Book Press #04 by CRE8

αφιερωμα

Έξι σελίδες γεμάτες αστυνομική λογοτεχνία ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

• Ο Βασίλης Βασιλικός μιλάει στον Κώστα Κατσουλάρη • Η Σώτη Τριανταφύλλου συζητάει με τον Διονύση Σαββόπουλο

α λ Ό α ί λ β ι β α τ

τωνέννων γ Χριστου

συγγραφεισ

Χόρχε Μπουκάι

Ο ψυχίατρος που λέει ιστορίες Τζόναθαν Σαφράν Φόερ

Η 11η Σεπτεμβρίου με τα μάτια ενός παιδιού

12.2009

#04 www.bookpress.gr

μηνιαιο εντυπο για το βιβλιο - διανεμεται δωρεαν exofilo.indd 3

12/8/09 3:12 PM

03_periexomena.indd 2

12/8/09 1:39 PM

bookpress03

δεκεμβριοσ2009

πέριέχομένα12/2009

bookpress

μονιμα 4 6 8 10 12 36 40 60 61 61

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΝ BEST SELLERS ΣΤΟΝ ΑΦΡΟ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ Ο Μικρός Νικόλας ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Βασίλης Βασιλικός DΕΒΑΤΕ Του Σωτήρη Βανδώρου ΕΔΩ ΒΙΒΛΙΟΥΠΟΛΗ ΠΑΣΑΤΕΜΠΟ PILLOW BOOK Της Σώτης Τριανταφύλλου 90’’ Του Σάκη Σερέφα

28 30 32 36 38

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΖΩΗ ΜΑΦΙΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗ (ΑΥΤΟ)ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΔΟΚΙΜΙΑ ΟΜΟΡΦΑ ΒΙΒΛΙΑ

multipress 52 56 56 57 58 58

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Ο Διονύσης Σαββόπουλος μιλάει στη Σώτη Τριανταφύλλου ΣΠΙΤΙ ΑΠΟ ΦΥΛΛΑ Γράφει η Αμάντα Μιχαλοπούλου TEMPO Του Φοίβου Καρζή ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ Των Χ. Βλαβιανού και Χρ. Χρυσόπουλου ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Ο Κ. Σταφυλάκης σχολιάζει CULTURE CLUBBING Ειδήσεις από το χώρο του βιβλίου

03_periexomena.indd 3

Δια βάσ τε τ η

Βoo Pre k ss

ακρ τυπ ιβώς ό ww ώνε π w.b ται ως ook στο pres s.gr

θέματα 14 18 22

τ.Κ. 2009

Βιβλία για μουσική σελ. 30

ΕΠΙΜ. Γ. ΤΣΑΚΝΙΑΣ

Κύριε Διευθυντά, Σύμφωνα με μαρτυρίες, τρεις εκκεντρικοί νέοι επισκέφτηκαν τη Λαμία, στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Λέγεται πως, αμέσως μόλις κατέβηκαν από το λεωφορείο, κάθισαν στο καφενείο «Βοστώνη» επί της Πλατείας Λαού και παρήγγειλαν ούζο. Οι παριστάμενοι τους πλησίασαν και τους ρώτησαν από πού κρατάει η σκούφια τους. Φαίνεται πως εκείνοι, στην απεγνωσμένη προσπάθειά τους να εξηγήσουν στους ντόπιους ότι είναι ξένοι και δεν καταλαβαίνουν ελληνικά, τους έδειχναν τα διαβατήριά τους ή κάποιο άλλο έγγραφο όπου φαινόταν η χώρα προέλευσής τους. Βλέποντάς το αυτό, οι έλληνες θαμώνες της πλατείας άρχισαν να φωνάζουν περιχαρείς: «Αααα, ούζα, ούζα!» (έτσι απέδιδαν το αρκτικόλεξο USA) με αποτέλεσμα ο καφετζής κάθε τόσο να φέρνει άλλον έναν γύρο (με μεζέ). Ύστερα από αρκετές αποτυχημένες απόπειρες συνεννόησης, ο ένας από τους νεαρούς ταξιδιώτες έτρεξε στην τουαλέτα, άρπαξε το ρολό χαρτί (είχε έρθει με τη βοήθεια της ΟΥΝΡΑ) και βάλθηκε να γράφει πυρετωδώς (πιστεύω πως αυτός ήταν ο Κέρουακ), ο δεύτερος (μάλλον ο Κάσσαντυ) καβάλησε τη γαϊδούρα του κυρ-Στάμου κι άρχισε να τρέχει ενθουσιασμένος γύρω-γύρω, ενώ ο τρίτος ανέβηκε σε μια καρέκλα στη μέση της πλατείας, κάτω από τον πλάτανο (εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το άγαλμα του Άρη Βελουχιώτη), και επιδόθηκε σε μια απαγγελία, αν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έτσι εκείνη η σειρά μακρόσυρτων ουρλιαχτών. Νομίζω πως αυτός ήταν ο Γκίνσμπεργκ. Συνέβη να περνά ένας βοσκός, που είχε κατέβει στη Λαμία προκειμένου να πουλήσει κάτι γίδια. Κοίταξε βλοσυρός την πλατεία, έστριψε το μουστάκι του και μονολόγησε: «Άι, πιδάκι ’μ, ιτούτοι ιδώ είνι ούλοι τς μπιτ για μπιτ...» Γ. Ζαχαριάδης, φιλόλογος-ιστορικός

12/8/09 1:40 PM

04bookpress

δεκεμβριοσ2009

mailbox

////Ουπς! Μας ξέφυγαν στnν ΒΡ#3///// ● Ο Βρετανός συγγραφέας Γκράχαμ Γκριν έγινε… Αμερικανός. Ίσως λόγω του βιβλίου του «Ο ήσυχος Αμερικανός». ● Στα antiζώδια του Νίκου Κουνενή ο Δαίμων «αντέγραψε» λέξη προς λέξη τα του Ταύρου στους Διδύμους. Τι τρέχει στο… στερέωμα;

Καλή σας εβδομάδα!Συγχαρητήρια για το τόσο ενδιαφέρον έντυπό σας.Έχω επικοινωνήσει ξανά μαζί σας και αναφέροντάς σας το πρόβλημά μου να βρω το έντυπό σας,μου αναφέρατε την δυνατότητα να γίνω συνδρομητής σας.Θα σας παρακαλούσα να με ενημερώσετε για την διαδικασία που απαιτείται και αν θα μπορέσετε να μου στείλετε και τα τρία πρώτα τεύχη για την δυνατότητα δημιουργίας αρχείου.Και κυριότερα την αγάπη μου και την προτίμησή μου στην έντυπη έκδοση από την ηλεκτρονική.Ανυπομονώ για την απάντησή σας!! Κωνσταντίνος Κασιάρας κύριοι, διάβασα την εφημερίδα σας και μου άρεσε πολύ. Και σκέφτηκα να σας στείλω την ποιητική μου συλλογή "Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ", ως συνημένη. Αν κάτι από αυτά τα ποιήματα σας ικανοποιεί, μπορείτε να γράψετε την γνώμη σας ή να τα δημοσιεύσετε. Σας ευχαριστώ Γιάννης Ανδρεόπουλος

καλημέρα επειδή και οι free press εφημερίδες έχουν έξοδα, πώς γραφόμαστε συνδρομητές στην bookpress? ευχαριστώ, κατερίνα χρυσανθοπούλου Μήνυμα: Καλημερα και εύγε σας για το ομορφο εντυπο, δυστυχώς στην σελιδα 9 του τευχους Νοεμβρη γραφετε οτι "Ο Γκράχαμ Γκρην, από τους καλύτερους αμερικανούς συγγραφείς"! Ειναι βεβαια απο από τους καλύτερους Άγγλους συγγραφείς... Ευχαριστω για την φιλοξενια panos papadopoulos Μήνυμα: Αγαπητοί φίλοι γεια σας Πιστεύω ότι θα ενδιαφέρει παρα πολύ τους αναγνώστες σας καθώς και εσας τους ίδιους το βιβλίο "Άνοιγμα Αγάπης Πορεία Ζωής" του Γιώργου Πασχαλίδη που κυκλοφόρησε τον περασμένο μήνα από τις εκδόσεις Λιβάνη και έγινε best seller σε ένα μήνα. Σας προτρέπω να το διαβάσετε γιατί ποτέ στην ιστορία δεν έχουν ειπωθεί από κανένα τόσο σημαντικές αλήθειες για τον άνθρωπο και τη δημιουργία. Με αγάπη Λευτέρης Καπετανάκης Εξαιρετικός ο σχεδιασμός της ιστοσελίδας σας. Πολύ καλαίσθητη η παρουσίαση. Πλούσια και ενδιαφέρουσα η θεματολογία. Μπράβο κύριοι. Γουστάρω. Παναγιώτης Κολόκας

αRtiστοκράτισσα

04_epistoles_ktl.indd 2

/////////////////Ατάκα του μήνα//////////////////// Νεαρός μπαίνει σε γνωστό ποτάδικο του κέντρου και ρωτάει τον αειθαλή μπάρμαν:

«Wi-fi έχει;» Κι ο μπάρμαν γυρίζει προς τα μπουκάλια με τα ουίσκι και του λέει:

«Ό,τι βλέπεις υπάρχει».

της μαριας τζαμπουρα

12/8/09 1:53 PM

Â? Â Â

Â? Â? Â?

Â Â?

Â? Â? Â? Â Â? Â

04_epistoles_ktl.indd 3

12/8/09 1:53 PM

06bookpress ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΝ

Εκδότης Ελένη Κορόβηλα Διευθυντής Κώστας Κατσουλάρης Σύμβουλος έκδοσης Σώτη Τριανταφύλλου Σχεδιασμός Σπύρος Πολυκανδριώτης Αρχισυντάκτης Σωτήρης Βανδώρος Σκιτσογράφος Έφη Ξένου

Ζωήχωρίςμαγεία;

εν αξίζει να τη ζεις. Κι αν κάτι επιβιώνει στην ατμόσφαιρα αυτών των ημερών, αν έχει απομείνει ίχνος από το περίφημο «νόημα» των Χριστουγέννων, αυτό διακρίνεται ακόμη ως αιφνίδια λάμψη στα μάτια των παιδιών μπροστά στα τρεμάμενα λαμπιόνια ενός χριστουγεννιάτικου δέντρου. Ή μιας στολισμένης πλατείας. Κλισέ; Κανένα πρόβλημα: Ο θεός των μικρών πραγμάτων θα μας συγχωρέσει.

Στον δικό μας Δεκέμβρη πρωταγωνιστούν ο Διονύσης Σαββόπουλος και οι φίλοι του. Τα 40 χρόνια από το «Περιβόλι του τρελού» είναι μια αφορμή επιστροφής στη νεανική ηλικία όλων μας. Τι άλλο είναι η δεκαετία του '60 παρά η διαρκής εφηβεία μας; Τι σημασία έχουν οι ηλικίες και οι γενιές, όταν πρόκειται για την κοινή μας δεξαμενή; Ακούμε: Το ντέφι του «Νιόνιου» ή τα ουράνια φωνητικά των Jefferson Airplane, καθώς μας ξεναγούν στις διαδρομές της Αλίκης στη χώρα όπου τα νοήματα και οι σημασίες έχουν αντιστραφεί. Το τέταρτο φύλλο της Book Press είναι κοντά σας, η πρώτη φάση του στοιχήματος κερδήθηκε. Ο χώρος του βιβλίου μάς αγκάλιασε, αλλά κυρίως οι απλοί αναγνώστες. Ήδη, κάποιοι βιβλιοπώλες φυλάνε μια Book Press κάτω από τον πάγκο τους για τον «καλό πελάτη». Κάθε μήνα, λίγο πριν την κυκλοφορία μας, αναγνώστες μάς τηλεφωνούν και ρωτάνε πότε θα βγούμε. Πού θα μας βρούνε. Σιγά σιγά, φύλλο το φύλλο, μια σχέση εμπιστοσύνης χτίζεται. Τη στιγμή που διαβάζετε αυτές τις γραμμές, ο νέος μας ιστότοπος θα είναι ήδη «στον αέρα». Τώρα, ένα σταθερό σημείο επαφής, καθημερινό, άμεσο, ζωντανό, θα είναι στη διάθεσή μας, συμπληρώνοντας τη μηνιαία, έντυπη επικοινωνία μας. Και συνεχίζουμε: Η διοργάνωση, μαζί με άλλα έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά, του πρώτου αθηναϊκού Poetry Slam ήταν γεμάτη εκπλήξεις. Η γιορτή συνεχίζεται σε άλλες πόλεις, ενώ τον Φεβρουάριο θα φιλοξενήσουμε στη χώρα μας και θα δούμε από κοντά έναν από τους πιο διάσημους σλάμερ της Ευρώπης, τον Γερμανό Bas Bottcher. Κι έπονται διαδικτυακές ψηφοφορίες, διαγωνισμοί διηγήματος, συναντήσεις… Σημαντικό: Η Book Press υποστηρίζει ενθέρμως την Έκθεση παιδικού και εφηβικού βιβλίου που διοργανώνει το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, για τρίτη φορά φέτος, σε συνεργασία με τους εκδότες βέβαια. Η συγκεκριμένη έκθεση είναι η απόδειξη ότι, ορισμένες φορές, αρκούν η βούληση και η διάθεση μιας χούφτας ανθρώπων για να πάνε τα πράγματα μπροστά. Ραντεβού στα τέλη Γενάρη.

άποιοι ίσως προτιμούν μια πόλη γεμάτη σκουπίδια, καμένους κάδους, κατεβασμένες βιτρίνες, ατμόσφαιρα κοινωνικού μίσους. Κάποιοι ίσως αισθάνονται ότι η ομορφιά, τα καθημερινά πράγματα, οι μικρές απολαύσεις είναι μεγάλες προδοσίες έναντι ενός δυσοίωνου μέλλοντος.

Κι όμως: Ανάμεσα στην παγωμάρα των αχανών εμπορικών κέντρων και στη μιζέρια της κατεβασμένης βιτρίνας δεν αισθανόμαστε κανένα δίλημμα. Οι πόλεις μας είναι ζωντανές, η καρδιά τους χτυπάει στα πολλαπλά κέντρα τους. Στους χώρους όπου αναπνέουν η ζωή και η δημιουργία. Κι επειδή «άλλος τρόπος από το σώμα δεν υπάρχει», ας είμαστε όλοι εκεί, κι αυτά τα Χριστούγεννα. Γιατί, ζωή χωρίς μαγεία, δεν αξίζει να τη ζεις. Καλές Γιορτές!

Κώστας Κατσουλάρης

Η Book Press διαθέτει ήδη ευρύτατο δίκτυο διανομής, στην Αττική, στη Θεσσαλονίκη και στην περιφέρεια. Ωστόσο, και παρά το μεγάλο τιράζ μας, ορισμένοι ίσως δεν μας βρείτε έγκαιρα. Προτείνουμε: Γραφτείτε συνδρομητές, με ένα συμβολικό ποσό ετησίως, για να έχετε κάθε μήνα «ένα παράθυρο στον κόσμο» στην πόρτα σας.

06_editorial.indd 6

Συντακτική ομάδα Αναστασία Καμβύση, Άντζη Σαλταμπάση, Σάκης Σερέφας, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Φοίβος Καρζής, Νίκος Κουνενής, Κωστής Σταφυλάκης, Σταμάτης Δαγδελένης, Μάνια Στάικου, Θάνος Σιόντορος, Άντζελα Δημητρακάκη, Δημήτρης Αθηνάκης, Αργυρώ Μαντόγλου, Φώτος Λαμπρινός, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Κωστής Αρβανίτης, Νάντια Πούλου-Μπλέκερ, Αργυρώ Πιπίνη, Δανάη Χριστοπούλου, Eλπίδα Πασαμιχάλη, Πάρις Κωνσταντινίδης, Χίλντα Παπαδημητρίου, Κώστας Αγοραστός, Δημήτρης Μαρίτσας, Μαρία Τζαμπούρα, Γιώργος Χ. Θεοχάρης, Γιώργος Χαντζής, Δήμητρα Κολλιάκου, Χρήστος Χρυσόπουλος, Χάρης Βλαβιανός, Γιώργος Τσακνιάς Σύμβουλος επικοινωνίας Μιχάλης Στάγκος Art director Ιωάννα Καραΐσκου Φωτογράφος Καμίλο Νόλλας Επεξεργασία εικόνας Μιχάλης Mίαρης Διόρθωση κειμένων Σοφία Κροκίδη Εμπορική διεύθυνση - Παραγωγή - Ατελιέ MSCOMΜ A.E. Υποδοχή διαφήμισης Αλεξία Βλάμη, T 6939 593 344 Υπεύθυνος διανομής Άλκης Κορόβηλας, Τ 6942 930 332 Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ Ιδιοκτησία Π.Κ. Book Press Εκδοτικές Επιχειρήσεις Ε.Π.Ε Σταδίου 43, 105 59 Αθήνα Τ+F 210 7216376 info@bookpress.gr www.bookpress.gr Θέλετε να έρχεται η Book Press στο σπίτι σας; Γραφτείτε συνδρομητές, στέλνοντας ταχυδρομική επιταγή 22 ευρώ για λογαριασμό της Book Press και θα τη λαμβάνετε στον χώρο σας για έναν χρόνο. H αναπαραγωγή κειμένων της BP επιτρέπεται μόνο με ρητή αναφορά στην πηγή.

12/2009bookpress

δεκεμβριοσ2009

#04 12/8/09 2:37 PM

06_editorial.indd 7

12/8/09 1:59 PM

08bookpress

δεκεμβριοσ2009

top & Low

Τα πιο καλοπουλημένα βιβλία του μήνα με μια ματιά

Το χαμένο σύμβολο dan brown μτφρ. χρηςτος καψαλης λιβανης 2009

Best Sellers

Ίμια. Τα απόρρητα τηλεγραφήματα των Αμερικανών αθανασιοσ ελλισ & μιχαλησ ιγνατιου λιβανης 2009

Για την αγάπη των άλλων ιουστινη φραγκουλη-αργυρη ψυχογιος 2009

Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν! νικοσ σιδερησ μεταιχμιο 2009

Γιατί το Βυζάντιο ελενη γλυκατζη-αρβελερ ελληνικα γραμματα

Μαγγελάνος Τρεις Έλληνες στο τέλος του κόσμου γιωργοσ λεοναρδοσ λιβανης 2009

Αυτό τον μήνα τα στοιχεία είναι από το βιβλιοπωλείο «Ελευθερουδάκης»

Logicomix αποστολοσ δοξιαδησ ικαρος 2008

...one from the heart Από την Ιστορία στην πράξη howard zinn μτφρ. αρης λαςκαρατος αιωρα 2009 ςελ. 96, τιμη €10,00

08_BEST SELLER.indd 8

Όλα σου τα ’μαθα, μα ξέχασα μια λέξη δημητριοσ μπουραντασ πατακης 2008

Η δύναμη των μικρών πραγμάτων

ομιλία του Χάουαρντ Ζιν στην Αθήνα τον Μάιο του 2009 και δύο συνεντεύξεις, στον Κωστή Παπαϊωάννου και στη Σώτη Τριανταφύλλου. Ο Αμερικανός διανοούμενος διερευνά τη φύση της δημοκρατίας και τη σχέση της με τον πολίτη, εξετάζει τη δύναμη των κοινωνικών κινημάτων, προτείνει την πολιτική ανυπακοή ως κινητήρια δύναμη για κοινωνικές αλλαγές και οραματίζεται μια παγκόσμια κοινότητα πέρα από εθνικά σύνορα. «Αυτό

που μας μαθαίνει η Ιστορία είναι ότι ακόμη και η πιο μικρή δράση έχει σημασία. Συχνά ο κόσμος πιστεύει ότι πρέπει να κάνει κάτι ηρωικό για να αλλάξουν τα πράγματα…, αλλά δεν είναι οι ηρωικές πράξεις που φέρνουν τα κοινωνικά κινήματα. Τα μεγάλα κοινωνικά κινήματα εμφανίζονται επειδή εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν μικρά πράγματα και, σε συγκεκριμένες στιγμές στην Ιστορία, όλα αυτά αθροίζονται και κάτι καλό συμβαίνει, τότε έρχεται η αλλαγή». κ.κ.

12/8/09 1:38 PM

08_BEST SELLER.indd 9

12/8/09 1:38 PM

10bookpress

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

Μικρός Νικόλας για πάντα

στον αφρο τΩν ΗΜΕρΩν Δεν θέλω αδερφάκι! Όταν ο μικρός Νικόλας στήνει σκευωρία για το ανεπιθύμητο μωρό. Στην κινηματογραφική εκδοχή του «Μικρού Νικόλα», που προέρχεται από τη γενέθλια χώρα του, τη Γαλλία φυσικά, ο Νικόλας μεγαλώνει σε μια πόλη της δεκαετίας του '50 και τα έχει όλα: γονείς και παπούδες που

τον αγαπάνε και μια παλιοπαρέα έτοιμη για όλες τις σκανταλιές του κόσμου. Τα πράγματα αλλάζουν δραματικά όταν ο Νικόλας κρυφακούει τους γονείς του και μένει με την εντύπωση ότι πρόκειται να αποκτήσει αδερφάκι.

Και η σκευωρία για να εμποδίσει την έλευση του ανεπιθύμητου μωρού αρχίζει! Τον «Μικρό Νικόλα» σκηνοθετεί ο Λοράν Τιράρ. Στον ρόλο του πιτσιρικά ο Μαξίμ Γκοντάρ. Στις αίθουσες στις 24 Δεκεμβρίου από την Odeon.

Ο μικρός Νικόλας σε νέες περιπέτειες 2 ρενε γκοσινι - ζαν ζακ σανπε μτφρ. μελινα καρακωστα συγχρονοι οριζοντεσ 2007 ΣΕΛ. 415, ΤΙΜΗ €23,00

Ο αθεράπευτα κατεργάρης ήρωας του Γκοσινί εξακολουθεί να μαγεύει. Της Αναστασίας Καμβύση

να κατεργάρικο αγοράκι του δημοτικού παρατηρεί και σχολιάζει τη ζωή των γονιών του, ενώ «οργώνει» με τους φίλους του τους δρόμους και τις αλάνες της πόλης, κάνοντας σκανταλιές και αναστατώνοντας την τάξη, την αυλή και τον επόπτη του σχολείου του, τον κύριο Σουπιά. Ο Μικρός Νικόλας είναι πανέξυπνος και ζωηρός, αλλά είναι η τρυφεράδα του που μένει στον αναγνώστη, καθώς περιγράφει σε πρώτο πρόσωπο όχι μόνο τις αταξίες του, αλλά και τους φίλους του: Τον χοντρούλη Αλσέστ, που όλο τρώει, τον κακομαθημένο Ζοφρουά με τον πλούσιο μπαμπά, τον Ιωακείμ, τον Μεξάν, τον Ανιάν, τον χαϊδεμένο της δασκάλας, τον Κλοτέρ, που είναι ο τελευταίος της τάξης, τον Ρούφους και τον πανίσχυρο Εντ, που λύνει τα πάντα με τις γροθιές του. Εκεί όμως που ο Νικόλας είναι μάστορας είναι η σκιαγράφηση (με ξεκαρδιστικό τρόπο) του κόσμου των μεγάλων και, ειδικά, της σχέσης μεταξύ των γονιών του, ενός τυπικού μικροαστικού ζευγαριού, που προσπαθεί να τα βγάλει πέρα στη δεκαετία της αθωότητας, λίγο πριν από τις πολιτικές και κοινωνικές επαναστάσεις του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Ο «Μικρός Νικόλας» πρωτοεκδόθηκε στη Γαλλία το 1959 και οι «μπαμπάδες» του είναι ο συγγραφέας του «Αστερίξ» Ρενέ Γκοσινί και ο κορυφαίος εικονογράφος Ζαν Ζακ Σανπέ. Κανένα πιτσιρίκι δεν θα έπρεπε να μεγαλώνει χωρίς να έχει διαβάσει τις ιστορίες του.

Η κινηματογραφική ενσάρκωση του δαιμόνιου πιτσιρικά.

10_afros.indd 2

12/8/09 1:42 PM

10_afros.indd 3

12/8/09 1:42 PM

12bookpress

δεκεμβριοσ2009

συνεντευξη

«Θέλησα να αποτυπώσω τον αιώνα μου» Ο Βασίλης Βασιλικός μιλάει στον Κώστα Κατσουλάρη για τους beats, τον Καζαντζάκη, τον αυθόρμητο αθηναϊκό Δεκέμβρη.

τις αρχές του χρόνου, η εφημερίδα «Gardian» δημοσίευσε την «οριστική» λίστα με τα χίλια μυθιστορήματα που πρέπει να έχει διαβάσει κανείς πριν πεθάνει. Πλην του «Ζορμπά», που κατατάχτηκε στην κατηγορία «love», μονάχα ένα ακόμη ελληνικό βιβλίο εντάχθηκε στη χιλιάδα, στην κατηγορία «state of the nation». Ήταν το «Ζ». Αφορμή γι' αυτή τη συζήτηση, έστω ετεροχρονισμένα, ήταν αυτή η μεγάλη διάκριση, αλλά και η κυκλοφορία αυτές τις μέρες ενός παλιότερου βιβλίου του, του «Μονάρχη», καθώς και μιας μελέτης του Γεράσιμου Ζώρα «Η Ιταλία του Βασίλη Βασιλικού». Και βέβαια, το αφιέρωμα στους «Beats»…

Για να φυτρώσει ένα κίνημα, είναι πολύ δυσάρεστο αυτό, πρέπει να υπάρξει ένας νεκρός

12_13_vasilikos.indd 12

Τον προηγούμενο μήνα κάναμε εδώ στην Book Press ένα αφιέρωμα στη γενιά των μπητ. Ξέρω ότι είχατε γνωριστεί προσωπικά με κάποιους από αυτούς. Υπό ποιες συνθήκες; Το 1961 είχα πάρει, μαζί με εφτά ακόμη Ευρωπαίους συγγραφείς, μια υποτροφία για την Αμερική. Στο πλαίσιο αυτό μας δινόταν η ευκαιρία να συναντήσουμε έναν συγγραφέα, κι εγώ διάλεξα να δω τον Γκίνσμπεργκ, γιατί είχε ήδη βγάλει το «Ουρλιαχτό» και με είχε εντυπωσιάσει. Ήταν λίγο αλλοπαρμένος, αλλά πολύ ωραίος άνθρωπος. Όταν το '67, που τον ξαναείδα στο Παρίσι, του είπα «τι κάνεις;», μου είπε «συμφιλιώθηκα με τον μπαμπά μου». Ο πατέρας του ήταν ραβίνος και υπήρχε μεγάλη κόντρα μεταξύ τους. Τότε

λοιπόν, όταν πήγα στην Αμερική, γνωρίστηκα και με τον Φερλινγκέτι, τον ποιητή, ο οποίος είχε και το βιβλιοπωλείο City Lights, τον εκδοτικό οίκο που έβγαλε τους περισσότερους της beat genaration, κι εκεί μου χάρισε ένα ποίημά του, το «One thousand fearful words for Fidel Castro»… Τι σκέφτεστε για την περίφημη «Λίστα του Γκάρντιαν»; Γιατί αυτά τα δύο βιβλία από την Ελλάδα και όχι άλλα; Γιατί έγιναν επιτυχημένες ταινίες. Ειδικά όταν οι ταινίες είναι καλές, δίνουν στον συγγραφέα ένα προβάδισμα. Εγώ βέβαια έχω και μια άλλη εξήγηση, λέω ότι είναι το γράμμα «Ζ», από τη λέξη Ζωή... (γέλια) Μεταξύ των βιβλίων σας, υπάρχει άλλο που πιστεύετε ότι θα έπρεπε να είναι σε μια τέτοια λίστα; Σε πλανητικό επίπεδο, το «Ζ» είναι με διαφορά το πιο γνωστό μου βιβλίο. Χωρίς να είναι το καλύτερο. Ενδεχομένως το ίδιο να ισχύει και για τον «Ζορμπά»… Αλήθεια, σας αρέσει ο Καζαντζάκης; Πολύ. Για μένα, το κορυφαίο ελληνικό βιβλίο είναι «Η αναφορά στον Γκρέκο». Αλλά και τα άλλα του βιβλία, όταν τα ξαναδιάβασα σε πιο ώριμη ηλικία, κατάλαβα ότι ήταν μεγάλης εμβέλειας διανοούμενος και συγγραφέας. Ο ίδιος βέβαια πίστευε ότι ήταν καλύτερος ποιητής παρά πεζογράφος, αλλά δεν ήταν. Ήταν ωστόσο συγγραφέας με ισχυρές επιρροές από την Ευρώπη, φιλοσοφικές και άλλες. Ισχύει και για εσάς αυτό;

Απολύτως. Αγαπώ πολύ Έ λληνες συγγραφείς, ο Βιζυηνός και ο Παπαδιαμάντης είναι οι αγαπημένοι μου. Όμως, κάθε βιβλίο μου είναι αποτέλεσμα της ανάγνωσης ενός άλλου βιβλίου, κι αυτά τα βιβλία δεν ήταν ελληνικά. Για παράδειγμα, «Η διήγηση του Ιάσονα», το πρώτο μου βιβλίο, είναι εμπνευσμένο από τον «Θησέα» του Αντρέ Ζιντ. «Τα θύματα ειρήνης», το δεύτερο, από την «Πανούκλα» του Καμύ. Η «Τριλογία» μου, που ακολούθησε, είναι Ιονέσκο το πρώτο, Κάφκα το δεύτερο, και το τρίτο, που δεν έχει μάλλον άμεση αναφορά, είναι μπήτνικ. Το έγραψα στην Αμερική. Δεν υπάρχει παρθενογένεση. Τα βιβλία που έγραψα χωρίς την επίδραση ξένου συγγραφέα ήταν… χάλια. Μιλώντας καμιά φορά για την λογοτεχνία, σας αρέσει να λέτε ότι «ασθένεια της λογοτεχνίας είναι η λογοτεχνίτιδα;» Πιστεύετε ότι στην Ελλάδα πάσχουμε περισσότερο από αλλού; Δεν νομίζω ότι πάσχουμε περισσότερο, συγκριτικά με τους Ευρωπαίους τουλάχιστον. Απλώς, μας λείπει το αντίθετο της «λογοτεχνίτιδας», το οποίο αλλού είναι πιο έντονο και ισορροπεί τα πράγματα. Υπάρχει, πάντως, αναντιστοιχία ανάμεσα στην υψηλή λογοτεχνία και σε αυτά που διαβάζει το μεγάλο μέρος των αναγνωστών. Η συγγραφική μου πορεία ήταν μια προσπάθεια να γεφυρώσω τις δύο αυτές πλευρές. Γι’ αυτό και δεν είμαι παραδεκτός ούτε από το ένα άκρο ούτε από το άλλο. Κι αν με ρωτούσες τι είναι αυτό που ήθελα να κάνω με τη συγγραφή, θα σου έλεγα ότι ήθελα να αποτυπώσω το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, σαν τις τοιχογραφίες των Μεξικανών ζωγράφων. Μπορεί να μην είναι μεγάλη τέχνη, αλλά καταλαβαίνεις σε τι ανταποκρίνεται. Επανακυκλοφορεί αυτές τις μέρες ένα παλιό σας μυθιστόρημα, «Ο μονάρχης», βιβλίο του 1973. Πού και πώς γράφτηκε; Στην Ιταλία. Είχαμε πάει στην εκδήλωση για την καταδίκη της Χούντας από τον Κωνσταντίνο, κι όταν είδα το μαγουλάκι του, χωρίς καμιά ουλή ή ρυτίδα, μου γεννήθηκε η ιδέα. Είχα έναν φίλο, μουσουλμάνο, ο οποίος ήταν αρχηγός μιας σέκτας κι είχε πολλούς πιστούς οπαδούς. Η δική του μορφή συνδυάστηκε με του Κωνσταντίνου, κι αυτά τα δύο πρόσωπα γέννησαν μέσα στη φαντασία μου τον

«Μονάρχη». Ήμουν τότε τρομερά εντυπωσιασμένος από την ταινία «Ζ», γιατί είχα καταλάβει τη δύναμη της εικόνας. Πώς το πρόσωπο που υποδύεται το πραγματικό καταφέρνει τελικά να το υποσκελίσει. Κι έτσι συνέλαβα την ιδέα με τον Ομάρ Σαρίφ, ο οποίος, ενώ πρόκειται να υποδυθεί τον μονάρχη, εμπλέκεται τελικά στη ζωή του… Μάλλον το βιβλίο στο οποίο «δουλέψατε» περισσότερο το ζήτημα της αναπαράστασης είναι ο «Γλαύκος Θρασάκης»… Ναι. Είναι κατά τη δική μου γνώμη το καλύτερο βιβλίο μου. Κι έχει ως επιρροή ένα έργο που με σημάδεψε, το «Ο ηλίθιος της οικογένειας» του Ζαν Πολ Σαρτρ, για τον Φλομπέρ. Πεντέμισι χιλιάδες σελίδες, εκπληκτικό βιβλίο. Ο μεγαλοαστός «εξήγησε» τον άλλον μεγαλοαστό. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό πως, όταν πήγα στο σπίτι του Φλομπέρ, το εβδομήντα, και είπα ότι θέλω να δω το Μουσείο Φλομπέρ, με ρώτησε κάποια συγγενής του «ποιανού Φλομπέρ εννοείται, του Ασίλ ή του Γκιστάβ;». Ο Ασίλ, ο αδελφός του, ήταν γιατρός. Τόσα χρόνια μετά, δεν το είχαν χωνέψει ότι ο σημαντικός Φλομπέρ ήταν ο συγγραφέας και όχι ο γιατρός, αυτός που είχε ακολουθήσει τη δουλειά του πατέρα. Μια τελευταία ερώτηση: Τις μέρες αυτές είναι η «επέτειος» του φόνου του 16χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Ποια είναι τα αισθήματά σας; Ήταν η πρώτη φορά που αναθάρρησα. Που σκέφτηκα ότι στην Ελλάδα δεν έχει πεθάνει το πνεύμα της αντίστασης. Ήταν η πρώτη εξέγερση δεκαπεντάχρονων που σηματοδότησε την άρνησή τους να δεχτούν το μοντέλο που τους προσφέρεται. Δυστυχώς, για να φυτρώσει ένα κίνημα, είναι πολύ δυσάρεστο αυτό, πρέπει να υπάρξει ένας νεκρός. Κι ειδικά όταν η δολοφονία είναι άδικη, αναιτιολόγητη… Ήταν κάτι αυθόρμητο και πηγαίο, το οποίο μετά «κουκουλώθηκε» από τους κουκουλοφόρους. Και θα σου πω κάτι τελευταίο, επειδή έχω ζήσει σε πολλές χώρες και κάνω συγκρίσεις: Ήταν τόσο ωραία και αυθόρμητη αυτή η αντίδραση, τόσο παρθένα, μια μεγάλη στιγμή της Ελλάδας. Ολόκληρη τη συνέντευξη του Βασίλη Βασιλικού μπορείτε να τη δείτε «ζωντανά» στο www.bookpress.gr.

