GESCHIEDENIS RENDIEREN EN RAATAKKERS – DE PREHISTORIE EN BRONSTIJD Toch was deze streek niet altijd zo kaal. Een alternatieve verklaring voor de naam Veluwe is zelfs dat het ‘drinkpoel in het bos’ zou betekenen. Bos was er zeker. Na de laatste ijstijd ontstonden er dichte wouden op de Veluwe. Het werd een boseiland in een zee GRAFHEUVELS EN VELUWSE OERNATUUR van moeras, want zowel de Rijn- als de IJsselvallei stond Archeologen kijken graag in de grafheuvels, met hoogwater volledig blank. Aan de noordzijde lagen maar biologen zijn meer geïnteresseerd in wat slikken en veenmoerassen die langzaam overgingen in de eronder zit. Zo’n kunstmatige heuvel is voor oergetijdenmoerassen aan de Zuiderzee-oever. natuur wat vernis is voor een schilderij. Eronder Daarom is juist de Veluwe al vroeg bewoond geraakt. In blijft de oude bodemstructuur vol met pollen, het moeras kon je niet leven, maar op de droge Veluwe sporen, humus en in- en uitspoelingslagen inwel. De eerste bewoners waren jager-verzamelaars en tact. Onder veel grafheuvels op de Veluwe zijn leefden zo’n 15000 – 8000 v. Chr., dus nog voordat de zogenoemde bruine bosbodems gevonden. Dit sporen van de laatste ijstijd helemaal verdwenen wais een rijk bodemtype dat duidt op lange, ongeren. Mammoeten en rendieren waren waarschijnlijk de stoorde bosontwikkeling. Op dit soort bodemtypes groeien linden, esdoorns, haagbeuken en voornaamste prooien, maar vondsten uit die periode zijn eiken – boomsoorten die nu slechts een margischaars en alle kennis over die periode is enigszins spenale rol spelen in de Veluwse bossen omdat de culatief. In de bronstijd (3000 – 800 v. Chr.) begon men te bodem inmiddels te zuur, voedselarm en droog boeren en eindigde het zwervende bestaan. Opnieuw was is – een gevolg van vele eeuwen boskap, plaghet plateau en niet de vallei de verkozen plek. Daar kon gen steken en begrazing. je een huis neerzetten en was er voldoende wild, water en landbouwgrond om een goed bestaan op te bouwen. Het meest geliefd waren de plekken op de heuvelrug: droog, maar met bronnen dichtbij en een vruchtbare leemgrond die ook nog eens gemakkelijk te bewerken was. Rondom lag bos, waar men vee hoedde en jaagde op zwijnen, reeën, herten, oerossen en wisenten. Enkele duizenden grafheuvels zijn de belangrijkste restanten uit die vroege maar duidelijk intensieve bewoningsperiode. Waarschijnlijk was de Veluwe zelfs een van de dichtstbevolkte gebieTASTBAAR VERLEDEN: PREHISTORIE den van West-Europa. Overigens waren de meeste neIn de prehistorie was de Veluwe relatief dichtderzettingen niet permanent. Na enkele jaren, wanneer bevolkt. Op de heuvelruggen vind je nog grote de bodem was uitgeput, verkasten de bewoners naar aantallen grafheuvels uit die tijd. Nauwelijks een nieuw gebied. meer herkenbaar zijn de raatakkers (Celtic Grote aantallen grafheuvels – een goede indicatie voor Fields) waarop de vroege bewoners de grond intensieve bewoning – zijn te vinden tussen Wageningen bewerkten. en Arnhem, met name bij de Renkumse en Heelsumse De meeste restanten zijn te zien bij Ermelo Beek, in de Speulder- en Sprielderbossen bij Ermelo en (route 5) en de omgeving van Renkum en WolfPutten, en bij het Uddelermeer en Kroondomein Het Loo. heze (routes 16 en 17). Raatakkers zijn slecht Op sommige plekken zijn ook restanten te vinden van zichtbaar in het bos, maar liggen onder andere vroege landbouw. Akkerbouw vond plaats min of meer in het Renkums Beekdal en bij de Gortelseweg vierkante veldjes, omzoomd door een aarden wal – de bij Vaassen. zogeheten raatakkers of Celtic Fields. HANDEL EN STRIJD – DE ROMEINSE TIJD TOT 700 NA CHRISTUS Het Romeinse Rijk strekte zich uit tot bij Nijmegen, waar de garnizoenen aan de rand van een 18 kilometer brede moeraszone zaten, waarin de Rijn een grillig en veranderlijk netwerk van geulen had uitgesleten. In de winter en het vroege voorjaar, wanneer de regens de omgeving teister-
61