ET EE TE EL ET L TJ A JNUUNAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX10_NRM-Zwartbont.indd 28

13-06-14 15:30

Opnieuw Delta-donoren op NRM Ze zijn van veel markten thuis. De Deltadonoren Delta Hind en Delta Alana staan hun mannetje in de melkstal, produceerden de nodige embryo’s én zijn geselecteerd voor de NRM. Voor Delta Hind is dat niet haar eerste keuringsoptreden. De Snowmandochter van het Delta-testbedrijf van Eef en Arjen Vernooij in Schalkwijk won eerder dit jaar al de vaarzentitel op de Utrechtse provinciale show in Houten. De afgelopen tijd is ze intensief voor ivp benut.

‘Ze deed het heel goed in ivp. Ze produceerde zo’n tien tot vijftien embryo’s per week’, geeft Arjen Vernooij aan.

Hind is een halfzus van de stier Delta Bombay, terwijl haar stalgenote Delta Alana (v. Mascol) een dochter is van de bekende Lightningdochter Alumette.

‘Alana is vooral in het roodbontprogramma ingezet. Een roodbonte Lawn Boyzoon krijgt binnenkort zijn eerste dochterfokwaarden’, weet Vernooij.

Hij omschrijft de vier keer gekalfde Alana als een laatrijpe koe. ‘Ze is als vaars ingeschreven met 78 punten voor benen, maar inmiddels heeft ze 89 punten voor algemeen voorkomen.’

De melkveehouders uit het Utrechtse Schalkwijk nemen niet voor het eerst

met Delta-dieren deel aan de NRM. Twee jaar geleden eiste hun Tequiladochter Hoanster Delta Rexona de eerste plek op in haar rubriek. ‘Na haar rubriekszege

op de NRM zijn we Rexona gaan spoelen.

Ze heeft in september gekalfd van een tweeling en is nu niet in het gewenste lactatiestadium.’

NRM-deelneemster Delta Alana (v. Mascol) is een dochter van de veelvuldig benutte roodbonte stiermoeder Alumette (v. Lightning)

Met de hele familie naar de NRM De appel valt niet ver van de boom. Dat spreekwoord geldt voor verschillende NRM-deelnemers. Zo nemen tijdens de zwartbontkeuring minstens vier moeder-dochterkoppels deel aan de NRM. Damiondochter Veenhuizer Damion Winnie van Jannes Uineken uit Dalen wordt vergezeld van haar dochter Veenhuizer Gold One (v. Goldwyn). Oud-NRMkampioene Holbra Heidi 2 (v. Bolton) van de familie Holmer uit Laren komt samen met haar dochter Holbra Heidi 10 (v.

Gold Chip) en de Friese Anita 54 (v. Goldwyn) van Sietse en Pieter Talsma uit Warga krijgt in Zwolle gezelschap van haar Aftershockdochter Anita 66.

Ook de Noord-Hollandse HBC Goldwyn Daydream, de reservekampioene vaarzen op de NRM in 2012, van Jacob Wijnker is opnieuw van de partij, net als haar Snowmandochters Future Dream H. Darina en Future Dream H. Dara.

Holbra Heidi 2 won in 2010 de vaarzentitel op de NRM, nu komt ze samen met haar dochter Holbra Heidi 10 naar de NRM

V E E T E E LT

VX10_NRM-Zwartbont.indd 29

J U N I

1 / 2

2 0 1 4 0

29

13-06-14 15:30

VX10_p30.indd 19

13-06-14 11:26

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K J A N

D I J K H U I Z E N

Aan de hand van praktijkvoorbeelden schrijven drie dierenartsen over ziekten in de melkveehouderij. Dierenarts Toon Meesters uit Roosendaal, Jef Laureyns, verbonden aan de Universiteit Gent (en dierenarts te Merelbeke) en Jan Dijkhuizen, werkzaam bij de Graafschap dierenartsen te Vorden, wisselen elkaar af bij een beschrijving van ziektebeeld tot behandeling.

Lebmaagdraaiing brengt ook een leverprobleem aan het licht

Mager door leverabces D

ikke, stroperige pus stroomt uit de pvc-buis die onder uit de buik van de koe steekt. Met gemak worden meer dan twee emmers gevuld. Twee keer zo veel als de hoeveelheid melk die het dier die dag produceerde.

De koe werd me ’s ochtends aangeboden met de mededeling: ‘Ze heeft waarschijnlijk een lebmaagdraaiing.’ Deze verse koe had inderdaad een verplaatsing van haar lebmaag, maar ze was verder ook graatmager. Ze was in de droogstand conditie verloren, vertelde de boer, ‘en het kalfje was ook maar een klein ding.’ Mijn achterdocht was gewekt.

Voordat ik het dier ging opereren, bepaalde ik even het totaal eiwit. Het kan een simpele indicatie geven van een chronische ontsteking, maar het resultaat was normaal. Dan toch maar opereren. Het fijne van opereren is dat je de hele buikholte van de koe kunt afvoelen op afwijkingen. Bij deze koe viel de enorme lever op. Ik kon de veehouder via de buiksnede tonen dat deze lever er toch echt anders uitzag dan een gezonde lever.

Nadat ik de lebmaag goed had gelegd, ging ik de lever maar eens beter afvoelen om te kijken wat er aan de hand was. Een enorme fluctuerende bal zat ingebed aan de voorkant van de lever. Een punctie gaf duidelijkheid over de inhoud: pus. Dit verklaarde het slijten van de koe en waarom het totaal eiwit normaal was: de aangetaste lever maakte te weinig eiwitten aan, maar de chronisch verhoogde ontstekingseiwitten compenseerden dat tekort.

De veehouder wilde wel wat proberen. Aan een stuk pvc-buis zaagden we een punt en daarna reinigden we de buis grondig.

Via een sneetje onderin de buik kon ik de buis in de pusbult steken en zo de pus af laten lopen zonder de hele buikholte te bezoedelen. Het dier gaat nu weer langzaam vooruit.

De encyclopedie leverabces Een leverabces komt redelijk frequent voor bij melkkoeien. Een leverabces kan een gevolg zijn van een navelontsteking bij het jonge dier, maar bij volwassen runderen ontstaat het vaak secundair. Een leverabces kan ontstaan door onder meer een ontsteking van de penswand na pensverzuring of scherp in.

Het bloed dat door de

penswand stroomt, gaat rechtstreeks naar de lever. Bij een penswandontsteking kan het bloed nare bacteriën bevatten. Die kunnen op hun beurt vervolgens abcessen veroorzaken in de lever.

De diagnose van een dergelijk leverabces is niet eenvoudig en veel melkkoeien zullen er ook geen last van hebben.

Een aanzienlijk deel van deze abcessen zit echter in de buurt van een groot bloedvat in de lever. Als deze ader is aangetast, kan dat leiden tot embolieën (de afsluiting van een slagader of een ader) die vervolgens tot bijvoorbeeld acute sterfte, bloedneuzen of een longontsteking kunnen leiden.

V E E T E E LT

VX10_dap dijkhuizen.indd 31

J U NI

1 / 2

2 0 1 4

31

13-06-14 16:02

SERIE ENERGIEVERBRUIK WA T E R

Plaatsen van watermeters geeft praktisch inzicht in waterverbruik

Water besparen in kleine stappen De waterfactuur op een bedrijf wordt vaak als een vast gegeven beschouwd. Dat kan ook bijna niet anders als gemiddeld 80 proDe serie ‘Energieverbruik’ brengt de hoeveelheid energie en water die nodig is voor de productie van melk in kaart en gaat in op besparingstips.

Deel 1: Energie Deel 2: Water

cent bestemd is als drinkwater voor de koeien. Toch kan het zuiniger, door hergebruik van water en de opvang van regenwater. tekst Jorieke van Cappellen

V

oor de productie van één liter melk heeft een koe gemiddeld drie liter drinkwater nodig. Daar komt dan het reinigingswater voor de melkinstallatie, stallen en machines nog bij. Daarmee is de conclusie snel getrokken dat melk maken relatief veel water kost.

Een gemiddeld Nederlands melkveebedrijf met 100 koeien en een gangbare melkstal (geen robot) verbruikt op jaarbasis circa 5000 kubieke meter water.

In tegenstelling tot elektriciteit en met name gas, is water een erg goedkoop productiemiddel, zegt Andries Reitsema van Remon Waterzuivering, een bedrijf dat gespecialiseerd is in het realiseren van zuiveringsinstallaties bij veebedrijven. ‘Geld besparen is vaak niet de belangrijkste reden om te besparen op water, omdat de prijs van water relatief laag is. In het kader van duurzaam on-

dernemen wordt het zuinig omspringen met water echter wél steeds belangrijker. We zien in de praktijk dat melkveehouders zich daar steeds bewuster van worden.’

Drinkwater grote verbruikspost Hoe krijg je als melkveehouder praktisch inzicht in het waterverbruik? Op melkveebedrijven is het nog niet erg gebruikelijk, maar het plaatsen van een of meerdere watermeters op verschillende plaatsen geeft veel inzicht, aldus Joost Straathof van JS Water, dat melkvee-, varkens- en pluimveebedrijven begeleidt in het verbeteren van de watervoorziening en drinkwaterkwaliteit.

‘Het meest ideaal is om afzonderlijke watermeters te plaatsen voor melkvee, droogstand, jongvee, reinigingswater en weidegang, maar deze circuits zijn niet

altijd van elkaar gescheiden. Een aparte watermeter voor het melkvee vind ik het belangrijkst om bij te kunnen sturen bij onvoldoende opname.’

Met zeker 80 procent is het drinkwater voor de koeien de grootste verbruikspost. En daar wringt nu juist de schoen.

‘Als het om drinkwater gaat, spreken we juist liever niet van besparen’, zegt Straathof. ‘Voldoende toegang tot kwalitatief goed en vers drinkwater is een voorwaarde voor een goede melkproductie en gezondheid van de koe. Een melkkoe drinkt tussen de 80 en 100 liter water per dag, een droogstaande koe drinkt een derde daarvan. Bij jongvee ligt dit op circa 35 liter per dier per dag.’ Straathof geeft aan dat bij een hogere buitentemperatuur de waterbehoefte van een koe snel toeneemt.

Om te onderzoeken wat het verschil is

Besparen met regenwater De Dairy Campus in Leeuwarden onderzoekt bij de bouw van de nieuwe proefstal de mogelijkheden van het zo veel mogelijk hergebruiken van water. ‘We streven naar een waterneutraal bedrijf.

Het gaat er met name om dat we vuil water kunnen opwaarderen voor gebruik als reinigingswater of zelfs drinkwater’, aldus WUR-onderzoeker Harm van Wemmenhove. ‘Dat hoeven nu nog geen rendabele oplossingen te zijn, maar op termijn hopelijk wel.’

De Dairy Campus bouwt een stal voor 550 melkkoeien, dat betekent een groot

32

V E E T E E LT

VX10_SerieEnergieverbruik2.indd 32

JUNI

1/2

dakoppervlak. ‘Er valt 800 mm regen per jaar, hoe kun je dat opvangen en bewaren? De kwaliteit moet voor drinkwater gegarandeerd zijn. Vervuild water mag niet zomaar geloosd worden op het oppervlaktewater. Door zuivering hebben we ook minder lozingswater.’

In Vlaanderen experimenteert De Hooibeekhoeve sinds 2012 ook met het opvangen van regenwater in het kader van kostenbesparing en milieu. Via het dak van de stal wordt het opgevangen in een kelder. Met water, zout en elektriciteit wordt door elektrochemische activatie

het water ontsmet om het als drinkwater te gebruiken. Onderzoeker Els Stevens: ‘De kwaliteit is alleen nooit zo goed gegarandeerd als bij leidingwater.

Bovendien is het ontsmetten vrij duur.

We onderzoeken nu of er verschil is in kwaliteit en opname, in vergelijking met leidingwater.’ Voor reiniging van de melkrobot is regenwater wettelijk gezien niet toegestaan. Voor reiniging van andere machines doet het proefbedrijf dit wél zo veel mogelijk. Van de benodigde 145 kubieke meter water is 80 kubieke meter inmiddels regenwater.

2014

13-06-14 16:05

WATERVERBRUIK OP HET MELKVEEBEDRIJF (BRON: DE HOOIBEEKHOEVE)

REINIGING MELKTANK

26,05 M3 1% REINIGING MELKROBOT

535 M3 25%

DRINKWATER MELKVEE

1606 M3 67%

REINIGING MACHINES EN STALLEN

145,9 M3 7% tussen een voldoende en te lage opname van het drinkwater, vergeleek Straathof met watermeters het waterverbruik op vijftien Nederlandse melkveebedrijven. ‘Er zaten bedrijven bij waar de koeien omgerekend twee liter water per liter melk dronken, maar ook bedrijven waar de koeien vijf liter water per liter melk dronken. Dit zegt iets over de kwaliteit en de toegankelijkheid van het drinkwater. Bij een opname van minder dan 3,5 liter water per liter melk is het vermoeden zeer sterk dat er iets met de kwaliteit of toegankelijkheid aan de hand is. De melkproductie kan hieronder lijden.’

Eigen bron of leidingwater Uit cijfers van de Monitor Energieverbruik van de Duurzame Zuivelketen blijkt dat voor de drinkvoorziening 64 procent van de Nederlandse bedrijven beschikt over een eigen bronwatervoorziening. Ruim een derde maakt gebruik van leidingwater en bij 4 procent van de bedrijven wordt oppervlaktewater gebruikt.

‘Bij leidingwater ben je altijd verzekerd van topkwaliteit drinkwater’, vertelt Greet Ruitenberg van Ruitenberg Advies. Het adviesbureau werkte mee aan de Monitor Energieverbruik. ‘Bronwater kan een heel goede optie zijn, maar in Nederland vind je bronwater in heel veel verschillende kwaliteiten.

Het moet daarom vaak wel een reiniging ondergaan. Hoe vuiler het water is, hoe meer energie het kost om het water te zuiveren. Het is als melkveehouder belangrijk om hierin een goede afweging te maken.’

Volgens Ruitenberg is de bronwaterinstallatie een van de vijf grote elektriciteitsverbruikers op een melkveehouderijbedrijf. ‘Veel melkveehouders zijn zich hiervan niet bewust. Je wilt te allen tijde goed drinkwater.

Soms is leidingwater dan een betere keuze

dan bronwater door de kosten die bij het zuiveren van bronwater komen kijken.’

Hergebruik van koelwater Maar besparen op water is wel degelijk mogelijk, zij het in kleine stappen, geven zowel Straathof als Reitsema aan. Het hergebruik van water voor drinkwater wordt steeds vaker toegepast bij nieuwbouw. Straathof: ‘Het water dat gebruikt is in de voorkoeler van de melktank, wordt opgevangen in een reservoir en hergebruikt als drinkwater voor de koeien. Dit water is ook iets warmer, waardoor de koeien het graag drinken.’

Reitsema adviseert melkveehouders om te kiezen voor een zo groot mogelijke voorkoeler. ‘Met een grotere voorkoeler is er een groter oppervlak waarbij melk en water uitwisseling van warmte hebben. Het koelen gaat hierdoor efficiënter, waardoor er minder water nodig is.’

Maar ook kleine aanpassingen zorgen ervoor dat water efficiënter wordt gebruikt en waar mogelijk wordt bespaard.

Het Vlaamse proefbedrijf De Hooibeekhoeve bracht in de periode 2009-2011 het eigen waterverbruik in kaart met twintig watermeters (zie illustratie melkpak). Op De Hooibeekhoeve worden 55 koeien gemolken met een productie van 10.500 liter. Er wordt gemolken met een melkrobot. Onderzoeker Els Stevens: ‘De geplaatste watermeters gaven veel inzicht in het waterverbruik.

Zo plaatsten we tijdens de onderzoeksperiode een sneldrinker direct na de melkrobot, waarna de wateropname steeg van 70 naar 80 liter water per koe per dag.’

Het gebruik van drinkbakken met een antimorsring voorkwam daarentegen weer onnodige waterverspilling door morsen van drinkwater door de koeien.

Reinigingswater beperken Stevens adviseert ook het spoelen van de melkinstallatie kritisch onder de loep te nemen, desnoods met een deskundige die hierin kan adviseren. ‘Door het optimaliseren van de hoeveelheid spoelwater van de melkinstallatie voorkom je overmatig waterverbruik. Ook kun je hiermee de hoeveelheid gebruikte chemicaliën en de hoeveelheid vrijkomend afvalwater beperken.’

Een tip bij het schoonspuiten van de melkstal is het afsluiten van de toevoer van water in het voorraadvat. ‘Zo is er maar beperkt water beschikbaar, waardoor je als veehouder efficiënter schoon zult maken.’ l

V E E T E E LT

VX10_SerieEnergieverbruik2.indd 33

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

33

13-06-14 16:05

ADVERTORIAL

JOZ verandert de wereld van de veehouder JOZ, specialist in stalreiniging, staat aan de vooravond van een belangrijke periode van innovatie en verbetering. Net als 65 jaar geleden toen het Westwoudse bedrijf geschiedenis schreef met de introductie van het allereerste mestafvoersysteem. ‘JOZ transformeert zich de komende tijd van een productiegeoriënteerd naar een kennisgeoriënteerd bedrijf. Wij werken aan een hogere intelligentie van onze producten, processen en organisatie’, aldus Rick Elling, algemeen directeur. En dat heeft grote gevolgen voor de moderne veehouder.

JOZ komt met een nieuw portfolio aan slimme, mobiele robots voor in de stal.

Daarnaast wordt de serviceverlening een zaak van coachen en ontzorgen. Zowel de veehouder als de dealer gaan profiteren van het nieuwe Coach & Care programma van JOZ. Binnen dit programma komt de nadruk te liggen op preventie. ‘Een storing is voor een veehouder een regelrechte ramp’, licht Elling toe. ‘Alle processen in de stal moeten vlekkeloos verlopen, dag en nacht. Dan is het van veel waarde dat onze moderne technologie een storing al signaleert voordat die zich echt heeft aangediend.’

Naast de veehouder wordt ook de dealer ontzorgd met het Coach & Care programma van JOZ. Elling: ‘Stel dat een dealer onderdelen vervangt bij een van onze mobiele robots, dan zorgt het systeem er in de toekomst voor dat de dealer deze onderdelen automatisch opnieuw krijgt aangeleverd. Hij hoeft dat zelf niet in de gaten te houden.’

Service wordt dus een kwestie van ontzorgen. Bovendien neemt JOZ de

HOME OF THE CLEAN STABLE

belangrijke taak op zich om de veehouder en dealer volledig te ondersteunen bij het gebruik van zijn producten. Elling geeft een voorbeeld: ‘Onze mobiele robots gaan met elkaar communiceren, zodat ze in de stal kunnen samenwerken. Dat maakt het werk voor de veehouder een stuk effectiever. De dealers kunnen onder andere ook rekenen op ondersteuning bij de planning en uitvoering van onderhoud.

JOZ wil een lerende organisatie zijn, waarin innovatie een continu proces is.

Daarvoor maakt het bedrijf dankbaar gebruik van de kennis en ervaringen van alle bij JOZ betrokken partijen, dus de veehouders, dealers en eigen medewerkers.

Als het inbrengen en implementeren van ideeën voor vernieuwingen en verbeteringen een continu proces wordt, werken de JOZ-producten en diensten altijd volgens de laatste technologie.

‘Veehouder én dier staan bij ons centraal’, zegt Elling. ‘Met onze oplossingen en diensten voor de stal behouden wij een natuurlijke omgeving van het dier en verbeteren we de efficiëntie van de

JOZ b.v.

Industrieweg 5 1617 KK Westwoud Nederland T. +31 (0)228 566 500 F. +31 (0)228 566 570 E. sales@joz.nl

veehouder. Klanttevredenheid staat op ons netvlies gebrand. Om onze klanten tevreden te houden, is het nodig dat onze producten en diensten een belangrijke en zichtbare toegevoegde waarde bieden.

Kwaliteit en duurzaamheid staan hierin voorop. Alleen als wij hierin voorop blijven lopen in de markt, kunnen we het de veehouders en dealers zo gemakkelijk mogelijk maken.’

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Bob Anthoniesse, Marketing manager.

Tel.: +31 (0)6 520 12 944, e-mail: marketing@joz.nl

Een goed voorbeeld van innovatie en verbetering.

De vernieuwde JOZ-Tech JT200 Evo blinkt uit in bedieningsgemak. Met name door de nieuwe handbediening, de J-Touch, die gebruik maakt van zowel buttons als touchscreen. (leverbaar vanaf 01-08-2014)

Mestrobots • Mestschuiven • Royal Mat • Claw Clean System

www.joz.nl VX10_p58.indd 19

12-06-14 15:54

NRM

2014

EEN

LEVEN

LANG

Wil Meulenbroeks ziet wachttermijn medicijnen als beperking voor levensduur

Omslagpunt voor senioren De oudste koe van de individuele keuring op de NRM is Dennenburg Martina 44. De Kiandochter van Wil Meulenbroeks uit Lage Mierde wordt in juli tien jaar oud. ‘Ze is er klaar voor, al krijgt ze inmiddels wel een wat ruime conditie.

Ze heeft bijna een jaar geleden gekalfd. Maar geeft desondanks nog steeds 26 à 27 kilo melk per dag’, zegt Wil Meulenbroeks. Martina heeft diverse titels van keuringen op zak en won zelfs al eens een Koe-Expo. De teller van haar levensproductie stond in de tussentijd niet stil; Martina produceerde tot nu toe bijna 90.000 kilo melk.

Meulenbroeks wil zijn koeien zo lang mogelijk aanhouden.

‘Een koe van negen jaar met een lactatiewaarde van 80 hoeft van mij niet weg, als ze maar jaarlijks afkalft. Zo’n oudere koe kan de productie van een vaars met een lactatiewaarde van 100 nog wel aan’, stelt Meulenbroeks, die met het familiebedrijf zo’n 200 koeien melkt. Vanaf een leeftijd van acht jaar insemineert hij oude koeien weer met pinkenstieren, puur vanwege het lagere afkalfrisico.

Maar ouderdom komt met gebreken, ook bij koeien. Op enig moment passen koeien niet meer in de bedrijfsvoering. ‘Veehouders zouden eigenlijk een soort graadmeter moeten hebben die het omslagpunt aangeeft waarop het niet langer inte-

ressant is een koe aan te houden. Zo’n oude koe van negen jaar moet in één keer drachtig worden, terwijl een jonge koe met hoge lactatiewaarde meer kansen verdient.’

Het huidige kengetal inseminatiewaarde geeft dat voor een deel al weer, maar is niet alom bekend. Bovendien geeft het geen antwoord op de kwestie om oude koeien wel of niet te behandelen met antibiotica. Meulenbroeks doelt hiermee op de wachttijden. ‘We laten de dierenarts wel komen voor een zieke koe, maar het lastige is dat je van tevoren moet inschatten hoe groot de kans op herstel is. Want de wachttijd voor het vlees is doorgaans zestig dagen, vroeger was dat een week. Dus als je eenmaal behandelt met antibiotica, dan is er geen weg meer terug.’

Het familiebedrijf bracht tot dusver vijf honderdtonners voort. Gemiddeld staat de levensproductie bij afvoer op 35.644 kilo melk. Maar de fokwaarde levensproductie is nog geen glashard selectiemiddel: ‘We selecteren vooral op een plus voor levensduur. Op dit moment melken we veel dochters van stieren als Curtis, Kylian en Kodak en gebruiken we stieren als Pascal, Aram, Valentino, Jotan en Artie.’

Zodra de quotering verdwenen is, stelt Meulenbroeks het vizier scherper op de productie per koe.

Wil Meulenbroeks samen met zijn zonen Dries en Rick bij de oudste NRM-deelneemster Martina 44

V E E T E E LT

VX10_VeehouderMeulenbroeks.indd 35

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

35

12-06-14 17:48

HEAVENLY GOLDEN DREAMS TL TV KI-code 76-7181 - aAa 234165

italian style

GOLDWYN x DURHAM x STORM en de NRM-actie Profiteer van is re is een grat maak kans op .

2 personen naar Italie voor

Standnr 155

ARALVICO DREAMS MINA VG86

DREAM ON De meeste internationale ranglijsten voor exterieur worden aangevoerd door Golden Dreams.

Golden Dreams dochters wonnen reeds verschillende jongveerubrieken in 2012 en domineren de vaarzenrubrieken in 2013.

Totaal exterieur 118, uier 120

SERRA FARM RUMBA VG86

EERVOLLE VERMELDING GONZAGA 2013

CERES DREAMS ROMINA VG86

RUBRIEKSWINNARES NATIONALE SHOW CREMONA 2013

MAGNOLIA GOLDEN DREAMS REGINA VG86 RESERVEKAMPIOENE JONGE KOEIEN NATIONALE SHOW CREMONA 2013

Alle Semenzoo produkten beschikbaar via:

Tel. 0598-421729/432343 ~ www.veecom.nl ~ info@veecom.nl

VX10_p36.indd 19

www.se m e n z oo. it

12-06-14 15:51

S E R IE

K A M P I O E N E N

I N

D E

K I J K E R

Op weg naar de NRM van 2014 blikt Veeteelt terug op de dertiende NRM in 2012. In de komende nummers aandacht voor de (reserve)kampioenen van toen. Wie wonnen er, hoe is het deze koeien sindsdien vergaan en gaan ze hun titel verdedigen?