12/8/09 2:19 PM

bookpress13

δεκεμβριοσ2009

'ΈΕχεει ι γραάψ Ο Μονάρχης εκδοσεις μπαρτζουλιανος 2009 - Ποιοι θέλουν να σκοτώσουν τον Μονάρχη; - Οι «επτά αδελφές εταιρείες» του πετρελαίου. - Και γιατί; - Γιατί στην Ευφράτεια, τη χώρα του, υπάρχουν τα πιο πλούσια κοιτάσματα του «μαύρου χρυσού». - Μα αφού μετά το πραξικόπημα των «κόκκινων μουφτήδων», η Ευφράτεια ανήκει στην ζώνη επιρροής της Ε.Σ.Σ.Δ. - Μην ξεχνάς ότι ο Μονάρχης είναι και Θεός για τα 11 εκατομμύρια των κατοίκων της , που είναι μουσουλμάνοι μιας σέκτας αντίθετης και με τους σουνίτες και τους σιίτες. Και όταν σκοτώνεις έναν Θεό, αρπάζεις και τα πετρέλαιά του. Δεν καταλάβαινα τίποτα από ό,τι μου έλεγε ο editor, ο φίλος μου, ο Τζωρτζ.

Ένας Έλληνας συγγραφέας επισκέπτεται στη βίλα του στη Ρώμη τον μονάρχη ενός μικρού κρατιδίου της Μέσης Ανατολής. Σκοπός της παρουσίας του εκεί είναι η συγγραφή της βιογραφίας του, αλλά τα πράγματα περιπλέκονται απρόσμενα με την ανάμειξη του ηθοποιού που πρόκειται να το ενσαρκώσει στην κινηματογραφική του μεταφορά. Ο Βασίλης Βασιλικός γεννήθηκε στην Καβάλα. Είναι ο πιο πολυμεταφρασμένος συγγραφέας μετά τους Καζαντζάκη, Ρίτσο, Καβάφη. Πρόσφατα η εφημερίδα Guardian, ανάμεσα στα 1.000 βιβλία της παγκόσμιας πεζογραφίας που προτείνει στους αναγνώστες της, από τους Έλληνες συγγραφείς συμπεριλαμβάνει μόνο τον «Ζορμπά» του Νίκου Καζαντζάκη και το «Ζ» του Βασίλη Βασιλικού.

Γλαύκος Θρασάκης ελληνικα γραμματα 2008 Ένας ανώνυμος βιογράφος-ερευνητής αναλαμβάνει να ανασυστήσει τη ζωή και το έργο του Γλαύκου Θρασάκη, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του αινιγματικού συγγραφέα Λάζαρου Λαζαρίδη (1933-1978), που έζησε για χρόνια εξόριστος στο εξωτερικό. Η συγκέντρωση και ο ερμηνευτικός σχολιασμός του δημοσιευμένου και ανέκδοτου έργου του συνοδεύει την αναζήτηση στοιχείων για τη ζωή του.

Τρεις γυναίκες Άγκυρα 2008 Τα "άγουρα χρόνια" του αφηγητή, που αναζητεί τα όρια του εαυτού του, ακροβατώντας συνεχώς ανάμεσα στην επιβεβαίωση και την απόρριψη. Τρεις νουβέλες με θλεμα τους τρεις νεανικούς έρωτες του αφηγητή σε διάφορα μέρη της Βόρειας Ελλάδας.

Bio τοπος γεννησης: ημερομ. γεννησης: πρωτο βιβλιο:

Καβάλα 1934

Η διήγηση του Ιάσονα

βιβλιογραφια: Έχει γράψει πάνω από 100 βιβλία πεζογραφίας ή αυτοβιογραφικά

12_13_vasilikos.indd 13

12/8/09 2:20 PM

14bookpress

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

Ελληνική λογοτεχνία

Στο φως του Δεκέμβρη «Βαριά» ονόματα της ελληνικής πεζογραφίας δίπλα δίπλα με επίδοξους διεκδικητές ενός πολυπληθούς αλλά συγκεχυμένου αναγνωστικού κοινού. Του Κώστα Κατσουλάρη

Φωτιές του Ιούδα – Στάχτες του Οιδίποδα ρεα γαλανακη καστανιωτης 2009 σελ. 270, τιμη €18,80

Μετά το προ τριετίας μυθιστορηματικό χρονογράφημά της «Αμίλητα, βαθιά νερά», που δίχασε τους κριτικούς, μα κυρίως τους Κρητικούς, το νέο μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη φέρνει στον νου το πρώτο της

–και για πολλούς αξεπέραστο– μυθιστόρημα «Ο βίος του Ισμαήλ Φερέκ Πασά». Και τούτο όχι μονάχα εξαιτίας της multi culti επιφάνειας, αλλά επειδή από την πρώτη κιόλας σελίδα ξαναβρίσκει κανείς τη δύναμη μιας γλώσσας ρευστής και καίριας, ενώ χριστιανικές και αρχαιοελληνικές παραδόσεις ανακατεύονται στη χοάνη της λαϊκής παράδοσης. Η ορεινή Κρήτη βέβαια, με τις ανθρωπολογικές και πολιτισμικές της ιδιαιτερότητες, είναι και πάλι το σκηνικό του δράματος, όμως η Εβραία ηρωίδα σε συνδυασμό με το μυθικό μπόλιασμα της ιστορίας καθιστούν το «Φωτιές του Ιούδα – Στάχτες του Οιδίποδα» (Καστανιώτης) το πιο ενδιαφέρον βιβλίο της σεζόν.

Εύα ερση σωτηροπουλου πατακης 2009 σελ. 216, τιμη €14,50

Φεύγοντας από το χριστουγεννιάτικο πάρτι, σ' ένα μπαρ της Αθήνας στην περιοχή κοντά στην Ομόνοια, η Εύα, φέρελπις συγγραφέας, περιπλανιέται στο κέντρο της πόλης, που μοιάζει με ερειπωμένο σκηνικό. Αστυνομικοί που περιπολούν, αδέσποτα σκυλιά, άστεγοι, πόρνες, μια αλλόκοτη παρέα που καταλήγει σ' ένα δωμάτιο κακόφημου ξενοδοχείου, όλα αυτά περνούν καλειδοσκοπικά μπροστά στα μάτια της ηρωίδας. Σ' αυτό το μοναχικό νυχτερινό ταξίδι, οι κατακερματισμένες εικόνες, οι μονόλογοι χωρίς αποδέκτες, ένας ανεκπλήρωτος έρωτας-υποκατάστατο, οι φθαρμένες σχέσεις και φιλίες πλέκουν γύρω της τον ιστό της φυλακής της. Όταν ξημερώσει και τελειώσουν όλα, η Εύα δεν θα έχει πια καμιά δικαιολογία για να παραμείνει άπρακτη – θα πρέπει να αποφασίσει με ποιους θα πάει και τι θα αφήσει πίσω της.

Η αναπαράσταση λιλα κονομαρα μεταιχμιο 2009 σελ. 304, τιμη €15,00

14_17_logotexnia.indd 14

Το νέο μυθιστόρημα της Λίλας Κονομάρα αποτελεί μια περιπλάνηση στην Ξάνθη των πλούσιων καπνεμπόρων, των πομάκικων χωριών και των θρησκευτικών και κοινωνικών αντιθέσεων, στη Σαμοθράκη, στο Παρίσι και στο Βερολίνο, αλλά κυρίως στις εσωτερικές διαδρομές του συγγραφέα Ανδρέα Παράσχου, που διαμορφώνουν μια περιπετειώδη ζωή και ένα σημαντικό συγγραφικό έργο. Κεντρικό εύρημα, η εξαφάνιση ενός ταλαντούχου και τολμηρού συγγραφέα και η προσπάθεια ανασύστασης της ζωής του μέσα από μαρτυρίες, ντοκουμέντα, αφηγήσεις. Μπορεί ωστόσο η ζωή να αναπαρασταθεί μέσα στην άφατη περιπλοκότητά της; Καταφέρνει η γλώσσα να ανασυστήσει πειστικά τον κόσμο μας; Η Λίλα Κονομάρα, στο τρίτο και πλέον φιλόδοξο βιβλίο της, αναμετράται με κλασικά ερωτήματα της λογοτεχνίας (και της ζωής).

«Δεν υπάρχει ένας χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι;». Ο Γουσίδης επιχειρεί να ανασυστήσει την ιστορία του στρατιώτη που εκπλήρωσε την τελευταία επιθυμία του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου. Από τη Βενετία μέχρι την Πόλη, η ιστορία του Νικολάου Δούκα φέρνει στο φως τις θρησκευτικές και πολιτικές έριδες της εποχής, αναδεικνύοντας τον μεταιχμιακό της χαρακτήρα.

Το θαύμα της αναπνοής δημητρης σωτακης κεδρος 2009 σελ. 216, τιμη €14,00

Ο καλός χριστιανός κωνσταντινος δ. γουσιδης πατακης 2009 σελ. 568, τιμη €22,00

Έπειτα από δύο ιστορικά μυθιστορήματα, τους «Δαναούς» και τους «Πέρσες», που διαδραματίζονταν στην αρχαία Ελλάδα, ο Γουσίδης δοκιμάζεται σε μια πολυχρησιμοποιημένη περίοδο της ελληνικής Ιστορίας, την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Το εύρημά του βασίζεται στο «γεγονός» που έλαβε χώρα την 29η Μαΐου του 1453, όταν οι Τούρκοι πατήσαν τα τείχη της Κωνσταντινούπολης. Είναι η στιγμή που ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος συνειδητοποιεί ότι τα πάντα έχουν πια χαθεί κι αναφωνεί:

Ο ήρωας του τελευταίου βιβλίου του Σωτάκη βρίσκεται εγκλωβισμένος στο ίδιο του το σπίτι, πλακωμένος από έπιπλα και ηλεκτρικές συσκευές, έχοντας απαντήσει σε μια αγγελία για ανεύρεση εργασίας. Το παράξενο είναι ότι το μόνο που μοιάζει να επιθυμεί είναι να βρει μια απλή δουλειά, να ζήσει μια κανονική ζωή μαζί με την κοπέλα του. Κι όμως, φαίνεται να λέει ο Σωτάκης, τα απλά πράγματα έχουν γίνει (ίσως πάντοτε να ήταν) πολύ περίπλοκα. Το ντεκόρ, μια παραποτάμια πόλη που δεν κατονομάζεται, είναι ελαφρώς φουτουριστικό και ταυτόχρονα αναχρονιστικό: Κινητά τηλέφωνα και AΤM δεν υπάρχουν και, γενικότερα, η τεχνολογία περιορίζεται στη χρήση τηλεφώνου στο σπίτι και στις διάφορες ηλεκτρικές συσκευές. Ο ήρωας μοιάζει να συνθλίβεται από έναν κόσμο που δεν καταλαβαίνει, έναν κόσμο αδιάφορο και μηχανιστικό, καταλήγοντας κι ο ίδιος ξένος για τους ανθρώπους που τον νοιάζονται.

12/8/09 2:13 PM

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

«Τα ζώα μάς διδάσκουν πολλά»

Ο συγγραφέας Γιώργος Σκαμπαρδώνης μιλάει για το νέο του βιβλίο στον Κώστα Κατσουλάρη.

Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος γιωργος σκαμπαρδωνης ελληνικα γραμματα 2009 σελ. 286, τιμη €16,00

Το νερό, τα υδρόβια πλάσματα, αλλά και γενικότερα τα ζωντανά, είναι κρυφοί «ήρωες» σε πολλά διηγήματά σας. Τελικά, μήπως οι ζωικές δυνάμεις, τα ένστικτα, οι αρχέγονοι φόβοι σάς ενδιαφέρουν περισσότερο από τις κοινωνικές σχέσεις; Οι κοινωνικές σχέσεις είναι ρευστές και μεταλλασσό-

14_17_logotexnia.indd 15

μενες. Οι αρχέγονοι φόβοι, τα αρχέτυπα, τα ένστικτα, ο έρως, το πάθος, η απώλεια, ο θάνατος είναι αιώνιες προϋποθέσεις και συστατικά της ύπαρξης. Τα ζώα και η φύση δρουν συχνά ως καταλύτες στις αφηγήσεις μου, ως δυνάμεις αποκαλυπτικές των προσώπων και των προσωπείων. Πρόκειται για μια απογυμνωτική μείξη. Εξάλλου, κι εγώ ο ίδιος έχω σχεδόν καθημερινή σχέση με τη θάλασσα, ζω πάντα με πολλά ζώα, σκυλιά, γάτες, πουλιά και ψάρια. Κατά καιρούς δούλεψα και σε συλλόγους προστασίας άγριων ζώων. Με δίδαξαν και με διδάσκουν πολλά τα ζώα και το μεγαλειώδες υγρό στοιχείο. Δεν τους έμαθα τίποτα. Επίσης, δίνετε την εντύπωση ότι αλιεύετε ιστορίες που προϋπάρχουν κάπου «εκεί έξω». Αισθάνεστε περισσότερο συγ-

γραφέας που «καταγράφει» παρά δημιουργός κόσμων από το μηδέν; Οι ιστορίες υπάρχουνε και εντός και εκτός – αλλά αποσπασματικά: κατ’ αρχάς, ως αφορμές, ως θραύσματα εικόνων, ως μια χειρονομία, μια φράση, μια εικόνα, μια σκέψη που πυροδοτεί την έμπνευση. Όταν νιώσω τον γνωστό ίλιγγο, ότι δηλαδή μια τέτοια απαρχή μπορεί να γίνει αφήγηση, αρχίζω και εργάζομαι. Ένδον, πρώτα, εν εσόπτρω, και μετά ξεκινώ το γράψιμο, ως παλίμψηστο, που είναι μια άλλη περιπέτεια. Δεν ξέρεις πού θα σε οδηγήσει η ίδια η δυναμική της ιστορίας και πώς θα αλλοιωθεί από τις δευτερογενείς, ενδιάμεσες εμπνεύσεις. Συνεπώς δεν καταγράφω, αλλά αντλώ και μεταπλάθω. Οπότε δύσκολο να πεις τι είναι το μηδέν και τι όχι. Όπως με ένα κουλούρι: για να το φτιάξεις, ξεκινάς πρώτα από την τρύπα του. Αρκετά από τα διηγήματά σας –πιο έντονα ετούτη τη φορά έχω την αίσθηση– πραγματεύονται την αντρική υπόσταση, τη διαρκή αναμέτρηση με τη φύση, τη φιλία, τη ροπή προς τη μοναξιά… Ποια είναι η θέση της γυναίκας σε αυτά τα μικρά «σύμπαντα»; Το φύλο στις αφηγήσεις μου είναι συνήθως προσχηματικό. Αρκετές διηγήσεις τις τελείωσα με άντρα κεντρικό ήρωα και μετά τον έκανα γυναίκα, ή αντιστρόφως. Η ρίζα των μεγάλων ζητημάτων είναι ίδια, στερείται φύλου. Αλλά, όντως, πιο πολύ, συνήθως, οι ήρωές μου, τα personnages, αφηγηματικά εμφανίζονται ως άντρες, με εξαίρεση στο μυθιστόρημά μου «Γερνάω επιτυχώς», που είναι εξ ολοκλήρου μονόλογος μιας γυναίκας. Ο ρόλος του θηλυκού στο τελευταίο βιβλίο υπάρχει, αλλά πιο πολύ υποκεντώντας τους ήρωες, επηρεάζοντας ή ορίζοντάς τους μοιραία από το ημίφως.

12/8/09 2:14 PM

16bookpress

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Ένας συγγραφέας προτείνει ένα βιβλίο Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης γράφει για το μυθιστόρημα του Κώστα Καβανόζη.

Tου κόσμου ετούτου κωςτας καβανοζης κεδρος 2009 ςελ. 272, τιμη €15,00

Αν ο Vilem Flusser έχει δίκιο όταν υποστηρίζει ότι ο λόγος για τον οποίο θέλουμε να εγκαταλείψουμε το αλφάβητο για χάρη των τεχνικών εικόνων είναι η θέλησή μας να ξεπεράσουμε την ιστορική συνείδηση, τότε πολλά από όσα δυναστεύουν τη σύγχρονη λογοτεχνία θα αποκτούσαν μια επαρκή εξήγηση: Άτεχνες εκφράσεις, αναίτιες μακροσκελείς περιγραφές χώρων, αντικειμένων, συμπεριφορών, υποτυπώδης εμβάθυνση στους χαρακτήρες, αφηγηματικοί αυτοματισμοί κάθε είδους καμώνονται ότι φωτογραφίζουν με ακρίβεια αυτό που υποτίθεται ότι είναι πραγματικό. Σχεδόν στο σύνολό του το «ψευδοϊστορικό» μυθιστόρημα, μεγάλος μέρος του λεγόμενου αστυνομικού, άπαντα τα ρομαντικά (βλέπε «ροζ»), και σίγουρα ένα σημαντικό τμήμα των ομφαλοσκοπικών-αυτοβιογραφικών

14_17_logotexnia.indd 16

μυθιστορημάτων αναπαράγουν ανενδοίαστα ακριβώς αυτή τη συνθήκη. Ερχόμαστε τώρα στον λόγο για τον οποίο γράφτηκε αυτό το σημείωμα. Το μυθιστόρημα του Καβανόζη «Του κόσμου ετούτου», που κυκλοφόρησε πρόσφατα, βρίσκεται στον αντίποδα όσων περιγράψαμε νωρίτερα. Πρώτα απ’ όλα, διαθέτει μια μουσικότητα που δύσκολα απαντάται στις μέρες μας. Ο έμμετρος λόγος, η καλή χρήση μιας εξαιρετικά πλούσιας ντοπιολαλιάς, η προσεκτική αξιοποίηση του συναισθηματικού κόσμου των προσώπων, η παράξενη, σχεδόν μεταφυσική και –γιατί όχι;– ορφική αύρα που περιβάλλει όλους και όλα στην ιστορία του παράγουν ένα αξιοπρόσεκτο αφηγηματικό σύνολο. Σημασία εδώ δεν έχει τι λέγεται αλλά ο τρόπος με τον οποίο λέγεται. Μη φανταστείτε πως το βιβλίο καταπιάνεται με μικρό θέμα. Τα σπλάχνα του είναι γεμάτα ζωή και θάνατο. Και ανθρώπους, πραγματικούς ανθρώπους. Ο Καβανόζης, παρότι στιγμέςστιγμές υποκύπτει στη γοητεία που ασκεί πάνω του το υλικό του, προτείνει κάτι συγκεκριμένο: την επιστροφή σε μια λογοτεχνία προορισμένη για αναγνώστες και όχι για θεατές. Και αυτό δεν είναι λίγο.

Στην απέναντι όχθη τηλεμαχος κωτςιας ψυχογιος 2009 ςελ. 426, τιμη €17,70

Κοντά στα βουνά της Μουργκάνας, στα σύνορα Αλβανίας και Ελλάδας, ο Πέτρος Χαρίσης κάνει ένα καινούργιο ξεκίνημα. Αποφασίζει να χτίσει μια παράγκα, γύρω από την οποία στη συνέχεια θα αναπτυχθεί το κέντρο του νέου χωριού. Η φαμίλια του αβγαταίνει, το ίδιο και η περιουσία του, ώσπου τα σύνορα που είχαν χωρίσει το χωριό στα δύο κλείνουν. Στο εξής, θα θεωρείται πλέον Αλβανός πολίτης. Και η ζωή του, όπως την ονειρευόταν, δεν θα είναι ποτέ πια η ίδια. Ο Τηλέμαχος Κώτσιας, με απλή περπατησιά και τα μέσα του ρεαλισμού, επιτυγχάνει να χτίσει ένα μυθιστόρημα που λειτουργεί αλληγορικά, σε πολλαπλά επίπεδα, για τη βία της Ιστορίας, τη σύνθλιψη του ατόμου στα γρανάζια της, τον παραλογισμό των εθνικών περιχαρακώσεων.

Iλιάς ομηρου μτφρ. – επιλεγ. δ.ν. μαρωνιτης αγρα 2009 ςελ. 296, τιμη €20,00

«Η "Ιλιάδα" είναι έπος πολεμικό: δραματοποιεί, ανατέμνει και συμπυκνώνει τον Τρωικό Πόλεμο σε τέσσερις μάχιμες ημέρες, που κα-

ταλήγουν σε ισόπαλη τραγωδία: ο φόνος του Πάτροκλου από τον Έκτορα και ο φόνος του Έκτορα από τον Αχιλλέα σφραγίζονται με ενδεκαήμερη ανακωχή, αφήνοντας μετέωρο το ερώτημα ποιος είναι ο νικητής και ποιος ο ηττημένος. Τελικώς, ο ιλιαδικός πόλεμος περαιώνεται δίχως νικητές και νικημένους. Αντ' αυτού, ο αμοιβαίος σπαραγμός (του Αχιλλέα για τον αγαπημένο εταίρο του, του Πριάμου για τον αγαπημένο του γιο) οδηγεί σε ένα είδος συμφιλίωσης των αντιπάλων». Μετά την «Οδύσσεια», η νέα μεταφραστική κατάθεση του Δ.Ν. Μαρωνίτη.

Σατυρικόν πετρωνιου μτφρ. αρης αλεξανδρου νεφελη 2009 ςελ. 229, τιμη €16,00

«Βλέπω λοιπόν τον Πετρώνιο –ή όπως αλλιώς λεγότανε· τι σημασία έχει τώρα πια;– να κάθεται και να γράφει την παραμύθα του, αντλώντας από τις προσωπικές του αναμνήσεις και από τα διαβάσματά του, κάπου εκεί στο δεύτερο μισό του 1ου μ.Χ. αιώνα ή και στα πρώτα χρόνια του 2ου (και πάλι, τι σημασία έχει;). Τον βλέπω να γράφει, χωρίς καλά καλά να ξέρει πώς θα προχωρήσει και πού θα καταλήξει. Κατ' αυτήν την έννοια, το "Σατυρικόν" δεν είναι μόνο το "πρώτο ρεαλιστικό μυθιστόρημα", όπως χαρακτηρίστηκε, μα και το πρώτο κείμενο ημιαυτόματης γραφής, που προχωράει βάσει τυχαίων συνειρμών μνήμης μάλλον παρά βάσει προδιαγεγραμμένου σχεδίου». Από την εισαγωγή του Άρη Αλεξάνδρου σ’ ένα κομβικό έργο της παγκόσμιας γραμματείας.

Διηγήματα

Το βιβλίο του κακού επιμ. γιωργος βαϊλακης μαγικο κουτι 2009

Ο Νίκος Βλαντής με τη συνεπικουρία του επιμελητή του τόμου Γιώργου Βαϊλάκη συγκέντρωσαν 22 (!) Έλληνες συγγραφείς –στην πλειονότητά τους της νεότερης γενιάς– και τους ζήτησαν να «υιοθετήσουν» έναν «κακό» από την παγκόσμια Ιστορία ή Γραμματεία. Τα διάφορα είδη κακού αντιστοιχούν σε μια σειρά αμαρτήματα, έτσι όπως περιγράφονται από τον Δάντη, με αποτέλεσμα να μοιράζεται καλύτερα η «τράπουλα» του κακού. Το αποτέλεσμα, με τις φιλολογικές και φιλοσοφικές προσθήκες του επιμελητή, είναι ένα ξεχωριστό βιβλίο, που έχει ενσωματώσει πολύ κόπο και χρόνο, και το οποίο μας προσφέρεται σε μια ιδιαίτερα καλαίσθητη έκδοση διάσπαρτη με γκραβούρες που αναπαριστούν σκηνές από –τι άλλο;- την «Κόλαση» του Δάντη.

Τη νύχτα αυτή τη λέμε εμείς φωτιά Eπτά ιστορίες από τα Eξάρχεια athens voice 2009

Επτά συγγραφείς εκλήθησαν να

12/8/09 2:14 PM

bookpress17

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

γράψουν ένα διήγημα με θέμα τα Εξάρχεια, περιοχή που ειδικά μετά τον περσινό Δεκέμβρη ήρθε πολλές φορές –τις περισσότερες για λάθος λόγους– στην επικαιρότητα. Τα Εξάρχεια, πολύχρωμα, «πολυφυλετικά», πολυσυλλεκτικά, δίνουν το έναυσμα για επτά διαφορετικές ιστορίες με έντονα αθηναϊκή ατμόσφαιρα. Η «Πλατεία», τα μπαράκια της περιοχής, το παιχνίδι της πρέζας και της πολιτικής ανατροπής δημιουργούν ένα σύνολο που ακροβατεί ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και στη μυθοπλασία. Συμμετέχουν οι Κώστας Κατσουλάρης, Ζέφη Κόλλια, Μαρία Μαρκουλή, Σώτη Τριανταφύλλου, Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, Μαρία Φακίνου.

Μίξερ γιωργος μανιωτης ελληνικα γραμματα 2009 σελ. 455, τιμη €21,00

Δύο χρόνια μετά τη «Γνώση των νεκρών» ο Γιώργος Μανιώτης επιστρέφει με το «Μίξερ», στο οποίο αναμειγνύονται ήρωες κάθε ηλικίας, όνειρα και διαψεύσεις, τραγικές και κωμικές ιστορίες της σύγχρονης πραγματικότητας. Άνθρωποι, κατοικίδια, ζώα και ηλεκτρικές συσκευές παίρνουν τον λόγο και διηγούνται την ιστορία τους. Το «Μίξερ» αποτελείται από δεκαοκτώ καλά δομημένες ιστορίες (επτά κεφάλαια για την καθεμία), οι οποίες περιπλέκονται μεν στην τύχη, αλλά σταδιακά συμπλέκονται και συνομιλούν η μια με την άλλη.

14_17_logotexnia.indd 17

«Δεν είναι εύκολο να σπάσεις το firewall της εποχής» Ο Αλέξης Σταμάτης μιλάει με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα. Tης Πόπης Μουσουράκη

ολυτάλαντος –έχει θητεύσει ήδη με επιτυχία στην ποίηση, στο θεατρικό έργο και στο παιδικό βιβλίο –ο Αλέξης Σταμάτης κατέθεσε πρόσφατα το τελευταίο του μυθιστόρημα. Ένα βιβλίο που ξετυλίγει δεξιοτεχνικά τον μύθο του μέχρι την τελική έκρηξη και ξεσκεπάζει τα κάτοπτρα της ανθρώπινης αυταπάτης. Ο ήρωάς σας, ο Άρης, χρειάζεται έναν ισχυρό διαμεσολαβητή που θα τον βοηθήσει να εξορύξει την πιο βαθιά του αλήθεια – ο συγγραφέας; Ο συγγραφέας πιστεύω ότι είναι μοναδική περίπτωση. Είναι ο ίδιος ο διαμεσολαβητής μεταξύ του χαοτικού κόσμου που τον εμπνέει και του επεξεργασμένου κειμένου που καταθέτει (εγκαταλείπει). Από εκεί και πέρα αναλαμβάνουν άλλοι, οι επιμελητές, οι φιλόλογοι, οι κριτικοί κ.λπ. «Σκότωσε ότι αγαπάς» είναι μια γνωστή λογοτεχνική παραίνεση για τις εμμονές του δημιουργού – οι δικές σας εμμονές ποιες είναι; Το «Σκότωσε ότι αγαπάς» δεν αφορά τόσο τις εμμονές, αλλά τις «αγάπες». Σημαίνει ότι πρέπει να ξεφορτώνεσαι εκείνα τα στοιχεία, τις φράσεις, τις σκηνές του κειμένου που, όσο και να τα «έχεις ερωτευτεί», όσο κι αν αυτοτελώς σου αρέσουν, δεν προσθέτουν κάτι στο όλον, αλλά αντιθέτως το αδυνατίζουν, του διασπούν τη συνο-

γήσεις είτε μέσα από μοντέρνες, ακόμη και μεταμοντέρνες. Αυτή η συνθήκη δημιουργεί δυσκολίες στους δημιουργούς, οδηγώντας πολλούς στις «ασκήσεις ύφους» που λέτε. Δεν είναι εύκολο να σπάσεις το firewall της εποχής. Όταν η σημερινή λογοτεχνία συνειδητοποιήσει ποιος είναι ο σύγχρονος «Μύθος» της –κάτι εξαιρετικά δύσκολο, καθώς ο Μύθος αυτός είναι δύσκολο να αναγνωστεί, εφόσον τα συστατικά του είναι τόσο συσκοτισμένα–, τότε θα αναδυθεί και ο λόγος που θα τον αποτυπώσει. Στο βιβλίο παίζετε έντονα με την έννοια του Άλλου, ως αντιμετάθεση του Εγώ – είναι τελικά το θέμα της ταυτότητας ο κεντρικός άξονας της δουλειάς σας;

Ολόκληρη η λογοτεχνία είναι ένα παιχνίδι ανάμεσα σε ένα Εγώ και σε έναν Άλλο

Σκότωσε ό,τι αγαπάς αλεξης σταματης καστανιωτης 2009 σελ. 252, τιμη €18,81

χή. «Kill your darlings» ήταν η συμβουλή του μεγάλου Faulkner. Προσωπικά, σε αρκετά βιβλία μου, αν τα ξανάγραφα, θα έκανα ένα γερό editing, όχι τόσο για να ξορκίσω τις εμμονές μου, αλλά για να τις κάνω πιο διάφανες. Αν ξανά-

γραφα π.χ. το «Μπαρ Φλωμπέρ» σήμερα, θα έκοβα καμιά δεκαριά σελίδες τουλάχιστον. Μήπως όμως η σημερινή λογοτεχνία εξαντλείται σε ασκήσεις ύφους; Ο ήρωάς σας αναποδογυρίζει επώδυνα την παραπάνω εντολή. H σημερινή λογοτεχνία βρίσκεται σε ένα μεταίχμιο. Η εποχή μας είναι κατακερματισμένη και απομαγευτική, μια και τα ερεθίσματα που προσφέρει είναι a priori διυλισμένα και έρχονται στο φως έχοντας ήδη απεκδυθεί τον ίδιο τους τον μύθο. Η εποχή μας παράγει τα ίδια της τα γεγονότα ως αποδομημένες αφηγήσεις, μποϊκοτάροντας ως ένα σημείο τη λογοτεχνική τους απόδοση – είτε αυτή πραγματοποιείται μέσα από κλασικές αφη-

Ο άνθρωπος δεν νοείται δίχως τον άλλον. Ο Άλλος είναι η μόνη του ευκαιρία, είναι η αντανάκλασή του και η μόνη του δυνατότητα να «παραδοθεί» κάπου, να υπερβεί το Εγώ. Εξάλλου, υπό μια έννοια, ολόκληρη η λογοτεχνία είναι ένα παιχνίδι ανάμεσα σε ένα Εγώ και σε έναν Άλλο: τον συγγραφέα και τον αναγνώστη. Όσο για την «ταυτότητα», σίγουρα είναι από τα κεντρικά μου ζητήματα. Αλλά η ταυτότητα για μένα δεν είναι μόνον ένας στατιστικός μέσος όρος που προκύπτει από την καταγωγή, το περιβάλλον, τις επιρροές, τις συγκρούσεις κ.λπ., είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο και βαθύτατα πυρηνικό, είναι το αποτύπωμα της κάθε ψυχής πάνω στην ύλη που την περιτριγυρίζει.

