Book Press #05 by CRE8

γράφουν... παιδικά;

ΕΔΩ ΒΙΒΛΙΟΥΠΟΛΗ

Χρ. Μπουλώτης, Βάσω Ψαράκη, Π. Τατσόπουλος

ΘΕΜΑ: Ποιοι συγγραφείς

ερσι τ π ο

• Ο Ευγένιος Τριβιζάς μιλάει στην Α. Καμβύση • Ο Κ. Κατσουλάρης συζητάει με την Κατρίν Βελισσάρη

ερχετa

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

σον κ ζα

ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ

Ένα Παπάκι στην Μπανιέρα από... χαρτί ΣΙΝΕΜΑ

Η Σ. Τριανταφύλλου πάει στον (παιδικό) παράδεισο

1-2.2010

#05 www.bookpress.gr

ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ γΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ - ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩρΕΑΝ exofilo.indd 3

1/21/10 1:13 PM

03_periexomena.indd 2

1/21/10 2:33 PM

bookpress03

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

πέριέχομένα01-02/10

bookpress 12

μονιμα 4 6 8 10 16 44 45 46 46

Η σΗμερον ωσ αυριον... συνΤαΚΤιΚον σΤον αΦρο Των Ημερων Πρίγκιπας βάτραχος συνενΤευΞΗ Ευγένιος Τριβιζάς εΔω ΒιΒΛιουΠοΛΗ ΠασαΤεμΠο ΒοοΚ CLUBBING Ειδήσεις από το χώρο του βιβλίου PILLOW BOOK Της Σώτης Τριανταφύλλου 90’’ Του Σάκη Σερέφα

θέματα 14 22 24 26 28 30 34

40 41 42 42 43

σινεμα Η Σώτη Τριανταφύλλου γράφει για τον παιδικό παράδεισο ειΚασΤιΚα Ο Κ. Σταφυλάκης σχολιάζει σΠιΤι αΠο ΦυΛΛα Γράφει η Αμάντα Μιχαλοπούλου TEMPO Του Φοίβου Καρζή οιΚογενειαΚο ΛευΚωμα Των Χ. Βλαβιανού και Χρ. Χρυσόπουλου

03_periexomena.indd 3

Δια βάσ τε τ η

Βoo Pre k ss

ακρ τυπ ιβώς ό ww ώνε π w.b ται ως ook στο pres s.gr

40 16

Εικονογράφηση εξωφύλλου Ντίνος Δημολάς

Η μανια με ΤΗν αΛιΚΗ ΠαιΔιΚΗ οιΚοΛογια ΒασιΛεια ΤΗσ ΦανΤασιασ ο ΦυΛαΚασ σΤΗ σιΚαΛΗ συγγραΦεισ γραΦουν ΠαιΔιΚα ΠαΠαΚι σΤΗν μΠανιερα ΚομιΚσ

multipress

τ.Κ. 2010

Γνωστοί συγγραφείς γράφουν για παιδιά σελ. 28

εΠιμ. Πιμ. γ γ. Τ ΤσαΚνιασ σαΚνιασ

Κύριε Διευθυντά, Σας γράφω προκειμένου να αποκαταστήσω τη μνήμη ενός παραγνωρισμένου συγγραφέα. Ο Ευγένιος Ταχτσίδης γεννήθηκε το 1890 στο Αϊβαλί, ενώ σύντομα μετακόμισε στην Αθήνα και κατετάγη στη Σχολή Ευελπίδων. Το 1921 τον βρίσκει στις διαβιβάσεις του Υπουργείου Στρατιωτικών. Μια μέρα ρώτησε τον ανώτερό του εάν θα αποφασιστεί προέλαση των ελληνικών στρατευμάτων στη Μικρά Ασία. Εκείνος του απάντησε βλοσυρά: «Μιλιά!». Ο Ταχτσίδης τηλεγράφησε την απάντηση στο μέτωπο, με αποτέλεσμα η διοίκηση της στρατιάς να θεωρήσει ότι διετάχθη να φτάσει στην Κόκκινη Μηλιά. Ακολούθησαν η Μικρασιατική Καταστροφή, η επανάσταση του Πλαστήρα, η δίκη και η εκτέλεση των έξι. Οι αναίτιες επικρίσεις που δέχθηκε για αυτή τη μικρή παρανόηση οδήγησαν τον Ταχτσίδη στην παραίτηση από το στράτευμα, προκειμένου να αφιερωθεί στη λογοτεχνία. Το 1929 κυκλοφόρησε το δοκίμιο «Ελεύθερο Νεύμα», ενώ το 1933 εκδόθηκε το πρώτο του μυθιστόρημα («Δεν αργώ»). Τα έργα του αυτά, καθώς και τα «Οι μεγάλοι, σήμερα» (1936), «Γιούγκερ Γούμαν» (1938), «Ή πριγκηπέσα ή σκαμπώ» (1945) και «Ένα παιδί μετράει κάστρα» (1956) ξεσήκωσαν θύελλα διαμαρτυριών και κατηγοριών για λογοκλοπή από τους εκπροσώπους της λεγόμενης «γενιάς του ’30», οι οποίοι φαίνεται πως δεν εκτίμησαν τον διακειμενικό διάλογο, τον τόσο, μα τόσο επίκαιρο σήμερα, στη μεταμοντέρνα εποχή μας. Πέθανε, παρεξηγημένος και απογοητευμένος το 1961. Ημιτελές έμεινε το αυτοβιογραφικό έργο «Η ζωή εν Μπάφω», το οποίο αναμένεται να ρίξει φως στις συκοφαντίες περί χρήσης ινδικής κάνναβης από τον μεγάλο Νεοέλληνα συγγραφέα. Γεράσιμος Αντζουλάτος, φιλόλογος

1/21/10 2:34 PM

04bookpress

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

«Ησήμερον ωςαύριον καιωςχθες»

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Επιμ. Γιώργος Τσακνιάς

Ζητούνται Παιδια η κοριτσια δια το τύΠογραφΕιον και ΒιΒλιοδΕτΕιον Μασ. Προ ημερών απέθανεν ο διάσημος Άγγλος συγγραφεύς, ο Τσέστερτον. Ο μακαρίτης δεν χώνευε τους νέους συγγραφείς, που κάποτε έχουν υπερβολικήν αναίδειαν. Ένας εξ αυτών τον είχεν επισκεφθή πρό τινος για να του διαβάση ένα μυθιστόρημά του, το οποίον παρίστανεν ως αληθινόν αριστούργημα. Δεν είχε προχωρήση πολύ εις την ανάγνωσιν του ανιαρού έργου, όταν ο Τσέστερτον τον διέκοψε για να του πη ν’ ανοίξη τα παράθυρα. Ο νεαρός συγγραφεύς συνεμορφώθη, αλλ’ επειδή ο Τσέστερτον εμάντευε την απορίαν του, του εξήγησε: «Συνηθίζω πάντοτε, όταν κοιμούμαι, να έχω ανοικτά τα παράθυρα». (Ναυπλιακή Ηχώ, Έτος 8ον αρ. 413, 29-4-1934) ΜΕγαλη Ζητησισ ρΩσσικΩν κρανιΩν Το περιεργότερο επάγγελμα του κόσμου έχει ασφαλώς ο Γερμανός Αγκώ Μπρετς. Ο άνθρωπος αυτός είνε εγκατεστημένος στο Νιούπορτ της Αγγλίας και προμηθεύει εις Άγγλους ιατρούς ρωσσικά κρανία! − Υπάρχει μεγάλη ζήτησις ρωσσικών κρανίων, είπεν ο Μπρετς.

(Παρατηρητής Χανίων, Κυριακή 5 Οκτωβρίου 1930, Έτος Δ΄ αρ. 1190, σ. 2) ΕκοΨΕ την Μύτην τού διοτι τον ΕνοΧλούσΕ Εις το ουγγρικόν χωρίον Ατάνο συνέβη προ ημερών ένα πράγματι περίεργον γεγονός. Ένας γέρων κτηματίας ονόματι Τοτ, έκοψε με το μαχαίρι την μύτην του. Αιτία του παραδόξου τούτου ακρωτηριασμού ήτο διότι ο γέρων ησθάνετο μίαν ανυπόφορον φαγούραν. Ο Τοτ, πριν αποφασίση να απαλλαγή από το μαρτύριόν του, εφαίνετο πολύ μελαγχολικός. Ένα πρωί εξηφανίσθη και οι συγγενείς του μετά πολύωρους ερεύνας τον ανεκάλυψαν εις μίαν σοφίταν. Ο Τοτ εκάθητο επάνω εις ένα σωρόν από άχυρα και το πρόσωπόν του ήτο γεμάτο από αίματα. Εμπρός του είχε μίαν λεκάνην εντός της οποίας ευρίσκετο και η αποκοπείσα μύτη. Ο γέρων εδήλωσε με ψυχραιμίαν εις τους συγγενείς του: «Μ’ εβασάνιζε μια τρομερά φαγούρα. Έκοψα λοιπόν την μύτη μου για να απαλλαγώ από το μαρτύριον». (Παρατηρητής Χανίων, 28/6/1930) η αλιΕια τΩν τονΩν Η επιστήμη υποστηρίζει ότι η μετανάστευσις των ιχθύων έχει μεγάλην σχέσιν με την αναπαραγωγήν του είδους. Τα μεταναστευτικά ψάρια εκτελούν τα μεγάλα ταξίδιά των διά να τελέσουν τους γάμους των. (Μυκονιάτικα χρονικά, 23/9/1934)

Τα αποσπάσματα προέρχονται από τη συλλογή Τύπου του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης.

αRtiστοκράτισσα

04_simera.indd 2

////Ουπς! Μας ξέφυγαν στnν ΒΡ#4///// ● Στη συντομότατη παρουσίαση του μυθιστορήματος του Πιερ Μερό «Εκτός πραγματικότητας» όχι μονάχα παραλείψαμε τον εκδοτικό οίκο (Βιβλιοπωλείον της Εστίας), αλλά γράψαμε λάθος και το όνομα της μεταφράστριας Λίνας Σιπητάνου. ● Στην αυτοδιαφήμιση της συνεργασίας μας με το διαδικτυακό περιοδικό «Παπάκι στην μπανιέρα» παραλείψαμε να παραπέμψουμε στη διεύθυνση του περιοδικού. Ιδού: www.papakistimpaniera.gr ● Στα «antiζώδια» του Νίκου Κουνενή ΔΕΝ εντοπίσαμε τον περασμένο μήνα ούτε ένα τυπογραφικό λάθος. Τι ζώδιο είναι άραγε ο Δαίμων;

To «Εκτός Πραγματικότητας» του Πιερ Μερό (Βιβλιοπωλείον της Εστίας).

/////////////////Φράση του μήνα////////////////////

«[…] έχουμε μέσα στο σώμα μας έναν καρκίνο, που, αν τον αφήσουμε να γενικευθεί, το αποτέλεσμα θα είναι να καταστραφούν τα ευαίσθητά μας «όργανα», δηλαδή οι αξίες, πάνω στις οποίες στηρίζεται η ίδια η ζωή του «σώματος», που είναι η ελληνική κοινωνία, η ελληνική πατρίδα και το ελληνικό έθνος […]» Από επιστολή του Μίκη Θεοδωράκη προς τον δημοσιογράφο Στέφανο Ληναίο, με αφορμή την «ανθελληνική» δράση της κας Θάλειας Δραγώνα και της «συμμορίας» της. Είναι προφανές ότι απαιτείται «εγχείρηση» πάραυτα…

της μαριας τζαμπουρα

1/21/10 1:53 PM

04_simera.indd 3

1/21/10 1:53 PM

06bookpress ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΝ

Εκδότης Ελένη Κορόβηλα Διευθυντής Κώστας Κατσουλάρης Σύμβουλος έκδοσης Σώτη Τριανταφύλλου Σχεδιασμός Σπύρος Πολυκανδριώτης Αρχισυντάκτης Σωτήρης Βανδώρος Σκιτσογράφος Έφη Ξένου Συντακτική ομάδα Αναστασία Καμβύση, Άντζη Σαλταμπάση, Σάκης Σερέφας, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Φοίβος Καρζής, Νίκος Κουνενής, Κωστής Σταφυλάκης, Σταμάτης Δαγδελένης, Μάνια Στάικου, Θάνος Σιόντορος, Άντζελα Δημητρακάκη, Δημήτρης Αθηνάκης, Αργυρώ Μαντόγλου, Φώτος Λαμπρινός, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Κωστής Αρβανίτης, Νάντια Πούλου-Μπλέκερ, Αργυρώ Πιπίνη, Δανάη Χριστοπούλου, Eλπίδα Πασαμιχάλη, Πάρις Κωνσταντινίδης, Χίλντα Παπαδημητρίου, Κώστας Αγοραστός, Δημήτρης Μαρίτσας, Μαρία Τζαμπούρα, Γιώργος Χ. Θεοχάρης, Γιώργος Χαντζής, Δήμητρα Κολλιάκου, Χρήστος Χρυσόπουλος, Χάρης Βλαβιανός, Γιώργος Τσακνιάς

Γήιναπλάσματα

οιτάμε τα παιδιά στα μάτια και μιλάμε μαζί τους τη γλώσσα της αλήθειας, τη γλώσσα της φωνής και του σώματος. Το παιδί δεν είναι ενήλικας σε αναμονή, είναι πλάσμα με ξεχωριστές ικανότητες, με πολλαπλές ανάγκες. το βέλος και το τόξο την ίδια στιγμή. Κάτι που υπήρξαμε και κάτι που ίσως οφείλουμε στον εαυτό μας να ξαναβρεί.

Τα καλά νέα: Η Έκθεση Παιδικού κι Εφηβικού Βιβλίου έχει ήδη γίνει θεσμός. Όταν ένα τέτοιο γεγονός τριτώνει, τότε η ευθύνη εκείνων που το ξεκίνησαν και το στήριξαν είναι ακόμη μεγαλύτερη. Και βεβαίως δεν εννοούμε μονάχα τους εκδότες, που φαίνεται πως έχουν «βάλει πλάτες» σε αυτή την υπόθεση, ούτε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου που φέρει το μεγάλο βάρος της διοργάνωσης. Η μέγιστη ευθύνη ανήκει στην Πολιτεία. Δική της δουλειά είναι να βρει από πού θα «κόψει», από πού θα εξοικονομήσει τα απαραίτητα κονδύλια όχι μονάχα για τη συνέχιση του θεσμού, αλλά και για την ανάπτυξή του. Αν μη τι άλλο, συμφωνούμε σ’ ένα πράγμα: Το «κλειδί» στη δημιουργία κουλτούρας ανάγνωσης βρίσκεται στις μικρές ηλικίες. Παιδικός σταθμός, νηπιαγωγείο, δημοτικό. Οι γονείς φαίνεται να το έχουν πάρει το μήνυμα. Το παιχνίδι μάλλον χάνεται όταν τη σκυτάλη παίρνει η δημόσια εκπαίδευση. Η Πολιτεία και πάλι…

στότοποι με βιβλία υπάρχουν πολλοί – κυρίως ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία. Ιστότοποι για το βιβλίο όμως όχι. Φιλοδοξία μας στο bookpress.gr, με το δημοσιογραφικό νεύρο και τη δυνατότητα απόκρισης στην επικαιρότητα που προσφέρει το διαδίκτυο, είναι να ανοίγουμε παράθυρα στον κόσμο, με αφορμή την ανάγνωση βιβλίων – καμιά φορά και χωρίς αυτή την αφορμή, όπως έγινε με το θέμα για την τσουχτερή τιμή των εισιτηρίων στην «Όπερα της Πεντάρας», ζήτημα που θίξαμε σχεδόν αποκλειστικά εμείς.

Το bookpress.gr θέλουμε να είναι χώρος ανταλλαγής, συνύπαρξης, σημείο αναφοράς για κάθε βιβλιόφιλο, άνθρωπο των ιδεών και της κριτικής σκέψης. Για την ώρα, θα βρείτε εκεί μεγάλο μέρος της ύλης των πέντε φύλλων που έχουμε βγάλει μέχρι σήμερα, σε διαφορετική όμως διάταξη και λογική, καθώς και μερικά κείμενα ή δυνατότητες που δεν προσφέρονται στο έντυπο (π.χ. συμμετοχή σε ψηφοφορίες, ειδήσεις). Σύντομα, όμως, όλο και περισσότερη ύλη θα παράγεται αποκλειστικά για τον ιστότοπο, ενώ επίσης το πληροφοριακό κομμάτι (εκδηλώσεις κ.λπ.) θα εμπλουτιστεί σημαντικά. Κάθε ηλεκτρονικός κόμβος, άλλωστε, είναι ένας ζωντανός και διαρκώς ανατροφοδοτούμενος οργανισμός. Δεν παραμένει ποτέ ακριβώς ο ίδιος. Τώρα το βιβλίο έχει τη δική του «διεύθυνση»: bookpress.gr. Θα τα λέμε και εκεί.

Κώστας Κατσουλάρης

Η Book Press διαθέτει ήδη ευρύτατο δίκτυο διανομής, στην Αττική, στη Θεσσαλονίκη και στην περιφέρεια. Ωστόσο, και παρά το μεγάλο τιράζ μας, ορισμένοι ίσως δεν μας βρείτε έγκαιρα. Προτείνουμε: Γραφτείτε συνδρομητές, με ένα συμβολικό ποσό ετησίως, για να έχετε κάθε μήνα «ένα παράθυρο στον κόσμο» στην πόρτα σας.

06_editorial.indd 6

Art director Ιωάννα Καραΐσκου Φωτογράφος Καμίλο Νόλλας Επεξεργασία εικόνας Μιχάλης Mίαρης Διόρθωση κειμένων Σοφία Κροκίδη Ατελιέ SP.COM Υποδοχή διαφήμισης Αλεξία Βλάμη, T 6939 593 344 Υπεύθυνος διανομής Άλκης Κορόβηλας, Τ 6942 930 332 Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ Ιδιοκτησία Π.Κ. Book Press Εκδοτικές Επιχειρήσεις Ε.Π.Ε Σταδίου 43, 105 59 Αθήνα Τ+F 210 3227950 info@bookpress.gr www.bookpress.gr Θέλετε να έρχεται η Book Press στο σπίτι σας; Γραφτείτε συνδρομητές, στέλνοντας ταχυδρομική επιταγή 22 ευρώ για λογαριασμό της Book Press και θα τη λαμβάνετε στον χώρο σας για έναν χρόνο. H αναπαραγωγή κειμένων της BP επιτρέπεται μόνο με ρητή αναφορά στην πηγή.

01-02/10bookpress

ιανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

#05 1/21/10 1:55 PM

06_editorial.indd 7

1/21/10 1:55 PM

08bookpress

ιανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

Ιστορίες μεταμόρφωσης

στον αφρο τΩν ΗΜΕρΩν

Όταν ο έρωτας τα κάνει όλα παραμυθένια. Της Αναστασίας Καμβύση

ιστορία του βατράχου που αποζητά τη λύτρωση από τα μάγια μιας κατάρας στο φιλί μιας πριγκίπισσας είναι ένα από τα παραμύθια που μας κληροδότησαν οι αδερφοί Γκριμ. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις πρώτες γραπτές εκδοχές του παραμυθιού λείπει το ρομαντικό φιλί της μεταμόρφωσης, που ταυτίστηκε στη συνέχεια με τη χίμαιρα του έρωτα, που μπορεί να μεταλλάξει τα άσχημα σε ωραία και τα αμφίβια σε θηλαστικά με θεληματικό πιγούνι. Σε εκείνη την πρώτη εκδοχή της ιστορίας, που βγήκε από τους σκοτεινούς ευρωπαϊκούς βάλτους, η πριγκίπισσα πετούσε με βδελυγμία τον πρίγκιπα πάνω σε έναν τοίχο, και το χτύπημα ήταν που τον μεταμόρφωνε. Κορίτσια, σηκώστε από έναν τσιμεντόλιθο. Με το ένα, με το δύο, με το τρία…

Τα παραμύθια των αδερφών Γκριμ Ι μτφρ. μαρια αγγελιδου αγρα 2006 σελ. 517, τιμη €20,00

Η πριγκίπισσα και ο βάτραχος στη Νέα Ορλεάνη Χορεύοντας στο καρναβάλι και στους βάλτους Η Disney επιστρέφει στη μαγεία των παραμυθιών, που έγινε συνώνυμη με το όνομά της, με μια ταινία παραδοσιακών κινουμένων σχεδίων που τοποθετεί την ιστορία της πριγκίπισσας και του βατράχου στη Νέα Ορλεάνη,

08_afros.indd 8

πόλη μυθική για τις γιορτές και το καρναβάλι της, αλλά και θρυλική για τους βάλτους και τα έλη της. Στη διασκευή που σκηνοθέτησαν οι Τζον Μάσκερ και Ρον Κλέμεντς («Μικρή Γοργόνα», «Αλαντίν») τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη

περισσότερο, ενώ οι ήρωες χορεύουν και τραγουδούν στον ρυθμό της μουσικής, που υπογράφει ο βραβευμένος με Όσκαρ Ράντι Νιούμαν. Οι Ανίκα Νόνι Ρόουζ, Κιθ Ντέιβιντ, Τζένιφερ Λούις, Τζον Γκούντμαν κ.ά. δάνεισαν τις

φωνές τους στους βατράχους, στις πριγκίπισσες, στις πυγολαμπίδες και στους κροκόδειλους. • Η ταινία αναμένεται να βγει στις αίθουσες στις 11 Φεβρουαρίου.

Ο πρίγκιπας βάτραχος διασκευη-εικον. αlix berenzy μτφρ. ρενα ρωσση-ζαϊρη ρωσση 1990 σελ. 32, τιμη €5,50

Η εικονογράφηση τιμήθηκε το 1990 με το πρώτο βραβείο στην περίφημη έκθεση παιδικού βιβλίου της Μπολόνιας.

1/21/10 1:56 PM

ης

08_afros.indd 9

1/21/10 1:56 PM

10bookpress

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

συνεντευξη

«Διάβασμα από κούνια»

Η διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου Κατρίν Βελισσάρη μιλάει στον Κώστα Κατσουλάρη για την Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου.

ελικά, τρίτωσε το… καλό. Μπορούμε σήμερα να πούμε με ασφάλεια ότι η Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου έχει γίνει θεσμός; Όπως ξέρετε, οι δύο πρώτες διοργανώσεις της Έκθεσης γνώρισαν τεράστια επιτυχία. Είναι αλήθεια ότι έως τώρα έλειπε μια τέτοια έκθεση από την Ελλάδα. Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου με την κίνηση αυτή έδωσε στο παιδί το δικαίωμα της πρώτης του έκθεσης, κι αυτό με τη σειρά του πήρε τη σκυτάλη! Ήδη, από την πρώτη χρονιά, την επισκέφθηκαν 100.000 παιδιά. Είναι κάτι πολύ ωραίο, πολύ συγκινητικό. Ναι, τα τρία χρόνια είναι το σκαλοπάτι για να αρχίσουμε να μιλάμε για θεσμό! Aυτό που όλοι θέλουμε να ξέρουμε όταν απολαμβάνουμε ένα αγαθό είναι: Ποιος πληρώνει; Με άλλα λόγια, σε ποιον βαθμό η Έκθεση είναι αυτοχρηματοδοτούμενη και σε ποιον βαθμό στηρίζεται σε κρατικά χρήματα; Αυτή την έκθεση την ήθελε το Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο ζήτησε από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου να τη διοργανώσει με τη διαβεβαίωση ότι θα τη χρηματοδοτεί κάθε χρόνο. Την πρώτη χρονιά το έκανε, τη δεύτερη χρονιά δεν το έκανε, η τρίτη χρονιά μάς βρίσκει σε οικονομική κρίση, αλλά ακόμη με την ελπίδα ότι γι’ αυτήν τη μεγάλη καμπάνια για την ανάγνωση, που αποτελεί η Έκθεση (πολύ δυνατό πολιτιστικό προφίλ, με 120 εκδηλώσεις για κάθε ηλικία και κάθε γούστο), το υπουργείο θα είναι σε θέση να στείλει την επιταγή. Το έχουμε ανάγκη όλοι,

12_velissari.indd 10

κυρίως οι εκδότες που σήκωσαν πέρυσι όλο το οικονομικό βάρος. Τι είναι αυτό που λείπει ακόμη από αυτή την Έκθεση και που θα θέλατε μελλοντικά να το πραγματοποιήσετε; Χωρίς αμφιβολία, μια γωνιά για τους εφήβους, έναν χώρο πιο ειδικό γι’ αυτούς, που θα τους ανήκει αποκλειστικά. Βεβαίως, στο πολιτιστικό πρόγραμμα γίνονται ήδη πολλές εκδηλώσεις για εφήβους, τις οποίες φέτος θα παρακολουθήσουν 30 γυμνάσια και λύκεια. Ποτέ δεν είχαμε τόσους εφήβους στην Έκθεση! Είναι καλό σημάδι. Αλλά πράγματι πιστεύω ότι τους ανήκει μια πιο «τρελή» γωνιά! Όλοι συμφωνούμε ότι το στοίχημα της αναγνωσιμότητας παίζεται στις μικρές ηλικίες. Ωστόσο, μόλις τα παιδιά μεγαλώσουν λίγο, τα παραδίδουμε βορά στην τηλεόραση, σε μια τηλεόραση από τις χειρότερες της Ευρώπης. Μπορεί να υπάρξει σοβαρή πολιτική αύξησης της αναγνωσιμότητας, χωρίς πρώτα να χτυπηθεί η ασύδοτη και ανεξέλεγκτη τηλεόραση; Το διάβασμα και η χαρά του ξεκινάνε από την κούνια. Πολλοί το λένε και εμείς, ως Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, το υποστηρίζουμε με πάθος. Αν κοιτάξουμε τις στατιστικές για το βιβλίο, και οι γονείς το έχουν καταλάβει. Τα τελευταία χρόνια το παιδικό βιβλίο γνωρίζει φοβερή άνθηση – σχεδόν ένα από τα τέσσερα βιβλία που κυκλοφορούν είναι παιδικό. Οι γονείς διαβάζουν βιβλία στα μικρά παιδιά τους. Μετά είναι το θέμα. Και ξέρετε πότε αρχίζει το

Ο φόρτος εργασίας του σχολείου, ένοχος για τον περιορισμό της ανάγνωσης

πρόβλημα; Όταν πάνε στο δημοτικό. Τότε πολλά παιδιά διακόπτουν το διάβασμα, γιατί οι γονείς εγκαταλείπουν αυτή τη συνήθεια, θεωρώντας ότι η φιλαναγνωσία είναι πια δουλειά του σχολείου. Να όμως που η καλλιέργεια της ανάγνωσης δεν γίνεται με ίδιο ρυθμό σε κάθε παιδί. Μάλιστα, συχνά χρειάζονται ένα, ίσως δύο, καμιά φορά και τρία χρόνια μέχρι η ανάγνωση να γίνει συνήθεια. Η μετάβαση στο γυμνάσιο αποτελεί ένα ακόμη βασικό στάδιο που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Ο επόμενος ένοχος είναι πιο πολύ ο φόρτος εργασίας στα σχολεία παρά η τηλεόραση. Τα περάσματα από τη μια ηλικία στην άλλη αποτελούν πάντα πολύ ευαίσθητες περιόδους, που θέλουν ειδική προσοχή. Είστε πέντε χρόνια στο τιμόνι

του ΕΚΕΒΙ. Εκτός από περισσότερα χρήματα, υπάρχει κάτι άλλο που θα θέλατε να ζητήσετε από την Πολιτεία και το οποίο θα βοηθούσε στο έργο σας; Έχω φιλοδοξίες για την πολιτική βιβλίου που ζητούν άλλα οικονομικά μέσα…, οπότε μόνον περισσότερα ευρώ θα ζητήσω όταν θα δούμε φως στο οικονομικό τούνελ! Μπροστά μας έχουμε τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, φέτος τιμώμενη χώρα είναι η Κίνα. Έχετε την αίσθηση ότι η Θεσσαλονίκη είναι μια υπόθεση που «ανεβαίνει» ή μήπως υπάρχει κάποια στασιμότητα; Ίσως, σκέφτομαι, αν του χρόνου είχαμε την Ισπανία ή τη Μεγάλη Βρετανία τιμώμενη χώρα, να δημιουργούνταν τα events που είναι απαραίτητα ώστε να αποκτήσει η Έκθεση μεγαλύτερο έρεισμα στην πόλη… Η Γαλλία ήταν η πρώτη τιμώμενη χώρα το 2008, πέρυσι ήταν η Γερμανία, φέτος η Κίνα… Η Ιταλία θα είναι το 2011 και έχουμε σχέδια με την Ισπανία και τις χώρες της Λατινικής Αμερικής με ήχους και χρώματα. Η Μεγάλη Βρετανία ήταν πέρυσι τιμώμενη χώρα στην Έκθεση Παιδικού Βιβλίου στην Αθήνα. Η Θεσσαλονίκη φέτος κυριολεκτικά θα πλημμυρίσει από Κινέζους (περισσότεροι από 200 συγγραφείς και εκδότες), το κινεζικό περίπτερο θα είναι τέσσερις φορές πιο μεγάλο από το συνηθισμένο και οι Κινέζοι διοργανωτές προγραμματίζουν πολλές παράλληλες εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Ποτέ δεν είχαμε ανοίξει τόσο μεγάλο παράθυρο προς τις ξένες λογοτεχνίες. Είναι μια καταπληκτική ευκαιρία για να γνωρίσει καλύτερα το κοινό τους ξένους συγγραφείς. Και αυτό το παράθυρο το ανοίγει το ΕΚΕΒΙ κάθε χρόνο στην Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης και στην Έκθεση Παιδικού κι Εφηβικού Βιβλίου, με την ακρίβεια ενός ωρολογοποιού. www.ekebi.gr www.childrensbookfair.gr

1/21/10 1:57 PM

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

bookpress11

3η ΈκθΈση Παιδικού και Έφηβικού βιβλιού

η μεγάλη γιορτή των μικρών αναγνωστών Tο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, με τη συνεργασία των εκδοτών παιδικού και εφηβικού βιβλίου και του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, καθώς και με τη συμμετοχή του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου, οργανώνουν την 3η Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου, που θα πραγματοποιηθεί από τις 29 Ιανουαρίου έως την 1η Φεβρουαρίου 2010, στις εγκαταστάσεις της ΗELEXPO, στο Μαρούσι. Οι μικροί, αλλά και οι μεγαλύτεροι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να αγκαλιάσουν το βιβλίο και να ταξιδέψουν στον υπέροχο κόσμο της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας. Μια μαγική συνάντηση που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον των νέων, θα διευρύνει τους ορίζοντές τους και θα προσελκύσει νέους αναγνώστες. Ένα πλούσιο πρόγραμμα 132 εκδηλώσεων για παιδιά και εφήβους θα πλαισιώσει την Έκθεση. Σας περιμένουμε!

13_kapaki.indd 11

1/21/10 2:00 PM

12bookpress

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

συνεντευξη

«Με ένα αόρατο πράσινο καγκουρό κάνεις ένα παιδί ευτυχισμένο» Ο αρχιμάστορας της φαντασίας Ευγένιος Τριβιζάς ξεχωρίζει τους αγαπημένους του ήρωες από τους δεκάδες που έχει σκαρώσει και αποκαλύπτει τι έχει μάθει από τα παιδιά. Tης Αναστασίας Καμβύση

αραδόξως, ο Ευγένιος Τριβιζάς υπάρχει. Τον συνάντησα για πρώτη φορά στην έκθεση βιβλίου της Φρανκφούρτης το 2001, όταν η Ελλάδα ήταν τιμώμενη χώρα και ο ίδιος έτοιμος να (ξανα) κατακτήσει τον κόσμο –του βιβλίου έστω– με σύμμαχο την «Τελευταία μαύρη γάτα» (εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Έκτοτε έχει γράψει δεκάδες εξαιρετικά βιβλία, ενώ μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Αγγλία, όπου τον κρατούν οι διδακτικές υποχρεώσεις του (με την ιδιότητα του εγκληματολόγου) σε διάφορα πανεπιστήμια. Αυτή η άλλη του ιδιότητα τον καθιστά ειδήμονα σε τεχνικές ανάκρισης και αντοχής σε βασανιστήρια, κι έτσι, παρόλο που προσπάθησα, δεν κατάφερα να του αποσπάσω μεγάλες αλήθειες ή μικρά ψέματα για τον εαυτό του. Έμαθα μονάχα πως «γράφει τα βιβλία του με φτερό παγονιού βουτηγμένο σε μελάνι ασημένιας σουπιάς».