TELLINGEN ESMERALDA 27

S E N I O R K A M P I O E N E

Z WA RT B O N T

Roelof Krikken: ‘Esmeralda groeide er tijdens de NRM helemaal in’ ‘Soms valt het mee, soms valt het tegen.

De NRM-titel van Esmeralda 27 was voor ons echt een grote meevaller.’ Roelof en zijn vrouw Ina Krikken uit Echten hadden hun hoop twee jaar geleden eigenlijk gevestigd op Shottlezus Esmeralda 33. ‘Esmeralda 27 was een prachtige koe qua frame, maar wel iets stug. Haar halfzus is nog iets soepeler en melktypischer, maar het lukte net niet om haar er goed voor te zetten. Dat ging bij Esmeralda 27 juist heel goed. Op vrijdagavond at ze de halve voerbak leeg. Ze groeide er tijdens de keuring helemaal in.’

Wat volgens Krikken ook hielp, is dat de Allendochter zich graag laat zien.

‘We hoefden maar een halster te pakken of ze stak haar kop al omhoog. De ene koe moet je meeslepen, de ander doet het vanzelf. Zo’n koe was Esmeralda 27.’

Was, want tot hun spijt vonden Roelof en Ina de Allendochter een half jaar na

de NRM dood in de box. ‘Waarschijnlijk een acute hartstilstand. We hadden juist tegen elkaar gezegd dat ze er nog niet zo goed voor had gestaan.’

In Echten lopen wel verschillende nakomelingen van Esmeralda 27, waaronder een drie keer gekalfde Goldwyndochter.

‘Die zou best eens in de voetsporen van haar moeder kunnen treden. Voor de NRM kalft ze net te laat, maar ik hoop haar later dit jaar mee te kunnen nemen naar de HHH-show.’ Krikken omschrijft de Goldwyndochter als een koe die van kop tot staart breed en lang is. ‘Ze is misschien nog wel extremer dan haar moeder. Ze doet een beetje Amerikaans aan; het is geen typische Goldwyndochter.’

Hoewel Esmeralda er niet meer is, zijn de Drentse veehouders op de NRM zeker weer van de partij. ‘We zijn al druk bezig met de voorbereiding. Er zijn vijf koeien aangewezen voor de NRM.’

JIMM. HOLSTEIN HENNIE 302 R E S E R V E K A M P I O E N E

S E N I O R E N

Z WA RT B O N T

John de Vries: ‘Hennie steeds fraaier bij het ouder worden’ Ze staat er goed voor. Niet voor niets is Goldwyndochter Jimm. Holstein Hennie 302 – de reservekampioene senioren op de NRM in 2012 – begin april ingeschreven met 93 punten voor exterieur. ‘Hennie 302 is gewoon een extreem aparte koe, een echte showkoe. Ze heeft heel veel uitstraling’, vindt John de Vries.

De Goldwyndochter bevindt zich in de stal in Boijl in goed gezelschap. In totaal heeft De Vries, die dit jaar niet deelneemt aan de NRM, op dit moment 23 excellente koeien, waarvan Hennie 302 met 93 punten de hoogst ingeschrevene is. Ze evenaart daarmee de score van haar vroegere stalgenoten Jaan B579 (v.

Buk-Val) en Lena 3 (v. Bookie). ‘Hennie 302 is zo’n koe die bij het ouder worden steeds fraaier wordt. Als vaars heb ik haar niet eens meegenomen naar keuringen’, aldus De Vries.

De Friese melkveehouder benadrukt dat

hij niet alleen blij wordt van showkoeien. ‘Ik geniet net zo goed van koeien die veel melk geven, goed in elkaar steken en prima in mijn bedrijfssysteem passen.

Ik kijk vooral naar de kwaliteiten van een koe, niet naar de tekortkomingen.’

Behalve fraai is Hennie 302 ook productief. De Goldwyndochter, van wie De Vries een met 91 punten ingeschreven Mr Samuelodochter heeft, werkt momenteel aan haar vierde lactatie. ‘Tijdens de eerste melkcontrole gaf ze alweer 68 liter melk. Ze wordt voorspeld op een lijst van ruim 16.000 kilo melk in 305 dagen.’ Haar lopende levenstotaal ligt op 65.816 kg melk met 4,25% vet en 3,48% eiwit. ‘Ik wacht nog even met insemineren. Ik probeer door goed naar een koe te kijken in te schatten hoe ze er negen maanden later uitziet. Als ik haar nu zou insemineren, heeft ze rond het kalven te weinig conditie.’

V E E T E E LT

VX10_kampioen in de kijker.indd 37

J U NI

1 / 2

2 0 1 4

37

12-06-14 17:03

T H E M A B I J E E N K O M S T

Uitstoot CO2 van Europese soja niet lager dan van Zuid-Amerikaanse soja

Europese soja kan zich nog lang niet onderscheiden Op dit moment bestaan er nog weinig alternatieve eiwitbronnen met een lagere CO2-voetafdruk dan Zuid-Amerikaanse soja. En het is maar de vraag of in Nederland geteelde soja echt een bijdrage levert aan het verlagen van de carbon footprint, laat staan of het een rendabele teelt is, zo bleek tijdens een themamiddag van Feed4Foodure. tekst Tijmen van Zessen

voor een akkerbouwer niet interessant om soja te telen.

Van Krimpen ondersteunde zijn resultaten met een doorrekening van Agrifirm. Daaruit blijkt dat het volledig telen van de eigen sojabehoefte, bij de huidige opbrengsten (2,3 ton soja per hectare) neerkomt op een benodigd areaal van 1.000.000 hectare.

In dit geval zou Europa zelfvoorzienend zijn in soja. ‘Het gevolg is dat we dan minder andere gewassen telen. Stel dat we in Europa minder mais gaan telen en mais importeren uit Noord-Amerika, dan is er per saldo 280.000 hectare meer land nodig. Het is dus allemaal nog niet zo simpel.’

Grotere volumes nodig

Marinus

Ruud

Herman

van Krimpen:

Tijssens:

de Boer:

‘Meer aandacht

nodig voor

ooit zelfvoorzienend

je drogen, dat kost

veredeling van de

kunnen zijn met de

veel energie en dus

sojateelt’

eigen sojateelt’

CO2-uitstoot’

4Foodure, gingen diverse onderzoekers in op de huidige stand van zaken van alternatieve eiwitbronnen.

Wageningen UR had de gevolgen van sojavervanging in varkensvoer voor een aantal scenario’s doorgerekend.

‘Dierlijk eiwit en Europese sojaschroot bieden het meeste perspectief. Maar voordat de uitstoot van CO2 van soja uit Europa echt gunstiger is dan

die van Zuid-Amerikaanse soja zullen de opbrengsten per hectare moeten stijgen.

Er is meer aandacht nodig voor veredeling en verbetering van de teeltomstandigheden’, vertelde onderzoeker Marinus van Krimpen.

Daarnaast moet het financiële saldo van een eiwithoudend gewas kunnen concurreren met andere akkerbouwgewassen. Anders is het

H

oewel nog maar twintig procent van de ZuidAmerikaanse soja Europa als bestemming heeft, staat het vervangen van soja uit Latijns-Amerika hoog op de agenda van de veehouderijsector. Want de ecologische voetafdruk – in het Engels de carbon footprint – van deze soja is fors. In Wageningen, tijdens een themamiddag van het onderzoeksproject Feed-

38

‘Ik vraag me af of we ‘Insecteneiwit moet

V E E T E E LT

JUNI

VX10_symp eiwitbronnen en bloempjes.indd 38

1/2

Pas bij een opbrengst van 3,1 ton soja per hectare blijft het landgebruik volgens de berekeningen gelijk. Agrifirm schat in dat die opbrengsten genetisch gezien wel haalbaar zijn. ‘Wij zien elk jaar een verhoging van 0,1 ton per hectare. Maar op dit moment komen telers nog vijfhonderd tot zevenhonderd euro per hectare te kort om rendabel soja te kunnen telen’, vertelde Ruud Tijssens namens Agrifirm.

Het bedrijf investeert al een aantal jaar in het telen van soja in Nederland. Vorig jaar werd op Nederlandse bodem dertig hectare soja geteeld, dit jaar is dat gestegen tot 130 hectare. Een flinke stijging, maar nog steeds geen groot areaal. Voor een rendabele teelt zijn echter grotere volumes nodig, stelde Tijssens. ’Ik vraag me wel af of we ooit volledig zelfvoorzienend

2014

12-06-14 17:37

K O E I E N B L O E M P J E S

kunnen zijn met de eigen sojateelt. De vervanging van alle soja-import lijkt me niet haalbaar, of pas op zeer lange termijn.’

Energie om te drogen Wageningen rekende meer scenario’s door dan die van Europese soja en dierlijk eiwit. Onderzoeker Herman de Boer keek bijvoorbeeld ook naar insecten (meelwormen), zonnebloemschroot, DDGS (een restproduct van de bioethanolproductie) en algeneiwit. Insecten en algen hebben een vergelijkbaar ruweiwitgehalte als soja. Bovendien zijn insecten in staat om laagwaardig eiwit om te zetten in hoogwaardig eiwit en het landgebruik is een factor vijftien lager dan bij soja.

‘Om de eiwitten uit insecten en algen in mengvoer te kunnen verwerken, is het echter noodzakelijk om te drogen.

Insecteneiwit moet je bijvoorbeeld drogen van 41 procent droge stof naar 88 procent droge stof. Dat kost veel energie en daardoor komt de CO2uitstoot boven die van ZuidAmerikaanse soja uit.’ Voor de verwerking van DDGS geldt hetzelfde.

Janus Scheepers, melkveehouder met nieuwe stal te Heeze: ‘Kijk eens hoe gemakkelijk zo’n koe opstaat, ook in de rij aan de kant. Daar kan geen wei tegenop.’ (NO)

‘We willen verder groeien in omvang. Dat is hier in Twente niet altijd even gemakkelijk. Het landschap is kleinschalig. Maar desnoods leg ik een koeientunneltje aan: weidegang is belangrijk voor het maatschappelijk draagvlak.’ (mk)

Laan van Staalduinen, directeur LEI Wageningen: ‘Om koeien melk te laten geven moeten er kalveren worden geboren. De kalfjes worden gezien als een bijproduct van de melkveehouderij. Kalfjes grootbrengen is een vak apart en vergt specifieke kennis.’ (Bv)

Meine Siebenga, melkveehouder te Lelystad: ‘Het zou mij niet verbazen als we over pakweg twintig jaar geen koe meer insemineren.

Embryo’s, gesekst en natuurlijk DNA-getest, hebben dat dan helemaal overgenomen. Dat vraagt dan wel om embryo’s van stoutmoedige paringen: extreem in één richting, dan bereik je een nog snellere vooruitgang.’ (Cm)

‘Kijk, je hebt heel veel verschillende mousserende wijnen, maar er is maar één champagne.

Dat is precies de richting die we ook op moeten met onze melk: die moet uitgroeien tot een uniek streekproduct voor heel de wereld.’ (mk)

‘De Nederlandse melkveehouderij heeft zich tot voor kort vrij goed kunnen ontwikkelen dankzij het positieve imago van de koe, bijvoorbeeld als stoffering van het landschap.

Dat wordt minder. Wie goed luistert naar de signalen van de zuivelindustrie en geluiden van maatschappelijke organisaties, weet wat er in de maatschappij speelt.’ (NO)

Jeroen van Maanen, melkveehouder te Zeewolde: ‘Buiten de ring kennen de meeste juryleden het belang van niet te grote, uitgebalan-

Klaas Kooistra, melkveehouder en -transporteur te Midwolde:

Herman Wijffels, voormalig hoofddirecteur Rabobank:

Teun Wientjes, melkveehouder te Oploo:

Jan Cees Vogelaar, melkveehouder te Lelystad:

zit nog een blinde vlek. Dat moet anders.’ (Bv)

‘Vee houden is van vee houden, in vee handelen of vee vervoeren is een levenswijze. Werken met vee is werken met passie.’

(LC)

Jan Koks, melkveehouder te Nutter:

Insecten en algen De Boer zag wel perspectieven in het vers verwerken van insecten of in droogtechnieken die weinig energie kosten. De carbon footprint van algen komt bij toepassing van de meest energiezuinige technieken in de buurt van soja. ‘Maar dan reken ik met fors optimistische aannames en tel ik alleen de drogingsenergie.’

Tijdens de afsluitende discussie wees onderzoeker Gert van Duinkerken erop alternatieve eiwitbronnen niet te snel af te schrijven. Op lange termijn zijn er kansen om efficiënter (in grotere volumes) te werken. Vanuit de zaal kregen de onderzoekers nog een tip: kijk bij alternatieve eiwitbronnen ook naar de gevolgen op wereldwijd niveau.

Nederland is geen eiland. l

ceerde koeien met voorhand.

Eenmaal in de ring valt de keus toch vaak weer op de scherpe schot vanwege zijn upstanding, uiterlijke melkrijkheid, open, diepe rib of achteruierhoogte.’ (Bo)

Stef Beunk, importeur fleckviehsperma:

‘We moeten de omvang van de melkveestapel niet op slot zetten. Ik zie daar ruimte voor verdere groei. Maar we moeten niet de kant opgaan van de intensieve melkveehouderij. De koe hoort in de wei.’ (Bo)

Gerard Scheepens, directeur KI Samen: ‘Veehouders willen de koeien niet te groot, want grote koeien geven veel problemen. En dat is juist iets wat men niet wil. De beste koeien zijn degene die men niet ziet, alleen in de melkstal.’ (HI)

Rob Schouten, columnist: ‘Beroemd is het affiche van een extatisch en profetisch ten hemel kijkende naakte vrouw, geposteerd voor een belangstellende koe, waarmee de PSP begin jaren zeventig stemmen trachtte te trekken. Hollandse erotiek en daar hoort de koe bij.’ (Tr)

‘Als je een elegante holstein wilt, moet je niet met fleckvieh beginnen. Kijk naar de natuur.

Elk vrouwelijk dier in de natuur heeft een hellend kruis, ze moet haar jong snel ter wereld brengen, anders gaat ze dood. Een oplopend kruis is er alleen om een hoge achteruier beter te laten zien.’ (Mm)

Ep Hartman, adviseur Accon AVM:

Jan van Weperen, melkveehouder met nieuwe stal te Oosterwolde:

‘De meeste melkveehouders weten van hun koeien alles op twee cijfers achter de komma nauwkeurig. Van de grond is vaak heel weinig bekend. Daar

‘Voorheen schuifelde een deel van de koeien voorzichtigjes uit angst om te vallen. Nu lopen ze weer met lange passen, vol zelfvertrouwen.’ (LC)

Bronnen: Nieuwe Oogst (NO), melk (mk), Boerderij vandaag (Bv), CRV magazine (Cm), Melkvee Magazine (Mm), Boerderij (Bo), Leeuwarder Courant (LC), Holstein International (HI), Trouw (Tr) V E E T E E LT

VX10_symp eiwitbronnen en bloempjes.indd 39

J U NI

1 / 2

2 0 1 4

39

12-06-14 17:37

NRM

VOORBESCHOUWING

2014

ROODBONT

Classic voor de derde keer op rij hofleverancier op roodbontkeuring NRM

Wie volgt Marie op? jong

Rubriek 12

(geboren november 2011-maart 2012)

naam koe

vader

m.vader

eigenaar, woonplaats

Barendonk Wilma 300

Mr Savage

Zabing

Barendonk Holstein, Beers (N.Br.)

Stouwdamshof Jacoba 93

ACDC

Stadel

fam. Van ‘t Hof, Oosterwolde (Gld.)

Bonhill Warsa 81

Kylian

Classic

W. J. J. G. Bongers, Kessel (L.)

Soetten Botter Paris 3

Jotan

Rustler

R. en F. R. Jonkers-Meijer, Dwingeloo (Dr.)

Caudumer Hinke 220

Mr Savage

Mr Burns

mts. S. H. en T. Haytema-de Groot, Koudum (Fr.)

Oelhorst Coba 312

Infrarouge

Mr Burns

mts. F., H. en A. Luttikhedde-ten Zeldam, Ambt Delden (Ov.)

JU Liza 410

Savard

Classic

De Tienmorgen Holsteins, Beers (N.Br.)

Heizenhof Lotje 26

Pleasure

Classic

C. F. J. M. Timmermans, Moergestel (N.Br.)

Huntje Holstein Anemoon 66 Burgos

Kylian

J. H. Oudenampsen, Laren (Gld.)

Sabina 50

Acme

Dominator

vof Schrijver, Terwolde (Gld.)

Hermien 213

Jotan

Savard

J. Reijlink-Boomkamp, Markelo (Ov.)

Zeedieker Mon-Chri 20

Jotan

Bacculum

E. Korenberg, Genemuiden (Ov.)

Schreur Caralie

Zambrano

Lawn Boy

H. W., H. W. en D. W. Reurslag-Boezewinkel, Laren (Gld.)

Bons-Holsteins Aaltje 106

Rustler

Red Marker Bons-Holsteins, Ottoland (Z.H.)

jong

Rubriek 13

(geboren maart 2011-oktober 2011)

Barendonk Emma 222

Pleasure

Classic

Barendonk Holstein, Beers (N.Br.)

Antje 85

Classic

Blitz

F. J., G. H. en D. Ordelman-Greutink, Gelselaar (Gld.)

Barendonk Emma 220

Jotan

Classic

Barendonk Holstein, Beers (N.Br.)

Corrie 38

Brooklyn

Canvas

W. van Wijhe, Oosterwolde (Gld.)

Geertje 409

Secure

Talent

J. H. Oudenampsen/mts. Veneklaas Slots, Laren/Zeijerv.

Huntje Holstein Ampel 372 Secure

Kian

J. H. Oudenampsen, Laren (Gld.)

Big Boukje 305

Andy

Stadel

mts. J. W. en I. M. Knoef-Hendriksen, Geesteren (Ov.)

Wiesje 94

Tumult

Taco

mts. J. en E. Bom-Borkent, Vriezenveen (Ov.)

Annie 131

Tumult

Blickpoint

vof Pellikaan-de Jong, Meerkerk (Z.H.)

Dol’s Mitzi 2

Fidelity

Rustler

mts. J. A., F. J. en W. Eggerink-Zandvoort, Wierden (Ov.)

IJlster Tilly 5

Jerudo

Canvas

mts. Van der Gaast, IJlst (Fr.)

Willem’s Hoeve Rita 742

Jerudo

Mr Burns

fa. D. de Jong en zn., Buren (Gld.)

Bert

mts. Overkempe, Wijhe (Ov.)

De Kattenbelt Rozanna 681 Kian

midden

40

Rubriek 14

(geboren juni 2010-mei 2011)

Barendonk Emma 217

Curtis

Stadel

Barendonk Holstein, Beers (N.Br.)

Hiltje 388

Leonard

Pickel

mts. K. P. en L. Reitsma-Kloosterman, Broeksterwoude (Fr.)

Jipsing Rieka 49

Elson

Red Rock

R. Zwart, Amersfoort (U.)

Granada 18

Redwood

Ranglo

mts. G. en J. J. Meijerink-Baltes, Holten (Ov.)

Sabina 44

Curtis

Dominator

vof Schrijver, Terwolde (Gld.)

Barendonk Wilma 273

Jotan

Classic

Barendonk Holstein, Beers (N.Br.)

Jannie 133

Burnstyn

Snello

S., G., R. en B. Engelen, Grashoek (L.)

Riverland Corrie 153

Absolute

Werner

mts. J. en H. v.d. Bighelaar-v.d. Vleut, Velddriel (Gld.)

Caudumer Hinke 166

Fidelity

Burns

mts. S. H. en T. Haytema-de Groot, Koudum (Fr.)

Stoks Gertruida 23

Maximus

Trademark

Stoks Holsteins, Nederweert Eind (L.)

Heerenbrink Jenny 205

Jotan

Kian

mts. J. en G. Steegink-van den Berg, Okkenbroek (Ov.)

Els 286

Burnstyn

Incas

H. J. J. B. Arendsen Raedt, Barchem (Gld.)

Glinzer Beatrix 52

Jotan

Taco

mts. J. T. en B. Vos-van der Schoor, Godlinze (Gr.)

JU Lonia 154

Tequila

Stadel

J. Uenk, Nijbroek (Gld.)

Zo’n 75 roodbonten maken op zaterdag 28 juni uit wie Brook Marie 61 opvolgt. Wordt het een van haar vele halfzussen, zoals de algemeen kampioene van 2010, J&G Trilux 18, of komt de kampioene uit onverwachte hoek? In Veeteelt alvast een kennismaking met de NRM-kandidaten.

Drie op een rij voor Classic naam stier

(klein)dochters

vader Poos Stadel Classic Jotan Savard Apina Curtis Plattery Sam Incas Kian Huijben Red Tequila

13 7 6 3 3 3 3

moedersvader Poos Stadel Classic Stadel Taco Lightning rf Kian Dudoc Mr Burns

15 7 7 4 3 3

Tabel 1 – Invloedrijke (moeders-) vaders zwartbontkeuring

Met dertien roodbonte – en vier zwartbonte – dochters in de catalogus is Poos Stadel Classic opnieuw de best vertegenwoordigde roodbontstier op de NRM. De Stadelzoon is al drie edities lang hofleverancier en leverde de afgelopen twee edities de algemeen kampioene. Dit keer is zijn dochter Brook Marie 61 – de algemeen kampioene van 2012 – niet van de partij, maar wel de vier jaar geleden tot algemeen kampioene gekroonde J&G Trilux 18.

Als vaderdier komt Jotan het dichtst in de buurt. De Jordanzoon debuteert in de lijst met invloedrijke vaderdieren.

Bons-Holsteins Aaltje 93 is een van de deelnemende Savarddochters

V EVE ET EE TE EL ET L TJ A JNUUNAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX10_NRM_Roodbont.indd 40

17-06-14 09:01

Kan J&G Trilux 18 haar succes van 2010 evenaren?

Vier jaar na het veroveren van het algemeen kampioenschap op de NRM is J&G Trilux 18 er opnieuw bij. De acht jaar oude Classicdochter staat er volgens Jan en Gerrie Hoegen goed voor. ‘Ze ziet er eigenlijk nog hetzelfde uit als vier jaar geleden, ze is alleen iets uitgezwaard’, geeft Jan Hoegen aan. ‘Ze heeft nog steeds veel kracht en een fraaie uier.’

Na de laatste NRM verhuisden de Gelderse melkveehouders van Garderen naar Ermelo. In haar nieuwe stal aardde Trilux meteen goed. ‘Ze heeft weinig last gehad van de overgang. Sowieso zijn de boxen iets ruimer en hebben we bredere looppaden, dat scheelt natuurlijk ook.’

Een speciaal rantsoen krijgt de NRM-deelneemster niet en overdag gaat ze gewoon met haar stalgenoten mee het land in, maar ’s avonds doet Hoegen haar in een strohok. ‘Dan kan ze een uurtje of acht languit’, zegt hij met een lach. ‘We doen dat sinds haar laatste kalving in januari. Ze is nog zo goed, het zou toch mooi zijn om het succes van vier jaar geleden te evenaren? Dan wil je niet het risico lopen dat ze in de stal bijvoorbeeld een por van een andere koe krijgt.’

Trilux is de op twee na oudste roodbonte in de catalogus. Ze wordt op de NRM vergezeld door stalgenote J&G Redspot 48, een zwartbonte Fictiondochter uit de Redspotfamilie.

Oud-NRM-kampioene J&G Trilux 18, nog steeds een krachtpatser

midden

Rubriek 15

Stouwdamshof Jacoba 83 Wilhelmina 472 Wilma 41 Barendonk Brasilera 12 Anette 85 Bigrit Toos 62 Brook Marie 62 Arkman Marionette 1 D.O.W. Neeltje 35 Erve Boershuis Ria 585 Holbra Ella 1 Grashoek Blutchen 51

oud

fam. Van ‘t Hof, Oosterwolde (Gld.) T. van Dijk, Giessenburg (Z.H.) mts. R. en H. Huitema, Gauw (Fr.) Barendonk Holstein, Beers (N.Br.) A. J. en J. J. Heilersig-Roelofsen, Markelo (Ov.) R. Achterberg, Doorn (U.) B. A. en S. J. M. Kampkuiper-Sand, Almelo (Ov.) mts. H. J. en J. Puttenstein, Kamperveen (Ov.) mts. J., J. en A. Arkink, Bornerbroek (Ov.) W. van der Waaij, Vaassen (Gld.) H. J. Hammink jr, Almelo (Ov.) mts. G. J. en A. W. Holmer-Hesselink, Laren (Gld.) S., G., R. en B. Engelen, Grashoek (L.)