12/8/09 2:14 PM

18bookpress

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Αναζητώντας τις Ευμενίδες Αλληγορία πρωτότυπων αφηγηματικών τεχνασμάτων για την απώλεια, το πένθος, τις τύψεις, με πρωταγωνιστή έναν ιδιοφυή εννιάχρονο και φόντο την 11η Σεπτεμβρίου. Του Δημήτρη Αθηνάκη

ρχίζοντας παράδοξα: Πόσες φορές χρειάζεται να δεις και να ξαναδείς μια σελίδα για να καταλάβεις αυτό που διαβάζεις; Στο καινούργιο μυθιστόρημα του Τζόναθαν Σάφραν Φόερ μπορεί να μείνεις γι’ αρκετή ώρα μπροστά σε μια σελίδα, όχι γιατί υπάρχει η πιθανότητα να μην καταλαβαίνεις γρυ απ’ όσα διαμείβονται εκεί, αλλά γιατί πολύ απλά αποτελούν ένα ανελέητο έργο τέχνης. Αυτό το μυθιστόρημα είναι από κείνα τα βιβλία που είναι δύσκολο για τον αναγνώστη να ξεχωρίσει την αφήγηση καθαυτήν από τα μέσα που ο συγγραφέας χρησιμοποιεί. Η ευκολία του Φόερ να γράψει μια αλληγορία πάνω σ’ ένα θέμα που ολοκληρωτικά έχει δημιουργήσει πληγές σε μια κοινωνία είναι εμφανής. Το ίδιο εμφανή είναι και τα συμβολικά στοιχεία που χρησιμοποίησε στην «ανάστατη» αφήγησή του. Επιστρατεύοντας τεχνικές για να ενεργοποιήσει τον νου και το μάτι του αναγνώστη, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει πολλές δυσκολίες, ο συγγραφέας κατορθώνει να μιλήσει για την 11η Σεπτεμβρίου χωρίς να φοβηθεί ούτε λεπτό να εκθέσει την

Ο βομβαρδισμός της Δρέσδης τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο παραβάλλεται με την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους πληγωμένη υπερδύναμη και να εκτεθεί ο ίδιος ως μέλος της. Ο μικρός και ορφανός από πατέρα πια Όσκαρ αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα ενός έργου που παραβάλλει τον βομβαρδισμό της Δρέσδης με την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους. Αυτή η μανία δεν εδράζεται τόσο στα περιγραφόμενα όσο στον τρόπο που ο Φόερ διαλέγει να χρησιμοποιήσει εικόνες, ενωμένα και ακατανόητα τυπογραφικά στοιχεία, κυκλωμένες ή τεράστιες στο μέγεθος λέξεις, ή ακόμα ακόμα και αφηγηματικά τεχνάσματα που ενεργοποιούν το θυμικό του αναγνώστη.

18_amerikanos.indd 18

σπαθεί να καταλάβει και από τον κόσμο που δεν βρίσκει την έξοδο. Η εμπλοκή του πολιτικού με το ατομικό, χωρίς πατριωτικές εξάρσεις και ξενοφοβικούς αφορισμούς, όπως φαίνεται από τα λόγια του μικρού Όσκαρ και από τα γράμματα του παππού του προς τον πατέρα του, ο οποίος τον εγκατέλειψε προτού αυτός γεννηθεί, αλλά και από τις συνομιλίες μέσω γουόκι-τόκι με τη γιαγιά του, που μένει στην απέναντι πολυκατοικία, τα οποία διακόπτουν την ταραγμένη αφήγηση του παιδιού, φωτίζει εκείνα που αυτό αφηγείται. Ειδικά οι εξιστορήσεις της γιαγιάς δημιουργούν τις αναλογίες της Δρέσδης και της 11ης Σεπτεμβρίου, σχετικά και με τα γεγονότα και με τα ανεπούλωτα τραύματα που άφησαν στους εμπλεκομένους. Ο αγώνας της μητέρας του Όσκαρ να αναδημιουργήσει τη ζωή της, αναζητώντας νέο σύντροφο, τον οποίο γνωρίζει στις συναντήσεις για τα θύματα της επίθεσης και τον οποίο ο μικρός βλέπει ως υποκατάστατο του χαμένου του πατέρα, συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια της γιαγιάς να ανασυστήσει τη διαλυμένη οικογένεια, κι αυτό με τη σειρά του γίνεται σύμβολο της ανασυγκρότησης της αμερικανικής κοινωνίας μετά την 11η Σεπτεμβρίου.

Gee Vaucher, «Ω Αμερική». Από το λεύκωμα «Outsiders» (εκδ. Μεταίχμιο).

Εξαιρετικά δυνατά και απίστευτα κοντά τζοναθαν σαφραν φοερ μτφρ. ελενη ηλιοπουλου μελανι 2009 σελ. 376, τιμη €20,00

Όταν η εννιάχρονη ιδιοφυΐα εξερευνά το ίντερνετ και διαβάζει Στίβεν Χόκινγκ, τον σημαντικότερο επιστήμονα του καιρού μας, ο Φόερ προτυπώνει αναντίρρητα τα σημεία των καιρών, καταθέτοντας μια θέση από την οποία δύσκολα ο ίδιος θα υποχωρούσε. Το ότι εντάσσει και το στοιχείο του μυστηρίου στο κείμενό του –με την αναζήτηση του νοήματος του κλειδιού που βρήκε στο σακάκι του πατέρα του μέσα σ’ έναν φάκελο, που περιείχε και μία σελίδα με μία λέξη– αποτελεί ένα τέχνασμα με το οποίο αποσκοπεί αφενός να δικαιολογή-

σει το γεγονός ότι το μυαλό του Όσκαρ δεν σταματά στιγμή να λειτουργεί εντατικά και αφετέρου να δείξει την απώλεια που το παιδί αδιάλειπτα αισθάνεται. Και όχι μόνο την απώλεια, αλλά και τις βαθιές τύψεις. Είναι εκείνος που δεν απάντησε στα αγωνιώδη τηλεφωνήματα του πατέρα του από το φλεγόμενο κτίριο, γιατί φοβόταν. Και είναι τώρα αυτός που αναζητά τη λύση σε ολόκληρη τη Νέα Υόρκη, ψάχνοντας αδιάκοπα έναν τρόπο να συναντήσει τις Ευμενίδες, να διώξει από πάνω του τον πόνο που κουβαλά, τη διαρκή ματαίωση από τον κόσμο που προ-

παλινδρόμηση ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν είναι ένας τρόπος να δικαιολογηθεί, από τη μια, η προσπάθεια να επουλωθούν –με μια δόση ελαφρότητας– οι πληγές της αμερικανικής κοινωνίας και να σκιαγραφηθεί, από την άλλη, η αναμφίβολη ενότητα και συνέχεια της σκληρής ιστορίας του περασμένου αιώνα και των πρώτων χρόνων του τρέχοντος. Όπως και να ’χει, το βιβλίο είναι ένας πνιγμένος λυγμός, ένα σιωπηλό πένθος για μια ανεπίστροφη απώλεια. Κλείνοντας, η αγκαλιά που θέλει να προσφέρει ο Όσκαρ Σελ σε όσους πληγώθηκαν από τον βομβαρδισμό των Δίδυμων Πύργων είναι η ίδια αγκαλιά που θέλει να προσφέρει ο Φόερ στον αναγνώστη. Χαρά στο κουράγιο της Ελένης Ηλιοπούλου, η οποία κατάφερε να αποδώσει το κείμενο στη γλώσσα μας σε όλο του το εύρος, χωρίς ούτε μία στιγμή να αφήσει τον αναγνώστη στην ησυχία του!

12/8/09 1:45 PM

18_amerikanos.indd 19

12/8/09 1:46 PM

20bookpress

δεκεμβριοσ2009

ΞΕΝΗ πΕζογραφια

Άνθρωποι σε κρίση συνείδησης Έργα καθιερωμένων και νεότερων συγγραφέων από όλο τον κόσμο. Της Ελένης Κορόβηλα

Το εμβατήριο του Ραντέτσκυ joseph roth μτφρ. μαρια αγγελιδου αγρα 2009 σελ. 470, τιμη €22,50

Ανταύγειες σε χρυσά μάτια καρσον μακκαλλερσ επιμετρο τενεσι ουιλλιαμσ μτφρ. κωνσταντινα τριανταφυλλοπουλου μεταιχμιο 2009 σελ. 178, τιμη €15,00

Οι άγριοι ντετέκτιβ ρομπερτο μπολανιο μτφρ. κωστασ αθανασιου καστανιωτησ 2009 σελ. 720, τιμη €25,00

Η πλοκή στο βραβευμένο μυθιστόρημα του Χιλιανού συγγραφέα, ο οποίος, μετά από περιπλανήσεις στη Λατινική Αμερική και στην Ευρώπη, επέλεξε ως μόνιμο τόπο κατοικίας του τη Βαρκελώνη, όπου πέθανε το 2003 σε ηλικία 50 ετών, εκτυλίσσεται τη δεκαετία του ’70. Πολλά τα πρόσωπα, πολλοί οι τόποι με κεντρικό σκηνικό, αφετηρία αλλά και τέρμα τους άγριους δρόμους της πόλης του Μεξικού, στη διαδρομή που ακολουθούν οι ήρωες του Μπολάνιο. Οι απαντήσεις που αναζητούν μοιάζουν να κρύβοναι πίσω από τα αίτια μιας μυστηριώδους εξαφάνισης πολλά χρόνια πίσω, τη δεκαετία του ’20.

Αμερικανικός νότος, 1948. Σε ένα στρατόπεδο σε καιρό ειρήνης, η μονοτονία θρυμματίζεται όταν συμβαίνουν «πράγματα που απίθανο να ξανασυμβούν». Ο απόμακρος, αθόρυβος στρατιώτης Ουίλλιαμς θα μπει με έναν αμετάκλητο τρόπο στον κλονισμένο γάμο του λογαχού Πέντερσον και της εγωκεντρικής και κακότροπης συζύγου του Λενόρα. Νοσηρή, αρρωστημένη ατμόσφαιρα, αποκύημα της φαντασίας της διάσημης για το πρώτο της μυθιστόρημα «Η καρδιά κυνηγάει μονάχη» ΜακΚάλλερς ή συμπυκνωμένη αποτύπωση της φρίκης που μπορεί να γεννήσει η ανθρώπινη μοίρα;

Λαβίνια ουρσουλα κ. λε γκεν μτφρ. μαρινα τουλγαριδου τοποσ 2009 σελ. 336 τιμη €19,90

Η αμίλητη ηρωίδα της «Αινειάδας» του Βιργιλίου, πριγκίπισσα Λαβίνια, αποκτά φωνή και αφηγείται τη ζωή, τα πάθη, τον αγώνα και τη δικαίωσή της. Η Αμερικανίδα συγγραφέας, περισσότερο γνωστή για τα επιστημονικής φαντασίας μυθιστορήματά της, αποκαθιστά τη γυναίκα, και από αντικείμενο διαμάχης και διεκδίκησης τη μετατρέπει σε δρων άτομο που επεμβαίνει στις εξελίξεις που αφορούν τη δική της ζωή.

Ψηλά πάνω από τον κόσμο πωλ μποουλσ μτφρ. χιλντα παπαδημητριου αποπειρα 2009

Θεωρείται το αριστούργημα του Γιόζεφ Ροτ, από τα σημαντικότερα γερμανικά μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Παρακολουθεί τις τύχες τριών γενεών μιας οικογένειας, που εργάζονται στην υπηρεσία του στέμματος: Ο πρώτος είναι ένας απλός Σλοβένος στρατιώτης που ανέρχεται κοινωνικά στην κατώτερη αριστοκρατία, χάρη σε μια ηρωική πράξη στο ομιχλώδες πεδίο της μάχης του Σολφερίνο, όπου σώζει τη ζωή του αυτοκράτορα της Αυστρίας· ο δεύτερος, ανώτερος κρατικός υπάλληλος· ο τρίτος, αξιωματικός του στρατού, που βλέπει τη ζωή του να πέφτει στην αφάνεια, μαζί με την αίγλη των Αψβούργων. Με τα λόγια του νομπελίστα Τζ. Μ. Κουτσί: «Είναι μια μεγαλειώδης ελεγεία για την Αυστρία των Αψβούργων, την οποία συνέθεσε κάποιος από τις παρυφές της αυτοκρατορικής επικράτειας· ένα μεγάλο γερμανικό μυθιστόρημα από έναν συγγραφέα που μετά βίας ακροπατούσε στη γερμανική λογοτεχνική κοινότητα».

σελ. 244, τιμη €16,72

Έξαψη ιρεν νεμιροβσκυ μτφρ. γεωργια ζακοπουλου πατακησ 2009 σελ. 200, τιμη €14,50

Δεκαετία του '30: Σ' ένα χωριουδάκι της Κεντρικής Γαλλίας, ένας ηλικιωμένος κύριος αναπολεί. Έχοντας ταξιδέψει πολύ στα νιάτα του, ο Σίλβιο ζει αποτραβηγμένος από τον κόσμο και παρατηρεί την ανθρώπινη κωμωδία της επαρχίας, την ήρεμη ζωή των χωρικών και πώς αυτή ξάφνου κλονίζεται από τον θάνατο και τα ερωτικά πάθη. Με την πλοκή να τοποθετείται στο ίδιο χωριό όπου η Νεμιρόβσκυ έγραψε τη «Γαλλική σουίτα», αυτό το οικογενειακό δράμα, που εξελίσσεται σαν αστυνομική έρευνα, αφηγείται την καταιγίδα των ενστίκτων στο κλειστό κύκλωμα μιας κοινωνίας όπου όλα είναι υπερβολικά ομαλά για να είναι αληθινά.

20_21_logotexnia.indd 20

Στην ταράτσα ενός πολυτελούς διαμερίσματος, ένα τυπικό ζευγάρι Αμερικανών τουριστών, ο γιατρός Σλέιντ και η νεαρή γυναίκα του, απολαμβάνουν τη δύση του ήλιου με θέα την πρωτεύουσα μιας χώρας της Κεντρικής Αμερικής. Οικοδεσπότης τους είναι ένας ιδιαίτερα γοητευτικός νεαρός με τη μικρή ερωμένη του. Το ζευγάρι των Αμερικανών φαίνεται να ζει το είδος της τυχαίας γνωριμίας που κάθε ταξιδιώτης ελπίζει ενδόμυχα πως θα του συμβεί. Στην κουβέντα, ανάμεσα στις φιλοφρονήσεις, μια παρατήρηση του νεαρού οικοδεσπότη τους θα αποδειχθεί προφητική: «Δεν είναι αυτό ακριβώς που νομίζετε».

Κλεψύδρα ντανιλο κισ μτφρ. μαρια κεσινη κεδροσ 2009 σελ. 352, τιμη €16,50

Είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό του, ολοκληρώνεται η έκδοση της αυτοβιογραφικής τριλογίας του βραβευμένου Γιουγκοσλάβου συγγραφέα στα ελληνικά. Μετά το ταξίδι στον χαμένο κόσμο της παιδικής αθωότητας («Πρώιμα βάσανα», Κέδρος 2004), την καταβύθιση στα ερείπια του πολέμου («Κήπος», «Στάχτες», Κέδρος 2008), το τέλος της αφήγησης έρχεται μέσα από τη διαδρομή του Έντουαρντ Σαμ, συνταξιούχου σιδηροδρομικού υπαλλήλου εβραϊκής καταγωγής, τον οποίο συναντάμε στα μέσα του πολέμου. ΥΓ. «Είναι καλύτερα να βρισκόμαστε ανάμεσα στους διωγμένους, παρά ανάμεσα στους διώκτες».

12/8/09 1:59 PM

δεκεμβριοσ2009

Τα ταξίδι του ελέφαντα ζοζε σαραμαγκου μτφρ. αθηνα ψυλλια καστανιωτης 2009 σελ. 196, τιμη €13,59

Τα υλικά αυτής της νουβέλας ο νομπελίστας συγγραφέας τα συνάντησε στα ιστορικά γεγονότα που περιγράφουν τη δωρεά ενός ελέφαντα, προερχόμενου από την Ινδία, από τον βασιλιά Ιωάννη Γ' της Πορτογαλίας προς τον εξάδελφό του αρχιδούκα Μαξιμιλιανό της Αυστρίας, κάπου στα μέσα του 16ου αιώνα. Χιούμορ, κριτική ειρωνεία και κλείσιμο του ματιού για τις αναλογίες του τότε με το σήμερα.

Βίνσεντ τζου γκεμπελ μτφρ. δημητρης καρυδας επιμ. νικος βλαντης μαγικο κουτι 2009 σελ. 446, τιμη €20,00

Η ανέχεια, η δυστυχία και η απόρριψη είναι προϋποθέσεις για να γεννηθούν αριστουργήματα; Ο δρόμος προς την εξιλέωση για το μερίδιο ευθύνης που φέρει για την υποκουλτούρα που κυριαρχεί περνά, για έναν μεγιστάνα της βιομηχανίας του θεάματος, από την κατασκευή των συνθηκών που θα κάνουν τον Βίνσεντ, έναν νεαρό, ορφανό καλλιτέχνη, να μεγαλουργήσει.

20_21_logotexnia.indd 21

Εκτός πραγματικότητας πιερ μερο μτφρ. ληνα σιπηνατου σελ. 221, τιμη €12,00

Ένας ιδιόρρυθμος εκδότης παραγγέλνει σε έναν συγγραφέα σαράντα τεσσάρων ετών να γράψει ένα ρεαλιστικό μυθιστόρημα για τη νέα λογοτεχνική σεζόν. Όμως ποιον λόγο έχει αυτός –ένας άνθρωπος οριακός που φλερτάρει με το περιθώριο, αλλά ταυτόχρονα προσπαθεί να κρατηθεί από την πραγματική ζωή– να αφηγηθεί τη ζωή ενός ταπεινού καθηγητή λυκείου, ο οποίος είναι ανίκανος να αγαπήσει την υπέροχη Ομπλόμοβα;

Τρόμος βλαντιμιρ μακανιν μτφρ. αλεξανδρα ιωαννιδου καστανιωτης 2009 σελ. 432, τιμη €20,00

Με ήρωα έναν εκπρόσωπο της τρίτης ηλικίας και ταυτόχρονα μιας γενιάς που την έχουν ξεπεράσει τα γεγονότα, ο Ρώσος Μακάνιν μιλά για τον έρωτα και την ανάγκη να παραμένει κανείς ζωντανός ακόμη κι όταν όλα γύρω του έχουν αλλάξει. Ο τρόμος παραλύει, ο τρόμος αποσβολώνει, αλλά τελικά απελευθερώνει. Μια περίηγηση στη μετασοβιετική Μόσχα από έναν εκπρόσωπο μιας άλλης εποχής.

Το θαυμαστό ταξίδι του Πομπώνιου Φλάτου εδουαρδο μεντοθα μτφρ. δημητρα παπαβασιλειου παπυρος lettras 2009

Η ιστορία του διάφανου βασιλιά ροζα μοντερο μτφρ. ντινα σιδερη αγκυρα 2009

Ο θάνατος του Μπάνι Μανρό νικ κεηβ μτφρ. αντωνης καλοκυρης τοπος 2009

σελ. 608, τιμη €19,50

Στον ταραγμένο 12ο αιώνα, η Λεόλα, μια έφηβη χωριατοπούλα, ξεγυμνώνει έναν νεκρό πολεμιστή σ' ένα πεδίο μάχης και φορά την πανοπλία του, για να προστατευτεί μεταμφιεσμένη σε άντρα. Έτσι αρχίζει το συναρπαστικό και συγκινητικό αφήγημα της ζωής της, μια υπαρξιακή περιπέτεια που, μέσα από το πρόσχημα του ιστορικού μυθιστορήματος, μας μιλάει για τον τωρινό κόσμο και γι' αυτό που είμαστε όλοι.

σελ. 239, τιμη €16,90

σελ. 240, τιμη €15,00

Ο λύκος τζοζεφ σμιθ μτφρ. γιαννος πολυκανδριωτης επιμ. ευτυχια παναγιωτου ελληνικα γραμματα 2009

Στρατιά «σ’ αγαπώ» ρεντζο μπιαζιον μτφρ. παναγιωτης τσιαμουρας ελληνικα γραμματα 2009

Η γαλάζια ώρα αλονσο κουερτο μτφρ. κωνσταντινος παλαιολογος μεταιχμιο 2009

σελ.375, τιμη €16,00

σελ. 352, τιμη €18,00

Ένα μυθιστόρημα με ήρωες ιστορικά πρόσωπα, τα οποία συναντώνται σε αστυνομικές περιπέτειες πασπαλισμένες με αναφορές και στοιχεία από τον βίο του Ιησού και του περίγυρού του, κατά την εξέλιξη των οποίων αποκαλύπτονται αναπάντεχες πτυχές της προσωπικότητάς τους. Ο βραβευμένος Ισπανός συγγραφέας Μεντόθα αναζητά με χιούμορ μεγάλα μυστικά.

σελ. 197, τιμη €14,00

Αλληγορική νουβέλα είναι το πρώτο βιβλίο του 29χρονου Τζόζεφ Σμιθ. Ο κυνηγός είναι λύκος, καραδοκεί, αρπάζει, αφαιρεί τη ζωή, αλλά τελικά επιβιώνει. Ο Σμιθ, σαν σε λογοτεχνική άσκηση, μεταφέρει σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση τις σκέψεις ενός γερασμένου λύκου, ο οποίος έπειτα από έναν μακρύ χειμώνα δοκιμασιών προσπαθεί να επιβιώσει στον άγριο και σκληρό κόσμο.

Η «Στρατιά "σ' αγαπώ"», όπως αποκαλούσαν οι Άγγλοι τα ιταλικά στρατεύματα κατοχής στην Ελλάδα, ζωντανεύει περιστατικά μεταξύ των Ιταλών στρατιωτών και των Ελλήνων που αντιμετωπίζουν καθημερινά τη σκληρότητα του πολέμου και αγωνίζονται να επιβιώσουν. Πόρνες που ακολουθούν τα στρατεύματα· γυναίκες που πουλούν το κορμί τους για ένα κομμάτι ψωμί ή για να σώσουν συζύγους και αδέλφια.

Ο πωλητής γυναικείων ονείρωνπλασιέ καλλυντικών Μπάνι Μανρό προσπαθεί να αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στον εννιάχρονο γιο του μετά την αυτοκτονία της γυναίκας του. Ένας ερωτύλος άντρας που «πουλά δυστυχία από πόρτα σε πόρτα», ένας άσωτος υιός, ελλειμματικός σύζυγος, ανίκανος πατέρας που η αγάπη τον έκανε το βάλει στα πόδια. Ωστόσο, θα αναμετρηθεί με τα λάθη της ζωής του μέχρι τέλους.

Η γαλάζια ώρα, η στιγμή που χωρίζει το σκοτάδι από το φως, την πλάνη από την πραγματικότητα, τα μυστικά και τα ψέματα από την αλήθεια. Ο Περουβιανός Κουέρτο στήνει την πλοκή του μυθιστορήματός του στην πρωτεύουσα της χώρας του, Λίμα, όπου ο επιτυχημένος δικηγόρος και ευτυχισμένος οικογενειάρχης ήρωάς του ζει μια ανέφελη ζωή. Όμως, τα «φαντάσματα» θα βγουν από την ντουλάπα...

12/8/09 2:00 PM

22bookpress

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

Ο ανθρωπάκος από το Αρχάγγελσκ georges simenon μτφρ. αργυρω μακαρωφ αγρα 2009

Οι αρραβώνες του κυρίου Ιρ georges simenon μτφρ. αργυρω μακαρωφ αγρα 2008

Τρία δωμάτια στο Μανχάτταν georges simenon μτφρ. αργυρω μακαρωφ αγρα 2007

σελ. 219, τιμη €12,00

σελ. 189, τιμη €12,00

σελ. 241, τιμη €12,00

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Happiness is a Warm Gun Ένας φιλόδοξος νέος δημιουργός πάσχει από διδακτισμό, αλλά δύο κλασικοί μάς αποζημιώνουν. Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

ανείζομαι τον τίτλο από τους Beatles για τις σελίδες αυτές, όπου κατά καιρούς θα καταπιάνομαι με το λεγόμενο αστυνομικό μυθιστόρημα – άλλοι το λένε «μυστηρίου», άλλοι απλώς αγνοούν εσκεμμένα και περιφρονητικά την ύπαρξή του. Αξίζει να μιλάμε για το εν λόγω είδος; Έχει (ακόμη) να πει πολλά και σημαντικά; Εξέπνευσε; Οι απαντήσεις, μονολεκτικά: Ναι. Ναι. Όχι. Θα σας συστήσω, λοιπόν, μιαν ανθοδέσμη από αστυνομικά αναγνώσματα ενόψει των εορτών και του θάλπους στις κάμαρες των αναγνωστών, και σε άλλα έντυπα ραντεβού μας θα συνεχίσω με την παρουσίαση εκλεκτών καρπών της φαντασίας συγγραφέ-

Ο Simenon ήξερε να πηγαίνει, άνευ διδακτισμών, εξάρσεων και εκστάσεων, καρφί στην καρδιά του ζητήματος ων όπως ο Stieg Larsson («Το κορίτσι με το τατουάζ» και «Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά», εκδ. Ψυχογιός), η Alexandra Marinina («Αντρικά παιχνίδια», εκδ. Κέδρος) κ.ά. Ο Antoine Bello (Βοστόνη, 1970) έρχεται να συστηθεί στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό με το μυθιστόρημα «Οι παραχαράκτες» (μτφρ. Ευγενία Γραμματικοπούλου, εκδ. Πόλις), ένα λίαν φιλόδοξο εγχείρημα, με όλες τις αρετές και (φοβάμαι: κυρίως) τα ψεγάδια που πάντοτε έχει κάθε φιλόδοξο εγχείρημα οποιουδήποτε δημιουργού δεν συμβαίνει να είναι κάτι παραπάνω από εκ γενετής ιδιοφυής, κάτι παραπάνω από φύσει

22_27_astinomika.indd 24

12/8/09 2:06 PM

bookpress23

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009 Ο μεγάλος αποχαιρετισμός raymond chandler μτφρ. αντωνησ καλοκυρησ κεδροσ 2008

Αντίο, γλυκιά μου raymond chandler μτφρ. ανδρεασ αποστολιδησ αγρα 2009

Η κυρία της λίμνης raymond chandler μτφρ. κωνσταντινοσ αργυροσ ερατω 1998

σελ. 559, τιμη €16,00

σελ. 422, τιμη €16,00

σελ. 455, τιμη €16,70

υπέρμετρα αλαζών και συνάμα κάτι παραπάνω από θέσει σεμνός και ταπεινός. Πεπεισμένος, όπως κάθε νοήμων πολίτης του σήμερα, ότι πλέον το «αληθές είναι μια στιγμή του ψεύτικου», ότι ιλιγγιωδώς οι αξίες χάνουν και τα τελευταία ρινίσματα της όποιας βαρύτητας είχαν απομείνει πάνω τους, ότι η ίντριγκα, η συνωμοσία, η αλλοίωση, η πλαστογράφηση είναι ίσως οι πλέον διαδεδομένες μέθοδοι επιβίωσης και επιβολής, στήνει ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα όπου δαιμόνιοι παραχαράκτες δεν κάνουν άλλο από το να αλλοιώνουν τις πραγματικότητες και να ανακατασκευάζουν τα γεγονότα.