Πολεμάω το σκοτάδι με έναν ηλιόσπορο που, όταν τον φυτεύεις, φυτρώνει ένας ήλιος

10_11_trivizas.indd 12

Ας ξεκινήσουμε με μια μεγάλη παρεξήγηση. Πολλοί αναγνώστες (ειδικά εκείνοι οι τρεις υπερήλικες στο πιο απομακρυσμένο χωριό της Πίνδου) νομίζουν ότι γράφετε βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά. Στην πραγματικότητα, τα βιβλία σας απευθύνονται σε μεγάλους, δίποδους και τετράποδους, ζώα που μιλούν, αντικείμενα που ζωντανεύουν και φιλικούς εξωγήινους. Πότε αποφασίσατε ότι θέλετε να γράψετε για μικρότερους αναγνώστες και γιατί;

Όλα άρχισαν όταν δύο πειρατές πήδηξαν από το παράθυρο στην κρεβατοκάμαρά μου και άρπαξαν τη γιαγιά μου και τη γυάλα με το χρυσόψαρο. Δεν ξέρω τι θα κάνατε εσείς στη θέση μου, αλλά εγώ τους ακολούθησα, με αποτέλεσμα να βρεθώ στο αμπάρι ενός πειρατικού καραβιού, το οποίο ήταν γεμάτο με κλεμμένο χαρτοπόλεμο. Όταν το πειρατικό καράβι βυθίστηκε στον Ωκεανό των Παφλασμών και με κατάπιε μια γαλάζια φάλαινα, άρχισα να γράφω για να περνάει η ώρα μου. Λατρεύω μια από τις πρώτες σας ιστορίες, τον «Χιονάνθρωπο και το κορίτσι». Πόσο έχετε αλλάξει από την εποχή που το γράψατε; O ήρωας της ιστορίας που αναφέρετε, ο Τουρτούρι ο Χιονάνθρωπος, προσπαθώντας να πάει στον Βόρειο Πόλο για να κρατήσει την υπόσχεση που έδωσε στη Μαριάννα, το κορίτσι που τον έφτιαξε να μη λιώσει ποτέ, περνάει από τη Χώρα των Λασπανθρώπων, τη Χώρα των Ψωνιστών Ανθρώπων, που τρελαίνονται να ψωνίζουν, και τη Χώρα των Κανονικών Ανθρώπων, που λατρεύουν τα κανόνια. Θέλω να πιστεύω ότι δεν έχω γίνει ακόμα ούτε Λασπάνθρωπος ούτε Ψωνιστός ούτε Κανονικός Άνθρωπος. Είστε μέγας αρχιτέκτονας της γραφής του παραλόγου. Γιατί πιστεύετε ότι ενθουσιάζει τόσο τα παιδιά; Επειδή προσφέρει την αίσθηση ότι όλα είναι δυνατά, ότι πάντα υπάρχει ελπίδα.

Από τους ήρωες που έχουν ξεπηδήσει από τη φαντασία σας λατρεύω τον Τουνελόδρακο και την Εβενίνα. Εσείς μπορείτε να ξεχωρίσετε κάποιους; Από τους πιο αγαπημένους μου ήρωες είναι ο Αχυρούλης, το σκιάχτρο που ονειρεύεται να πετάξει, από το βιβλίο «Το όνειρο του σκιάχτρου», η πριγκίπισσα Δυσκολούλα από το ομώνυμο βιβλίο, ο Θάνος το κολοκυθάκι από τη «Φρουτοπία», το Γκουντούν από τη σειρά «Η Χαρά και το Γκουντούν», ο Γουργουριστός από τα «Γουρουνάκια Κουμπαράδες» και η μάγισσα Φρικαντέλα Σαλμονέλα Στρυφνίνη από τη «Μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα». Τι όνειρα βλέπει ένας εγκληματολόγος τα βράδια; Και πώς συνδυάζονται με την πραγματικότητα ενός παραμυθά; Κλέφτες φλουριών βασιλόπιτας, μητριές που δηλητηριάζουν Χιονάτες και πειρατές που το αγαπημένο τους φαγητό είναι τηγανητές ουρές γοργόνας. Πώς πολεμάτε το σκοτάδι γύρω και μέσα σας; Με έναν ηλιόσπορο που, όταν τον φυτεύεις, φυτρώνει ένας ήλιος. Για περισσότερες λεπτομέρειες, σας παραπέμπω στο βιβλίο μου «Ο ήλιος της Λίζας» (εκδ. Κέδρος). Κάποιοι ψυχολόγοι λένε πως το αγαπημένο σου ζώο δείχνει πολλά για τον χαρακτήρα σου. Ποιο είναι το δικό σας; Μια αλεπού που ζει στον κήπο μου και μια πασχαλίτσα που της αρέσει να περιφέρεται στην οθόνη του υπολογιστή μου. Τι μάθατε από την πολύχρονη επικοινωνία σας με το αναγνωστικό σας κοινό και, ειδικότερα με τα παιδιά; Ότι δεν πρέπει να τα υποτιμάμε, ούτε να τους φερόμαστε συγκαταβατικά. Καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα απ’ όσα θέλουμε να πιστεύουμε. Πώς μπορείς να κάνεις ένα παιδί ευτυχισμένο; Άλλοτε με ένα πεφταστέρι και μια αποκριάτικη κορδέλα, άλλοτε με μια κόκκινη κλωστή παραμυθιού, άλλοτε μ’ ένα τετράφυλλο τριφύλλι και μια μαργαρίτα που λέει πάντα «σ’ αγαπώ» και άλλοτε με ένα αόρατο πράσινο καγκουρό. Εσάς, τι σας κάνει ευτυχισμένο; Τα χρώματα, οι ήχοι, οι σκιές. Τα ηλιοτρόπια της Ισπανίας, οι σαύρες του Άγιου Δομίνικου, οι μπουκαμβίλιες της Πλάκας, οι υπόνομοι του

Αμβούργου, οι κόκορες της Ντελαγκράτσια, οι κάκτοι της Αριζόνας, τα φλιτζανάκια του καφέ της Βιέννης, τα καμπαναριά της Μπολόνιας και μια βυσσινάδα με παγάκια από δροσοσταλίδες στο δάσος με τα ερωτευμένα τρυποκάρυδα. Θα ήθελα να σας δώσω την ευκαιρία να ομολογήσετε ότι είστε ένας επικίνδυνος επαναστάτης, που με κάθε τρόπο προτρέπει τα παιδιά να εξεγερθούν (πιόνια δραπετεύουν από σκακιέρες, ποντίκια θέλουν να φάνε γάτες κ.λπ.). Δεν είναι μόνο το παράλογο του πράγματος, είναι και το αντισυμβατικό. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να ξεπερνάνε την πραγματικότητα, όχι μόνο να την υπηρετούν. Προσαρμόζοντας το παιδί στη δική μας πραγματικότητα, δολοφονούμε την ικανότητά του να ονειρεύεται. Ο «Έβδομος σταθμός» παίζεται για δεύτερη χρονιά στο Τρένο στο Ρουφ, τα «Μαγικά μαξιλάρια» στην παιδική σκηνή του Εθνικού, το «Για μια χούφτα μπάμιες» στο θέατρο Πειραιώς 131, ο «Ταύρος που έπαιζε πίπιζα» στο θέατρο Ακάδημος στην Αθήνα και η «Κούλα η κατσικούλα» στο Νέο Θέατρο Θεσσαλονίκης. Μου δίνετε την εντύπωση ενός άξιου ιππότη της Τελειομανίας. Πώς τα βγάζετε πέρα τώρα που όλοι αυτοί οι σκηνοθέτες ανεβάζουν τα έργα σας; Όπως με μεταφράσεις βιβλίων σε γλώσσες που ούτε λέξη τους δεν γνωρίζεις, έτσι και με το ζωντάνεμα έργων σε θεατρικές σκηνές εμπιστεύεσαι και ελπίζεις. Πρόκειται και στις δύο περιπτώσεις για αναδημιουργίες, και τυχερός ο συγγραφέας που βρίσκει δημιουργικούς μεταφραστές και σκηνοθέτες. Ειδικά το ανέβασμα ενός θεατρικού έργου είναι μια συλλογική προσπάθεια. Ο συγγραφέας βρίσκεται στο έλεος σκηνογράφων, χορογράφων, ενδυματολόγων και, κυρίως, σκηνοθετών, που ο καθένας τους δίνει τη δική του πνοή στο έργο. Στο «Όνειρο του σκιάχτρου», για παράδειγμα, άλλοι τονίζουν τα χιουμοριστικά στοιχεία, άλλοι τα τραγικά, άλλοι τα ερωτικά, άλλοι τα πολιτικά και άλλοι τα μεταφυσικά, και αυτό χωρίς να επεμβαίνουν στο κείμενο. Είναι σαν να παρακολουθώ κάθε φορά ένα διαφορετικό έργο. Αυτή η δυνατότητα πολλαπλών αναγνώσεων, όμως, έχει και τη θετική της πλευρά, εγγυάται τη μακροβιότητα ενός έργου.

1/21/10 1:58 PM

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

bookpress13

'ΈΕχεει ι γραάψ Φρουτοπία modern times 2009 Ο δημοσιογράφος Πίκος Απίκος πρωταγωνιστεί με τα φρούτα και τα λαχανικά της Φρουτοπίας, τον Αιμίλιο το μήλο, τον Βλάση το βλίτο, τη Μάτα την ντομάτα, τον Θάνο το κολοκυθάκι και δεκάδες άλλους σε σπαρταριστές περιπέτειες. Ο τέταρτος τόμος της σειράς σε σκίτσα του Ν. Μαρουλάκη.

Οι δραπέτες της σκακιέρας καλεντη 2009 Ένα βράδυ, στην άκρη μιας παλιάς σκακιέρας, συναντιούνται κρυφά η λευκή βασίλισσα και ένας μαύρος αξιωματικός, και δραπετεύουν. Τους καταδιώκουν τα υπόλοιπα πιόνια, αφού το παιχνίδι δεν μπορεί να συνεχιστεί χωρίς αυτούς. Graphic novel, με εικόνες της Ράνιας Βαρβάκη και το CD της ομότιτλης όπερας σε μουσική Γιώργου Κουρουπού.

Πανικός στη Χώρα της Γεωμετρίας ελληνικα γραμματα 2009 Ένας μαθητής που απεχθάνεται τη γεωμετρία και μισεί τα μαθηματικά χαζεύει και ζωγραφίζει την ώρα των μαθημάτων. Ώσπου μια μέρα πέφτει θύμα απαγωγής από μια συμμορία απειλητικών κύκλων, βλοσυρών κύβων και οργισμένων πολυγώνων, που τον μεταφέρουν στη Χώρα τους… Από τη σειρά «Παραμύθια Ντο-ρεμίθια», σε εικονογράφηση Βασίλη Παπατσαρούχα.

Bio τοπος γεννηςης: Αθήνα χρονολογια γεννηςης: 1946 πρωτο βιβλιο: «Ο Χιονάνθρωπος και το κορίτσι»

βιβλιογραφια: Έχει γράψει περισσότερα από 150 βιβλία, σειρές παραμυθιών και θεατρικά.

10_11_trivizas.indd 13

1/21/10 1:59 PM

14bookpress

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010 iανουαριοσ-φεβρουαριοσ

ALICE

Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων αποδοση μελινα καρακωστα εικον. αν ερμπο μεταιχμιο 2007 σελ. 124, τιμη €24,00 Βιβλίο με εικονογράφηση που απευθύνεται στο ευρύ κοινό, τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες. Ολοσέλιδες ζωγραφικές θεματικές ενότητες που παραπέμπουν στο ύφος γνωστών ζωγράφων, φιγούρες εν κινήσει που γλιστράνε από σελίδα σε σελίδα, μείξη διαφορετικών εικονογραφικών στυλ.

Οι περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων αποδοση δεσποινα ταχινη εικον. ρομπερτ σαμπουντα ελληνικα γραμματα 2004

Η Αλίκη σε εικονογράφηση του Αν Ερμπό (εκδ. Μεταίχμιο).

Η μανία με την Αλίκη

Νέα ταινία, θεατρική παράσταση, αλλεπάλληλες μεταφράσεις και εικονογραφήσεις. Τι συμβαίνει με την περίφημη αλληγορική ιστορία που δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε παιδιά; Της Aργυρώς Πιπίνη

ι έχουν πάθει όλοι με την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» του Λιούις Κάρρολ, ένα βιβλίο που γράφτηκε το 1865, πριν από εκατόν σαράντα πέντε χρόνια; Ο Τιμ Μπάρτον το έκανε ταινία, η Άντζελα Μπρούσκου σκηνοθετεί μια δική της εκδοχή στην παράσταση «Wonderland», που ανεβαίνει προσεχώς στο θέατρο Παλλάς. Και δεκάδες εικονογραφήσεις συνεχίζουν να ντύνουν μια αλληγορική ιστορία που δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε παιδιά. Κάθε άλλο μάλιστα. Δεν μπορεί να είναι μόνο το φοβερό χιούμορ, το απίστευτο παιχνίδι με τις λέξεις, η ευφάνταστη και απρόβλεπτη πλοκή, η ιδιόμορφη αντίληψη της πραγματικότητας από την ηρωίδα, ο υποδόριος φόβος, που αυξάνει την απόλαυση της ανάγνωσης, η αποκάλυψη στο τέλος του βιβλίου ότι έχουμε να κάνουμε με όνειρο. Ούτε είναι μόνο η προσωπικότητα της τολμηρής και

14_aliki.indd 14

περίεργης Aλίκης, που δεν φοβάται να κάνει ερωτήσεις. Είναι όλα αυτά και κάτι πέρα από αυτά. Είναι ένα κείμενο που τα έχει όλα: φαντασία, έξαψη, γέλιο, φόβο, θάρρος. Είναι το καλειδοσκόπιο σκέψεων και συναισθημάτων που σε κατακλύζει όταν το διαβάζεις για πρώτη φορά και το ξαναδιαβάζεις, είτε είσαι παιδί είτε είσαι ενήλικας. Όπως όλα τα μεγάλα κείμενα – οι αρχαίοι τραγικοί, ο Σαίξπηρ, οι Γάλλοι κλασικοί– διαβάζονται ξανά και ξανά, ενώ παραστάσεις ανεβαίνουν που βασίζονται σε αυτά, έτσι και η προσέγγιση των εικονογράφων στην ιστορία της πιο διάσημης Αλίκης του κόσμου είναι συνεχής και διαφορετική: από τον Τζον Τένιελ και την αγ-

γελόμορφη Αλίκη του με τις ξανθές μπούκλες, στην πρώτη εικονογράφηση του βιβλίου το 1865, μέχρι το μελαγχολικό κοριτσάκι με τα ίσια καστανά μαλλιά και το κόκκινο κολάν, στην εικονογράφηση της Λίσμπεθ Τσβέργκερ το 1999. (Ίσως θα έπρεπε να κυκλοφορήσει και στην Ελλάδα αυτή η καθαρή, λιτή και μοντέρνα εικονογράφηση του παραμυθιού από την Τσβέργκερ). Οι ζωγραφιές των εικονογράφων εστιάζουν σε διαφορετικά κομμάτια της ιστορίας, γιατί ο καθένας βλέπει σε αυτό το παραμύθι τη δική του χώρα των θαυμάτων.

Πλήθος εκδόσεων

Δεκάδες μεταφράσεις και εικονογραφήσεις του βιβλίου κυκλοφορούν και στην ελληνική αγορά.

Μάλιστα, στον κατάλογο πολλών εκδοτών κυκλοφορούν δύο και τρεις μεταφράσεις της Αλίκης με διαφορετικές εικονογραφήσεις. Πρόσφατο παράδειγμα, το βιβλίο που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Πατάκη με την εικονογράφηση του Αυστραλού Ρόμπερτ Ίνγκπεν, τη στιγμή που ο ίδιος εκδότης είχε κυκλοφορήσει το 1998 και τα δύο βιβλία του Κάρρολ για την Αλίκη («Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» και «Μέσα απ’ τον καθρέφτη»), σε εικονογράφηση της Brigitte Smith. Πρωταθλητής των εκδόσεων της Αλίκης αναδεικνύονται οι εκδόσεις Παπαδόπουλος, με τρία βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά διαφορετικών ηλικιών. Τα βιβλία για την Αλίκη που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα εικονογραφικών προσεγγίσεων και μεταφραστικών επιλογών, και δείχνουν το μόνιμο ενδιαφέρον των δημιουργών γι’ αυτό το βιβλίο.

τιμη €22,90 Για να ξεφυλλίσεις ένα ποπ-απ βιβλίο με τρισδιάστατες εικόνες, ίσως είναι καλύτερα να ξέρεις την ιστορία. Έτσι, παρακολουθείς τα παιχνίδια του καλλιτέχνη απερίσπαστος: τα ιπτάμενα τραπουλόχαρτα, τα πιατάκια και τα φλιτζανάκια του τσαγιού, την Αλίκη που μεγαλώνει απότομα και σφηνώνεται στο σπιτάκι. Οι εικόνες του Ρόμπερτ Σαμπούντα είναι κλασικότροπες και θυμίζουν τις ζωγραφιές του Τζον Τένιελ.

Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων μτφρ. μαρια παππα εικον. αnthony βrowne παπαδοπουλοσ 2006 σελ. 142, τιμη €7,00 Ένα βιβλίο με «πυκνή» εικονογράφηση και παλέτα χρωμάτων έντονη, φανταχτερή. Οι ζωγραφιές είναι ρεαλιστικές και αμυδρά τρομακτικές, τόσο ώστε να εξάπτεται η φαντασία μας. Τα πουλιά, για παράδειγμα, και ιδιαίτερα ο Γρύπας, είναι ζωντανά και σχεδόν απτά. Ιδιαίτερα γοητευτικά στοιχεία στη ζωγραφική απόδοση είναι οι διαδοχικές εικόνες του γάτου του Τσεσάιρ που σβήνει και χάνεται σιγά-σιγά, η μικρή ηρωίδα που μεγαλώνει και μικραίνει, ο διάδρομος με τις πολλές πόρτες κ.λπ.

1/21/10 2:02 PM

14_aliki.indd 15

1/21/10 2:02 PM

16bookpress

ιανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

εδω βιβλιουπολη

Εικονογράφηση της Ρεμπέκα Ντοτρεμέρ από «Το βιβλίο που πετάει» του Πιέρ Λορί (εκδ. Μεταίχμιο).

Αρκουδάκια, ζαβολιές, μυστήριο Απίθανες ιστορίες για ανήσυχους μπόμπιρες. Της Αναστασίας Καμβύση ΓΚΟΥΛΗ ΕΙΚΟΝ. ΦΩΤΕΙΝΗ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ 2009

λη στο όγδοο βιβλίο της διηγείται ιστορίες που μιλούν για τον σεβασμό στη φύση, στα άψυχα και στα έμψυχα που την αποτελούν. Τον λόγο της χρωματίζει περίτεχνα η επίσης πολυβραβευμένη Φωτεινή Στεφανίδη.

ΣΕΛ. 38, ΤΙΜΗ €15,00

Εφτά ορφανά μολύβια… εφτά ιστορίες ΦΩΤΕΙΝΗ ΦΡΑ-

16_21_vivlioupoli.indd 16

«Η επίσκεψη», «Η κερασιά», «Η κερασιά του λιμανιού», «Η ορχήστρα», «Ο Ποτούλης», «Το σμαράγδι και το κεχριμπάρι», «Τα ορφανά μολύβια»: εφτά ιστορίες που μοιάζουν αυτοτελείς, αλλά συνδέονται με χιούμορ και ποιητική διάθεση σε αυτό το τρυφερό βιβλίο, το οποίο

υπογράφουν εφτά «ορφανά και γενναία μολύβια». Λυρική όπως πάντα, η πολυβραβευμένη Φωτεινή Φραγκού-

Ένα αρκουδάκι που το λένε Πάντινγκτον ΜΑΪΚΛ ΜΠΟΝΤ ΜΤΦΡ. ΡΕΝΑ ΡΩΣΣΗ-ΖΑΪΡΗ ΨΥΧΟΓΙΟΣ 2009

ΣΕΛ. 144, ΤΙΜΗ €7,70

Αν έχετε ταξιδέψει στο Λονδίνο, έχετε σίγουρα δει ένα αρκουδάκι με μπλε παλτό και κόκκινο καπέλο, τη μασκότ του σιδηροδρομικού σταθμού στο Πάντινγκτον. Εκεί ακριβώς τον συνάντησε για πρώτη φορά η οικογένεια Μπράουν. Ο Πάντινγκτον είχε μόλις φτάσει στο Λονδίνο από το Περού, και οι Μπράουν θα γίνονταν η νέα του οικογένεια… Ο συγγραφέας Μάικλ Μποντ είχε την ιδέα να γράψει την

ιστορία του Πάντινγκτον μια παραμονή Χριστουγέννων, όταν μπήκε για να προστατευτεί από το χιόνι στο πολυκατάστημα Selfridges και είδε ένα λούτρινο αρκουδάκι παρατημένο σε ένα ράφι. Από το 1958, που πρωτοεκδόθηκε, ακολούθησαν δεκατέσσερα μυθιστορήματα και πολλά εικονογραφημένα βιβλία.

Και οι μπαμπάδες ξέρουν παραμύθια

1/21/10 2:03 PM

ιανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

ΜΑΡΙΑ ΡΟΥΣΑΚΗ ΕΙΚΟΝ. ΝΤΑΝΙΕΛΑ ΣΤΑΜΑΤΙΑΔΗ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2010 ΣΕΛ. 48

Ως γνωστόν, το μεγαλύτερο όπλο που διαθέτει ένα παιδί είναι οι φωνητικές του χορδές. Η μικρή Ευγενία έχει μάθει να χρησιμοποιεί τα φοβερά και τρομερά ουρλιαχτά της για να ικανοποιεί τις επιθυμίες της, αφού όλοι τής κάνουν τα χατίρια, αρκεί να σταματήσει να φωνάζει. Όταν πάει σχολείο, αυτό αλλάζει, αφού εκεί ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και τα ουρλιαχτά δεν έχουν θέση στην ομάδα μιας τάξης. Η Μαρία Ρουσάκη υπογράφει το 17ο βιβλίο της. Έξοχη η μικρή Ευγενία, που γέννησε το πενάκι της Ντανιέλας Σταματιάδη.

Αόρατοι ρεπόρτερ

Επτά συναρπαστικές ημέρες ΑΡΗΣ ΔΗΜΟΚΙΔΗΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2010 ΣΕΛ. 192

ΒΕΑΤΡΙΚΗ ΚΑΝΤΖΟΛΑ-ΣΑΜΠΑΤΑΚΟΥ ΕΙΚΟΝ. ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ 2009 ΣΕΛ. 56, ΤΙΜΗ €6,50

Ένας μπαμπάς μπαίνει στην κουζίνα και, με όπλο του το αστείρευτο συνταγολόγιο του διαδικτύου, προσπαθεί να μαγειρέψει για την οι-

κογένειά του. Κι ενώ στη μαγειρική οι επιδόσεις του είναι μάλλον μέτριες, είναι άπιαστος στο να σκαρφίζεται ιστορίες για τα παιδιά του, παρουσιάζοντάς τους μάλιστα τη δική του εκδοχή για πολλά γνωστά παραμύθια. Σύντομα ο γιος του θα τον ακολουθήσει στον αυτοσχεδιασμό και θα πειραματιστεί με υλικά μαγειρικής και παραμυθιών… Μια αστεία ιστορία για τον τρόπο που μοιράζονται οι ρόλοι στην οικογένεια και για τη σημασία στις ισορροπίες ανάμεσα στις σχέσεις όχι μόνο γονιών-παιδιών, αλλά και των γονιών μεταξύ τους.

Τι συμβαίνει όταν ο πιο διάσημος ποδοσφαιριστής εξαφανίζεται μυστηριωδώς; Η Ελένη, το καινούργιο μέλος της φοβερής δημοσιογραφικής ομάδας «Αόρατοι Ρεπόρτερ» ταξιδεύει σ’ όλο τον κόσμο, σε φωτογραφίσεις μόδας, ποδοσφαιρικούς αγώνες και εναέρια γυρίσματα κινηματογραφικών ταινιών, αναζητώντας κρυμμένα στοιχεία ανάμεσα σε σταρ και κοινούς θνητούς. Θα τα καταφέρει να λύσει το μυστήριο και να πραγματοποιήσει τα όνειρά της, ενώ γυρίζει τον πλανήτη μέσα σε εφτά μέρες;

Μ’ αρέσει να ουρλιάζω

16_21_vivlioupoli.indd 17

1/21/10 2:04 PM

18bookpress

ιανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

εδω βιβλιουπολη

Στην ντουλάπα με τις αναμνήσεις

3 p To

Κάθε μήνα ένας άνθρωπος του βιβλίου θυμάται τα αγαπημένα του παιδικά αναγνώσματα. Αυτό τον μήνα, η συγγραφέας και εικονογράφος Βάσω Ψαράκη.

Το λουλούδι Τζον λΑϊΤ

εικον. λιζα εβανς αποδοςη βαςιλικη κοκκινου ελληνικα γραμματα 2009 ςελ. 34, τιμη €13,50

Βάσω Ψαράκη γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε στη Βακαλό και ασχολήθηκε με τις γραφικές τέχνες και τη μικρογλυπτική. Εικονογραφεί βιβλία για παιδιά από το 1978. Έχει βραβευτεί με πολλά ελληνικά και ξένα βραβεία, ανάμεσά τους και το Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης για το βιβλίο της Μελίνας Καρακώστα «Ο επισκέπτης της νύχτας», το 1998. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο με κεντρική ηρωίδα τη μάγισσα Σουμουτού. Το αγαπημένο βιβλίο των παιδικών μου χρόνων λεγόταν «Τα ωραιότερα παραμύθια του κόσμου». Ήταν ένα γκρενά, δεμένο και βαρύ βιβλίο, μια συλλογή παραμυθιών. Τα παραμύθια που μου έκαναν εντύπωση πιο πολύ ήταν το «Τραπεζάκι, στρώσου, γάιδαρε, τεντώσου και βγες απ’ το σακί» των αδερφών Γκριμ και ο «Μικρός Μουκ», που μου άρεσε πάρα πολύ και που κάποια στιγμή, τώρα τελευταία, το εικονογράφησα για το κέφι μου. Η αγαπημένη μου ηρωίδα παραμυθιού είναι η Αλίκη στη

16_21_vivlioupoli.indd 18

Χώρα των Θ α υ μ ά τ ω ν. Αυτό το βιβλίο μπέρδευε την πραγματικότητα με τη φαντασία, και με μπέρδευε κι εμένα. Είχε πράγματα που με ενθουσίαζαν, όπως η στρατιά από τραπουλόχαρτα ή ο λαγός με το ρολόι του… Οι επισημάνσεις που κάνει η εικονογράφηση ζωντανεύουν την ιστορία στη σκέψη σου, κι ας πλάθεις κι εσύ τις δικές σου εικόνες, ας φαντάζεσαι τη γάτα του Τσεσάιρ, για παράδειγμα, καθώς εξαφανίζεται. Μερικοί από τους εικονογράφους που ξεχωρίζω είναι ο Γάλλος Ερίκ Μπατού, που έχει ένα παιχνιδιάρικο, ζωηρό ύφος, αλλά δίνει συνήθως και μια προέκταση στην ιστορία που εικονογραφεί. Ο Σλοβάκος Ντουσάν Καλάι δημιουργεί ατμόσφαιρα που μου αρέσει πάρα πολύ, με φανταστικά χρώματα που διαχέονται μεταξύ τους. Ένας Αυστραλός, ο Shaun Τan, κάνει και κολάζ, «παίζει» με τις μηχανές, τα ελατήρια των ρολογιών που ζωγραφίζει και δίνει αυτή τη λίγο τρομακτική ατμό-

σφαιρα της σύγχρονης εποχής. Η ιστορία που θέλω να εικονογραφήσω είναι η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων». Είναι ένα βιβλίο που φοβάμαι να το πιάσω, γιατί με αφορμή αυτό έχουν κάνει τόσο ωραία πράγματα τόσο πολλοί εικονογράφοι. Δεν νιώθω ακόμη έτοιμη, ούτε έχω τον χρόνο. Πρέπει να έχω κάτι πολύ ιδιαίτερο να καταθέσω, ίσως ένα εύρημα.

Όλα αρχίζουν όταν ο Μπριγκ ανακαλύπτει στη δημόσια βιβλιοθήκη ένα βιβλίο με την ένδειξη «Μην το διαβάσεις». Φυσικά, θα παρακούσει, θα ανοίξει το βιβλίο και θα βρει εικόνες φωτεινών και αλλόκοτων σχημάτων που ο συγγραφέας τα ονομάζει λουλούδια. Όμως, ο Μπριγκ δεν έχει δει ποτέ λουλούδι, κι έτσι αρχίζει να ψάχνει παντού στην πόλη του, αλλά χωρίς επιτυχία. Τελικά, στη βιτρίνα ενός παλαιοπωλείου θα ανακαλύψει ένα φακελάκι με σπόρους. Έτσι, το αγόρι θα αποκτήσει το δικό του λουλούδι, που θα γεμίσει τον γκρίζο κόσμο του με χρώμα και ζωή. Τι θα γίνει όμως όταν μια μέρα το λουλούδι χαθεί ξαφνικά; Ασπρόμαυρη εικονογράφηση, όπως ταιριάζει σε αυτή την τρυφερή ιστορία για την ομορφιά της φύσης, αλλά και για τη δύναμη της αγάπης, με πινελιές χρώματος που ζωντανεύουν το παραμύθι στα σημεία που χρειάζεται. Από τα βιβλία που, ενώ απευθύνονται σε μικρά παιδιά, μπορούν να συγκινήσουν και τις μεγαλύτερες ηλικίες. Στην εικονογράφηση της Λίζα Έβανς απονεμήθηκε το Eleanor Farjeon Award. Πίτερ Παν ΤζεϊΜς ΜΑΘιου ΜΠΑρι

διαςκευη μαρια αγγελιδου εικον. ςβετλιν βαςιλεφ παπαδοπουλος 2009 ςελ. 72, τιμη €16,50

Από το βιβλίο «Η Τουρουπίτα μαγειρεύει μαζί με τα παιδιά», εκδ. Πατάκη.

Διασκευή της ιστορίας του Σκοτσέζου Τζέιμς Μάθιου Μπάρι, με ήρωα ένα αγόρι που αρνείται να μεγαλώσει, από την ικανότατη και πολυγραφότατη Μαρία Αγγελίδου, που γίνεται εκδοτικό γεγονός

χάρη στην εξαιρετική εικονογράφηση του Σβετλίν Βασίλεφ (κρατικό βραβείο εικονογράφησης το 2004 για τον «Δον Κιχώτη» από τις ίδιες εκδόσεις). Από το πενάκι του ξεπροβάλλουν τα μέλη της οικογένειας Ντάρλινγκ, το Λονδίνο του 19ου αιώνα, η Τίνκελ Μπελ, τα Παιδιά που έχουν χαθεί, ο πελώριος Κροκόδειλος, ο τρομερός πειρατής Κάπτεν Χουκ και, φυσικά, ο ίδιος ο Πίτερ Παν, το ξυπόλυτο αλητάκι που πετάει, σε μία από τις ωραιότερες εικονογραφήσεις του παραμυθιού που έχουμε δει ποτέ.

Το βιβλίο που πετάει Πιερ λορι

εικον. ρεμπεκα ντοτρεμερ μτφρ. μαριζα ντεκαςτρο μεταιχμιο 2009 ςελ. 32, τιμη €12,00

Αποκλείεται να ξεφυλλίσει κανείς ένα βιβλίο της Ρεμπέκας Ντοτρεμέρ και να μη θέλει να «βουτήξει» στις σελίδες του. Σε αυτή την τρυφερή ιστορία φαντασίας του Πιερ Λορί, ένα μικρό, δυστυχισμένο βιβλίο πέφτει από τη σάκα της Μαριάννας. Αρχίζει να βρέχει, όταν μια κίσσα το αρπάζει και το πάει στη φωλιά της. Όταν βγαίνει ο ήλιος, ο αέρας στεγνώνει τις σελίδες του βιβλίου κι εκείνο διηγείται την ιστορία του, την ιστορία του Ίκαρου, ενός αγοριού που ήθελε να πετάξει στα μικρά πουλιά. Εκείνα το παίρνουν μαζί τους ψηλά στον ουρανό, όπου το βιβλίο θα πέσει στα χέρια ενός γεράκου σε ένα αερόστατο! Η Ντοτρεμέρ είναι αληθινή μάγισσα σχημάτων και χρωμάτων.