Rubriek 16 (geboren september 2007-mei 2009)

Bons-Holsteins Aaltje 93 Chrisje 48 Glinzer Gerie 129 Annie 165 Grashoek Maria 4 Gansey’s Clara 10 Bossink Joke 30 Moerhoeve Marina 238 Zeedieker Roseanna G. N. Altitude Red 0762 Grashoek Liza 386 P Incas Odeline Geesje 100 Tienmorgen Liza 387 Barendonk Emma 192 Bonhill Warsi 58 Daatje

oud

(geboren augustus 2009-maart 2010)

Curtis Classic Savard Distrigene Zabing Amaranto Classic Taco Savard Classic Supreme Taco Tequila Taco Savard Taco Tequila Classic September Storm Classic Mr Red Talent Konvoy Savard Elayo Norwin Lenox

Savard Incas Blitz Classic Warsteiner Sundance Incas Classic Advent Lichtblick Talent Incas Classic Elayo Classic Metallica Classic

Classic Mr Sam Lightfoot Puntdroad Classic Stadel Classic Tribute Sept. Storm Durham Classic Rubin Faber Classic Lentini Lightning Kian

Bons-Holsteins, Ottoland (Z.H.) B. G. te Selle, Winterswijk Ratum (Gld.) mts. J. T. en B. Vos-van der Schoor, Godlinze (Gr.) H. J. en G. Pinkert-Burgers, Markelo (Ov.) S., G., R. en B. Engelen, Grashoek (L.) mts. Menkveld-de Haan, Zeewolde (Fl.) mts. J., G. en J. van der Kolk-ter Harmsel, Wierden (Ov.) vof Van der Aa, Sint-Michielsgestel (N.Br.) J. Wijnker, Avenhorn (N.H.) H. J. J. H. en S. A. B. Gijmink, Nieuwlande (Dr.) S., G., R. en B. Engelen, Grashoek (L.) mts. J. A., F. J. en W. Eggerink-Zandvoort, Wierden (Ov.) vof Groot Nieuwenhuizen, Woudenberg (U.) J. Uenk, Nijbroek (Gld.) Barendonk Holstein, Beers (N.Br.) W. J. J. G. Bongers, Kessel (L.) vof Simons-Schoenmaker, Vught (N.Br.)

Rubriek17 (geboren juli 2004-augustus 2007)

Doortje 3991 Stouwdamshof Malve 133 Johanna 18 Bossink Miranda 77 Willie 377 Jannie Reiertjeshoeve Geertje 407 Maartje Bonhill Warsa 45 Catharina 68 Gasthuis Konvoy Suzanne Barendonk Wilma 208 Sabina 26 J&G Trilux 18 OV Nueva Dennenburg Martina 44

Classic Lightning Stouwdamsh. 274 Taco Jorden Rubens Dominator Bonfire Classic Tulip Indigo Govert Talent Ferdi 2 Red Roulette Daan Classic Lucky Leo Kian Stadel Konvoy Stadel Classic Tulip Classic Lightning Classic Rubens Sputnic Lightning Kian Vicktor

J. de Groot, Zalk (Ov.) fam. Van ‘t Hof, Oosterwolde (Gld.) mts. W. F. en G. H. J. Steegink-Boode, Holten (Ov.) mts. J., G. en J. van der Kolk-ter Harmsel, Wierden (Ov.) B. A. en S. J. M. Kampkuiper-Sand, Almelo (Ov.) Henricus Hoeve, Beneden Leeuwen (Gld.) mts. J. en L. J. de Haan, Beerta (Gr.) mts. Harkink-Sleumer, Lochem (Gld.) W. J. J. G. Bongers, Kessel (L.) J. D. M. van Zetten, Kesteren (Gld.) A. en J. van Buuren, Leerbroek (Z.H.) Barendonk Holstein, Beers (N.Br.) vof Schrijver, Terwolde (Gld.) J. en G. Hoegen-Van Leeuwen, Ermelo (Gld.) M. G. J. Nieuwenhuis, Klarenbeek (Gld.) W. en M. Meulenbroeks, Lage Mierde (N.Br.)

Gasthuis Konvoy Suzanne voor de derde keer op de NRM Al voor de derde keer op rij maken Arie en Jeroen van Buuren uit Leerbroek zich op om met Gasthuis Konvoy Suzanne naar de NRM te gaan. Op haar eerste NRM in 2010 eindigde de Konvoydochter in haar rubriek in de middenmoot, terwijl ze twee jaar geleden doordrong tot de finale in de seniorenklasse.

De bijna acht jaar oude Suzanne is een geroutineerde keuringsganger. ‘Ze is al drie keer achter elkaar kampioene geweest op de fokveedag in Hoornaar, zodat we de wisselbeker definitief mee naar huis mochten nemen. Maar hoe vaak ze ook meegeweest is, in de ring is ze zenuwachtig en lastig voor te bren-

gen’, vertelt Arie van Buuren, die de vijfdekalfs Konvoydochter roemt om haar totaalbeeld en de perfecte uier. Voor de komende NRM maakt hij zich geen al te grote illusies. ‘Suzanne heeft al tien maanden geleden gekalfd. Het is de vraag of we haar uier vol genoeg krijgen.

Sowieso is ze meer een gehaltekoe dan een melkkoe. In een van haar lijsten haalde ze vier procent eiwit.’

Suzanne kan bogen op een bijzondere afstamming. Haar met 88 punten ingeschreven moeder – twaalf jaar oud en nog altijd aanwezig – is een dochter van Stadel, maar verderop in de stamboom prijken ook holsteinstieren, fh-stieren

en een mrij-stier als Tonia 210 Berend.

‘Suzanne heeft nog zes procent mrijbloed’, weet Van Buuren.

De Konvoydochter is zelf nu drachtig van een brownswiss-stier. Waarom insemineert Van Buuren haar met brown swiss? ‘Suzanne is dan wel met 90 punten ingeschreven, maar voor beenwerk heeft ze 88 punten. Met brown swiss proberen we ook de benen naar 90 punten te brengen. Bovendien scoren onze brownswisskoeien prima voor exterieur.

Van de negentien koeien met een bloedvoering van minimaal vijftig procent brown swiss hebben er tien minstens 85 punten.’

V E E T E E LT

VX10_NRM_Roodbont.indd 41

J U N I

1 / 2

2 0 1 4 0

41

17-06-14 13:21

42

VVEEEETTEEEELLTT J JAUNNUI A 1R /I 2 1 2/ 0 2 1 24 0 0 9

VX10_p42.indd 42

17-06-14 10:04

NRM

2014

EEN

LEVEN

LANG

Catrinus Deinum ziet grote bedrijven sneller afscheid nemen van oude koe

Wikken en wegen bij afvoer Hij doet het niet vanwege een directe link met levensduur, maar wel om in één generatie weer balans terug te brengen in een koe. Catrinus Deinum uit Veenwouden kruist zijn koeien incidenteel in met brown swiss. BICC Christina (v. Etvei) is zo’n kruisling. Ze is vijfdekalfs en gaat net als vier jaar geleden naar de NRM, voor de kruislinggroep van GGI. ‘Ik zet brown swiss vooral in op koeien waar iets aan mankeert. Bijvoorbeeld op een koe met slechte benen of extreem lage gehalten. De koeien van het brownswissras passen wat formaat betreft het best bij de holsteinkoe. Met het oog op de maatvoering in de stal vind ik dat een belangrijk gegeven.’

Catrinus Deinum nam in 2013 een nieuwe serrestal in gebruik. Een comfortabele huisvesting noemt hij een voorwaarde om koeien ouder te laten worden. ‘De koeien hebben nu meer licht, lucht en ruimte. Ik verwacht dat de productie bij afvoer zal stijgen van 25.000 naar 30.000 kilo melk.’

Door schaalvergroting in de melkveehouderij ziet Deinum in zijn algemeenheid een behoefte aan meer probleemloze koeien. Betekent dat ook automatisch minder behoefte aan een oude koe? ‘Op een groter bedrijf geef je individuele koeien

wel minder kans. Een koe mag niet opvallen. Je wilt haar eigenlijk alleen tegenkomen met insemineren, droogzetten en met afkalven, want arbeid is op grotere bedrijven vaak de beperkende factor. Wij melken inmiddels 180 koeien. Als een koe echt acuut iets mankeert, ben ik al gauw geneigd om afscheid te nemen.’ De lange wachttijden voor medicijnen zijn volgens Deinum niet bevorderlijk voor de levensduur van een koe. ‘Bij een wachttijd van zestig dagen moet je wel heel zeker zijn van herstel. Ik wil een dier niet eindeloos laten lijden vanwege een wachttermijn. Een koe die ernstig ziek is, wordt eerder geëuthanaseerd dan in het verleden.’

Tot dusver wisten vijf koeien de grens van honderd ton melk te passeren. Deinum stelt geen keiharde grens in het aantal inseminaties per koe. ‘Ik heb er geen moeite mee een koe vier of vijf keer te insemineren. Als ze verder maar gezond is, goed van bouw, benen en melkbaarheid. Het bepalen van het optimale afvoermoment blijft een complex geheel. Er zijn allerlei cijfers, maar elke koe heeft weer een eigen verhaal. Het afvoeren van een koe blijft een afweging tussen productie, celgetal, drachtig zijn en algehele conditie.’

Catrinus Deinum: ‘Het optimale afvoermoment bepalen blijft complex‘

V E E T E E LT

VX10_NRM-Deinum.indd 43

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

43

16-06-14 15:13

D I E R G E Z O N D H E I D

Gezondheidsdienst voor Dieren geeft tankmelkabonnement uiergezondheid opwaardering met unieke onverdachtstatus voor mastitiskiemen

Staphylococcus aureus onverdacht via tankmelk De nieuwe onverdachtstatus voor Staphylococcus aureus is voor melkveehouders een extra impuls om de uiergezondheid aan te pakken. Melkveebedrijven waar de kiem geen problemen geeft, hebben de beste resultaten met selectief droogzetten. tekst Ivonne Stienezen

H

et abonnement Tankmelkuiergezondheid (TMU) van de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) bestaat al een aantal jaren: melkveehouders laten voor 360 euro hun tankmelk tien keer per jaar onderzoeken op verschillende mastitiskiemen.

Gekoppeld aan de resultaten van dit TMU introduceert de GD nu een onverdachtstatus voor Staphylococcus aureus (S. aureus). ‘Het is de eerste diergezondheidsstatus op het gebied van uiergezondheid. Hiermee willen we de bewustwording bij de veehouders vergroten om specifieke kiemen aan te pakken’, legt Jantijn Swinkels uit. De dierenarts en uiergezondheidsdeskundige van de GD vervolgt met de voordelen van die onverdachtstatus voor de melkveehouder. ‘De

status is vooral een erkenning van een goede uiergezondheid.’ Een goede status voor S. aureus gaat vaak samen met een laag tankcelgetal. ‘Dat is natuurlijk al een beloning op zich’, stelt Swinkels.

‘Bovendien merken veehouders die geen probleem hebben met S. aureus dat selectief droogzetten beter werkt, beter dan op bedrijven met S. aureus.’

Uiteindelijk leiden deze voordelen tot een hogere melkproductie, een lagere afvoer voor uiergezondheid en een hogere levensproductie. ‘En een goede status voor S. aureus zorgt voor meer werkplezier door minder mastitisgevallen.’

Zes procent voldoet aan eisen Deelnemers aan het TMU-abonnement krijgen de status voor S. aureus automa-

tisch als zij hiervoor in aanmerking komen op basis van het puntensysteem dat gekoppeld is aan de uitslag. Bij geen of weinig S. aureus in de melk telt de uitslag 0 punten, bij 10 tot 100 kolonievormende eenheden telt die 2 punten en bij meer dan 100 kolonievormende eenheden telt de uitslag 3 punten. De status S. aureusonverdacht wordt toegekend als op jaarbasis minimaal zeven van de tien uitslagen 0 punten hebben gekregen. Bij de overige drie uitslagen mogen in totaal maximaal 6 punten zijn toegekend. Op dit moment voldoet 6 procent van de deelnemers van het TMU aan de vereisten om die status te krijgen.

Aan het verlies van de status zijn geen consequenties gekoppeld. Wel krijgt de veehouder bericht en advies hoe de status weer is terug te winnen.

Slechte genezing Van alle monsters die in 2013 zijn onderzocht voor het TMU, heeft 72 procent 2 punten of meer voor S. aureus. Vaak zijn dat subklinische besmettingen, de veehouder heeft dan nog niets gemerkt aan de koeien. Maar het is meestal wel een voorbode van een klinische mastitis.

S. aureus is een lastige bacterie om te be-

Veestapel van Van Nes al vijf jaar onverdacht van S. Aureus Het eerste certificaat voor de onverdachtstatus voor S. aureus wordt op de NRM officieel uitgereikt aan Jan Jaap van Nes (36). De veehouder uit Dwingeloo scoort al vijf jaar lang bij elk tankmelkonderzoek nul punten voor S. aureus, een unieke prestatie. ‘Ik heb geen geheim’, vertelt de veehouder. Maar hij blijkt wel heel secuur te werken op het gebied van uiergezondheid. ‘Ik melk onze 130 koeien met melkershandschoenen, gebruik één doek per koe en dip alle koeien.’

In het tanklokaal ligt een map met het melkprotocol. Daarin staat onder meer een uitleg van de pootbandjes: rood bete-

44

kent ‘koe uithouden’, geel is voor een driespeen, groen voor een verdachte koe.

Verdachte koeien krijgen eerst een behandeling met uiermint. Is de situatie bij de volgende melking verslechterd, dan volgt een antibioticumbehandeling.

De dierenarts is voor Van Nes een belangrijke sparringpartner. ‘We versterken elkaar in de aanpak van mastitis.’

Tijdens de tweewekelijkse bezoeken bespreken ze de mpr-resultaten. Van koeien met een verhoogd celgetal laat Van Nes een melkmonster bacteriologisch onderzoeken.

Dat deze aanpak werkt, blijkt ook uit het aantal mastitisgevallen. Dit kalenderjaar

heeft Van Nes twee of drie koeien behandeld voor mastitis.

VVEEEETTEEEELLTT J JAUNNUI A 1R /I 2 1 2/ 0 2 1 24 0 0 9

VX10_aureus.indd 44

17-06-14 13:43

K O E PA D

Bij de oprichting van het nieuwe NRS in 1984 werd niet een van de landelijk bekende prominenten voorzitter, maar de pas 35-jarige Henk Los uit Zwammerdam. De nieuwe voorzitter beloofde dat het nieuwe NRS lijnen uit zou zetten voor een breder werkterrein. Voor de instelling van een nationale databank voor rundvee bijvoorbeeld.

Ook stimuleerde Los, die later een boerderij bij Zeewolde betrok, de samenwerking binnen de ki-organisaties. Toen hij werd benoemd als topman bij Holland Genetics, nam hij in 1991 afscheid als NRS-voorzitter.

Fundamentele verschillen van inzicht over de toekomst met regionale bestuurders leidden in 1993 tot het gedwongen vertrek van Los, hoewel slechts vijf jaar later de fusie

Het tankmelkmonster door de RMO-chauffeur is de basis voor de onverdachtstatus S. aureus

handelen, omdat de infectie meestal niet volledig geneest. ‘Zo’n dertig procent van de koeien met een S. aureusinfectie in de lactatie is echt genezen na behandeling. Koeien die genezen lijken, maar dat niet zijn, kunnen opnieuw koppelgenoten besmetten.’

De kiem is een gewone huidbewoner en is daardoor altijd op het bedrijf aanwezig. Daarom is het nodig om continu alert te zijn. ‘Een minder goed functionerende melkmachine kan al zorgen voor een opleving van de infectie. Het zijn vaak zaken die je zelf niet eens opFiguur 1 – Relatie tussen het percentage geïnfecteerde kwartieren met S. aureus en het aantal gevonden kolonies in de tankmelk (bron: GD)

% geïnfecteerde kwartieren met S. aureus

5 4 3 2 1 0

0

2 4 6 hoeveelheid kolonies S. aureus in tankmelk (log kve/ml)

8

merkt in de dagelijkse routine. Het tankmelkabonnement houdt dan een vinger aan de pols en geeft een seintje als er iets misgaat’, stelt Swinkels. Hij legt uit wat nodig is om S. aureus aan te pakken en zo de onverdachtstatus te behalen. ‘Deze bacterie wordt voornamelijk overgedragen tijdens het melken. De melktechniek en hygiëne tijdens het melken zijn daarin heel belangrijk. Op de meeste bedrijven gaat dit behoorlijk goed, maar er is ook nog wel wat winst te behalen.’

Ook de aanpak van geïnfecteerde koeien is belangrijk bij de bestrijding van de stafylokok. Omdat het genezingspercentage zowel tijdens de lactatie (30 procent) als na droogzetten (50-60 procent) erg laag is, is afvoer van geïnfecteerde koeien vaak de beste manier om S. aureus in de hand te houden. Via de website www.gddiergezondheid.nl/ugawijzer geeft GD advies bij de aanpak.

S. aureus is een kiem die op veel bedrijven voor problemen zorgt. De hoeveelheid aureuskiemen in de tank is goed te relateren aan het aantal kwartieren dat is besmet. Dat wil zeggen dat als er veel S. aureus in de tank is gevonden, er veel kwartieren zijn besmet (zie figuur 1). ‘Dat maakt deze bacterie juist zo geschikt voor een status’, besluit Swinkels. l

Hans Wilmink

tussen NRS en HG een feit was.

De begaafde bestuurder aanvaardde op agrarisch gebied nadien nauwelijks nieuwe functies. Maar Los moest buigen voor een slopende ziekte, zodat hij recent op 66-jarige leeftijd overleed.

Op zestigjarige leeftijd is Reinoud van Gent overleden. Van Gent werkte twintig jaar als dierenarts in Flevoland en startte begin 2010 als directeur van exportorganisatie Veepro Holland. Vanwege gezondheidsredenen moest hij deze functie eind vorig jaar neerleggen.

Hans Wilmink (61) is vorige maand gekozen als nieuwe president van de International Committee for Animal Recording (ICAR).

ICAR is een wereldwijde organisatie die zich toelegt op het opstellen van richtlijnen voor het verzamelen en certificeren van diergegevens.

Wilmink startte in 1985 bij het NRS en is sinds 2006 manager informatieproducten bij CRV. HIj gaat zijn taak als voorzitter daar nu mee combineren.

V E E T E E LT

VX10_aureus.indd 45

Henk Los

J U NI

1 / 2

2 0 1 4

45

17-06-14 13:44

GEZONDE CIJFERS HALEN WORDT VANAF NU MAKKELIJKER Better Life Gezondheid & Better Life EfficiĂŤntie: de nieuwe fokkerijgetallen van CRV

CRVARN0191 Campagne Advertenties Spread.indd 1

03-12-13 09:53

Gezonde cijfers haal je niet zomaar. Daar zijn behalve gezond boerenverstand ook concrete gegevens voor nodig: in één oogopslag weten welke stier goed scoort op gezondheid en efficiëntie. CRV helpt u daar graag bij.

Met Better Life Gezondheid en Better Life Efficiëntie, twee nieuwe en waardevolle fokkerijgetallen waarmee

u uw veestapel gericht verbetert op gezondheid en efficiëntie. Voor uw gemak en om u zo optimaal mogelijk te ondersteunen hebben we aantrekkelijke Better Lifestierenpakketten samengesteld in SAP en Stierwijzer.

Meer weten? Kijk dan op onze website.

WWW.CRV4ALL.NL - WWW.CRV4ALL.BE

CRVARN0191 Campagne Advertenties Spread.indd 2

03-12-13 09:53

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Marc en Laurens Legrand gebruiken mest voor eigen energieproductie met microvergister

Laurens Legrand Melkveehouders Marc en Laurens Legrand uit Zandvoorde investeerden afgelopen jaren in meer stalcapaciteit. De overbezetting daalde zo van 200 naar 100 procent.

Aantal koeien: Aantal jongvee: Melkproductie: Energieproductie:

Grenzen verleggen om te melken Nog even en dan zijn de grootste beperkingen op hun bedrijf

Zandvoorde

weggewerkt. Na de microvergister voor energieproductie moet een mestscheider een bijdrage leveren aan het oplossen van het

190 190 1.550.000 kg 60.000 kWh/jaar

mestprobleem bij Marc en Laurens Legrand uit Zandvoorde. tekst Annelies Debergh

H

et is bijna in geen woorden te vatten.

Adembenemend is het uitzicht achter het melkveebedrijf van Marc Legrand (62) en Trees Wullepit (60), hun zoon Laurens Legrand (32), zijn vrouw Aaike Deseyne (30) en hun de kinderen Loric en Merit uit Zandvoorde, deelgemeente van het West-Vlaamse Zonnebeke. ‘Bij helder weer kun je van hieruit de Franse stad Rijsel zien’, duidt Marc Legrand het zicht op het weidse landschap. Het

foto-impressie www.veeteelt.nl

geeft meteen de ligging van het bedrijf aan. ‘We bevinden ons niet zo ver van de grens met Frankrijk en vlakbij is ook de taalgrens tussen Vlaanderen en Wallonië.’

In het dal ligt ook de huiskavel, die letterlijk aan de voet van de nieuwbouwstal begint. Daar graast nu twee derde van de 190-koppige melkveestapel. ‘We geven de koeien nog altijd de kans om naar buiten te gaan’, vertelt Laurens. Een deel

van de koeien blijft uit vrije wil op stal.

Als op termijn de koeien in een hoogproductieve en laagproductieve groep worden opgesplitst, bestaat de kans dat de staldeur dichtblijft, althans voor de hoogst productieve groep, zo geeft de jonge melkveehouder aan. ‘Het ophalen van koeien kost behoorlijk wat tijd en de veestapel binnenhouden zou een arbeidsbesparing opleveren. Maar voorlopig blijven de koeien nog naar buiten gaan.’

De oude ligboxenstal is met een gedeeltelijke dakverhoging geïntegreerd in de nieuwe stal

48

V E E T E E LT

VX10_bedrijfsrep VL Legrand.indd 48

JUNI

1/2

2014

17-06-14 13:19

Voorlopig is de stal nog niet van een windzeil voorzien

De overbezetting van de oude stal was de onmiddellijke aanleiding om te gaan bouwen. Voor de nieuwbouw lag de bezetting bijna op tweehonderd procent.

‘We hebben in het verleden altijd eerst uitgebreid in aantal koeien en daarna bijgebouwd.’ Laurens schetst de groei van de voorbije jaren. De uitbreidingen uit het verleden zijn te zien in de opeenvolging van muren en verschillende dakhellingen. ‘Toch hebben we er bewust voor gekozen om de oude stallen nog te benutten. Het blijft een besparing op bouwkosten.’

Melkstal bewust zonder muren Van de stal van 1994 werden de spanten aan één zijde verhoogd, zodat de dakhelling deze van de nieuwe stal kon volgen. Onder een nieuw dak met oversteknok werd de oorspronkelijke stal verruimd met nog eens 84 ligboxen in dwarsopstelling, 120 extra vreetplaatsen en een nieuwe melkstal. Het nieuwe ligboxengedeelte is nu bijna twee jaar in gebruik.

‘Het melken nam voorheen vier uur per melkbeurt in beslag.’ De keuze voor het melksysteem was snel gemaakt.

‘We molken al 35 jaar in een swingover en waren daar echt tevreden over’, legt Marc uit. Na bezoeken aan meerdere melkstallen kwamen vader en zoon uit op een 2 x 24 stands-swingovermelkstal van DeLaval. De huidige melkstand met snelwisselsysteem haalt een capaciteit van 170 melkkoeien per uur. Met het apart melken van de zorgkoeien en het reinigen van de melkstand erbij komt

Achter het bedrijf ligt de minivergister, goed voor een jaarproductie van 60.000 kWh

dat nu op een tijdsbestek van anderhalf uur. ‘Ik kan in principe perfect alleen melken’, zegt Laurens. ‘Alleen het wisselen van de zorggroepen kost extra tijd.’

Vanwege de kostprijs is gekozen voor een beperkte wachtruimte voor 70 melkkoeien zonder opdrijfhek. De koeien worden in de melkput gelokt met 300 gram krachtvoer. Voordeel van het snelwisselsysteem is het ontbreken van muren in de melkstal. ‘Muren worden het meeste vuil in een melkput. Die hebben we bewust achterwege gelaten. De koeien staan na het melken ook meteen weer op een roostervloer. In amper tien minuten is deze melkput gereinigd.’

Zoeken naar mestafzet De ligging van het bedrijf tegen de Franse achtergrond brengt een beperking op het bedrijf ter sprake. In deze uithoek van West-Vlaanderen vormt mestafzet een moeilijk punt. Het is de reden waarom binnenkort ook in een mestscheider wordt geïnvesteerd. ‘We draaien nu al de hele winter op proef met deze mestscheider.’ Laurens Legrand wijst op de apparatuur die achter de melkveestal ligt en de mest in dikke en dunne fractie splitst. ‘Het systeem bevalt ons goed en we gaan de komende dagen met enkele melkveehouders uit de buurt bekijken of we de mestscheider gezamenlijk aanschaffen. Op die manier willen we de mestafzet vergemakkelijken.’