Σλιβ Νταρτουνγκούβερ, η Λένα Θόρσεν, ο Άνγκουα Τζίμπο, η Μαγκαουάτι Ντονογκουράι και άλλοι –εξίσου ή και περισσότερο δυσπρόφερτοι– τύποι είναι τα golden boys (& girls) του ΟΠΠ, ήτοι του Ομίλου Παραχάραξης της Πραγματικότητας. Έσκασα στα γέλια με την «ιστορία» της Σκίτου, μιας μικρής πόλης 12.500 κατοίκων στη Νεμπράσκα, η οποία Σκίτος της Νεμπράσκα γίνεται, σύμφωνα με το «σενάριο» μιας νεοσύλλεκτης στον ΟΠΠ, πρωτεύουσα της… Θεσσαλίας! Αλλά, όσο κυλάνε οι σελίδες, τόσο οι ρυθμοί επιβραδύνονται, αντί να συμβαίνει το εντελώς αντίθετο, τόσο η έμπνευση του Bello, καίτοι οργιώδους επινοητικότητας, μοιάζει να μπλέκεται σε γρανάζια που την καθιστούν ένα είδος κακόφωνης λατέρνας που επιζητεί την προσοχή μας πάση θυσία. Ο διδακτισμός του γίνεται τόσο κραυγαλέος, ώστε αρχικά νομίζεις ότι πρόκειται περί τεχνάσματος ή περί παρωδίας και ότι εν συνεχεία θα ανατραπεί παταγωδώς, αλλά δεν συμβαίνει τίποτα τέτοιο και παραμένει διδακτισμός. Κρίμα! Ένα συναρπαστικό θέμα και μια πληθωρική

22_27_astinomika.indd 25

πένα να πέφτουν θύματα της μεγαλομανίας ενός μάλλον-μη-μεγαλομανούς μυθιστοριογράφου. Γιατί, αν ήταν όντως μεγαλομανής, θα είχε φροντίσει να περιορίσει μπορχεσικώ τω τρόπω την έκταση της έκστασής του, ίσως δε και την έκσταση της έκτασης του εγχειρήματός του. Ας είναι. Οι πολύ καλές στιγμές των «Παραχαρακτών» αποζημιώνουν τον αναγνώστη, τον παροτρύνουν να δώσει ακόμα μία ευκαιρία στον ενδιαφέροντα κύριο Antoine Bello. Απεναντίας, ο πολύς Georges Simenon (19031989) ήξερε να πηγαίνει, άνευ διδακτισμών, εξάρσεων, εκτάσεων και εκστάσεων, καρφί στην καρδιά του ζητήματος, ιδίως στα άνευ επιθεωρητού Jules Maigret μυθιστορήματά του. Οφείλουμε στην Άγρα, τον οίκο του Σταύρου Πετσόπουλου, και στην Αργυρώ Μακάρωφ το ότι μία εικοσαετία μετά τον θάνατο του Simenon μπορούμε να απολαύσουμε έντεκα έργα του μετρ, όλα άψογα γυρισμένα στα ελληνικά, όλα γεμάτα ένταση/ προσμονή/αγωνία (αλλά και αιχμηρή κοινωνική κριτική), όλα διαμάντια του είδους. Ο «Ανθρωπάκος από το Αρχάγγελσκ» (1956), μυθιστόρημα συγγενές με τους «Αρραβώνες του κυρίου Ιρ» και τα «Τρία δωμάτια στο Μανχάτταν» ως προς τη συμπονετική υγρασία του απέναντι στη χθαμαλότητα της ζωής ορισμένων στη μεγαλούπολη, αλλά και τον μάλλον αδυσώπητο φωτορεαλισμό του (και συμπαθάτε με για την εσκεμμένη ανακρίβεια και υπερβολή!), καθηλώνει τον αναγνώστη χωρίς περιττά φτιασίδια, με μόνη τη φορά των γεγονότων, αργή αρχικά αλλά μετέπειτα καταιγιστική ως προς την υπαρξιακή της δύναμη. Ο Ζονάς Μιλκ είναι ένας βιβλιοπώλης που κάνει το μοιραίο λάθος να πει ένα αφελές, αθώο, άκακο ψέμα, ένα ψέμα απ’ αυτά που κανένας δεν προσέχει, ούτε καν τα

αι περνάμε σ τον Raymond Chandler, για να θυμηθούμε ότι έφυγε από τούτο τον κόσμο πριν από μισόν αιώνα, καθώς και ότι κυκλοφόρησε το πρώτο του μυθιστόρημα (το «The Big Sleep») πριν από εβδομήντα χρόνια. Και το θυμόμαστε λέγοντας απλώς: παίδες, κυκλοφόρησαν προσφάτως τόσο το έκτο (1954) –και κατά πολλούς πιο πλούσιο– μυθιστόρημα του μετρ, ο «Μεγάλος αποχαιρετισμός», σε νέα μετάφραση (από τον Αντώνη Καλοκύρη, που είναι ένας από τους βιρτουόζους μεταφραστές του είδους) και έκδοση (Κέδρος), όσο και το δεύτερο μυθιστόρημά του (1940), το «Αντίο, γλυ-

κιά μου» (ανατύπωση από την Άγρα της πολύ γερής έκδοσης του 1985, όπου, εκτός από τη μετάφραση, ο «αρχηγός» Ανδρέας Αποστολίδης υπογράφει ένα από καλύτερα, και εκτενέστερα, κείμενα που έχουν γραφτεί παγκοσμίως για τον Chandler), αλλά και το τέταρτο (1943), η «Κυρία της λίμνης» (επανέκδοση από την Ερατώ, με σκληρό, ωραίο, επίτηδες παλιομοδίτικο εξώφυλλο, σε μετάφραση του Κωνσταντίνου Αργυρού). Και στα τρία αυτά μυθιστορήματα δεσπόζει, βέβαια, η μορφή του Φίλιπ Μάρλοου, αυτού του μελαγχολικούμοναχικού ιππότη σε μιαν εποχή κυνισμού, αυτού του θαυμάσιου τύπου που δηλώνει ότι του αρέσουν

οι γυναίκες, το αλκοόλ, το σκάκι και μερικά άλλα πράγματα, αυτής της περσόνας που επέτρεπε στον δημιουργό του να γράφει – ακούστε πώς, ακούστε: «Διπλή παύση. Πήγα πάνω και ξανακατέβηκα. Δε μου άρεσε πάνω. Το υψόμετρο αναστατώνει τους χτύπους της καρδιάς μου. Αλλά εξακολουθώ να χτυπάω τα πλήκτρα της γραφομηχανής. Τι μάγος που είναι το υποσυνείδητο! Μακάρι να δούλευε τακτικά. Πάνω επίσης είχε φεγγαρόφωτο. Ίσως είναι το ίδιο φεγγάρι. Δεν υπάρχει ποικιλία ως προς το φεγγάρι. Έρχεται και φεύγει σαν το γαλατά και το γάλα του φεγγαριού είναι πάντα ίδιο» («Ο μεγάλος αποχαιρετισμός», σελ. 304).

Ο ήρωας του Chandler, o Φίλιπ Μάρλοου, είναι ένας μελαγχολικός ιππότης σε μιαν εποχή κυνισμού μέμφεται. Κι όμως, το ψέμα αυτό θα γίνει ο προβολέας που θα φωτίσει φονικά την αλήθεια, τη δική του και του περιβάλλοντός του: μια φορά εμιγκρές, για πάντα εμιγκρές (αυτή είναι η δική του αλήθεια), ο ξένος είναι ο ύποπτος για κάθε έγκλημα, ακόμα και για κείνο που δεν ξέρουμε αν διαπράχθηκε (η αλήθεια του περιβάλλοντός του, μιας γαλλικής μικροκοινωνίας). Η μαεστρία του Simenon είναι –και εδώ– απαράμιλλη, και κάποιος που γνωρίζει τις πολιτικές πεποιθήσεις αυτού του συγγραφέα δεν μπορεί παρά να φέρει στον νου του, μειδιώντας μειλίχια, τον θαυμασμό του κομμουνιστή Marx για το διεισδυτικό έργο του βασιλόφρονος Balzac!

12/8/09 2:06 PM

24bookpress

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009 2009

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Ανατέμνοντας την κοινωνική παθογένεια Με νέες μορφές εγκλήματος καταπιάνεται το σύγχρονο αστυνομικό μυθιστόρημα. Η αποκάλυψη της ταυτότητας του δολοφόνου έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Της Μάνιας Στάικου

ελληνική καθημερινότητα θυμίζει αστυνομικό θρίλερ: Οι χολιγουντιανές αποδράσεις από τις φυλακές και τα συμβόλαια θανάτου, τα οικονομικά σκάνδαλα, οι νέες τρομοκρατικές επιθέσεις, ο ρατσισμός και η μετανάστευση συνθέτουν εκρηκτικό σκηνικό με φόντο την οικονομική κρίση. Η ελληνική αστυνομική λογοτεχνία, ευαίσθητος δέκτης των κοινωνικών προβλημάτων, στρέφεται στη χαρτογράφηση των νέων μορφών εγκλήματος. Η ηθική απαξίωση του πολιτικού και επιχειρηματικού κόσμου και η δυσπιστία προς τις διωκτικές αρχές αποτυπώνονται στο έργο Ελλήνων συγγραφέων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο τρίτος τόμος της συλλογής αστυνομικών ιστοριών «Ελληνικά εγκλήματα» (εκδόσεις Καστανιώτη). Στο διήγημα του Τεύκρου Μιχαηλίδη μια πολυεθνική εταιρεία δολοφονεί εν ψυχρώ νεαρό επιστήμονα, που με την εφεύρεσή του απειλούσε τα συμφέροντά της. Το έγκλημα συγκαλύπτεται με άνωθεν εντολές, καθώς η εταιρεία δωροδοκεί ανθρώπους-κλειδιά σε όλα τα κόμματα. Ο Ανδρέας Απο-

22_27_astinomika.indd 24

στολίδης, επηρεασμένος από το «Αμερικανικό ταμπλόιντ» του Ελρόι, αλλά και από την απόδραση των Παλαιοκώστα-Ριτζάι, μας μεταφέρει στον Κορυδαλλό, για να σκιαγραφήσει ένα παράνομο δίκτυο με πρωταγωνιστές βαρυποινίτες, επίορκους αστυνομικούς, μέλη του παραδικαστικού κυκλώματος και στάρλετ της τηλεόρασης. Η βία των αστυνομικών αρχών προς τους μετανάστες καυτηριάζεται αναλόγως με τις ιστορίες των Βασίλη Δανέλλη, Φίλιππου Φιλίππου και Ιερώνυμου Λύκαρη, οι οποίοι φαίνεται ότι εντάσσουν στην πλοκή τους πραγματικά στοιχεία του αστυνομικού δελτίου. Με τις ιερές μπίζνες –αγαπημένο θέμα του από παλιά– ασχολείται ο Πέτρος Μαρτινίδης, ενώ ο Μάρκαρης ενδιαφέρεται για την υποκρισία και τη διαφθορά στον ακαδημαϊκό χώρο. Ο Βασίλης Βασιλικός υπογράφει ένα κατασκοπικό θρίλερ την περίοδο της δικτατορίας, σχολιάζοντας το πολιτικό κλίμα της εποχής. Στη συλλογή συμμετέχει για τρίτη φορά ο Σέργιος Γκάκας με το διήγημά του «Γιασεμιών 7»: ένας αριστερός δολοφόνος λιποψυχά λίγο πριν από την εκτέλεση του

τέλειου εγκλήματος. Ο συγγραφέας ήταν υποψήφιος για το λογοτεχνικό βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω» με το δεύτερο αστυνομικό μυθιστόρημά του «Στάχτες» (εκδόσεις Καστανιώτη). Εκεί ξαναβρίσκουμε τον αλκοολικό δικηγόρο της πρώτης λογοτεχνικής του προσπάθειας («Κάσκο», εκδόσεις Καστανιώτη), ο οποίος προσπαθεί να εξιχνιάσει τον μυστηριώδη εμπρησμό του σπιτιού μιας φίλης του. Ο Γκάκας περιβάλλει την απελπισία των ρομαντικών της μεταπολίτευσης με το φωτοστέφανο της νουάρ μυθολογίας, έχοντας ως πρότυπό του τον αξέχαστο Ζαν Κλοντ Ιζό. Στην Αθήνα του 2004 οι ήρωές του ακολουθούν τα ίχνη μιας νεοναζιστικής ομάδας με πολιτικές διασυνδέσεις.

Μεσογειακά εγκλήματα

Στα «Ελληνικά εγκλήματα» συμμετέχει ο σκληρός πυρήνας της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας: Η Αθηνά Κακούρη, ο Πέτρος Μάρκαρης, ο Φίλιππος Φιλίππου, ο Πέτρος Μαρτινίδης ανέτρεψαν τη στερεότυπη εικόνα του αστυνομικού μυθιστορήματος ως ελαφρού αναγνώσματος και το μπόλιασαν

12/8/09 2:08 PM

bookpress25

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

διαβαστε Ελληνικά εγκλήματα 3 συλλογικο καστανιωτησ Στάχτες σεργιοσ γκακασ καστανιωτησ Φονικό φιλί μεχμετ μουρατ σομερ πατακησ Μisteriozo αρνε νταλ μεταιχμιο Το κορίτσι με το τατουάζ στιγκ λαρσον ψυχογιοσ Οι εκατομμυριούχοι μπραντ μελτζερ bell Αντρικά παιχνίδια αλεξανδρα μαρινινα κεδροσ Τσακισμένη ακτή πιτερ τεμπλ τοποσ Διαβολεμένη μέρα πιτερ τεμπλ τοποσ

με ισχυρές δόσεις κοινωνικής κριτικής και πολιτικού σχολιασμού, ακολουθώντας τα βήματα της μεσογειακής αστυνομικής λογοτεχνίας. Το ενδιαφέρον δεν επικεντρώνεται πλέον αποκλειστικά στην αναζήτηση της ταυτότητας του δολοφόνου, αλλά στην ανάδειξη της κοινωνικής παθογένειας που προκαλεί την εγκληματική συμπεριφορά. Η διαφθορά δεν έχει σύνορα, ούτε αγγίζει συγκεκριμένες κοινωνικές τάξεις. Πρώτοι φαίνεται ότι το συνειδητοποίησαν οι συγγραφείς του μεσογειακού αστυνομικού μυθιστορήματος. Ιδρυτής του είδους θεωρείται τη δεκαετία του ’70 ο Γάλλος Ζαν Πατρίκ Μανσέτ, με αξιόλογους συνεχιστές αργότερα, όπως ο πρόωρα χαμένος Ζαν Κλοντ Ιζό. Στην ισπανόφωνη λογοτεχνία τα σκήπτρα κρατάει ο Μανουελ Βάθκεθ Μονταλμπάν και

22_27_astinomika.indd 25

στην Ιταλία ο Αντρέα Καμιλέρι. Και ο νεαρός Τούρκος συγγραφέας Μεχμέτ Μουράτ Σόμερ εμφανίζεται πολλά υποσχόμενος, με το «Φονικό φιλί» (εκδόσεις Πατάκη), καθώς καυτηριάζει τη διασύνδεση της πολιτικής ελίτ με τη μαφία και τη λογοκρισία στον Τύπο. Ο ήρωάς του το πρωί εμφανίζεται ως γοητευτικός σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα ηλεκτρονικής ασφάλειας, ενώ το βράδυ φοράει τακούνια και διευθύνει δυναμικά ένα κλαμπ για τραβεστί.

Τα golden boys

Η διαφθορά και τα οικονομικά σκάνδαλα δεν περιορίζονται στον «φτωχό Νότο», αλλά επεκτείνονται και στις λεγόμενες ανεπτυγμένες χώρες. Αδιάψευστος μάρτυρας γι’ αυτό είναι η νουάρ λογοτεχνία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σουηδική αστυνομική λογοτεχνία, γιατί οι συγγραφείς της περιγράφουν ένα τοπίο ανάλογο με εκείνο που γνωρίσαμε κι εμείς την εποχή της τρελής ανόδου του χρηματιστηρίου. Στο μυθιστόρημα του Άρνε Νταλ «Misteriozo» (εκδόσεις Μεταίχμιο) ένας απολυμένος γίνεται κατά συρροήν δολοφόνος, αναλαμβάνοντας να τιμωρήσει τα εγκλήματα της επιχειρηματικής ελίτ που κλόνισαν το σουηδικό τραπεζικό σύστημα τη δεκαετία του ’90. Οι αναγνώστες μπορούν να κάνουν ενδιαφέροντες παραλληλισμούς, όσον αφορά τη λειτουργία του σουηδικού και του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ο συμπατριώτης του Άρνε Νταλ Στιγκ Λάρσον κάνει κι αυτός εκτενείς αναφορές στη δεκαετία του ’90, στο εξαιρετικό του μυθιστόρημα «Το κορίτσι με το τατουάζ» (εκδόσεις Ψυχογιός): Ο δημοσιογράφος Μίκαελ, προσπαθώντας να αποκαλύψει τις –κρατικά επιχορηγούμενες– σκοτεινές δραστηριότητες γνωστού μεγαλοεπιχειρηματία, καταλήγει απένταρος στη φυλακή, μετά από μια αγωγή συκοφαντικής δυσφήμισης. Προκειμένου να αποκαταστήσει την επαγγελματική του αξιοπρέπεια, εμπλέκεται στην εξιχνίαση ενός περίεργου φόνου, που συνέβη πριν από 36 χρόνια. Βοηθός του σε αυτή τη δύσκολη περιπέτεια είναι μια ανορεξική, απροσάρμοστη και κακοποιημένη κοπέλα. Ο Φίλιππος Φιλίππου, προ-

λογίζοντας το μυθιστόρημα του Σουηδού ομότεχνού του Χένινγκ Μανκέλ «Firewall» (εκδόσεις Ψυχογιός), επισημαίνει ότι ο Μανκέλ, παρότι Σκανδιναβός, φαίνεται άμεσα επηρεασμένος από το μεσογειακό αστυνομικό μυθιστόρημα. Ο Χένινγκ Μανκέλ οργανώνει την πλοκή με επίκεντρο το ηλεκτρονικό και οικονομικό έγκλημα. Οι ριζοσπάστες ήρωές του κινούνται με άνεση ανάμεσα στη Δύση και στον Τρίτο Κόσμο, ασκούν κριτική στην πολιτική της Παγκόσμιας Τράπεζας και ετοιμάζονται να διαλύσουν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, μέσω της ηλεκτρονικής τρομοκρατίας. Μπορεί η πρόσφατη οικονομική κρίση να παρουσιάστηκε ως κεραυνός εν αιθρία στα διεθνή ΜΜΕ, όμως οι Αμερικανοί είχαν μελετήσει εδώ και χρόνια την παραβατική συμπεριφορά των γιά-

Οικονομικά σκάνδαλα, πολιτική διαφθορά, οff shore εταιρείες, επιχειρηματικοί κολοσσοί δίνουν τον τόνο πηδων (ή golden boys, όπως επιτάσσει η μόδα). Το έγκλημα του «λευκού κολάρου» χρησιμοποιήθηκε ως όρος για πρώτη φορά τη δεκαετία του ’40 από τον Αμερικανό εγκληματολόγο Σάδερλαντ, για να περιγράψει την παραβατική συμπεριφορά της ανώτερης τάξης που γίνεται στο όνομα του κέρδους. Ο Μπραντ Μέλτζερ στο θρίλερ του «Οι εκατομμυριούχοι» (εκδόσεις Bell) μας δίνει μια μικρή ιδέα για το πώς γίνεται το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος σε ευυπόληπτες τράπεζες και πώς μπορείς να ανοίξεις ορισμένες off shore εταιρείες μεταφέροντας κεφάλαια από ύποπτες συναλλαγές μέσα σε ελάχιστη ώρα. Δύο αφελή αδέλφια, με οικονομικά προβλήματα, υποκύπτουν στον πειρασμό να ιδιοποιηθούν τον τραπεζικό λογαριασμό ενός εξαφανισμένου πελάτη, προκαλώντας ντόμινο αποκαλύψεων για

τις ασφάλειες των τραπεζικών συναλλαγών. Η Αλεξάνδρα Μαρινίνα, γνωστή εγκληματολόγος, έχει αναδείξει στα μυθιστορήματά της αρκετές πλευρές της ρωσικής διαφθοράς. Στο βιβλίο της «Αντρικά παιχνίδια» (εκδόσεις Κέδρος) η ηρωίδα της Νάστια βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα παρακλάδι των μυστικών υπηρεσιών, που στόχο έχει να ελέγξει την πολιτική ζωή, χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα μια νέα υπηρεσία για την καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος.

Ρατσισμός

Ο Αυστραλός Πίτερ Τεμπλ τιμήθηκε από τη Διεθνή Ομοσπονδία Συγγραφέων Αστυνομικού Μυθιστορήματος για το βιβλίο του «Τσακισμένη ακτή» (εκδόσεις Τόπος), ίσως επειδή ανέδειξε με το ταλέντο του τον ρατσισμό των λευκών προς τους ιθαγενείς Αβορίγινες. Με αφορμή τη δολοφονία ενός πλούσιου παράγοντα σε ένα παραθαλάσσιο θέρετρο, δύο νεαροί Αβορίγινες καταδιώκονται από τις αστυνομικές αρχές. Η τραγική έκβαση της σύλληψής τους προκαλεί αλλεπάλληλους πολιτικούς κλυδωνισμούς στα κόμματα εξουσίας, επηρεάζοντας την πορεία της αστυνομικής έρευνας. Στο δεύτερο μυθιστόρημά του, που μεταφράστηκε στα ελληνικά, στη «Διαβολεμένη μέρα» (εκδόσεις Τόπος), ο Τεμπλ ξεδιπλώνει τα εγκλήματα των αμερικανικών δυνάμεων στην Αγκόλα και τα ισχυρά συμφέροντα των πολυεθνικών εταιρειών στην περιοχή. Στο μυθιστόρημα πρωταγωνιστεί ένας σκληροτράχηλος μισθοφόρος ελληνικής καταγωγής, ο Κον Νίμαντ, ο οποίος έχει το ταλέντο να εμφανίζεται στο λάθος μέρος την πιο ακατάλληλη στιγμή και, περιέργως, να επιβιώνει. Καθώς η ευφορία της ελεύθερης αγοράς δίνει τη θέση της στην απογοήτευση και στα οικονομικά προβλήματα, οι νουάρ ήρωες ανακτούν την αίγλη τους, υποδεικνύοντας ως ένοχο της σύγχρονης εγκληματικότητας το πολιτικό σύστημα. Ευτυχώς, οι περισσότεροι συγγραφείς δεν υποκύπτουν στον πειρασμό του λαϊκισμού, όπως τα ΜΜΕ. Κι αυτό, γιατί επισημαίνουν ότι ακόμη και ο ανώνυμος πολίτης έχει το δικό του μερίδιο σε αυτό το παιχνίδι διαφθοράς. Δεν είμαστε μόνο θύματα αλλά και θύτες.

12/8/09 2:08 PM

26bookpress

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ θρΙλερ

Οι απρόσμενες συνέπειες της ανάγνωσης Καλώς ήλθατε σ’ έναν κόσμο όπου τα βιβλία πρωταγωνιστούν σ’ ένα παιχνίδι ζωής και θανάτου. Της Δανάης Χριστοπούλου

«1 Το βιβλιοπωλείο των σκιών mikkel birkegaard μτφρ. λυο καλοβυρνασ πατακησ 2009 σελ. 494, τιμη €19,80

22_27_astinomika.indd 26

00 μεταξένια. Διπλά, λευκά φύλλα» – αυτό διαβάζω στα κίτρινα γράμματα του γαλάζιου κουτιού από χαρτομάντιλα που βρίσκεται στο γραφείο μου. Συναρπαστικό, ε; Αν ανήκα στη σέχτα των Λετόρων, όπως οι ήρωες του «Βιβλιοπωλείου των σκιών», αυτές οι φράσεις θα ήταν αρκετές για να δημιουργήσουν πονοκέφαλο στη μητέρα μου στο διπλανό δωμάτιο – ενδεχομένως και να την μετατρέψουν σε πειθήνια μαριονέτα μου, που θα πραγματοποιεί από δω και μπρος κάθε μου καπρίτσιο (αρκεί να θυμάμαι να της διαβάζω συχνά). Γιατί οι Λέτορες έχουν την ικανότητα να επηρεάζουν τους ανθρώπους απλά και μόνο με τη δύναμη της ανάγνωσης: Στα δικά τους χέρια, οποιαδήποτε τυπωμένη λέξη γίνεται ένα γεμάτο περίστροφο που μπορεί να στραφεί στον ακροατή, πυροβολώντας τον

τα παιδιά του δημοτικού χαμένο κόπο και χρήματα. Μέχρι που ο σημαντικότερος και πιο καλοπροαίρετος Λέτορας, ο Λούκα Καμπέλι (ιδιοκτήτης του παλαιοβιβλιοπωλείου Libri di Luca), δολοφονείται διαβάζοντας μερικές γραμμές από το «Operette Morali» του Τζιάκομο Λεοπάρντι… Κι έτσι αρχίζει η ιστορία. Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, ο εργασιομανής δικηγόρος Γιον Καμπέλι, δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με τα βιβλία – όπως τα τελευταία χρόνια δεν έχει ιδιαίτερη σχέση και με τον πατέρα του. Η δολοφονία του γερο-Λούκα, όμως, λειτουργεί ως καταλύτης για μια σειρά γεγονότων που υποχρεώνουν τον Γιον να επανεξετάσει όλη του την κοσμοθεωρία, τις αξίες του και όσα νόμιζε πως γνώριζε για τον εαυτό του και την οικογένειά του μέχρι εκείνη τη στιγμή. Με την αρωγή της Κατερίνας και του Ίβεσεν, βοηθών και αγαπημένων φίλων του πατέρα του, ο Γιον προσπαθεί να ξεσκεπάσει την αλήθεια σχετικά με τη δολοφονία του Λούκα, βάζοντας πλέον σε κίνδυνο και τη δική του ζωή. Ο συγγραφέας δομεί ένα σύμπαν επιβλητικό, στο οποίο οι «υπερφυσικές» δυνάμεις των ηρώων δεν είναι de facto, αλλά ενεργοποιούνται μόνο με την κατάλληλη φόρτιση κατά τη διάρκεια μιας ανάγνωσης. Η αλληγορία είναι σαφής: τα βιβλία μπορούν να δώσουν καινούργια ζωή – ή να την

Στα χέρια των Λετόρων οποιαδήποτε τυπωμένη λέξη γίνεται γεμάτο περίστροφο με συναισθήματα και απόψεις, έτσι ώστε, όταν η ανάγνωση τελειώσει, αυτός να νομίζει πως το να τους χαρίσει π.χ. το μεγαλύτερο μέρος της κινητής και ακίνητης περιουσίας του είναι κάτι ολότελα φυσικό. Βέβαια, οι Λέτορες είναι δυνατοί αλλά άκακοι: ρομαντικοί βιβλιόφιλοι που συναντώνται στα σκοτεινά σοκάκια και στα παλιά βιβλιοπωλεία της Κοπεγχάγης σε καθεστώς απόλυτης μυστικότητας, με στόχο όχι άλλον από το να ενισχύσουν την αναγνωστική τους εμπειρία, «παίζοντας» με τους χρωματισμούς ενός βιβλίου όπως κάποιος «παίζει» με τις ρυθμίσεις των μπάσων στο στερεοφωνικό του (προκειμένου να επιτύχει το βέλτιστο ηχητικό αποτέλεσμα). Οι «υπνωτιστικές» τους ιδιότητες δεν χρησιμοποιούνται, παρά μόνο για το καλό του συνόλου, π.χ. για να επηρεάσουν θετικά έναν πολιτικό που θεωρεί τα επιπλέον μαθήματα ανάγνωσης για

αφαιρέσουν. Πρέπει να προσεγγίζονται με σεβασμό και δέος και να μην «καταναλώνονται» αψήφιστα (μερικές φορές, μάλιστα, είναι πιο σοφό να μην «καταναλώνονται» καθόλου). Μαζί με τον σκεπτικιστή Γιον, καλούμαστε κι εμείς να ανακαλύψουμε με τον δέοντα σεβασμό και τρόμο την ηλεκτρική σχεδόν ενέργεια που μπορεί να κρύβει η ράχη ενός βιβλίου και τους κινδύνους που εμπεριέχει η περιγραφή μιας ιστορίας, να χάσουμε τον εαυτό μας μέσα της για να τον ξαναβρούμε, επιβεβαιώνοντας την πεποίθηση πως η ανάγνωση ενός βιβλίου είναι καθρέφτης που μέσα του αντικρίζουμε την ψυχή μας. Όμως, ο συγγραφέας δεν αναλώνεται σε άσκοπους λυρισμούς. Η γραφή του είναι άμεση, αδρή και η πλοκή προχωρά αβίαστα, κάνοντας το «Βιβλιοπωλείο των σκιών» ένα συναρπαστικό (αν και… βραχύβιο) ανάγνωσμα.

Δείτηες επίσ Το ημερολόγιο ενός δαίμονα clive barker μτφρ. μαρια εξαρχου οξυ 2009 σελ. 224, τιμη €18,50 Το μόνο που ζητάει ο ταλαίπωρος δαίμονας Τζάκαμπομπ Μποτς είναι να κάψετε αυτό το βιβλίο. Τώρα. Γιατί δεν θέλει να θυμάται την ιστορία του, που ξεκινάει από τον Ένατο Κύκλο της Κόλασης και καταλήγει… Μα ναι, στις σελίδες αυτού του βιβλίου που κρατάτε στα χέρια σας. Και με κάθε λέξη που διαβάζετε, ο Τζάκαμπομπ δυναμώνει. Έρχεται για σας. Ο αρχιτέκτονας του μακάβριου, Κλάιβ Μπάρκερ, έχει την ικανότητα να κάνει τον αναγνώστη να βλέπει με ίσες δόσεις συμπάθειας και τρόμου ένα φολιδωτό τέρας που διψάει για βιτριολικό χιούμορ (και αίμα νεογνών).

Η λήθη νικος βλαντης κεδροσ 2008 σελ. 245, τιμη €12,60 Ο Σάιλοκ, οι αδερφοί Καραμαζώφ και άλλα φανταστικά πρόσωπα, πιστά στο αξίωμα του θεατρικού έργου του Πιραντέλο, αναζητούν συγγραφέα. Αλλά αυτοί οι ήρωες θα καταφύγουν σε αθέμιτα μέσα για να τον βρουν – βλέπετε, έχουν ανάγκη να τους θυμόμαστε, διαφορετικά η ύπαρξή τους απειλείται. Και ο συγγραφέας-θύμα, παγιδευμένος στη Λιθούπολη, κλώθει κάθε μέρα το νήμα των ζωών τους, χάνοντας λέξη με τη λέξη τη δική του ζωή. Μια απόδειξη πως, όταν η πένα είναι ταλαντούχα, είναι όντως πιο δυνατή από το ξίφος – αλλά κόβει κι από τις δύο μεριές.

Το παιχνίδι του αγγέλου καρλος ρουιθ θαφον μτφρ. κατερινα ρουφου ψυχογιοσ 2009 σελ. 600, τιμη €19,90 Το δεύτερο από τα τέσσερα μυθιστορήματα του Ισπανού δεξιοτέχνη με κοινό άξονα το «Κοιμητήριο των ξεχασμένων βιβλίων» και την έξοχα ζοφερή Βαρκελώνη. Ήρωας είναι ο νεαρός συγγραφέας Νταβίντ Μαρτίν, η απελπισμένη του αγάπη, οι σκιές και το μυστικό που κρύβεται στο διαμέρισμά του και η καταραμένη συμφωνία που κάνει με έναν μυστηριώδη εκδότη να γράψει ένα βιβλίο που θα μπορεί να επηρεάσει την καρδιά και το μυαλό των ανθρώπων.

12/8/09 2:14 PM

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

Πολιτικές συνωμοσίες και θανατηφόροι ιοί

Ο κηπουρός της νύχτας george pelecanos πατακης 2009

Πριν από είκοσι χρόνια, δύο νεαροί αστυνομικοί παρακολουθούσαν τον Τι Σι Κουκ, δεινό αρχιφύλακα στις έρευνες, να εργάζεται στον τόπο ενός εγκλήματος σ' έναν εξαθλιωμένο δημοτικό κήπο σε βίαιη γειτονιά της Ουάσινγκτον. Σήμερα, ο αγώνας δρόμου των μεσιτικών γραφείων δεν έχει επιφέρει πολλές αλλαγές σ' αυτές τις γειτονιές· και στον ίδιο αυτό κήπο, μέσα στο ίδιο κομφούζιο, ο δολοφόνος έχει αφήσει πίσω του ένα πτώμα...

Γκαλίντεθ. Το ανώφελο πρόσωπο του θανάτου manuel vazquez montalban μτφρ. βαςω ςυνοδινου παπυρος 2009 ςελ. 552, τιμη €21,00

Ν. Υόρκη 1956. Ο Χεσούς ντε Γκαλίντεθ, συγγραφέας, νομικός, εξόριστος εκπρόσωπος του Βασκικού Εθνικιστικού Κόμματος στη Ν. Υόρκη και συνεργάτης του FBI και της CIA, ετοιμάζει διατριβή με θέμα τις δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής. Η εργασία του εστιάζει στη μορφή του Ραφαέλ Λεόνιδας Τρουχίγιο, τυράννου του Άγιου Δομίνικου. Λίγο μετά την παρουσίαση της διατριβής του, ο Γκαλίντεθ απάγεται...