1/21/10 2:04 PM

16_21_vivlioupoli.indd 19

1/21/10 2:04 PM

20bookpress

ιανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

εδω βιβλιουπολη

O θαυμαστός κόσμος του Χρήστου Μπουλώτη Τρία βιβλία ενός από τους κορυφαίους συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας. Της Αναστασίας Καμβύση

Έ Ιστορίες για περίεργα παιδιά εικον. βασιλησ παπατσαρουχασ ελληνικα γραμματα 2009 ΣΕΛ. 40, ΤΙΜΗ €15,00

Ο γάτος που έκλαιγε μαργαριτάρια εικον. βασιλησ παπατσαρουχασ ελληνικα γραμματα 2009 ΣΕΛ. 39, ΤΙΜΗ €16,50

Το στρατιωτάκι που ήθελε να γίνει αρχιτέκτονας και ποιητής εικον. μαρια μπαχα ελληνικα γραμματα 2009 ΣΕΛ. 72, ΤΙΜΗ €7,50

16_21_vivlioupoli.indd 20

νας από τους πιο ταλαντούχος και παραγωγικούς Έλληνες συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας, ο Χρήστος Μπουλώτης είναι ένας… σεσημασμένος αρχαιολόγος της ακαδημαϊκής κοινότητας που έκανε ανασκαφές όταν έπρεπε να γράφει παιδικά βιβλία και έγραφε παιδικά βιβλία όταν έπρεπε να παραδώσει διατριβές. Γεννημένος στη Μυρίνα της Λήμνου το 1952, τα τελευταία 23 χρόνια γράφει βιβλία για παιδιά, ανάμεσά τους τα «Η παράξενη αγάπη του αλόγου και της λεύκας» (ευρωπαϊκό βραβείο Pier Paolo Vergerio), «Ο κλέφτης των καρπουζιών» (βραβείο ελληνικού παραρτήματος της ΙΒΒΥ), «Η κυρία Μίνα και η άνοιξη» (βραβείο περιοδικού «Διαβάζω»), «Ο γάτος της οδού Σμολένσκη» (βραβείου του Ελληνικού Κύκλου Παιδικού Βιβλίου), και βέβαια το πολυβραβευμένο (και με κρατικό βραβείο) «Το άγαλμα που κρύωνε». Πρόσφατα διαβάσαμε τρία βιβλία του που μας συγκίνησαν και μας συνάρπασαν. Το πρώτο, «Ιστορίες για περίεργα παιδιά», είναι δώδεκα σύντομες αυτοτελείς ιστορίες με πρώτη ύλη την παιδική περιέργεια: Ο Αλέκος ρωτάει τι κρύβεται πίσω από τον ουρανό. Η

μικρή Μαρία θέλει να τα μαθαίνει όλα, ακόμα κι όσα συμβαίνουν μέσα στις τσέπες των ανθρώπων. Ο Μάρκος αναρωτιέται τι υπάρχει στον πάτο του φλιτζανιού... Στο δεύτερο, ο χοντρούλης γάτος Αρσέν, που τρελαίνεται για καπέλα και για κόμικς, βάζει μια μέρα τόσο πολύ τα γέλια, που αρχίζει να δακρύζει. Μόνο που τα δάκρυά του μοιάζουν με μικρές ολόλευκες μπαλίτσες που κανείς δεν έχει ξαναδεί. Ο φίλος του Τέρης Ξεφτέρης αναγνωρίζει τα μαργαριτάρια και τον προειδοποιεί για τους μπελάδες που μπορούν να του φέρουν… Ο γάτος που έκλαιγε μαργαριτάρια είναι άλλος ένας γάτος από την «πινακοθήκη» των ιστοριών με γάτους, τετραπέρατα τετράποδα με ανθρώπινη συμπεριφορά και ανατρεπτικό χιούμορ. Στο τρίτο, «Το στρατιωτάκι που ήθελε να γίνει αρχιτέκτονας και ποιητής» και ποιητής, ο Στράτος το στρατιωτάκι χάνει το μαγικό του σακουλάκι, εκείνο που τον βοηθούσε να ονειρευτεί και να φέρει στο μυαλό του χρώματα κι εικόνες. Το αληθινό του πρόβλημα βέβαια είναι ότι δεν θέλει ούτε να πολεμά ούτε να φορά στολή, αλλά να χτίζει σπίτια και να γράφει ποιήματα. Ένα μικρό κορίτσι αποφασίζει να τον βοηθήσει…

Πρίγκιπες, πριγκίπισσες κι επαναστάτες Η λογοτεχνία για εφήβους συναρπάζει και ξεσηκώνει. Όπως οφείλει.

Η Σάλι Λόκχαρτ και η ξυπόλυτη πριγκίπισσα

ΦΙΛΙΠ ΠΟΥΛΜΑΝ ΜΤΦΡ. ΡΕΝΙΑ ΤΟΥΡΚΟΛΙΑ-ΚΥΔΩΝΙΕΩΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ 2009 ΣΕΛ. 360, ΤΙΜΗ €14,40

Όταν ο Τζιμ Τέιλορ προσλαμβάνεται ως σωματοφύλακας της πριγκίπισσας Αδελαΐδας, βρίσκεται μπροστά σε μια έκπληξη. Η πριγκίπισσα είναι παλιά του γνώριμη, ένα αμόρφωτο χαμίνι από τις φτωχογειτονιές του Λονδίνου. Ο διάδοχος του θρόνου της Ραζγκάβια, ενός μικρού βασιλείου με μεγάλα προβλήματα, είναι ερωτευμένος μαζί της, αλλά πολλοί από αυτούς που τον περιστοιχίζουν τη μισούν… Τέταρτο και τελευταίο βιβλίο της σειράς με ηρωίδα τη Σάλι Λόκχαρτ, από τον σπουδαίο Φίλιπ Πούλμαν («Η τριλογία των κόσμων»).

Σεμπάστιαν Νταρκ. Ο πρίγκιπας των εξερευνητών ΦΙΛΙΠ ΚΑΒΕΝΕΪ ΜΤΦΡ. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ 2009 ΣΕΛ. 424, ΤΙΜΗ €16,90

Ο Σεμπάστιαν Νταρκ, ο έφηβος ξωτικάνθρωπος με την παρέα του, την ομιλούσα βουβαλόπη Μαξ και τον ατρόμητο μικροσκοπικό πολεμιστή Κορνήλιο δίνουν μάχη στη ζούγκλα με τους Νυχτόβιους, μια φυλή που είναι αδύνατον να σκοτωθεί για την κατάκτηση της Χαμένης Πόλης. Τρίτο και τελευταίο βιβλίο της τριλογίας του Φίλιπ Κάβενεϊ «Σεμπάστιαν Νταρκ». Προγήθηκαν τα «Ο πρίγκιπας των γελωτοποιών» και «Ο πρίγκιπας των πειρατών». Χορταστική περιπέτεια για τους φίλους του φανταστικού που λατρεύουν τις επικές αναμετρήσεις ανάμεσα στις δυνάμεις του Καλού και του Κακού.

Στη διαπασών

ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ 2009 ΣΕΛ. 256, ΤΙΜΗ €14,00

Ένα βιβλίο για τα ακραία συναισθήματα, όπως η οργή και το μίσος, που μπορεί να καλλιεργηθούν πολύ εύκολα στην περίοδο της εφηβείας, ένα διάστημα στη

1/21/10 2:04 PM

bookpress 21

ιανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

Ένας γάτος με βραβείο Ο Πέτρος Τατσόπουλος μας μιλάει για τον «Σίσυφο στο μπαλκόνι». Της Αναστασίας Καμβύση είναι 16). Τότε ήταν που άρχισα να γράφω το βιβλίο, το 1995, τον παράτησα και τον ολοκλήρωσα πέρσι, με τη γέννηση της κόρης μου, της Δανάης, η οποία είναι τώρα 17 μηνών.

Εικονογράφηση της Ρεμπέκα Ντοτρεμέρ από «Το βιβλίο που πετάει» του Πιέρ Λορί.

ζωή του ανθρώπου όπου μύθοι και ήρωες υψώνονται ή καταρρίπτονται, διαλέγει κανείς πλευρές και πρότυπα, γίνεται συχνά εν αγνοία του νικητής ή «λούζερ», χαμένος. Ένα τέτοιο χαμένο αγόρι, ο Θανάσης, ψάχνει να βρει τον δρόμο του, με τη μουσική στα αυτιά του στη διαπασών, χάνεται για λίγο σε ρατσιστικές οργανώσεις, διαλέγει τη βία, συντρίβεται… Ένα από τα πιο «δυνατά» εφηβικά μυθιστορήματα των τελευταίων χρόνων, το «Διαπασών» υπογρά-

16_21_vivlioupoli.indd 21

φει ένας συγγραφέας που προτρέπει με κάθε βιβλίο του τους αναγνώστες του να αναρωτιούνται, να αμφισβητούν, να ασκούν κριτική και να κάνουν αυτοκριτική. Στις αποσκευές του για το μέχρι σήμερα έργο του, ο Βασίλης Παπαθεοδώρου κουβαλά το Κρατικό Βραβείο, το βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω», διακρίσεις από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά.

Γραφείο Ερευνών Φώτη Φεγγάρη

ΟΟΥΕΝ ΚΟΛΦΕΡ ΜΤΦΡ. ΦΩΤΕΙΝΗ ΜΟΣΧΗ ΨΥΧΟΓΙΟΣ 2009 ΣΕΛ. 320, ΤΙΜΗ €13,30

Ο Φώτης Φεγγάρης ακούει πολλά πειράγματα, εξαιτίας του ονόματός του. Παιδί ανήσυχο και πολύ-πολύ περίεργο, φέρνει συχνά τους άλλους σε δύσκολη θέση με τη μανία του να διαλευκάνει κάθε είδους μυστήρια, ακόμη και οικο-

γενειακά μυστικά. Αφού φροντίσει να πάρει το δίπλωμά του ως ντετέκτιβ από το ίντερνετ (ο νεαρότερος στον κόσμο που καταφέρνει να ολοκληρώσει τα μαθήματα), αναλαμβάνει να βοηθήσει μια συμμαθήτριά του σε υπόθεση που θα τον φέρει αντιμέτωπο με τη χειρότερη εγκληματική οικογένεια της πόλης, την οικογένεια Σουγιά… Από τον Ιρλανδό Όουεν Κόλφερ, δημιουργό του Αρτέμη Φάουλ.

Το βιβλίο (Μεταίχμιο 2009) απέσπασε το βραβείο της Ακαδημίας Αθημνών. Ήταν μια ιδέα που ο συγγραφέας, γνωστός και αγαπημένος για τα «ενήλικα» βιβλία του, καλλιέργησε για να επικοινωνήσει με τον κόσμο των παιδιών του. Τι κάνει ένα βιβλίο παιδικό; Το θέμα; Η γλώσσα; Όλα αυτά, αλλά και η διάθεση επικοινωνίας με τον κόσμο των παιδιών, που είναι ένας κόσμος παράλληλος με τον δικό μας, με την εξής ιδιομορφία: Στον κόσμο των παιδιών δεν είναι οριοθετημένη η φαντασία από την πραγματικότητα, είναι ένας ενιαίος κόσμος. Γι’ αυτό και τα παιδιά, ενώ πάντοτε κυριολεκτούν, φτιάχνουν πολύ ωραίες εικόνες με τα λόγια τους, χωρίς να κάνουν μεταφορές ή παρομοιώσεις. Ξεκίνησα να γράφω τον «Σίσυφο στο μπαλκόνι» όταν ο γιος μου ήταν 2 χρονών (τώρα

Ο Σίσυφος είναι ένας γάτος που μιλάει σε πρώτο πρόσωπο. Ήταν διπλή η προσπάθεια, από τη μια να μην παλιμπαιδίζω, να μην προσποιούμαι ότι μιλάω παιδικά, κι απ’ την άλλη να μην έχει το βιβλίο τον συνήθη διδακτισμό που έχουν τα παιδικά βιβλία, που είναι σαν να έχουν ένα σηκωμένο δάχτυλο με το οποίο μιλάνε προς τα παιδιά και ταυτόχρονα μια «πολιτικοκορεκτίλα», όλο προσοχή μήπως ακουστεί κάτι λάθος, απρεπές, βίαιο... Η Ναταλία Καπατσούλια που έκανε την εικονογράφηση συμπλήρωσε και προέκτεινε το βιβλίο, δεν το εικονογράφησε απλώς. Το σχολίασε, το ειρωνεύτηκε και το πήγε παραπέρα. Ο αγαπημένος μου χαρακτήρας στο βιβλίο ήταν ο ίδιος ο Σίσυφος, γιατί μου είναι περισσότερο οικείος. Προσπάθησα τόσο ο Σίσυφος όσο και η Κυβέλη και ο Γκρέγκορι, ο σκύλος, να έχουν τη δική τους αυτοτέλεια, να μην είναι καρικατούρες. Ο Πέτρος Τατσόπουλος θα βρίσκεται μαζί με τον «Σίσυφο» αυτοπροσώπως στην Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου στο Helexpo Palace, την Κυριακή 31 Ιανουαρίου, στο περίπτερο των εκδόσεων Μεταίχμιο (160) στις 12 το μεσημέρι.

1/21/10 2:05 PM

22bookpress

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

πρασινα βιβλια

Με το βλέμμα στον πλανήτη Μια γεύση από την –όχι και τόσο– πρόσφατη παραγωγή, με ήρωες ζώα, νεράιδες και υπερήρωες. Της Ελένης Κορόβηλα

πό τα «Πέντε πράσινα παραμύθια» της Ζωής Σπυροπούλου που κυκλοφόρησαν το 1977 (Σαββάλας), αλλά και «Το Βρωμοχώρι» της Σοφίας Ζαραμπούκα (Κέδρος) την ίδια χρονιά, οι έννοιες της οικολογίας και της προστασίας του περιβάλλοντος απέκτησαν τη θέση τους στη θεματολογία των συγγραφέων που απευθύνονται στα παιδιά. Είτε δημιουργώντας «πράσινες» σειρές είτε μέσω μεμονωμένων εκδόσεων,, άλλοι πιο στοχευμένα και άλλοι διερευνητικά, άλλοι λόγω μόδας κι άλλοι λόγω άποψης, οι εκδότες φαίνεται να συντονίζονται με την εποχή που έχει ανάγκη, περισσότερο από ποτέ, από περιβαλλοντικά ευαίσθητες επόμενες γενιές.

σελ. 36, τιμη € 14,00

Οι νεράιδες, οι αγαπημένες προστάτιδες του δάσους αναλαμβάνουν δράση μετά την καταστροφή. Το καμένο δάσος πρέπει να σωθεί. Ένα παραμύθι που δείχνει πως τα μηνύματα για την προστασία της φύσης μπορούν να είναι επενδυμένα με ροζ χρώμα και πασπαλισμένα με νεραϊδόσκονη.

365 απίθανα γεγονότα & ρεκόρ για τη φύση νιλ μορις εικον. β. μποουν, στ. κιελ, φ. ραζερα, χ. φελνερ καστανιωτησησ, 2009

σελ. 46, τιμη € 14,00

Ένα παραμύθι για όλες τις ηλικίες με θέμα την υπερθέρμανση του πλανήτη και πρωταγωνιστές εκείνους οι οποίοι αναγκάζονται να γίνουν περιβαλλοντικοί μετανάστες,. Οι πάγοι λιώνουν και οι πιγκουίνοι δεν έχουν πια πατρίδα. Τι θα απογίνουν; Με μήνυμα και διάθεση να αφυπνίσει τους μικρούς αναγνώστες για τα όσα συμβαίνουν μακριά από το δικό τους σπίτι, ο συγγραφέας θίγει όλη την αλυσίδα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, αποδίδοντας φόρο τιμής στον Γάλλο ανθρωπολόγο, οικολόγο και εξερευνητή των πόλων Πολ-Εμίλ Βικτόρ (1907-1995).

ΟΙΚΟλογήματα 1-4 βαγγελης ηλιοπουλος εικον. φραντζεσκα κοζαντι πατακησ 2008, 2009

Η σειρά «ΟΙΚΟλογήματα» απευθύνεται σε παιδιά όλων των τάξεων του δημοτικού, αλλά και του νηπιαγωγείου. Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος βάζει τα παιδιά να αναλαμβάνουν τα ίδια δράση στα τέσσερα παραμύθια της σειράς, μέσω του καθενός από τα οποία θίγεται και ένα μεγάλο περιβαλλοντικό ζήτημα. Το κάθε παραμύθι συμπληρώνεται από πληροφορίες, παραπομπές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες, σχεδιασμένες από την παιδαγωγό και βραβευμένη μεταφράστρια Βασιλική Νίκα, δημιουργώντας μαζί και με το μουσικό CD, που έχει την υπογραφή του Κώστα Θωμαΐδη (και κυκλοφορεί ανεξάρτητα), έναν πλήρη φάκελο για το κάθε θέμα.

22_oikologia.indd 22

ήρωες δύο παιδιά και αντιήρωα έναν «άχαρο, άχρηστο, αχόρταγο και άφιλο» μεγάλο, ο οποίος πληγώνει το περιβάλλον και τους γύρω του. Τα παιδιά θα μπλεχτούν σε μια περιπέτεια και θα βρουν μόνα τους τη λύση με τα εργαλεία της φύσης και τη βοήθεια των κατοίκων του δάσους.

Στην κατηγορία των βιβλίων γνώσεων για παιδιά των τελευταίων τάξεων του δημοτικού κατατάσσεται ο πλούσιος σε πληροφορίες τόμος «365 απίθανα γεγονότα & ρεκόρ για τη φύση» του Νιλ Μόρις. Ανεπιφύλακτα, μπορεί ωστόσο να «διαβαστεί» ακόμη και πριν το παιδί προσεγγίσει την τέχνη της ανάγνωσης χάρη στη ζωντανή εικονογράφηση. Θα ικανοποιήσει μικρά και μεγάλα παιδιά που αγαπούν τα ζώα, αλλά πρέπει να μάθουν να σέβονται το σπίτι τους.

Η κυρα-Φύση και ο κακός Ρύπος εφη παπαδοπουλου εικον. ανδριαννα ρουσου λιβανησ 2008 σελ. 33, τιμη € 10,00

Η κυρα-Φύση ζει χαρούμενη με τα εφτά παιδάκια της σε έναν όμορφο και καθαρό τόπο. Η υγεία των παιδιών θα αρχίσει να κλονίζεται και να απειλείται σοβαρά από τον κακό τον Ρύπο. Ηθικό δίδαγμα: κάνε κάτι κι εσύ για να μη φάει ο κακός Ρύπος τα εφτά παιδάκια της κυρα-Φύσης...

Μάχη με τη φωτιά. Το μυστικό δώρο της θάλασσας ποπη διακαινιςακη κεδροσ 2008

Ο κήπος με τα γκρι θεοφανω καλογιαννη (κειμενο και εικονογραφηση) εστια 2004

Όταν οι μεγάλοι αποφασίζουν να αλλάξουν το τοπίο, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους κατοίκους του. Όταν ένας κήπος σε μια γκρίζα πόλη απειλείται, αναλαμβάνουν δράση πλάσματα με μαγικές δυνάμεις και ξεχωριστά χαρίσματα. Οι γάτες, ηρωίδες αυτού του παραμυθιού, θα αναλάβουν δράση και θα πά-

Δύο ιστορίες από τη χαρούμενη «Παρέα των έξι» για παιδιά των τελευταίων τάξεων του δημοτικού. Δύο οικολογικές περιπέτειες (με θέμα τους απειλούμενους βιότοπους η πρώτη και τη μόλυνση της θάλασσας η δεύτερη), στις οποίες τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με τις αλλαγές και τις καταστροφές που συντελούνται στο όνομα της ανάπτυξης. Φυσικά σ’ αγαπώ ςοφια ζαραμπουκα (κειμενο και εικονογραφηση) κεδροσ 2008 σελ. 60, τιμη € 12,50

Ένα βιβλίο για την αγάπη που όλα τα νικά, ακόμη και την ξεροκεφαλιά, την άγνοια, την αδιαφορία. Με

σελ. 24 τιμη € 9,90 Στο πιο πρόσφατο βιβλίο του εικονογράφου Ερίκ Καρλ, ένας μικρούλης γρύλος πασχίζει να βρει τη δική του φωνή στον κόσμο, συναντώντας την ακρίδα, το αλογάκι της Παναγίας, τη μέλισσα, τη λιβελούλα, το τζιτζίκι. Ένα ιδιαίτερης αισθητικής βιβλίο που μαθαίνει στα μικρά παιδιά να αγαπούν τη φύση και τα πλάσματά της.

Η οικολογία στο μαγνητικό τραπέζι μαντλεν ντενι εικον. ντιντιε μπαλισεβιτσ μτφρ. ανθη κεραμυδα καστανιωτησ 2008 σελ. 8, τιμη € 12,00 Ο πλανήτης κινδυνεύει... Δες τι μπορείς να κάνεις για να τον προστατέψεις. Για μικρούς οικολόγους από 6 ετών.

σελ. 122, τιμη 6,50 το ενα

σελ. 49, τιμη € 11,00

Περιμένοντας τις νεράιδες ναταλια γκιζελη καλεντησ, 2009

Ένας γρύλος πολύ φωτεινός ερικ καρλ (κειμενο και εικονογραφηση) καλειδοσκοπιο 2010

σελ. 176, τιμη € 19,00

σελ. 48, τιμη € 12,50 το ενα

365 πιγκουίνοι ζαν λυκ φρομενταλ εικον. ζοελ ζολιβε ηλιβατον, 2008

ρουν θέση απέναντι στην απειλή της καταστροφής.

Δείτηες επίσ

Ο Τζιτζικο-Περικλής και η πέμπτη εποχή του χρόνου ελενη ςβορωνου εικον. μαρια-λουιζα βαφιαδακη μεταιχμιο 2004, 2005, 2007 τιμη € 12, 12, 13

Ο Τζιτζικο-Περικλής, ως μεγάλος συνθέτης της Ελλάδας, ανέλαβε να συγκεντρώσει τους ήχους της ελληνικής φύσης, καταγράφοντας έτσι τα μεγάλα της προβλήματά. Ακολούθησαν ακόμη δύο περιπέτειες ( «Ο Τζιτζικο-Περικλής υπουργός της Φύσης» και «Ο ΤζιτζικοΠερικλής και η πέμπτη εποχή του χρόνου»). Παραμύθια με ήρωα το ανέμελο τζιτζίκι.

Προστατεύω τον πλανήτη! Σειρά «Μήλο» ζαν-μιςελ μπιγιου εικον. ντιντιε μπαλισεβιτσ μτφρ. μαρια τσαουση καστανιωτησ 2008 σελ. 119, τιμη € 19,00 Καλές και κατοπιστικές απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα που έχουν σχέση με το περιβάλλον: Τι είναι η ανακύκλωση; Γιατί πρέπει να κάνουμε οικονομία στο νερό; Ποια ζώα απειλούνται;

Οι φρουροί της φύσης 1: Ωκεανοί SOS ντεϊβιντ κλας μτφρ. χαρα γιαννακοπουλου ψυχογιοσ 2008 σελ. 386, τιμη € 15,50 Οι δύο πρώτοι τόμοι της τριλογίας του Ντέιβιντ Κλας έχει όλα τα συστατικά της υπερ-περιπέτειας. Ένας ήρωα, ο Τζακ, ένα διακύβευμα πολύ μεγάλο –η προστασία του πλανήτη– και εχθροί και προδότες που παραμονεύουν σε κάθε βήμα, ενώ υπερφυσικές δυνάμεις υψώνουν εμπόδια στην τιτάνια προσπάθεια.

Μα πώς μπορώ να σώσω τον πλανήτη μου; ςουζαν μερεντιθ εικον. σαρα ρογιο μτφρ. κελλυ δημοπουλου μινωασ, 2008 σελ. 47, € 7,50 Ένα βιβλίο που δίνει απαντήσεις σε παιδιά του δημοτικού για την ατομική ευθύνη και τις δυνατότητες που έχει ο καθένας να συμβάλει στην προστασία του πλανήτη με μικρές αλλαγές στις συνήθειές του.

1/21/10 2:06 PM

22_oikologia.indd 23

1/21/10 2:06 PM

24bookpress ΧΩΡΕΣ ΜΑΓΙΚΕΣ

Τα βασίλεια της φαντασίας Μια περιπλάνηση στις ουτοπίες που ξεπήδησαν από την πένα των μαέστρων της λογοτεχνίας, για να χωρέσουν οι αλλόκοτοι, χρωματιστοί, υπέροχοι ήρωές τους. Της Αναστασίας Καμβύση

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

ερπατώ εις το δάσος

Εν αρχή ην το δάσος των αδερφών Γκριμ. Εκεί όπου λουφάζει ένας πρίγκιπας μεταμορφωμένος σε βάτραχο, εκεί που ο Χάνσελ και η Γκρέτελ ανακαλύπτουν το σπίτι από ζαχαρωτά. Στο δάσος θα συναντήσει ο πρίγκιπας ένα κάστρο, όπου όλοι έχουν πέσει σε βαθύ ύπνο, και ένα χαμένο κοριτσάκι μια μικροσκοπική καλύβα με νάνους. Παραδόξως, ένα από τα ωραιότερα δάση της παγκόσμιας λογοτεχνίας, Το Δάσος Ανάμεσα στους Κόσμους, σιωπηλό και «χορταστικό σαν τούρτα δαμάσκηνο», βρίσκεται πίσω από μια ντουλάπα. Εκεί όπου βρίσκεται και η είσοδος στη Νάρνια, τη μυθική χώρα που γέννησε η φαντασία του Κ.Σ. Λιούις στα «Χρονικά της Νάρνια» (εκδ. Κέδρος): ένα σύμπαν από κόσμους που συμπεριλαμβάνει και τον δικό μας. Κανείς δεν ξέρει με ποιον τρόπο οι κάτοικοι της Νάρνια μετράνε τον χρόνο, ούτε ακριβώς σε πόσα είδη ανήκουν οι ίδιοι. Σίγουρα, υπάρχουν άνθρωποι σαν εμάς, αλλά και τα πλάσματα που δημιούργησε ο Ασλάν, το πανίσχυρο λιοντάρι που τη διαφεντεύει. Είναι αδύνατον να μιλήσει κανείς για τα δάση των παραμυθιών χωρίς να αναφερθεί στην περίφημη Μέση Γη στον «Άρχοντα των δαχτυλιδιών» (εκδ. Κέδρος) του Τζ. Ρ.Ρ. Τόλκιν, αλλά και μάταιο να προσπαθήσει να την περιγράψει. Ευτυχώς, υπάρχουν και μικρότερα μέρη όχι μόνο για να συναντήσει κανείς τη μαγεία, αλλά και για να τη διδαχθεί.

Οι Ναοί της μάθησης

Φωτογραφία: Γιάννης Καρκανέβατος.

24_25_froutopia.indd 24

Υπάρχει ένα κάστρο στη Σκοτία που στεγάζει τη Σχολή Χόγκουαρτς για Μαγείες και Ξόρκια, ένα σχολείο για νεαρούς μάγους και μάγισσες μεταξύ 11 και 18 ετών που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ιρλανδία, ανάμεσά τους και ο νεαρός Χάρι Πότερ, τον οποίο μας συστήνει η Τζ.Κ. Ρόουλινγκ στο βιβλίο «Ο Χάρι Πότερ και η φιλοσοφική λίθος» (εκδ. Ψυχογιός). Πανίσχυρα ξόρκια κάνουν την ύπαρξη του κάστρου (στις κινηματογραφικές εκδοχές του Χάρι Πότερ το «υποδύθηκε» το πανέμορφο και πολύ αληθινό Alnwick Castle) αόρατη στους μη μάγους (τους

1/21/10 2:08 PM

bookpress57

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010 μαγκλ), ενώ διαθέτει το δικό του πρωτότυπο ταχυδρομείο, τον Κουκουβαγιώνα (από όπου οι μαθητές επικοινωνούν με τον έξω κόσμο με τη βοήθεια της κουκουβάγιας τους) και υπέροχες κρυψώνες, όπως το δωμάτιο που πηγαινοέρχεται στον έβδομο όροφο. Τον παραμυθένιο κόσμο των μάγων που κυκλοφορούν ανάμεσα στους μη μάγους συμπληρώνει το χωριό Χόγκσμιντ, όπου και η καλύβα που ουρλιάζει, το πιο στοιχειωμένο κτίριο στη Βρετανία. Άλλα διάσημα σχολεία φανταστικών κόσμων είναι το Αθέατο Πανεπιστήμιο του Τέρι Πράτσετ («Το φως της μαγείας», εκδ. Παραπέντε) και, φυσικά, η Οξφόρδη στο «Αστέρι του βορρά» του Φίλιπ Πούλμαν (εκδ. Ψυχογιός), ενός σπουδαίου μαέστρου της λογοτεχνίας του φανταστικού, ανώτερου για πολλούς, ανάμεσά τους κι εγώ, τόσο του αρχιμάστορα Τόλκιν όσο και της «πρώτης κυρίας» Ρόουλινγκ.

Χώρες ονειρεμένες

Βέβαια, τις ωραιότερες χώρες τις ανακαλύπτει κανείς ταξιδεύοντας, όπως ο Γκιούλιβερ, πέφτοντας σε μια κουνελότρυπα, όπως η Αλίκη, ή διασχίζοντας απλώς ένα τείχος, όπως ο Τρίσταν στην «Αστερόσκονη» του Νιλ Γκάιμαν (εκδ. Κέδρος). Στη Χώρα των Θαυμάτων και στη Χώρα του Ποτέ Ποτέ όλα μπορούν να συμβούν, και συμβαίνουν. Όταν η Αλίκη πέφτει από την Κουνελότρυπα, τα θαύματα δεν έχουν τελειωμό. Ζώα ντυμένα με ρούχα και ανθρώπινη συμπεριφορά, γάτες που εξαφανίζονται, κάμπιες που καπνίζουν ναργιλέ. Μάλιστα, ναργιλέ. Στα λημέρια του αγοριού που δεν μεγαλώνει ποτέ, γι’ αυτό και το βασίλειό του ονομάζεται Χώρα του Ποτέ Ποτέ, το μοναδικό ρολόι που ακούγεται βρίσκεται στην κοιλιά ενός κροκόδειλου, κι αυτό ίσα που ακούγεται κάτω από τις φωνές και τα γέλια των αγοριών. Στα «Ταξίδια του Γκιούλιβερ» (εκδ. Μεταίχμιο) οι αλλόκοτες χώρες και οι ακόμη πιο αλλόκοτοι κάτοικοί

24_25_froutopia.indd 25

τους εναλλάσσονται με τέτοια ταχύτητα, που αναρωτιέσαι για πόσα διαφορετικά πράγματα ήθελε να μιλήσει ο Τζόναθαν Σουίφτ όταν περιέγραφε τη Λιλιπούτη, τη Βροβδινγνάγη, τη Λαπούτα, τη Γλουβδοβδρίβη ή το βασίλειο των Χουιχνχνιανών. Όσο για τη χώρα των ξωτικών που πλάθει ο Γκάιμαν, εκεί μπορείς να πιάσεις ακόμη και ένα αστέρι από τον ουρανό και να το κάνεις δικό σου, παρόλο που στο κατώφλι σου βρίσκονται οι νεκροί άρχοντες του Ανεμόβροχου και η μοχθηρή βασίλισσαμάγισσα Λίλιμ. Μιλώντας για μοχθηρές μάγισσες, θα βρούμε μία από τις πιο διάσημες στην ιστορία των παραμυθιών στη χώρα του «Μάγου του Οζ» (εκδ. Άμμος), όπου κουμάντο κάνουν μάγοι και μάγισσες από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Η Κακιά Μάγισσα της Ανατολής καταδυναστεύει τη χώρα των Τραγανούληδων και εκείνη της Δύσης τη χώρα των Αταχτούληδων. Η Σμαραγδένια Πολιτεία είναι το άντρο ενός απατεώνα και, τελικά, το μόνο ασφαλές μέρος στη χώρα είναι ο δρόμος που είναι στρωμένος με κίτρινες πλάκες. «Ο μικρός πρίγκιπας (εκδ. Πατάκη) του Αντουάν Ντε Σαιντ Εξυπερύ (μοναδικός κάτοικος, μαζί με ένα τριαντάφυλλο, του αστεροειδούς Β612) και η αφοπλιστική ειλικρίνειά του είναι οι καλύτεροι ξεναγοί στον κόσμο του ουρανού και στους αλλόκοτους κατοίκους του, όλοι τους αντικατοπτρισμοί προσώπων και πραγμάτων και αφορμές για γνώση και συμμόρφωση.

Οι θεοί του Ολύμπου στη Νέα Υόρκη

Ευτυχώς, δεν είναι όλα τα μικρά αγόρια τόσο μελαγχολικά, όσο ο Μικρός Πρίγκιπας. Ο Πέρσι Τζάκσον, για παράδειγμα, είναι ένα δωδεκάχρονο αγόρι από τη Νέα Υόρκη με δυσλεξία και σύνδρομο διάσπασης προσοχής. Μετά από απανωτές αποβολές από το σχολείο, εξαιτίας της αλλόκοτης συμπεριφοράς του, μαθαίνει τι κρύβεται πίσω απ’ όλες τις κακοτυχίες που τον συνο-

δεύουν: Ο Πέρσι είναι ημίθεος, γιος μιας θνητής και ενός θεού και -ναι, σωστά θυμάστε- σε αυτού του είδους τις σχέσεις είναι που διέπρεπαν οι αρχαίοι Έλληνες θεοί. Ο συγγραφέας της σειράς «Ο Πέρσι Τζάκσον και οι Ολύμπιοι» (εκδ. Πάπυρος) Ρικ Ριόρνταν τοποθετεί το δωδεκάθεο των Ελλήνων στις αρχές του 21ου αιώνα σε έναν μυθικό 600ό όροφο στο Εμπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ στη Νέα Υόρκη. Όσο για τον Πέρσι και τα υπόλοιπα νόθα των θεών, ο Ριόρνταν τα μαζεύει σε μια κατασκήνωση έξω από το Λονγκ Άιλαντ, την οποία διευθύνει ο Κένταυρος Χείρων και κυκλοφορούν κάθε είδους πλάσματα από την αρχαία ελληνική μυθολογία. Σε αντίθεση με τον Πέρσι, που αντλεί τη δύναμή του από τη θεϊκή του καταγωγή, ένας άλλος έφηβος υπερήρωας βασίζεται μόνο στο μυαλό του (εντάξει, και στην τεράστια περιουσία του πατέρα του). Ο δαιμόνιος «Αρτέμης Φάουλ» του Όουεν Κόλφερ (εκδ. Ψυχογιός) δεν διστάζει να κηρύξει πόλεμο στη φυλή των ξωτικών και να διεκδικήσει το χρυσάφι τους. Άλλο ένα διάσημο ορφανό της λογοτεχνίας (ο πατέρας του αγνοείται) που ζει σε έναν κόσμο που θα μπορούσε να είναι ο δικός μας, αν δεν κυκλοφορούσαν σε αυτόν τόσο πολλά φτερωτά πλάσματα και τρολ. Λιγότερα φτερωτά πράγματα, περισσότερα παιχνίδια του μυαλού υπάρχουν στα «Διόδια της φαντασίας» του Τζάστερ Νόρτον (εκδ. Κέδρος) στη χώρα που μπαίνει ο Μίλο όταν ανοίγει ένα αλλόκοτο δώρο, μια Πύλη Διοδίων για τη Λεξικούπολη, το Νησί των Βιαστικών Συμπερασμάτων και την Κοιλάδα της Σιωπής, και καταλήγει να προσπαθεί να σταματήσει τον πόλεμο που άρχισαν τα Γράμματα με τους Αριθμούς. Οι χώρες των μαγικών πλασμάτων δεν έχουν τελειωμό, όπως ακριβώς και η «Ιστορία χωρίς τέλος», η ατέλειωτη ιστορία του Μίχαελ Έντε (εκδ. Ψυχογιός), με ήρωα τον μικρό Μπάλταζαρ Μπουξ, που ανακαλύπτει μέσα σε ένα βιβλίο έναν άλλο κόσμο με ατέλειωτες περιπέτειες. Ακριβώς αυτό που κάνουμε όλοι εμείς κάθε φορά που ξαναδιαβάζουμε το αγαπημένο μας παραμύθι.