Momenteel transporteert het bedrijf alle vaste mest naar de Limburgse fruitstreek. Behalve op het eigen land gaat de vloeibare mest nu ook naar percelen

van landbouwers in de buurt via burenregeling. ‘Het wordt steeds moeilijker om mest goed en gemakkelijk af te zetten’, wijst Laurens op een heikel punt.

Vanuit de fruitstreek is alvast interesse voor de dikke fractie door de homogene en uniforme massa. De dunne fractie willen de bedrijfsleiders op de eigen percelen – in totaal 80 hectare – afzetten.

‘Het kost ons vijftig cent aan elektriciteit om een ton dikke fractie te maken. Om tot een betaalbare mestafzet te komen, willen we graag richting een afzetprijs van vijf euro per ton gaan.’

Geen machinemensen Met het oplossen van het mestprobleem gaat het bedrijf een van de belangrijkste uitdagingen voor de toekomst aan. ‘We moeten ook elk jaar in extra ruwvoer voorzien, maar dat is geen echt probleem in deze regio’, ervaart Laurens.

Hij heeft het vooral over de aankoop van extra mais. ‘Door in ons teeltplan nog vier hectare suikerbieten te behouden, kunnen we in het rantsoen ook gebruikmaken van perspulp en we geven de koeien ook witloofwortels.’

De 190 melkkoeien krijgen momenteel een rantsoen met 20 kg mais, 15 kg graskuil, 12 kg perspulp en ongeveer 5 kg witloofwortels. Daarbij komt in het basisrantsoen ruim 4 kg krachtvoer. De veestapel haalde afgelopen jaar een melkproductie van in totaal 1,55 miljoen kg melk en geeft per koe ruim 8000 kg melk. ‘Momenteel mengen we het rantsoen met de verreiker op de kuilplaat’, legt Laurens uit. ‘Het zou beter zijn om

De kalfjes zijn eenvoudig gehuisvest

V E E T E E LT

VX10_bedrijfsrep VL Legrand.indd 49

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

49

17-06-14 13:19

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Door plaatsgebrek is gekozen voor een rechtopstaande melktank

met een mengvoerwagen te werken, maar we houden van eenvoud en werken liever met weinig extra machines.

Met een mengvoerwagen heb je behalve een verreiker ook nog een extra trekker nodig. Elke machine vraagt ook weer onderhoud en eigenlijk zijn we gewoon geen machinemensen.’

Energiekringloop sluiten Het afgelopen jaar is ook de energieproductie op het bedrijf onder handen genomen. Door het plaatsen van een minivergister die uitsluitend gebruikmaakt van mest, hebben vader en zoon Legrand de energiekringloop willen sluiten.

De vergister heeft een piekvermogen van 10 kW en is nu iets meer dan een jaar in gebruik en dat leverde een energieproductie van 60.000 kWh op. ‘Daarmee is ons verbruik voor 85 procent gecompenseerd.’ De ervaringen met het systeem zijn goed, maar het systeem vergt wel dagelijkse controle. ‘Als de installatie blokkeert, dan is dat door een uitgevallen oorflap of een klauwblokje dat in de pomp terecht is gekomen. Dat is vlot te verhelpen, maar vraagt wel dagelijkse controle. In vergelijking met een installatie met zonnepanelen is er aan een minivergister wel iets meer werk. Maar het rendement ligt ook hoger en de mest is beter van kwaliteit.’

De 2 x 24 swing-over van DeLaval haalt een capaciteit van 170 melkkoeien per uur

De mestkelder van de twee jaar oude melkveestal was vooraf op de bouw van de mestvergister berekend. ‘De ligboxen staan in dwarsopstelling omdat de nieuwe stal zo op de oude stal aansloot.’

Laurens meldt een ander voordeel. ‘We hebben ook nooit last met het ophalen van drijfmest uit de mestkelder. Door de dwarsopstelling heb je minder problemen met de drijfmest in de kelder.’

Meer letten op productie Bij het item fokkerij neemt vader Marc het woord over. ‘Aan prijskampen nemen we al een tijdje niet meer deel’, begint hij. ‘Het aantal koeien is daarvoor te groot geworden. En het is wel zo dat hoe meer koeien je melkt, hoe minder de binding met individuele koeien wordt.’

Het fokdoel is sinds de nieuwe stal wel iets verschoven. ‘We letten nog altijd evenveel op goede uiers en benen, maar we kijken nu ook meer naar de productie’, zegt Marc. Verder noemt hij ook de kruisligging. ‘Het kruis en vooral de kruisligging vinden we belangrijk. Het kruis bepaalt vaak hoe de hele koe in elkaar zit.’

Nog altijd worden alle vaarzen gepunt.

‘Het levert je een andere kijk op de dieren, maar verder hechten we er niet echt veel belang aan. Echt grote koeien of andere extremen vinden we niet zo belang-

De mestscheider achter de melkveestal scheidt de vaste mest van de dunne fractie

rijk. De mooiste vaars is niet per definitie de beste koe.’

Onder de melkkoeien lopen nakomelingen van Paramount, Classic, Support, Goldwyn en Shottle, maar ook van Win 395, Mr Sam en Canvas. De jonge generatie melkkoeien bevat ook dochters van Million, Jotan, Destry, Cricket en Aftershock. De inseminaties gebeuren met Atlantic, Snowrush, Gofast, Cricket, Snowjet, Maddox, Banker, Deputy, Shot, Dorcy, Control en Atwood.

‘We kiezen nog graag per koe een stier uit, maar maken ook veel gebruik van gesplitste rietjes. Een koe krijgt drie kansen, daarna gebruiken we een natuurlijk dekkende stier’, zegt Marc. Twintig procent van de inseminaties zijn genoomstieren. Witblauwe kruisingsstieren komen er amper aan te pas. ‘We hebben ongeveer evenveel jongvee als melkkoeien en dat is eigenlijk voldoende ruim.

Mogelijk wordt dat in de toekomst wat meer witblauw.’

Als het over de komende jaren gaat, denkt Laurens Legrand niet zozeer aan groei. Hij kijkt veeleer richting optimalisatie van de huidige melkveestapel. ‘Het is niet meer het eerste doel om meer koeien te melken. Ik wil liever meer melken met dit aantal koeien.’ Hij besluit eenvoudig: ‘Je moet het werk ook nog rond kunnen krijgen.’ l

In de twee jaar oude melkveestal zijn de oudere staldelen zo veel mogelijk geïntegreerd

50

V E E T E E LT

VX10_bedrijfsrep VL Legrand.indd 50

JUNI

1/2

2014

17-06-14 13:19

V E E T E E LT

VX10_p51.indd 51

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

51

17-06-14 10:13

G E Z O N D H E I D

Roelof Wijma: ‘Het is zoals bij energiegebruik: alleen het bijhouden zorgt al voor verbetering’

Ook zelfbekapper kan registreren Veertig procent van de veehouders bekapt zelf, maar kan klauwaandoeningen niet registreren. Na positieve ervaringen van twaalf zelfbekappende leveranciers van Bel Leerdammer met DigiKlauw, lijkt er een nieuw middel geboren om het sectordoel van minder klauwaandoeningen te halen. tekst Florus Pellikaan

D

e gezamenlijke zuivelindustrie heeft op het gebied van diergezondheid en dierwelzijn duidelijke doelen gesteld.

Een aantal jaren geleden werd uitgesproken dat de levensduur van de Nederlandse melkkoe moet stijgen door het sterk terugdringen van mastitis en klauwaandoeningen.

Met de klauwaandoeningen is zuivelverwerker Bel Leerdammer aan de slag gegaan. ‘Wij hebben ons destijds aan deze doelen gecommitteerd en willen veehouders dus handvatten bieden hiermee aan de slag te gaan’, vertelt Roelof Wijma, verantwoordelijk voor de verduurzaming van het boerderijdeel van de zuivelproductie. ‘Als Bel Leerdammer zijn we niet zo van duurzaamheidspunten en -toeslagen. Wij gaan liever uit van de intrinsieke motivatie van veehouders. Alleen waren er voor zelfbekappende veehouders geen hulpmiddelen beschikbaar voor registratie van klauwaandoeningen. Binnen het KoeKompas is er wel een score voor locomotion, maar niet voor het bijhouden van klauwaandoeningen.’

Veertig procent zelfbekappers Bel Leerdammer is daarom in overleg gegaan met CRV en GD. Dit om het programma DigiKlauw, dat tot vorig jaar exclusief gebruikt werd door klauwverzorgers van mede-initiatiefnemers AB en de Vereniging voor Rundveepedicure (VvRVP), ook beschikbaar te stellen voor een pilotgroep met zelfbekappende veehouders. ‘Volgens de VvRVP is het per-

52

centage veehouders dat zelf bekapt en waar geen professionele klauwverzorger komt rond de veertig procent’, vertelt Wijma. ‘Wanneer we als sector afname in klauwaandoeningen willen realiseren, moeten we ook voor deze groep veehouders hulpmiddelen hebben.’

De zuivelonderneming plaatste een oproep voor veehouders die vrijwillig wilden meedraaien in het registreren van klauwaandoeningen in DigiKlauw en startte in november vorig jaar met twaalf deelnemers de pilot. In het daaropvolgende half jaar werden vier cursusdagen georganiseerd om onder andere klauwaandoeningen te herkennen en correct vast te leggen, maar ook om de resultaten te interpreteren en bespreken.

‘Omdat zelfbekappende veehouders geen complete koppelbekappingen doen, was het aantal waarnemingen te klein om in een half jaar al een significante afname van het aantal aandoeningen te zien’, vertelt Wijma. ‘Maar het gevoel van de veehouders was wel dat ze door het voorkomen van klauwaandoeningen bij te houden, voorzichtig verbetering merkten. Het is zoals het bijhouden van energieverbruik thuis. Alleen het bijhouden zorgt al voor bewuster gebruik en besparing.’

Eerst alleen managementtool Tijdens de pilot bleek dat het bespreken van de reportages van het voorkomen van aandoeningen van wezenlijk belang is om verbetering te boeken. Bij zelfbe-

Richting 2015 kunnen alle zelfbekappende veehouders klauwaandoeningen in DigiKlauw registreren

VVEEEETTEEEELLTT J JAUNNUI A 1R /I 2 1 2/ 02 1 24 0 0 9

VX10_Digiklauw.indd 52

17-06-14 12:41

Ben Apeldoorn: ‘Eerder geneigd managementmaatregelen te nemen’ De oproep van Bel Leerdammer aan zelfbekappende veehouders om in een pilot klauwaandoeningen te registreren via DigiKlauw, zag Ben Apeldoorn direct zitten. De Woudenbergse melkveehouder bekapt zijn 110 melkkoeien al sinds jaar en dag zelf.

Een bijdrage leveren aan de dataverzameling van klauwaandoeningen kon het oud-fokkerijraadslid van CRV tot zijn spijt echter niet. ‘Het is bekend dat de wens van de sector groot is om na uiergezondheid nu klauwgezondheid sterk te verbeteren. Via de fokkerij is daarin veel te halen. Het probleem is echter de dataverzameling, waardoor veel stieren maar van enkele dochters geregistreerde bekappingen hebben’, vertelt Ben Apeldoorn. ‘Wanneer ik als zelfbekappende veehouder een bijdrage aan de dataver-

zamelingen kan leveren, is dat heel mooi, ook al is die informatie vanuit betrouwbaarheid misschien maar gedeeltelijk te gebruiken.’

Naast het sectorbrede doel ondervond Apeldoorn ook voordelen van DigiKlauw binnen het eigen bedrijf. ‘De geschiedenis van een koe overzien vind ik erg interessant. Bovendien ben je op basis van de registratieresultaten eerder geneigd managementmaatregelen te nemen, zoals vaker een voetbad zetten of rantsoenveranderingen doorvoeren. Het motiveert gewoon extra en specifieker’, vertelt Apeldoorn. ‘Vervolgens zijn de DigiKlauw-resultaten dan een objectieve manier om verschillen naar aanleiding van de veranderingen waar te nemen.’

Alhoewel een half jaar te kort was om te kunnen beoordelen of de klauwgezond-

kappers kan dit niet door de klauwverzorgers worden gedaan en lijkt er een nadrukkelijke rol weggelegd voor de dierenarts, eventueel aangevuld met de voerleverancier.

De positieve ervaringen van de veehouders – elf van de twaalf willen DigiKlauw blijven gebruiken – zorgden ervoor dat Bel Leerdammer dit najaar een tweede pilot wil starten. Naast de groep van vorig jaar zal ook een nieuwe groep veehouders praktijkervaringen gaan opdoen. Voor het bredere gebruik van DigiKlauw is Bel Leerdammer echter afhankelijk van de initiatiefnemers van DigiKlauw: CRV en GD. ‘Naar aanleiding van de pilot willen we zelfbekappers deze managementtool niet onthouden. Wij gaan ons dan ook inzetten om DigiKlauw verder geschikt te maken voor zelfbekappers’, vertelt Jolanda van Hoorne, productmanager van onder andere DigiKlauw bij CRV. ‘De reportages zijn nu bijvoorbeeld nog erg toegespitst op koppelbekappingen en dat vraagt aanpassingen.’

Van Hoorne verwacht het programma richting 2015 gebruiksklaar te hebben voor zelfbekappers. ‘In eerste instantie is het dan een managementtool voor de veehouders, pas later zullen we bekijken wat we wel of niet met de data kunnen voor fokwaardeschatting.’

CRV ziet voor zichzelf geen rol weggelegd om gebruikers op te leiden voor het gebruik van DigiKlauw en het herkennen en correct vastleggen van klauwaandoeningen. Volgens Roelof Wijma kan

heid echt was verbeterd, gaat Apeldoorn door met het registreren in DigiKlauw.

‘Het kost niet veel tijd en daarnaast zijn de cursusdagen met andere zelfbekappende veehouders erg leerzaam omdat je veel goede ideeën met bovengemiddeld geïnteresseerde collega’s uitwisselt.’

dit prima door de zuivel worden ingevuld. ‘Wij organiseren tenslotte toch al meerdere workshops in het kader van verduurzaming van de zuivelketen.’

Wijma heeft goede hoop op een succesvolle tweede fase van de pilot en wil als Bel Leerdammer vervolgens alle zelfbekappende leveranciers gaan stimuleren om met DigiKlauw te gaan werken.

Kans dat meer fabrieken volgen Petra Tielemans, projectleider Duurzame Zuivelketen van NZO en LTO, is positief over de pilot, net als over alle initiatieven voor verhoging van de levensduur van koeien. Ze kan zich voorstellen dat het initiatief van Bel Leerdammer de interesse heeft van andere zuivelfabrieken. ‘Dikwijls worden initiatieven van individuele fabrieken tijdens een overleg besproken en vervolgens door andere fabrieken overgenomen. Zo heeft Cono het KoeKompas ontwikkeld en FrieslandCampina de Energiescan. Beide initiatieven zijn inmiddels ook door andere fabrieken geïntroduceerd.’

Tielemans acht het mogelijk dat andere zuivelfabrieken wel wat in de aanpak van klauwaandoeningen door zelfbekappers zien. ‘Ze hebben zich ook gecommitteerd aan de doelstelling tot het verlengen van levensduur door het terugdringen van mastitis- en klauwproblemen. Daarnaast weet ik dat meerdere zuivelfabrieken workshops op het gebied van klauwgezondheid organiseren, dus de aandacht heeft het. En dan zijn praktisch goed werkende hulpmiddelen altijd welkom.’ l

V E E T E E LT

VX10_Digiklauw.indd 53

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

53

17-06-14 12:41

? e i t n e t s i s e Droogter

Lu i s t e r !

Korn-Kali® is de eerste keuze – wanneer het gaat om de optimale bemesting van uw gewassen met kalium, magnesium, natrium en zwavel. De volledig in water oplosbare meststof (met als samenstelling 40% K 2O, 6% MgO, 4% Na2O en 12% SO3 ) verzekert de snelle beschikbaarheid van voedingsstoffen tijdens de belangrijkste groeifasen. De werking ervan spreekt voor zich: z Regulering van de

z Verzekering van de

waterhuishouding

opbrengst

z Bevordering van de

weerstand tegen droogte

Kies voor Korn-Kali® – hét waterreservoir voor uw gewassen.

K+ S Benelux bv · Telefoon +31 76 5645040 · info@kalibenelux.com · www.kalibenelux.com Een onderneming van de K+ S Gruppe

Korn-Kali_210x148+3_NL_14.indd 1 VX10_p54.indd 54

28.11.13 17:46 17-06-14 10:18

NRM 2014 Wordt mede mogelijk gemaakt door de NRM-partners

ZWOL

IJsse

LE

lhall

27 28 juni en

2014

Tot ziens op de NRM op 27 & 28 juni 2014 in de IJsselhallen in Zwolle!

LIVE TE VOLGEN OP NRM.NL

253-14 NRM meer exposure.indd 1

12-06-14 15:42

Doe mee m w

n

Florus Pellikaa

Inge van Drie

aap

Jaap van der Kn

VELFIE MEE MET VEETEELT!

WAT HOUDT DE ACTIE IN?

Een foto maken van jezelf met iets op de achtergrond. Leuk?

Er zijn drie verschillende Velfie-momenten, zodat iedereen mee

Zeker leuk! Selfies zijn hotter dan hot en iedereen verzint een

kan doen:

nieuwe manier om eigen selfies te maken. Zo heeft Veeteelt de

1. Velfie@home: maak een leuke Velfie thuis.

Velfie bedacht, een selfie, maar dan met een Veeteelt-touch.

2. Velfie@NRM: maak een Velfie ergens tijdens de NRM, bij-

Tijdens de NRM op 27 en 28 juni in de IJsselhallen staat de Veeteelt-stand in het teken van deze Velfie-actie.

De Veeteelt-redactie nam alvast de proef op de som en maakte Velvies die je op deze pagina’s kunt zien.

advNRMVeeteeltSelfie4.indd 2

Ivon

voorbeeld op de beursvloer, bij de showring of bij de koeien.

Maakt niet uit waar, zolang het maar leuk en origineel is.

3. Velfie@Veeteelt: maak een Velfie in de Veeteelt-stand terwijl je poseert voor een cover van Veeteelt of De Boerin. Ludieke

12-06-14 14:18

e met de wedstrijd

zen

Ivonne Stiene

ppellen

Jorieke van Ca

ssen Tijmen van Ze

gh Annelies Deber

attributen zijn voorhanden voor een leuke en creatieve Velfie.

op de Facebook-pagina van Veeteelt. Alle foto’s worden tijdens

Maar kom je naar de Veeteelt-stand, dan krijg je alléén daar ook

de NRM getoond.

nog eens een leuke voerschep* cadeau!

WAT KUN JE WINNEN? WAT MOET JE DOEN?

Uit alle drie de momenten kiezen we na de NRM één winnaar

Maak je een Velfie@home of een Velfie@NRM, dan kun je je

die een iPad Mini wint! De drie winnaars worden bekendgemaakt

foto zelf vanaf je smartphone op de tijdlijn plaatsen van de

op de Veeteelt-Facebook-pagina, op de Veeteelt-website en in

Veeteelt-Facebook-pagina. Ga je voor een Velfie@Veeteelt, dan

Veeteelt zelf. Houd deze dus goed in de gaten!

maken wij een Velfie met onze eigen smartphone en zetten die

* De voerscheppenactie geldt zolang de voorraad strekt. Wees er dus snel bij!

advNRMVeeteeltSelfie4.indd 3

12-06-14 14:18

Halfbroers op weg naar NRM!

K.I. Kampenfokstieren ten voeten uit ! it w ei et m m aa rz u u d r, eu ri te Top ex

Talentino

Talent x A 90 Kian x AB 87 Lentini

• Prod. 99% +613 -0,23 +0,19 188 NVI • Ext. 94% 107 109 110 108 111 Totaal • Super uiers en benen • Geboortegemak 102 • aAa 312 • Super bevruchter • Spermaprijs € 16 Talentino

wit!

ei g oo h et m t ik ch es g ot b ro , or ct Roodfa

Gansey’s Leonidas Rf Goldwyn x A 90 Kian x AB 87 Lentini • Prod. z.b. 84% +344 -0,01 +0,18 174 NVI • Ext. 72% 107 104 110 103 109 Totaal • Supergezonde uiers (uiergezondheid 107) • Pinkenstier (geboortegemak 104) • Perfecte robotuiers • aAa 132 • Spermaprijs € 16 Gansey’s Leonidas

n met spectaculaire acties. sse rra ve er we u j wi n lle zu M NR de Tijdens de stand te komen!

Alle reden dus om bij K.I. Kampen in K.I. Kampen | De Bese 1 | 7722 PD Dalfsen Tel.: 0529 – 431967 | Fax: 0529 – 434979 Internet: www.ki-kampen.nl | E-mail: info@ki-kampen.nl

KI kampen juni1/2 2014.indd 6

12-06-14 16:32

NRM

PRIJSVRAAG

2014

Voorspel de gemiddelde levensproductie bij afvoer van de NRM-bedrijven

NRM-prijsvraag Veeteelt Hoe hoog is de gemiddelde levensproductie bij afvoer van de bedrijven die deelnemen aan de NRM? Het is een prijsvraag die perfect aansluit bij het NRM-thema van Veeteelt: Een leven lang.

E

en leven lang. Dat is de naam van het NRM-thema dat centraal staat in deze Veeteelt-editie. Zo ook bij de NRMprijsvraag, die Veeteelt traditiegetrouw uitschrijft. Voorspel hoe hoog de gemiddelde levensproductie is bij afvoer van de

bedrijven (met minimaal tien afgevoerde koeien) die deelnemen aan de individuele keuring van de NRM 2014.

Degene die het aantal kilogrammen melk zo goed mogelijk inschat, maakt kans op een Luna-koeborstel van Lely,

drinkers van Milkbar of één van de vijftien Sprayfo Life Start-pakketten.

De redactie wil de prijsvraag ook gebruiken om uw mening te peilen. Wat vond u de beste dochtergroep op basis van de prestaties tijdens de NRM 2014? Wanneer u de bon volledig invult en inlevert in de Veeteelt-stand in Zwolle (standnummer 145), of opstuurt, dan bent u wellicht een van de gelukkige prijswinnaars.

Op internet is de prijsvraag ook in te vullen. Ga daarvoor naar Veeteelt.nl en klik op de homepage op de button ‘prijsvraag’. l

WAT KUNT U WINNEN? e

1

PRIJS

Een koeborstel van Lely

e PRIJS

2

3e t/em 17

3 x 1-drinker en 1 x 6drinker van Milkbar

Een Sprayfo Life Startpakket van Sloten

PRIJS

VUL DE PRIJSVRAAG IN OP WWW.VEETEELT.NL V E E T E E LT

VX10_NRM-prijsvraag.indd 59

J U N I

1 / 2

2 0 1 2

59

12-06-14 16:55

X X X

D I E R G E Z O N D H E I D

Pleidooi voor onderzoek naar gezondheidseffecten van opfok met koemelk

van de antibiotica lijkt het een onderzoek waard, ondanks

een pleidooi te horen voor het voeren van koemelk, omdat dat toch een risico oplevert voor het verspreiden van paratbc? ‘Dat is inderdaad niet uit te sluiten, maar uit onderzoek blijkt dat er waarschijnlijk maar weinig para-tbc-bacteriën door de koe in de melk worden gestopt.

De melk wordt veel meer tijdens of na het melken vervuild met bacteriën. Met schone uiers en netjes melken is daar veel aan te doen. Misschien moet je dat vaak relatief kleine risico voor lief nemen en kiezen voor het verbeteren van de immuniteit’, aldus Jorritsma.

een hoger risico op het overbrengen van para-tbc.

Veertien dagen koemelk

Er zit meer in melk Het voeren van koemelk zou wel eens de weerbaarheid van kalveren kunnen verbeteren. Met het oog op terugdringen

tekst Jaap van der Knaap

J

onge kalveren geen melkpoeder, maar koemelk voeren. Het zou zomaar eens kunnen bijdragen aan het verbeteren van de weerstand. Tenminste, dat zouden viroloog Adriaan Antonis van het Central Veterinary Institute (CVI) en veterinair onderzoeker Ruurd Jorritsma van de Universiteit Utrecht graag willen onderzoeken.

‘Ik kan me niet voorstellen dat het voeren van koemelk geen positief effect heeft op de weerbaarheid van het kalf’, zo start Antonis zijn pleidooi. ‘In melk zitten groeifactoren, lymfocyten en antimicrobiële stoffen die niet in kunstmelk zitten. En dat zijn juist belangrijke elementen om de immuniteit, de weerstand van het kalf te verbeteren. Er zit echt veel meer in melk dan je denkt.’