22_27_astinomika.indd 27

Ρέκβιεμ για τους απόντες κυριακος μαργαριτης ψυχογιος 2009

Ουροβόρος κρίνος ελιζα-ιωαννα πολιτςοπουλου κεδρος 2009

ςελ. 414, τιμη €17,70

ςελ. 400, τιμη €18,00

Μίσος και αίμα arne dahl μτφρ. γρηγορης κονδυλης metaixmio 2009

Σου έχω εμπιστοσύνη φραντςεςκο αμπατο, μαςιμο καρλοτο μτφρ. δημητρα δοτςη καςτανιωτης 2009

ςελ. 516, τιμη €22,00

ςελ. 169, τιμη €12,54

Ο Αρσένιος Θησέας επιστρέφει στη δεκαετία του '60, την πιο σκοτεινή της κυπριακής ιστορίας. Καθώς ερευνά τις πολιτικές συνωμοσίες και τα παιχνίδια των μυστικών υπηρεσιών, βρίσκεται αντιμέτωπος με τους βρικόλακες της Ιστορίας που στοιχειώνουν ακόμα τη ζωή στο νησί και επιδιώκει τη δικαίωση των νεκρών συγγενών των πελατών του· τη δικαίωση του ίδιου του θανάτου, υπό τους ήχους ενός επίμονου ρέκβιεμ.

Ένας Σουηδός κριτικός λογοτεχνίας με διασυνδέσεις στις ΗΠΑ σκοτώνεται κατά τον πλέον διαβολικό τρόπο σε ένα αποθηκάκι του αεροδρομίου Νιούαρκ, έξω από τη Νέα Υόρκη. Το αεροπλάνο της SAS από τη Στοκχόλμη είναι γεμάτο, αλλά τώρα υπάρχει μια θέση ελεύθερη και ο δολοφόνος την κλείνει. Το μόνο που γνωρίζει η σουηδική αστυνομία είναι ότι ένας ασυνήθιστα βίαιος δολοφόνος επιβαίνει σε ένα αεροπλάνο με προορισμό τη Στοκχόλμη.

Πίσω από τις βαριές κουρτίνες του Λονδίνου, σε καιρούς που η ανθρωπότητα θερίζεται από έναν θανατηφόρο ιό, σκοτεινά πλάσματα και μύστες της νεκρομαντικής καταστρώνουν τις ραδιουργίες τους. Τρεις φίλοι, μέσα από πολλές περιπέτειες, θα ανακαλύψουν την απόκοσμη φύση τους. Ανάμεσά τους ένας διάμεσος των αγγέλων και ένα τάγμα αθανάτων. Θα μπορέσουν να επιβιώσουν μέσα από τις διαπλοκές και τις συγκλονιστικές αποκαλύψεις;

Όλα πηγαίνουν μια χαρά στη ζωή του Τζίτζι Βιανέλο, ο οποίος ζει κι εργάζεται έχοντας ως προκάλυμμα το Chez Momo, το γκουρμέ εστιατόριό του. Μέχρι τη στιγμή που κάτι σκαλώνει στα γρανάζια αυτού του τέλειου κόσμου που με κόπο έχει δημιουργήσει. Κάτι που συνδέεται με το παρελθόν του Τζίτζι ως προδότη. Και ξεκινά ο κατήφορός του στην άβυσσο με μια σειρά από αλλεπάλληλα, καταιγιστικά και αναπάντεχα πλήγματα.

12/8/09 2:15 PM

28bookpress

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΖΩΗ

Μικροί κόσμοι μεγάλες ανακαλύψεις Η καταγωγή του ανθρώπου, η οικολογία, αλλά και οι απαρχές των σημερινών επιστημών. Της Ελπίδας Πασαμιχάλη

Το υλικό της σκέψης steven pinker μτφρ. νικος ηλιαδης κατοπτρο 2009

Οικολογική νοημοσύνη daniel goleman mtφρ. νικος σταμπακης ελληνικα γραμματα 2009

Απαγορευμένα πειράματα μαιρη ροουτς μτφρ. βικτωρια τζουμα αβγο 2009

σελ. 592, τιμη €34,00

σελ. 224, τιμη €20,00

σελ. 288 τιμη €20,00

Το «σκέπτομαι, άρα υπάρχω» επιβεβαιώνεται ολόπλευρα στο νέο βιβλίο του Steven Pinker. O καθηγητής ψυχολογίας στο Harvard που το περιοδικό «Time» τον έχει περιλάβει ανάμεσα στις εκατό προσωπικότητες με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο, επανέρχεται στη σχέση της γλώσσας με το νου, με τις σκέψεις, με τα συναισθήματα. Σύμφωνα με τον Pinker, τίποτα στη γλώσσα δεν είναι τυχαίο και η μελέτη της αποκαλύπτει πολλά πράγματα για τις ανθρώπινες προσωπικότητες και τις σχέσεις. Από τον τρόπο που συζητάμε μέχρι τον τρόπο που φλερτάρουμε.

28_29_epistimi.indd 28

Ιδιαίτερα γνωστός στο ευρύ κοινό μετά το διεθνές μπεστ σέλερ «Συναισθηματική νοημοσύνη», και με πολλές άλλες... «νοημοσύνες» στο ενεργητικό του, ο Daniel Goleman επιστρέφει με ένα πόνημα για το μείζον θέμα της εποχής, την οικολογική συνείδηση. Ως αντίβαρο στην οικολογική αναισθησία που χαρακτηρίζει εταιρείες και καταναλωτές από τον 20ό αιώνα μέχρι σήμερα, ο Goleman θυμίζει την έμφυτη οικολογική συμπεριφορά που ενυπάρχει σε ορισμένες απομονωμένες παραδοσιακές κοινωνίες, όπως οι Θιβετιανοί οικισμοί. Με γραφή πραγματικά συναρπαστική.

Το βιβλίο θα μπορούσε να έχει τον τίτλο… Sex and the city (!), αφού το θέμα του είναι το σεξ στη σύγχρονη εποχή. Για την ακρίβεια, εξετάζει τη σεξουαλικότητα στις μέρες μας, όπου η επιστήμη κυριαρχεί και βάζει στο μικροσκόπιο τα πάντα. Η Ρόουτς αναφέρεται σε μελέτες που έχουν γίνει σε βιομηχανικά εργαστήρια και σε πανεπιστήμια, σε εκτροφεία ζώων και σε ιατρικά κέντρα, ακόμη και σε οίκους ανοχής, στην προσπάθεια των επιστημόνων να λύσουν τα αινίγματα του ερωτισμού. Φωτίζει το παρασκήνιο ερευνών που σχετίζονται με ερωτικά βοηθήματα κ.ά.

Η μουσική του Πυθαγόρα kitty ferguson μτφρ. κωνσταντινος σιμος επιστ. επιμελεια θεοφανης γραμμενος, βασιλης μπαραμπουτης τραυλος 2009 σελ. 560, τιμη € 23,00

Η σχέση του Πυθαγόρα και των Πυθαγορείων με τη μουσική είναι γνωστή με τρόπο αντιστρόφως ανάλογο του περιεχομένου της. Λίγες είναι οι μελέτες που υπάρχουν για το ενδιαφέρον αυτό θέμα, αφού οι περισσότεροι συνδέουν τον Πυθαγόρα με το περίφημο θεώρημα και τη μελέτη των αριθμών. Η Kitty Ferguson αποδίδει στον «μακρυμάλλη Σάμιο» την τιμή που του αρμόζει, αφού υπήρξε ο πρώτος που προβληματίστηκε για τα θέματα της αρμονίας και τη σχέση μουσικής-μαθηματικών.

Πώς ο Θεός αλλάζει τον εγκέφαλό μας andrew newberg, mark robert waldman mτφρ. αλκηστις κελεσιδη αρχετυπο 2009 σελ. 384, τιμη € 22,00

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για την «απάντηση της θρησκείας» στον θρίαμβο της επιστήμης που συντελείται στην εποχή μας, όμως το βιβλίο αυτό υπερβαίνει την αντιπαράθεση αυτή. Αναγνωρισμένοι νευρολόγοι, οι συγγραφείς ερευνούν τη σχέση ανάμεσα στη θρησκευτική πίστη και στη διεύρυνση της αντίληψης του εγκεφάλου. Παρουσιάζουν μελέτες που δείχνουν ότι η προσευχή, ο διαλογισμός και η θετική σκέψη ενισχύουν ένα εγκεφαλικό κύκλωμα που αφυπνίζει τη συνείδηση και ενισχύει τη γαλήνη.

Μηχανές της λογικής martin davis μτφρ. σταθης ζαχος εκκρεμες 2007 σελ. 363, τιμη €25.20

Ένας από τους σημαντικότερους μαθηματικούς της εποχής μας, ο Αμερικανός Martin Davis, ξεδιπλώνει στο βιβλίο αυτό τη συμβολή των μαθηματικών στην ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή στα κορυφαία προβλήματα της λογικής, της φιλοσοφίας και των μαθηματικών, ο συγγραφέας αποδεικνύει ότι ο υπολογιστής δεν ήταν ένα είδος «κεραυνού εν αιθρία» στο τοπίο της μαθηματικής επιστήμης. Σχετίζεται με τις αναζητήσεις του Leibniz, του George Boole, του Gotlob Frege, του Georg Cantor και άλλων.

12/8/09 2:23 PM

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009 Steven Pinker

Πανεπιστήμιο Harvard

ΤΟ YΛΙΚΟ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Η γλώσσα ως παράθυρο στην ανθρώπινη φύση

Σπέρνουν καπνό στη θάλασσα; ευγενιος χατζουδης ποταμος 2009

Ο πίθηκος που μιλάει robbins burling μτφρ. νικος βεργης νεφελη 2009

ςελ. 192, τιμη €23,00

ςελ. 312, τιμη €23,50

Από τον Διαφωτισμό μέχρι τον μοντερνισμό, η επιστήμη τροφοδότησε καλλιτεχνικές σχολές και ενέπνευσε όλες τις τέχνες - από τη λογοτεχνία μέχρι τη ζωγραφική. Ο συγγραφέας, που είναι φυσικοχημικός και υπήρξε διευθυντικό στέλεχος στον «Δημόκριτο», αναφέρεται στις επιδράσεις της επιστήμης στη ζωγραφική, με παραδείγματα από το έργο μεγάλων ζωγράφων, όπως ο Βαν Γκονγκ, ο Σαλβαντόρ Νταλί και ο Πικάσο. Μιλά επίσης για τα φράκταλ, τις επιδράσεις των μαθηματικών, καθώς και τις περιπτώσεις όπου η ίδια η επιστήμη γίνεται τέχνη.

Η ιστορική εξέλιξη της γλώσσας από τους μακρινούς μας προγόνους μέχρι τον σύγχρονο άνθρωπο. Ο Robbins Burling αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο η γλώσσα επιδρά στη νόηση, αλλά και επηρεάζεται από αυτή, στην εξελικτική της πορεία: από τις πρώιμες μορφές γλωσσικής επικοινωνίας μέχρι τον οργανωμένο λόγο του σύγχρονου ανθρώπου. Ο συγγραφέας αναλύει τις λειτουργίες του εγκεφάλου που χρειάζονται για να στηρίξουν τη χρήση της γλώσσας, ενώ διερευνά τους πρωταρχικούς συνδυασμούς ανάμεσα στους φθόγγους και στις έννοιες.

• «... Ένα δείγμα άγριας δαιδαλώδους ευφυΐας· κανείς με το ελάχιστο ενδιαφέρον για τη γλώσσα δεν πρέπει να παραλείψει να το διαβάσει.» ―John Carey, Πανε-

O τρίτος χιμπαντζής jared diamond μτφρ. - επιςτ. επιμ. παναγιωτης δεληβοριας κατοπτρο 2009

πιστήμιο της Οξφόρδης

ςελ. 577, τιμη €25,30

Γιατί ο άνθρωπος είναι τόσο διαφορετικός από τον «πρώτο του ξάδελφο», τον χιμπαντζή; Για ποιον λόγο, ενώ ανάμεσα στα δύο αυτά είδη υπάρχουν εκπληκτικές ομοιότητες, η εξέλιξή τους υπήρξε τόσο διαφορετική; Γιατί οι χιμπαντζήδες, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, δεν μπόρεσαν να αναπτύξουν πολιτισμό; Με τα ερωτήματα αυτά ως βασικό άξονα, ο βραβευμένος με το Pulitzer καθηγητής βιογεωγραφίας Jared Diamond επανεξετάζει στην ουσία το ανθρώπινο είδος και την εξέλιξή του. Βασισμένο σε πρόσφατες έρευνες.

Χαρτόδετο, 592 σελ., 17 × 24 εκ., Α/Μ

Neil Shubin

Πανεπιστήμιο του Σικάγου

ΜΟΛΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ

ΤΟ ΨΑΡΙ ΜΕΣΑ ΜΑΣ Μια περιπλάνηση στη διάρκειας 3,5 δισεκατομμυρίων ετών ιστορία του ανθρώπινου σώματος

• Βραβείο των Εθνικών Ακαδημιών

των ΗΠΑ [Ακαδημία Επιστημών (NAS), Ακαδημία Μηχανικής (NAE), Ινστιτούτο Ιατρικής (ΙΟΜ), Συμβούλιο Έρευνας (NRC)] ως το καλύτερο βιβλίο του 2009 για τη διάδοση της Επιστήμης

• «Απλή και παθιασμένη γραφή. [...] Ένα μάθημα ανατομίας του 21ου αιώνα. [...]» ―Nature

Πανόδετο, 310 σελ., 14 × 21 εκ., Α/Μ

G. Lynch - R. Granger

Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας

Εξέλιξη vs Δημιουργία eugenie c. scott μτφρ. λαοκρατια λακκα κεδρος 2009 ςελ. 400, τιμη €24,00

Θεός εναντίον Δαρβίνου, και το αντίστροφο. Με αφορμή το έτος Δαρβίνου, επανέρχεται στην επικαιρότητα η διαμάχη μεταξύ δαρβινιστών και δημιουργιστών, που συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Υπέρμαχος της διδασκαλίας της εξέλιξης στις ΗΠΑ, η καθηγήτρια Εugenie C. Scott παρουσιάζει την αντιπαράθεση ανάμεσα στα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Καταγράφει τις βασικές θέσεις των δαρβινιστών και των δημιουργιστών, καθώς και τα σημεία στα οποία οι τελευταίοι εστιάζουν, για να υποσκάψουν τη θεωρία της εξέλιξης, ασκώντας σε αυτά κριτική.

28_29_epistimi.indd 29

Τα θεμέλια της αριθμητικής γκοτλομπ φρεγκε μτφρ. επιμ. γιωργος ρουςοπουλος νεφελη 2009 ςελ. 240, τιμη €16,00

Ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία στην ιστορία της θεμελίωσης των μαθηματικών και μία μεγάλη συνεισφορά στηφιλοσοφία. Ο Φρέγκε διατύπωσε τρεις βασικές θέσεις, ανάμεσα στις οποίες ότι όλες οι σημαντικές έννοιες της αριθμητικής μπορούν να οριστούν σε τελευταία ανάλυση στη βάση λογικών εννοιών και ότι τα αξιώματα και τα θεωρήματα της αριθμητικής μπορούν να χρησιμοποιούν ορισμούς και κανόνες της λογικής. Πρόκειται για την πρώτη φιλοσοφική προσπάθεια να διερευνηθεί η φύση της αριθμητικής και των αριθμών.

Ειδήσεις από ένα άγνωστο σύμπαν φρανκ ςετςινγκ μτφρ. χαραλαμπος καρβουνης καςτανιωτης 2009 ςελ. 608, τιμη €22,00

Αξιοποιώντας το πλούσιο υλικό που είχε συγκεντρώσει για το προηγούμενο βιβλίο του «Το σμήνος», ο Σέτσινγκ παρουσιάζει αυτή τη φορά ένα βιβλίο εκλαϊκευμένης επιστήμης. Με επίκεντρο τη θάλασσα, την οποία θεωρεί ως κοιτίδα της ζωής, αφηγείται την ιστορία του πλανήτη, μιλά για τη γέννηση της ζωής και φλερτάρει με το ερώτημα αν η εξέλιξη θα μπορούσε να είχε ακολουθήσει άλλους δρόμους. Με ανάλαφρο ύφος γραφής, ο συγγραφέας ταξιδεύει τους αναγνώστες στον κόσμο των ωκεανών.

ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ Οι απαρχές και το μέλλον της ανθρώπινης νοημοσύνης

• «... Οι εξηγήσεις τους σχετικά

με τα μυστήρια του εγκεφάλου και της νοημοσύνης αμφισβητούν τις συμβατικές αντιλήψεις μας, με λόγο βαθυστόχαστο αλλά και ευπρόσιτο.» ―Richard Morris, Πανεπι-

στήμιο του Εδιμβούργου

Χαρτόδετο, 280 σελ., 17 × 24 εκ., Α/Μ

Εκδόσεις Κ ΑΤΟΠΤΡΟ Κορυζή 8, 117 43 Αθήνα, τηλ.: 210 9244827, 9244852, fax: 210 9244756 Βιβλιοπωλείο: Στοά του Βιβλίου (Σταδίου και Πεσμαζόγλου 5, Αθήνα)

www.katoptro.gr

12/8/09 2:24 PM

30bookpress

δεκεμβριοσ2009

moyσικη

Από την BjÖrk στον Ξενάκη

Δεν υπάρχουν καλά και κακά μουσικά είδη. Μόνο καλή και κακή μουσική. Την προσεγγίζουμε μέσα από πολύ διαφορετικά μεταξύ τους βιβλία. Του Πάρι Κωνσταντινίδη

Μουσική

επιm. αποστολος κωστιος εκδοτικη αθηνων 2007 σελ. 408, τιμη €32,00

Οι περισσότερες μουσικές εγκυκλοπαίδειες που κυκλοφορούν στην ελληνική γλώσσα αποτελούν μεταφράσεις ξένων, με αποτέλεσμα να παραμελείται ο εγχώριος μουσικός πολιτισμός. Η «Μουσική» όμως γράφτηκε από Έλληνες επιστήμονες και λαμβάνει υπόψη της την ελληνική μουσική. Ο αναγνώστης θα βρει λήμματα για την

30_31_music.indd 30

έντεχνη και ελαφρά νεοελληνική μουσική, το δημοτικό και σύγχρονο ελληνικό τραγούδι, καθώς και για την αρχαία ελληνική και βυζαντινή μουσική. Πέρα από τα υπόλοιπα «παραδοσιακά» λήμματα μιας μουσικής εγκυκλοπαίδειας, όπως αυτά για την κλασική μουσική, το ροκ, την τζαζ και τα μουσικά όργανα, συμπεριλαμβάνεται και εκτενής αναφορά στη μουσική εκπαίδευση και στη μουσική ζωή, όπως π.χ. στη διακίνηση της μουσικής, στους εκδοτικούς οίκους, στη μουσικοκριτική, στις μουσικές βιβλιοθήκες κ.α. Η δομή της εγκυκλοπαίδειας όμως θα ξενίσει τον αναγνώστη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Εκδοτική Αθηνών δημιούργησε έναν ξεχωριστό τόμο για τη «Μουσική», μεταφέροντας αυτούσια τα ήδη υπάρχοντα σχετικά λήμματα του 28ου και τελευταίου τόμου της «Εκπαιδευτικής Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας», που είχε κυκλοφορήσει το 1999 και η οποία αφορούσε τη μουσική, το χο-

ρό, το θέατρο και τον κινηματογράφο. Αυτό, δυστυχώς, συνέβη χωρίς να αναθεωρηθούν ή ενημερωθούν τα κείμενα. Σήμερα –δέκα χρόνια μετά– όχι μόνο οι εξελίξεις της μουσικολογίας καθιστούν απαραίτητη μια νέα και πληρέστερη μουσική εγκυκλοπαίδεια, αλλά και το εγχώριο εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό έχει αναπτυχθεί τόσο, ώστε μια ριζικά αναθεωρημένη και εμπλουτισμένη έκδοση γίνεται εφικτή. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για τη μοναδική μουσική εγκυκλοπαίδεια που τοποθετεί την ελληνική μουσική στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός της και έχει δουλευτεί με επιστημονικά κριτήρια. Την έχει επιμεληθεί ο διακεκριμένος μουσικολόγος Απόστολος Κώστιος. Τα άρθρα υπογράφουν μεταξύ άλλων οι: Γεώργιος Αμαργιανάκης, Δημήτρης Γιάννου, Ελένη Γουλή, Γιώργος Ζερβός, Ιωάννης Ζώτος, Δημήτρης Θέμελης, Παύλος Κάβουρας, Ίρμγκαρντ Καλαβρυτινού-Lerch.

Από τη μουσική στον ήχο

επιμ. παναγιωτης πανοπουλος αλεξανδρεια 2005 σελ. 250, τιμη €22,99

Γιατί άραγε τραγουδάμε ή αφιερώνουμε τραγούδια για να φλερτάρουμε τις ερωμένες μας και όχι τις συζύγους μας; Συμβαίνει, άραγε, το ίδιο σε όλους τους πολιτισμούς; Μα οι Ινδιάνοι Σούγια του Αμαζονίου τραγουδούν για τις «αδερφές» τους! Κι όμως, αυτοί δεν ντρέπονται να πλησιάσουν τις ερωμένες τους! Από την

εφηβεία εγκαταλείπουν την οικογένειά τους και μένουν όλοι οι άντρες μαζί σε ένα σπίτι μέχρι να παντρευτούν, οπότε και εγκαθίστανται στο σπίτι της οικογένειας της συζύγου. Θεωρείται ντροπή να επιστρέψουν στην οικογένειά τους και να συναντήσουν, ιδιαιτέρως, τις «αδερφές» τους. Γι’ αυτό και τραγουδούν γι’ αυτές. Η μουσική έχει τη δύναμη να «σπάει» τις ψυχολογικές, χωρικές και κοινωνικές αποστάσεις. Η επικοινωνία με ευθύ τρόπο θα ήταν κατακριτέα, μα χάρη στη μουσική καθίσταται εφικτή. Οι διαφορές όμως στη μουσική των πολιτισμών είναι πολύ βαθύτερες, μιας και οι μουσικές δομές αντικατοπτρίζουν τις κοινωνικές, όπως δείχνουν και οι εξαιρετικές εθνογραφικές προσεγγίσεις των Anthony Seeger, Steven Feld και Marina Roseman, που συναποτελούν την παρούσα έκδοση.

12/8/09 2:29 PM

bookpress31

δεκεμβριοσ2009

Ιάννης Ξενάκης: Το σύμπαν ενός ιδιότυπου δημιουργού

μακης σολωμος αλεξανδρεια 2008

σελ. 399, τιμη €31,95

Για πρώτη φορά επιχειρείται στην ελληνική γλώσσα μια τόσο συστηματική προσέγγιση της ζωής και του έργου του Ιάννη Ξενάκη. Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου είχε κυκλοφορήσει ήδη το 1996 στη Γαλλία. Ο συγγραφέας του, ο Μάκης Σολωμός, θεωρείται διεθνώς ως ένας από τους σημαντικότερους μελετητές του πρωτοποριακού συνθέτη. Τα άρθρα και τα βιβλία του συνθέτη τα αντιμετωπίζει όχι ως ερμηνείες του έργου του, αλλά ως έργα αυτά καθαυτά. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης και η πραγμάτευση της σχεδόν άγνωστης «ελληνικής» εποχής

του Ξενάκη, όπου η προσέγγιση της ελληνικής μουσικής από τον συνθέτη θυμίζει αυτήν του Μπάρτοκ προς την ουγγρική. Στα πρώτα δύο μέρη του βιβλίου κυριαρχούν η ζωή, η κοσμοθεωρία και η αισθητική του Ξενάκη, ενώ στο τρίτο ακολουθούν διεξοδικές μουσικές αναλύσεις και διατυπώνονται υποθέσεις για την απόσταση θεωρίας-πράξης που χαρακτηρίζει το έργο του. Η έκδοση συνοδεύεται από CD με αποσπάσματα των έργων του, τα οποία αναλύονται.

Από την κλασική στο ροκ – Μια μουσική κιβωτός: Ένα ιδιαίτερο μουσικό ταξίδι από τον Bach στον Miles Davis και από τους Beatles στην Bjork

γιαννης πετριδης, κωστας ζουγρης ανατολικος 2008 σελ. 351, τιμη € 27,00

Οι Γιάννης Πετρίδης και Κώστας Ζούγρης είναι γνωστοί στους φίλους της μουσικής κυρίως από το Τρίτο Πρόγραμμα και το περι-

30_31_music.indd 31

οδικό «Ποπ και Ροκ». Γι’ αυτούς η μουσική δεν διακρίνεται σε καλά και κακά μουσικά είδη, αλλά σε καλή και κακή μουσική. Με αυτό το σκεπτικό συγκέντρωσαν σε ένα βιβλίο ό,τι θεωρούσαν καλύτερο από τη ροκ, την τζαζ, την μπλουζ, τη λεγόμενη world music και την κλασική. Σε αλφαβητική σειρά παρουσιάζονται –αδιακρίτως μουσικού είδους– περισσότερα από 900 άλμπουμ και ακολουθούν, πάνω στην ίδια φιλοσοφία, τα βιογραφικά μουσικών και συγκροτημάτων.

Τα κείμενα είναι σύντομα, γι’ αυτό και αναπόφευκτα ελλιπή. Σχετικές πληροφορίες, αναλυτικότερες, καθώς και πιο πλούσιο φωτογραφικό υλικό είναι προσβάσιμα δωρεάν στη Wikipedia και σε ιστοσελίδες αφιερωμένες στο εκάστοτε μουσικό είδος ή καλλιτέχνη. Η προσφορά στον ανήσυχο φιλόμουσο έγκειται στην καλόγουστη επιλογή της μουσικής από έμπειρα «αυτιά». Χρήσιμο για όποιον θέλει να διευρύνει τους μουσικούς του ορίζοντες.

12/8/09 2:30 PM

32bookpress

δεκεμβριοσ2009

(ΑΥΤΟ)ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ

Ιδιαίτεροι άνθρωποι, συναρπαστικοί βίοι Επιλογές από ένα είδος που αναπτύσσεται διαρκώς. Του Σωτήρη Βανδώρου

Θαύματα της ζωής αυτοβιογραφία j.g. ballard μτφρ. ηρακλης ρενιερης οξυ 2009

Γαλιλαίος. Ο αγώνας για την επιστήμη ετζιντιο φεστα μτφρ. παναγιωτης σκονδρας μεταιχμιο 2009

σελ. 224, τιμη €18,60

σελ. 304, τιμη €20,00

Στην αυτοβιογραφία του, ο Μπάλαρντ (1930-2009) χαρτογραφεί την πορεία της ζωής του, αρχίζοντας από τα γεγονότα που ενέπνευσαν το κλασικό μυθιστόρημά του «Η αυτοκρατορία του ήλιου». Μεταφερόμαστε από την προπολεμική Σαγκάη στις στερήσεις και στις απροσδόκητες ελευθερίες του ιαπωνικού στρατοπέδου συγκέντρωσης, όπου έζησε έγκλειστος στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και από εκεί στη μεταπολεμική Βρετανία. Αναφέρεται εκτενώς στην εμπλοκή του στα κοινωνικά και καλλιτεχνικά δρώμενα των ανήσυχων χρόνων της δεκαετίας του ’60, αλλά και στην οικογενειακή του ζωή.

32_33_viografies.indd 32

Ο συγγραφέας είναι μηχανικός κι, επιπλέον, ασχολείται συστηματικά με την ιστορία των επιστημών, είναι επομένως κατάλληλος να συγγράψει μια μελέτη που να τοποθετεί τον βίο και τα επιστημονικά επιτεύγματα του Γαλιλαίου στις ακριβείς τους διαστάσεις και στα ιστορικά τους συμφραζόμενα. Βεβαίως, έμφαση δίνεται στα γεγονότα που κλιμακώθηκαν στη δίκη και καταδίκη του σπουδαίου ερευνητή κι εφευρέτη από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Από την όλη πραγμάτευση, φιλοτεχνείται το πορτρέτο μιας προσωπικότητας ανήσυχης κι αδέσμευτης, αλλά και μια συναρπαστική εποχή για το ανθρώπινο πνεύμα.

Όσκαρ Ουάιλντ richard ellmann mtφρ. ελεαννα παναγου πατακης 2009

Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Βίος και πολιτεία δημητρης α. δεληολανης καστανιωτης 2009

σελ. 920, τιμη €32,00

σελ. 315, τιμη €20,90

Ποιητής, μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας, αναγνωρίστηκε εν ζωή για τη συγγραφική του δεινότητα, αλλά αυτό διόλου εμπόδισε την καταδίκη του σε καταναγκαστικά έργα για δύο χρόνια, λόγω ομοφυλοφιλίας. Αναδείχτηκε έτσι σε τραγική φιγούρα της βικτοριανής εποχής. Ο συγγραφέας του «Πορτρέτου του Ντόριαν Γκρέι» εγκαταστάθηκε στο Παρίσι μετά την έκτιση της ποινής του μέχρι και τον θάνατό του στα 46 χρόνια του, το 1900. Ο καθηγητής αγγλικής λογοτεχνίας στην Οξφόρδη Ρίτσαρντ Έλμαν, αναγνωρισμένος κριτικός και βιογράφος, έχει γράψει αυτή την εξαντλητική μελέτη.

Από νεαρός ο «Καβαλιέρε» είχε απεριόριστη πίστη στις ικανότητές του κι ακόρεστη επιθυμία να «πετύχει». Δεν ταλαντεύτηκε άλλωστε ποτέ γι’ αυτό που θεωρεί ότι του αξίζει: η κορυφή και μόνον αυτή. Και δεν είχε ποτέ κανέναν ενδοιασμό να την κατακτήσει με οποιοδήποτε τίμημα, τους δημόσιους θεσμούς και τη χώρα του συνολικά. Ο μόνιμος ανταποκριτής της ΕΡΤ στην Ιταλία Δημήτρης Δεληολάνης εξιστορεί συναρπαστικά τη διαδρομή του φτωχικής καταγωγής Σίλβιο και την ιλιγγιώδη εκτίναξή του σε έναν από τους πλουσιότερους επιχειρηματίες της χώρας και, βεβαίως, στην εκλογή του τρεις φορές στην πρωθυπουργία. Είναι η περίπτωση που η ζωή ξεπερνά τη φαντασία. Σήμερα έχει πια καταστεί η προσωποποίηση της διαπλοκής: Ελέγχει τα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια, διαθέτει τράπεζα, ασφαλιστική και διαφημιστική εταιρεία, ποδοσφαιρική ομάδα κι άλλα επιχειρηματικά συμφέροντα – περιλαμβανομένου ενός περίπλοκου κι αδιαφανούς δικτύου υπεράκτιων εταιρειών. Ο Μπερλουσκόνι περιφρονεί τους θεσμούς και θεωρεί ότι, σαν μικρός Ντούτσε, θα έπρεπε να κυβερνά ως εάν να είχε λευκή εντολή.

12/8/09 2:34 PM

δεκεμβριοσ2009

Φλωμπέρ. Ένα πνεύμα αντιλογίας φρεντερικ μπραουν μτφρ. τζενη κωνσταντινου μεταιχμιο 2009 σελ. 744, τιμη €32,00

Ο συγγραφέας της εμβληματικής και σοκαριστικής για την εποχή της «Μαντάμ Μποβαρύ» δεν ήταν απλώς ένας σπουδαίος δημιουργός. Και ο βίος του παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Έκανε επικά ταξίδια στην Αίγυπτο και στη Μέση Ανατολή. Είχε διάσημους φίλους: Τουργκένιεφ, αδελφοί Γκονκούρ, Ζολά, Μοπασάν, Γεωργία Σάνδη. Οι διάφορες ερωμένες του –Γαλλίδες, Αιγύπτιες και Αγγλίδες– έθρεψαν την πλούσια ερωτική φαντασία του και βρήκαν όλες τον δρόμο τους στις μυθιστορηματικές ηρωίδες του. Ο μελετητής του έργου του Φλωμπέρ Φρ. Μπράουν μάς παρέχει μια έγκυρη βιογραφία.