1/21/10 2:09 PM

26bookpress

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

στο κατωφλι τησ ενηλικιωσησ

«Όνειραγλυκά,μάπες!» Ένα μυθιστόρημα για έναν έφηβο που καθρεφτίζει όλες τις ηλικίες, που ταράζει τα νερά της γνωστής γραφής για νέους. Του Δημήτρη Αθηνάκη

υτό το βιβλίο μ’ ακολουθεί παντού. Λειτουργεί μάλλον ασυνείδητα. Το χρονικό ενός εφήβου, ενός παιδιού που πήρε τη μεγάλη του απόφαση, διατάζοντας εαυτόν να τρέξει προς την ελευθερία. Ο ήρωας μιας χαμένης εφηβείας και μιας δρασκελιάς από τ’ αμερικανικά (εφηβικά) πρότυπα. Βιβλίο του μεταπολεμικού ρεαλισμού και πηγή του ύστερου ρεύματος που ονομάστηκε νεορεαλισμός ή βρόμικοςμινιμαλιστικός ρεαλισμός. Αλλά τι σημασία έχουν όλ’ αυτά όταν μιλάς για ένα τέτοιο βιβλίο; Ο Χόλντεν Κόλφιντ, στο τέλος της εφηβείας του, λαμβάνει τον ρόλο του αντιήρωα, ενός γνήσιου παρία, με την έννοια της άγουρης ακόμα οντότητας που απορεί για όλα και αμφισβητεί τα πάντα και που θέτει ερωτήματα (αναπάντητα για πολλούς, ανύπαρκτα για άλλους). Η ανολοκλήρωτη ιστορία του Χόλντεν περνά μέσα από μιαν απαράμιλλη αγνότητα, από μιαν επίδοση σε γλώσσα του δρόμου, από τον ίδιο τον δρόμο όμως (που σήμερα γίνεται καφετέρια, ίντερνετ, ευτυχώς φορές-φορές και διαδήλωση), έτσι όπως μόνον ένας έφηβος μπορεί ν’ αποδώσει, με όλες εκείνες τις επαναλήψεις (το «… και τα ρέστα» κυριαρχεί παντού)· ικανά όλ’ αυτά να σε οδηγήσουν σε μιαν απολαυστική εξατομίκευση και οικειοποίηση του κειμένου. Είναι ο αντιήρωας εκείνος που αποδρά από τον κόσμο, που ξέρει ότι σύντομα θα γίνει κομμάτι του. Κι ενώ ο Salinger προσπαθεί να «χτίσει» τον Χόλντεν μέσα στο πλαίσιο μιας μυθιστορηματικής πλοκής που διαρκώς μένει ανολοκλήρωτη, εσύ, ο αναγνώστης όποιας ηλικίας, επανέρχεσαι για να διασώσεις ένα κομμάτι της ζωής που ονειρεύτηκες ή της μνήμης που έχασες στην πορεία. Ο δεσμός που δένει τον αναγνώστη με αυτό το βιβλίο είναι μια εσωτερική δικτατορία που σε στοιχειώνει, απλά γιατί το κείμενο αυτό ποτέ δεν λέει την τελευταία του λέξη. Ο «Φύλακας στη σίκαλη» είναι εκείνο το αδηφάγο μυθιστόρημα που σε τραβά απ’ το μανίκι και σε ρωτά, παιδί κι αυτό, σε πόση ώρα φτάνουμε. Πού όμως; Το τέρμα που ο καθένας από

26_filakas.indd 18

εμάς είχε βάλει στόχο να φτάσει παραμένει ακατάληπτο – άγνωστο, θα μπορούσαμε να πούμε. Ο Χόλντεν και η Φοίβη, η αδελφή του, απαλλαγμένοι απ’ οποιαδήποτε έννοια και ιδέα που δεν πατά στο πραγματικό, γυμνοί και καθαροί πια από τα ρούχα κάποιας ενοχής, ταξιδεύουν μέσα στη συνείδηση

των μεγάλων. Με λόγο απλό και μετρημένο: ο «Φύλακας στη σίκαλη» είναι ο αέρας που πνέει και μας κάνει να ονειρευόμαστε σε μιαν –αθώα ή μη– εφηβεία, μας ζωντανεύει μνήμες αργότερα, αλλά και μας ωθεί –βεβιασμένα είναι η αλήθεια– σε μια χοάνη που κρύβει μέσα της όλους τους προορισμούς

που πετύχαμε ή εξακολουθούμε να ονειρευόμαστε, ως εφιαλτικά και συνάμα μαγευτικά απωθημένα. Ο Σάλινγκερ ήξερε ότι ο Χόλντεν δεν είναι ούτε το «Κοριτσάκι με τα σπίρτα» ούτε ο εν πολλοίς αδιάφορος «Ντέιβιντ Κόπερφιλντ». Είναι ακριβώς το αντίθετο: ένα ενηλικιωμένο παραμύθι χτισμένο με μιαν αλήθεια

που ένας έφηβος αποζητά να δοκιμάσει, όχι για να δικαιολογήσει τη στάση του, αλλά για να νιώσει ακόμη μία φορά ότι ο κόσμος είναι η φθορά της εφηβείας. Ό,τι υπάρχει όπως το ξέρουμε σήμερα, στο κάθε σήμερα, είναι απόρροια μιας απώλειας: της εφηβείας, που δεν ασχολείται μόνο με τα σπυράκια και τις όψιμες εισαγωγές σε κάποιο πανεπιστήμιο (που είναι τόσο σημαντικά κι αυτά, τόσο ψυχοφθόρα και διαμορφωτικά), αλλά και με τον φόβο (και τη σιγουριά) ότι θα γίνει μέλος της ζωής που αντιτάσσεται με νύχια και με δόντια. Αυτά μπορεί να μοιάζουν σαν ένας πρωθύστερος συμβιβασμός. Ο Χόλντεν γνωρίζει τι τον περιμένει, ξέρει καλά πού θα χαθεί και πού θα τρέξει να κρυφτεί. Ωστόσο, αν δούμε λίγο πέρα απ’ όλα αυτά, η συνθηκολόγηση με την ιδέα του ερχόμενου δίνει τη σπιρουνιά που χρειαζόμαστε όλοι για ν’ αμυνθούμε αρχικά και να επιτεθούμε, με μιαν ακατάληπτη ηρεμία αργότερα: «Γνώρισμα του ανώριμου ανθρώπου είναι πως θέλει να πεθάνει ευγενικά για μια υπόθεση. Γνώρισμα του ώριμου ανθρώπου είναι πως θέλει να ζήσει ταπεινά γι’ αυτήν» (σ. 226). Τέλος, ο Σάλινγκερ κατάφερε να συμβάλει καθοριστικά σ’ ένα ζήτημα που τίθεται συχνά. Είναι άραγε ανάγκη ένας έφηβος να διαβάζει τα γνωστά εφηβικά βιβλία ή μπορεί τελικά να βρει τον αναγνωστικό του δρόμο (και) αλλού; Η απάντηση δίνεται ολοκάθαρη μετά το πέρας της ανάγνωσης. Και κάτι ακόμη: σήμερα, μπορούμε ακόμα να ξεκοκαλίζουμε το βιβλίο, γιατί η ποιήτρια Τζένη Μαστοράκη μάς το χάρισε με όλη την αγάπη, τη γνώση και την ικανότητα που ένας μεταφραστής μπορεί να διαθέσει στη δουλειά του. Ήδη απ’ το 1978 που πρωτοεκδόθηκε.

Ο φύλακας στη σίκαλη j.d. salinger μτφρ. τζενη μαστορακη επικουροσ 1978 ΣΕΛ. 255, ΤΙΜΗ €15,15

1/21/10 2:06 PM

26_filakas.indd 19

1/21/10 2:06 PM

28bookpress

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

στη γλωσσα τησ μαγειασ

Το λαίμαργο παιδί μέσα μας Όταν γνωστοί συγγραφείς βιβλίων για ενήλικες αφηγούνται ιστορίες για πιτσιρίκια. Της Αργυρώς Πιπίνη

ριν από καιρό μού έκαναν δώρο τρία βιβλία της Μάργκαρετ Άτγουντ. Τρία βιβλία για παιδιά. Ναι, η συγγραφέας του «Τυφλού δολοφόνου» έχει γράψει και βιβλία για παιδιά. Το παράδοξο και μαγικό σε αυτά τα τρία βιβλία (1. «Princess Prunella and the Purple Peanut», 2. «Rude Ramsay and the Roaring Radishes» και 3. «Bashful Bob and Doreful Dorinda») ήταν το εξής: πλην των αντωνυμιών, των συνδέσμων, των άρθρων, των προθέσεων και των επιρρημάτων, όλες οι άλλες λέξεις στα βιβλία αυτά, τα κύρια ονόματα, τα ουσιαστικά, τα επίθετα και τα ρήματα άρχιζαν από το ίδιο γράμμα (P=Π, R=Ρ, B=ΜΠ και D=ΝΤ). Διαβάζοντας αυτές τις ιστορίες πολλές φορές δυνατά, σαν να της διάβαζα σ’ ένα παιδί, είδα ότι η επανάληψη των λέξεων που άρχιζαν από το ίδιο γράμμα, η επανάληψη των συμφώνων, που είναι πιο πολλά από τα φωνήεντα στην αγγλική γλώσσα, ακουγόταν σαν μουσική. Έπειτα, η προσπάθεια της Άτγουντ να μείνει πιστή στη συνθήκη των λέξεων που άρχιζαν από ένα γράμμα τής έδινε τη δυνατότητα να περιγράφει, πολλές φορές, τα πράγματα με δύο και τρεις λέξεις, αντί να κυριολεκτεί, και να παίζει ευφάνταστα με γλωσσοδέτες, πράγμα μαγικό και φοβερά διεγερτικό για τα παιδιά. Γνωστοί νωστοί συγγραφείς βιβλίων για ενήλικες –αλλά και ποιητές–, τόσο Έλληνες όσο και ξένοι, έχουν γράψει θαυμάσια παραμύθια για παιδιά, παραμύθια που διαβάζονται από όλες τις ηλικίες. Ο ερχομός ενός παιδιού, το λαίμαργο παιδί μέσα μας, η επιθυμία για ένα ταξίδι στην περιπέτεια της γλώσσας, η ελευθερία που προσφέρει η ανάπτυξη μιας ιστορίας για παιδιά, το σύντομο χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο ολοκληρώνεται ένα παιδικό βιβλίο ή η αλλαγή συγγραφικής πλεύ-

28_29_pipini.indd 28

Η μικρή Ρουάλα σε εικονογράφηση του Πέτρου Μπουλούμπαση από το ομώνυμο βιβλίο του Πέτρου Χατζόπουλου (εκδ. Καστανιώτη).

Το να παίζεις ευφάνταστα με γλωσσοδέτες είναι φοβερά διεγερτικό για τους μικρούς αναγνώστες.

σης αποτελούν πιθανόν το αγαθό κίνητρο για το γράψιμο μιας ιστορίας για παιδιά. Σημαντικό δέλεαρ για την προσωρινή στροφή στο βιβλίο για παιδιά πιστεύω πως αποτελεί και ο παράγοντας «μαγεία», «όνειρο», που ο συγγραφέας έχει τη δυνατότητα ν’ αφήσει να γλιστρήσει στην πραγματικότητα της πλοκής κάποιων ιστοριών. Είναι τουλάχιστον αυτονόητο ότι στα παιδικά βιβλία τα ζώα μιλάνε, τα

αντικείμενα αισθάνονται, τα σπίτια πετάνε, ο χρόνος καταργείται. Θα είχε επίσης ενδιαφέρον να εξετάσουμε γιατί οι ποιητές –όταν δεν ασχολούνται με στίχους, ρυθμό και ρίμα και περνάνε στην πρόζα– επιλέγουν συνήθως το παιδικό βιβλίο. Ένα ποίημα, όπως κι ένα διήγημα, πρέπει μέσα σε έναν ορισμένο αριθμό λέξεων να μιλήσει για όσα θέλει να πει και να είναι τόσο σαφές όσο και υπαινικτικό.

Ακολουθεί μια μικρή λίστα με βιβλία συγγραφέων για ενήλικες που γράφουν για παιδιά, για να κάνετε τις επιλογές σας και να βγάλετε τα συμπεράσματά σας. Άλλα έχουν κυκλοφορήσει παλιότερα και άλλα πρόσφατα. Ο Γιάννης Κοντός είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες ποιητές. Εκτός, των ποιητικών του συλλογών, έχει γράψει και παραμύθια για παιδιά, που τα έχουν εικο-

νογραφήσει γνωστοί ζωγράφοι (Αλ. Φασιανός, Δ. Μυταράς). Δίπλα λοιπόν στον «Αθλητή του τίποτα» και στην «Ηλεκτρισμένη πόλη» βρίσκουμε τα βιβλία «Αριστείδης, ο μικρός ιπποπόταμος» (Κέδρος 2001), «Τα Χριστούγεννα έρχονται» (Κέδρος 2004) και «Τα παραμύθια του καλού μάγου», με ζωγραφιές του Φαίδωνα Πατρικαλάκη (Κέδρος 2009). Ποιητικές, τρυφερές ιστορίες με ήρωες

1/21/10 2:10 PM

bookpress29

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010 παιδιά και ζώα που πιστεύουν στο καλό. Ο Νίκος ΠαναγιωτόπουΠαναγιωτόπου λος, συγγραφέας –μεταξύ άλλων– του μυθιστορήμα μυθιστορήματος «Το γονίδιο της

που κρατιέται σε φόρμα σκαρφαλώνοντας σε νεραντζιές, που θαυμάζει τη Μαντόνα και την Τζέι Λο, που μαθαίνει ν’ αγαπάει τα βιβλία και που έχει αποφασίσει, στο μέλλον, να γυρίσει μαζί μ ε

Σύλβια Πλαθ και Ε.Ε. Κάμμινγκς

Παραμύθια ε.ε. καμμινγκς μτφρ. ροδουλα παππα σχεδια παολο γκετσι νεφελη 2009

Εικονογράφηση της Σοφίας Τουλιάτου από «Το ταξίδι των τρολ» (εκδ. Καστανιώτη). αμφιβολίας», έγραψε το παι παιδικό βιβλίο «Ο ιπποπότης και η νεραϊγελάδα», που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό από τις εκδό εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, με ζωγραφιές του Βασίλη Παπατσαρούχα. Το ταξί ταξίδι ενός ιπποπότη, δηλα δηλαδή ενός ιπποπόταμου που φοράει πανοπλία ιππότη, προς αναζήτηση μιας νε νεράιδας. Ο ήρωας διασχίζει βουνά, ποτάμια και βάλτους. Και συναντάει έναν κροκόσκυλο, ένα σαμια σαμιαφίδι, μια αλεφαντεπού. Και τους ζητάει βοήθεια, αλλά πού... Όλο το πα παραμύθι είναι γεμάτο από τρελές επιμειξίες λέξεων. Ί σως αυτό το πρώτο παι παιδικό βιβλίο ν’ αποτελέσει την αρχή μιας όμορφης φιλίας του συγγραφέα με τα παιδιά. Ο Πέτρος Χατζόπουλος είναι ο Αύγουστος Κορ Κορτώ. Δίπλα στα βιβλία του για ενήλικες βρίσκουμε και οκτώ βιβλ βιβλία για παιδιά. Θα σας προτείνω τα αγαπημένα μου: «Το καταραμένο περιδέραιο της Νιαουφερτίτης» Νιαουφερτίτης», σε εικονογράφηση Δέσποι Δέσποινας Καραπάνου (Πατάκης 2007), «Η εξαφάνι εξαφάνιση της Ντόροθυ Σνοτ», σε εικονογράφηση Δέσποι Δέσποινας Καραπάνου (Πατάκης 2003), και το πιο πρόσφαπρόσφα το, «Η μικρή Ρουάλα», σε εικονογράφηση του Πέ Πέτρου Μπουλούμπαση (Καστανιώτης 2009). Ποια είναι η Ρουάλα; Ένα αξιο αξιολάτρευτο κοριτσάκι που ζει στο Κολωνάκι με το πλήρες σετ –πλούσιοι γονείς, για γιαγιά και ωραίο σπίτι–, που έχει μια εμπεριστατωμένη θεωρία για το τι σημαίνει «καλύτερός μας φίλος»,

28_29_pipini.indd 29

τις κολλητές της σίριαλ στα ισπανικά. Την άνοιξη του 2009 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το πρώτο βιβλίο για παιδιά του Πέτρου Τατσόπουλου, «Ο Σίσυφος στο μπαλκόνι», με εικόνες της Ναταλίας Καπατσούλια. Τα άγουρα χρόνια ενός περπατημένου και ετοιμόλογου γάτου. Η Αμάντα Μιχαλοπούλου συνεχίζει να γράφει βιβλία τόσο για μεγάλους όσο και για παιδιά. Το αγαπημένο μου είναι «Το σπίτι που πετάει», σε εικονογράφηση του Διαμαντή Αϊδίνη (Άμμος 1997), ένα βιβλίο για τον σεβασμό στο περιβάλλον και τη ζωή στην πόλη πολύ, πριν ασχοληθούμε σοβαρά με αυτά τα θέματα. Και μερικά πιο πρόσφατα βιβλία της: «Ο Ισίδωρος και ο ναυαγός», σε εικονογράφηση Σοφίας Τουλιάτου (Πατάκης 2008), «Η εγγονή του Αϊ-Βασίλη» και «Η εγγονή του ΑϊΒασίλη και τα μπισκότα της αγάπης». Και στα δύο βιβλία, τα οποία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καστανιώτη, η εικονογράφηση είναι της Σοφίας Τουλιάτου. Η Σώτη Τριανταφύλλου έχει γράψει πολλά βιβλία για μεγάλα, ενδιάμεσης ηλικίας και μικρά παιδιά. Τρία από αυτά απευθύνονται στις δύο τελευταίες κατηγορίες και κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη: «Γράμμα σ’ έναν δράκο» (2005), «Αφρικανικό ημερολόγιο» (2008) και «Η Μαριόν στ’ ασημένια νησιά

και στα κόκκινα δάση» (1999, εικονογράφηση Τάσος Μισούρας). Η ιστορία της Μαριόν είναι η αγαπημένη μου. Σε ποιο άλλο βιβλίο μπορείς να διαβάσεις για τα όνειρα που μας δανείζουν οι φίλοι μας, όταν δεν μπορούμε να κοιμηθούμε, και για τις ονειροθήκες, το μέρος όπου φυλάμε τα όνειρα; Πριν από μερικά χρόνια κυκλοφόρησαν τρία βιβλία της Λένας Διβάνη για παιδιά: «Τα όνειρα της Νίνας», σε εικονογράφηση Μαρίας Καραγιάννη (Καστανιώτης 2006), «Η κόκκινη Λένα και ο παπαγάλος απ’ τον Άρη» (2003) και «Η ντομάτα των Χριστουγέννων» (2002) – και τα δύο από τις εκδόσεις Μελάνι, σε εικονογράφηση Μελίνας Δεσφινιώτου. Το 2008 και ο Αλέξης Σταμάτης έγραψε ένα εφηβικό βιβλίο, «Ο Άλκης και ο λαβύρινθος», σε εικονογράφηση Denis Lhomme (Καστανιώτης). Ο Παντελής Καλιότσος, συγγραφέας των βιβλίων «Δεκεμβριανή νύχτα» και «Οι ονειροπόλοι», έχει γράψει κι αρκετά βιβλία για παιδιά και εφήβους. Ενδεικτικά: «Ένα σακί μαλλιά», σε εικονογράφηση Σπύρου Γούση (Πατάκης 1996), και «Η σφεντόνα του Δαβίδ», σε εικονογράφηση του ίδιου του συγγραφέα (Πατάκης 2001).

Το βιβλίο περιλαμβάνει τρία παραμύθια, που πιθανολογείται ότι ο Κάμμινγκς τα έγραψε μεταξύ του 1919 και του 1924 για την κόρη του Νάνσι, κι ένα ακόμη, που πρέπει να το έγραψε μετά το 1948 για τον μικρό εγγονό του, τον γιο της Νάνσι. Κρεβατοποιηματάκια ςυλβια πλαθ

μτφρ. αργυρω πιπινη, φοιβοσ δουδωνησ εικον. δωροθεα λαμπρινοπουλου μελανι 2005

Το βιβλίο περιλαμβάνει αυτό που λέει και ο τίτλος του – παιχνιδιάρικα ποιηματάκια για το κρεβάτι. Είναι το μόνο παιδικό κείμενο της Πλαθ σε στίχο. Η κουζίνα της κυρίας Τσέρι ςυλβια πλαθ μτφρ. γιωργοσ φωτιαδησ εικον. ληδα βαρβαρουση μεταιχμιο 2003

Η πλήξη οδηγεί τις συσκευές της κουζίνας της κυρίας Τσέρι ν’ ανταλλάξουν ρόλους, με απρόβλεπτα αποτελέσματα. Το κοστούμι δε με μέλει ςυλβια πλαθ μτφρ. κατερινα αγγελακη-ρουκ εικον. ροτρο σουζαν μπερνερ πατακησ 1995

Η λαχτάρα ενός μικρού αγοριού να αποκτήσει ένα κοστούμι παντός καιρού, ένα κοστούμι για όλες τις περιστάσεις.

1/21/10 2:10 PM

1bookpress 30bookpress

Το ηλεκτρονικό περιοδικό

για την παιδική & εφηβική λογοτεχνία και τους δημιουργούς της

παπάκι στην μπανιέρα

παίρνει την μπανιέρα του και επισκέπτεται τα σαλόνια της

BOOK PRESS

γράφουν: Ελένη Κατσαμά Αντώνης Παπαθεοδούλου Φίλιππος Μανδηλαράς

Blankets

Δημήτρης Βανέλλης

Craig Thomson εκδόσεις ΚΨΜ Το «Blankets» του αμερικανού Graig Thompson (1975-), είναι ένα ασπρόμαυρο κόμικς 583 σελίδων που κυκλοφόρησε σε ΗΠΑ και Ελλάδα το 2007. Πρόκειται για ένα αυτοβιογραφικό έργο που αφηγείται την παιδική και εφηβική ηλικία του δημιουργού σε μια απομονωμένη, παγωμένη πόλη της Αμερικής. Ρεαλιστικό και ποιητικό ταυτόχρονα, καθηλώνει με την ειλικρίνεια και απογειώνει με την ποίησή του και τον συνδυασμό ωμής αλήθειας και έντονης ευαισθησίας. Ο ήρωας γεννιέται σε μια καταπιεστική, θρησκόληπτη οικογένεια, όπου ο χριστιανισμός είναι κάτι απόλυτα μαζοχιστικό, που γεμίζει τον πιστό με ενοχές για οτιδήποτε φέρνει χαρά ή ηδονή και τον πλημμυρίζει με τον τρόμο της αμαρτίας. Ζει τραυματική παιδική και εφηβική ηλικία, που γίνεται δυσκολότερη εξ αιτίας της ευαισθησίας του. Η ζωγραφική είναι η μόνη διέξοδος. Το κόμικς καταγράφει την πορεία χειραφέτησης από τον ασφυκτικό αυτόν κόσμο, τη σταδιακή αμφισβήτηση των αξιών με τις οποίες μεγάλωσε και την τελική λύτρωση μέσω του έρωτα, όχι ιδανικού, αλλά δυνατού όπως όλοι οι πρώτοι έρωτες. Η απόρριψη της συγκεκριμένης, αρρωστημένης μορφής πίστης είναι γι’ αυτόν η απόλυτη επανάσταση και ο τρόπος ένταξης στην κοινωνία. Ο δημιουργός έχει το θάρρος να αυτοσαρκάζεται, να εκθέτει «ευαίσθητες» προσωπικές περιοχές και βιώματα, ενώ οι ποιητικές απογειώσεις δίνονται με άψογο συνδυασμό λόγου / εικόνας, η οποία γίνεται συχνά αφαιρετική, εκφράζοντας περισσότερο συναισθήματα και εσωτερικές καταστάσεις παρά γεγονότα. Αλλού ο λόγος ελαττώνεται βαθμιαία ώσπου εξαφανίζεται εντελώς και τη θέση του παίρνουν σειρές από βουβά καρέ μεγάλης εκφραστικότητας. Το σχέδιο, απλό, ελεύθερο, δεν διστάζει να φτάνει μερικές φορές στα όρια του καρτουνίστικου. Δοκιμάστε αυτές τις «Κουβέρτες». Είτε σας ενθουσιάσουν είτε όχι, σίγουρα θα αποδεχτείτε την ύπαρξη ενήλικων, σκεπτόμενων κόμικς και θα αντιληφθείτε ότι η τέχνη αυτή έχει πλέον προ πολλού ωριμάσει. δ.β.

bookpress papaki1b2finalpurple.indd 22 30_33_papaki.indd 30

το παπάκι επιμελείται εικαστικά η Μυρτώ Δεληβοριά

The Hat

Carol Ann Duffy εικονογράφηση: David Whittle εκδόσεις Faber and Faber Λοιπόν, ας με συγχωρέσουν οι λαμπρές εξαιρέσεις, αλλά η "ποίηση για παιδιά" στην Ελλάδα φαίνεται να έχει μείνει στο "φεγγαράκι μου λαμπρό φέγγε μου να περπατώ". Θεωρώ λοιπόν αναγκαίο να σας συστήσω την ποιητική συλλογή the hat της ποιήτριας Carol Ann Duffy που βρίσκω ε-ξαι-ρε-τι-κή. Αντί άλλης παρουσίασης κάνω μια απόπειρα να αποδώσω ένα απόσπασμα: ΠΟΣΟΥΣ ΝΑΥΤΕΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΝΑ ΚΑΡΑΒΙ Έναν με καρδιά ραγισμένη να κλαίει θλιμμένους κουβάδες Δύο με τέσσερα μάτια μπλε να καθρεφτίζουν τη θάλασσα Έναν με πικάντικη γλώσσα να αρχίζει καβγάδες Δύο με τέσσερα μάτια μπλε να καθρεφτίζουν τη θάλασσα Έναν με ξύλινο πόδι χορεύοντας τη σκάλα να ανεβαίνει Δύο με τέσσερα μάτια μπλε να καθρεφτίζουν τη θάλασσα Έναν με καρδιά τοξεμένη στο μπράτσο με τατού ζωγραφισμένη Δύο με τέσσερα μάτια μπλε να καθρεφτίζουν τη θάλασσα Βίρα την άγκυρα, βίρα μαντάρι ετούτο το πλοίο μακριά θα μας πάρει... Και ένα αμετάφραστο... THE SOCK Most feet stink and those that don't unfortunately, pong Dang ding. Dang ding. Dang ding. Dang ding dong. α.π.

Πίτερ Παν

Τζέιμς Μάθιου Μπάρι διασκευή: Μαρία Αγγελίδου εικονογράφηση: Σβετλίν Βασίλεβ εκδόσεις Παπαδόπουλος Μπορεί ο Πίτερ Παν να έχει κλείσει ήδη τα 100 χρόνια από τότε που γεννήθηκε στη φαντασία του Τζέιμς Μάθιου Μπάρι, όμως αρνείται πεισματικά να μεγαλώσει και δεν μεγαλώνει. Οι τσέπες του είναι πάντα γεμάτες καλούδια (δεν ξέρεις πότε θα χρειαστούν οι φίλοι σου λίγη από τη νεραϊδόσκονη που τους κάνει να πετούν). Ζει στη χώρα του ΠοτέΜαΠοτέ, ένα ολοζώντανο νησί γεμάτο Ινδιάνους, πειρατές, παιδιά που έχουν χαθεί και άγρια θηρία. Το νησί κοιμάται όταν ο Πίτερ φεύγει και ξυπνάει μόνον όταν εκείνος επιστρέφει σ' αυτό. Η Μαρία Αγγελίδου έκανε μια εξαιρετική όσο και απολαυστική διασκευή από το πρωτότυπο βιβλίο και οι ζωγραφιές του Σβετλίν θα ταξιδέψουν τους μικρούς και μεγάλους αναγνώστες κατευθείαν στη χώρα του ΠοτέΜαΠοτέ. Έκθεση με τα έργα του Σβετλίν από τον Πίτερ Παν πραγματοποιείται στο Μουσείο Ηρακλειδών, Ηρακλειδών 16, Θησείο, από τις 16 Φεβρουαρίου έως τις 21 Μαρτίου. Ο Μπάρι μεταβίβασε τα πνευματικά δικαιώματα του βιβλίου του Πίτερ Παν στο Νοσοκομείο Παίδων Όρμοντ Στριτ του Λονδίνου, μία κίνηση που έχει βοηθήσει μέχρι σήμερα χιλιάδες παιδιά. Έγραψε την ιστορία του Πίτερ Παν για να μην ξεχάσει ποτέ τα όνειρα που έκανε παιδί. ε.κ.

Η Τρίτη Ευχή

Χαρά Γιαννακοπούλου εικονογράφηση εξωφύλλου: Πέτρος Μπουλούμπασης εκδόσεις Πατάκη Πώς μια αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να σε απαλλάξει από το να γίνεις ούφο; Η Τρίτη Ευχή είναι η πόλη στην οποία μετακομίζει ο Ερμής, ο μπαμπάς του και η Μπάμια. Από την πρώτη κιόλας μέρα της εγκατάστασής τους εκεί, συμβαίνουν παράξενα πράγματα. Ποια είναι στ' αλήθεια η Τρίτη Ευχή; Μια ηλιόλουστη, ήσυχη, περιποιημένη πόλη, ή μια τρομακτική, αφύσικη, παρανοϊκή πόλη που γεννήθηκε κατευθείαν από κάποιον εφιάλτη; Ο Ερμής σ' αυτή την περιπέτεια δεν είναι μόνος του. Η συγγραφέας, με χιούμορ, φαντασία και επαναστατική διάθεση, γράφει ένα μυθιστόρημα στο οποίο θα μπορούσαμε να πρωταγωνιστούμε όλοι εμείς, και μας παρακινεί να αμφισβητήσουμε τα όσα γίνονται για το καλό μας. Το τέλος του μυθιστορήματος αφήνει αιχμές για ένα δεύτερο μέρος, το οποίο περιμένουμε με ανυπομονησία. ε.κ.