Antonis en Jorritsma kwamen met het onderzoeksidee naar aanleiding van een onderzoek naar luchtwegproblemen bij vleeskalveren. ‘Luchtwegproblemen zijn een belangrijke oorzaak van antibioticagebruik en ze worden veroorzaakt doordat kalveren het melkveebedrijf verlaten

60

V E E T E E LT

JUNI

VX10_immuniteitsopbouw kalveren.indd 60

1/2

voordat ze voldoende weerstand hebben kunnen opbouwen’, aldus Antonis.

Jorritsma weet vanuit de praktijk dat, zeker bij stierkalveren, het geven van biest met daarin afweerstoffen om de immuniteit te verhogen, nog wel eens te wensen over laat. ‘De eerste 48 uur zijn cruciaal voor het geven van zo veel mogelijk goede kwaliteit biest. Daarna sluit het darmepitheel, waardoor antistoffen uit de biest niet meer direct in het bloed kunnen worden opgenomen.’

Risico op overbrengen para-tbc Jorritsma vraagt zich af waarom veehouders na twee, drie dagen biest over zouden moeten stappen op kunstmelk. ‘Het is niet voor niets dat moeders gestimuleerd worden om zuigelingen zo lang mogelijk borstvoeding te geven. Kunstmelk wordt steeds beter, maar moedermelk bevat nog altijd stoffen die de weerbaarheid bevorderen. Als je kunstmelk geeft, maak je helemaal geen gebruik van die stoffen en dat is eigenlijk zonde.’

Het is wel vreemd om van dierenartsen

Antonis geeft aan dat kunstmelkpoeders vooral zijn samengesteld op basis van voederwaarde met daarbij aandacht voor voldoende eiwit en energie. ‘Aan de voedingswaarde twijfelen we beslist niet, maar de melkpoeders bevatten wel steeds minder melkeiwitten en steeds meer plantaardige grondstoffen.’

Vaak is het voeren van poedermelk goedkoper dan het voeren van koemelk.

‘Veertien dagen koemelk zou al mooi zijn’, stelt Antonis. ‘Het magensysteem van een nuchter kalf moet zich nog ontwikkelen. Het voeren van koemelk helpt voor de ontwikkeling van de juiste bacteriegroei in het maagdarmkanaal.’

Wie koemelk voert, moet wel goede melk voeren en geen antibioticamelk of melk met een hoog celgetal, vindt Jorritsma. ‘Als je melk met antibiotica voert, breng je juist alle gewenste bacteriën in het maagdarmkanaal weer om zeep. Dan heeft koemelk geen zin.’

Veehouders die hun kalveren bewust koemelk voeren, ondersteunen het pleidooi voor een onderzoek, zegt Jorritsma.

‘Deze veehouders geven koemelk omdat de kalveren er zo hard van groeien en zo gezond zijn. Dat is een signaal waar we iets mee zouden moeten doen.’ l

2014

13-06-14 16:04

VX10_p61.indd 19

13-06-14 11:32

NRM

VAKBEURS

2014

NRM 2014 mikt op 10.000 bezoekers aan vakbeurs en show in Zwolle

Blokjes kaas en gouden fietsen Standhouders moeten tegenwoordig van goeden huize komen, willen zij melkveehouders overtuigen van de kwaliteit van hun product. Want de moderne melkveehouder is belezen, kritisch en mondig. Hoe krijgt de standhouder de boer in zijn stand? tekst Jorieke van Cappellen

T

rek je een complete kermis uit de kast of zorg je gewoon voor de allerlekkerste koffie op je stand? Voor beide is natuurlijk wat te zeggen. Uit een rondje langs de standhouders blijkt dat elk bedrijf op de vakbeurs van de NRM zo zijn eigen tactiek zal gebruiken om de veehouder te verleiden zijn stand te bezoeken.

Gewasbeschermingsconcern BASF kiest bewust voor het tentoonspreiden van kennis. Sinds anderhalf jaar begeeft het bedrijf, dat van oorsprong gericht is op akkerbouw, zich in de melkveesector met het eerste beschermingsmiddel specifiek tegen schimmels in snijmais. De bezoeker kan van BASF een frisse en mooi ingerichte stand, inclusief echte maisplanten verwachten, zo licht cropmanager Henco Bouma de opzet van de stand toe. Ook zijn er proefresultaten van veldonderzoek te bekijken. Bouma: ‘Wij gaan niet voor grote beursacties, we hebben echter wel veel kennis in huis en vinden een degelijk en

betrouwbaar verhaal bij ons product belangrijk. Een mooi ingerichte stand past daarbij.’

Het bedrijf staat voor het eerst op de NRM en krijgt er dus meteen te maken met een nieuwe doelgroep, melkveehouders. Bouma verwacht een kritische, maar nieuwsgierige melkveehouder in zijn stand. ‘Wij willen de melkveehouder ervan overtuigen dat gewasbescherming tegen schimmels in snijmais geen kostenpost is, maar een investering die rendement oplevert.

Als dit lukt, is ons doel geslaagd.’ Voor de laatste twijfelende bezoeker haalt BASF wel een lokkertje uit de kast. ‘De geïnteresseerde bezoeker krijgt een rekenmachine gemaakt van maiszetmeel mee, want een bespuiting levert hoe dan ook extra zetmeel in de mais op.’

Laten zien hoe het werkt Wie een kleine stand heeft, moet opvallen. Ondanks de geringe afmeting van zijn

Louwrens van Keulen: ‘Veel nieuwe partijen op beurs’ De animo van standhouders voor de NRM-vakbeurs in de IJsselhallen in Zwolle was ook dit jaar weer groot, aldus NRM-projectleider Louwrens van Keulen. ‘Half april was de beurs volgeboekt.’

Van oorsprong is de NRM een echt fokkersfeestje. Ook deze editie komen koeienliefhebbers ruim aan hun trekken.

‘Op de vakbeurs profileren ook bedrijven in melkwinning en koe- en bedrijfsmanagement zich steeds nadrukkelijker’, ziet Van Keulen. ‘Dat er zich nieuwe par-

62

tijen hebben gemeld, vinden we een verrijking voor de NRM.’ De beurs kent een iets aangepaste indeling ten opzichte van twee jaar geleden.

De beurs vindt plaats in een aparte tenthal en de grote Aahal. In de naastgelegen Diezehal is de show- en keuringsring. In de Meerhal vindt de veiling op vrijdagavond plaats. De organisatie mikt op ruim 10.000 bezoekers. ‘Met een breed aanbod aan bedrijven en prachtige koeien moet dat zeker lukken.’

V EVE ET EE TE EL ET L TJ A JNUUNAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX10_NRM-vakbeurs.indd 62

13-06-14 16:06

Deelnemerslijst NRM 2014 Standhouderslijst Aahal stand

firmanaam

plaats

121 170 150 167 119 101 en 102 147 166 127 149 125 110 136 169 117 157 154 131 159 144 158 160 145 113 109 115, 177 180 134 148 128 120 143 118 124 123 181 135 130 173 174 146 179, 183 en 184 138 126 178 172, 185 en 186 122 142 106, 107 en 114 176, 189 en 190 137 108 en 112 151 171 162 152 156 163 129 188 gang 164 168 187 153 103 en 117 139 132 117 175 182 140 111 165 155 133 161 141 104, 105 en 116

AB Oost Agis Automatisering Agrifirm Feed bv Agripoort Agriprom AI-total Akzo Nobel Alfa accountants en adviseurs ALH Genetics Alpuro Breeding Arrest Atelier Wiebe van der Zee Barenbrug Holland bv BASF Agro Bles Dairies Bio Enterprise Bosch Beton Brouwer Exportcattle bv BUC Holland Comfort Solutions Europe bv Countus accountants en adviseurs Cow Care SIA CRV Uitgeverij Dairy Solutions DDB De Heus bv De Nijborg Agri bv DeLaval DOC Kaas DSV Zaden Nederland Duitse boerderijen Elanco EuroTier Farmel Livestock Farmers4all Flynt adviseurs en accountants For Farmers Gallagher Europe bv Genes Diffusion GERA Ltd. Gezondheidsdienst voor Dieren GGI-Holland bv Hanskamp AgroTech bv Herbo GroenLeven bv Holstein International Ingenieursbureau Heemskerk Isogen Animal Care KI de Toekomst bv KI Kampen KI Samen Kommer Biopharm Koole & Liebregts Lely Nederland Milk Rite Moduulbouw MSD Animal Health Nedap Livestock Management Nutrifeed Orffa Peek en Van der Kroon Proud to be Farmer Qlip NV Rabobank Rinagro SAC Semex Sloten bv StalZicht The Friesian Timac Agro Trioliet bv Trouw Nutrion Nederland Uniform-Agri VDK Products Veecom Veepro Vigorena VUXXX GmbH WWS bv

Almen Harmelen Apeldoorn Alphen Nieuwleusen Zwolle Hengelo Zwolle Damwoude Uddel Bergentheim Sneek Nijmegen Arnhem Leeuwarden Vroomshoop Kootwijkerbroek Punthorst Leek Ter Apel Zwolle Koceni (Letland) Arnhem Aldeboarn Slagharen Ede Renswoude Steenwijk Hoogeveen Gennep Emden (Duitsland) Antwerpen (België) Woerden Emmeloord Lutten Arnhem Lochem Groningen Ommen Voronezh (Rusland) Deventer IJsselmuiden Zelhem Heerenveen Stiens Hilvarenbeek De Meern Albergen Dalfsen Grashoek Heiloo Heino Maassluis Melksham (UK) Kilder Boxmeer Groenlo Veghel Werkendam Deventer Weerslo Leusden Utrecht Piaam Marknesse Leeuwarden Deventer Lutkewierum Leeuwarden Rotterdam Oldenzaal Putten Assen Moergestel Hellum Zoetermeer Herne (België) Papenburg (Duitsland) Heerenveen

Standhouderslijst Meerhal firmanaam Holland Master Sale

Paviljoen firmanaam

plaats

CRV

Arnhem

V E E T E E LT

VX10_NRM-vakbeurs.indd 63

J U N I

1 / 2

2 0 1 4 0

63

13-06-14 16:06

NRM

VAKBEURS

2014

leert dat mensen echt moeten zien hoe het werkt en ervaren hoe eenvoudig het is, dat wordt mijn strategie.’

stand (zes vierkante meter) is Joram Hofman van Stalzicht.nl vast van plan de melkveehouder voor zich te winnen. Voor het eerst staat hij op de NRM met zijn pas opgerichte bedrijf. Hofman begeleidt veehouders bij de installatie van camera’s in de stal. ‘Het gaat hierbij vooral om het technische gedeelte, namelijk zorgen dat de beelden op een eigen plek via internet te bekijken zijn. Zo kan de veehouder via zijn computer of smartphone op elk moment zien wat er in de stal gebeurt.’

Op de NRM komen volgens Hofman veel boeren die echte koeienliefhebbers zijn en graag hun koeien goed in de gaten houden. ‘Ik mik op dat publiek.’ Hoe val je op met een kleine stand? Daarvoor gebruikt Hofman schermen die via de eigen camera’s beelden van de NRM tonen. Op het tweede scherm zijn livebeelden uit Hofmans eigen stal te zien. ‘De ervaring

legt Hans Klomp, verkoopmanager Rundveehouderij bij Agrifirm, de te hanteren tactiek uit.

‘Vaak zie je aan de standbemanning of die Slagroom in de koffie er zelf plezier in heeft om op de beurs te In tegenstelling tot de ‘kleintjes’, kunnen staan.’ In plaats van mensen aan te wijde metershoge en lange stands van de zen, vroeg Klomp dit jaar zijn collega’s om ‘grote jongens’ de bezoeker amper ontzelf te melden wie er naar de NRM wilde, gaan. Maar ook daarin schuilt een gevaar, waardoor naar eigen zeggen de meest enwant hoe spannend is die overbekende thousiaste mensen op de stand staan. Op groene, blauwe of rode stand nog? Veede stand komt het veel aan op de ‘skills’ voederfabrikant Agrifirm mag inmiddels van de vertegenwoordigers. ‘Uiteraard tot de ‘beursveteranen’ gerekend worden. staan we er met een commerciële boodDe bekende koffie mét slagroom is een beschap, want we hebben natuurlijk meerproefd concept, maar wat heeft het bedere producten die we promoten, maar de drijf meer te bieden? ‘We weten dat de sfeer en de laagdrempeligheid zijn het mensen – deelnemers en bezoekers – kobelangrijkst.’ men voor de koeien. Ze zitten naar ons Traditiegetrouw is er bij Agrifirm een idee niet te wachten op commerciële zwartbonte en een roodbonte fiets te winplattegrond prietpraat, maar beschouwen de NRM als nen voor de eigenaren van de algemeen een feestje. Ook wij gaan voor dit laatste’, kampioenes. Maar dit jaar is er voor een

Plattegrond van de Aahal van de IJsselhallen NU D23 89/90

1

2

3

4

5

2

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

ISDN 89

16

17

18

AA-HAL

3

19

20

21

22

23

24

outlet

25

26

71/72

87/88

27

28

29

30

NU D22

85/86

31

32

33

34

35

36

37

38

83/84

39

40

41

43

NU D21

81/82

44

45

46

47

187

188

189

190

42

48

49

50

51

52

53

ISDN 83

54

55

56

57

58

69/70

59

60

61

62

63

64

65

66

67

outlet

68

69

70

71

72

73

1 85

186

4 5

74

75

76

65/66

77

78

79

80

184

NU D20

ISDN 65

81

82

83

84

85

86

87

88

NU D19

outlet

89

90

91

183

92

93

94

95

96

97

98

99

1

2

2

3

3

4

4

182 5

5

6

6

6

7

7

8

8

9

9

9

10

10

11

11

12

12

13

13

14

14

15

15

Horeca terras

10 11

178

177

176

12

173

13

175

16

179

181

172

14 15

180

174

169

170

171

168

16

17

17

18

18

18

19

19

19

20

20

20

21

21

22

22

23

23

24

24

25

25

26

26

27

27

28

28

29

29

30

30

31

31

32

32

32

33

33

33

34

34

34

35

35

36

36

37

37

38

38

39

39

40

40

41

41

42

42

43

43

44

44

45

45

46

46

47

47

48

48

49

49

50

50

51

51

52

52

53

53

54

54

55

55

56

56

57

57

58

58

161

162

23

166

164

163

167

165

152 152152

24

157

25

160

26 27

29

123

30

122

144

36 37

39

145

4x4

146

142

143

40

141

149

135

140 138

41 42

148

147

139

124

121

38

150

159

31

35

155

156

158

28

154 153

151

136

137

125

43 44

120

45

119

46

48

INFOBALIE

49

3x6

50

128

127

126

47

131

130

129

115

116

51 52

133 134

117

118

132 113

114

112

111

In/Uitgang

110

56 57

101

59 60

104

103

58

102

105

107

106

109

108

5

6

7

9

10

11

12

13

14

12

13

14

DIEZEHAL

60 61

2

3

4

5

6

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

37

38

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

7

69

70

71

73 72

NU D9

ISDN 27

25/26

outlet

23/24

NU D10 39

21/22

13/14

NU D11

ISDN 21

L9/10

L7/8

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

90

91

92

93

94

95

96

97

62

2

3

4

5

6

7

L5/6

ISDN 5 L3/4

NU D12

NU D13

L1/2

V EVE ET EE TE EL ET L TJ A JNUUNAI R Paviljoen 1I / 12 / 2 65 0 21x30 04 0=91950

VX10_NRM-vakbeurs.indd 64

8

9

10

74

98

64

outlet

8

59

27/28

61 62

4

8

16

22

3

7

17

21

2

13-06-14 16:06

outlet

11

INGANG KANTOOR

KLEEDKAMER/TOILET outlet

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

KLEEDKAMER

D25 N U 22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

KANTINE PERSONEEL

37

v2

gelukkige standbezoeker een goudbonte fiets. Het moet de ultieme trekker van de stand worden. De fiets is absoluut niet te missen volgens Klomp, want hij zal glimmend boven de stand hangen.

38 v2

v3

v3

MEERHAL looproute koeien

v4

v4

v5

v5

v6

v6

v7

v7

fotohoek

v8

fotohoek

IJ H

Zichtbaar voor leden

v9

podium

v10

looproute

DOC Kaas uit Hoogeveen verleidt de bezoeker met dienbladen vol kaas. De kaasmaker beleeft met zijn eerste ‘beursgang’ naar de NRM een primeur. ‘Ook voor onszelf is dit een tamelijk nieuw project. We vinden het als zuivelbedrijf belangrijk om zichtbaar te zijn voor de melkveehouder, zowel voor onze leden als voor niet-leden’, legt Geert Hartlief, manager ledendienst van DOC Kaas, uit. Hij voegt eraan toe: ‘De sector groeit en groei past ook in onze strategie. Met de aanwezigheid op deRESTAURANT DE beurs willen wij ook laten zien dat nieuwe IJSSELHALLEN-Z TOILETTEN B leden-melkveehouders welkom zijn.’

Grote beursacties horen niet bij de beurstactiek van DOC Kaas. ‘We gaan geen specoutlettaculaire dingen doen, dat past niet bij ons. We willen de veehouder vooral op een toegankelijke manier aanspreken.’

DOC Kaas is dit jaar de enige zuivelfabrikant op de beurs. ‘Dat kan voor ons zeker een voordeel TOILETTEN Bzijn.’ l

v11

v12

v12

koeien

v13

v13

v14

v14

v15

v15

v16

v16

IJ H

v17 v18

zitplaatsen veiling 300 stoelen in een ruimte van 12 x 13

v19

v19

v20

v20

v21

v21

v22

v22 v23

IJ H

v24

catering

opslag

v25 v26

v27

v27

v28

v28

v29

v29

v30

v30

v31

v31

v32

v32

v33

2

v33

IJ H

v34

trussen met licht

v35 v36

v37

v37

v38

v38

IJ H

ISDN 153

v39

outlet 1

2

3

4

5

6

7

8

ISDN 153 9

10

11

12

13

14

15

v40 16

17

18

19

20

21

22

23

N U

N U 1

3

4

5

6

24

25

26

27

28

29

30

31

16

17

18

19

20

21

7

8

9

10

11

12

13

14

15

O

34

35

36

37

38

22

KOFFIE KEUKEN

O

HANZEZAAL

N

N D6 U

33

N U

Plattegrond van de Meerhal van de IJsselhallen ENTREE D5

32

3

4

N

M

M

L

L

I

K

K

H

J

N D7 U

KEUKEN

outlet

v8

1

2

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

G

I

I

H

H

G

G

F

F

E

E

D

D

C

C

B

B

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

F

B A NU R

BAR

NU

B A R

E

D

C

B

outlet

NU

NU

22

BERGING

TOILETTEN A

TOILETTEN A

KANTOOR

RECEPTIE

1

D26 N U

ISDN 209

ENTREE

KASSA

NRM-vakbeurs 2014 De NRM-vakbeurs is geopend op de volgende tijden:

vrijdag 27 juni 2014 09.00-18.00 uur zaterdag 28 juni 09.00-17.00 uur

De entree voor de NRM bedraagt € 15,- per persoon. Op vertoon van een geldig identiteitsbewijs is de toegang gratis voor kinderen en jongeren tot en met 20 jaar en buitenlandse bezoekers. Bij de entree van de NRM ontvangt u de gratis NRM-catalogus met een compleet overzicht van programma en standhouders.

Kijk voor alle informatie op www.nrm.nl

V EVE ET EE TE EL ET L TJ A JNUUNAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX10_NRM-vakbeurs.indd 65

65

13-06-14 16:06

Arkervaart_ProWeide_Advertentie_Veeteelt 14-05-12 13:01 Pagina 1

EN

SCHA

E L IJ K

BE

W

PP

W ET

Immuunsysteem INS Koecomfort MEER MELK EN Koecomfort Het beste voor uw koei Het beste voor uw koei natuurlijk balans voor Voo GEZONDER VEE Het uw koeien ?? op maat Het beste voor uw koei Koecomfort Hetinbeste beste voor uw koeien ?? op maat Het beste voor uw koei Renovatie of bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende box box Renovatieuw of nieuwbouw: nieuwbouw: bij Het beste voor koeien ?? op maat Het beste voor uw koei Dual waterbed + Positiebox = Minder werk + Positiebox = Minder werk Renovatie (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ??

Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen Zwevende of ?? bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Renovatie of nieuwbouw: Zwevende box box EZEN

Dual Waterbed Waterbe Dual Waterbed !!

Dual Waterbed Dual Waterbed !!

Dual Waterbe Dual Waterbed !!

Dual Waterbed

Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende box Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ??

Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende box AL JARENLANG DÉ NUMMER 1 gefermenteerde gist; voor een optimale pensgezondheid en voerefficiëntie

Wetenschappelijk bewezen;

Stabiliseert Meest het pensmilieu en gaat pensverzuring tegen duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkrach

besparing opkoematras, strooiselinen arbeid verdient het zichveerkrach snel teru Meest duurzaam met eindeloos blijvende Stimuleert Door de groei vanveerkracht. micro-organisme de pens Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkrach Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkrach Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Door besparing op strooisel en arbeid verdient het zich snel teru teru Door besparing op strooisel en arbeid verdient het zich snel terug.

Verhoogt de melkproductie Door besparing opkoematras, strooisel en enmet arbeid verdient het zich zichveerkrach snel Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht.

Meest duurzaam eindeloos blijvende Door besparing op strooisel arbeid verdient het snel teru Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht.

Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkrach Behoud van uwciëntie koeien en en reduceren reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten.

Conclusie: Meerwaarde zonder Behoud van uw koeien en op dierenartskosten. ...natuurlijk gezonder!op strooisel en arbeid Door verdient het zichensnel snel terug.

Verbetert de vertering voereffi Behoud van uw koeien op Door besparing op strooisel enreduceren arbeid verdient hetmeerprij zich snel snel teru teru Door besparing besparing op strooisel en arbeid verdient het zich terug.

Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Aanvullend voeder ter ondersteuning van Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !

Behoud van uw koeien en reduceren dierenartskosten.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Verlaagt op (kracht) voerkosten Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Conclusie: zonder meerprij Behoud vanMeerwaarde uw koeien en reduceren op dierenartskosten. de algemene gezondheid van rundvee Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag, geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Vraag, geheel naar Verbetert de algemene gezondheid Recht liggen / Schone box Weinig strooisel Conclusie: zonder meerprijs Conclusie: Meerwaarde Meerwaarde zonder meerprijs !!

V Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Meerwaarde zonder meerprij Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

VetrinolTM bevat een gepatenteerd knoflookextract afgeleid van 100% gestandaardiseerd en gestabiliseerd allicine.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Unieke claim; Hogere droge opname bij verse koeien Vraag,stof geheel vrijblijvend, naar onze naar onze referentieadressen. referentieadressen.

Recht liggen liggen // Schone Recht Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

InQpharm Animal Health Europe B.V.

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

Bestellingen en klantenservice: 030 89 05 799

BEREKEN VOORDEEL OP Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831International TGUW Aduard – Tel.– E.H. 050-5732777 B.V. Woltersweg 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– Eiberkamp 2 33 Holland // International B.V. – E.H. Woltersweg

info-eu@inqpharm.com - www.vetrinol.com

GEZONDEPENS.NL www.uierverzorging.nl

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

Tel: +31(0)594-501700 9351 VTAduard LEEK B.V. Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG – Tel. 050-5732777 / International – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard mail@speerstra.com

www.uierverzorging.nl T +31 (0)514 569 001

Bezoek onze website!

Ga voor een laag celgetal!

ProWeide is een volledige voersoort voor melkkoeien met een actieve weidegang. De voederwaarde van gras komt, in combinatie met ProWeide brok, optimaal tot zijn recht.

Bovendien is ProWeide bijzonder scherp geprijsd. Met ProWeide haalt u het beste uit uw weidegras én veestapel!

DAGE

Koeien in de wei?

ProWeide brok erbij!

• 940 VEM • 85 WDVE • 200 gram zetmeel • 50 gram bestendig zetmeel Scherpe seizoenprijs: netto 21,98

ADVANCE

®

per 100 kg bij afname van 32 ton ineens

Silage-enzymen

• FORUM • FOTO EN FILM Voor de meeste melk • ACTUELE BERICHTEN • BLOGS per hectare gras • AGENDA • NIEUWSBRIEF

www.veeteelt.nl Meer info bel Chris: 0521 - 53 59 40

www.visscherholland.com

Nijkerk • Tel. 033 422 15 10 • www.arkervaart.nl (Teamleider Rundvee: Roel van Ee, 06 21 26 62 27) Boer

VX09_p14.indd 19 25 VX10_p66.indd

zijn:

Boer

blijven

VX07_p51.indd 19 25 VX06_p19.indd

V E E T E E LT

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

66

Kijk op

21-05-2012 11:16:25 13-06-14 11:38

EEN ANDERE KIJK OP DE KOE Vrijdag 27 en zaterdag 28 juni zijn de IJsselhallen in Zwolle de ‘place to be’ voor veehouders.

Die dagen neemt het grootste Nederlandse rundvee-evenement opnieuw zijn plaats in en wordt het mooiste wat de rundveehouderij in Nederland te bieden heeft, gepresenteerd.