Η ζωή μου ναπωλεων λαπαθιωτης επιμ. γιαννης παπακωστας κεδρος 2009 σελ. 294, €15,00

Το 1940 ο ποιητής Ναπολέων Λαπαθιώτης δημοσίευσε τα απομνημονεύματά του σε είκοσι εννέα συνέχειες στο εβδομαδιαίο λαϊκό περιοδικό «Μπουκέτο». Στο βιβλίο, το οποίο επιμελείται φιλολογικά και προλογίζει ο Γιάννης Παπακώστας, συγκεντρώνονται αυτά τα κείμενα, μέσω των οποίων γνωρίζουμε καλύτερα την προσωπικότητα και τον κοινωνικό προβληματισμό του Λαπαθιώτη. Ταυτόχρονα, διαβάζουμε για πτυχές της πολιτισμικής κίνησης, με τις πυκνές σε πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Ξεχωριστού ενδιαφέροντος είναι οι εμπειρίες του ποιητή από διάφορες πόλεις όπου κατά καιρούς έζησε.

32_33_viografies.indd 33

Μιχάλης Κακογιάννης χρηστος σιαφκος ψυχογιος 2009 σελ. 297, τιμη €19,90

Ο Μιχάλης Κακογιάννης είναι ο πρώτος μεταξύ ελάχιστων σκηνοθετών που κατάφερε να βγάλει την Ελλάδα έξω από τα σύνορά της και, μάλιστα, μεταφέροντας στον κινηματογράφο τον Ευριπίδη και τον Καζαντζάκη. Η βιογραφία του δημιουργού της «Στέλλας» και του «Ζορμπά» παρακολουθεί αυτή την πορεία, αλλά και τον βίο του, τις καλλιτεχνικές και κοινωνικές συνανατροφές του, όπως με την Κάλλας και τον Ωνάση. Μεταφερόμαστε σε μητροπόλεις όπου σκηνοθέτησε όπερα, τραγωδία, αλλά και σύγχρονα έργα, καθώς και στα σαλόνια και στα ξενοδοχεία από όπου πέρασε, και συναισθανόμαστε το πείσμα και το ταλέντο του.

Αλμπέρ Καμύ. Μια ζωή ολιβερ τοντ μτφρ. ριτα κολαϊτη καστανιωτης 2009 σελ. 816, τιμη €31,35

Πενήντα χρόνια θα συμπληρωθούν τον Ιανουάριο από τον πρόωρο θάνατο του Αλμπέρ Καμύ, ενώ στη Γαλλία έχει ξεσπάσει διαμάχη σχετικά με την πρόταση του προέδρου Σαρκοζί για τη μεταφορά των οστών του στο Πάνθεον. Ο διακεκριμένος συγγραφέας και δημοσιογράφος Όλιβερ Τοντ γράφει τη βιογραφία του, ισορροπώντας ανάμεσα στις αναφορές στη ζωή, στο έργο και στις ηθικές αρχές του. Μεταξύ άλλων, βασίζεται σε ανέκδοτα κείμενα του δημιουργού του «Ξένου», καθώς και στην αλληλογραφία του. Ο Καμύ αναδεικνύεται γοητευτικός και εύθικτος, σοβαρός και θεατρικός, γεμάτος αμφιβολίες και υπερόπτης.

Μανώλης Χιώτης. Ο μάγκας που έβαλε κολώνια στο τραγούδι αντωνης κασιτας κψμ

Rosebud. Η ζωή του Όρσον Γουέλς david thomson mtφρ. δημητρης νολλας παπυρος 2009

σελ. 216, τιμη €20,00

σελ. 525, €24,00

Σαράντα χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Μανώλης Χιώτης τραγουδιέται ακόμη, αλλά τα πράγματα που γνωρίζουμε και έχουν γραφτεί για εκείνον είναι συγκριτικά με τη μουσική του εμβέλεια περιορισμένα. Ο Χιώτης ήταν παρών στα μεγάλα μουσικά δρώμενα που συνέβησαν για μισόν αιώνα στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον βιογράφο του, υπήρξε μεταρρυθμιστής του λαϊκού τραγουδιού, γύρω από το οποίο κινείται βεβαίως και η αφήγηση του βιβλίου, αφού άλλωστε ολόκληρη η ζωή του Χιώτη συνδέεται με αυτό. Περιλαμβάνονται βιβλιογραφία, φωτογραφίες, δισκογραφία, συνεντεύξεις και dvd με ταινία-αφιέρωμα.

Στα δύο του χρόνια ήξερε να διαβάζει, στα τρία του έπαιζε πιάνο και στα έξι του σκηνοθετούσε Σαίξπηρ. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Όρσον Γουέλς θα ξεκινήσει την καριέρα του παίζοντας στο θέατρο και σκηνοθετώντας. Ήδη 26 ετών, η καλλιτεχνική του ιδιοφυΐα αποκρυσταλλώνεται στον «Πολίτη Κέιν». Ο συγγραφέας –καθηγητής κινηματογράφου και κριτικός– φιλοτεχνεί συναρπαστικά το πορτρέτο ενός σύγχρονου κλασικού του κινηματογράφου, που στην εποχή του δοξάστηκε από τους κριτικούς, αγνοήθηκε από το κοινό, θαυμάστηκε, αλλά και αποβλήθηκε από το κινηματογραφικό κατεστημένο.

12/8/09 2:34 PM

34bookpress

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

προσωπο: xoρχε μπουκαϊ

ίναι το επόμενο «ψι» φαινόμενο στην Ελλάδα μετά τον Ίρβιν Γιάλομ. Τα βιβλία του είναι εδώ και κάμποσο καιρό «βουβά» μπεστ σέλερ, ενώ το πιθανότερο σενάριο λέει ότι και στη χώρα μας, όπου παρευρέθηκε λίγες μέρες πριν, θα έγινε το αδιαχώρητο για να τον δουν και να τον ακούσουν οι πολυπληθείς φίλοι του (το κείμενο αυτό γράφεται λίγες μέρες πριν από τις εμφανίσεις του σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα). Ο Χόρχε Μπουκάι (Jorge Bucay) γεννήθηκε το 1949 στο Μπουένος Άιρες. Γιατρός και ψυχοθεραπευτής της σχολής Γκεστάλτ (Gestalt, ολιστική ψυχολογική θεωρία που βλέπει τις λειτουργίες του εγκεφάλου και του ψυχισμού ως συνολικό σύστημα, στη λογική «το όλον είναι περισσότερο από τα μέρη που το απαρτίζουν»), ειδικεύτηκε στη θεραπεία των νοητικών ασθενειών εργαζόμενος αρχικά σε νοσοκομεία και κλινικές και, εν συνεχεία, δίνοντας διαλέξεις σε ιδρύματα, κολέγια, θέατρα, καθώς και σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Τα δεκάξι μέχρι σήμερα βιβλία του μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και έχουν παντού μεγάλη επιτυχία (πάνω από 2 εκατομμύρια παγκοσμίως). Απλοποιώντας –επηρεασμένοι ίσως από τη λατινοαμερικάνικη καταγωγή του)–, θα λέγαμε ότι τοποθετείται κάπου ανάμεσα στον Πάουλο Κοέλιο (ο παραμυθάς, αυτός που δείχνει «αλήθειες» μέσα από το story telling) και στον Ίρβιν Γιάλομ (ο ψυχίατρος, ο άνθρωπος με τη βαθιά γνώση του ψυχικού «τερέν»). Χρησιμοποιεί ήρωες (π.χ. Ντέμιαν) που τους ακολουθούμε από το ένα βιβλίο στο άλλο, ενώ ο ίδιος έχει ενεργό ρόλο στις αφηγήσεις, εμφανιζόμενος ως ο ψυχοθεραπευτής του ήρωα (τον οποίο εκείνος αποκαλεί «ο χοντρός»). Το μοντέλο της ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης είναι ανορθόδοξο: Σε κάθε «αίτημα» του «ασθενούς» ο «χοντρός» δεν απαντάει ούτε με πρακτικές συμβουλές (συμπεριφορική ψυχολογία) ούτε ενθαρρύνοντας την εμβάθυνση στο σύμπτωμα μέσω συνειρμών (ψυχανάλυση), αλλά… λέγοντάς του μια ιστορία. Οι ιστορίες του «χοντρού» έχουν τον χαρακτήρα πυκνού μηνύματος, παραβολής, και λειτουργούν στο μυαλό του Ντέμιαν για καιρό μετά τη συνάντησή τους. Έτσι, η τέχνη της αφήγησης ιστοριών συναντά τα βιβλία αυτοβοήθειας και την ψυχολογία. Το μείγμα, όπως δείχνει η σταθερή επιτυχία του Μπουκάι σε βάθος χρόνου, έχει τα σωστά συστατικά: Τέρπει τον αναγνώστη και τον βοηθάει να στοχαστεί τον εαυτό του, χωρίς ψυχαναλυτικά ή λογοτεχνικά προαπαιτούμενα.

34_boukai.indd 34

Μοναδικό μελανό σημείο στη συγγραφική πορεία του ήταν η κατηγορία της Ισπανίδας συγγραφέως Mónica Cavallé, το 2005, ότι έχει «αντιγράψει» μέρος του βιβλίου της με τον τίτλο «Shimriti». Η ψύχραιμη αντίδραση του Αργεντινού (παραδέχτηκε ότι έχει διαβάσει το βιβλίο και ότι ίσως, ασυναίσθητα, μετέφερε στοιχεία του στο δικό του) εκτόνωσε το περιστατικό, δίνοντας ταυτόχρονα και ένα δωρεάν μάθημα «χειρισμού κρίσεων». Μερικά από τα βιβλία του που έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά –όλα από τις εκδόσεις Opera, που είχαν και τη «μύτη» να τον ανακαλύψουν– είναι τα «Να σου πω μια ιστορία», «Ιστορίες να σκεφτείς», «Βασίσου πάνω μου», καθώς και το «Να βλέπεις στον έρωτα», που μόλις κυκλοφόρησε.

Ιστορίες που… θεραπεύουν Νέο βιβλίο του Αργεντινού ψυχιάτρου και συγγραφέα που βρέθηκε τις προηγούμενες μέρες στη χώρα μας. Του Κώστα Κατσουλάρη

Να βλέπεις στον έρωτα χορχε μπουκαϊ – σιλβια σαλινας μτφρ. μαρια μπεζαντακου opera 2009

Απόσπασμα Λένε πως ο Νασρεντίν χτυπούσε στον ουρανό τις πόρτες των φωτισμένων. «Ποιος είναι;» ρώτησαν από μέσα. «Εγώ είμαι» είπε ο Νασρεντίν. «Άνοιξέ μου». «Δεν έχει χώρο για σένα, φύγε». Ο Νασρεντίν επέμεινε. «Ποιος είναι;» ξαναρώτησαν από μέσα. «Είμαι εσύ» είπε ο Νασρεντίν. «Άνοιξέ μου». «Αν πραγματικά είσαι εγώ, βρίσκεσαι ήδη από αυτή τη μεριά και δε χρειάζεται να σου ανοίξω. Φύγε!» Ο Νασρεντίν χτύπησε για τρίτη φορά. «Ποιος είναι;» ακούστηκε από μέσα. «Εμείς είμαστε» είπε ο Νασρεντίν. «Εσύ κι εγώ. Άνοιξε». «Δεν υπάρχει χώρος για δύο. Φύγε!» Για τελευταία φορά, ο Νασρεντίν χτύπησε την πόρτα. «Ποιος είναι;» ρώτησαν γι’ άλλη μια φορά. «Δεν ξέρω» είπε ο Νασρεντίν. Και η πόρτα άνοιξε... Από το βιβλίο «Βασίσου πάνω μου»

12/8/09 2:36 PM

34_boukai.indd 35

12/8/09 2:36 PM

δεκεμβριοσ2009 ΔΟΚΙΜΙΑ

Η δύναμη της κριτικής Επιλογές από βιβλία ιστορίας, πολιτικής και στοχασμού. Του Σωτήρη Βανδώρου

Ευάλωτη ζωή Οι δυνάμεις του πένθους και της βίας τζουντιθ μπατλερ μτφρ. μιχαλης λαλιωτης, κωστας αθανασιου εισαγ. αθηνα αθανασιου νησος 2009 σελ. 240, τιμη €17,00

Η Τζούντιθ Μπάτλερ είναι μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες διανοούμενες, αλλά ταυτόχρονα και πολύ απαιτητική, αφού συνδυάζει φιλοσοφικό στοχασμό, ψυχαναλυτική θεωρία και μεταφεμινιστική σκέψη.

36_37_dokimia.indd 36

Ωστόσο, στην «Ευάλωτη ζωή» συγκεντρώνει παρεμβατικά κείμενά της που είναι προσβάσιμα και στο μη ειδικό κοινό, έχοντας σαφή πολιτική στόχευση. Ασκεί κριτική σε κάθε μορφή κυριαρχίας που υπερβαίνει τις δημοκρατικές αρχές, με αιχμή τη διακυβέρνηση Μπους και τις πρακτικές τύπου Γκουαντάναμο. Ξεχωριστού ενδιαφέροντος βρήκαμε ότι η εβραϊκής καταγωγής φιλόσοφος αντιμετωπίζει την ταύτιση του αντισημιτισμού με τη διατύπωση κριτικών ενστάσεων στην ισραηλινή πολιτική ως άκρως προβληματική από λογική και πρακτική άποψη. Ο ισχυρισμός ή η υπόνοια ότι όποιος καταφέρεται ενάντια στο κράτος του Ισραήλ είναι αντισημίτης ή, εν πάση περιπτώσει, ότι έτσι τροφοδοτεί τον αντισημιτισμό λειτουργεί ως προληπτική λογοκρισία. Επιπλέον, «οι πολίτες δεν ταυτίζονται με το κράτος τους». Είναι η διάκριση αυτή και γενικότερα μεταξύ εβραϊκότητας και σιωνισμού που πρέπει να διαφυλαχθεί και που συστηματικά ο αντισημιτικός λόγος συγχέει.

Ο Αριστοτέλης στο Μον-Σαιν-Μισέλ Οι ελληνικές ρίζες της χριστιανικής Ευρώπης sylvain gougenheim mtφρ. φανη μπουμπουλη, φανη γαϊδατζη ολκος 2009 σελ. 306, τιμη €24,00

Σύμφωνα με την καθιερωμένη αντίληψη, ο Δυτικός κόσμος «ανακάλυψε» εκ νέου την αρχαία ελληνική σκέψη τον Μεσαίωνα μέσω αραβικών μεταφράσεων. Ο καθηγητής της μεσαιωνικής ιστορίας Συλβέν Γκουγκενέμ αμφισβήτησε αυτή τη θέση και υποστήριξε, αντίθετα, με τη μελέτη του ότι η Ευρώπη δεν έπαψε να έχει επαφή με την αρχαία ελληνική γραμματεία. Εστιάζει μάλιστα στο αβαείο του όρους Σαιν-Μισέλ.

Ιράκ. Το ολίσθημα του Τσώρτσιλ christopher catherwood mτφρ. φωτεινη λεβεντακου γκοβοστης 2009 σελ. 220, τιμη €17,00

Ο Catherwood, ιστορικός στο Κέιμπριτζ, μελετά την πολιτική του Τσώρτσιλ όχι ως πρωθυπουργού, αλλά ως υπουργού Αποικιών της Βρετανίας τη δεκαετία του 1920. Επικεντρώνεται στη Μέση Ανατολή και ακόμη περισσότερο στη δημιουργία του Ιράκ. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η σύσταση του κράτους αυτού ήταν προβληματική εξαρχής, καθώς η συνύπαρξη παραδοσιακά αντίπαλων πληθυσμών δημιουργούσε αστάθεια και ένταση, αντί για ενότητα.

12/8/09 2:27 PM

bookpress37

δεκεμβριοσ2009 ΠΟΛITIKη

Άλλο βία, άλλο δύναμη

Debate

ςωτηρης βανδωρος Η γέννηση της τραγωδίας Ή Ελληνισμός και απαισιοδοξία φριντριχ νιτςε μτφρ. χρηςτος μαρςελλος ειςαγ. γιωργος φαρακλας βιβλιοπωλειον της εςτιας 2009 ςελ. 247, τιμη €19,50

Το πρώτο έργο του Νίτσε (1844-1900) μεταφράζεται για πολλοστή φορά στα ελληνικά. Η συγκεκριμένη έκδοση περιλαμβάνει εισαγωγή του Γιώργου Φαράκλα, στην οποία υποστηρίζεται ότι η φιλοσοφία του Νίτσε εξάγεται ήδη από την αρχική θέση της «Γέννησης της τραγωδίας» για τη γνώση, και επίμετρο του Πιερ Οσμό, που αντιπαραβάλλει Νίτσε και Μπερξόν.

Βρετανική πολιτική και αντιστασιακά κινήματα στην Ελλάδα– Η απόρρητη έκθεση του ταγματάρχη David J. Wallace (1943) μτφρ.-επιμ. πετρος ςτ. μακρης-ςταϊκος ειςαγ. ςταθης καλυβας ωκεανιδα 2009 ςελ. 152, τιμη €12,00

Ο νεαρός απόφοιτος της Οξφόρδης Ντέιβιντ Γουάλας βρέθηκε το 1943 στην Ελλάδα, εκτελώντας μυστική αποστολή για το Foreign Office. Σκοπός του ήταν να μελετήσει και να αξιολογήσει εκ του σύνεγγυς τη δράση της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής, ιδίως ως προς τη σχέση της με το ΕΑΜ.

36_37_dokimia.indd 37

Πρώτη δημοκρατία πωλ γουντραφ μτφρ. χριςτινα ςινου επιμ. α. κιουπκιολης εκκρεμες 2009 ςελ. 286, τιμη €21,76

Ο καθηγητής Πωλ Γούντραφ γράφει για τη δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας, έχοντας, ωστόσο, το μυαλό του διαρκώς στις σύγχρονες δημοκρατίες. Αντλώντας στοιχεία από την κλασική λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την ιστορία, επιχειρεί να εξηγήσει πώς αναδύθηκε η δημοκρατία, ακόμη περισσότερο: το πάθος γι’ αυτήν. Εντοπίζει τις προϋποθέσεις της, δείχνοντας μάλιστα ότι η ίδια η κλασική Αθήνα δεν κατάφερε να τις εκπληρώσει εξ ολοκλήρου.

Η ηχώ της νεκρής ζώνηςΟδοιπορικό στη διαιρεμένη Κύπρο γιαννης παπαδακης μτφρ. εφη γαβριηλ scripta 2009 ςελ. 373, τιμη €20,00

Πέραν από την κρατική πολιτική, την επίσημη διπλωματία, τον στερεότυπο λόγο των μέσων ενημέρωσης, που κατά κανόνα παρουσιάζουν με «εθνικά ορθό» τρόπο τις περιπτώσεις σύγκρουσης κι αντιπαράθεσης, υπάρχουν οι άνθρωποι που βιώνουν τη βία και τον διχασμό. Αυτές τις προσωπικές μαρτυρίες αναζήτησε ο αναπληρωτής καθηγητής κοινωνικής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Γιάννης Παπαδάκης.

H Aμερική σε σταυροδρόμι– Δημοκρατία, ισχύς και η νεοσυντηρητική κληρονομιά francis fukuyama μτφρ. γιαννης μελας, κωςτας μελας λιβανης 2009 ςελ. 293, τιμη €16,50

Ένας από τους γνωστότερους Αμερικανούς στοχαστές αναλαμβάνει να αποκαταστήσει, το κύρος του νεοσυντηρητισμού με αναφορά στις διανοητικές πηγές και στην ιστορική του εξέλιξη, να ασκήσει κριτική στη διακυβέρνηση Μπους και να διατυπώσει ορισμένες ουσιώδεις αρχές, που θα πρέπει να αποτελούν οδηγό για την εξωτερική και αμυντική πολιτική των ΗΠΑ.

Περί εγκλημάτων και ποινών cesare beccaria μτφρ. χριςτινα ακριβοπουλου, αθηνα ςιμογλου ςαββαλας 2009 ςελ. 211, τιμη €14,70

Το έργο αυτό του Τσέζαρε Μπεκαρία γράφτηκε το 1764 και είναι η σημαντικότερη πραγματεία της διαφωτιστικής σκέψης όσον αφορά την απονομή της δικαιοσύνης. Προσδιόρισε ανθρωπιστικές αρχές βάσει των οποίων οφείλει το κράτος να αντιμετωπίζει τους κατηγορουμένους, την αναλογικότητα ποινής κι εγκληματικής πράξης, την ισότιμη μεταχείριση των πολιτών κ.ο.κ.

ίναι 6 Δεκεμβρίου το πρωί, ακριβώς έναν χρόνο μετά τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, και διέρχομαι το κέντρο της Αθήνας. Αστυνομικές δυνάμεις παντού. Στα ραδιόφωνα ειδήσεις για κάποια «επεισόδια» των προηγούμενων ημερών, για ειρηνικές εκδηλώσεις μνήμης, αλλά, κυρίως, διάχυτη ανησυχία. Τι θα γίνει σήμερα; Αναβίωση των περσινών; «Ανησυχία» είναι και ο τίτλος λευκώματος που μόλις κυκλοφόρησε και στον οποίο συγκεντρώνονται τεκμήρια και κάθε είδους οπτικό υλικό από τα γεγονότα του 2008. Η έκδοση, αναμφισβήτατα υψηλής αισθητικής και με ενδιαφέρον υλικό, φλερτάρει –χωρίς να το διατυμπανίζει– με την ιδέα ότι η κριτική, η αμφισβήτηση, η συλλογική δράση μπορούν να συνδυαστούν με τη χρήση βίας. Η τελευταία παρουσιάζεται εμμέσως εύλογη κι αιτιολογημένη, υπό συγκεκριμένες περιστάσεις, όπως ακριβώς αυτές που προέκυψαν τον περσινό Δεκέμβριο. Είναι όμως έτσι;

«Η

προσφυγή στη βία, όταν βρίσκεται κανείς αντιμέτωπος με εξοργιστικά γεγονότα ή συνθήκες, είναι πολύ μεγάλος πειρασμός λόγω της εγγενούς αμεσότητας και ταχύτητάς της». Τάδε έφη Χάνα Άρεντ, από τις σημαντικότερες φιλοσόφους του 20ού αιώνα, σε

δοκίμιό της που συνέγραψε στον απόηχο των γεγονότων του Μάη του ’68 και γενικότερα της ταραχώδους δεκαετίας του ’60. Το κλίμα της εποχής «σήκωνε» την υποστήριξη βίαιων ενεργειών, εφόσον – υποτίθεται πως– δικαιολογούνταν από αγαθούς σκοπούς, και η Άρεντ είναι η τελευταία που θα μπορούσε να κατηγορηθεί για έλλειψη προοδευτικής και ριζοσπαστικής διάθεσης. Παρ' όλα αυτά, η ίδια γενικά απαξιώνει τη βία απ' όπου κι αν προέρχεται. «Η βία δεν παράγει σκοπούς, ούτε την ιστορία ή την επανάσταση, ούτε την πρόοδο ή την αντίδραση. Αλλά μπορεί να χρησιμεύσει στη δραματοποίηση αδικιών και στην προσέλκυση του κοινού σ’ αυτές».

διαβαστε Περί βίας ηανναη αrendt αλεξανδρεια 12/2008. Οι νέοι, η ελευθερία και το κράτος γιωργος κοντογιωργης ιανος Ανησυχία. Μια καταγραφή του αυθόρμητου τον Δεκέμβριο του 2008 αλεξανδρος κυριακοπουλος, ευθυμιος γουργουρης καςτανιωτης

ημαντικό είναι ότι η Άρεντ αμφισβητεί τη διαδεδομένη αντίληψη πως η βία δεν είναι τίποτε περισσότερο από την πιο κατάφωρη εκδήλωση δύναμης: «Δύναμη και βία είναι πράγματα αντίθετα˙ όταν η μία επικρατεί απόλυτα, η άλλη απουσιάζει. Η βία εμφανίζεται εκεί όπου η δύναμη κινδυνεύει, αλλά, αν αφεθεί ανεξέλεγκτη, καταλήγει στην εξαφάνιση της δύναμης». Για τη φιλόσοφο, δύναμη είναι η ικανότητα των ανθρώπων να πράττουν από κοινού, να συνέρχονται, να διαβουλεύονται και να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για τις κοινές υποθέσεις στη δημόσια σφαίρα. Εφόσον είναι έτσι, πέρυσι, τις μέρες που ακολούθησαν τον φόνο του τραγικού μαθητή, η ελληνική πολιτεία και κοινωνία εμφάνισαν εικόνα απελπιστικής αδυναμίας.

ίναι καιρός επιτέλους να ξεφύγουμε από απλοϊκές αντιλήψεις του τύπου «βία στη βία της εξουσίας» και να οργανώσουμε τον συλλογικό μας βίο έτσι ώστε πράξεις βίας κάθε κλίμακας –από τη ρίψη αυγών και την εκτόξευση απειλών σε συγγραφείς μέχρι δολοφονικές επιθέσεις σε πολίτες ή αστυνομικούς– να καταδικάζονται ως απολύτως αδικαιολόγητες και να μη γίνονται επουδενί ανεκτές από την τεράστια πλειονότητα.

12/8/09 2:27 PM

38bookpress

δεκεμβριοσ2009

Ανθολογίες – διαφορα

Όμορφα βιβλία, χρήσιμα εγχειρίδια Σαιξπηρικά αποσπάσματα, σημαντικά λογοτεχνικά έργα του 20ού αιώνα, συμβουλές για νέους ηθοποιούς, αλλά και για... πενηντάρηδες Της Ελένης Κορόβηλα

προλ. τζακ νικολσον μτφρ. αριαν κοτση & βασιλης μπουντουρης κεδρος 2009 σελ. 256, τιμη €18,00

Ουίλιαμ Σαίξπηρ ανθολογιο μτφρ. – επιλογη ερρικος μπελιες κεδρος 2009 σελ. 392, τιμη €22,00

Έχοντας μεταφράσει 37 έργα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ο Ερρίκος Μπελιές έκανε μια ακόμη χειρονομία: Να επιλέξει από όλο αυτό το τεράστιο υλικό, αποσπάσματα σχετικά με διάφορες θεματολογίες, που αναδεικνύουν τη γενικότερη στάση του δραματουργού σε σημαντικά ζητήματα του αναγεννησιακού κόσμου. Έτσι, έχουμε κομμάτια στα οποία ο ελισαβετιανός αναφέρεται στον έρωτα και στην αγάπη (ουκ ολίγα) ή στη «θλίψη, στον πόνο, στα δάκρυα». Όπως είναι ευνόητο, τα χωρία αυτά δεν αποτελούν συνεκτικές καταθέσεις ιδεών, ενώ δεν λείπουν οι αντιφάσεις, αφού αποτελούν μέρος του χαρακτήρα που κάθε φορά καλούνται να υποστηρίξουν.

Λογοτεχνικά αριστουργήματα του 20ού αιώνα Η διαδρομή τους στον χρόνο συλλογικο εργο επιμ. raphaele vidaling ελληνικα γραμματα 2009 σελ. 192, τιμη €18,50

Βιβλία-σταθμοί στην ιστορία της διεθνούς λογοτεχνίας αναλύονται και παρουσιάζονται σε τέσσερις σελίδες το καθένα. Ταυτόχρονα, συνοδεύονται από περιγραφή των συνθηκών κάτω από τις οποίες γράφτηκαν, από στοιχεία για τον συγγραφέα, μια κριτική, το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης και χρονολόγιο με τα γεγονότα της περιόδου. No acting please Να είσαι ο ρόλος σου eric morris & joan hotchkis

38_39_omorfa.indd 38

Όταν ρώτησαν τον Άντονι Χόπκινς με ποια μέθοδο ερμηνεύει έναν ρόλο, απάντησε: «Με καμία. Φαντάζομαι το ρόλο και τον παίζω». Με αυτό το πρόβλημα καταπιάνεται το «No acting please». Ο Μόρις εντοπίζει όλους τους λόγους που οδηγούν τους ηθοποιούς στο σημείο να «παίζουν» τους ρόλους αντί να «είναι» ο ρόλος. Το «μην το παίζεις!» ακούγεται συχνά από τους σκηνοθέτες όλου του κόσμου προς τους νέους κυρίως ηθοποιούς. Το να είσαι ο ρόλος, να είσαι απόλυτα πειστικός και αληθινός είναι επιταγή και ζητούμενο. Αυτό όμως προϋποθέτει να είσαι πρώτα ο εαυτός σου.

paul gilbert μτφρ. κ. αγγελη, γ. ευσταθιου επιμ. δημητριος μονος ελληνικα γραμματα 2009 σελ. 486, τιμη €13,70

Πάρα πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από κατάθλιψη – ήπιας ή πιο βαριάς μορφής. H κατάθλιψή τους μπορεί να οφείλεται σε γενετική προδιάθεση ή να είναι αντίδραση σε σοβαρά γεγονότα που παρουσιάζονται στη ζωή. Kάποιοι από αυτούς φθάνουν μέχρι το κατώφλι του ειδικού ζητώντας βοήθεια. Oι περισσότεροι όμως υποφέρουν σιωπηλά, κρατώντας κρυφά τα προβλήματά τους για πολλά χρόνια. Το βιβλίο απευθύνεται και στους ανθρώπους που βρίσκονται στο περιβάλλον του καταθλιπτικού ατόμου, οι οποίοι πολλές φορές αδυνατούν να κατανοήσουν τη συμπεριφορά και τις ανιδράσεις του.

Το βιβλίο της ολικής άγνοιαςΌλα όσα νομίζετε ότι ξέρετε είναι λάθος τζον λοϋντ & τζον μιτσινσον μτφρ. ευαγγελια ξηρομεριτη πατακης 2009

Ζωή 50 + Υγεία, σύνταξη και γήρανση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη αντιγονη λυμπερακη, πλατων τηνιος, τασος φιλαληθης κριτικη 2009

ΣΕΛ. 376, ΤΙΜΗ €15,50

σελ. 320, τιμη €40,00

Αν εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι ο Άτλας κουβαλούσε στους ώμους του τη Γη, ότι ο Νέρωνας έπαιζε τη λύρα του όταν καιγόταν η Ρώμη, ότι ο Ερρίκος Η΄είχε έξι συζύγους, ότι η σαμπάνια εφευρέθηκε από τους Γάλλους, ότι το Έβερεστ είναι το υψηλότερο βουνό στον κόσμο, ότι οι καμήλες αποθηκεύουν νερό στις καμπούρες τους και ότι ο άνθρωπος έχει πέντε αισθήσεις, τότε πραγματικά χρειάζεστε αυτό το βιβλίο. Ξεπερνώντας την κατάθλιψη Ένας οδηγός αυτοβοήθειας με γνωσιακές συμπεριφορικές τεχνικές

Το βιβλίο αυτό βασίζεται στη σκέψη ότι στην Ελλάδα και την Ευρώπη του 21ου αιώνα οι άνθρωποι άνω των πενήντα ετών δίνουν ολοένα και περισσότερο τον τόνο στη ζωή, στην οικονοµία, στις οικογενειακές σχέσεις. Επιστήµονες αξιοποιούν στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Έρευνα για την Υγεία, τη Γήρανση και τη Συνταξιοδότηση (SHARE), που διεξήχθη σε αντιπροσωπευτικό δείγµα του πληθυσμού, αποτελούµενο από 45 χιλιάδες άτοµα σε 16 χώρες. Εξετάζονται ζητήματα, όπως η ποιότητα ζωής, η οικονοµική κατάσταση των συνταξιούχων και το πρόβληµα της φτώχειας.

12/8/09 2:34 PM

δεκεμβριοσ2009 τεχνεσ

Ο καθρέφτης του κόσμουΜια νέα ιστορία της τέχνης τζουλιαν μπελ μτφρ. γιωργος λαμπρακος, ελεαννα παναγου επιστ. επιμ. κωνσταντινος ιωαννιδης μεταιχμιο 2009

σταση, άλλοτε θυμίζοντας καλειδοσκόπιο και άλλοτε φουτουριστικές ταινίες. Το λεύκωμα αυτό είναι αποτέλεσμα δουλειάς πέντε χρόνων, μέσα από την καθημερινή επαφή του φωτογράφου με τους χώρους παραγωγής τροφίμων και ποτών. Το φωτογραφικό υλικό συνοδεύεται από κείμενα του Λάμπρου Πολύζου.