15/1/2010 2:48:39 1/21/10 2:11μμPM

Το Αν πό βι το Πώ Άσ μα το Τι στ Έχ κτ γί στ Λέ αλ Θ είν βά να μό δι κά κα μα μα γι η Ω πο Αυ Γι μι Έτ Άσ νικ το ικα έχ το Πώ οβ (α Η λο απ Αν πο Σ πα τώ σπ

bookpress

σε

οια. αάγή; λη, όον εν

αι όανα λό νει πε-

2:48:39 μμ

bookpress31 bookpress2

Ποιους θα δαγκώσει άμα λυσσάξει ο Παντελής Καλιότσος; της Ελένης Κατσαμά

Τι δουλειά έχει ένα βιβλίο για μεγάλους σε μια σελίδα που παρουσιάζει βιβλία για παιδιά; Αυτό συμβαίνει επειδή είναι γραμμένο από “ένα παιδί που κουβαλάει στις πλάτες του έναν γέρο”. Ο Παντελής Καλιότσος, ο συγγραφέας των βιβλίων Ξύλινα Σπαθιά, Η σφεντόνα του Δαβίδ, Ένα σακί μαλλιά, Η μύγα, Ο μεσαίος τοίχος, Η ωραιότερη ιστορία του κόσμου, Μάθημα δολοφονίας και πολλών άλλων, σπάει τη σιωπή του μ’ έναν κλαυσίγελο. Στο τελευταίο του βιβλίο Ποιους θα δαγκώσω άμα λυσσάξω, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη, ξεδιπλώνει την ιστορία της ζωής του, με φόντο μια Αθήνα που ψυχομαχά και αναγεννιέται. Θαμμένα μυστικά και ξεκαρδιστικά περιστατικά αποκαλύπτονται και μπερδεύονται με τα τραγικά, σε μια βαθιά, αφοπλιστική και ειλικρινή εξομολόγηση, από τον συγγραφέα που “αισθάνεται με το μυαλό και σκέφτεται με την καρδιά”. Εκείνα που πέρασε, που έπαθε, αυτά που τον έκαναν να λυσσάξει και να δαγκώσει ή να γελάσει δυνατά ή να μετανιώσει πολύ, περιγράφονται με τον αυθορμητισμό και την αθωότητα ενός παιδιού και, μαζί, με την εμπειρία και τη σοφία ενός φιλόσοφου. Ο Παντελής Καλιότσος δεν ακολούθησε στη ζωή του καμιά σύμβαση, κανέναν κανόνα. Το τίμημα το πλήρωσε ασφαλώς, πώς θα μπορούσε να μην το πληρώσει. Τον συνάντησα λίγους μήνες πριν, όταν ακόμα έγραφε την αυτοβιογραφία του και τον ξαναείδα λίγες ημέρες πριν, με αφορμή την έκδοσή της. Το κουδούνι γράφει Δώμα. Το χτυπάω και η πόρτα ανοίγει. Ανεβαίνω στον 5ο όροφο κι από κει μερικές σκάλες ακόμα. Η πόρτα είναι ανοιχτή κι εκείνος με περιμένει καθισμένος. Παντού βιβλία, φωτογραφίες κι άλλα βιβλία. Η Αθήνα από το παράθυρο του Παντελή Καλιότσου. Πώς γράψατε το βιβλίο; Άσε. Με τη γραφομηχανή. Δεν ήξερα πού πέφτουνε τα γράμματα. Έγραφα με το ένα δάχτυλο και έψαχνα το ψ κάτω απ’ το τραπέζι. Τι σκέφτεται κανείς όταν έχει βάλει πια όλη του τη ζωή στο χαρτί; Έχω και πάλι την αίσθηση του ανικανοποίητου, του ανέφικτου. Πάντα επιζητούσα το ανέφικτο. Περιέγραφα μια καταιγίδα κι όταν σηκωνόμουν από το γραφείο μου ήμουν πολύ στενοχωρημένος που δεν είχα βραχεί ο ίδιος. Λέτε στα βιβλία σας ότι γράφετε για να ανακαλύψετε την αλήθεια. Την αλήθεια που ψάχνετε τη βρίσκετε; Θα το λεγα αλλιώς. Η λογοτεχνία και γενικότερα η τέχνη είναι ψυχοθεραπεία. Ψυχολογικά δεν ήμουνα ομαλός. Είχα βάσανα πολλά από καιρό σε καιρό. Περιπέτειες, αγώνες για να λυτρώνομαι και ξανά και ξανά. Και απ' όλες τις αγωνίες μόνο το γράψιμο μ' έσωζε. Κυριολεκτικά, το γράψιμο. Άμα διαβάσεις δηλαδή τα βιβλία που είναι απόλυτα εξομολογητικά όπως είναι Το συμπόσιο ή η Φανταστική παράγραφος θα καταλάβεις. Η λογοτεχνία μου ήταν η λογοτεχνία προβληματισμού. Την Ωραιότερη ιστορία του κόσμου, την αφηγούμαι. Δεν την έγραψα εγώ. Και το αφηγήθηκα μόνο και μόνο για το επιμύθιο: “Το πιο αποτελεσματικό παυσίπονο είναι η συμπόνια”. Αφηγήθηκα την ιστορία της ανακωχής στην Ωραιότερη ιστορία του κόσμου, για να τη θυμίσω σ' αυτούς που την ξέχασαν και για να πληροφορήσω τους νεότερους. Αυτή η ανακωχή δεν πρόκειται να ξαναγίνει ποτέ. Γιατί τα ομαδικά παιχνίδια είναι καλύτερα από τα ατομικά; (από το Ένα σακί μαλλιά) Έτσι γράφω; Δε το θυμάμαι. Λειτουργεί η κοινωνικότητα. Άσχετα αν εγώ δεν είμαι κοινωνικός. Αν και κατά βάθος κοινωνικός είμαι, σε υπερβάλλοντα βαθμό. Όμως έτσι όπως νιώθω τον άλλον. Η αξία του ανθρώπου μετριέται ανάλογα με την ικανότητά του να γίνεται άλλος. Όσο περισσότερη ικανότητα έχει να γίνεται άλλος, να μπαίνει στον άλλον, να τον νιώθει τον άλλον, τόσο η αξία του ως άνθρωπος μεγαλώνει. Πώς είναι δυνατόν να νικήσεις τη στιγμή που σου ρίχνουν οβίδες κι εσύ απαντάς με μπαλάκια του πινγκ πονγκ; (από τη Σφεντόνα του Δαβίδ) Η θέση του μικρού και ακίνδυνου και ανίσχυρου έχει βάση λογική. Αποδεικνύεται από το χρόνο ότι η θέση του είναι πιο αποτελεσματική και πιο πειστική μέσα στο χρόνο. Αν δεν γίνετε σαν τα παιδιά μην περιμένετε προκοπή, πολεμόχαροι άνθρωποι (από τα Ξύλινα σπαθιά). Σήμερα τα παιδιά φτιάχνουν συμμορίες, παίζουν βίαια παιχνίδια, χτυπιούνται και υπάρχουν φορές που σκοτώνονται. Έχουν αλλάξει τα πράγματα από τα ξύλινα σπαθιά;

bookpress papaki1b2finalpurple.indd 23 30_33_papaki.indd 31

Άμα πάρεις μερικά παραδείγματα θα καταλήξεις στο συμπέρασμα ότι αυτό που είχα γράψει στα Ξύλινα σπαθιά δεν ισχύει. Αλλά αυτά τα παραδείγματα είναι πολύ λιγότερα. Το παιδί για μένα είναι πρότυπο ανθρώπου. Όπως και η μητέρα. Αν θέλω να πάρω ένα πρότυπο ανθρώπου παίρνω το παιδί. Ή παίρνω τη μητέρα. Δεν θα υπακούσει ποτέ στην έσχατη κραυγή Ο σώζων εαυτόν σωθήτω. Ευελπιστώ πως η ανθρωπότητα μέσα στην πρόοδό της θα καταλήξει εκεί. Σαν τη μάνα. Ποια είναι τα πολεμικά παιχνίδια του σήμερα; Αν με ρωτήσεις για την τηλεόραση που είναι ο δαίμονας σήμερα στη ζωή των παιδιών, δεν θα σου πως πρέπει να έχει καλά προγράμματα, αυτό εννοείται. Θα σου πω ότι η ίδια η τηλεόραση, η τεχνική της, είναι καταστροφική για το ανθρώπινο συναίσθημα. Καταλύει την ομαλή λειτουργία του χρόνου και των συναισθημάτων και αυτό αναστατώνει. Βλέπω για παράδειγμα την Γκαλίνα Ουλάνοβα να χορεύει τη Λίμνη των Κύκνων του Τσαϊκόφσκι. Καθώς το βλέπω και με παρασύρει αυτή η ομορφιά της μουσικής και της κίνησης του χορού, ξαφνικά ένα κατ: Να προτιμήσετε τα κίτρινα παντελόνια, τα οποία τα κατασκευάζει η τάδε εταιρία. Δηλαδή μου βάζει σε περιπέτεια το συναίσθημά μου. Μου το καταστρέφει. Ενώ εγώ περιμένω να ολοκληρωθεί και να τελειοποιηθεί αυτό το ωραίο συναίσθημά μου, αυτό καταστρέφεται με τα κίτρινα παντελόνια. Η τηλεόραση καταστρέφει την ψυχολογική λειτουργία του θεατή. Τον κάνει αναίσθητο. Επειδή όμως δεν μπορώ να κηρύξω τον εξοβελισμό της τηλεόρασης γιατί είναι κάτι παράλογο, ήδη έχει μπει στη ζωή μας, λέω ότι: από την τεχνολογία, η ίδια η τεχνολογία θα μας σώσει. Ποια είναι όλα αυτά τα παιδιά στις φωτογραφίες; Έχω μανία με τα μικρά παιδιά. Τα λατρεύω γιατί δεν είναι ακόμα άνθρωποι. Παρομοιάζω τα παιδιά με το φιλμ. Όταν βγαίνει από τον σκοτεινό θάλαμο παίρνει φως και χαλάει. Αυτή είναι όλη η παρέα μου που την είχα στο σκάφος με το οποίο ταξίδευα στο Αιγαίο. Ψάρευα, ήμουν ψαροτουφεκάς. Ξεκινούσα από τη Νέα Μάκρη και κατέληγα στη Σκύρο. Μ' αγαπούσαν πολύ τα μικρά. Ήμουν όμοιος και το βλέπανε. Και όχι σκοπίμως όμοιος. Είχα την ψυχολογία παιδιού. Εμένα με ντάντευε η γυναίκα μου. Φωτισμένο μυαλό η γυναίκα μου. Της έλεγα τώρα που θα πας στο σχολείο, ήταν δασκάλα, να μου φέρεις τη λύση μιας ερωτικής ιστορίας. Μα πώς έλεγε, εκείνη, έχω δουλειές. Είχαμε βρει μια ωραία ισορροπία. Η απώλειά της είναι μεγάλη. Είστε ευχαριστημένος κοιτάζοντας πίσω; Ναι δεν έχω κανένα παράπονο. Υπάρχουν δύο ειδών πλούσιοι άνθρωποι. Αυτοί που έχουν χρήμα κι αυτοί που έχουν χρόνο. Εγώ ήμουν πλούσιος γιατί είχα χρόνο. Είχα σκοτούρες που δούλευα από δω κι από κει αλλά είχα πάντα μια αίσθηση ελευθερίας. Αν ήθελα να είμαι συνεπής με τα καθήκοντά μου και να βελτιώσω τη θέση μου θα μπορούσα να το κάνω, αλλά ήθελα να είμαι ελεύθερος και ανεξάρτητος. Θες πολλές φορές να τεμπελιάσεις, να αφήσεις ένα καθήκον. Δεν μερίμνησα για την καριέρα μου ως υπάλληλος. Δεν πάει

στο διάολο, έλεγα, αφού ήθελα να παίζω σκάκι, να παίζω μπιλιάρδο. Και μια μέρα τα παράτησα όλα και πήγα στη Σκύρο. Έβαλα μέσον για να με διώξουν, αγόρασα εκείνο το μικρό σκάφος που βλέπεις στις φωτογραφίες και πήγα στη Σκύρο. Θα μπορούσα σήμερα να έχω άλλο όνομα στη λογοτεχνία, αλλά δεν φρόντισα να καλλιεργήσω τις σχέσεις μου με τους ανθρώπους με διασυνδέσεις. Με καλούσαν στα σπίτια που θα ήταν ο τάδε και ο δείνα, αλλά εγώ προτιμούσα να κάθομαι σπίτι και να παίζω σκάκι. Δεν μετάνιωσα ποτέ για τις επιλογές μου. Έχετε μετανιώσει για κάτι; Δεν ήθελα να προδώσω τα όνειρα που έκανα έφηβος, αλλά τα πρόδωσα. Δεν έγινα προφήτης όπως ήθελα, αλλά κατάντησα συγγραφέας. Και έχω μετανιώσει που στη ζωή μου δεν είπα πολλά ευχαριστώ. Και συγγνώμη. Μια συγγνώμη είναι μια κανονιά πάνω στο τείχος. Το γκρεμίζει.

Τώρα τελειώσαμε; ρωτάει. Μάλιστα, λέω. Θα γράψεις τώρα ό,τι θέλεις; Όχι, σας ηχογράφησα, εδώ. Του δείχνω το μικρό μαγνητόφωνο. Α, εκεί μιλούσα τόση ώρα; Τέλος πάντων να μου μιλάς στον ενικό. Στον ενικό; Ε, τι να μου μιλάς σαν να ‘μαστε πολλοί; Έχω αγωνία να βρω τους υπόλοιπους. Να σου διαβάσω ένα ποίημα; Ναι. Είναι του Πόε, Το κοράκι. Τα ανακάλυψα όταν ήμουν 17 χρονών, είναι το αγαπημένο μου. Απαγγέλλει Πόε συγκινημένος και στο Never More, μου λέει, άκου, άκου πώς κάνει το κοράκι. Πριν φύγω ρίχνω μια ματιά στο ταμπλό με τις φωτογραφίες. Θάλασσα, το κύμα να σκάει στο μικρό σκάφος που είναι γεμάτο παιδιά κι εκείνα να γελούν.

15/1/2010 2:48:45 1/21/10 2:11μμPM

3bookpress 32bookpress

Η Κατερίνα Φράγκου ιδιοκτήτρια του πρακτορείου λο γοτεχνικών δικαιωμ μιλάει με τον Φίλιππο Μανδηλαρά για το παιδικό βιβλ άτων «Ί ίο στη Γαλλ ρις» ία.

Κατερίνα Φράγκου Ιδιοκτήτρια του πρακτορείου λογοτεχνικών δικαιωμάτων «Ίρις». Ασχολείται πολλά χρόνια με τη γαλλική αγορά βιβλίου.

Όταν μάθαμε πως η τιμώμενη χώρα στην 3η Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου είναι η Γαλλία, αμέσως το μυαλό μας πήγε στους δυο πασίγνωστους Μικρούς της Γαλλικής λογοτεχνίας: το μικρό Πρίγκιπα και το μικρό Νικόλα. Στη συνέχεια μας ήρθαν στο νου όλα τα κλασικά μυθιστορήματα που στοίχειωσαν τα παιδικά μας χρόνια (Βερν, Δουμάς) και κάποιες όμορφες εικόνες που είχαμε δει σχετικά πρόσφατα σε εικονογραφημένα βιβλία. Τίποτε άλλο. Τότε σκεφτήκαμε να μιλήσουμε με τον άνθρωπό μας, την ειδική πράκτορα FR που μόλις είχε επιστρέψει από μια ακόμα ριψοκίνδυνη αποστολή στη χώρα που λατρεύει και προστατεύει όσο λίγες τη γλώσσα της, άσχετα αν οι λίστες με τα ευπώλητα βιβλία περιλαμβάνουν αξιοσέβαστο αριθμό προϊόντων από την άλλη μεριά του Ατλαντικού.

Γαλλική παιδική και εφηβική λογοτεχνία: État des lieux*

Από τη γαλλική λογοτεχνία για παιδιά και εφήβους, γνωρίζουμε μόνο τους δύο μικρούς –τον Πρίγκιπα και το Νικόλα. Σταματάμε δηλαδή κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Μετά τι; Έχουμε (ξε)χάσει τη περίοδο του ‘80 που ήταν μια εποχή αναγέννησης για το παιδικό εικονογραφημένο βιβλίο στη Γαλλία. Τη εποχή εκείνη, χάρη στον εκδοτικό οίκο Εκόλ ντε Λουαζίρ (École des Loisirs) είχαν εμφανιστεί ένα σωρό εικονογράφοι (οι οποίοι συνέβαινε να γράφουν κιόλας τα κείμενα που εικονογραφούσαν) που άλλαξαν εντελώς το αισθητικό τοπίο στην γαλλική παιδική λογοτεχνία. Αυτό το «κίνημα» είναι ελάχιστα γνωστό στη χώρα μας, αν δεν κάνω λάθος. Σωστά. Ο Κλοντ Ποντί (Claude Ponti), για παράδειγμα, ένας από τους σημαντικότερους εικονογράφους – συγγραφείς της εποχής εκείνης με αρκετά κλασικό σχέδιο αλλά πολύ ιδιαίτερο κείμενο, παραμένει ανέκδοτος. Αντίθετα, κάποια βιβλία του Γκρεγκουάρ Σολοτάρεφ που ήταν λίγο πιο επαναστατικός στο εικαστικό του σκέλος, έχουν εκδοθεί, δίχως όμως να βρουν ιδιαίτερη ανταπόκριση στο ελληνικό κοινό. Η γαλλική σχολή ήταν για ένα διάστημα περίπου 15 ετών (1980-1995) η κυρίαρχη στην ευρωπαϊκή εικονογράφηση. Οι επιρροές της Βέλγικης σχολής ήταν σαφείς, αλλά τα πράγματα εξελίχθηκαν στη διάρκεια των χρόνων και φτάσαμε στη δεκαετία του ’90 όπου αρκετοί εκδοτικοί οίκοι (ο πιο γνωστός απ’ αυτούς είναι οι εκδόσεις Rouergue) εξέδιδαν βιβλία που απευθύνονταν μεν σε παιδιά αλλά δεν μπορούσαν να διαβαστούν εύκολα απ’ αυτά λόγω της τολμηρής και πρωτοποριακής εικονογράφησής τους. Τα βιβλία αυτά γνώρισαν κάποια μικρή εμπορική απήχηση στις αρχές και τα μέσα της δεκαετίας του ΄90 αλλά κυρίως αναγνωρίστηκαν από την κοινότητα των ανθρώπων που ασχολούνται με το παιδικό βιβλίο για την εικαστική τους πρόταση. Στη συνέχεια, όμως, έχασαν ακόμα κι αυτό το μικρό κοινό τους και απευθύνονται πια κυρίως σε ενήλικες που ενδιαφέρονται για το εικαστικό αποτέλεσμα. Ας βγάλουμε τώρα την εικόνα και ας αφήσουμε μόνο το κείμενο. Ας μιλήσουμε για τα λογοτεχνικά κείμενα για παιδιά και εφήβους.

bookpress papaki1b2finalpurple.indd 24 30_33_papaki.indd 32

Εδώ τα βιβλία που γνωρίζουν μαζική επιτυχία είναι τα αμερικάνικα και βρετανικά μπεστ σέλερ. Υπάρχουν όμως και Γάλλοι συγγραφείς πολύ αναγνωρισμένοι οι οποίοι, με την παρουσία τους στα σχολεία (το γαλλικό εκπαιδευτικό τους σύστημα συμβάλλει πολύ στην προώθηση της παιδικής λογοτεχνίας) γνωρίζουν μεγάλες επιτυχίες. Οι συγγραφείς αυτοί σπάνια εμφανίζονται σε λίστες με ευπώλητα βιβλία, αλλά οι πωλήσεις τους κρατάνε στο χρόνο. Κι εδώ η βασική σχολή ανήκει στον εκδοτικό οίκο Εκόλ ντε Λουαζίρ, με συγγραφείς που ξεκίνησαν από εκεί (και κάποιοι εκδίδουν ακόμα εκεί τα βιβλία τους) όπως η Μπριζίτ Σμαντζά (εφτά βιβλία της έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά από τους εκδοτικούς οίκους Ελληνικά Γράμματα, Κέδρος και Πατάκης**), η Nadja (κανένα βιβλίο της δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά), η Μοκά (τρία βιβλία της στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ποταμός και Καστανιώτης), η Σούζι Μόργκενστερν (έξι βιβλία της στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτης, Πατάκης και Ελληνικά Γράμματα) και ο Γκρεγκουάρ Σολοτάρεφ (εφτά βιβλία του στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Άμμος, Πατάκης και Μεταίχμιο). Οι Γάλλοι πάντως, είναι γνωστοί για τα βιβλία κοινωνικού προβληματισμού... Σίγουρα. Φέτος, μάλιστα, οι εκπαιδευτικοί και οι βιβλιοθηκονόμοι (οι οποίοι παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας στη Γαλλία) διαμαρτυρήθηκαν στους εκδότες υποστηρίζοντας ότι τα λογοτεχνικά βιβλία για εφήβους είναι τόσο σκοτεινά και απαισιόδοξα που κάνουν κακό στην ψυχολογία των αναγνωστών τους και ζήτησαν την έκδοση βιβλίων χαρούμενων και αισιόδοξων. Κι από άποψη ποιότητας; Νέοι μεγάλοι συγγραφείς δεν θα έλεγα ότι υπάρχουν. Η γαλλική λογοτεχνία, όμως, εξακολουθεί να στηρίζεται στην ποιότητα της γραφής και στην εκζήτηση του ύφους κι όχι τόσο στην πρωτοτυπία της ιστορίας που αφηγείται ο κάθε συγγραφέας. Κάτι που σημαίνει ότι, αν δεν δώσεις σημασία στο ύφος, υπάρχει το ενδεχόμενο να νιώσεις ότι διαβάζεις παρόμοια βιβλία. Αυτό, πάντως, που κάνει τη διαφορά, εξακολουθεί να είναι το εικονογραφημένο βιβλίο. Τον τελευταίο καιρό, μάλιστα, γνωρίζουν επιτυχία εικονογραφημένα βιβλία που απευθύνονται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες, με θέματα που θεωρούνται δύσκολα για παιδιά (πόλεμος, ζωή και θάνατος,

αγάπη) και εξαιρετικά λιτές ασπρόμαυρες εικονογραφήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της νέας τάσης αποτελούν τα βιβλία L’ ennemi (πρόκειται να εκδοθεί στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη) και Moi j’ attends του Davide Cali με εικόνες του Serge Bloch (Editions Sarbacane). Νέες τάσεις στη λογοτεχνία και την εικονογράφηση για παιδιά; Εκτός από τα «απαισιόδοξα», όπως χαρακτηρίζονται, εφηβικά βιβλία, που σίγουρα αποτελούν μια νέα τάση στον τομέα, συναντάμε πολλά βιβλία οικολογικού περιεχομένου και ευαισθητοποίησης για παιδιά κάθε ηλικίας, πολλά βιβλία (κυρίως για εφήβους) που θα τα χαρακτηρίζαμε πολιτικά (με την έννοια ότι προτείνουν δράση και συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι) καθώς και μια τάση για επιστροφή στις ρίζες μέσω της έκδοσης παραδοσιακών παραμυθιών, τόσο από τη Γαλλία όσο κι απ’ όλο τον κόσμο. Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε τη συστηματική ενασχόληση-ευαισθητοποίηση των συγγραφέων με ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες (μειονότητες αλλά και Α.Μ.Ε.Α.). Ως προς την εικονογράφηση, παρατηρείται μια τάση απορρόφησης ξένων εικονογράφων που κατάγονται κυρίως από την Κίνα και τις χώρες της Αφρικής στο γαλλικό στιλ, με τις απαραίτητες συνέπειες στο ύφος (χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το βιβλίο «Το μαγικό άλογο του Χαν Γκαν» του Chen Jiang Hong το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αερόστατο), καθώς και η εμφάνιση βιβλίων που δίνουν μεγαλύτερη σημασία στην εικόνα παρά στο κείμενο, κάτι το οποίο δεν υπήρχε μέχρι πρότινος στη Γαλλία. Να, λοιπόν, πόσα μαθαίνει κανείς αν έχει επαφές με ειδικούς πράκτορες, και μάλιστα τόσο καλούς και τελειομανείς! Η γαλλική λογοτεχνία για παιδιά και εφήβους υπάρχει, προχωρά (με μικρά, προσεκτικά βήματα, είναι αλήθεια) και περιμένει να την ανακαλύψουμε! Περισσότερα για την αγορά των κόμικς για παιδιά & εφήβους στη Γαλλία, την απρόσμενη σχέση κόμικς – κλασικής λογοτεχνίας και σχολείου, τα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας και φαντασίας για έφηβους & παιδιά, για την αγορά βιβλίων γνώσεων αλλά και για δύο εκδοτικούς οίκους που αποτελούν την πρωτοπορία στο γαλλικό παιδικό βιβλίο, στο www.papakistimpaniera.gr (τεύχος 5). * Κατάσταση πραγμάτων ** Τα στοιχεία που παρατίθενται για κάθε συγγραφέα τα έχουμε πάρει από τον κόμβο της biblionet

15/1/2010 2:48:46 1/21/10 2:12μμPM

bookpress

bookpress33 bookpress4

φ Ο Γ ά λ λ ο ς ε ικ ο ν ο γρ ά

ο ου κάνει τ τ υ ο π ις ε σ πριν τις ερωτή ες μέρες ίγ λ απαντά σ , α ρ ιέ ην μπαν παπάκι στ να. Ποια είναι η φιλοσοφία σας; εί την Αθή επισκεφθ Να 'σαι περίεργος. Ψάχνε τα Γεια σας. Τί κάνετε; Μόλις τελείωσα ένα παιδικό βιβλίο και έναν κατάλογο παιχνιδιών για τα καταστήματα Bon Marché και τώρα δουλεύω δύο ιστορίες σε κόμικ μαζί με ένα κινούμενο σχέδιο για την Ιαπωνική Τηλεόραση, το "Rita and Whatsit".

Τί λέτε για την ελληνική εικονογράφηση; Δεν έχω δει πολλά πράγματα, ελπίζω να δω στην έκθεση στην Αθήνα για να έχω μια πιο σαφή γνώμη.

ια

ρπό τις ιγου πό ου νο,

ύς Η οαι

τη και ταλά το 5).

ρει

2:48:46 μμ

πάντα και παντού (εκθέσεις, περιοδικά, βιβλία, λαϊκή τέχνη, αρχιτεκτονική, σινεμά, φωτογραφία, υφαντουργία…)

Και το αγαπημένο σας παιδικό βιβλίο; Τώρα πολλά, αλλά όταν ήμουν μικρός ξεχώριζα το "Poule Rousse" του Père Castor που εκδίδεται μέχρι και σήμερα!

ις. τεκά ali

ηοου λία με ωες πό να ων ες

ος

μένοι μας Γάλλοι είναι και οι η π α γ α ο ύ δ ι Ο upéry Antoine de Saint Ex rard Lo Monaco : Gé κινούμενες εικόνες α Καρακώστα ίν ελ Μ μετάφραση: εκδόσεις Πατάκη ει ιντ Εξυπερύ να έχ

ν Ντε Σα Μπορεί ο Αντουά ς του Μιν αφιέρωση κιόλα τη ξεκαθαρίσει από παιδιά, ο για ίο βλ βι ς είναι ένα κρού Πρίγκιπα πω 12 όμως, ό τον αστεροειδή Β6 μικρός "Γάλλος" απ χρόνια όν ά εδώ και 70 σχεδ συνεχίζει να κατακτ ο. σμ κό υς σ' όλο τον μικρούς και μεγάλο p Up που σή του σε βιβλίο Po Το ίδιο και η νέα έκδο σεις Παδό ελληνικά από τις εκ ώτους κυκλοφόρησε στα πρ υς το ό αντλήθηκε απ εξ όν εδ σχ ι κα κη τά ι δικαίως, κλοφορίας του. Κα κιόλας μήνες της κυ , ξεδιπλώτου ξεπετάγονται αφού στις σελίδες αομπάμπ, εύουν επίμονα μπ νονται και ζωνταν βουνά και , οι ημ πλανήτες, έρ οι ωμ χρ λύ πο οί κρ μι και ο ίδιος ως η αλεπού, το φίδι πρωταγωνιστές όπ ιαγμένα με ας. Κι όλα αυτά φτ ο Μικρός Πρίγκιπ την εικονοι στην αφήγηση κα απόλυτο σεβασμό δημιουρσο τό y, υ του Exupér γράφηση του ίδιο σιάσουν πω τυ εν να ι, όχι για γικά όσο χρειάζετα του είδους ρισσότερα βιβλία το μάτι όπως τα πε , αλλά για λο ι το ένα με το άλ που συναγωνίζοντα εκπλήξεις ς ρέ μικ αγνώστη με να μαγέψουν τον αν ιά. ρδ κα ν ρα με τη που βλέπεις καλύτε α.π.

bookpress papaki1b2finalpurple.indd 25 30_33_papaki.indd 33

Τι σας εμπνέει; Κάθε μέρα και κάτι διαφορετικό. Καλλιτέχνες από όλες τις εποχές, ζωγράφοι, εικονογράφοι… Λίγους μήνες πριν είδα στο Παρίσι μια έκθεση του Alexander Calder και ενθουσιάστηκα με το Τσίρκο του και τα πρόσωπα που έφτιαχνε από σύρμα. Με εμπνέει ακόμη η λαϊκή τέχνη. Έχω ταξιδέψει σε Ασία και Νότιο Αμερική και έχω δει πολύ εντυπωσιακά πράγματα. Στο Βορρά της Βραζιλίας για παράδειγμα γνώρισα την Literatura de Cordel. Πρόκειται για πολύ φτηνά βιβλία, εικονογραφημένα, με όμορφες ξυλογραφίες, που πωλούνται στο δρόμο.

vier Tallec να επισκεφθεί Όσο περιμένετε τον Oli ά στα χρώματα του “Ο την Αθήνα ρίξτε μια βουτι κρός Λύκος” που κυκλοΜεγάλος Λύκος και ο Μι Ηλίβατον σε εικονογρά φορεί από τις εκδόσεις e osm Nadine Brun-C φηση δική του, κείμενα της Τσάκωνα. Μπορεί ίας ργ Γεω της και μετάφραση ’ όσα έμαθε ο μεγάλος να μάθετε κι εσείς κάτι απ Μικρός Λύκος εισέβαλε μοναχικός Λύκος όταν ο απότομα στη ζωή του.

και μόλις κυκλοφόρησαν σε νέα έκδοση!

συγγραφέας: Pενέ Γκοσινύ σκίτσα: Zαν Zακ Σε νπ μετάφραση: Pίτα Kο έ λα εκδόσεις Σύγχρονο ΐτη ι Ορίζοντες

Μπορεί να τον λέμε "μικρό" αλλά ο Μικρ πέρυσι 50 χρονών ός Νικόλας έγινε . Γεγονός που η Άν να Γκοσινύ αποφάσ να γιορτάσει δίνοντ ισε ας στον εικονογρά φο Σενπέ να εικον γραφήσει 10 ανέκ οδοτες ιστορίες του πατέρα της Ρενέ Γκ σινύ. Το αποτέλεσ ομα: άλλο ένα βιβλ ίο γεμάτο απολαυ κές περιπέτειες το στιυ Νικόλα, του Αλσέ στ, του Ρούφους, το Ζοφρουά, του Κλοτ υ έρ και της παλιοπα ρέας, με έγχρωμα -για πρώτη φοράσκίτσα και με τα "Π ασχαλινά Αυγά", τη πρώτη ιστορία το ν υ Μικρού Νικόλα όπως γράφτηκε, εικ νογραφήθηκε και οδημοσιεύτηκε στις 29 Μαρτίου του '59 στην εφημερίδα Su d-Ouest Dimanch e. Πολλοί αναρωτιο ύνται αν ο Μικρός Νικόλας είναι βιβλ που απολαμβάνουν ίο περισσότερο παιδ ιά -γιατί μιλούν τη ίδια γλώσσα- ή με ν γάλοι -γιατί μπορ ούν να αντιληφθο τη χιουμοριστική ύν διάσταση αυτής τη ς παιδικότητας. Το σίγουρο είναι ότι αυ τός ο μικρός επέβ αλε ένα δικό του είδος που ακολούθη σαν πολλοί νεότερ οι συγγραφείς (όπω η Elvira Lindo με το ς ν μαδριλένιο Νικό λα της, τον Manol Gafotas). Και με τη ito ν ευκαιρία, αν ψάχν ετε για δείγματα τέ τοιας απολαυστική ς, παιδικής παρλαπ ίπας στην σύγχρονη ελληνική λογοτεχν ία για παιδιά, διαβ άστε "Το τετράδιο τις συμπτώσεις" τη με ς Μαρίας Αγγελίδου και την ολόφρεσκια "Μικρή Ρουάλα" το υ Πέτρου Χατζόπου λου. α.π.

15/1/2010 2:49:00 1/21/10 2:12μμPM

34bookpress Οι επίγονοι του Καρλ Μπαρκς συλλογικο τερζοπουλος 2008 ςελ. 144, τιμη €16,00

komικσ

ην τελευταία δεκαετία τα παιδιά, μάλλον, ξεκινούν ανάποδα τη σχέση τους με τα κόμικς. Πρώτα θα παρακολουθήσουν στο σινεμά ή στο dvd ταινία με σενάριο και πρωταγωνιστή βασισμένο σε κόμικ και μετά θα σπεύσουν να αγοράσουν το αντίστοιχο άλμπουμ, που είτε κυκλοφορεί επί τούτου είτε επανεκδίδεται κυρίως ως υποστηρικτικό διαφημιστικό παρελκόμενο του αρχικού προϊόντος, δηλαδή της ταινίας. Θα ακολουθήσουν κουκλάκια, αυτοκόλλητα, ρούχα, παπούτσια, ρολόι τοίχου, πατίνι ή ό,τι άλλο μπορεί να φέρει τον οικογενειακό προϋπολογισμό σε πτώχευση, αν αυτόματα δεν μπει κάποιο φρένο στα «θέλω» των λιλιπούτειων πρωταγωνιστών της ζωής μας. Άπειρα τα παραδείγματα. Από τη Μάσκα, τον Σπάιντερ Μαν και τους Φαντάστικ Φορ μέχρι τον ποντικούλη Ντεσπερό και τη νεραϊδούλα Τίνγκερμπελ. Έτσι όμως η αγορά, πολύ πριν από τους γονείς, εκπαιδεύει μια νέα γενιά καταναλωτών, και όχι αναγνωστών. Αυτό το κείμενο έρχεται να βάλει τα πράγματα, αλλά και τους γονείς, στη θέση τους. Εν αρχή ην ο λόγος, δηλαδή το χαρτί! Αυτή είναι, ή θα έπρεπε να είναι, και η πρώτη επαφή των παιδιών με την εικόνα, κυρίως μέσα από τα πρώτα χοντρά –για να αντέχουν στο μασούλημα– βιβλιαράκια, με μεγάλα σχήματα και έντονα χρώματα, μέχρι τα πρώτα τους εικονογραφημένα παραμύθια.

Καρλ Μπαρκς

Όμως, οτιδήποτε έχει εικόνες δεν σημαίνει αυτόματα ούτε ότι είναι κόμικ ούτε ότι είναι και κατάλληλο για παιδιά. Ένας μόνο κατάφε-

34_35_comic.indd 34

ρε να συνδυάσει το όνομα και τη δουλειά του και με τα δύο, και αυτός είναι ο Ουόλτ Ντίσνεϊ! Έπειτα από μια μακρά θητεία στο στούντιο κινουμένων σχεδίων του «πατέρα» του Μίκυ Μάους, ο Καρλ Μπαρκς αφοσιώθηκε στα κόμικς, γράφοντας και σχεδιάζοντας ιστορίες με τον Ντόναλντ Ντακ, το πιο λαμπρό αστέρι των καρτούν – φυσικά, πάντα μετά το διάσημο ποντίκι. Η μάγισσα Μάτζικα, ο εφευρέτης Κύρος Γρανάζης, ο ξάδελφος Γκαστόνε, ακόμη και ο πλούσιος θείος Σκρουτζ, όλοι είναι χαρακτήρες που ξεπήδησαν από το εμπνευσμένο πενάκι του πρωτοπόρου σχεδιαστή. Τους ξέρουμε χρόνια και μπορούμε άφοβα να τους εμπιστευτούμε τα βλαστάρια μας, αφού για κάποιους από μας είναι περισσότερο κι από… συγγενείς! Οι εκδόσεις Νέα Ακτίνα κυκλοφόρησαν πρόσφατα το άλμπουμ «Οι επίγονοι του Καρλ Μπαρκς». Σε αυτό τον τόμο δέκα σχεδιαστές και τέσσερις σεναριογράφοι έγραψαν δέκα ξεχωριστές ιστορίες για καθέναν από τους ήρωες του Καρλ Μπαρκς. Προσεγμένη έκδοση, με σκληρό εξώφυλλο, ό,τι πρέπει για τους δικούς μας «μικρούς εξερευνητές» των κόμικς.