CRV nodigt u dan ook van harte uit in een speciaal opgebouwde tent, vlak naast de beurshal en presenteert u ‘een andere kijk op de koe’. Benieuwd? Kom gerust langs en ervaar hoe die andere kijk kan bijdragen aan een optimaal veestapelmanagement voor uw bedrijf.

BETTER COWS | BETTER LIFE

199-14 Ad NRM-VT.indd 1

CRV4ALL.BE, CRV4ALL.NL

12-06-14 11:08

Het beste dichtbij

Voer voor vooruitgang Door dichtbij u en uw bedrijfsdoel te staan, zijn wij in staat exact te leveren waar uw dieren én u als ondernemer om vragen. ‘Krachtvoer’ en advies op maat. Resulterend in een maximaal rendement voor uw bedrijf!

ABZ13001-01 advertentie_Veeteelt_180mmx125mm.indd 1

68

Rundvee

www.abzdiervoeding.nl/rundvee

17-02-14 11:59

VVEEEETTEEEELLTT J JAUNNUI A 1R /I 2 1 2/ 0 2 1 24 0 0 9

VX10_p68.indd 68

16-06-14 11:57

DIERGEZONDHEIDSNIEUWS In samenwerking met:

Scherp oog op subklinische melkziekte Melkziekte is een aandoening die iedere veehouder kent: de pas afgekalfde koe kan niet meer staan, heeft koude oren en soms de kop in de flank. De oorzaak is een te laag calciumgehalte in het bloed.

Over het algemeen worden dieren met melkziekte behandeld met een calciuminfuus en een nabehandeling via de bek. Volgens een recent Amerikaans literatuuronderzoek, gebaseerd op tien Noord-Amerikaanse studies (vooral veldonderzoek), komt de zichtbare vorm van melkziekte bij ongeveer 3,5 tot 5 procent van de koeien rondom het afkalven voor.

Subklinische melkziekte Minder bekend is dat koeien ook niet optimaal kunnen functioneren door subklinische melkziekte. Subklinisch betekent dat de dieren een te laag calciumgehalte in het bloed hebben, maar dat hiervan aan de buitenkant van de koe geen signalen zichtbaar zijn. Alleen door het bepalen van het calcium in het bloed kan de diagnose worden gesteld.

Uit een in 2011 gepubliceerd Amerikaans onderzoek op basis van 1462 bloedmonsters blijkt dat 25 tot 54 procent van de koeien (dit kan variëren per leeftijd) in de eerste twee weken na afkalven lijden aan subklinische melkziekte. Opvallend is dat ook vaarzen deze ziekte kunnen hebben.

Verminderde spierfunctie Door een te laag calciumgehalte in het bloed is bij zowel klinische als subklinische melkziekte de spierfunctie verminderd. Dat geldt ook voor de spiersamentrekkingen van de pens, de lebmaag en de baarmoeder. Dit zorgt voor een verminderde penswerking en een

verminderde eetlust. Ook is er kans op lebmaagverplaatsingen en moeilijker geboorten en dieren die aan de nageboorte blijven staan.

Wat vaak vergeten wordt, is dat het slotgat van de speen ook een spiertje is.

Door een verminderde werking hiervan loopt een koe met (subklinische) melkziekte ook meer risico op uierontsteking door het niet goed sluiten van het slotgat.

Door het lage calciumgehalte in het bloed is daarnaast de werking van de afweercellen van het immuunsysteem niet optimaal. Daardoor hebben deze dieren meer risico op bijvoorbeeld baarmoederontsteking of uierontsteking.

Calciumbolussen Subklinische melkziekte komt veel vaker voor dan gedacht, ook bij vaarzen.

Klinische melkziekte is het topje van de ijsberg en komt veel minder vaak voor, het aantal subklinische gevallen is groter. Het is raadzaam om regelmatig via bloedonderzoek bij de verse koeien het calciumgehalte te meten en daarmee de mogelijk aanwezige subklinische melkziekte te monitoren.

Bij te lage waarden kan eenvoudig worden ingegrepen door het toedienen van calciumbolussen via de bek. Uiteraard is een evaluatie van het droogstandsrantsoen en/of het management belangrijk. Ook op bedrijven met een goed management en een optimaal droogstandsrantsoen hadden kreupele koeien in de droogstand veel baat bij het toedienen van calciumbolussen na het afkalven, net als dieren met een bovengemiddelde melkproductie. Dat blijkt uit een Amerikaans onderzoek gepubliceerd in 2012. Een scherp oog op melkziekte, zeker als er regelmatig sprake is van klinische gevallen, is dus vereist.

GASTCOLUMN HAN TEN BRINKE DIERENARTS BIJ DIERENARTSENPRAKTIJK HAAKSBERGEN

Objectief kijken naar weidegang Ik schrijf dit op de dag dat ook de melkgeiten de weide in moeten van Wakker Dier, een hele uitdaging voor de gemiddelde melkgeitenhouder.

Zelf ben ik nauw betrokken bij het opzetten van een praktische welzijnsmeting voor melkvee. Bij vijftien ad random gekozen melkveehouders uit onze praktijk wordt daartoe tweemaal per jaar een welzijnsmeting uitgevoerd.

Het betreft hier zowel bedrijven met als bedrijven zonder weidegang. Veeteelt berichtte hierover begin februari al.

Weidegang is ook in dit project een hot item. Zowel in (advies)gesprekken met onze veehouders als in vergaderingen met de begeleidingscommissie komt dit onderwerp ter sprake. In deze commissie zitten mensen uit de diverse geledingen van de zuivelsector.

Ik ben persoonlijk de mening toegedaan dat een objectieve welzijnsmeting de vraag dient te beantwoorden of weidegang toegevoegde waarde heeft voor het welzijn van de koe. Weidegang heeft zeker waarde. Vooral op het gebied van emotie, promotie en marketing is weidegang onomstreden. Daar koopt een koe echter niets voor.

De koe in de wei is prachtig, maar onze topatleet is mogelijk net zo goed af in een optimaal uitgeruste stal! Een objectieve meting moet daarop het antwoord geven.

De ratio dus en niet alleen de emotie.

V E E T E E LT

VX10_Boehringer.indd 69

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

69

16-06-14 11:29

NRM

2014

DOCHTERGROEPEN

Meeste invloed van O Man, Goldwyn en Kian bij de dochtergroepen op NRM

23 dochtergroepen in Zwolle Geen dochterpresentaties van genoomstieren op de NRM in

waarde en een opvallende invloed van stiervaders Kian, Gold-

weg de meestgebruikte stier en de selectiecommissie was zeer tevreden over het niveau van de dieren. Het zestal zal straks ongetwijfeld laten zien wat men van de stier mag verwachten.’

wyn en O Man. Deze laatste laat zijn genen vooral aan moeders-

Geen genoomstieren

Zwolle dit keer. De dochterformaties kennen wel veel nieuws-

zijde zien. Drie rasgroepen vullen het programma aan. tekst Annelies Debergh

H

et was te verwachten. De keur aan Goldwyn- en O Mannazaten die de diverse mondiale stierenlijsten siert, drukt nu ook zijn stempel op de diverse dochtergroepenpresentaties op de NRM. De invloed van beide stiervaders is in tegenstelling tot de editie van 2012 duidelijk te merken dit keer.

De invloed van Goldwyn laat zich vooral via zijn zonen merken. Bij O Man is de invloed vooral teruggedrongen achter de moedersvaderlinies met onder meer het dochterdebuut van Spencerzoon HJR Windstar bij roodbont. Rechtstreekse zonen zijn er onder meer met de fokstieren Ralma O-Man Cricket van CRV en Morningview Legend van Heemskerk. In juni 2012 was het net te vroeg voor deze dochterformaties, dit jaar tekenen beide stieren present met een groep geselecteerd uit de fokperiode.

Dochterdebuut Brooklyn Geen gebrek aan nieuws dit keer. Daarvoor zorgt onder meer het dochterdebuut van Etaregge Brooklyn, de Mr

70

Burnszoon die in april voor het eerst een fokwaarde kreeg. Bij zwartbont is het uitkijken naar de eerste dochterformaties van Midwolder Goldmar (v. Goldwyn) en Aurora Jeroen (v. Bertil). Omdat de dochteraantallen van Ramoszoon Delta Atlantic en Goldwynzoon Newhouse Gofast – allebei in principe nog proefstier – toch al aan de ruime kant zijn, verhuizen beide stieren met hun presentatie vervroegd naar het namiddaggedeelte.

De keuze van haar dochtergroepen baseert CRV op de meest recente ontwikkelingen in de melkveehouderij. ‘Met de dochtergroepen willen we met name laten zien hoe wij als fokkerijorganisatie de veestapel op het gebied van gezondheid en/of efficiëntie kunnen verbeteren. Dat zijn belangrijke thema’s voor de toekomst’, vertelt Joost Klein Herenbrink, global productmanager holstein van CRV. Hij kijkt met name uit naar de dochtergroep van Atlantic, hoogste vertegenwoordiger op NVI-basis met 318 euro NVI. ‘Atlantic is momenteel verre-

Aan de primeur van genoomstieren tijdens NRM-editie 2012 wordt dit jaar geen vervolg gebreid. Afgelopen editie waren juist de twee genoomgroepen het voornaamste uithangbord in Zwolle. Dit keer ziet CRV af van een dergelijke presentatie. ‘We hebben er niet bewust voor gekozen om dit keer geen stieren te laten zien die in augustus met een dochtergeteste fokwaarde zullen doorkomen’, zegt Joost Klein Herenbrink. ‘Het komt gewoon doordat het voor bijvoorbeeld stieren als Reality bij roodbont en G-Force bij zwartbont nog net iets te vroeg was. De eerste G-Forcedochters kalven nu af, maar dat is voor de selectie van een dochtergroep eigenlijk een paar maanden te laat.’

De rol van belangrijkste gemeenschappelijke deler is bij roodbont met name voor Kian weggelegd, met onder meer de Kiankleinzonen Etaregge Brooklyn van CRV en J&G Malando van KI Samen. Met zoon Delta Fidelity komt een oudere Kiantelg dochters etaleren. KI Kampen haalt voor het tweede dochteroptreden van Talentino, een Talentzoon uit een Kianmoeder, bewust weer een proefstiergroep naar Zwolle. Met Kiankleinzoon Gansey’s Leonidas rf (v. Goldwyn) maakt KI Kampen ook een dochterdebuut in Zwolle.

V EVE ET EE TE EL ET L TJ A JNUUNAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX10_NRM-dochtergroepen.indd 70

16-06-14 15:43

Met heel wat Goldwynbloed in de rangen valt bij de zwartbonte formaties de hoge exterieurscores op. Juist op dat vlak zijn de verwachtingen rondom WWS-stier Maple-Downs Atwood, goed voor 117 totaal exterieur, hooggespannen. Maar ook de hoge exterieurscores van Newhouse Gofast van CRV en R-E-W Seaver en Crackholm Fever van Semex scheppen hoge verwachtingen voor de gepresenteerde dochters.

Rasgroepen Reikhalzend wordt ook uitgekeken naar de eerste dochterpresentatie van de Planetzoon De-Su Bookem van WWS. Met achtereenvolgens Planet en Ramos in de pedigree is de stier van vreemdere oorsprong. Anders is dat voor Shottletelg Vendairy Wonder van AI Total, die met Shottle en Goldwyn wel over een bekende afstamming beschikt. RH Norwin (v.

Stormin Norman) vervolledigt het lijstje met dochters uit de proefperiode.

Bij de zwartbonte fokstieren toont GGI een groep nazaten van veteraan Lonar, een Laudanzoon uit een Designmoeder.

naam stier

vader

moedersvader

NVI

ext.

eig./imp.

dochtergroepen rood Etaregge Brooklyn HJR Windstar Talentino Delta Fidelity Topspeed Kodak J&G Malando

Mr Burns Spencer Talent Kian Kevin Gogo

Kian O Man Kian Lightning Stadel Kian

+247 +220 +188 +220 +198 +166

113 107 111 111 104 107

CRV CRV Kampen CRV CRV Samen

dochtergroepen zwart De-Su 521 Bookem Midwolder Goldmar Vendairy Wonder Aurora Jeroen Maple-Dows-I GW Atwood Gansey’s Leonidas rf RH Norwin rf Delta Atlantic Crackholm Fever Newhouse Gofast R-E-W Seaver Ralma O Man Cricket Morningview Legend Lonar

Planet Goldwyn Shottle Bertil Goldwyn Goldwyn Stormin Norman Ramos Goldwyn Goldwyn Goldwyn O Man O Man Laudan

Ramos O Man Goldwyn O Man Durham Kian Lee O Man Durham O Man Durham Durham Durham Design

+285 +277 +266 +242 +233 +174 +71 +318 +244 +205 +194 +178 +173 +109

113 112 115 108 117 109 104 113 113 115 115 111 108 104

WWS CRV AI Total CRV WWS Kampen Samen CRV Semex CRV Semex CRV Heemskerk GGI

andere rassen mrij fleckvieh brown swiss

CRV CRV GGI

Tabel 1 – Dochtergroepen op de NRM 2014

Het is bijna een traditie geworden dat naast de dochtergroepen ook een aantal demonstratiegroepen van andere rassen in de ring verschijnen. Zo is GGI in Zwolle van de partij met een rasgroep brown swiss en komt CRV met een rasgroep

mrij en een rasgroep fleckvieh voor de dag.

De verschillende dochter- en rasgroepen zijn tijdens de NRM in de ring te zien op vrijdag 27 juni in de IJsselhallen te Zwolle vanaf tien uur. l

Holland Masters Sale mikt op groei met 58 veilingnummers Met 58 veilingnummers telt de Holland Masters Sale op 27 juni een opvallend dikke catalogus. ‘We hadden duidelijk meer aanmeldingen dan andere jaren’, zegt Jan de Vries van veilingorganisator Diamond Genetics. ‘We willen voor ieder wat in de catalogus hebben. We hebben hoge-indexdieren, maar ook dieren die hoog scoren voor exterieur of juist interessante pedigrees hebben.’

Nieuw zijn enkele loten met drachtigheden uit hoge-indexdieren. ‘Van Diepenhoek Rozelle 54 zijn er bijvoorbeeld twee pakketten met vier drachtigheden in het aanbod. De koper moet vervolgens het

veilingnummer uitbetalen per levend geboren kalf.’

Diepenhoek Rozelle 54 (v. Iota) komt ook zelf onder de hamer van veilingmeester Eric Lievens. De catalogus bevat eveneens Telgter Aikman Doreen, een roodfactordochter met 370 NVI. Verder is er ook inbreng van overzeese koefamilies met nazaten van onder meer RegancrestPR Barbie, Larcrest Cosmopolitan en Glen-Drummond Splendor. Ook de Nederlandse Southland Dellia’s en de Wil-

lemshoeve Rita’s zijn vertegenwoordigd.

De veiling start op vrijdag 27 juni vanaf 17.00 uur.

Nakomelingen van onder meer Regancrest-PR Barbie staan in de catalogus

V E E T E E LT

VX10_NRM-dochtergroepen.indd 71

J U N I

1 / 2

2 0 1 4 0

71

16-06-14 15:43

72

VVEEEETTEEEELLTT J JAUNNUI A 1R /I 2 1 2/ 0 2 1 24 0 0 9

VX10_p72.indd 72

16-06-14 12:08

NRM

2014

EEN

LEVEN

LANG

Bert Luttikhedde vindt hoger antibioticagebruik geen legitieme afvoerreden

Rendement van oude koe Met een productie van 58.423 kilo melk per koe realiseren de koeien van de familie Luttikhedde onder de NRM-inzenders de hoogste levensproductie bij afvoer. ‘Oudere koeien leveren vaak een hoger rendement, geven makkelijker veel melk. Op ons bedrijf produceren de koeien die drie keer of vaker gekalfd hebben, meer dan 12.000 kilo melk per koe’, leest Bert Luttikhedde uit Ambt Delden op zijn mpr-uitslag.

Luttikhedde wil zijn koeien oud laten worden met zo min mogelijk dierenartskosten. Hij bestrijdt dat oude koeien alleen maar trammelant opleveren. ‘Door zuinig te zijn op de koeien en ze vlot weer drachtig te maken, zijn veel problemen te voorkomen. Slecht dragende koeien vervetten eerder, krijgen na afkalven eerder slepende melkziekte en raken zo in een vicieuze cirkel.’

Inmiddels passeerden elf koeien de honderd ton melk en wisten twee koeien ook tien ton vet en eiwit te produceren. Bert Luttikhedde doet een oude koe niet zo gauw weg. ‘Elke extra lactatie die een koe kan maken, werkt gunstig op het bedrijfssaldo, want een nieuwe vaars kost al snel weer 1500 euro aan opfok.’

Wie hoge levensproducties wil halen, moet volgens Luttikhedde vooral op melk fokken. ‘Een vaars hoeft voor een hoge levensproductie echt niet met 7000 kilo melk te starten. Bij ons gaan dat soort vaarzen weg. Een goede koe geeft als vaars direct al 10.000 kilo melk, daarmee brand je een koe echt niet op. Als er geen productie, geen Inet, in de genen zit, is het moeilijker om een hoge levensproductie te halen.’

In de stierkeuze houdt Luttikhedde ook rekening met celgetal en vruchtbaarheid. Hij is voor zijn 95 koeien niet per se op zoek naar de jongste stieren. ‘Ik ben en blijf een fan van Shottle. Die geeft koeien die mooier worden naarmate ze ouder worden. Na elke kalving worden ze twintig tot vijftig kilo zwaarder en ze slijten nauwelijks.’

Een hoger antibioticagebruik mag volgens Luttikhedde geen excuus zijn om een oudere koe op te ruimen. ‘Als je dat niet tolereert, dan werk je in de hand dat koeien minder snel behandeld worden en eerder worden afgevoerd. Dat kan niet de doelstelling zijn van het antibioticabeleid. Ik vind dat voor dieren met een hogere leeftijd of een hogere levensproductie andere normen moeten gelden.’

Bert Luttikhedde: ‘Een koe met een goede levensproductie geeft direct als vaars al tienduizend kilo melk‘

V E E T E E LT

VX10_NRM-Luttikhedde.indd 73

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

73

16-06-14 13:51

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Familie Riberth concentreert zich op hoge productie per koe, niet op kostprijs

De baten maken het verschil Hoge kosten voor arbeid en loonwerk en een pittig hoog verbruik aan krachtvoer. Tomas en Lisbeth Riberth malen er amper om, ze stellen alles in het teken van een hoge productie per koe.

Genetisch gezien behoort hun veestapel tot de top van Zweden. tekst Tijmen van Zessen

A

l meer dan honderd jaar boert de familie van Tomas (57) en Lisbeth (58) Riberth op het Zweedse platteland rond Ullared. ‘Onze zonen zijn de vijfde generatie die op deze locatie kunnen boeren’, vertelt Lisbeth. Toch is het Zweedse familiebedrijf geen typisch gezinsbedrijf, waar alle familieleden meewerken. Integendeel: Lisbeth werkt zelf als manager op het melkveebedrijf Nötcenter Viken AB, een bedrijf met vijfhonderd melkkoeien, 140 kilometer ver van huis. Ze is alleen in het weekend op de boerderij in Ullared. Matheas, een van hun zonen, werkt in Noorwegen op een akkerbouwbedrijf. ‘We zetten het werk rond met een uitzendkracht’, vertelt Lisbeth. ‘Tot 2008 was ik volledig verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering op ons eigen bedrijf en werkte Tomas als adviseur bij Växa, de organisatie die in Zweden onder meer de melkproductie registreert.

Sinds 2009 zijn de rollen omgedraaid en runt Tomas ons bedrijf.’

Uitzicht op de stal van de familie Riberth

74

V E E T E E LT

VX10_bedrijfsrep Zweden.indd 74

JUNI

1/2

De bijzondere arbeidsinvulling staat een goed technisch resultaat niet in de weg.

De 83 melkkoeien produceren gemiddeld 11.946 kilo meetmelk per jaar bij een vetgehalte van 4,29% en een eiwitgehalte van 3,54%.

Krachtvoerverbruik torenhoog De koeien van Tomas en Lisbeth worden driemaal daags gemolken in een 1 x 12 zij-aan-zijmelkstal. Ze willen een hoge productie uit de koe halen, op krachtvoer wordt niet bezuinigd: per honderd kilo meetmelk vreten de koeien bijna 42 kilo krachtvoer. Toch zijn de krachtvoerkosten niet buitensporig hoog. Het bedrijf is lid van EDF (European Dairy Farmers) en scoort op het onderdeel voeraankopen maar 0,9 cent hoger dan het gemiddelde. Het krachtvoer is een samenstelling van 43 procent graan, 20 procent raap, 15 procent pulp, 13 procent palmpitschilfers, 5 procent soja en 3 procent overige grondstoffen.

Familie Riberth Zo veel mogelijk melk per koe, zonder dat de diergezondheid in het geding komt. Tomas en Lisbeth Riberth uit het Zweedse Ullared willen ervoor knokken.

Ze aarzelen over het verlagen van de hoge krachtvoergift, het stel ziet dat als een risico voor de diergezondheid.

Melkproductie: Aantal koeien: Grond: Jaarproductie:

Ullared

861.000 kg 83 160 ha 11.946 4,29 3,54

Naast krachtvoer krijgen de koeien uitsluitend graskuil en in de zomer weidegang, dat is in Zweden door de overheid verplicht. Het kuilvoer oogst het bedrijf in ronde balen, die op stal via een gemechaniseerd systeem worden vervoederd.

Door het grote aandeel gras in het rantsoen blijven de koeien gezond, ondanks de forse krachtvoergift. ‘Ons krachtvoerverbruik is misschien hoog, maar wij voeren geen mais. Anderen voeren mais als een ruwvoer, maar wij zien dat ook als krachtvoer. Als je dat meetelt, dan is het krachtvoerverbruik minder extreem’, zegt Lisbeth. Ze ziet haar gelijk terug in de vruchtbaarheid. Met een tussenkalftijd van 12,4 maanden zijn de koeien bij de gegeven productie opvallend vruchtbaar.

Genetisch excelleren In foktechnisch opzicht horen de prestaties van de veestapel tot de beste van Zweden. De NTM-index (Zweedse totaal-

Driemaal daags koeien ophalen voor het melken

2014

16-06-14 10:03

veel ingezet, zijn Nederlandse productiefokwaarde telt bijna 4500 dochters.

Geld voor grasland met stenen

Zweden

Mechanisch voeren van het gras

index) van de Zweeds roodbonten in de veestapel is ruim dubbel zo hoog als gemiddeld in Zweden (12,4 NTM tegen 5,2 gemiddeld). De genetische aanleg van de holsteins is zelfs drie keer zo hoog als gemiddeld (12 NTM tegen 3,8 gemiddeld).

Het Zweedse bedrijf maakt onder meer Riberth melkt in een 1 x 12 zij-aan-zijmelkstal

gebruik van een stier als Buckarby, de hoogste beschikbare dochtergeteste stier van het Zweeds-roodbontras. Met ruim zeshonderd dochters in zijn index reikt Buckarby (v. O Brolin) tot een NTM van +29. Zijn moeder is een dochter van Peterslund. Deze stier is ook in Nederland

De loonwerker verzorgt het meeste werk op het land. Een kostbaar gegeven omdat er veel land op afstand ligt. De Zweedse melkveehouders zijn er zich van bewust dat hun strategie een hogere kostprijs met zich meebrengt. De minimum melkprijs die ze nodig hebben om alle uitgaven en afschrijving te dekken, komt uit op een bedrag van 36,20 euro per honderd kilo melk.

‘De hoge productie zorgt in onze situatie voor een melkopbrengst per koe die bijna 1200 euro boven het EDF-gemiddelde ligt’, stelt Tomas. ‘Niettemin zien we onze voerkosten als het zwakke punt in de bedrijfsvoering. We denken erover om de laagproductieve koeien minder krachtvoer te geven, dan stijgt de hoeveelheid melk uit ruwvoer. In elk geval voeren we geen rigoureuze wijzigingen door; op dit moment zijn onze koeien gezond en dat willen we graag zo houden.’

Tomas en Lisbeth wijzen erop dat hun systeem van ‘high input-high output’ in een jaar als 2013 bijzonder succesvol is, maar dat een jaar als 2012 aanmerkelijk minder gunstig uitpakte. In dat jaar waren de voerprijzen hoger en de zuivelprijzen lager en drukten de voerkosten zwaar op het resultaat.

Naast een hoge melkopbrengst ontvangen Tomas en Lisbeth ook relatief veel landbouwsubsidie. In Zweden bestaat een regeling die boeren met minder productief grasland ondersteunt, bijvoorbeeld in regio’s waar van nature veel stenen voorkomen. Deze subsidie voor het ‘behouden’ van grasland kan oplopen tot 560 euro per hectare. ‘We kunnen die stenen niet weghalen, daarvoor zitten ze te diep. We gebruiken het land om jongvee te weiden.’