ΣΕΛ. 496, ΤΙΜΗ €70,00

Τι κοινό έχει ένας αρχαίος κινεζικός κύλινδρος με τη φωτογραφία ενός παπαράτσι; Ένα προϊστορικό ειδώλιο με ένα βίντεο; Γιατί οι άνθρωποι εξακολουθούν να δημιουργούν έργα τέχνης και γιατί αλλάζει η μορφή τους; Τα στυλ και οι περίοδοι έρχονται και παρέρχονται, αλλά ερεθιστικοί σύνδεσμοι μεταξύ φαινομενικά άσχετων παραδόσεων μένουν να ανακαλυφτούν. Ο Τζούλιαν Μπελ μάς ταξιδεύει ανά τους αιώνες και ανά τις ηπείρους. Χρησιμοποιεί μια μεγάλη γκάμα αντικειμένων για να δείξει πώς η τέχνη είναι προϊόν κοινών εμπειριών και πώς, σαν καθρέφτης, αντικατοπτρίζει την ανθρώπινη συνθήκη και τις πιο βασικές μας πολιτισμικές εμμονές. ΠΛΑΤΩΝ ΤΣΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ

Εργοστάσιο πλατων τσουλος εισαγ. αθανασιος παπανδροπουλος κειμενα λαμπρος πολυζος ολκος 2009

Outsiders Η τέχνη στο δρόμο επιμ. στιβ λαζαριδης μεταιχμιο 2009 σελ. 264, τιμη €30,00

Εξαιρετική έκδοση που συνενώνει σε ένα λεύκωμα ένα μεγάλο τμήμα της λεγόμενης «τέχνης του δρόμου», σε επιμέλεια του ελληνικής καταγωγής Στιβ Λαζαρίδη, ατζέντη του διάσημου Banksy. Ο ίδιος επισημαίνει: «Ο τίτλος επιλέχθηκε γιατί ένα αρκετά μεγάλο μέρος των καλλιτεχνών […] εκθέτουν τη δουλειά τους σε δημόσιους χώρους (στους δρόμους ή σε αρκετές περιπτώσεις στην ύπαιθρο). Αλλά είναι outsiders γιατί κατάφεραν να καταξιωθούν χωρίς να ακολουθήσουν την παραδοσιακή οδό, χωρίς δηλαδή να πάνε μέσω του καθιερωμένου συστήματος των γκαλερί…. Είναι όμως outsiders και για έναν ακόμη λόγο: παρόλο που συστηματικά έχουν κατηγορηθεί πως δεν κάνουν τέχνη, τα έργα τους έχουν καταλήξει να στολίζουν μουσεία και σημαντικές γκαλερί».

σελ. 192, τιμη €58,00

Ο γνωστός και από παλιότερες εκδόσεις δημοσιογράφος και φωτογράφος Πλάτων Τσούλος συγκέντρωσε 150 φωτογραφίες για τούτο το λεύκωμα, θέτοντας στον εαυτό του την πρόκληση να αναδείξει την ποίηση που κρύβεται στους βιομηχανικούς χώρους, και συγκεκριμένα σε εργοστάσια παραγωγής τροφίμων. Επιλέγοντας με προσοχή τα κάδρα του, καταφέρνει να δώσει στους χώρους αυτούς μια τελείως διαφορετική διά-

38_39_omorfa.indd 39

εικόνα ενός ψυχικού εργαστηρίου και να επινοήσουμε δύο συμβούλους. Στη σκέψη μου εμφανίστηκαν η εικόνα του σοφού γέροντα με την άσπρη κελεμπία που ακουμπάει σε μπαστούνι και η εικόνα του μικρού πρίγκιπα. Με τον καιρό άρχισα να αναρωτιέμαι γιατί δεν είχα επινοήσει καμία εικόνα θηλυκή. Ποια χαρακτηριστικά και ποιες ιδιότητες αντιπροσωπεύει για μένα το θηλυκό γένος; Ποιες είναι οι εικόνες του θηλυκού που υπάρχουν μέσα στη δική μου την ψυχή;». Η Ιωάννα Ράλλη είναι φωτογράφος, γραφίστρια και εικονογράφος. Η δουλειά της έχει παρουσιαστεί διεθνώς μέσα από εκθέσεις και δημοσιεύσεις.

Αρχέτυπα του θηλυκού φωτογραφηση ιωαννα ραλλη μτφρ. κατερινα αγγελακηρουκ, ανιτα συριοπουλου cube art editions 2008 σελ. 74, τιμη €15,00

«Όταν κάποια εποχή συμμετείχα σε έναν κύκλο μαθημάτων, μας ζητήθηκε να δημιουργήσουμε νοερά την

Η άγρια τάξη Aνάλωση και ιερό στην τέχνη των δεκαετιών εξήντα και εβδομήντα laurence bertrand dorleac μτφρ. ελενα αναστασακη νεφελη 2009 ΣΕΛ. 384, ΤΙΜΗ €28,50

Πού οφείλεται ο πολλαπλασιασμός των σημείων βίας στην τέχνη κατά τις δεκαετίες 1950 και 1960 σχεδόν σε όλο τον βιομηχανικό κόσμο; Ο Ψυχρός Πόλεμος, οι αποικιακοί πόλεμοι, ο πόλεμος των φύλων, η διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας, η μηχανοποίηση, η έκπτωση των ανθρωπιστικών αξιών, η ανία είναι μερικές από τις απαντήσεις. Πολύ πριν τα επαναστατικά γεγονότα του 1968, οι καλλιτέχνες που κληρονόμησαν τη διαβρωτική διδασκαλία του ντανταϊσμού και του Marcel Duchamp δίνουν μια νέα, δική τους τροπή στη γιορτή και γίνεται σύντομα αισθητή η αμφίσημη έξαρση της καρναβαλικής συμπεριφοράς τους. Από το ιαπωνικό νεο-νταντά στο βιεννέζικο κίνημα δράσεων και από τον σαμανισμό του Beuys στη Γερμανία στον νέο ρεαλισμό ή στα πρώτα χάπενινγκ στη Γαλλία, είναι πολλά τα σημάδια που φανερώνουν την αλλαγή των καιρών, φτάνοντας ακόμη και μέχρι την αυτοτιμωρία του δημιουργού.

12/8/09 2:35 PM

40bookpress

δεκεμβριοσ2009

εδω βιβλιουπολη

Πρίγκιπες και ζωάκια Μεγάλη η ποικιλία της πρόσφατης παραγωγής σε κλασικά και σύγχρονα παιδικά αναγνώσματα με ευρηματικές εικονογραφήσεις. Της Αναστασίας Καμβύση Άνθρωποι και ζώα σε νέες χρωματιστές περιπέτειες

Ο ιπποπότης και η νεραϊγελάδα

ΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΖΩΓΡΑΦΙΕΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΤΣΑΡΟΥΧΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕΛ. 32, ΤΙΜΗ €15,00

Ένας ιπποπότης, δηλαδή ένας ιπποπόταμος με γυαλιστερή πανοπλία, που τον εμποδίζει να κυλιέται στις όχθες για λασπόλουτρα, παίρνει τα βουνά, ελπίζοντας να βρει μια νεράιδα που θα μπορεί να τον απαλλάξει από αυτή. Στον δρόμο του θα συναντήσει ένα σκουληκατσίκι, έναν κροκόσκυλο, ένα γουρουμαμούνι, αλλά και αχλαρόδια και μπαμιανόφλουδες σε ένα δάσος όπου όλοι μοιάζει να χρειάζονται μια νεράιδα. Αλληγορία για την αναζήτηση της ταυτότητας και την ανοχή της διαφορετικότητας, με λογοπαίγνια και αναπάντεχες επιμειξίες.

ΣΕΛ. 48, ΤΙΜΗ €14,00

Το 2009 γιορτάζονται τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Κάρολου Δαρβίνου, ο οποίος με τη διατύπωση της θεωρίας της εξέλιξης άλλαξε τον τρόπο που ο επιστημονικός κόσμος, αλλά και ο μέσος άνθρωπος, βλέπει τον εαυτό του και τη φύση. Η «Ζωή και οι Περιπέτειες του Δαρβίνου» γίνονται ένα συναρπαστικό παιδικό βιβλίο, ένα ευρώ από την πώληση του οποίου διατίθεται στο WWF Eλλάς.

Ένας ζουζούνι παραπάνω ΚΑΘΡΙΝ ΛΑΣΚΙ

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΜΑΘΙΟΥ ΤΡΟΥΜΑΝ ΜΤΦΡ. ΕΛΕΝΗ ΣΒΟΡΩΝΟΥ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2009

40-43_paidika.indd 40

12/8/09 2:50 PM

bookpress41

δεκεμβριοσ2009

Καλωσήρθες, καρακάξα

ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΓΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΓΓΑΔΗ ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ 2009

των άλλων στο χαρτί.

Οι μύθοι του Αισώπου ΡΕΝΑ ΡΩΣΣΗΖΑΪΡΗ

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ

ταλαντούχους στην Ευρώπη, που ζει και εργάζεται στην Ελλάδα.

Είσαι για ένα στοιχηματάκι;

ΣΕΛ. 30, ΤΙΜΗ €10,90

Η Κάρη η καρακάξα βρίσκει επιτέλους ένα δέντρο για να φτιάξει τη φωλιά της. Όμως, οι νέοι της γείτονες, επηρεασμένοι κάπως από τα κουτσομπολιά που θέλουν τις καρακάξες άσχημες και κλέφτρες, αντιδρούν περίεργα στη νέα άφιξη και γρήγορα αρχίζουν οι παρεξηγήσεις…

Τρεις αχώριστοι φίλοι DANIELA KULOT ΜΤΦΡ. ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΓΕΩΡΓΟΥΛΑ ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ ΣΕΛ. 64, ΤΙΜΗ €11,00

Ένας βάτραχος, ένα ποντίκι κι ένας ελέφαντας ζωγραφίζουν, κολυμπούν και παίζουν μαζί, μαθαίνουν ο ένας από τις ιδέες και την ευρηματικότητα του άλλου, συνεργάζονται για να περάσουν καλύτερα. Ιδανικό ανάγνωσμα για μικρότερα παιδιά που κάνουν διάλειμμα από τις δικές τους σκανταλιές, για να δουν και να ακούσουν σκανταλιές

40-43_paidika.indd 41

ΜΠΑΡΤΖΟΥΛΙΑΝΟΣ 2009 ΣΕΛ. 36, ΤΙΜΗ €13,50

Ο Οράτιος, ο καλοκάγαθος Κύκλωπας, συναντά τον Πολύκαρπο, τον καχύποπτο νάνο, και μαζί ξεκινούν έναν διαγωνισμό στις τέχνες, στις επιστήμες και στον αθλητισμό, που θα τους διδάξει την αξία της συνεργασίας, αλλά και θα τους θωρακίσει ενάντια στις προκαταλήψεις.

ΣΒΕΤΛΙΝ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2009 ΣΕΛ. 48,00 ΤΙΜΗ €15,00

«Ο Βοριάς και ο Ήλιος», η «Αλεπού και τα σταφύλια», το «Τζιτζίκι και το Μυρμήγκι», ο «Λαγός και η Χελώνα», αλλά και άλλοι, λιγότερο διάσημοι μύθοι του Αισώπου μεταφέρουν πολύτιμα μηνύματα στο σήμερα για τη συνεργασία και τη διαφορετικότητα, τη δύναμη της φύσης και τη σοφία της υπομονής. Ας σημειωθεί η εξαιρετική δουλειά του Βούλγαρου εικονογράφου Σβετλίν, ενός από τους πιο

Η ιστορία των πραγμάτων ΛΕΪΤΟΝ ΝΙΛ

ΠΑΤΑΚΗΣ 2009 ΣΕΛ. 18, ΤΙΜΗ €15,22

ΒΙΒΗ ΜΑΤΣΟΥΚΑ

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΧΑΣΣΑΝΔΡΑΣ

Δέκα τρισδιάστατες εικόνες, ο καλύτερος τρόπος για να μιλήσει κανείς σε ένα παιδί για την ιστορία του κόσμου και τους ανθρώπους που εξέλιξαν τη σκέψη, τις επιστήμες και τις τέχνες, με τον ευφάνταστο μηχανικό σχεδιασμό της Κορίνα Φλέτσερ.

12/8/09 2:50 PM

42bookpress

δεκεμβριοσ2009

εδω βιβλιουπολη Μπισκότα, κουραμπιέδες κι ένας εφιάλτης Η εγγονή του Αϊ-Βασίλη και τα μπισκότα της αγάπης αμαντα μιχαλοπουλου εικον. σοφια τουλιατου καστανιωτης 2009 σελ. 40, τιμη €14,00

Είναι ωραίο να είσαι η εγγονή του Αϊ-Βασίλη. Αυτό σημαίνει ότι μπορείς να μιλάς με ξωτικά που φτερουγίζουν ή ότι παίρνεις δώρα όπως μια μαγική λίμνη. Τι γίνεται όμως όταν ο παππούς ανεβαίνει ξεκάλτσωτος στο έλκηθρο και αρρωσταίνει; Ποιος θα μοιράσει τα δώρα στα παιδιά; Ένα κατακόκκινο βιβλίο που ξεχειλίζει αγάπη.

Στην ντουλάπα με τις αναμνήσεις Κάθε μήνα ένας άνθρωπος του βιβλίου θυμάται τα αγαπημένα του παιδικά αναγνώσματα. Της Αναστασίας Καμβύση Ο καλός εικονογράφος ξεχνιέται ανάμεσα στα σχέδια και για λίγο ζει σε αυτόν τον κόσμο

Φον Κουραμπιές εναντίον Κόμη Μελομακαρόνη κυριακος χαριτος εικον. ντανιελα σταματιαδη μεταιχμιο 2009 ΣΕΛ. 32, ΤΙΜΗ €13,00

Είστε μελομακαρονάδες ή κουραμπιεδόφιλοι; Και τι γνωρίζετε για τον πόλεμο που μαίνεται ανάμεσα σε αυτά τα δύο βασίλεια; Ή για την τρομερή θύελλα που τα ένωσε και έκανε τους ηγέτες τους, τον Φον Κουραμπιέ και τον κόμη Μελομακαρόνη να ζυγίσουν τα λάθη τους και να κάνουν το χρέος τους απέναντι στα Χριστούγεννα. Χριστουγεννιάτικος εφιάλτης tim burton μτφρ. μαρια εξαρχου οξυ 2009 σελ. 46, τιμη €15,00

«Ξάφνου, μέσα από έναν τάφο, στριφογυριστή σαν σβούρα / Βγήκε μια κλαψιάρικη, αέρινη φιγούρα / Ένας μικρούλης σκύλος, φαντασμαγορικός, / Με μύτηκολοκύθα που έλαμπε σαν φακός». Η περιγραφή είναι για τον Ζίρο, το φαντασματάκι-σκυλάκι του Τζακ Σέλινγκτον. Όλα ξεκινούν όταν ο Τζακ, βασιλιάς της χώρας του Χαλογουίν, έχει βαρεθεί να διοργανώνει κάθε χρόνο τη γιορτή των μεταμφιέσεων και της τρομάρας και θέλει για αλλαγή να διοργανώσει τα Χριστούγεννα.

40-43_paidika.indd 42

Σοφία Τουλιάτου αποφοίτησε από το τμήμα Γραφιστικής του ΤΕΙ Αθήνας και δραστηριοποιείται ως εικονογράφος, κυρίως στον τομέα των παιδικών εκδόσεων. Μαζί με τον Πέτρο Μπουλούμπαση αποτελούν τη δημιουργική ομάδα magikpencil. Όταν δεν τρώει σοκολάτες, διδάσκει, μαζεύει βραβεία (η πρώτη της συνεργασία με την Αμάντα Μιχαλοπούλου στην «Εγγονή του Αϊ-Βασίλη» τής έφερε το Χρυσό ΕΒΓΕ) και, κυρίως, βλέπει τη δουλειά της ως παιχνίδι: www.childrensillustrators.com/ sofaki76 Τo αγαπημένo μου παιδικό βιβλίο είναι «Ο Μαρσελέν που κοκκινίζει» (Marcellin Caillou), του Jean-Jacques Sempe (κείμενοεικονογράφηση). Αναφέρεται σε έναν πιτσιρίκο, τον Mαρσελέν, που κοκκινίζει συνέχεια, όχι απλώς όταν ντρέπεται ή όταν τον μαλώνουν. Αυτό τον μπερδεύει και τον προβληματίζει, μέχρι που μετακομίζει στην πολυκατοικία του ο Ρενέ Ρατώ. Ένα αγόρι που φτερ-

νίζεται, χωρίς να είναι άρρωστος ή αλλεργικός… Πρόκειται για μια δυνατή ιστορία φιλίας, από τις πιο ωραίες που έχω διαβάσει. Η εικονογράφηση είναι λιτή, μα ουσιαστική, όπως άλλωστε και το κείμενο. Μου άρεσε πάρα πολύ που στο τέλος βλέπουμε τους ήρωες ως ενήλικες, κάτι που δεν συνηθίζεται στα παιδικά βιβλία. Άλλα αγαπημένα μου βιβλία είναι οι σειρές «Η Βρωμίτσα και ο Μουντζούρης» (κείμενο Annie M.G. Schmidt, εικονογράφηση Fiep Westendorp), «Εγώ και η αδερφή μου η Κλάρα» (κείμενο Dimiter Inkiow, εικονογράφηση Traudl & Walter Reiner) και «Ο μικρός Νικόλας» (κείμενο René Goscinny, εικονογράφηση Jean-Jacques Sempé). Τέλος, τα «Παραμύθια από το τηλέφωνο» του Gianni Rodari, η «Ντενεκεδούπολη» (κείμενοεικονογράφηση Ευγενία Φακίνου) και «Η πόλη με τα χρώματα» (κείμενο-εικονογράφηση Αλέξης Κυριτσόπουλος). Το πρώτο βιβλίο που διάβασα δεν το θυμάμαι. Προτιμούσα να διαβάζω σύγχρονες ιστορίες με παιδιά που μου έμοιαζαν και ζούσαν σε έναν κόσμο αντίστοιχο με τον δικό μου. Από τα κλασικά παραμύθια μού άρεσαν πολύ αυτά του Hans Christian Andersen (κυρίως «Ο μολυβένιος στρατιώτης» και «Το ασχημόπαπο») και «Οι περιπέτειες του Τομ Σόγιερ». Ένας σπουδαίος εικονογράφος είναι κάποιος που ταυτίζεται με τη δουλειά του, δεν τη διαχωρίζει από τον εαυτό του. Ανυπομονεί να εικονογραφήσει, ξεχνιέται ανάμεσα στα σχέδια και για λίγο ζει σε αυτόν τον κόσμο. Και θέλει να τον κάνει ακόμα καλύτερο. Νομίζω αυτό είναι το βασικό. Η εκμάθηση τεχνικών είναι κάτι που κατακτιέται. Η ψυχή και η αγάπη για τα σχέδια όμως δεν μαθαίνονται. Και αν υπάρχουν αυτά, υπάρχει και η διάθεση για εξέλιξη, εξάσκηση και κυρίως ουσία, σημαντικές προϋποθέσεις για να γίνει κάποιος σπουδαίος. Θα ήθελα να εικονογραφήσω έξω, στον δρόμο. Είναι κάτι που μου αρέσει σαν ιδέα, αλλά δεν το έχω τολμήσει ακόμη. Μάλλον ντρέπομαι αρκετά. Μπορεί και να κοκκινίζω.

12/8/09 2:51 PM

bookpress43

δεκεμβριοσ2009

3 p To Η μικρή ρουάλα πεΤροΣ χαΤζοπουλοΣ

εικονες πετρος μπουλουμπαςης καςτανιωτης 2009 ςελ. 85, τιμη €14,00

Στο κάστρο της Σουμουτού Η Τουρουπίτα μαγειρεύει μαζί με τα παιδιά βαΣω ψαρακΗ

πατακης 2009

Η μικρή Ρουάλα έχει πλάκα. Βλέπει τους ανθρώπους και τα πράγματα γύρω της με το κοφτερό, ανελέητο μάτι ενός κακομαθημένου κοριτσιού, που πάει στο δημοτικό και μεγαλώνει πρώτα με την τηλεόραση και τη χοντρή γιαγιά Βαρβάρα και μετά με τους πλούσιους δικηγόρους γονείς της. Η μικρή Ρουάλα είναι η ’00s, μεσογειακή, κολωνακιώτικη, τζόρα εκδοχή του Μικρού Νικόλα.

ςελ. 72, τιμη €5,90

Τι λέτε για μια χειμωνιάτικη σούπα του πειρατή; Ή για κουραμπιέδες όπως τους φτιάχνει ο μάγος Σαλαδίκ; Θα βρείτε τις συνταγές στο βιβλίο της Τουρουπίτας, της Μάγισσας της κουζίνας. Ξεπήδησε κι αυτή από τη φαντασία της μάγισσας της παιδικής λογοτεχνίας και σπουδαίας εικονογράφου Βάσως Ψαράκη, που έδωσε το 1998 πνοή σε ένα ολόκληρο βασίλειο με μάγους, μάγισσες και δράκους με το βιβλίο «Η Μάγισσα η Σουμουτού και οι δράκοντες». Αυτή τη φορά σερβίρει στους αναγνώστες της, μικρούς και μεγάλους, 24 υπέροχες και πέρα για πέρα αληθινές συνταγές για υγιεινά φαγητά. Ένα σπάνιο βιβλίο, γραμμένο στο χέρι, με διαφορετικούς γραφικούς χαρακτήρες (!) για κάθε ήρωα, όπως ο Ανάποδος Λαγός, που παρεμβαίνει με τις δικές του ιδέες για το μαγείρεμα. Πραγματικά ξεχωριστό.

40-43_paidika.indd 43

Στο φύλλο ιανούαριού

ΑφΙέΡωΜΑ

Παιδικό εφηβικό βιβλίο

Ενόψει της 3ης 'Εκθεσης Παιδικού Βιβλίου, που διοργανώνει το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου στα τέλη του μήνα, η Book Press Ιανουαρίου θα είναι αφιερωμένη στα βιβλία για παιδιά και εφήβους. 10.000 και πλέον φύλλα της BP θα μοιραστούν στην Έκθεση, επιχειρώντας έναν ανοιχτό διάλογο με γονείς και εκαιδευτικούς.

ο μικρός πρίγκιπας ανΤουαν νΤε ΣαινΤ εξυπερυ

μτφρ. μελινα καρακωςτα πατακης 2009 ςελ. 66, τιμη €26,00

Ολόκληρη η ιστορία του μικρού μοναχικού αγοριού από τον αστεροειδή Β612 ζωντανεύει τώρα μοναδικά στο χαρτί με κινούμενες εικόνες, και το αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο για την ιδιοκτησία του οποίου αναμένεται να γίνουν ομηρικοί καβγάδες ανάμεσα σε γονείς και παιδιά.

20.000 φύλλα της BP θα μοιραστούν στα βιβλιοπωλεία της Αττικής, της Θεσσαλονίκης και της περιφέρειας το τελευταίο δεκαήμερο πριν από την Έκθεση.

επ Ιανου ίσης: Στο φ α τη συ ρίου εγκαι ύλλο ν ε ρ γασία νιάζουμε διαδικ τ υ α κό κα μας με το περιο λλιτε δικ και εφό για το πα χνικό ιδ η «Π βικό βιβλίο ικό

στην απάκι μπαν Μη ιέρα».

το χάσν ετε!

12/8/09 2:51 PM

44bookpress

δεκεμβριοσ2009

ΚΟΜΙΚΣ

Στην υπηρεσία της Αυτού Μεγαλειότητος! Ο «χρυσοδάκτυλος» Talbot είναι πολύ σκληρός για να πεθάνει! Της Μαρίας Τζαμπούρα

άθε σενάριο συνωμοσίας που σέβεται τον εαυτό του, συνήθως, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι για όλα ευθύνονται οι κακοί Αμερικάνοι και η Παγκόσμια Νέα Τάξη. Οι πιο δύσπιστοι όμως υποστηρίζουν κάτι λιγότερο προφανές, όπως ότι πίσω από όλα βρίσκονται οι κατεξοχήν μάστορες του είδους, δηλαδή οι Άγγλοι. Υπό αυτό το πρίσμα, ο Bryan Talbot, διάσημος σεναριογράφος, συγγραφέας και ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς κόμικ, μάλλον δικαιώνει τους δεύτερους. Στο νέο του βιβλίο, «Grandville», ολόκληρη η Βρετανία, ύστερα από την ήττα της στον Ναπολεόντειο Πόλεμο, στενάζει κάτω από τον ζυγό μιας πανίσχυρης γαλλικής αυτοκρατορίας. Σε έναν μεταμοντέρνο κόσμο, που μοιάζει πολύ με τη «Μetropolis» του Fritz Lang, χάρη στην παραχώρηση ιδιότυπης ανεξαρτησίας, διάγει τον βίο μιας αδιάφορης σοσιαλιστικής δημοκρατίας. Μα τι συμβαίνει; Είναι ο Τalbot ένας προδότης του αγγλικού στέμματος; Είναι δυνατόν ο δημιουργός του «Λούθερ Αρκράιτ» να χτίζει τον μύθο μιας πανίσχυρης γαλλικής αυτοκρατορίας ή, ακόμη χειρότερα, να επιφυλάσσει ένα σοσιαλιστικό μέλλον για τους Βρετανούς;

γγλέζικό χιούμορ! Ποτέ μια γαλλική αυτοκρατορία δεν υπήρξε τόσο αγγλικά σχεδιασμένη! Το αrt nouveau Παρίσι, στο οποίο εκτυλίσσεται η δράση, μοιάζει τρομακτικά στο Λονδίνο της βιομηχανικής επανάστασης του Ντίκενς, ενώ τα παρισινά σοκάκια έχουν έντονη την ατμόσφαιρα της Baker street. Έτσι, ο πρωταγωνιστής, ο επιθεωρητής ΛεΜπροκ της Σκόντλαντ Γιαρντ (ένας ντετέκτιβ που χρωστάει πολλά στον Sir Arthur Conan Doyle), παλεύει μόνος εναντίον μιας ομάδας αδυσώπητων δολοφόνων, με φόντο το χαρακτηριστικό κόκκινο τουβλάκι και την πυκνή βρετανική ομίχλη να σκεπάζει τα πάντα. Ο αναγνώστης ακολουθεί τον ΛεΜπροκ από τη βαρετή αγγλική εξοχή στο συναρπαστικά σχεδιασμένο Παρίσι, σε αναζήτηση στοιχείων για τη διαλεύκανση ενός φόνου, με πολιτι-

40-43_paidika.indd 44

κοκοινωνικές προεκτάσεις. Η ειρωνεία είναι ότι ένας Άγγλος θα σώσει τον Πύργο του Άιφελ! Αυτό όμως δεν είναι εγγλέζικο χιούμορ, αλλά ψυχρή βρετανική εκδίκηση. Παρά τις έμμεσες πολιτικές αναφορές σε σύγχρονα γεγονότα και καταστάσεις, το κόμικ είναι ένα κλασικό αστυνομικό θρίλερ επιστημονικής φαντασίας, με την πολιτική ως ιδανικό φόντο για παιχνίδια εξουσίας μεταξύ ζωομορφικών πρωταγωνιστών, στα πρότυπα των αιγυπτιακών θεών ή των εικονογραφήσεων του Jean Ignace Isidore Gérard (Γάλλου γελοιογράφου του 19ου αιώνα), γνωστού με το ψευδώνυμο JJ Grandville. Εξ ου και ο τίτλος του!

α μπορούσε να είναι ένα μεταμοντέρνο βιβλίο του Ιούλιου Βερν, με την προϋπόθεση ότι ο Βερν θα σχεδίαζε όπως ο Talbot, αν και ίσως για πρώτη φορά κάποιοι εύχονται ο Talbot να μπορούσε να διηγηθεί αυτή την ιστορία το ίδιο καλά με τον Βερν. Σε ένα κόμικ συνήθως η αισθητική είναι ο αθέατος σκελετός. Όχι σε αυτό το κόμικ. Σε αυτό το βιβλίο απολαμβάνουμε περισσότερο τις ικανότητες του δημιουργού παρά την ιστορία που διηγείται. Το βιβλίο κυκλοφόρησε ταυτόχρονα σε Αγγλία και Ελλάδα, τον Οκτώβριο, σπάζοντας την παράδοση που μας θέλει να διαβάζουμε graphic novels σημαντικών καλλιτεχνών, τουλάχιστον, με διαφορά εικοσαετίας από τους υπόλοιπους αναγνώστες του πλανήτη.

Δείτηες επίσ Χριστουγεννιάτικος εφιάλτης tim burton μτφρ. μαρια εξαρχου οξυ – disney press 2009 σελ. 46, τιμη €15,00 Τρεις πόρτες έχει η ζωή για τον Τζακ Σκέλιγκτον, άνοιξε μια και μπήκε! Ο κλασικός πλέον ήρωας της ταινίας «Nightmare before Christmas» γυρίζει σελίδα και μεταπηδάει από την οθόνη στο χαρτί. Οι εκδόσεις Οξύ και η Disney Press φέρνουν τις περιπέτειές του, μεταφρασμένες από τη Μαρία Έξαρχου, σε κόμικ. Αν και αιρετική, η εκδοχή των Xριστουγέννων, διά χειρός Tim Barton, κερδίζει ολοένα και περισσότερους... πιστούς, κάθε χρόνο!

Ο Ανθρωπόλυκος soloup κψμ σελ. 64, τιμη €15,00 Ο χορτοφάγος λύκος Μπάμπης δεν χρειάζεται την πανσέληνο για να μετατραπεί σε άνθρωπο. Ακριβώς είκοσι χρόνια πριν, είχε φροντίσει γι’ αυτό η φαντασία του νέου τότε, στον χώρο των κόμικς, Soloup. Ο «Ανθρωπόλυκος» ήταν η πρώτη ολοκληρωμένη δουλειά του Soloup και επανακυκλοφορεί σε 500 μόλις συλλεκτικά αντίτυπα, από τις εκδόσεις ΚΨΜ. Μαύρο χιούμορ, από έναν δημιουργό που αντέχει να κοιτάζει την πραγματικότητα και τον εαυτό του κατάματα.

Αίσχος, κύριε πρόεδρε! charles m. schulz ερευνητες σελ. 48, τιμη €6,50

Grandville bryan talbot μτφρ. δημητρης αρβανιτης jemma press 2009 σελ. 112, τιμη €22,00

Το χριστουγεννιάτικο πνεύμα απαιτεί να είμαστε καλοί με όλους, έστω και για λίγο. Ακόμη και με τους δικηγόρους. Είμαι σίγουρη ότι ο συμπαθής αυτός κλάδος επαγγελματιών θα κέρδιζε αμέσως μια θέση στην καρδιά σας, αν καταλαβαίνατε τι περνάει! Διαβάστε από τις εκδόσεις Ερευνητές τις περιπέτειες του Σνούπυ ως μεγαλοδικηγόρου, με ατάκες που κερδίζουν εύκολα τη γνώμη και του πιο απαιτητικού ακροατηρίου! Πώς; Με το δίκιο τους!