ιανουαΡιοΣ-φεβΡουαΡιοΣ2010 Φρουτοπία. Η απαγωγή της Μαρουλίτας ευγενιοσ τριβιζασ ςκιτςα νικος μαρουλακης μodern times 2009

Bone. Ροκ Τζόου, άρχοντας των ανατολικών συνόρων jeff smith μτφρ. ηρω τςακα jemma press 2009

Naruto. Παθιασμένες προσπάθειες από όλους masashi kishimoto μτφρ. kasahara akemi, ορεςτης μανουςος annubis 2009

ςελ. 244, τιμη €22,90

ςελ. 128, τιμη €12,95

ςελ. 184, τιμη €9,90

Τίτλοι για υιοθεσία! Τα κόμικς δεν είναι δικά μας. Τα δανειστήκαμε από τα παιδιά μας… Μια περιδιάβαση σε ορισμένα από τα καλύτερα. Της Μαρίας Τζαμπούρα

Ευγένιος Τριβιζάς

Η άλλη μεγάλη του γένους σχολή ακούει στο όνομα Ευγένιος Τριβιζάς! Η υπογραφή-εγγύηση τώρα και σε κόμικς. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς γονέας για να ξέρει τη δουλειά του γνωστού συγγραφέα, αρκεί να υπήρξε παιδάκι τη δεκαετία που η κρατική τηλεόραση πρόβαλλε τη θρυλική «Φρουτοπία». Ο δαιμόνιος δημοσιογράφος Πίκος Απίκος, ο Αιμίλιος το μήλο και ο Βλάσης το βλίτο είναι μερικοί μόνον από τους ήρωες που εξακολουθούν να

1/21/10 2:21 PM

ιανουαΡιοσ-φεβΡουαΡιοσ2010 Τρελός από έρωτα charles schulz μτφρ. γιαννης χατζηκομνου ερευνητες 2008 ςελ. 96, τιμη €10,50

Οι κωμωδίες του Αριστοφάνη σε κόμικς διασκευη τασοσ αποστολιδησ εικον. γ. ακοκαλιδης μεταιχμιο 2009 ςελ. 539, τιμη €49,00

μπλέκουν σε αναπάντεχες και ξεκαρδιστικές περιπέτειες ακόμη και σήμερα. Ιπτάμενες σβούρες, αινιγματικοί μασκοφόροι και παράξενα αντικλείδια είναι τα φαινομενικά ασύνδετα κομμάτια ενός παζλ που ο πανέξυπνος Πίκος πρέπει να ενώσει, για να βρει τη λύση στο μυστήριο της απαγωγής της Μαρουλίτας. Κι αυτό είναι μόνον η αρχή μιας μεγάλης σταδιοδρομίας! Η «Φρουτοπία», το κλασικό πλέον έπος του Ευγένιου Τριβιζά, κυκλοφορεί σε σειρά οκτώ τόμων, εικονογραφημένη με πολύ χρώμα και χιούμορ από τον Νίκο Μαρουλάκη (εκδ. Modern Times).

Τζεφ Σμιθ

Μιλώντας για διάσημες υπογραφές, θα πρέπει οπωσδήποτε να αναφερθούμε και στον Jeff Smith. Από τα τρία ανιψάκια του Ντόναλντ Ντακ στα τρία ξαδελφάκια του Μπόουν, ο δρόμος της έμπνευσης είναι μια… ευθεία. Αλλά τι ευθεία! Η συντομότερη οδός προς τη δόξα, αν είσαι ο γνωστός Αμερικανός κομίστας, π ο υ τ ο 1991 ξεκίνησε να δημοσιεύει σε τεύχη τις ασπρόμαυρες ιστορίες του Μπόουν («Bone»). O Φόουν («Fone»), ο Σμάιλι («Smiley») και ο Φόουνι («Phoney») κρατούν, ο καθένας για τον εαυτό του, ρόλους αντάξιους του… ονόματός τους. Έτσι, ο Φόουνι είναι ο «κάλπικος» χαρακτήρας και διώκεται από την Μπόουνβιλ, με την κατηγορία της «απάτης». Ο Σμάιλι προκαλεί το γέλιο με τις απίθανες μεταμφιέσεις του κ.ο.κ. Κέλτικοι μύθοι, σοφά αναμεμειγμένοι με ντισνεϊκές καρτουνόφατσες,

34_35_comic.indd 35

σε ένα γοητευτικό ταξίδιπεριπέτεια προς την τελική μάχη. Το «Bone», αν και ξεκίνησε ως ασπρόμαυρο underground κόμικ, κατατάχθηκε αμέσως στα κλασικά, κερδίζοντας πάμπολλες διακρίσεις και βραβεία. Καθόλου τυχαία, συναρπάζει εξίσου μικρούς και μεγάλους. Σε χρώμα (πλέον) του Steve Hamaker και μετάφραση της Ηρώς Σακά, κυκλοφορεί σε συνέχειες (εκδ. Jemma Press).

Μασάσι Κισιμότο

Εκτός όμως από την καλή, υπάρχει και η… ανάποδη πλευρά των κόμικς, που δεν είναι άλλη από τα μάνγκα. Μάνγκα είναι η γιαπωνέζικη λέξη και αντίληψη για τα κόμικς, με κύριο γνώρισμά τους το γεγονός ότι διαβάζονται από πίσω προς τα εμπρός, όπως επιβάλλει ο τρόπος γραφής και ανάγνωσης των Γιαπωνέζων. Η έμφαση δίνεται κυρίως στη γραμμή παρά στη φόρμα, ενώ το σχέδιο ποικίλλει από καθαρά ρεαλιστικό έως χαρακτηριστικά καρτουνίστικο. Συνήθως ασπρόμαυρα, με ήρωες σχεδιαστικά δυτικοποιημένους, πραγματεύονται θέματα επιστημονικής φαντασίας, ρομποτικής και συγκρούσεων μεταξύ αντίθετων κόσμων. Η αισθητική τους έχει δημιουργήσει σχολή και έχει επηρεάσει ποικιλοτρόπως τη δυτικότροπη, μέχρι τώρα, κουλτούρα της τέχνης των κόμικς. Ο Naruto, διά χειρός Mashashi Kishimoto, είναι μια καλή πρώτη επαφή με το σχετικά νέο αυτό είδος και θα σας ανεβάσει πολύ στην εκτίμηση του παιδιού, ανιψιού, μικρού αδελφού, έφηβου γείτονα ή ό,τι άλλο έχετε πρόχειρο σε ανήλικο δίπλα σας. Η ιστορία και οι περιπέτειες του πιο διάσημου νίντζα (τι άλλο;) στον κόσμο συνεχίζονται στον ενδέκατο τόμο της σειράς, στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Anubis.

Τσαρλς Σουλτς

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού υπάρχει μια μεγάλη παρέα μικρών παιδιών που η ατράνταχτη λογική

της σείει τα θεμέλια κάθε ενήλικης ύπαρξης. Ακούει στο όνομα «Peanuts» και πρόκειται φυσικά για το κόμικ στριπ, με πρωταγωνιστή τον Σνούπι και τους φίλους του, σε σενάριο και σκίτσο του Charles M. Schulz. Στα επιμελώς στατικά καρέ του η δράση μετατοπίζεται στο εσωτερικό, εγκεφαλικό χιούμορ και στον αυτοσαρκασμό των λιλιπούτειων ηρώων. Η σειρά ονομάστηκε Peanuts (ασημαντότητες, ψιλά γράμματα), δίνοντας έτσι έμμεση απάντηση στο πόσο σοβαρά πρέπει να παίρνουμε τους εαυτούς μας και την πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Στο «Τρελός από έρωτα» θα μάθουμε τα πάντα για τις δυσκολίες της αγάπης από τον ειδικό στο είδος, Τσάρλι Μπράουν, ενώ στο «Αγαπητέ μου εκδότη…» θα πληροφορηθούμε για τα προβλήματα της συγγραφής και της δημιουργίας γενικότερα. Αυτά και αρκετά ακόμη βιβλιαράκια με τις περιπέτειες της διάσημης παρέας κυκλοφορούν, μεταφρασμένα στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Ερευνητές.

Αριστοφάνης

Για το τέλος, ομιλούμε μόνο ελληνικά, με τις «Κωμωδίες του Αριστοφάνη σε κόμικ», από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Όλα τα παιδιά χρειάζονται έναν «παππού» να τους διηγείται ιστορίες, και εμείς διαθέτουμε, ιστορικά τουλάχιστον, τον καλύτερο. Ανατρεπτικός, αθυρόστομος, καυστικός και ευφάνταστος, θα κρατήσει με τις ιστορίες του αμείωτο το ενδιαφέρον σε όλα τα «εγγόνια»! Κατά καιρούς, και σε διάφορες εποχές, τις βρίσκαμε καθεμία ξεχωριστά, σε τεύχη, ενώ τώρα και οι έντεκα κωμωδίες βρίσκονται συγκεντρωμένες σε έναν τόμο, πάντα σε διασκευή του Τ. Αποστολίδη και σχέδιο του Θεσσαλονικιού Γ. Ακοκαλίδη. Κάποια πράγματα είναι σαφές ότι είναι κλασικά. Το βιβλίο είναι ένα από αυτά και επιπλέον δεν εκπέμπει ακτινοβολία. Απολαύστε υπεύθυνα!

1/21/10 2:22 PM

36bookpress

ιανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

Isbn

«Ο κόσμος είναι ένα βιβλίο. Οσοι δεν ταξιδεύουν διαβάζουν μόνο μία σελίδα του» Άγιος Αυγουστίνος Για μεΓαλύτερα παιδια Εικονογραφημένη Εγκυκλοπαίδεια για την Ευρώπη 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 27 Ιστορίες για παιδιά και νέους Συλλογικο εικον. λοναν μπαντελ μεταιχμιο 2008

Η ιστορία των αναγνωστικών σε ένα πολύτιμο λέυκωμα

Ένας αιώνας ανάγνωση

Καλλιτέχνες και λογοτέχνες στα αναγνωστικά 1860-1960 σχεδ. – επιμ. διονυσησ καψαλησ ωαννα μαντζαβινου μιετ 2010 σελ. 239

αυμάσιο λεύκωμα, που συνοδεύει μια εξαιρετική έκθεση που διοργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης με τη συνεργασία της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (Ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη) με θέμα το πάντα επίκαιρο ζήτημα των σχολικών βιβλίων. Η έκθεση εστιάζει στη συμβολή περίπου 25 γνωστών καλλιτεχνών και λογοτεχνών στη δημιουργία εγχειριδίων γλωσσικής διδασκαλίας κατά την εκατονταετία 1860-1960. Εκτός από τα πασίγνωστα, όπως το Αλφαβητάρι με τον Ήλιο (Κ. Μαλέας) και τα Ψηλά Βουνά (Ζ. Παπαντωνίου) ή Τα παιδάκια του Γιάννη Κεφαλληνού και το Αλφαβητάριο του Κώστα Γραμματόπουλου, παρουσιάζονται

36_39_isbn.indd 36

και βιβλία που έγραψαν γνωστοί λογοτέχνες (από τον Γεώργιο Δροσίνη ως τον Στρατή Μυριβήλη) και εικονογράφησαν ονομαστοί καλλιτέχνες, όπως οι Ι. Πλατύς, Γ. Στέρης, Π. Βυζάντιος, Λ. Μοντεσάντου, Τάσσος, Σπ. Βασιλείου. Αποκαλυπτική είναι, επίσης, η προβολή έργων από δημιουργούς των οποίων η ενασχόληση με το σχολικό βιβλίο είναι πολύ λιγότερο γνωστή, όπως ο Φώτης Κόντογλου και ο Φωκίων Δημητριάδης ή η Ελένη Ουράνη (Άλκης Θρύλος) και η Μυρτιώτισσα. Στην έκθεση παρουσιάζονται επίσης και σχετικά τεκμήρια (προκηρύξεις του Υπουργείου Παιδείας, μακέτες, τυπογραφικά δοκίμια, κ.λπ.). Επειδή, μάλιστα, τα εκθέματα έχουν συγκεντρωθεί από 20 περίπου φορείς και συλλέκτες από όλη την Ελλάδα, συνθέτουν μια μοναδική και ανεπανάληπτη συλλογή. Όλα αυτά, φωτογραφικό υλικό, κείμενα, αποσπάσματα από τα αναγνωστικά, συγκεντρώθηκαν σε έναν τόμο, συνθέτοντας ένα πανόραμα του αγώνα εκπαιδευτικών, καλλιτεχνών και συγγραφέων για την εκπαίδευση, πραγματικό τυπογραφικό κόσμημα. Η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 13 Ιανουαρίου και θα διαρκέσει μέχρι τις 14 Μαρτίου, στο Μέγαρο Εϋνάρδου, Αγίου Κωνσταντίνου 20. Το λεύκωμα θα το βρείτε και στο βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ (Αμερικής 13).

σελ. 285, τιμη €29,00 Χρήσιμο βιβλίο για παιδιά, γονείς, αλλά και για εκπαιδευτικούς, το οποίο έρχεται να καλύψει το κενό που υπάρχει στην αγορά σχετικά με την ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι σήμερα, προσφέροντας σημαντικές ιστορικές γνώσεις, γραμμένο σε απλή γλώσσα και με παιδαγωγικό τρόπο. Οι συγγραφείς είναι καθηγητές Σύγχρονης Ιστορίας και Πολιτικών Επιστημών, και διδάσκουν σε πανεπιστήμια της Γαλλίας.

Χάρισέ μου τον τελευταίο χορό κωστουλα τωμαδακη κεδροσ 2009 σελ. 214, τιμη €9,00 Μάγδα και Ειρήνη: δύο κορίτσια που τα ενώνουν η δυνατή φιλία και η αγάπη τους για τον χορό. Γιατί και οι δύο μαθαίνουν μπαλέτο και ονειρεύονται να γίνουν κάποτε σπουδαίες χορεύτριες. Οι δύο φίλες μοιράζονται τις ανησυχίες, τις ελπίδες, τα όνειρά τους. Η γνωριμία τους με δύο αγόρια θα τις αναστατώσει… Μια συγκινητική ιστορία για τον χορό, τη δύναμη της φιλίας, την αγάπη.

Παιδικό πανεπιστήμιο Eξηγώντας τα μυστήρια του Σύμπαντος ulrich janssen, klaus werner μτφρ. κωνσταντινα μανωλακου κατοπτρο 2009 σελ. 243, τιμη €25,00 Aνήκει στη βραβευμένη σειρά και είναι αφιερωμένο στα μεγάλα ερωτήματα της αστρονομίας και της κοσμολογίας! Άραγε τα παιδιά μπορούν να καταλάβουν αυτά τα θέματα; Φυσικά ναι, διότι διαθέτουν το πιο απαραίτητο προσόν: αστείρευτη φαντασία! Μπορούν να μάθουν πώς

δημιουργήθηκε το Σύμπαν, ποιοι νόμοι το κυβερνούν, από τι αποτελείται και πώς θα πεθάνει - με τρόπο διασκεδαστικό και κατανοητό από όλους.

Ένα χρυσό δαχτυλίδι για την Πασιφάη χριστινα παπαδακη θυμαρι ΣΕΛ. 113, ΤΙΜΗ €11,ΟΟ Στη Μινωική Κρήτη, το να γίνει κάποιος αρχιερέας ή αρχιέρεια και να του δώσουν το μαγικό χρυσό δαχτυλίδι ήταν πάρα πολύ δύσκολο, μέχρι και αδύνατο, γιατί πρώτα έπρεπε να δει ένα όραμα με τη Μεγάλη Θεά, τη Μινωική Κυρά της Φύσης. Όμως, η δεκάχρονη Πασιφάη πιστεύει πως έχει το «χάρισμα». Θα τα καταφέρει, άραγε, ή θα αποτύχει και θα πέσει στα χέρια της κακιάς μάγισσας Μαγκάλης;

Η Λάουρα και ο λαβύρινθος του φωτός πετερ φροϊντ μτφρ. μαρια αγγελιδου ψυχογιοσ 2009 σελ. 488, τιμη €19,90 Η Λάουρα δεν πρόλαβε να χαρεί τη θριαμβευτική νίκη της ενάντια στις Δυνάμεις του Σκότους και ο Μαύρος Άρχοντας τη βύθισε σε κώμα ενώ απήγαγε και τον αδελφό της, Λούκας. Για να σωθεί θα πρέπει να ταξιδέψει στο παρελθόν της. Στην επικίνδυνη αυτή αποστολή θα γνωρίσει τον Αουριήλ το νεφοχορευτή και άλλα μαγικά όντα. Είναι το έκτο βιβλίο με τις περιπέτειες της Λάουρας.

Η χώρα με τους παράξενους ανθρώπους κειμενο-εικον. ηλιασ ανδρικοπουλοσ καλεντησ 2006 σελ. 40, τιμη €16,00 Η ζωή του γινόταν κάθε μέρα όλο και

πιο δύσκολη. Από τη δουλειά του τον έδιωξαν γιατί ήταν διαφορετικός. Από τα μαγαζιά τον έδιωχναν γιατί ήταν διαφορετικός. Στις συγκοινωνίες δεν τον δέχονταν γιατί ήταν διαφορετικός. Οι φίλοι του έπαψαν να τον κάνουν παρέα. Κι αυτός ρωτούσε τον εαυτό του: Τώρα πρόσεξαν ότι είμαι διαφορετικός; Πρέπει να γίνω ένας ίδιος μες στους ίδιους;

Πώς ένα κόκκινο γιλέκο έκανε τον γύρο του κόσμου Μια μικρή ισ τορία για το μ ε γά λο φαινόμ ενο της παγκοσμιοποίησης βολφγκανγκ κορν μτφρ. πελαγια τσιναρα σελ. 211, τιμη 10,00 Ένα κόκκινο γιλέκο, το οποίο ο συγγραφέας πετάει σ' έναν κάδο για παλιά ρούχα, αφού το έχει φορέσει μόνο δύο χρόνια, καταφέρνει να κάνει τον γύρο του κόσμου. Θα το φορέσουν άνθρωποι με διάφορες αφορμές σε πολλά μήκη και πλάτη του κόσμου. Από τη Σενεγάλη και το Ντουμπάι μέχρι τους φτωχούς κατοίκους του Μπαγκλαντές, που αναγκάζονται να δουλεύουν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες.

Τα 39 στοιχεία Ο λαβύρινθος των σκελετών rick riordan μτφρ. μαρια αγγελιδου αγκυρα 2009 σελ. 272, τιμη €15,80 Οι Κέιχιλ είναι η πιο ισχυρή οικογένεια που γνώρισε ποτέ ο κόσμος. Παρ' όλα αυτά, είναι διασκορπισμένη και η πηγή της δύναμης της έχει χαθεί. Η ιστορία ξεκινά με τον θάνατο της επικεφαλής της οικογένειας, Γκρέις Κέιχιλ. Στη διαθήκη της δίνει στους κληρονόμους της μια επιλογή: μπορούν είτε να πάρουν ένα εκατομμύριο δολάρια είτε ένα στοιχείο. Πρώτο βιβλία της σειράς, που θα ολοκληρωθεί το 2011.

1/21/10 2:20 PM

ιανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010 Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν νικοσ σιδερησ μεταιχμιο 2009

ler l e S Best

σελ. 139, τιμη €9,00

Με τον προβοκατόρικο αυτό τίτλο ο ψυχίατροςψυχαναλυτής Νίκος Σιδέρης έγραψε ένα χρήσιμο συμβουλευτικό εγχειρίδιο για γονείς με ερωτήματα που δεν καταφεύγουν στις εύκολες λύσεις. «Το δίλημμα δεν είναι ή τέλειοι γονείς ή καθόλου γονείς. Το πρωταρχικό και απόλυτο ζητούμενο είναι να υπάρχουν γονείς…»

ΓΙΑ ΜΙΚΡΑ ΠΑΙΔΙΑ 500 πράγματα που πρέπει να μάθεις για τον αρχαίο κόσμο καρολαϊν χιουιτ μτφρ. –επιμ. μαριζα ντεκαστρο μεταιχμιο 2009 σελ. 152, τιμη €17,00

Μια έκδοση του Βρετανικού Μουσείου, με 180 (έγχρωμες) εικόνες από αντικείμενα των συλλογών του. Γραμμένο με τρόπο άμεσο, το βιβλίο πραγματικά ταξιδεύει τον αναγνώστη σε όλο τον αρχαίο κόσμο (όχι μόνο στην αρχαία Ελλάδα, αλλά και στην Αίγυπτο, στο Μεξικό, στη Ρώμη, στην Κίνα και αλλού) μέσα από 500 αξιοθαύμαστα και συναρπαστικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε για τους ανθρώπους, τους τόπους και τα γεγονότα.

Το βιβλίο των ποιων laura jaffe, alain korkos εικον. veronique deiss αποδοση βασιλικη κοκκνου ελληνικα γραμματα 2009 σελ. 93, τιμη €14,00

Με 71 απαντήσεις σε ισάριθμες ερωτήσεις το «Βιβλίο των Ποιων» εξερευνά τομείς όπως η τέχνη, η ιστορία, η φύση, το διάστημα, λύνει απορίες για το σώμα μας αλλά και για τεχνικά θέματα και επιχειρεί να δώσει αξιόπιστες ερμηνείες όσον αφορά τις δοξασίες, τα συναισθήματα, την κοινωνική και πολιτική ζωή. Για πιτσιρίκια που τρελαίνονται να κάνουν τις πιο απίθανες ερωτήσεις.

36_39_isbn.indd 37

Ο μικρός δράκος Καρύδας και οι άγριοι πειρατές ingo siegner μτφρ. μαρια αγγελιδου αεροστατο 2009 σελ. 69, τιμη €13,00 Ο Καρύδας επιστρέφει με νέες περιπέτειες! Στο δεύτερο βιβλίο της σειράς, ο δρακούλης και η φίλη του, η Ματίλντα, ξεκινούν με τη σχεδία τους για το Νησί της Χελώνας. Ξαφνικά, όμως, συναντούν ένα πειρατικό καράβι. Ο φοβερός αρχιπειρατής Κάπτεν Τζίμης τούς πιάνει και τους κλειδαμπαρώνει στο αμπάρι. Αλλά λίγο αργότερα ξεσπάει ανταρσία και ο Κακός Τζίμης θα χρειαστεί τη βοήθεια του μικρού δράκου...

Ένα τίποτα για δώρο Γι’ αυτούς που τα έχουν όλα patrick mcdonnell μτφρ. παυλινα παμπουδη libro 2009 ΣΕΛ. 56, ΤΙΜΗ €13,50 «Τι χαρίζεις, λοιπόν, σε κάποιον π ο υ έχει, ήδη, τα πάντα;» αναρωτιέται ο προβληματισμένος Μους. Η απάντηση είναι Τίποτα! Οι ήρωες του Patrick McDonnell, γνώριμοι στο κοινό από τα σκίτσα της βραβευμένης του σειράς, «Mutts», γίνονται πρωταγωνιστές μιας απλής, αλλά χαριτωμένης ιστορίας. Με λιτά σκίτσα και ευφάνταστα λογοπαίγνια, αυτό το βιβλίο εξυμνεί τη φιλία και την προσφορά και είναι ιδανικό για δώρο.

Μια μαμά για μένα ρενα ρωσση-ζαϊρη κεδροσ 2009 σελ. 80, τιμη €9,00 «Ήθελα μια μαμά για μένα. Μια μαμά που να με προσέχει, να μου ανοίγει την αγκαλιά της, να με

φωνάζει «καρδούλα μου», να μου φτιάχνει πατάτες τηγανητές, να μου διαβάζει παραμύθια. Δεν ήταν όμως τόσο εύκολο. Γιατί η Χιονάτη, η Σταχτοπούτα, η Κοκκινοσκουφίτσα, ακόμη και ο κακός ο λύκος, αλλά η γιαγιά μου και ο μπαμπάς μου, πιο πολύ απ’ όλους ο μπαμπάς μου…»

όλα τα αντικείμενα και τα παιχνίδια να κολυμπάνε λικνιστικά μέσα στο δωμάτιό της, που είχε πραγματικά μεταμορφωθεί σε ένα γιγάντιο ενυδρείο. Αυτή είναι μία από τις παραμυθένιες ιστορίες του βιβλίου.

Το μαγικό άλογο του Χαν Γκαν chen jiang hong μτφρ. κατερινα φραγκου αεροστατο 2009

σελ. 118, τιμη €24,04 Οργανωμένο σε 14 θεματικές ενότητες, όπως η πόλη, η ύπαιθρος, το νοσοκομείο, το αεροδρόμιο και το αθλητικό κέντρο, το βιβλίο είναι ένας πραγματικός θησαυρός πληροφοριών για να μπορέσει το παιδί να καταλάβει την καθημερινότητα 250 διαφορετικών επαγγελμάτων και να φανταστεί, ίσως, αυτό που θα ήθελε να κάνεις στο μέλλον. Περιέχει και ένα τεστ προσωπικότητας!

σελ. 38, τιμη €14,40 Όταν ήταν μικρός, ο Χαν Γκαν λ ά τρευε τη ζωγραφική. Του άρεσε κυρίως να ζωγραφίζει άλογα και πάντα προσπαθούσε να φαίνονται πολύ ζωντανά. Μεγαλώνοντας, ο Χαν Γκαν έγινε σπουδαίος ζωγράφος. Ακόμα κι ο αυτοκράτορας γνώριζε το ταλέντο του. Όμως, σύντομα άρχισαν να λέγονται περίεργα πράγματα. Ότι τα άλογά του φαίνονταν σαν αληθινά, και πως το μαγικό πινέλο του τους έδινε ζωή...

Το όνειρο της Αθηνούλας θανασησ δριτσασ εικον. γιωργοσ μπουλτασ εκδοσεισ μπαρτζουλιανοσ 2009 ΣΕΛ. 52, ΤΙΜΗ €15,00 Το κρεβάτι της μικρής Αθηνούλας έμοιαζε με βάρκα και ένα βράδυ ονειρεύτηκε ότι σιγά-σιγά το δωμάτιο της πλημμύρισε και ανέβηκε η στάθμη του νερού μέχρι το ταβάνι. Η Αθηνούλα ξύπνησε τότε, παρατηρώντας

Μήλο της γνώσης Ανακαλύπτω τα επαγγέλματα patricia holl εικον. pronto κ.α. μτφρ. χριστιαννα σαμαρα, μαρια τσαουση καστανιωτησ 2009

Ο Πον ο ποντικούλης αργυρω κοκορελη εικον. ναταλια καπατσουλια ελληνικα γραμματα 2009 σελ. 55, τιμη €7,00 Το π ά ρ τι για την επίσημη ανακήρυξη του Πον Ποντικούλη σε αρχηγό μόλις ξεκινούσε, όταν ακούστηκε ένας φοβερός θόρυβος από τον ουρανό. Η φυλή των γκρίζων ποντικών, στην οποία ανήκε και ο Πον, γνώριζε για την ύπαρξη και άλλων φυλών, αλλά δεν τις είχε ξαναδεί. Η μικρή Χάμστερ είχε μόλις ξεφύγει από τα νύχια ενός αρπακτικού. Ο Πον την ερωτεύτηκε με την πρώτη ματιά…

1/21/10 2:20 PM

38bookpress

ιανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

Isbn ΓΙΑ ΜΙΚΡΑ ΠΑΙΔΙΑ Οι νεράιδες μας μιλάνε για υπευθυνότητα αλιξ καμπρερα εικον. ροζα μ. κουρτο μτφρ. ρενα ρωσση-ζαϊρη μεταιχμιο 2010 σελ. 36 Οι μικρές νεράιδες είναι πολύ ευαίσθητες. Δείχνουν γενναιοδωρία και ευγνωμοσύνη στους άλλους γύρω τους. Κατανοούν τα προβλήματα των φίλων τους και προσπαθούν να είναι δίπλα τους όταν τις έχουν ανάγκη. Έχουν αυτοεκτίμηση και μετατρέπουν τα ελαττώματά τους σε προτερήματα. Σέβονται και αγαπούν το περιβάλλον και δείχνουν υπευθυνότητα σε όλες τους τις δουλειές και τις υποχρεώσεις.

Το νησί που ταξιδεύει χαρα γιαννακοπουλου ελληνικα γραμματα 2009 σελ. 157, τιμη €8,50 Η Ναυσικά μεγαλώνει στο νησί χωρίς τον πατέρα της, που είναι ναυτικός. Οι υπόλοιποι κάτοικοι, ακόμα και η θεία «Κατσίκα» που τη φιλοξενεί, τη βρίσκουν παράξενη και δεν την καταλαβαίνουν. Μοναδικό της καταφύγιο από τη μοναξιά είναι η θάλασσα και η ελπίδα πως ίσως κάποτε συναντήσει τη μαμά της που, όπως υποστηρίζει η ίδια, ήταν γοργόνα. Για παιδιά από 12 ετών.

Μια φορά… ήταν η Κολοτούμπα που μπέρδευε τα γέλια με τα κλάματα σοφια μαντουβαλου εικον. νικοσ μαρουλακησ καστανιωτησ 2009 σελ. 44, τιμη €14,63 Ένα ακόμα βιβλίο προστίθεται στη σειρά «Μια φορά... ήταν η Κολοτούμπα». Θέμα του αυτή τη φορά τα συναισθήματα. Η Κολοτούμπα, αφού «έδεσε τον πόνο της κόμπο» και ασχολήθηκε με τη σωστή διατροφή, επιδίδεται σε καινούργιες περιπέτειες, βοηθώντας τα παιδιά –αλλά και γονείς και παιδαγωγούς– να ανακαλύψουν, να αναγνωρίσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους.

Το δάσος της ξύλινης ξύστρας κωστασ μαγοσ εικον. μυρτω δεληβορια

36_39_isbn.indd 38

πατακησ 2007 σελ. 55, τιμη €4,50 Η ξύστρα του Τάκη δεν ήταν σαν τις άλλες. Κάθε φορά που την έβγαζε από την κασετίνα του, μοσχοβολούσε η τάξη άρωμα κέδρου. Εκτός από την μυρωδιά, όμως, η ξύστρα ξεχώριζε και για τον ήχο της. Όταν έβαζες το αυτί σου εκεί που μπαίνει το μολύβι, άκουγες όλους τους ήχους από το δάσος των κέδρων. Αλλά τις τελευταίες μέρες κάτι έπαθε η ξύστρα...

Ποιος θα νικήσει; Ο Τσιαν Σιν, ορφανός κι απένταρος, με την εξυπνάδα, την αγάπη και την καλή του καρδιά, θα τολμήσει το ακατόρθωτο... Θα τα καταφέρει;

Η μαμά μου προσπαθεί να μου καταστρέψει τη ζωή κεϊτ φαϊφερ εικον. νταϊαν γκουν μεταιχμιο 2010

Ταξίδι στο διάστημα Με διαστημικό σταθμό και αστροναύτες ψυχογιοσ 2009 Ένας εκπληκτικός διαστημικός σταθμός για κάθε επίδοξο αστροναύτη! Περιλαμβάνει μία εντυπωσιακή αναπαράσταση διαστημικού σταθμού βασισμένη στους σταθμούς που έχουν κατασκευαστεί τα τελευταία 35 χρόνια, πληροφορίες για τον τρόπο λειτουργίας τους, αλλά και φιγούρες για να παίξετε!

σελ. 32

Τα χειρόγραφα του πύργου αθηνα μπινιου εικον. εφη λαδα πατακησ 2007 σελ. 54, τιμη €12,50 Παραμύθια κρυμμένα μέσα σ' ένα μπαουλάκι μιλούν για πύργους και θαύματα. Λένε ιστορίες για την αγάπη και το φόβο, για την πονηριά και την ευγνωμοσύνη, για τα γέλια και τα δάκρυα των ανθρώπων μιας άλλης εποχής. Τα λαϊκά μας παραμύθια είναι μνήμες και σημάδια. Είναι οι περιπέτειες και ο λυτρωμός του άτακτου γιου. Είναι η τιμωρία του αχάριστου ανθρώπου στο δικαστήριο των ζώων.

Δαμιανός ο υποχόνδριος δράκος σταυροσ τσιακαλοσ εικον. σ. τσιακαλοσ επικεντρο 2009 σελ. 30, τιμη €11,00 Ο Δαμιανός είναι ένας δράκος διαφορετικός απ' όλους τους άλλους δράκους. Βλέπετε, είναι υποχόνδριος. Μια μέρα αποφασίζει ότι είναι πραγματικά βαριά άρρωστος και αφού στην κρίσιμη κατάσταση που βρίσκεται η υγεία του πρέπει να συμβουλευτεί γιατρό, που θα συμφωνήσει με την διάγνωσή του. Θα τον βρει όμως;

Κόκκινη κλωστή μετάξι... φιλομηλα βακαλησυρογιαννοπουλου εικον. φιλομηλα βακαλη- συρογιαννοπουλου πατακησ 2009 σελ. 73, τιμη €7,20 Στην Κίνα, ο άπληστος Λανγκ, αφού ξεγελάσει τον αδελφό του, θα ανέβει στο βουνό του ήλιου για να μαζέψει χρυσάφι και μαργαριτάρια. Τι τον περιμένει, άραγε; Ένας κακός κι εγωιστής άρχοντας τα βάζει με πέντε αδέρφια.