In totaal beheren Tomas en Lisbeth 160 hectare landbouwgrond, waarvan 60 hectare permanent grasland is. De Zweden splitsen het grasland op in productiegrasland en weiland. Het productiegrasland maaien de veehouders vier keer per jaar, dat geeft in vergelijking met drie keer maaien een hogere graskwaliteit. ‘Goed kuilgras is de sleutel voor onze hoge productie. Daarom nemen we al vóór het maaien een monster van het gras. We letten met name op de energieinhoud, het eiwit en de NDF, we maaien pas als de kwaliteit naar onze zin is.’

Tomas en Lisbeth blijven wel reëel: ze willen knokken voor een hoge productie, maar de economie verliezen ze niet uit het oog. l

V E E T E E LT

VX10_bedrijfsrep Zweden.indd 75

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

75

16-06-14 10:01

VX10_p76,77.indd 76

16-06-14 09:55

VX10_p76,77.indd 77

16-06-14 09:55

SERIE KRINGLOOPWIJZER A M M O N I A K

Reductie van ammoniakemissie begint bij voeding

Graadmeter voor emissie

VEESTAPEL MEST

Stikstof die niet vervliegt als ammoniak hoef je niet te kopen in

GEWAS

de vorm van mest. Daar zit de winst van een lagere ammoniakemissie. De KringloopWijzer brengt deze emissie in kaart.

BODEM

tekst Tijmen van Zessen

M

et de Kringloopwijzer doe je niets anders dan in beeld brengen waar verliezen aan fosfaat en stikstof optreden, zo viel te lezen in deel 1 van de serie KringloopWijzer. Deel 2 maakt duidelijk dat de KringloopWijzer eigenlijk nog een stap verder gaat. Het instrument berekent ook de ammoniakemissie. Deze module heeft de naam BEA meegekregen: Bedrijfsspecifieke Emissie van Ammoniak. ‘Het programma brengt voor een melkveehouder in kaart waar de emissie

De KringloopWijzer geeft inzicht in de mineralenstromen en levert veel kengetallen op. Maar wat betekenen ze eigenlijk? Veeteelt legt het uit in een serie, samen met Michel de Haan en Barend Meerkerk, betrokken bij de ontwikkeling van de KringloopWijzer.

Deel 1: Mestproductie Deel 2: Ammoniak Deel 3: Graslandproductie Deel 4: Maisproductie Deel 5: Bedrijfsoverzicht (uiteindelijk resultaat)

op zijn bedrijf plaatsvindt’, legt Leon Sebek uit. De onderzoeker van Wageningen UR geeft aan dat veehouders hiermee de overheid kunnen overtuigen dat de ammoniakemissie op hun bedrijf lager is dan de forfaitaire norm. ‘De BEA werkt dus hetzelfde als de BEX, alleen dan voor ammoniakemissie in plaats van voor stikstof- en fosfaatexcretie.’

Zuinig zijn met eiwit De emissie van ammoniak ontstaat als

Met een emissiearme stal is hoger rendement uit drijfmest mogelijk PRAKTIJK – De berekening van ammoniakemissie is voor een groot deel afhankelijk van vaststaande gegevens (manier van mest aanwenden, wel/geen emissiearme stal). De uitkomst van de BEA is daarmee niet alleen afhankelijk van het management: het maakt niet uit bij welke weersomstandigheden een veehouder de mest aanwendt; dezelfde sleepvoetbemester geeft voor elk bedrijf dezelfde emissie. ‘Dat heeft vooral te maken met de controleerbaarheid’, legt projectmedewerker Michel de Haan uit. Toch bestaan

er volgens hem in de praktijk grote verschillen in de ammoniakemissie. Figuur 1 geeft de variatie in ammoniakemissie weer op basis van de KringloopWijzer van 235 melkveebedrijven. ‘Bedrijven die weiden, de mest emissiearm toedienen, gebruikmaken van een emissiearme stal en eiwitarm voeren springen er gunstig uit.

Weiden is gunstig omdat je minder drijfmest hebt om uit te rijden. Op het land komen urine en mest niet bij elkaar, daar ontstaat dus geen emissie’, legt De Haan uit. Figuur 2 geeft hiervan een weergave.

Figuur 1 – Variatie in ammoniakemissie (NH3-uitstoot per GVE)

De meeste emissie ontstaat bij het uitrijden van mest. Ironisch genoeg is die emissie op bedrijven met een emissiearme stal het sterkst. Er is immers minder ammoniak uit de stal ontsnapt. Netto blijft er volgens De Haan voor deze categorie bedrijven nog altijd een emissievoordeel van vijftien procent staan. Je kunt ook zeggen dat bedrijven met een emissiearme stal meer rendement kunnen halen uit de drijfmest, maar wel extra alert moeten zijn op de omstandigheden tijdens uitrijden.

Figuur 2 – Effect weidegang op emissie NH3

70

30 20 10

basis

meer weiden

5 4 3 2 1

0

5.000

10.000

15.000

20.000

kg melk/ha

78

drijfmest grasland beweiding

6

40

0

stal en opslag kunstmest grasland 7

50 kg NH3/ton melk

kg NH3/GVE

60

V E E T E E LT

JUNI

VX10_serieKringloopwijzerDeel2.indd 78

1/2

25.000

30.000

35.000

0

2014

16-06-14 12:11

Weergave van ammoniakemissie op het formulier van de KringloopWijzer

De berekening van de ammoniakemissie van een melkveebedrijf KENGETAL – De KringloopWijzer levert een reeks aan kengetallen. Deel 2 van de serie KringloopWijzer staat stil bij de ammoniakemissie. Op het formulier staan deze cijfers onder het blokje van de mestproductie. Naast de kolom met de bedrijfseigen resultaten staat een kolom met referentiewaarden. Met kleur en lettertekens is direct in beeld hoe het bedrijf presteert ten opzichte van de referentiewaarde.

De hoeveelheid stikstof in het voer

vormt de basis in de berekening van de ammoniakemissie. Het programma bepaalt daarmee de totale hoeveelheid ammoniakale stikstof (TAN). Dit gebeurt met verteringscoëfficiënten. Iets wat goed verteert geeft meer kans op vorming van ammoniak.

Vervolgens houdt het programma rekening met een aantal bedrijfsspecifieke omstandigheden. Het gaat dan om de manier van mestaanwending, wel of geen emissiearme stal, wel of geen be-

weiding, de verhouding gras, mais en bijproducten, het kunstmestgebruik en de hoeveelheid dieren en grond.

De emissie van het totale bedrijf is sterk afhankelijk van het aantal dieren. Om een vergelijking te kunnen maken drukt de KringloopWijzer de emissie uit per ton melk en per GVE (grootvee-eenheid).

De emissie per GVE splitst het programma in een emissie uit stal en mestopslag en de overige emissie, voornamelijk op het land.

mest en urine bij elkaar komen. Een enzym uit de mest reageert met het ureum uit de urine. Vervolgens vervluchtigt er ammoniak.

De sleutel voor een lagere ammoniakemissie ligt volgens Barend Meerkerk bij de voeding. Hij is projectmedewerker in de ontwikkeling van de KringloopWijzer: ‘Alle stikstof die er bij de bek van de koe niet ingaat, kan verderop in de kringloop ook niet meer ontsnappen als ammoniak.

Dat betekent dat het verlagen van het ruweiwitgehalte in het rantsoen de basis legt voor een lagere ammoniakemissie.’

Ook een minder hoge verteerbaarheid van het voer – bijvoorbeeld grover gras – leidt tot een lagere emissie van ammoniak.

Via het ureumgehalte in de melk is het eiwitniveau in het rantsoen te beoordelen. Hoe hoger het ureum, des te hoger het eiwitoverschot in het rantsoen. Een ureumgetal van 20 geldt als optimum.

praktijk blijkt dat bedrijven die sterk scoren in de BEX dat ook doen in de BEA. ‘Alle stikstof die niet vervliegt in de vorm van ammoniak blijft voor een melkveehouder beschikbaar als meststof voor zijn gewassen. Daar ligt de winst’, stelt Barend Meerkerk.

Maar deze ‘win-winsituatie’ is volgens Sebek niet de enige reden waarom een melkveehouder zich extra moet inspannen voor een lagere ammoniakemissie.

‘Het heeft er alle schijn van dat de verlening van vergunningen bij bedrijfsontwikkeling straks gebonden is aan eisen voor ammoniakemissie. Zeker in de buurt van Natura 2000-gebieden. De BEA is dan mogelijk een middel om ruimte te verdienen voor ontwikkeling’, stelt Sebek.

Op dit moment heeft de overheid de BEA nog niet erkend als instrument. Maar er wordt volgens Sebek hard aan gewerkt om dat voor elkaar te krijgen: ‘Het instrument is opgezet in 2009 en ik had gedacht dat er vijf jaar nodig zou zijn om die erkenning te krijgen. Maar dit soort trajecten kosten veel tijd, met name de handhaving is heel lastig. Het kan dus nog alle kanten op.’ l

Ruimte voor ontwikkeling Wie efficiënt omgaat met mineralen vermindert de uitstoot aan ammoniak en is tegelijkertijd minder afhankelijk van de aankoop van voer of kunstmest. In de

V E E T E E LT

VX10_serieKringloopwijzerDeel2.indd 79

J U NI

1 / 2

2 0 1 4

79

16-06-14 12:11

NRM

VOORBESCHOUWING

2014

HONDERDTONNERS

Drie honderdtonners nemen voor de tweede keer op rij deel aan de NRM

Honderdtonners op herhaling Achttien honderdtonners en vier tientonners presenteren zich op vrijdag 27 juni op de NRM. Na het succesvolle debuutoptreden in 2012 zet de NRM-organisatie de veelgeefsters opnieuw in de schijnwerpers. Een verschil met de vorige editie is dat dit keer alle koeien op volgorde worden geplaatst. tekst Inge van Drie

Lightningdochter Bonhill Warsi 19 strijdt mee met de honderdtonners

honderdtonners

80

Rubriek 1

(geboren juli 1998-december 2003)

naam koe

vader

m.vader

eigenaar, woonplaats

Margriet 287

Jesther

Rudolph

vof De Bruin, Giessenburg (Z.H.)

Bonhill Warsi 19

Lightning

Ronald

W. J. J. G. Bongers, Kessel (L.)

Glinzer Greetje 102

Rudolph

Tornedo

mts. J. T. en B. Vos-van der Schoor, Godlinze (Gr.)

Amy 15

Lord Lily

Cash

G. van Zandwijk, Vuren (Gld.)

Jopie 192

Addison

Ruud 10

P. W. J. Schoonman, Brummen (Gld.)

Annie 69

Addison

Sunny Boy

vof Kroesbergen, Bennekom (Gld.)

Hiltje 357

New Jersey

Lesperance R. J. Altenburg, Koufurderrige (Fr.)

De Achterpool Martha 119 Major

H. Duregal

mts. Loohuis-Hagedoorn, Geesteren (Ov.)

Paulien 564

Stadel

Marty

mts. H. J., N. en B. Groot Wassink, Rekken (Gld.)

Ynskje 75

Dante

Rudolph

mts. D. en J. van Dooren, Terschuur (Gld.)

Jonkman 141

Stan

Cash

fa. J. en R. Wassenaar, Deinum (Fr.)

Stouwdamshof Jacoba 19

Stadel

Lica

fam. Van ‘t Hof, Oosterwolde (Gld.)

Langemeins Elza 126

Juror

Lieutenant

G. Koopman, Putten (Gld.)

Old Sneker 78

Lord Lily

Ronald

mts. Nijhof en H. Nijhof-Scholten, Schuinesloot (Ov.)

Schreur Raudi 30

Stadel

Leader

H., H. en D. Reurslag-Boezewinkel, Laren (Gld.)

Dora 382

Alibaba

Archibald

vof Jansen-van Zandwijk, Borger (Dr.)

Glinzer Jettie 45

Lord Lily

F16

mts. J. T. en B. Vos-van der Schoor, Godlinze (Gr.)

Hizzaarder Petronella 177

Folco

Pilot

W. en G. Strikwerda-Bijlsma, Lollum (Fr.)

Stouwdamshof Jacoba 15

Rudolph

Lica

fam. Van ‘t Hof, Oosterwolde (Gld.)

Klaasje 332

Bookie

Stardom

mts. R., H. R. en M. Kuijer-Zoer, Ruinerwold (Dr.)

Holjon Rixia 21

Edgar

Sunny Boy

mts. Jongsma-van Heukelum, Haulerwijk (Fr.)

Geppa 672

Luxemburg

Sunny Boy

P. H. de Wit, Werkhoven (U.)

H

et was misschien wel het hoogtepunt van de NRM in 2012: de presentatie van ruim twintig honderdtonners. Hun deelname maakte indruk, niet in het minst bij de buitenlandse bezoekers. Het mag dan ook geen verbazing wekken dat de NRM-organisatie in het programma opnieuw een plek heeft ingeruimd voor deze bewezen vedettes. Op vrijdag 27 juni om 11.15 uur betreden de 100.000 kg-koeien de ring.

In vergelijking met de vorige editie is er wel een verandering doorgevoerd in het programma. Werd er in 2012 alleen een winnares aangewezen, dit jaar vraagt de NRM-organisatie twee leden van de vierkoppige jury alle honderdtonners op volgorde te plaatsen.

In totaal 22 honderdtonners prijken dit keer in de catalogus, van de tien jaar oude Jestherdochter Margriet 287 van de familie De Bruin uit Giessenburg tot de bijna zestien jaar oude Geppa 672 (v. Luxemburg) van Peter de Wit uit Werkhoven. Stadel en Etazon Lord Lily nemen de meeste honderdtonners voor hun rekening. Van beide stieren prijken er drie in de catalogus.

Drie honderdtonners nemen voor de tweede keer op rij deel aan de NRM. Dat zijn Glinzer Jettie 45 (v. Lord Lily) van JanThomas en Betty Vos uit Godlinze en Stouwdamshof Jacoba 15 (v. Rudolph) – met 166.000 kg melk de deelneemster met de hoogste levensproductie – van Gerrit, Jantje, Hendrik en Annerike van ’t Hof uit Oosterwolde, die op de Veeteeltsite een blog bijhouden over hun NRM-voorbereiding. Beide koeien doorbraken ook al de grens van tien ton vet en eiwit, net als Hizzaarder Petronella 177 (v. Folco) van de familie Strikwerda uit Lollum en Klaasje 332 (v. Bookie) van de familie Kuijer uit Ruinerwold.

Verdiende aandacht Ook Schreur Raudi 30 (v. Stadel) van Henk, Rikie en Dick Reurslag uit Laren tekende in 2012 de presentielijst. Henk Reurslag kijkt er met een goed gevoel op terug. ‘Het was mooi om Raudi daar te laten zien; we kregen leuke reacties. Koeien met zo’n staat van dienst verdienen het ook om aandacht te krijgen voor hun prestaties. We doen daarom graag weer mee, al kun je wel zien dat Raudi intussen wat ouder is geworden.’

Reurslag omschrijft de met 88 punten ingeschreven Stadeldochter als een koe met een mooi frame, sterke benen en een uier die nog keurig op de hak zit. Raudi produceerde in elf lactaties inmiddels ruim 124.000 kg melk met 4,29% vet en 3,23% eiwit. Als vaars leek het er niet meteen op dat Raudi de 100.000 kg melk zou halen. ‘Ze kwam in haar eerste lijst net boven de 6000 kg melk uit, maar heeft op latere leeftijd mooie lijsten met veel melk geproduceerd. Het zou mooi zijn als ze nu ook nog de tien ton vet en eiwit haalt.’ l

V EVE ET EE TE EL ET L TJ A JNUUNAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX10_NRM-100tonners.indd 80

16-06-14 11:28

VX10_p81NED.indd 81

16-06-14 11:10

SCHEPT U OOK GRAAG OP? Kom naar de Veeteelt-stand, maak een Veeteelt-selfie en ga naar huis met een De Boerin- of Veeteelt-voerschep!*

Maar dat is nog niet alles: degene met de leukste Velfie wint een iPad Mini!

FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S MAKEN IS NOG NOOIT ZO LEUK GEWEEST! *zolang de voorraad strekt

VX10_p82NED.indd 82

16-06-14 10:23

B OE R E N G E L U K

H E T

G E L U K S M O M E N T

VA N

M A RT I N

D E N

H A RT O G

Melken in de natuur ‘Op slechts tien meter afstand van de doorloopmelkwagen broedde dit voorjaar een kievit. Terwijl ik de wagen al op die plek had staan, bouwde ze er haar nest en is ze gaan broeden. Prachtig toch om zo midden in de natuur te melken. Door de slechte verkaveling is het voor mij helaas niet mogelijk om de koeien binnen te melken of ik zou ze ook in de zomer moeten opstallen.

Maar ik ben geen boer voor binnen, een koe hoort zo veel mogelijk buiten. En in de zomer is het aangenaam melken in de

doorloopwagen, want dan waait de wind er heerlijk doorheen.’

‘Overigens zie ik er nooit tegenop om te gaan melken, ook niet als het hard regent, want je bent toch niet van suiker? Zo lang er gras op de polder is, blijf ik ook buiten, liefst tot november. In de herfst zie je dan tussen licht en donker soms de jonge reeën over de polder gaan richting een van de maispercelen. Wat dat betreft zie ik meer van de natuur dan collega’s in de melkstal.’

Martin den Hartog (44) melkt 40 koeien in Hei- en Boeicop

V E E T E E LT

VX10_boerengeluk.indd 83

J U NI

1 / 2

2 0 1 4

83

16-06-14 09:56

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX Voor al uw showartikelen en meer!

Een greep uit ons assortiment:

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a.

Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar: wit zaagsel LAVA 3 mix ligboxstrooisel Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 2,75 Wit zaagsel € 3,25 Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

MODUULBOUW BV MAYO-MATRAS

Eenvoudigste, comfortabelste, goedkoopste!

René: +31(0)651692890 Wout: +31(0)31778590 Rob: +31(0)630569255 Gerrit: +31(0)651272470 Film en referentieadressen op: WWW.KOEMATRAS.EU

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3

Br.Sw. x HF v: Vincent

Eig.: Mts. Van Schot, Oude Pekela

Prod. 1.11 305 dgn. 8.471 kgM 4,26% V 3,57% E vsp

Vincent

Uitstekende NL-dochters Xsires crossbreeding b.v.

Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

Livestock Show Equipment Erica Rijneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

w w w.xs i re s . c om in f o @xs i re s . c om

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

ERKENDE ET-TEAMS

www.dairystars.com

Aanbod direct van uw collega.

dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288 Embryo’s - Dekstiertjes - Vee Tom Schonenberg 06-519-9380

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

ndd 1

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij: - Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken)

31-05-2012 13:53:24

J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl

84

V E E T E E LT

10 juni_koeriertjes2014.indd 84

JUNI

1/2

2014

17-06-14 11:41

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt u een OEB tekort in uw rantsoen? : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

‘DENK VANUIT HET DIER!’

• verbetert de voerbenutting • bespaart op de voerkosten

goedkoop microbieel eiwit • verbetert de voerbenutting goedkoop microbieel eiwit • verbetert voerbenutting • bespaart opde de voerkosten verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten • bespaart op de voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV @speerstra.com

FOKVEEVEILING ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN • Hoge producties • Hoge gehaltes • Hoge gezondheids-Nu met websho p! kenmerken • Internationale stiervaders • Internationale koefamilies • Top exterieur

rstra.com

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV @speerstra.com 0 gram

t hebben voor toepassing ng stra Feed Ingredients BV rstra.com mte @speerstra.com

rstra.com 0 gram

t

mte 0 gram t

mte

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

EU-erkend ET-team (nl-126)

Postbus 160, 8530 AD Lemmer +31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

Cloppenburg

HANS HURKMANS Woensdag 20 maart ET-SPECIALIST

Aanvang: 10.00 uur Info en opgave donoren 06-38919783 • 0492-340920 450 afgekalfde vaarzen, www.HurkmansET.nl 37 dekstieren, 7 stuks jongvee. ibr-vrij bvd-vrij lepto-vrij FACEBOOK.

WWW. Contact: NL/VEETEELT Johan Bergsma, tel.: 0654253636

mail@speerstra.com, www.speerstra.com Postbus 160, 8530 AD Lemmer +31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

www.speerstra.com

ERKENDE ET-TEAMS

• Scherp geprijsd • • Dekgarantie • Lepto, Para, IBR, BVD - vrij • Uitstekend advies

Bernd Emme, tel.: 0049170/3313931 Catalogus: www.weu.de Tel.: 00494403/93260

Te koop:

Bos rubber, dé rubberspecialist dierenarts voor koe- en jongveematrassen. tel.: 0344-682727 Al jaren een begrip!

DE CROB embryotransfer Vijf jaar 100% garantie. fax: 0224-57 0344-682288 Tel. 14 68 www.bosrubber.nl

+€100,–

Uw leverancier voor:

GOED

Kunststof naadloze robotruimtes

BETER Pensverzuring?

Kijk op gezondepens.nl

Kunststof eenlingboxen tel. 0573-254983 fax 0573-251452

www.greutink.nl Kunststof eenlingboxen Kunststof eenlingboxen Wij zijn zijn uwleverancier leverancier voor: Wij uw voor:

Stalinrichtingnieuw nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting gebruikt Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor: Ventilatiegordijnen/nokken •• Ventilatiegordijnen • Stalinrichting nieuwen gebruikt • Stalinrichting nieuw en gebruikt Kunstof éénlinghokken volgens europese •• Ventilatienokken Ventilatiegordijnen/nokken •• Ventilatiegordijnen Ook koppelbaar te leveren.

• richtlijnen.

Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

• Kunstof éénlinghokken volgens europese

www.dairystars.com

Laat zien wat u te koop heeft!

Tel. 06-51608017

Verden Dinsdag 1 juli 11.00 uur

Ventilatiegordijnen/nokken Kunststof naadloze •• Ventilatiegordijnen Kunstof éénlinghokken volgens europese •• Ventilatienokken robotruimtes richtlijnen.

Ook koppelbaar te leveren.

• Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem tel. 0573-254983 fax 0573-251452 www.greutink.nl Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem

ENKELE BESTE DEKSTIEREN

FOKVEEVEILING

FREEK LOK EN BERT

Kunststof naadloze robotruimtes

Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl WWS_2014_05_Koeriertje_Veeteelt 02 www.embryosale.com

per koe per jaar

Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor:

SCHUTTE Stalinrichting nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting nieuw gebruikt Ventilatiegordijnen/nokken dierenartsen •• Ventilatiegordijnen Kunstof volgens europese Wij zijn zijnéénlinghokken uwleverancier leverancier voor: •• Ventilatienokken Wij uw voor: Dronten Uw leverancier voor: leverancier voor: Ook koppelbaar te leveren.

Stalinrichting nieuwgebruikt • richtlijnen.

Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

•• Stalinrichting nieuw enen gebruikt tel.: 0321-317275

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN

voor alle leuke nieuwtjes!

www.dekstieren.nl Voor afspraak en informatie: Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

Te koop: schilderijen van Bonnie Mohr standnr. 188 op NRM

BEST

35 stieren 300 afgekalfde vaarzen Melkwinning J.A. 40 jonge runderen kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij: Beste kwaliteit!

Bekende vaders!

- Adviesmoderne en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal Lepto-, IBR-, BVD-vrij - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk Contact:advies bij problemen (geschillen) Bernd Emme door tel.:veroorzaakt 0049170/3313931 de melkinstallatie - Optimalisatie Vanaf 01-02-2014 melkstal/melkrobot vertegenwoordiging (meten tijdens melken) Nederland: Bert Meijering J.A. (Johan) Grolleman Catalogus: 038-4606033 / 06-45312042 www.masterrind.com www.melkwinningja.nl info@masterrind.com

wws Genally-P • hoornloos • roodbontfactor • 2281 TPI • € 10,per dosis

• Ventilatienokken Ook koppelbaar te leveren.

• richtlijnen.

Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

Verder Verderallerhande allerhande stalinrichting stalinrichting Verder allerhande stalinrichting enen ventilatiegordijnen en nokken nokken ventilatiegordijnen en enzowel ventilatiegordijnen en nokken gebruikt zowelnieuw nieuw als als gebruikt zowel nieuw als gebruikt

Embryo’s, dekstiertjes, fokvee Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem 7241 CR Lochem tel.Hanzeweg 0573-254983 fax 0573-251452 en10, sperma. tel. 0573-254983 fax 0573-251452 www.greutink.nl Tom Schonenberg 06-51979380 www.greutink.nl

OMDAT NIET ALLE MENGERS HETZELFDE ZIJN Jacoline Peek en 06-3733 9285 Voor afspraak informatie: bm@peek-vdkroon.nl Tel.: 31 (0)529 470999 www.peek-vdkroon.nl

www.wennemars.nl

Sperma bestellen:

0513 672 200 MASTERRIND GmbH, woensdag 27 maart 26160 Bad Zwischenahn, in de IJsselhallen te Zwolle Feldlinie 2a tel.: 00494403/93260 Aanvang 09.15 uur Entree € 7,50

www.wwsires.nl

T AJ A UR N TI V E VE ET EE TE EL ET L M

1 mloos-6 1

11 / 22 0 21 03 1 4

8 65 5

08-08-2011 16:31:43 08-08-2011 16:31:43

10 03juni_koeriertjes2014.indd mrt 1_koeriertjes2013.indd8565

17-06-14 05-03-13 11:41 13:16

Advertorial

Vlotter melken en een betere speenconditie dankzij nieuwe melkstal van de familie Steenblik

Swingend melken

Bedrijfsgegevens In het Gelderse Hengelo melken Jan, Aniet en zoon Ruben Steenblik 80 koeien. Het afgelopen jaar hebben ze hun bestaande stal uitgebreid zodat ze komende jaren kunnen doorgroeien naar 150 melkkoeien.

Om de capaciteit van het melken te verhogen bouwden ze een 2 x 20 swingover melkstal. Hun koeien produceren gemiddeld 9000 kilo melk, met 4,30% vet en 3,60% eiwit. Het tankmelkcelgetal ligt rond 150.000 cellen/ml.

“V

lotter melken, een betere speenconditie en rustige koeien.” Vraag Ruben, zijn vader Jan en moeder Aniet Steenblik uit Hengelo (Gld) naar hun ervaringen in hun nieuwe 2 x 20 swing-over melkstal en ze zijn duidelijk enthousiast. “Het melkt heel plezierig voor ons én de koeien”, geeft Ruben met nog een paar voorbeelden aan.

“Beugels hebben we amper nodig, de koeien trappen het melkstel niet meer af.

Bovendien zien we dat zelfs bij de oudere koeien de vereelting rondom het slotgat minder wordt. Het zijn precies de redenen waarom we hebben gekozen voor de Streampulse melktechniek en dus voor Fullwood.”

Met Ruben als beoogde opvolger heeft het melkveebedrijf het afgelopen jaar flinke stappen gemaakt. De melkveehouders bouwden een nieuw stuk bij de bestaande ligboxenstal aan en kunnen uitbreiden van 80 naar 150 melkkoeien. “We houden al meer jongvee aan en verwachten al in 2016 die 150 koeien te melken.” Met zo’n groei in het vooruitzicht werd ook de melkstal meteen vernieuwd. “De oude melkstal dateerde uit 1979 en alhoewel hij nog goed functioneerde wilden we melken met een nieuwe techniek en een hogere capaciteit”, noemt Ruben het wensenlijstje waarmee ze op pad gingen.

Ze zochten naar een melksysteem met een hoge capaciteit tegen een redelijke

streampulsetechniek Een grensverleggende manier van melken die uniek is op de markt. De speciaal voor deze techniek ontwikkelde apparatuur stelt Fullwood in staat om de machine optimaal af te kunnen stellen.

De Fullwood-streampulsetechniek melkt de koeien vlot en volledig leeg met behoud van een goede uiergezondheid. Dit vertaalt zich voor u in meer melk, een

fullwood juni 1/2 advert.indd 86

goede melkkwaliteit, een kortere melktijd en een langere levensduur van uw koeien.

Wilt u meer weten over deze techniek, kijk dan op www.fullwood.nl, daar vindt u een animatie die deze techniek verder toelicht. Uiteraard kunt u ook de Fullwood-dealer in uw regio benaderen.

kostprijs. “Dan kom je uit bij de swingover melkstal. Die heeft een capaciteit die vergelijkbaar is met grote melkstallen en draaimelkstallen, maar dan wel een stuk goedkoper”, aldus de kostprijsbewuste ondernemer die kritisch te werk ging bij het uitzoeken van de nieuwe melkstal. Zo bekeken ze melkstallen van verschillende melkmachine leveranciers en lieten ook diverse offertes maken. “Daarbij kwam Fullwood als beste uit de bus. Het bleek achteraf een hele goede keus, ook dankzij de prima samenwerking en nazorg van dealer Meuleman FarmTech.”

De 80 melkkoeien kunnen ze nu in één uur melken. “Wanneer we het bedrijf verder uitbreiden naar 150 koeien, dan is het melken nog prima door één persoon te doen”, blikt Ruben alvast vooruit naar de toekomst. “Ik denk dat je in deze melkstal met twee personen zelfs wel een capaciteit van 140 koeien per uur kunt halen.”

Maar bovenal melkt het heel prettig. Het tankmelkcelgetal ligt op 150.000 cellen/ml en de productie is op hetzelfde niveau gebleven, licht Ruben toe. “Terwijl we meer vaarzen melken en nog maar vier maanden de nieuwe melkstal in gebruik hebben. Het ziet er voor de toekomst dus heel best uit.”

17-06-14 16:22

O N R O E R E N D

Quotum ABC

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

MET SPOED GEVRAAGD:

DRINGEND GEVRAAGD EN AANGEBODEN

- KOOPMELK

• KOOP- EN LEASEMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 HA

- LEASEMELK

• AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

AANGEBODEN:

T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

• CULTUURGROND: KLOOSTERWEG HENGELO (GLD.) verkocht 1.38.60 HA DALKRUID NIJVERDAL 3.00.00 HA NOORDELIJKE HOOFDDIJK NIJVERDAL CA. 14.50.00 HA

Zeer rendabel melkveebedrijf met goede uitbreidingsmogelijkheden!

• NIJVERDAL: (WOON)BOERDERIJ MET CA. 16 HA PRIMA CULTUURGROND

Melkveebedrijf in de omgeving van Leer (Dtsl.) (15 min over de grens) Ca. 110 ha grasland (klei, klei/veen) alles aan huis gelegen! Ca. 1.6 milj. kg melkquotum.

Binnen de bestaande gebouwen kunnen 170 koeien gemolken worden. Wij hebben een melkstal en Lely A3 Next-robot. Er zijn 2 geldige bouwvergunningen aanwezig om gelijk of in de toekomst nieuw te bouwen voor 160 of 400 koeien.

Ook goede mogelijkheden voor toerisme! Huizen verkeren in LANDBOUWFOLIE RECYCLING 2011 2009 3 goede staat. Voldoende mesten voeropslag.

Vraagprijs voor de gebouwen, ca. 11,5 ha, ca. 1.6 milj. kg quotum en 110 premierechten is € 1.400.000 Groot deel van de pachtgrond kan gekocht worden maar hoeft niet!

Tel.: 0049-1724104974

Wij betalen voor grotere hoeveelheden landbouwfolie!!!

Informatie: Tel. 0575 - 568 310 Fax 0575 - 568 315

info@dalyplastics.nl

G O E D

• NES: AKKERBOUW/MELKVEEBEDRIJF, 30 HA UITSTEKENDE LICHTE ZAVELGROND • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN BEL VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD OF GA NAAR WWW.GANTVOORT.NL

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

www.plasticrecycling.nl

Hittestress

Reken er voor goed mee af met ons mist koeling systeem

Daly VT feb 2012.psd 1

21-01-13 09:20

Een éénmalige investering vanaf € 45,00 per dierplaats neem contact op met Otto Vink 06-14407560 www.tsg-holland.com

Worldwide Climate Engineers

V E E T E E LT

VX10_p87AOG.indd 87

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

87

17-06-14 14:32

V O E R

V O O R

B O E R

P R O D U C T N I E U W S

Melkprijs en zuivelomzet stemt Belgische zuivel positief ECONOMIE – In 2013 betaalde

Antivlieg in mineralenemmer VOEDING – Veehouders kunnen hun jongvee

voortaan in één handeling beschermen tegen vliegen en voorzien van mineralen. Dat is het idee achter een nieuwe mineralenemmer van Agruniek-Rijnvallei. De emmer bevat natuurlijke grondstoffen met een vliegwerend effect.

De emmer voorziet ook in een breed aanbod van mineralen, sporenelementen en vitaminen.

Volgens Agruniek-Rijnvallei is de emmer zonder risico te gebruiken in combinatie met andere vliegwerende middelen. Wel raadt de firma het gebruik bij melkgevende dieren af, omdat het de smaak van melk kan beïnvloeden. De prijs van de emmer staat op 25 euro.

Snel en simpel biest ontdooien

de Belgische zuivelindustrie een melkprijs van gemiddeld 39,4 euro per 100 liter melk uit aan de melkveehouders. Met dat cijfer sprak de Belgische Confederatie voor de Zuivelindustrie (BCZ) op haar jaarvergadering in Court-Saint-Etienne van een historisch jaar voor de Belgische melkveehouderij.

De omzet van de Belgische zuivelindustrie steeg over 2013 met 7,5 procent naar 4,7 miljard euro. Van deze omzet werd een totaal van 61 procent uitgevoerd, wat een stijging met 9,6 procent betekent. De investeringen in de zuivelsector kenden een lichte terugval, maar blijven historisch gezien op een hoog peil. ‘Het anticiperen op het

tijdperk zonder melkquota brengt een nieuwe dynamiek teweeg’, zo klonk BCZ-voorzitter Renaat Debergh in Court-Saint-Etienne.

Door de goede internationale zuivelmarkt steeg de melkprijs voor de melkveehouder sterk. De melkprijs steeg met 26 procent tot 39,4 euro per 100 liter melk.

De jaarlijkse daling van het aantal melkleveraars toont eveneens een positieve trend. Waar in 2012 nog 4,5 procent van de melkleveraars afhaakte, was dat in 2013 met 3 procent duidelijk lager. De gemiddelde melklevering steeg in 2013 met 5,5 procent tot 389.000 liter melk per bedrijf. Vijf jaar geleden lag dat cijfer nog op 282.000 liter melk per bedrijf.

Een op de drie past rantsoen aan voor droogzetten GEZONDHEID – Slechts één op de

drie melkveehouders past het rantsoen een week voor het droogzetten aan. Dat blijkt uit de Nationale Droogstandenquête van diergeneesmiddelenproducent Zoetis.

Het risico op mastitis tijdens de droogstand en aan het begin van de volgende lactatie neemt af naarmate de melkgift op het moment van droogzetten lager is. Het verlagen van het energie- en eiwitgehalte in het rantsoen is een van de belangrijkste managementmaatregelen om de melkgift voor het droogzetten te remmen.

In de praktijk past 35 procent van de melkveehouders deze maatregel vanaf een week voor het droogzet-

ten toe. Bij 4 procent van de melkveehouders wijzigt het rantsoen op een ander moment en 4 procent laat het droogzetten afhangen van de melkgift. Slechts 33 procent van de veehouders realiseert een melkproductie van minder dan 12 kg per dag op het moment van droogzetten. Een totaal van 66 procent van de melkveehouders zet de koeien in één keer droog.

De Nationale Droogstandenquête is in het eerste kwartaal van 2014 uitgevoerd in opdracht van Zoetis.

De uitkomst is gebaseerd op 218 telefonische enquêtes onder melkveehouders met meer dan 80 melkkoeien, representatief verdeeld over alle provincies.

VOEDING – Snel biest ontdooien, maar zonder

te investeren in kostbare ontdooi-apparatuur.

Het studentenbedrijf Quickfeed vond een methode waarmee dat lukt. In een emmer is de ingevroren biest in een speciale zak binnen een half uur op te warmen.

Het materiaal van de biestzak – The Perfect Udder – zorgt ervoor dat de warmte van het zestig graden hete water snel doordringt tot de biest. Op de biestzak zit een nippel waar een speen op past. De biestzakken kosten 29,95 euro per tiental, exclusief btw.

88

V E E T E E LT

VX10_voer voor boer.indd 88

JUNI

1/2

2014

17-06-14 16:21

Proefstalstatus voor open koeienstal met luchtwasser

der dat daarvoor ruwvoer of mestplaatsingsruimte aanwezig is, is dit laatste jaar van het quotumtijdperk verliesgevend. Ruwvoer aankopen, mest afvoeren en melkquotum leasen of kopen leidt tot een verlies van 1350 euro per koe, becijfert Klaas de Jong, adviseur Economie en Strategie bij PPP-Agro advies. Vanaf volgend jaar kleurt het saldo van rood naar groen en houden (intensieve) melkveehouders 750 euro over aan het melken van een extra koe. De belangrijkste ver-

Enquête veeverlosser GEZONDHEID – Wageningen UR Live-

op slot zittende melkveebedrijven bij natuurgebieden. De Technische adviescommissie Regeling ammoniak en veehouderij (TacRav) verleent een Groningse melkveehouder met open stal en luchtwasser de proefstalstatus. Het is voor het eerst dat een open ligboxenstal met luchtwasser deze status krijgt.

De status betekent dat de overheid ervan uitgaat dat deze stallen niet meer dan een bepaalde hoeveelheid ammoniak uitstoten. Die veronderstelling moet vervolgens met metingen nog wel in de praktijk worden bewezen.

De TacRav verwacht voor het staltype van de Groninger melkveehouder een emissiereductie van 44 procent. Dat komt neer op een emissiefactor van 5,9 kilo (bij weidegang) en 6,6 kilo (bij opstallen) ammoniak per dierplaats. Dat is vergelijkbaar met de betere emissiearme vloersystemen, die rond de 8 kilo zitten.

stock wil een duidelijker beeld van het gebruik van de veeverlosser op melkveebedrijven en stelde hiervoor een enquête op voor melkveehouders.

Vorig jaar stelde Stichting Wakker Dier het gebruik van de veeverlosser (ook wel geboortekrik genoemd) ter discussie. Daarop volgden maatschappelijke discussies over de gevolgen van het gebruik voor het welzijn van koeien en kalveren. In de enquête wordt veehouders gevraagd naar hun mening over en ervaring met de geboortekrik.

tie op 71 gespecialiseerde opfokbedrijven 19 tot 40 procent lager te liggen, zo berekende DLV. Met het bijstellen van de excretienormen voor jongvee hoeft op bedrijven minder mest te worden afgevoerd, waardoor de mestplaatsingsruimte op het eigen bedrijf groter wordt. De betere mineralenbenutting bij jongvee werd binnen het praktijknetwerk bereikt door een beter uitgekiende voeding, onder meer door meer leeftijdsgroepen te maken en jonge dieren een hogere voederwaarde te verstrekken dan oudere.

Verlies op melken extra koe ECONOMIE – Een extra koe melken zon-

klaring is het wegvallen van de kosten voor lease-/quotumafschrijving of superheffing, een post van 2048 euro per koe.

Volgens PPP-Agro moet er een goede reden dan wel strategie zijn om dit jaar het verlies van 1350 euro voor lief te nemen.

De aanwezige stalruimte kan zo’n reden zijn. Er zijn de laatste jaren grote stallen gebouwd. Maar de vaste lasten van die investering worden niet gedekt zolang het saldo per koe nog negatief is.

PPP-Agro verwacht dat de schaalvergroting in de melkveehouderij doorzet.

ALS DA OP O BL

let o

Geen superheffing voor België ECONOMIE – In het voorbije quotum-

jaar 2013-2014 is de nationale Belgische melkproductie niet overschreden.

Dat meldt het kabinet van Vlaams minister-president Peeters, tevens bevoegd voor landbouw. Tot maart leek het erop dat het quotum overschreden zou worden. Daarop is onder Vlaamse melkveehouders een solidariteitsactie op poten gezet om de overschrijding van het nationale melkquotum in te dijken. De uiteindelijke cijfers geven nu aan dat het quotum niet is overschreden en dat geen enkele melkveehouder superheffing hoeft te betalen.

Checklist brandpreventie HUISVESTING – Om de kans op brand

te minimaliseren, heeft het praktijknetwerk ‘Brandveilige veestallen’ met betrokken partijen een checklist opgesteld om bestaande en nieuwe stallen te beoordelen op brandveiligheid.

De checklist brandpreventie rundveeen pluimveestallen is te vinden op de website van DLV. Met de checklist kan een ondernemer zijn eigen situatie kritisch beoordelen om aan de verbeterpunten te werken. Cruciaal is volgens DLV de alertheid van ondernemer en medewerkers om veilig te werken en zowel bouw- als installatietechnisch de zaken voor elkaar te hebben.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX10_voer voor boer.indd 89

NI E U W S

HUISVESTING – Er is nieuwe hoop voor

Excretienormen jongvee per 2015 naar beneden MEST – Het Ministerie van Economische Zaken is van plan om per 1 januari 2015 de excretienormen voor jongvee naar beneden bij te stellen.

Hiermee reageert het ministerie op het verzoek van het Praktijknetwerk Jongveemestproductie en mineralenbenutting, DLV Rundvee Advies, LTO en NMV. Het praktijknetwerk toonde aan dat de werkelijke excretie op jongveeopfokbedrijven lager is dan de huidige forfaitaire excretienormen. Over de jaren 2011 en 2012 bleek de gemiddelde stikstofexcre-

K O RT

J U N I

1 / 2

2 0 1 4

89

17-06-14 16:21

A G E N D A

2014

ADVERTEERDERSINDEX

24 juni 25 juni 27 juni 27-28 juni 1 juli 2-3 juli 3-5 juli 4 juli 8 juli 8 juli 10 juli 15 juli 16 juli 19 juli 21 juli 23 juli 23 juli 25-28 juli 26 juli 26 juli 29 juli 31 juli 4 augustus 8 augustus 8 augustus 9 augustus 9 augustus 9 augustus 9 augustus 17 augustus 21 augustus 23 augustus 23 augustus 30 augustus 3-7 september 6 september 6 september 7 september 10-13 september 13 september 16-19 september 17 september 19-20 september 21 september 30 september4 oktober 4 oktober 16 oktober 28-30 oktober

Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Holland Masters Sale te Zwolle (Ov.) NRM te Zwolle (Ov.) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) Deense nationale show te Herning (Denemarken) Luxemburgse nationale show te Ettelbrück (Luxemburg) Melkveeprijskamp te Kontich (Antw.)

Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Melkveeprijskamp Noordhoek en Noorderkempen te Loenhout (Antw.)

Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) Provinciale fokveedag West-Vlaanderen te Wulpen (W.Vl.) Interprovinciale fokveedag te Bogaarden (Vl.Br.) Veeprijskamp Oosterkempen te Geel ten Aard (Antw.)

Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Landbouwbeurs te Libramont (Wallonië) Fokveedag te Ambt Delden (Ov.) Veekeuring Noord-Friesland te Wouterswoude (Fr.) Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Fokveedag te Markelo (Ov.) Landbouwshow te Opmeer (N.H.) Grote veeprijskamp te Zevendonk (Antw.)

Keuring Agri Fair te Wierden (Ov.) Rundveeshow Noord te Beilen (Dr.) Fokveedag Noord-Veluwe te Oldebroek (Gld.) Fokveedag te Hellevoetsluis (Z.H.) Fokveedag te Vriezenveen (Ov.) Veeprijskamp te Beveren (O.Vl.) Provinciale fokveedag Antwerpen te Oostmalle (Antw.)

Dairy Fair Mariënwaerdt te Beesd (Gld.) Fokveedag Espelo/Holten te Holten (Ov.) Fokveedag te Apeldoorn (Gld.) Europese jongefokkersschool te Battice (Wallonië) Zeewolde bij de pinken te Zeewolde (Fl.) Vebo te Rijpwetering (Z.H.) Fokveedag te Eeklo (O.Vl.) AgroTechniek Holland te Biddinghuizen (Fl.) Fokveedag Bathmen/Laren te Laren (Gld.) Space te Rennes (Frankrijk) UK Dairy Day, Telford (Groot-Brittannië) Thuringia Holstein Open te Erfurt (Duitsland) Saksische Holsteindagen te Altmittweida (Duitsland)

Ned er lan d ABZ diervoeding ...............68 Agricom............................23 Agriprom ..........................72 Agrifirm Feed....................24 AI Total .............................16 Akzo Nobel.......................18 ALH Genetics..............18, 19 Barenbrug.........................81 Bosch Beton......................42 BUC Holland.....................66 BV Lava3 ..........................66 Cowhouse International....87 CRV................46, 47, 67, 91 De Heus .............................2 Eurogenes...................76, 77 Gantvoort, ’t.....................87 GD ...................................81 GEA ...................................4 GGI ..................................30 Heemskerk .................54, 68 InQpharm.........................66 JOZ ..................................34

KI Kampen........................58 K+S Benelux bv ................54 Lely ..................................72 MBS Beton .......................19 Melkveebedrijf bij Leer......87 Mewitec ...........................86 Milkrite .............................61 MSD Animal Health ..........92 Nedap ..............................42 NRM, Stichting ...........10, 11 NRM, Participanten ..........55 Quotum ABC....................87 Ruma VSM .......................87 Semex ................................6 Speerstra ..........................23 Spermex ...........................51 Sprayfo .............................51 TS Group Holland .............87 VDK products ...................81 Veecom ......................23, 36 WWS..................................3

VOORUITBLIK

Nab esch o u win g NR M Juli 1/2 (3 juli) – Het julinummer staat boordevol met nieuws van de NRM. Analyses, achtergronden en sfeerreportages, maar ook: welke dochtergroepen vielen op?

In het derde deel van de serie over de KringloopWijzer staat de productie van grasland centraal.

Ook gaat Veeteelt op reportage bij een Nederlandse veehouder die mest moet afvoeren en bij een Britse veehouder met jerseys die zijn eigen melk verzuivelt.

World Dairy Expo te Madison (Verenigde Staten) Fokveedag te Hoornaar (Z.H.) Veekeuring Fryslân te Oenkerk (Fr.) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Hardenberg (Ov.)

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 90

V E E T E E LT

VX10_agenda.indd 90

JUNI

1/2

2014

17-06-14 15:44

“DE COMPLETE INTEGRATIE VAN DIENSTEN MAAKT HET VERSCHIL” Jan Francke, Grijpskerke

OVERTUIGD VAN

Jan Francke heeft gekozen voor een zo compleet mogelijke integratie van Ovalertdiensten. Het geeft hem meer ruimte en tijd. Precies wat hij nodig had. Ontdek de verhalen van andere veehouders die net als Jan overtuigd zijn van Ovalert.

BEKIJK DE FILMPJES OP ONZE WEBSITE!

WWW.OVALERT.NL WWW.OVALERT.BE

CRVARN0206 5 Campagne Advertenties A4.indd 5

12-06-14 11:13

Combivaccinatie

BVD en IBR bestrijding nu nog gemakkelijker.

Eén vaccinatie. Dubbele bescherming.

Bovilis® BVD Betrouwbare bescherming tegen BVD

Bovilis® IBR marker live

Veilig en effectief tegen IBR

Vraag ernaar bij uw dierenarts Bovilis® BVD, bevat per dosis (2 ml) geïnactiveerd antigeen van het cytopathogene BVD virus, stam C-86: 50 EU minstens 24,6 VN eenheden inducerend. Doeldier: Rund. Indicatie: Actieve immunisatie van koeien en vaarzen vanaf 8 maanden ter bescherming van de foetus tegen transplacentaire infectie met BVD virus. Bijwerkingen: In zeer zeldzame gevallen kan een lichte zwelling op de injectieplaats en een geringe voorbijgaande temperatuurverhoging voorkomen. Toediening en dosering: Intramusculaire injectie met 1 dosis (2 ml) vanaf de leeftijd van 8 maanden. Voor de halfjaarlijkse herhalingsvaccinatie vanaf de leeftijd van 15 maanden kan het vaccin gereconstitueerd worden in Bovilis IBR Marker Live. Wachttijd: 0 dagen. Waarschuwingen: De productinformatie van Bovilis IBR Marker Live dient te worden geraadpleegd voordat de gemengde vaccins worden toegediend. REG NL 9587 UDD. Voor overige informatie, zie bijsluiter.

Bovilis® IBR Marker Live, bevat per dosis (2 ml) gereconstitueerd vaccin 105,7-107,3 TCID50 Bovine Herpesvirus type-1, stam GK/D (gE-). Doeldier: Rund. Indicatie: Actieve immunisatie van runderen ter vermindering van de intensiteit en de duur van de klinische respiratoire verschijnselen veroorzaakt door een infectie met BHV-1 en ter vermindering van de nasale uitscheiding van veldvirus. Bijwerking: Een geringe voorbijgaande temperatuurverhoging (1°C), na intranasale vaccinatie kan een toename van de neusuitvloeiing worden waargenomen. Toediening en dosering: Intranasale (IN) of IM toediening van 1 dosis (2 ml) gereconstitueerd vaccin. Voor de halfjaarlijkse herhalingsvaccinatie vanaf de leeftijd van 15 maanden kan het vaccin gereconstitueerd worden in Bovilis BVD. Wachttijd: 0 dagen. Waarschuwing: Dieren op een leeftijd tussen 2 weken en 3 maanden alleen intranasaal vaccineren. Deze dieren dienen een IN of IM herhalingsvaccinatie te krijgen op de leeftijd van 3-4 maanden. De productinformatie van Bovilis BVD dient te worden geraadpleegd voordat de gemengde vaccins worden toegediend. REG NL 9675 UDD. Voor overige informatie, zie bijsluiter.

MSD Animal Health Postbus 50, 5830 AB Boxmeer www.rundvee-msd-animal-health.nl

VX11_p04.indd 2

©2013 MSD Animal Health B.V. Alle rechten voorbehouden.

08-07-13 13:29