Όλοι λένε καλά λόγια για τη μαμά μου. Είναι όμορφη. Μου φτιάχνει κουλουράκια και με κάνει να νιώθω καλύτερα όταν είμαι στενοχωρημένη. Αλλά εγώ ξέρω καλά πως προσπαθεί να μου καταστρέψει τη ζωή! Με φιλάει μπροστά στους φίλους μου, δε με αφήνει να τρώω ό,τι μου αρέσει, και δε θέλει να διασκεδάζω, γιατί πιστεύει πως θα χτυπήσω.

Η ψυχολογία του παιδιού colette laterrasse, ania beaumatin γιωργοσ καραμπελασ νοβολι 2009 σελ. 98, τιμη €8,36 Μέσα σε 98 σελίδες, με σκίτσα και κείμενα, βιβλιογραφικές παραπομπές και γλωσσάρι, το βιβλίο αυτό επιλέγει να δείξει το παιδί όπως συγκροτείται έμπρακτα στη σχέση του με τους άλλους, αδιαχώριστο από τις πολλαπλές μορφές του κοινωνικού δεσμού στον οποίο είναι υποχρεωμένο να εμπλακεί. Η ψυχολογία του παιδιού ανακαλύπτει το παιδί στην αυθεντικότητά του, με τους δικούς του τρόπους έκφρασης.

Ο παραμυθάς Οι περιπέτειές μου νικοσ πιλαβιοσ ψυχογιοσ 2009 σελ. 109, τιμη €10,00 Νέες περιπέτειες από τον γνωστό παραμυθά, αγαπημένο των παιδιών και των γονιών. Στη σειρά «Παιδική λογοτεχνία», για παιδιά από επτά χρόνων.

Αριστοφάνης: Όρνιθες. Ειρήνη. Βάτραχοι Ελεύθερη διασκευή των έργων και οδηγίες για σχολικές παραστάσεις διασκευη: γιαννησ καλατζοπουλοσ καστανιωτησ 2009 ΣΕΛ. 223, ΤΙΜΗ €12,54 Στη σειρά "Μεγάλα έργα για παιδιά και νέους" περιλαμβάνονται έργα σπουδαίων κλασικών συγγραφέων που διασκευάστηκαν και παρουσιάστηκαν από τον Γιάννη Καλατζόπουλο κατά την πολύχρονη πορεία του στο παιδικό θέατρο. Με τα βιβλία αυτά ο γνωστός ηθοποιός, σκηνοθέτης και διασκευαστής επιχειρεί να φέρει το παιδί σε επαφή με τα αριστουργήματα του Αριστοφάνη, του Σαίξπηρ, του Θερβάντες, κ.ά. Το πρώτο βιβλίο περιλαμβάνει τις διασκευές των "Ορνίθων", της "Ειρήνης" και των "Βατράχων", και συνοδεύεται και από cd με τη μουσική των Δημήτρη Λέκκα και Γιάννη Καλατζόπουλο που γράφτηκε για την παράσταση του έργου στο Εθνικό Θέατρο.

Το φεγγάρι που δεν μπορούσε να ξυπνήσει σπυροσ σιδερησ εικον. ληδα βαρβαρουση μινωασ 2009 σελ. 44, τιμη €7,00 Τι συμβαίνει κι ο Ήλιος έχει τα νεύρα του; Ποιος θα βοηθήσει το Φεγγάρι να βρει λύση στο πρόβλημά του; Πώς μπορεί ένας σκούφος, ένα ξυπνητήρι και το μυαλό ενός εφευρέτη να δώσουν λύση; Φασαρίες και φιλίες στον ουρανό, σε μια ιστορία που μιλάει για τη φιλία και τη συντροφικότητα και καλλιεργεί την παιδική φαντασία.

Τρεις λεύκες στην αυλή μας

χρυσα κοζανιτα εικον. θανασησ τσιτσικασ αγκυρα 2010 σελ. 132, τιμη €8,90 Μια διευθύντρια με τσιριχτή φωνή. Ένας δάσκαλος που μιλάει με παροιμίες. Ένας μουσικός «φόβος και τρόμος» των μαθητών. Μια μαμά που θέλει να τα μαθαίνει όλα. Η Γιώτα, που κρύβει ένα ένοχο μυστικό. Πώς να βρει τη θέση της η Νένη μέσα σ' έναν κόσμο τόσο παράξενο, σ' έναν κόσμο που της επιφυλάσσει προβλήματα και δυσκολίες σε κάθε της βήμα;

Mαγεμένα ταξίδια ψυχής ειρηνη μεταξα γκοβοστησ 2009 σελ. 64, τιμη €6,00 Άραγε, πόσο εύκολο είναι να δείξουμε στους ανθρώπους που αγαπάμε αυτό που πραγματικά είμαστε; Πόσο όμορφο είναι να κερδίσουμε την αποδοχή τους με σύμμαχο τον εαυτό μας, τις αδυναμίες και τα προτερήματά του; Με την προσωπική μας μαγεία; Δύο παραμύθια για μικρούς και μεγάλους. Δύο ιστορίες για την αναζήτηση της ευτυχίας.

Το περιστέρι δικαστής ειρηνη καμαρατου-γιαλλουση εικον. ευα καραντινου αγκυρα 2010 σελ. 37, τιμη €5,50 Τα ζώα του δάσους, για να λύσουν τις διαφορές τους, όρισαν αρχικά για δικαστή τους το άγριο γεράκι. Οι λύσεις όμως που έδινε δεν τα ευχαριστούσαν κι έτσι όρισαν για δικαστή τους το ειρηνικό περιστέρι που κατάφερε όχι μόνο να αποδώσει δικαιοσύνη αλλά και να πετύχει την συμφιλίωσή τους.

Άλογα και πόνι μτφρ. ιωαννα ροζακη μινωασ 2009 σελ.24, τιμη €4,50 Βιβλίο γεμάτο δραστηριότητες, λαβύρινθους, εικόνες με κουκκίδες και διαφορές, με πρωταγωνιστές αξιολάτρευτα ζωάκια. Περιλαμβάνει αποσπώμενες φιγούρες και πάνω από 50 αυτοκόλλητα.

1/21/10 2:22 PM

νεο

www.bookpress.gr «Ο κόσμος μέσα από τα βιβλία» και στο διαδίκτυο

Παρουσιάσεις, συνεντεύξεις, κριτικές , απόψεις, εκδηλώσεις , παρεμβάσεις, ειδήσεις , πρόσωπα, στήλε ς,

ψηφοφορίες,

αφιερώματα, νέε ς

κυκλοφορίες

aftodiafimisi_bookpressgr.indd 16

1/21/10 1:37 PM

press

σινεμά • gadgets • εικαστικά • news • απόψεις • culture clubbing //////////////////////////////////////////////////////////////////////

40bookpress

40_41_multipress.indd 40

Ο παράδεισος γεμάτος άγρια άλογα και δελφίνια

Η Σώτη Τριανταφύλλου μεγάλωσε στις κινηματογραφικές αίθουσες μαζί με τα παιδιά που εμφανίζονταν στις οθόνες.

κέφτομαι τον στίχο του Μποντλέρ, καθώς ξαναβλέπω «Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν» σ’ ένα αφιέρωμα για τον κινηματογράφο της δεκαετίας του ’60 στο «Τριανόν». Η παιδική ηλικία είναι παραδομένη στα όνειρα, σε επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού («Τι κακό έκανα πάλι; Θα με τιμωρήσουν; Θα με μαρτυρήσει η μαμά στον μπαμπά;»), στη μυθολογία: το βάρος του σύμπαντος συγχέεται με τη σκόνη που αφήνουν πίσω τους τα παραμύθια. Μεγάλωσα μέσα στις κινηματογραφικές αίθουσες μαζί με τα παιδιά που εμφανίζονταν στις οθόνες· εγώ ψήλωνα, εκείνα όχι: από την Αλίκη της Ντίσνεϋ μέχρι τον Ιβάν διένυσα μακρύ δρόμο. Οι ήρωες της λογοτεχνίας ζωντάνευαν κι άστραφταν στο σκοτάδι· συχνά, ο σκηνοθέτης τούς παρουσίαζε πολύ διαφορετικά απ’ ό,τι τους είχα φανταστεί: o μικρός Γαβριάς στους «Αθλίους» (όπου Γιάννης Αγιάννης ήταν ο Ζαν Γκαμπέν) μου φαινόταν σαν να είχε ξεπηδήσει από τον Ντίκενς: όμως άλλο Ουγκό, άλλο Ντίκενς, ή μήπως όχι; Τα χολιγουντιανά παιδιά δεν με ενδιέφεραν και τόσο· παρ’ όλα αυτά, θυμάμαι εκείνο το ανησυχητικό δεκάχρονο αγόρι με το πομπώδες όνομα –Σπόφορντ ο Τρίτος– στο «Οι άνδρες προτιμούν τις ξανθές», που λέει στη Μέριλιν Μονρόε ότι έχει «ζωώδη μαγνητισμό»: ο κινηματογράφος δεν είναι καθρέφτης της πραγματικότητας, είναι μια θεσπέσια και δαιμόνια μηχανή που αλέθει και εμπλουτίζει τη μετρημένη ύπαρξη. Έτσι, τερατώδη αγοράκια ξεστομίζουν απίθανες δηλώσεις. Kαμιά φορά, αυτή η λίγο «πειραγμένη» πραγματικότητα είναι τόσο απλή κι αστεία, όσο η ζωή χωρίς θαύματα: «Ο μικρός Νικόλας», η ιστορική σειρά περιπετειών του Ρενέ Γκοσινί, είναι μια οικογενειακή ταινία σαν εκείνες που βλέπαμε παλιά σε πρωινές προβολές στο «Σινεάκ»· λείπει η ποίηση του Ιβάν ή της «Λευκής χαίτης», μιας ταινίας που με είχε εντυπωσιάσει όταν ήμουν μικρή («το παιδί και το άλογο», όπως «το παιδί και το δελφίνι»...), αλλά δεν λείπει το παράλογο της πυρηνικής οικογένειας, εκείνος ο καθημερινός σουρεαλισμός που μας ενώνει και μας χωρίζει. Όταν, για παράδειγμα, είδα, μασουλώντας ποπ-κορν, το «National Lampoon’s European Vacation», υποπτεύθηκα ότι κάποιος συγγενής είχε πουλήσει στο Χόλιγουντ τις ιστορίες των ευρωπαϊκών ταξιδιών της ταλαίπωρης οικογένειάς μας, κατά τη διάρκεια των οποίων εμείς τα παιδιά επιδεικνύαμε περισσότερη ωριμότητα από τους μεγάλους. Στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου επικρατούσαν υπομονή, περι-

έργεια και σοφία: στο μπροστινό παιζόταν έργο του Ιονέσκο. Η παιδική ηλικία απεικονίζεται συχνά σε αντιστοιχία με τη φύση (άλογα, δελφίνια...): στο «Ζυλ και Τζιμ», που ξαναείδα στο παραπάνω αφιέρωμα, σε μια σκηνή απόλυτης (αν και βραχύβιας) μακαριότητας, οι τρεις ήρωες τρέχουν στο λιβάδι μαζί με τη μικρή Σαμπίν, το παιδί της Κατρίν και του Ζυλ. Είναι μια υπέροχη μέρα: το παιδί είναι ο καρπός ενός έρωτα που εκπνέει. Στον «Μικρό φυγάδα», ο μικρός Τζόι φεύγει από το σπίτι και περιπλανιέται στο Κόνι Άιλαντ επειδή πιστεύει –κατά λάθος– ότι σκότωσε τον αδελφό του: σ’ αυτή την άκρη του Μπρούκλιν, τη γεμάτη φαντάσματα και χαμένα παιδιά, ο Τζόι ζει την περιπέτεια του Κοντορεβιθούλη στο δάσος του δράκου. Το πανηγύρι του Κόνι Άιλαντ γίνεται το υποκατάστατο της εστίας: ο Τζόι, όπως ο Όλιβερ Τουίστ, όπως ο κλέφτης των ποδηλάτων, όπως ο Γκόρκι στα παιδικά του χρόνια, βρίσκει τα υλικά της ενηλικίωσης στους πέντε δρόμους. Κι εγώ, μια φορά, χωρίς να νομίζω ότι σκότωσα τον αδελφό μου, ήθελα να ακολουθήσω το κινέζικο τσίρκο που είχε στρατοπεδεύσει κοντά στο σπίτι. Bλέποντας τη «Λευκή κορδέλα» του Μίκαελ Χάνεκε, σκέφτομαι τον Ρομπέρ Μπραζιγιάκ, για τον οποίον ο φασισμός ήταν ένα είδος λυρικού πάθους, μια εκδήλωση μαζικού προσκοπισμού, ένδοξου, παλλόμενου και θηριώδους. O Mπραζιγιάκ εκτελέστηκε το 1945 ως συνεργάτης των Γερμανών, αλλά ο φασισμός πλανιέται ακόμα πάνω από τον κόσμο: στη «Λευκή κορδέλα» ο Χάνεκε περιγράφει τη συλλογική ενοχή, το πόσο υπόκωφα εκτρέφεται το αυγό του φιδιού. Στη «Λευκή κορδέλα» τα παιδιά –η γενιά που ενεπλάκη σε δύο πολέμους– μεγαλώνουν κάτω από την απειλή τελετουργικών ποινών. Η εικόνα της κοινωνίας σε καιρό ειρήνης καθορίζει τα ενδεχόμενα και τη φύση των πολέμων: τα παιδιά τού σήμερα είναι οι αυριανοί καταστροφείς, οι αυριανοί βιαστές και πολεμιστές. Ή, αν όλα πάνε σχετικά καλά («Mέχρι την ηλικία των δώδεκα» έγραφε ο Πασκάλ «η παρτίδα έχει τελειώσει»), οι αυριανοί ταξιδιώτες με τα διεσταλμένα μάτια: η Αλίκη του Βιμ Βέντερς ατενίζει το Μανχάταν που αναβοσβήνει· η Ζαζί του Λουί Μαλ, διασχίζοντας το Παρίσι, αναφωνεί ενθουσιασμένη: «Πόσο σούπερ είναι η πόλη!». Κι ο κινηματογράφος, παρά την υπερίσχυση της μετριότητας, παραμένει ο δρόμος για εκείνο τον μακρινό παράδεισο, τον γεμάτο νερά και άμμο, άγρια άλογα και δελφίνια, που βρίσκεται πιο μακριά απ’ την Ινδία και την Κίνα.

1/21/10 2:26 PM

Αμπούλες βρόμας.

Μικρο-ακτιβισμός

ον περασμένο Δεκέμβρη, ο χώρος των εικαστικών σημαδεύτηκε από την απόπειρα σαμποτάζ των εγκαινίων της έκθεσης «Δωμάτια», που πραγματοποιεί η γκαλερί του Γεράσιμου Καππάτου. Η ομάδα των σαμποτέρ κρύφτηκε μέσα στο κοινό των εγκαινίων και πέταξε αμπούλες βρόμας. Συνόδευσε τη δράση της με «προκήρυξη», στην οποία κατήγγελλε ότι «οι προσβλητικές, βρόμικες και υποτιμητικές πρακτικές των ιδιοκτητών τέχνης έχουν ως γνώμονα προσωπικά οφέλη, διαφήμιση, κοινωνικό στάτους και εξαναγκάζουν καλλιτέχνες να παράγουν πολλά γεγονότα αμισθί υπό τις βολές και τις ορντινάτσες αυτής της πληκτικής παρέας τεχνοκριτικών, γκαλερί και συλλεκτών». Ήθελαν, λένε, να μεταφέρουν την «υπάρχουσα κατάσταση» στο επίπεδο των μυρωδιών. Μέσα σε ένα κλίμα μικροπολιτικού ακτιβισμού, που θέλγει τμήματα της νεολαίας μετά την κινητοποίηση του Δεκέμβρη (2008), η ομάδα των αυτόκλητων υπερασπιστών της «καλλιτεχνικής αξιοπρέπειας» έδωσε ένα στίγμα αδιεξόδου και σύγχυσης. Όμως, ακόμα περισσότερο, αποκάλυψε το βαθύτερο υπό-

εικαστικά

κωστησ σταφυλακησ

στρωμα των ψυχικών και ιδεολογικών κινήτρων του μικροακτιβισμού, που εσχάτως εκφράζεται με «αβγατίσματα», «πεσίματα», «μαφιόζικες απειλές» κ.ά. Το χαρακτηριστικότερο στοιχείο της επίθεσης ήταν η

40_41_multipress.indd 41

επιλογή του στόχου. Η ομάδα δεν επέλεξε να σαμποτάρει κάποιον μεγάλο πολιτιστικό φορέα, ακαδημία, ίδρυμα ή επιχειρηματικό μπλοκ, που καθορίζει τη διακίνηση πολιτισμικών και υλικών αξιών. Αυτό, εν μέρει, εξηγείται από το γεγονός ότι ένας τόσο καθοριστικός φορέας, για την καλλιτεχνική σκηνή, δεν υπάρχει στη σημερινή Ελλάδα. Η ομάδα όμως επέλεξε να ψιλοσαμποτάρει μια εκθεσιακή δραστηριότητα στην οποία, κατά βάθος και ανομολόγητα, αισθάνεται ότι θα μπορούσε να συμμετάσχει – όμως κάποια «συνωμοσία» από γκαλερίστες και τεχνοκριτικούς την έχει αποκλείσει!!! Είναι πρόδηλο στα λόγια της ότι κάπου οι «δράστες» βλέπουν τους εαυτούς τους ως πιθανούς εκθέτες σε μια αρκετά ανοιχτή διοργάνωση, όπως αυτή του Καππάτου. Συγκρίνονται ναρκισσιστικά με «συναδέλφους» τους που ήδη εκθέτουν. Αντί να τρομοκρατούν (όπως φαντασιώνουν), μας διευκολύνουν να καταλάβουμε κάποιες βασικές λειτουργίες του κοινωνικού φθόνου στη σύγχρονη Ελλάδα. Άλλωστε, η ρητορική της ομάδας προδίδει αβάσταχτη μικροαστική ηθικολογία που συμπυκνώνεται στις εκφράσεις περί «βρόμας του χώρου» κ.λπ. Μια τέτοια ρητορική δεν «βρομάει» λιβάνι τελικά; Πόσο διαφέρει τούτος ο μικρο-ακτιβισμός από αυτόν της ψυχωσικής θεούσας που καταστρέφει ένα έργο του Τότσικα; Ο ακτιβισμός προϋποθέτει σοβαρή διαλεκτική με τον εχθρό (πραγματικό ή φαντασιακό). Ο σύγχρονος καλλιτεχνικός ακτιβισμός ομάδων όπως οι Yes Men, οι Superflex, οι Critical Art Ensemble κ.ά. ξεκινά από τη μελέτη της ταυτότητας και της ιδεολογίας του «αντιπάλου», ενώ μερικές φορές ταυτίζεται μαζί του, για να προτείνει μια «αντι-ταυτότητα». Δεν παίζει κρυφτούλι στο St George Lycabettus.

1/21/10 2:26 PM

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010 press////////////////////////////////////////////////

tempo

φοιβοσ καρζησ

Ξανά στον χάρτη

ι εκδόσεις συλλογών άρθρων και ομιλιών είναι συνήθως άχαρα και βαρετά αναγνώσματα, που βλέπουν το φως περισσότερο από το άχθος της υποχρέωσης (ιδιαίτερα εάν πρόκειται για πονήματα τεθνεώτων) παρά από πραγματικό ενδιαφέρον. Οι εξαιρέσεις είναι σπάνιες, και γι’ αυτό αξίζει να σταθεί κανείς στον τόμο με τις παρεμβάσεις ενός ανθρώπου που άφησε κληρονομιά στη χώρα και στον χώρο του, που θα αποτιμάται υψηλότερα όσο θα περνά ο χρόνος. Ο τίτλος της συλλογής, «Ξανά στον χάρτη» (εκδόσεις Ποταμός), υπογραμμίζει και τις σημερινές προκλήσεις και κινδύνους. Υπενθυμίζει, δηλαδή, τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα επέστρεψε στον «χάρτη» της συμμετοχής στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών πραγμάτων, τον κόπο που απαιτήθηκε και –αντιστοίχως– αναδεικνύει τι ακριβώς διακυβεύεται σήμερα, που η χώρα επέστρεψε στο «πρώτο τετράγωνο» του παιχνιδιού. Επικαιρικές παρεμβάσεις στην πλειοψηφία τους, τα κείμενα του τόμου έχουν στη σημερινή συγκυρία μια πρόσθετη χρησιμότητα. Αφενός αποκαλύπτουν τον συγκεκριμένο τρόπο σκέψης πίσω από μια σειρά ενεργειών που άλλαξαν ριζικά και για πάντα το τραπεζικό τοπίο στην Ελλάδα, ως καταλύτη της συνολικής προσπάθειας εκσυγχρονισμού της οικονομίας στην πορεία προς την ΟΝΕ. Αφετέρου σχηματοποιούν τη σημασία της ύπαρξης θεωρητικής σκέψης και ενός συνολικού πολιτικού σχεδίου πίσω από κάθε ενέργεια, απόφαση και πρωτοβουλία. Η συνύπαρξη κειμένων που αφορούν την οικονομία με εκείνα που εστιάζουν στην παιδεία και στα ζητήματα της εκπαίδευσης απλώς υπογραμμίζει την ανάγκη να μην παραμελούνται οι μακροπρόθεσμες ενατενίσεις στην πορεία για την επίτευξη άμεσων και πιεστικών στόχων. Τα κείμενα του Θεόδωρου Καρατζά ήταν καλότυχα στα χέρια του επιμελητή Αντώνη Καμάρα (από τους στενούς συνεργάτες του στην Εθνική Τράπεζα την εποχή της μεγάλης αλλαγής). Η ευστοχία της επιλογής τους –που έγινε σε συνεργασία με τον ίδιο τον Καρατζά όσο ζούσε– συμπληρώνεται από κατατοπιστική εισαγωγή και σημειώσεις ανά ενότητα, που ανασυνθέτουν τις συνθήκες υπό τις οποίες γράφτηκαν ή/και εκφωνήθηκαν. Τα κείμενα για τον Θόδωρο Καρατζά, στον ίδιο τόμο, από τους Λουκά Παπαδήμο, Γιάννη Κωστόπουλο, Γιόζεφ Άκερμαν (της Deutsche Bank), Μάριο Μπότα (τον κορυφαίο αρχιτέκτονα του κτιρίου της Εθνικής στην Αιόλου), Νικηφόρο Διαμαντούρο, Νίκο Καραμούζη και Γιώργο Παγουλάτο δείχνουν ότι ήδη η απόσταση επιτρέπει να διακρίνονται καλύτερα τα πραγματικά μεγέθη.

42_43_amada_leukoma.indd 42

Η Σαχάρα στις πόλεις t Δεν είναι χειμώνας. Πώς να μπει Γε-

νάρης όταν βρίσκεσαι στον δρόμο για την Ταγγέρη, μέσα στο πιο παλιό λεωφορείο του κόσμου; Δίπλα στην άσφαλτο, φοίνικες. Στα γιαπιά, απλωμένα βερβέρικα χαλιά. Ο ήλιος καίει. (Κι αυτό που μόλις έγραψα δεν είναι χάι-κου, είναι η πραγματικότητα.) t Το πιο χειμερινό θέαμα που

αντίκρισα στο Μαρόκο; Αγρότες να σκαλίζουν τα χωράφια τους στην ομίχλη, έξω απ’ το Λαράς. Έβγαλα

Σπίτι από φύλλα aμaντα μιχαλοπουλου

τότε το αστυνομικό μου (Ντρις Χραϊμπί, «L’homme qui venait du passé», εκδ. Denoel) και βυθίστηκα στους κανόνες της αραβικότητας: «Σε θαυμάζω – υπάρχουν και τίμιοι άνθρωποι σ’ αυτή τη χώρα» λέει κάποια στιγμή ο ντετέκτιβ Αλί σ’ έναν υπάλληλο του υπουργείου Εσωτερικών. «Άλλος στη θέση σου θα τραβούσε τη σκάλα για να εμποδίσει τους υπόλοιπους ν’ ανέβουν». Διάβασα καλά; Αυτός είναι ο κανόνας της αραβικότητας; Νόμιζα πως ήταν ο κανόνας της ελληνικότητας. t Αυτό που μου αρέσει στον Χραϊμπί:

δεν αναρωτιόταν σε ποιο είδος ανήκαν τα γραπτά του. Αστυνομικά έγραφε όπως οι καλύτεροι του είδους, εναλλάσσοντας πλοκή και κοινωνική παρατήρηση: «Οι Σαουδάραβες είναι πραγματικοί Άραβες, όχι σαν και μας που το ισλαμικό μας

χρώμα φεύγει στο πρώτο πλύσιμο». Ή: «Ο νόμος είναι μια στοίβα χαρτιά για να τυλίγεις τις σαρδέλες». Κι όλα αυτά, χωρίς να χάνει απ’ τα μάτια του την πλοκή. «Ο άνθρωπος που ερχόταν από το παρελθόν» είναι –λυπάμαι που χαλάω το who’s done it– ο Οσάμα Μπιν Λάντεν. Αυτός είναι ο νεκρός στο βάθος του πηγαδιού, στο τέλος του βιβλίου. Ο Χραϊμπί κάνει ό,τι έκανε και ο Ταραντίνο στην τελευταία του ταινία, σκοτώνοντας τον Χίτλερ: εξοντώνει παραδειγματικά τους κακούς. Ύστερα ο Αλί, ο πανέξυπνος μισάνθρωπος ντετέκτιβ του, ταξιδεύει στην Ελβετία –«ούτε μύγα στον ορίζοντα ούτε σταχτοδοχείο ούτε η παραμικρή αντήχηση του εξωτερικού κόσμου»–, για να βάλει στο χέρι τον λογαριασμό του δολοφονημένου τρομοκράτη. Ως το τέλος λέει για το Μαρόκο: «μετριοπαθής, ειρηνική χώρα».

Η Ταγγέρη έχασε στα μάτια μου τη μετριοπάθειά της όταν ένας έμπορος χαλιών μ’ ανέβασε σε μια πλαστική καρέκλα, στην ταράτσα του μαγαζιού του, για να μου δείξει το τοπίο που ατένιζε ο Πολ Μπόουλς όταν έγραφε. Μια φωτεινή ανορθογραφία με οικοδομές, κότες, πιθάρια, μιναρέδες και το λιμάνι στο βάθος. Στην επιστροφή ξανά-

νοιξα το «Τσάι στη Σαχάρα» (μτφρ. Λ. Θεοδωρακόπουλος, εκδ. Απόπειρα) κυρίως από μετα-ταξιδιωτική περιέργεια. Το είχα ξαναπιάσει νεότερη, το είχα αφήσει – τώρα το τέλειωσα με μια ανάσα. Πρέπει να σαρανταρίσεις για να πιάσεις στα χέρια σου μερικά βιβλία, τελικά. Το «Τσάι» είναι μια μοναδική μεταφορά γύρω από την απόγνωση της μέσης ηλικίας, η ιδανική περιγραφή του αισθήματος κακοτυχίας που καταντά «εχθρική συνείδηση» και της απομόνωσης που νιώθεις όταν ταξιδεύεις για να ξεχάσεις – «η μητέρα πατρίδα έμοιαζε φοβερά απόμακρη σ’ αυτό το δωμάτιο». t Ο Μπόουλς περιγράφει τον «κορεσμό

του χρόνου» και τις σκέψεις του ετοιμοθάνατου Πορτ («τόσο μόνος, που δεν μπορώ καν να θυμηθώ πώς είναι να μην είσαι μόνος»). Όμως, δεν παύει να γράφει για το Μαρόκο – για τις ροδιές, το φως, τις μύγες, τη μυρωδιά του χασίς και των καυσόξυλων. Το μυθιστόρημα διαβάζεται ως ταξιδιωτικό, δραματικό ρομάντζο ή δοκίμιο. Όπως όλα τα αριστουργήματα, δείχνει ότι οι τόποι είναι αλληγορίες κι ότι η έρημος καραδοκεί ακόμα και –ή μάλλον κυρίως– στις μητροπόλεις. Ίσως πάλι αυτές είναι οι σκέψεις μιας αστής, που μετάνιωσε για τα ρεβεγιόν και τα ξενύχτια κι ανυπομονεί να ξεφορτωθεί τη μελαγχολία της γιορτινής αποχαύνωσης για να ξεκινήσει σωστά η χρονιά.

1/21/10 2:28 PM

///////////////////////////////////////////////////////////////////// bookpress43

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

Μια ενδιάμεση στάση

Μισή ντουζίνα κράτη θα μπορούσαν να «διεκδικήσουν» τον Μπρούνο Σουλτς. Μήπως όμως εκείνος ανήκει στον νεκρό Κάφκα;

συγγραφέας Μπρούνο Σουλτς γεννήθηκε το 1892 στο Ντρόχομπιτς της Αυστροουγγαρίας. Ήταν αφομοιωμένος Εβραίος και έγραψε στα πολωνικά. Σήμερα το Ντρόχομπιτς ανήκει στην Ουκρανία, το σπίτι του Σουλτς είναι κρατικό μουσείο, τα βιβλία του τοποθετούνται στον πολωνικό κανόνα, ενώ το ισραηλινό μουσείο Γιαντ Βασέμ κυριολεκτικά έκλεψε από την Ουκρανία κάποια ζωγραφικά έργα του Σουλτς και τα μετέφερε στην Ιερουσαλήμ, δημιουργώντας διεθνές σκάνδαλο1. Ποιος έχει ισχυρότερο δικαίωμα να διεκδικήσει τον Μπρούνο Σουλτς; Το τελευταίο κεφάλαιο στο βιβλίο του «Σανατόριο στον αστερισμό της κλεψύδρας» (1935) έχει τίτλο «Η τελευταία έξοδος του πατέρα» και αποτελεί φόρο τιμής στον Φραντς Κάφκα. Στο τέλος του μυθιστορήματος, ο Πατέρας μεταμορφώνεται σε ένα τεράστιο καβούρι, το οποίο η Μητέρα μαγειρεύει. Ο Πατέρας μένει αφάγωτος στην πιατέλα κάμποσες μέρες. Ένα πρωί εξαφανίζεται μυστηριωδώς, αφήνοντας πίσω του μια δαγκάνα. Τα δύο βιβλία που πρόλαβε να γράψει ο Σουλτς, προτού δολοφονηθεί το 1942 από έναν αξιωματικό των Ες Ες, βρίθουν νύξεων στα έργα του Τσέχου συγγραφέα, το ύφος και η θεματολογία τους συγγενεύουν σχεδόν αδελφικά με το καφκικό σύμπαν, ενώ ο Σουλτς ήταν ο πρώτος μεταφραστής της «Μεταμόρφωσης» στα πολωνικά. Μήπως είναι πιο αληθινό ότι ο Σουλτς ανήκει –περισσότερο από όλους– στον νεκρό Κάφκα; Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε το 1883 στην Πράγα, την τσέχικη πρωτεύουσα της Βοημίας, που τότε βρισκόταν στην επικράτεια των Αψβούργων. Ανήκε σε εβραϊκή οικογένεια και κατά καιρούς έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον για το σιωνιστικό κίνημα. Έγραφε στα γερμανικά και η «Μεταμόρφωση», το μόνο ολοκληρωμένο έργο που εξέδωσε, εκδόθηκε στη Λειψία. Τα έργα του κυκλοφόρησαν –ως γνωστόν– μετά θάνατον, επιμελημένα από τον Μαξ Μπροντ. Τον Ιούλιο του 2008 ήρθαν στο φως τα ανέκδοτα σημειωματάρια του Κάφκα, τα οποία έκρυβε στο διαμέρισμά της στο Τελ Αβίβ η Αν Χόφε, ερωμένη και γραμματέας του Μαξ Μπροντ2. Τα εν λόγω χειρόγραφα αποτελούν περιουσία του ισραηλινού κράτους. Τα

42_43_amada_leukoma.indd 43

αναγνωρισμένα κατάλοιπα του Κάφκα είχαν δωριστεί από τον Μπροντ στην Bodleian Library της Οξφόρδης, ήδη από το 1961. Σε ποιον ανήκει η κληρονομιά του Κάφκα; Η «Μεταμόρφωση» ξεκινά με τη διάσημη πρόταση: «Ξυπνώντας ένα πρωί από ανήσυχο ύπνο, ο Γκρέγκορ Σάμσα ανακάλυψε ότι είχε μεταμορφωθεί σε ένα τερατώ-

οικογενειακό λεύκωμα xαρησ bλαβιανοσ xρηστοσ χρυσοπουλοσ

δες έντομο». Οι σχολιαστές διαφωνούν ως προς τη μετάφραση της λέξης «ungeziefer», που στα γερμανικά σημαίνει έντομο, μαμούνι, παράσιτο... κ.λπ. Ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ επέμενε (όντας διάσημος εντομολόγος) ότι το μυθιστόρημα

αφορά ένα σκαθάρι, και μάλιστα το προσωπικό του αντίτυπο φέρει δίπλα στη συγκεκριμένη λέξη τη σημείωση: «λίγο μεγαλύτερο από τρία πόδια». Ο Ναμπόκοφ γεννήθηκε το 1899 σε αριστοκρατική τρίγλωσση οικογένεια της Πετρούπολης και διδάχτηκε γραφή και ανάγνωση στα αγγλικά, προτού ακόμα μάθει τη ρωσική γλώσσα. Η οικογένειά του εγκατέλειψε νωρίς τη Ρωσία, ενώ ο Ναμπόκοφ σπούδασε στην Αγγλία και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ. Έγραψε στα αγγλικά (μεταφράζοντας ο ίδιος τα ρωσικά του χειρόγραφα) και λογίζεται (μαζί με τον Κόνραντ) χαρακτηριστικό παράδειγμα διεθνικού συγγραφέα. Ο Τζόζεφ Κόνραντ ήταν πολωνικής καταγωγής, το πραγματικό του όνομα ήταν Γιόζεφ Κορζενιόφσκι, και γεννήθηκε το 1857

στο Μπερντιτσόφ, το σπουδαιότερο –τότε– τραπεζικό κέντρο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, που σήμερα ανήκει στην Ουκρανία. Ο Κόνραντ έμαθε αγγλικά σε ηλικία 20 ετών και αποφάσισε ότι έκτοτε θα έγραφε αποκλειστικά στην αγγλική. Σήμερα θεωρείται από τους αναμορφωτές του αγγλόφωνου μυθιστορήματος. Ο Κόνραντ ήταν από τους αγαπημένους συγγραφείς του Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Η διαδρομή συνεχίζεται, ωσότου καταλήξει εδώ... ή, μάλλον, πρόκειται απλώς για μια στάση. 1. Η Αφομοίωση (Jewish Assimilation) είναι μια χειραφετική κίνηση που ξεκινά από τις εβραϊκές κοινότητες της Κεντρικής Ευρώπης και συνδέεται με τον Εβραϊκό Διαφωτισμό (Haskala). 2. Βλ. Χρήστος Χρυσόπουλος, «Φανταστικό Μουσείο», Καστανιώτης 2006, σελ. 68. http://www.haaretz.com/hasen/spages/999621.html

Ο Μπρούνο Σουλτς σε δικό του σκίτσο.

1/21/10 2:29 PM

44bookpress

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

πασατεμπο

+λεΞο 1

του στ. δαγδελενη

10 11 12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

6 5 4 3 2 1

10 11 12

Για τους μικρούς Ιχθύς (μαριδάκι, αθερίνα κ.ά.) προβλέπεται περίοδος εξαιρετικής υγείας και υψηλής ζωτικότητας. Οι μεγαλύτεροι (καρχαρίας, ξιφίας κ.ά.) θα πρέπει να απαλλαγούν από τα περιττά κιλά, διότι τα καρδιοαγγειακά νοσήματα ελλοχεύουν.

ιχθυες (19 Φεβρ.-20 Μαρτ.)

Υδροχόος είστε, είπαμε, όχι οινοχόος, να κουβαλάτε φισκαρισμένες νταμιτζάνες και να μπεκροπίνετε νυχθημερόν σαν τον Ορέστη Μακρή. Ό,τι και να γράψω για το ζώδιό σας, θα το δείτε θαμπό και διπλό, οπότε θεωρώ μάταιη κάθε προσπάθεια.

Α Κ Σ Ο Ν Σ Ι Κ Η Τ Α Σ

υδροχοος (20 Ιαν.-18 Φεβρ.)

Καιρού θέλοντος και αιγός επιτρεπούσης, όλα θα πάνε καλά, αν αποφύγετε τις απίστευτες γκάφες στις οποίες υποπίπτετε καθ’ έξιν το τελευταίο διάστημα.

44_zodia.indd 44

αιγοκερως (22 Δεκ.-19 Ιαν.)

antiι-α ζώδ

Όταν θέλεις κάτι πάρα πολύ, το σύμπαν συνωμοτεί για να σου τη σπάσει. Περιορίστε την απίστευτη απαιτητικότητα με την οποία διεκδικείτε ό,τι σας κατέβει, και τα άστρα δεν θα μείνουν ασυγκίνητα.

Σ Ω

Μη μαίνεστε εν υαλοπωλείω. Η πεποίθησή σας ότι όλοι σάς υπονοπαρθενος μεύουν, επειενησ (23 Αυγ.-22 Σεπτ.) δή ζηλεύουν ν υ ο σκ Παρά το ασήμαντο την ομορφιά, νικο την ευφυΐα και τα μέγεθός του, ο ανάδροπλούτη σας, θα είχε μος πλανητίσκος Ερωτικάποια βάση μόνο εάν δεύς επηρεάζει τα μαγνητικά πεδία του ζωδίου σας, οδηγώντας διαθέτατε όντως κάποιο από σας σε αχαλίνωτες ερωτικές φατα προαναφερθέντα προσόντα. ντασιώσεις, από τις οποίες πρέπει διδυμοι (21 Μαΐου-22 Ιουν.) να απεγκλωβιστείτε επειγόντως, Οι ευκαιρίες που θα σας δοθούν υλοποιώντας τις στην πράξη. δεν είναι λίγες, αλλά ως συνήθως θα τις αφήσετε αναξιοποίητες. Το ζυγος (23 Σεπτ.-23 Οκτ.) σύνδρομο της λευκής σελίδας που Σταματήστε να διαψεύδετε το ταλαιπωρεί τους συγγραφείς του όνομα του ζωδίου σας και ζυγίστε ζωδίου μπορεί να αντιμετωπιστεί προσεκτικά τα δεδομένα. Ούτως ή δραστικά με την αγορά και τη χρή- άλλως, δεν υπάρχει πραγματικός ση έγχρωμου χαρτιού. λόγος να ανησυχείτε – ήδη έχετε προσεγγίσει τον πάτο. Τα πράγκαρκινος (22 Ιουν.-22 Ιουλ.) ματα μόνο καλύτερα μπορούν να Οι επαγγελματικές και εν γένει οι- πάνε στη συνέχεια. κονομικές σας υποθέσεις θα πάνε περίφημα, ενώ στα ερωτικά σας ςκορπιος (24 Οκτ.-21 Νοεμβρ.) αναμένονται αξέχαστες εξελίξεις. Τα 6,2 διαστημικά Ρίχτερ που τα-

τοξοτης (22 Νοεμβρ.-21 Δεκ.)

Π Α Π Ι Σ Σ Α

Οι στροβιλισμοί διαστημικών πετρωμάτων γύρω από τον όγδοο οίκο σας αναστατώνουν τον ψυχικό σας κόσμο και σας οδηγούν σε ανώριμες εκτιμήσεις και αποφάσεις, οι οποίες –όλως παραδόξως– θα δικαιωθούν στο σύνολό τους.

M Π Σ Τ Α Ι Ο Ρ Γ Α Ν Α Ι Η Τ Α Ι M Ο Σ Α Σ Ο Κ Σ Α M Η Ν Α Ν Ι Τ Η Ο Ν Σ Ι Ο Σ

λεων (23 Ιουλ.-22 Αυγ.)

ρακούνησαν τα θεμέλια του έκτου οίκου σας ευθύνονται για την αστάθεια και τις σκοτοδίνες που σας ταλαιπωρούν εσχάτως. Μη χαλαρώνετε – αγνοούμε ακόμη αν πρόκειται για τον κύριο σεισμό ή για απλή προσεισμική δόνηση.

Ε Σ Ι Λ Ε Υ Ο Ο Π Λ Τ Ο Ε Λ Λ Σ Ε M Ε Κ Η Ν Α Σ Ω M Σ Υ Λ Η

ταυρος (20 Απρ.-

20 Μαΐου)

Μη φοβάστε τις εκπλήξεις, θα είναι όλες ευχάριστες. (Καρκίνος είμαι, οπότε έχω το δικαίωμα να αβαντάρω κάπου κάπου το ζώδιό μου, εντάξει;)

M A Τ Τ Ε Ε Ρ Ν Ε Α Ν Τ Ρ Ι Λ Ο Σ Ε M Α Π Ο

Εντάξει, ταυτίζεστε απολύτως με το ζώδιό σας, αλλά δεν υπάρχει λόγος να βελάζετε. Μην ξεχνάτε ότι γύρω σας κυκλοφορούν λύκοι και τσακάλια. Τα παμπάλαια υδραυλικά του πέμπτου οίκου σας καταστράφηκαν, οπότε ο επόμενος μήνας προβλέπεται απολύτως άνυδρος.

1. «Η… », μυθιστόρημα του Δημήτρη Μητσοτάκη. 2. Υπονοεί και τα ευρύχωρα (αντ.). – Συναποτελούν μια κατηγορία συμφώνων. – Αρχικά ανωτάτης σχολής. 3. Λατίνος ποιητής του 2ου π.Χ. αιώνα από την Καρχηδόνα. – Αρχικά αθλητικά. 4. Κλίμακα κατάταξης σκακιστών. – Ηρωίδα του Τόμας Χάρντι που στην οθόνη ενσαρκώθηκε από την Ναστάζια Κίνσκι. – Έργο του η «Πανούκλα». 5. Μια πρόθεση – Η ποιητική του συλλογή «Σπασμένα μάρμαρα» πρωτοκυκλοφόρησε το 1918. 6. Από το όνομα του συγγραφέα που έγραψε το «Ταξίδι στο τέλος της νύχτας» (αντ.). – Κάνει τα πολλά ένα. 7. «Ο χαμένος …», μυθιστόρημα του Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι. – Μια από τις Νηρηίδες (αντ.). 8. Ελαιοπαραγωγικό κέντρο της Λέσβου. – Φίρμα κρασιών. 9. Λέγεται για την οποιαδήποτε. – Έργο αυτού του φιλοσόφου τα «Θεμέλια της μεταφυσικής των ηθών». 10. Το προϊόν συγγραφικού μόχθου. – «… 68», βιβλίο του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη. 11. Όρος της τράπουλας. – Έμμετρο αφήγημα του Τζιανμπατίστα Κάστι που αποτέλεσε πολύτιμη πηγή για τον Εμμανουήλ Ροΐδη. 12. Χωνιάτης, Βυζαντινός εκκλησιαστικός συγγραφέας. – Το έργο του «Το επάγγελμα της κυρίας Γουόρεν» παίζεται αυτή την εποχή στην Αθήνα.

Ο Ν Ο Κ Α Τ Ο Ι Κ Ι Α

kριoς (21 Μαρτ.-19 Απρ.)

ΚΑΘΕΤΑ

1. Έργο αυτού του συγγραφέα μας το θεατρικό «Λύκε, λύκε». – Το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1938. 2. «… Παλαιολόγος», βραβευμένο μυθιστόρημα του Γιώργου Λεονάρδου (δύο λέξεις). 3. «Σαν το λίγο το …», έργο του Σωτήρη Δημητρίου. – Έργο του Αριστοτέλη. 4. Έγραψε το μυθιστόρημα «Σέργιος Πανίν». – Τοπικό επίρρημα. – Σε σχέση με άλλη χαρακτηρίζεται κάποια (αντ.). 5. Πολλά έγραψε ο Πάουντ. – Αγγλόφωνο περιοδικό παγκόσμιας εμβέλειας. 6. Το μικρό όνομα του ποιητή που έγραψε της «Ζωής τα ρόδα». – Βρέχονται από δύο ωκεανούς (αντ.). 7. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. – Και το αλλεργικό αναφέρεται. – Πόλη του Βελγίου. 8. Πρώτο συνθετικό πολλών λέξεων. – Πρόθεση. – … Αλντισάι, η συγγραφέας του μυθιστορήματος «Κρήτη μου». 9.«Η φιλοσοφία στη …», έργο του Θεοδόση Πελεγρίνη. – Έργο του Ζολά. 10. Βυζαντινή νότα. – Έργο αυτού του συγγραφέα μας το μυθιστόρημα «Λάλον ύδωρ». 11. Συνθετικό φαγητού. – Άντριου… Γκριρ, ο συγγραφέας των «Εξομολογήσεων του Μαξ Τίβολι». – Τρία όμοια. 12. Συγγραφέας του 1ου αιώνα που έγραψε και το «Περί μαγείας». – Θεατρικό εμπνευσμένο από τη «Βιβλιοθήκη της Βαβέλ» του Μπόρχες, που ανέβηκε στο Παλλάς.

Υδροχόος, όχι οινοχόος!

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ

1/21/10 2:30 PM

bookpress 45

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010 book clubbing

News

AΤΖΕΝΤΑ Τρίτη, 26/01

Παρουσίαση του βιβλίου «Από το Τόκιο στο Χαρτούμ» (Κέδρος) του Γιώργου Βέη. Στις 20.00, στη Στοά του Βιβλίου, Πεσμαζόγλου 5.

Nέα, έΙΔηΣαρΙα, γέγΟνΟΤα ΚαΙ ψΙθυρΟΙ

Τετάρτη, 27/01

Περσιμάνια

Η ταινία με ήρωα τον απόγονο των ολύμπιων θεών Πέρσι Τσάκσον, από το ομότιτλο βιβλίο «Η κλοπή της αστραπής», κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στις 11 Φεβρουαρίου. Ωστόσο, στην Αθήνα θα παρευρεθούν, για ένα event στην Ακρόπολη, οι πρωταγωνιστές της ταινίας Ούμα Θέρμαν και Πιρς Μπρόσναν, μαζί με 19 ακόμη μέλη του καστ. Η συνέντευξη Τύπου θα λάβει χώρα στο εστιατόριο Διόνυσος, στις 29 Ιανουαρίου, κι όπως είναι επόμενο θα γεμίσει ο τόπος κανάλια απ’ όλo τον κόσμο.

Ένας αιώνας αναγνωστικά

Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης με τη συνεργασία της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (Ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη) οργανώνει έκθεση για ένα θέμα που βρίσκεται πάντα στο προσκήνιο της ελληνικής επικαιρότητας: το σχολικό βιβλίο. Στο Μέγαρο Εϋνάρδου, δίπλα στο Εθνικό Θέατρο. Πληροφορίες: 210 3234267, 210 5223 101 (ώρες λειτουργίας έκθεσης).

«Καλό ταξίδι», Κώστα Βουκελάτε…

Η είδηση του χαμού του Κώστα Βουκελάτου τα χαράματα της Πρωτοχρονιάς γέμισε θλίψη τον εκδοτικό κόσμο. Ο ιδρυτής των στατιστικών βιβλίου στην Ελλάδα,

44_zodia.indd 45

ο εκδότης του περιοδικού «Ιχνευτής», έφυγε από τη ζωή στα 63 του χρόνια. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν η ελληνική αγορά του βιβλίου ήταν μη καταγεγραμμένη, ο Κώστας Βουκελάτος με πρωτοφανή οργάνωση και προσωπική του αφοσίωση κατόρθωσε να κυκλοφορήσει το πρώτο τεύχος του «Ιχνευτή». Σε δύο μόλις χρόνια μετά είχε ήδη διαμορφώσει τα βασικά χαρακτηριστικά του, ως το μοναδικό βιβλιογραφικό «εργαλείο». Σύντομα, όμως, το περιοδικό εξελίχθηκε σε πυλώνα βιβλιογραφικής υποδομής με έκδοση των τευχών επί 25 χρόνια.

Athens Poetry Slam Ι

Το Poetry Slam είναι ένας διαγωνισμός ποίησης. Οι συμμετέχοντες απαγγέλλουν δραματοποιημένη πρωτότυπη δουλειά τους. Η παράσταση διαρκεί 3 λεπτά και λαμβάνει χώρα ενώπιον 3μελούς κριτικής επιτροπής και του κοινού. Το πρώτο κύμα του Athens Poetry Slam έγινε στα Εξάρχεια στις αρχές Νοεμβρίου 2009. Το δεύτερο κύμα θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2010 στα Κανάρια, Πλαταιών και Κεραμεικού, στον Κεραμεικό. Tην Τρίτη 2 Φεβρουαρίου στο βιβλιοπωλείο του Πατάκη, Ακαδημίας 65, και την Τετάρτη 3 Φεβρουαρίου στο Bacaro, Σοφοκλέους 1. Στις 8 μ.μ.. Πληροφορίες 6944216639, 6976-111645, 6947813622.

Athens Poetry Slam ΙI

Την Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου στις 8 μ.μ. στο Dasein Café στα Εξάρχεια: Ο πιο διάσημος Γερμανός slam poet Bas Böttcher δίνει μια ξεχωριστή ποιητική performance και υπόσχεται μια άλλη αισθητική εμπειρία. Είσοδος 8€ (στην τιμή περιλαμβάνεται ένα ποτήρι κρασί, μπίρα, αναψυκτι-

κό ή ρόφημα). Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. Προπώληση εισιτηρίων από 6/2/2010.

Παρουσίαση του μυθιστορήματος «Σκότωσε ό,τι αγαπάς» (Καστανιώτης) του Αλέξη Σταμάτη. Θα μιλήσουν οι Λευτέρης Καλοσπύρος και Κυριάκος Πιερρακάκης. Διαβάζει η Δανάη Παπουτσή. Στις 19.00, στο καφέ του Βιβλιοπωλείου Ιανός, Σταδίου 24.

Πέμπτη, 28/01

Ο Μικρός Πρίγκιπας πάει Πλανητάριο

Αυτή τη φορά το εκπληκτικό ταξίδι ξετυλίγεται στο Θόλο του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου. Πρόκειται για μια νέα ψηφιακή παράσταση παραγωγή της Μεγάλης Ιαπωνικής Εταιρίας GOTO, που θα ξεκινήσει να προβάλλεται από τις 3 Φεβρουαρίου 2010. Στο ρόλο της αλεπούς, η Ξένια Καλογεροπούλου, στο ρόλο του πιλότου ο Σπύρος Παπαδόπουλος.

Iστορίες Μπονζάι

Δύο τεύχη αφιερωμένα στο υπερμικρό διήγημα ετοιμάζει το περιοδικό «Πλανόδιον». Το υπερμικρό διήγημα, μια σύντομη πεζογραφική φόρμα που τα βασικά της ειδοποιητικά χαρακτηριστικά είναι η πλοκή και ο μικρός αριθμός λέξεων, εγκαινιάστηκε το 1992 από την ανθολογία των Τζέημς Τόμας, Ντένις Τόμας και Τομ Χαζούκα με τίτλο «Flash Fiction». Στο δεύτερο τεύχος μπορείτε να συμμετάσχετε κι εσείς, στέλνοντας μέχρι τρία διηγήματα με πλοκή έως 750 λέξεις το καθένα στη διεύθυνση planodion@otenet.gr.

● Παρουσίαση του μυθιστορήματος της Ρέας Γαλανάκη «Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα» (Καστανιώτης). Στις 19.00, στη FNAC στο Μοναστηράκι, Μητροπόλεως 80 και Αιόλου. ● Παρουσίαση του βιβλίου «Ο χρόνος πάλι» (Πατάκης) της Σώτης Τριανταφύλλου. Στις 19.00, στο βιβλιοπωλείο «Ευριπίδης στη Στοά», Ανδρέα Παπανδρέου 11, Χαλάνδρι.

Παρασκευή, 29/01

Στο πλαίσιο της πλατφόρμας «Poetry Now» ο Γιώργος Βέλτσος διαβάζει ποιήματά του και συνομιλεί με το κοινό. Στις 20.00, στο καφέ Dasein, Σολωμού 12, Εξάρχεια.

Σάββατο, 6/02

Γνωρίσετε από κοντά τη συγγραφέα Λήδα Παναγιωτοπούλου και ζωγραφίσετε μαζί με τον ζωγράφο Νίκο Οικονομίδη τους ήρωες του παραμυθιού «Ο Βατραχούλης, η Σαμιαμίδω και η μπλε γωνία» (Αρμός). Στις 12.00, στο βιβλιοπωλείο «Ευριπίδης στη Στοά», Ανδρέα Παπανδρέου 11, Χαλάνδρι.

Δευτέρα, 8/02

Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Μάνου Κοντολέων «Πολύτιμα δώρα» (Πατάκης), μια βραδιά αφιερωμένη στην 30χρονη παρουσία του συγγραφέα στον χώρο των γραμμάτων. Στις 19.30, στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρά-

του, 2ας Μεραρχίας 36 & Ακτής Μουτσοπούλου.

Τρίτη, 9/02

● Πέντε γενιές ποιητών συνομιλούν. Οργάνωση: Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και περιοδικά (δε)κατα και Poetix. Από 17.30-21.30, στη Στοά του Βιβλίου, Πεσμαζόγλου 5. ● Παρουσίαση του μυθιστορήματος «Πατρίδα από βαμβάκι» (Κέδρος) της Έλενας Χουζούρη. Θα μιλήσουν οι Βενετία Αποστολίδου, Γιώργος Σκαμπαρδώνης. Στις 20.00, στον Ιανό, Αριστοτέλους 7, Θεσσαλονίκη.

Πέμπτη, 11/02

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, οι εκδόσεις Μελάνι και η Ελληνοαμερικανική Ένωση προσκαλούν στην παρουσίαση του ποιητικού βιβλίου του Ιωσήφ Βεντούρα «Κυκλώνιο». Θα μιλήσουν οι Νάνος Βαλαωρίτης, Γιώργος Κόκκινος, Κώστας Κουτσουρέλης, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου. Στις 20.00, στην Ελληνοαμερικανική Ένωση, Μασσαλίας.

Σάββατο, 20/02

Παρουσίαση των βιβλίων της Ρένας Ρώσση-Ζρη «Η Ντανιέλα λέει όχι», «Το ψαράκι που φορούσε γυαλιά», «Ένα αδέσποτο σκυλάκι», όλα από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Στις 12.00, στο βιβλιοπωλείο «Ευριπίδης στη Στοά», Ανδρέα Παπανδρέου 11, Χαλάνδρι.

Πέμπτη, 4/03

Η συγγραφέας Νόελ Μπάξερ παρουσιάζει το βιβλίο της «Τη νύχτα που γύρισε ο χρόνος» (Ψυχογιός). Στις 19.00, στο βιβλιοπωλείο «Ευριπίδης στη Στοά»,

1/21/10 2:31 PM

46bookpress

iανουαριοσ-φεβρουαριοσ2010

τελευταια γραφη

pillow book(s) σωτη τριανταφυλλου

Πεινάω, σου λέω Τα προκαταρκτικά

Πεινάω. Πεινάς. Πεινά. Πεινάμε. Πεινάτε. Πεινούνε.

Και τώρα, δράση 90''

Αν προσπαθήσει κανείς να ορίσει την πείνα ως ερμηνεία για την καταφυγή του ανθρώπου στην τροφή, και μάλιστα στην υπερβολικά πολλή τροφή, είναι σαν να προσπαθεί να ορίσει τη λειτουργία της όρασης σε σχέση με το φως: βλέπουμε εμείς το φως ή μήπως μας βλέπει εκείνο; Το βλέπουμε επειδή υπάρχει ή το βλέπουμε μόνο και μόνο επειδή μπορούμε να το δούμε; Με λίγα λόγια: Η πείνα μας είναι ένα φυσικό φαινόμενο; Ή μήπως τη διαλέγουμε; Ή μήπως μας διαλέγει; Η επιστήμη, προσπαθώντας να απαντήσει σε αυτό το τρισυπόστατο ερώτημα, συνεχίζει μέχρι σήμερα να αυτοσχεδιάζει με την περιέργεια νηπίου. Για παράδειγμα, πριν από κάμποσα χρόνια θεωρήθηκε ότι η πείνα προκαλείται από τις συσπάσεις του στομαχιού. Στη συνέχεια, όμως, διαπιστώθηκε, με τρόπο που ίσως θα είχε συγγραφικό ενδιαφέρον να περιγραφεί, πως η γαστρεκτομή και η διατομή του πνευμονογαστρικού νεύρου –επεμβάσεις που καταστέλλουν τις συσπάσεις– δεν καταστέλλουν τελικά και το αίσθημα της πείνας. Άρα, κάτι πιο περίπλοκο θα πρέπει να συμβαίνει. Στη συνέχεια, οι έρευνες ανέβηκαν από το στομάχι στον εγκέφαλο. Αποκαλύφθηκε ότι εκεί εδράζονται κάποια νευρικά ρυθμιστικά κέντρα. Αυτά είναι οι έσω κοιλιακοί πυρήνες του υποθαλάμου, κοντά στην τρίτη κοιλία, οι οποίοι αποτελούν το κέντρο του κορεσμού, ενώ οι πυρήνες του, που βρίσκονται πλαγιότερα, αποτελούν το κέντρο της πείνας. Πρόσφατα, διατυπώθηκε μια συναρπαστική προσέγγιση, που συν-

46_last.indd 46

δυάζει το στομάχι με τον εγκέφαλο. τονίνης στον εγκέφαλό μας, ίσως Πρόκειται για τον «εγκέφαλο της είναι καλό να τηγανίζουμε πού κοιλιάς». Έχει διαπιστωθεί ότι η και πού κάνα καλαμαράκι. Έχουν κοιλιά χρησιμοποιεί τους ίδιους δοθεί κι άλλες ερμηνείες για τον νευροδιαβιβαστές με τον εγκέ- μηχανισμό της πείνας. Για παράφαλο, δηλαδή το εντερικό και το δειγμα, η «γλυκοστατική» θεωρία κεντρικό νευρικό σύστημα χρησι- υποστηρίζει πως η πείνα οφείλεται μοποιούν τον ίδιο εξοπλισμό για σε πτώση του επιπέδου του σακνα «τρέξουν» δύο διαφορετικά χάρου στο αίμα, δηλαδή σε υποπρογράμματα. Έτσι, πολλές από γλυκαιμία. Έπειτα, εξετάστηκαν τις δυσλειτουργίες του γαστρεντε- και άλλοι μεταβολικοί παράγοντες, ρικού συστήματος προκαλούνται όπως το επίπεδο των αμινοξέων από αλλαγές στο κεντρικό νευρικό στο αίμα. Στη συνέχεια, μπήκαν σύστημα. Για παράδειγμα, το άγ- στο παιχνίδι των ερμηνειών και χος διεγείρει υπερβολικά τα νεύρα οι θερμορυθμιστικοί μηχανισμοί στον οισοφάγο και προκαλεί ένα του σώματος, που εξηγούν την εμαίσθημα ασφυξίας ή, σε άλλες πε- φάνιση κορεσμού όταν υπάρχει ριπτώσεις, διάρροια. Ο «εγκέφαλος κίνδυνος υπερθερμίας, αλλά δεν της κοιλιάς», δηλαδή το εντερικό εξηγούν την εμφάνιση της πείνας. νευρικό σύστημα, βρίσκεται στον Οπότε; Οπότε, αντί να ψάχνουμε ιστό που καλύπτει τα τοιχώματα μονάχα μέσα στον άνθρωπο για του οισοφάγου, του στομάχου, του να βρούμε την ερμηνεία, ας αρχίλεπτού και του παχέος εντέρου. Η σουμε να την ψάχνουμε και μέσα Φύση, εκτός από μητέρα μας, είναι στις τροφές του. Μήπως πεινάμε και σοφή. Αντί να βάλει 100 δισε- και επειδή μερικές τροφές επιθυκατομμύρια νευρικά κύτταρα κά- μούν να φαγωθούν, οπότε και κιπου στον εγκέφαλο ή στον νωτιαίο νητοποιούν τους καμυελό, τα οποία θα στέλνουν στη τάλληλους μησυνέχεια μηνύματα στη γαστρε- χανισμούς ντερική οδό για να συντελεστεί η απέναντί πέψη, προνόησε και εγκατέστησε μας; Τέλος το εγκεφαλικό νευρωνικό δίκτυο ακριβώς δίπλα στα συστήματα που πρέπει να ελέγξει, δηλαδή στην κοιλιά. σακησ σερεφασ Συμπέρασμα: η κοιλιά έχει νοημοσύνη. Η κοιλιά είναι σοφή. Η χρόνου. κοιλιά μας ξέρει περισσότερα από εμάς. Η πείνα δεν είναι μια ποτα- Αμέσως πή και φτηνιάρικη λειτουργία του μετά σώματος, αλλά ένας σοφός ψιθυ- «Το λιοντάρι δεν τρώει ρισμός που, αν τον υπακούσουμε τα αποφάγια του σκύλου, ακόμα με σωφροσύνη, θα γίνουμε ευτυ- κι αν πεθάνει από την πείνα στη χισμένοι, αφού το 95% της σερο- φωλιά του. Αφήστε το σώμα σας τονίνης του οργανισμού βρίσκεται να υποφέρει από την πείνα. Μη στην κοιλιά. Οπότε, αντί να κατα- ζητάτε εύνοια από τον ανάξιο». πίνουμε αντικαταθλιπτικά για να Σααντί, Πέρσης ποιητής. Καλά δεν ανεβάσουμε τα επίπεδα της σερο- τα λέει;

90 δευτερόλεπτα

ξαιτίας μιας μετακόμισης –κολοσσιαίας απ’ ό,τι αποδείχτηκε–, το κομοδίνο μου κινδυνεύει να καταργηθεί: κυριολεκτικά κοιμάμαι με τα βιβλία στο μαξιλάρι. Δυο τρία αμερικανικά mass market (πόσο διαφέρουν τα «λαϊκά» αμερικανικά μυθιστορήματα από τα αντίστοιχα ελληνικά ή, μάλλον, πόσο καταχρηστική είναι η αντιστοιχία...), το «Παν» του Κνουτ Χάμσουν, καθώς κι ένα θεατρικό έργο του Ίψεν –«Παραμονή του Αη-Γιαννιού»–, επειδή τελευταία βάλθηκα να ασχολούμαι με το πώς περιγράφεται το καλοκαίρι στη σκανδιναβική λογοτεχνία: το σαιξπηρικό όνειρο του μεσοκαλόκαιρου διαποτίζει όλον τον ευρωπαϊκό βορρά· ο άνθρωπος θυμάται την καταγωγή του μέσα στη φύση που γιορτάζει· όλα είναι εφήμερα και φωταγωγημένα. Αρχίζω να πελαγοδρομώ, το ξέρω: πάνω στον σωρό με τα βιβλία, οι αναμνήσεις του Αντώνη Τουρκογιώργη από τους Socrates: τίτλος «Το συγκρότημα», εκδότης ο Ιανός. Pillow book. Το βιβλίο, όπως το συγκρότημα, ίσως δεν θυμίσει τίποτα στον σημερινό εικοσάρη ή τριαντάρη: αλλά ετούτη την εποχή τη μοιραζόμαστε όλοι· δεν «ανήκει» σε μια γενιά, κι άλλωστε η έννοια της γενιάς πρέπει επιτέλους να καταργηθεί. Δεν εξηγεί τίποτα, σε τίποτα δεν απαντάει. Το βιβλίο είναι το χρονικό μιας μεγάλης, ελληνικής ροκ μπάντας, καθώς και της δεκαετίας του ’70, όταν πήγαινα στο λύκειο το πρωί, στο φροντιστήριο το απόγευμα, στο «Τσιν Τσιν» στην οδό Ζωοδόχου Πηγής το βράδυ (αργότερα, το «Τσιν Τσιν» έγινε σκυλάδικο: το πήρα βαριά), ενώ τα σαββατόβραδα βρισκόμουν στο Κύτταρο, στο Ροντέο, στην Κουίντα, μέσα σ’ ένα παρδαλό πλήθος. Η ζωή άξιζε να τη ζήσεις επειδή υπήρχε το ροκ εντ ρολ: ευχόμουν να μπορώ να χορεύω την ίδια στιγμή στις ντισκοτέκ της Πλάκας και της Πλατείας Αμερικής, ν’ ακούω Socrates και Πελόμα Μποκιού, όλα μαζί και ταυτοχρόνως· είχα προσκολληθεί σε πάνω από εφτά χιλιάδες άτομα: εκτός από τον Έλβις, τον Μαρκ Μπόλαν και τον Αντώνη Τουρκογιώργη δηλαδή. Στο βιβλίο, ο Τουρκογιώργης –τραγουδιστής, κιθαρίστας και μπασίστας των Socrates– ειρωνεύεται το «Τσιν Τσιν»: γράφει πως ήταν κλαμπ για παιδιά οικογενείας, αλλά δεν με ήξερε τότε για να δει πώς ήταν μερικά από τα παιδιά οικογενείας! Όχι ότι υπήρχε περίπτωση να με προσέξει: κι όμως, ήμουν η μόνη απ’ τα πιτσιρίκια που, εκτός από το να καταγράφω τους αγγλικούς στίχους χωρίς λάθη, ήξερα να κλέβω αυτοκίνητα. (Ακούς, Αντώνη;)

ρίστε, σοβαρεύομαι αμέσως: μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου, που βρίσκεται αυτές τις μέρες δίπλα στο μαξιλάρι μου, ξετυλίγεται η ιστορία του ελληνικού ροκ, κοντολογίς, της εξαίσιας απάντησης στους λεβεντοπατριώτες και στους βλαχοεπαναστάτες με τα τσιγελωτά μουστάκια, τα κομπολόγια και τα πανηγυριώτικα κλαρίνα. Το βιβλίο του Αντώνη Τουρκογιώργη δεν απευθύνεται σε όλους· εξάλλου, ο συγγραφέας δεν είναι συγγραφέας: είναι ο ρόκερ που, όταν τραγουδάει «Burning Stage», φαντάζομαι όλον τον κόσμο να παίρνει φωτιά και τον εαυτό μου να διαλύεται στον ουρανό σαν μοναχικό πυροτέχνημα.

1/21/10 2:32 PM

46_last.indd 47

1/21/10 2:32 PM

48.indd 48

1/21/10 1:51 PM