12/8/09 2:52 PM

δεκεμβριοσ2009

Στο κατώφλι της εφηβείας Η κατάρα της γοργόνας

Η μαύρη αδελφότητα

λουιζ κουπερ

βολφγκανγκ χολμπαϊν

μτφρ. φανη πανταζη μεταιχμιο 2009

μτφρ. μαρια σπανου κεδρος 2009

σελ. 160, τιμη €7,00

σελ. 180, τιμη €12,00

σελ. 32, τιμη €4,30

Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 3 Το ποτήρι ξεχείλισε

Λίμνες και τέρατα

Παιδικό πανεπιστήμιο 4 Εξηγώντας τα μυστήρια του Σύμπαντος

ΤΖΕΦ ΚΙΝΙ

ΣΕΛ. 126, ΤΙΜΗ €6,20

Η Λ ι ζ Μπάξτερ, που λατρεύει τη θάλασσα, μετακομίζει με την οικογένειά της στην Κορνουάλη. Εκεί, το δέσιμο που νιώθει η μικρή ηρωίδα με το πέλαγος παίρνει τρομακτικές διαστάσεις, καθώς ανακαλύπτει όχι μόνο την ύπαρξη μυστηριωδών πλασμάτων του νερού, αλλά και μια διαβολική βασίλισσα γοργόνα που θέλει το κακό της. Κυκλοφόρησαν τα δύο πρώτα βιβλία της σειράς («Το ασημένιο δελφίνι» και «Το μαύρο μαργαριτάρι»), ενώ έπεται συνέχεια την άνοιξη του 2010.

ΜΤΦΡ. ΧΑΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΨΥΧΟΓΙΟΣ 2009 ΣΕΛ. 232, ΤΙΜΗ €11,00

«Είμαι ένας από τους καλύτερους ανθρώπους που έχω γνωρίσει» γράφει ο Γκρεγκ Χέφλι για τον εαυτό του στο ημερολόγιό του, που ξεκινά την Πρωτοχρονιά και τελειώνει τον Ιούνιο, ένα ημερολόγιο που τον έχει κάνει διάσημο λογοτεχνικό ήρωα. Ο Γκρεγκ είναι σπασίκλας που ζει τη συναρπαστική ζωή κάθε εφήβου με πλάκες στο σχολείο, καβγάδες με τους γονείς και με το αναμενόμενο κυνήγι του κοριτσιού για το οποίο είναι αόρατος. Όλα αυτά σε ένα βιβλίο-ημερολόγιο με καρτουνίστικα σκίτσα.

40-43_paidika.indd 45

Η Επιχείρηση Ναυτίλος συνεχίζεται σε αυτόν τον έκτο τόμο της σειράς, με πρωταγωνιστή το θρυλικό βαθυσκάφος «Ναυτίλος» και μια παρέα παιδιών, που το οδηγούν σε νέες κάθε φορά περιπέτειες. Τώρα ο Μάικ και οι φίλοι του πρέπει να υποκύψουν στον εκβιασμό μιας πλούσιας αριστοκράτισσας και να κατέβουν στο ναυάγιο του «Τιτανικού» για να ανασύρουν κάτι. Στο κατόπιν τους βρίσκονται οι σωματοφύλακες της μυστηριώδους γυναίκας, μια αδίστακτη ομάδα με το όνομα «Μαύρη αδελφότητα». ANITA GANERI

ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ 2009

Υπάρχουν πολλά παιδιά που βρίσκουν τη γεωγραφία (για να μην πιάσουμε και τα υπόλοιπα μαθήματα) «πληκτική αγγαρεία». Κι όμως, μερικές μόνο λίμνες αυτού του πλανήτη φτάνουν για να αποδείξουν ότι τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Αντιθέτως, υπάρχουν ηφαιστειακές λίμνες και υδρόβιες αράχνες και απόκοσμα ναυάγια – για να μην αναφέρουμε τη Σκοτσέζα σούπερ σταρ των τεράτων… Η Εξωφρενική Βιβλιοθήκη εγγυάται ότι η επιστήμη δεν ήταν ποτέ τόσο τρομακτική, όσο στις σελίδες της. Ούτε τόσο διασκεδαστική, να προσθέσουμε εμείς. Ποιος είπε ότι η γνώση προκαλέι νύστα;

Μάθε να αντιμετωπίζεις τον ρατσισμό emmanuel vaillant

ερευνητες 2009

Αυτό είναι το τέλειο μικρό βιβλίο ενάντια στον ρατσισμό και, αν ήμουν δασκάλα, θα έλεγα στους μαθητές μου να το κουβαλούν μαζί τους σαν ταυτότητα, για να διαδώσουν σε όσους συναντούν τις έννοιες της ελευθερίας και της ισότητας. Είναι ζήτημα αυτοσεβασμού και αξιοπρέπειας οι άνθρωποι να συμβιώνουν ειρηνικά, χωρίς να αφήνουν το χρώμα της επιδερμίδας, τη θρησκεία ή την κοινωνική τους τάξη, για παράδειγμα, να τους εμποδίζουν να επικοινωνούν και να μαθαίνουν ο ένας από τον άλλον.

ULRICH JANSSEN ΚΑΙ KLAUS WERNER

KATOΠΤΡΟ 2009 ΣΕΛ. 248, ΤΙΜΗ €25,00

Γιατί το διάστημα είναι τόσο ασύλληπτα μεγάλο; Γιατί το σύμπαν δεν διαλύεται; Πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος; Τι υπήρχε πριν από αυτόν; Πώς και γιατί εξελίχθηκε όπως εξελίχθηκε και όχι διαφορετικά; Υπάρχει κανείς άλλος εκεί έξω; Αυτά και άλλα συναρπαστικά ερωτήματα απαντά με γλώσσα κατανοητή –αν και όχι απλοϊκή– το πολύ προσεγμένο αυτό επιστημονικό βιβλίο για παιδιά, σε μετάφραση Κατερίνας Μανωλάκου και (εξαιρετική) παλιομοδίτικη εικονογράφηση Klaus Ensikat. Μια πολύτιμη εκδοτική σειρά από το «Κάτοπτρο».

12/8/09 2:52 PM

46bookpress

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009 ΑΝΘΟΛΟΓΙΕΣ

Απ’ το Παρίσι στην Καβάλα Η πόλη ως αναβρασμός μέσω της διασταύρωσης δύο ετερόκλητων συλλογών. Του Δημήτρη Αθηνάκη (Παρίσι) Όλα από κάπου πρέπει να ξεκινούν... Αναβρασμός. Αλλαγές. Πόνος. Φωνές. Πόσος ακόμη φόβος; Πόσους έρωτες να κρύψει αυτή η πρωτεύουσα, πόσα πάθη να σκεπάσει, πόσα σώματα να ρημάξει; Ο Σηκουάνας μυρίζει κι άλλο· διψάει για αίμα. Όλοι διψούν, αλλά πόσοι θα ξεδιψάσουν; Ο λόφος μπορεί και κρατά ακόμα τη σκιά του. Θα επιζήσει. ...αλλά πόσο έχουμε ακόμα; (Καβάλα) Οι καπνεργάτες κατακλύζουν το λιμάνι. Από πάνω η παλιά πόλη, ο φάρος, το πάλαι ποτέ κάστρο του Ιμπραήμ στέκουν και κοιτάζουν. Κανείς δεν ξέρει ποια θα ’ναι η αλλαγή που μέλλει να πλημμυρίσει την πόλη. Οι μυρωδιές ξεχύνονται, ο κόσμος το ίδιο. Πάνω κάτω, όλη μέρα. Τη νύχτα, ηρεμία. (Παρίσι) Τα άνθη του καλού... Ο Μπωντλαίρ είχε καταλάβει νωρίς· κι είχε ήδη λάβει την ομορφότερη κατάρα σ’ αυτόν τον κόσμο. Κι ο Μαλαρμέ. Ο Βερλαίν δεν πρόφτασε το γύρισμα του αιώνα και ο Λωτρεαμόν δεν νοιάστηκε. Ο Ρεμπώ κυλίστηκε παντού· θυσίασε όμως όλο του το αίμα· κι εμείς ακόμα πίνουμε. Only good die young. Απολλιναίρ, Λαφόργκ, Κλωντέλ, Βαλερύ, Νοάιγ, ελάτε, μόνο μη μιλήσετε δυνατά, το Παρίσι δεν έχει ακόμα ξεπεράσει τα τραύματά του. ...δεν φτάνουν ακόμα στο λιμάνι (Καβάλα) Δειλά δειλά οι λέξεις καταφτάνουν. Ποιητές, πεζογράφοι, βραχύβια περιοδικά, μερικά βήματα. Το μόνο μέλημα: να σωθεί ένα κομμάτι μιας μικρής ψυχής, ίσως της πόλης, των παθών και των λαθών όσων μέλλεται να περάσουν αποδώ. Και να φύγουν. (Παρίσι) Πρωθύστεροι καημοί... Συνέρχεται αργά η πρωτεύουσα. Όλο και συσσωρεύεται το πνεύμα, αγαπιέται η πόλη και ο λόφος περικυκλώνεται από «παιδιά». Πόσες φωνές ακόμα; Κάποιος ΖανΠολ ποδηγετεί. Μια Σιμόν δεν ξέρει τι να κάνει. Ένας Αλμπέρ ζητάει βοήθεια, αλλά δεν τη χρειάζεται. Κάποιος Πάμπλο κοιμάται ήσυχος κι ο Αντρέ κουράζεται τις νύχτες. Πάντα όμως ξανάρχονται, όσο κι αν κρύβονται, ο Λαρμπώ, ο Περς, ο Ζαν Ζουβ, ο Ρεβερντύ. Ο Ελυάρ γεμάτος χώματα –μα πού τα βρήκε αυτός ο κύριος;– σιγοψιθυρίζει: «Πλησιάζουμε / Είναι η

46_athinakis.indd 46

καρδιά της γης σφιγμένη». Γιατί δεν κάνετε λίγη ακόμη ησυχία, παρακαλώ; Πρέπει ν’ ακούσουμε ξανά τον Αρτώ. Και τον Βιαν. ...τις νύχτες μας ταράζουν (Καβάλα) Μεγαλώνει η πόλη. Μέσα κι έξω. Το λιμάνι μυρίζει πιο όμορφα, ο φάρος βρίσκει λόγους να συνεχίσει την περιστροφή του, οι καπνεργάτες γίνονται οι ήρωες της πόλης. Τα μολύβια παίρνουν φωτιά. «Χωρίς φως στη βόρεια πόλη» ο Μάρκογλου, «Φωτογραφία» ο Βασιλικός, «Αποκοτιά» ο Αξιώτης. Στο κάστρο τα δέντρα μεγαλώνουν. Η θάλασσα βαθαίνει. Ο Χειμωνάς έχει «την ψυχολογία της καρφωμένης σημαίας». Και ξεκινά η «μετατόπιση του ενδιαφέροντος από μια ποιητική του ληξιαρχείου σε μια ποιητική των διαδοχικών εγγραφών στο σώμα της πόλης». (Παρίσι) Και ξανά πίσω... Ο Σηκουάνας γίνεται πιο ορμητικός. Αλλά βρομάει περισσότερο. Ποιος νοιάζεται; Ποιος ζητά να καθαρίσουν τα μέσα κι έξω νερά; Ο Σουπώ, ο Μισώ, ο Μπατάιγ, ο Αραγκόν; Ποιος; Ο Πρεβέρ, ο Κενώ, ο Σαρ; Μυρωδιές ολόγυρα. ...εκεί που φεύγει ο στρατός και έρχονται οι στρατιές (Καβάλα) Ο Γραμμένος δεν αντέχει τη γύρω ατμόσφαιρα. Ο Αξιώτης τού λέει

πως όλα θ’ αλλάξουν. Η Κυρτζάκη ανοίγει τα φτερά της και ψάχνει τον καινούργιο δρόμο. Ο Καναβούρης δεν νιώθει λύπη, έχει μέσα του πολλή δίψα. Ο Μίσσιος πολεμάει τα σημερινά φαντάσματα· τα χθεσινά τα ’χει αγαπήσει. Ο Χαρπαντίδης έχει τη μανία της πόλης δική του. Και να ο Γιώργος Χειμωνάς. Αδύνατος, χαμογελαστός, φανατικός, ωραίος. (Παρίσι) Ο δρόμος έχει... Ο χρόνος περνά και χάνεται. Οι ποιητές κουλουριάζονται και παίρνουν δύναμη για να ξαναπετάξουν. Γρήγορα το ’χε καταλάβει ο Μπερζερέ· γρήγορα κι ο Λεμαίρ. Ο Γκραμόν μειδιά, αλλά δεν φωνάζει. Ο Πενσόν ακολουθεί. Στο Παρίσι θα βρέχει για πάντα. ...και κατέχει (Καβάλα) Ο Γρηγοριάδης κατεβαίνει απ’ το βουνό του, ερωτεύεται κι εκμοντερνίζει. Ο Ξανθόπουλος απορεί και αγαπά. Η Τριανταφυλλίδου αρωματίζει, γεμάτη ποίηση. Οι αδερφοί Κούφαλη αναστενάζουν. Η Καβάλα ζει ακόμα. «Σήμερα μπορώ να χαιρετήσω την ομορφιά» (Ρεμπώ) ...χάρη στον Χριστόφορο Λιοντάκη και όλους τους μεταφραστές. «...άλλος τρόπος από το σώμα δεν υπάρχει» (Χειμωνάς) ...σ’ ένα βιβλίο χάρη στον Ευριπίδη Γαραντούδη και στη Μαίρη Μικέ.

Ανθολογία Γαλλικής Ποίησης Από τον Μπωντλαίρ ως τις μέρες μας επιμ. χριστοφορος λιοντακης καστανιωτης 2009 σελ. 397, τιμη €36,98

Παλίμψηστο Καβάλας Ανθολόγιο Μεταπολεμικών Λογοτεχνικών Κειμένων εις.-επιμ.-ανθολ. ευριπιδης γαραντουδης, μαιρη μικε καστανιωτης – δημοτικη βιβλιοθηκη καβαλας 2009 σελ. 301, τιμη €20,90

12/8/09 2:53 PM

bookpress 47

δεκεμβριοσ2009 ΠΟΙΗΣΗ

Όταν ο χρόνος λιώνει Από τον Στησίχορο στο νεο-μοντέρνο μυθιστόρημα ενηλικίωσης. Του Βασίλη Αμανατίδη

ελικά, ο Γηρυόνης έμαθε να γράφει

Η φίλη της μητέρας του Μαρία τού χάρισε ένα όμορφο σημειωματάριο από την Ιαπωνία με φθορίζον εξώφυλλο. Στο εξώφυλλο ο Γηρυόνης έγραψε Αυτοβιογραφία. Μέσα κατέγραψε τα γεγονότα.

λάκι ο Ηρακλής το σκότωσε κι αυτό. Πού πάει και τα βρίσκει, είπε η δασκάλα. Ήταν ημέρα ενημέρωσης γονέων στο σχολείο. Κάθονταν πλάι πλάι σε μικροσκοπικά θρανία.

Σύνολο Γνωστών Γεγονότων Για Γηρυόνη. Ο Γηρυόνης ήταν τέρας όλα πάνω του ήταν κόκκινα. Ο Γηρυόνης ζούσε σε νησί του Ατλαντικού ονόματι Κόκκινος Τόπος. Η μητέρα του Γηρυόνη ήταν ποταμός που εκβάλλει στη θάλασσα ο Κόκκινης Χαράς Ποταμός πατέρας του Γηρυόνη ο χρυσός. Κάποιοι λεν Ένας ο Γηρυόνης είχε έξι ποιητής της πλατφόρχέρια έξι πόδια κάμας Poetry Now επιποιοι λένε φτερά. λέγει και σχολιάζει ένα Ο Γηρυόνης ήταν ποίημα παρουσιάζοντας τον κόκκινος τα παδημιουργό του. Την επιμέράξενα βόδια του λεια της στήλης έχει ήταν κόκκινα επίο Γιώργος Χαντζής. σης. Ήρθε μια μέρα ο Ηρακλής σκοτώνει τον Ο Γηρυόνης είδε τη μηΓηρυόνη παίρνει τα βόδια. τέρα του να βγάζει απ’ τη γλώσσα της ένα κομματάκι καπνού Μετά τα Γεγονότα έθεσε Ερωτήσεις και να λέει, και Απαντήσεις. Γράφει ποτέ του τίποτα που να ’χει καλό τέλος; ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Μετέωρος ο Γηρυόνης. Γιατί ο Ηρακλής σκότωσε τον Γη- Άπλωσε τότε τα δάχτυλα και απαρυόνη; γκιστρώνει την έκθεση Απλώς βίαιος. απ’ το χέρι της δασκάλας. Έπρεπε ήταν ένας απ’ τους Άθλους Πάει στο βάθος της τάξης ακάθεκτος κάθεται στο συνηθισμένο θρανίο του Του (10ος). Του μπήκε η ιδέα ότι ο Γηρυόνης και βγάζει μολύβι. ήταν ο Θάνατος ειδάλλως θα ζούσε για πάντα. Νέο τέλος. Σε όλον τον κόσμο τα εξαίσια κόκκινα αεράκια εξακολουθήσαν να ΤΕΛΙΚΑ Ο Γηρυόνης είχε ένα κόκκινο σκυ- φυσούν χέρι

47_poetrynow.indd 47

χέρι. Anne Carson, «Autobiography of Red» (A Νovel in Verse), 1998, μτφρ. αποσπάσματος: Βασίλης Αμανατίδης Δεν αρκεί κανείς να πει για την Καναδή Αν Κάρσον (1950) ότι είναι καθηγήτρια κλασικών σπουδών και δημιουργός μερικών από τις πιο ευφάνταστες και αταξινόμητες ποιητικές συλλογές των τελευταίων τριάντα ετών. Γιατί η Κάρσον, ακόμη και όταν χειρίζεται το αρχαίο εχθές, του φέρεται ως αντίστροφη αρχαιολόγος μέλλοντος: το εντοπίζει στο εδώ και τώρα ή το εμβαπτίζει στο πλαγκτόν μιας πολυσημίας, όπου ο χρόνος λιώνει, κι όλα διαθλώνται μέσα από νέα νοητικά, αισθητηριακά και αισθητικά πρίσματα. Έπειτα, δεν γράφει ποιητικές συλλογές, αλλά βιβλία ποίησης: χυτήρια συνένωσης λογοτεχνικών ειδών και τεχνών. Έτσι, η «Αυτοβιογραφία του Κόκκινου», αν και ξεκινά από τον Στησίχορο, διαβάζεται ως νεομοντέρνο μυθιστόρημα ενηλικίωσης ή ως υδραργυρικό και αιφνιδίως ομοφυλοφιλικό love story, όπου ο Γηρυόνης ερωτεύεται τον καταστροφέα του Ηρακλή ως ασυνείδητη πράξη αυτοσωτηρίας. Μια ποιήτρια που προτείνει μερικούς πρωτοφανείς –για τις πολυποίκιλες ελληνικές μας παρωπίδες– δρόμους ελευθερίας ως προς τη διαχείριση θέματος και τρόπου.

Kονιορτοποιώντας βεβαιότητες Αντέχουμε να έρθουμε αντιμέτωποι με το είδωλό μας; Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη Μέσα από ένα πολυπρισματικό πλαίσιο επιχειρεί –και κατορθώνει πειστικά– να προβάλει η Χλόη Κουτσουμπέλη, με τη συλλογή ποιημάτων της «Η αλεπού και ο κόκκινος χορός» (Γαβριηλίδης, 2009), την αρχετυπική συνάντηση, σύγκρουση και σύζευξη των δύο φύλων, καθώς με εκλάμψεις διαττόντων κατακρημνίζονται στο μαύρο βάραθρο της ανυπαρξίας. Η συλλογή είναι γραμμένη με τη συναισθηματική οπτική της γυναίκας που ταυτίζεται με τη βιωμένη πραγματικότητα της πατριαρχικής κυριαρχίας. Με γραφή ελλειπτική, αντιστροφές και μεταμορφώσεις, με σχήματα υπερβατά και διαρκείς αναφορές σε γυναικεία πρόσωπα και σε έργα της λογοτεχνίας, η ποιήτρια κατεργάζεται τις πρισματικές επιφάνειες και τοποθετεί απέναντι στον αναγνώστη ποιήματα-καθρέπτες, εξωθώντας τον στο παιχνίδι των αντικατοπτρισμών, προτείνοντάς του να εντοπίσει το είδωλό του και να αντέξει στην αποκάλυψη της ασημαντότητάς του. Ποιήματα-καθρέπτες: Για το παιχνίδι της κατάκτησης και για τη γοητεία της εθελούσιας ήττας. Για την πάντα παρούσα αθωότητα της παιδικής ηλικίας με τον τρόμο, τον φόβο, την αφέλεια και τις βεβαιότητες. Για τη δοτικότητά μας στο καινούργιο που εισβάλλει ορμητικά στη ζωή μας, κι εμείς –ζυγίζοντας την απειλή και την προσδοκία– αποφασίζουμε να το δεχτούμε προσδοκώντας. Για την «πανούκλα» της συμβατικότητας, από την οποία αδυνατούμε να ξεφύγουμε, και για τον φόβο μας να ανοιχτούμε στον Άλλον, αγαπώντας τον. Για τα ψυχικά κοιτάσματα του ανθρώπου που δεν αναβλύζουν αν δεν κατέχει την τέχνη της

ανασκαφής ο σύντροφός μας. Για την ερωτική συνεύρεση που εκπίπτει σε μια τυπική διαδικασία υποχρέωσης, με τον εραστή ψυχικά απόντα και τη γυναίκα –κυριευμένη από στιλπνό σκοτάδι– να πηδά στο κενό. Για την απελπισία από την ερημωμένη ζωή της γυναίκαςυποκειμένου των ηθικών θεσμοθετήσεων, η οποία καταλήγει μια Αντιγόνη που κουβαλά μαζί της τον Κρέοντα, τον οποίο αναζητά στους άντρες που αγαπά. Για τη φθορά του σώματος

η ποιήτρια τοποθετεί απέναντι στον αναγνώστη ποιήματακαθρέπτες και της μορφής όταν «τα κυνηγόσκυλα του χρόνου / τρέχουν πιο γρήγορα από μας». Για το μοναχικό και μαύρο τρένο της αγάπης που καίει ελπίδες για να κινηθεί. Για την αξία της απουσίας, αφού πολλές φορές «ό,τι λείπει είναι αυτό που μένει», αλλά και για την αξία της ποίησης, για τη λυτρωτική της λειτουργία, ακόμα και όταν μοιάζει τυραννική. Ως δείγμα γραφής προτείνω το ποίημα «Εύα», διά του οποίου η Χλόη Κουτσουμπέλη μιλά για τη δική της πεποίθηση ως προς τον μύθο της πτώσης από τον Κήπο της Εδέμ: «Με παρέσυρε. / Πυκνά φυλλώματα, υγρά. / Δεν φορούσε πρόσωπο. / Άγγιξα τότε ένα φίδι, την καρδιά του. / Κι ευθύς κατρακύλησα στο χώμα. / Ούτε θεός ούτε διάβολος. / Στον Κήπο τον αποκαλούσαν “άντρα”. / Στο στόμα άφηνε γεύση μήλου σε αποσύνθεση».

12/8/09 2:55 PM

48bookpress

δεκεμβριοσ2009

Isbn

«Οι ονειροπόλοι λένε ψέματα, όταν κοιμούνται όμως, ονειρεύονται αλήθειες» Ρωμαίος και Ιουλιέτα, μτφρ. Ερρίκος Μπελιές

ελληνικη λογοτεχνια

Από στήθους

Ιστορίες ελαφρών ηθών και ιδεών ξενοφων μπρουτζακης καστανιωτης 2009

Οι «χαμένοι» τα παίρνουν όλα Ιστορίες ανθρώπων με ζόρια

ια που βλέπει τη Γη να απομακρύνεται πόντο πόντο από τη

Σελήνη. Ένας που ξυπνάει μέσα στη νύχτα για να πάει στα βρεμένα τσιμέντα. Ένας που ρίχνει μπουνιές μέσα σ’ έναν κουβά. Ιστορίες ανθρώπων που τους βρήκε κατακούτελα ένα ζόρι. Όμως δεν το βάζουν κάτω και συνεχίζουν. Γιατί είναι άνθρωποι που τους πήρε ο δρόμος.

Οδηγός επιβίωσης γιωργος ζαρκαδακης κεδρος 2009 ΣΕΛ. 336, ΤΙΜΗ €17,00 Μια νύχτα η Μίνα εγκαταλείπει τον Αλέξανδρο χωρίς καμία εξήγηση. Εκείνος δεν χάνει μόνο τον έρωτα της ζωής του αλλά σιγά σιγά και τον ίδιο του τον εαυτό. Τρία χρόνια μετά ο Αλέξανδρος αναγκάζεται να υποβληθεί σε μια σοβαρότατη εγχείρηση στον εγκέφαλο. Μια ημέρα πριν από την επέμβαση η Μίνα θα κάνει πάλι την εμφάνισή της…

48_51_isbn.indd 48

σελ. 192, τιμη €13,59 Οι ιστορίες του βιβλίου, ελαφρών ηθών και ιδεών, μοιάζουν λιγότερο ή περισσότερο, ανοιχτά φετιχιστικές. Περιστρέφονται γύρω από το γυναικείο στήθος, γύρω από αυτό το αξεπέραστο σύμβολο ζωής, ευτυχίας, πάθους και έρωτα. Θα μπορούσε να χαρακτηριστούν ως ύμνος ή παρωδία ενός θέματος. μόνο που το πραγματικό θέμα, αισιόδοξο μ' όλες του τις σκιές, κρύβεται κάτω από το στήθος ή πίσω από αυτό.

ΣΕΛ. 168, ΤΙΜΗ €12,00

Συνάντησέ την το βράδυ νατασα χατζιδακι πλεθρον 2009 ΣΕΛ. 138, ΤΙΜΗ €13,00

Βιβλίο δυσκατάτακτο, που επανεκδόθηκε φέτος, 30 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, αποτελεί συνάμα το πρώτο από τα τρία συνολικά πεζά που έχει εκδώσει η ποιήτρια Νατάσα Χατζιδάκι. Η ηρωίδα μοιράζει τη ζωή της ανάμεσα στην Αθήνα των αρχών της δεκαετίας του 70 και στο Λονδίνο της ίδιας εποχής, φέρνοντας τους τόπους σε μια, ενίοτε βίαιη, αντιπαράθεση.

ΣΕΛ. 264, ΤΙΜΗ €14,00 Το φάντασμα ενός άγνωστου άντρα, εγκλωβισμένου μεταξύ αυτού και του άλλου κόσμου, εμφανίζεται σ’ έναν περιπλανώμενο ταξιδιώτη. Του ζητά να βοηθήσει τη γυναίκα του να ξεπεράσει το θάνατό του, ώστε εκείνος να περάσει στην άλλη πλευρά. Πώς βοηθάς κάποιον να συνεχίσει να ζει; Πώς βοηθάς κάποιον να πεθάνει λυτρωμένος;

Σκίσε το manual βασιλης σαμπρακος

ελληνικα γραμματα 2009 ΣΕΛ. 248, ΤΙΜΗ €15,00 Ο ήρωας του βιβλίου Δημήτρης Αλεξάνδρου, ένας αθλητικός δημοσιογράφος, αποφασίζει να επιχειρήσει το μεγάλο κόλπο: να στήσει έντεκα αγώνες του ελληνικού ποδοσφαίρου και να "παίξει" στον αέρα του ραδιοφώνου όλες τις ηχογραφημένες συνομιλίες, τις επαφές με τα πρόσωπα που τον βοήθησαν να καθορίσει τα αποτελέσματα των παιχνιδιών…

Από το Τόκιο στο Χαρτούμ γιωργος βεης κεδρος 2009

ξενη λογοτεχνια Η μαύρη γραμμή zan-κριστοφ γκρανζε μτφρ. σασα κριτση libro 2009 σελ. 579, τιμη €18,00

Θα σε πάρει ο δρόμος σακης σερεφας κεδρος 2009

Το φάντασμά της κωστης γκιμοσουλης κεδρος 2009

Υπάρχει μια μαύρη γραμμή που συνδέει τον Μαρκ Ντυπεϊρά, τον δημοσιογράφο με το αμφιλεγόμενο π α ρ ε λ θ ό ν, που, παθιασμένος με το έγκλημα, προσπαθεί να διεισδύσει στο μυαλό του δολοφόνου. Τον Ζακ Ρεβερντί, παγκόσμιο πρωταθλητή της ελεύθερης κατάδυσης, ύποπτο για φόνους κατ' εξακολούθηση νέων γυναικών,. Τη μοιραία Χάντιντζα, φοιτήτρια ψυχολογίας και μοντέλο, που εν αγνοία της γίνεται ανάμεσα στους δύο ένα είδος sui generis δολώματος.

Σκυλιά και λύκοι irene nemirovski μτφρ. εφη κορομηλα κελευθος 2009 σελ. 264, τιμη €16,50 Όταν πίσω από όλες τις πράξεις μιας γυναίκας κρύβεται το μητρικό ένστικτο κι όταν ούτε η ίδια το συνειδητοποιεί, έρχεται κάποια μέρα το μεγαλείο της μητρότητας να εξαγνίσει και να εκ-

πληρώσει ακόμα και ανέφικτους έρωτες. Ένα έργο με αυτοβιογραφικά στοιχεία της εβραίας συγραφέως που θανατώθηκε στα τριάντα εννέα της χρόνια, αλλά πρόλαβε ν' αφήσει πίσω της ένα θησαυρό.

Η σύντομη θαυμαστή ζωή του Όσκαρ Γουάο junot diaz λιβανης 2009 σελ. 415, τιμη €18,00 Με εκπληκτική ζωντάνια και διορατικότητα, ο Τζούνο Ντίαz μάς καταβυθίζει στις ταραχώδεις ζωές του ήρωά μας Όσκαρ, της φυγάδας αδερφής του Λόλα και της μητέρας τους Μπελίσια, μιας άγριας πρώην καλλονής, μυώντας μας στο επικό ταξίδι της οικογένειας από τον Άγιο Δομίνικο στο Ουάσινγκτον Χάιτς και από εκεί

στο Μπέργκενλαϊν του Νιου Τζέρσι και πίσω ξανά.

Το τέρας της Πετρούπολης εκατερινα γκραφ μτφρ. αντωνης ξανθοπουλος γκοβοστης 2009 σελ. 560, τιμη €26,00 Σε αυτό το συναρπαστικό βιβλίο περιγράφεται η ζωή τριών ζευγαριών. Ο καθηγητής Στάσωφ και η Τατιάνα Αμπρικόσοβα είναι οι φανταστικοί ήρωες. O Στάσωφ του διηγήματος είναι προσωπικότητα και όχι ένα απλό πρόσωπο. Στους κύκλους που σύχναζε, οι άνθρωποι αστειευόμενοι τον φώναζαν το "Tέρας της Πετρούπολης". Aυτό το... "προσωνύμιο" τού το είχαν δώσει οι γυναίκες. Kαι, φυσικά, εκείνες που είχαν τη δυνατότητα να τον εκτιμήσουν ως εραστή...

Ζήλεια. Η άλλη ζωή της Κατρίν Μ. κατριν μιγιε μτφρ. αθανασιος κυριαζοπουλος κεδρος σελ. 232, τιμη €14,00

12/8/09 3:06 PM

bookpress49

δεκεμβριοσ2009 Αιώνια δική σου

Οι αθάνατοι – Βιβλίο 1 αλισον νοελ ψυχογιος 2009 μτφρ. ντινα καρυδη

ler l e S Best

ΣΕΛ. 384, ΤΙΜΗ €16,60 Ύστερα από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα που της στοίχισε τη ζωή της οικογένειάς της, η δεκαεξάχρονη Έβερ διαθέτει το εξαιρετικό χάρισμα να βλέπει τις αύρες των άλλων, να ακούει τις σκέψεις τους και να γνωρίζει την ιστορία της ζωής τους με ένα απλό άγγιγμα. Προσπαθώντας να κρατήσει κρυφή αυτή την ικανότητα, η Έβερ ζει στο περιθώριο. Μέχρι την ημέρα που θα συναντήσει τον Ντέιμεν και τα πάντα θα αλλάξουν…

ποιηση πατακης 2009

Πού είναι τα φτερά; μαρω δουκα

Ό,τι αγαπήσαμε πίσω έμεινε

Μετά το πολυσυζητημένο -και πολυμεταφρασμένο βιβλίο- της «Η σεξουαλική ζωή της Κατρίν Μ»., που είχε προκαλέσει σάλο στη Γαλλία όταν κυκλοφόρησε το 2000, η Κατρίν Μιγιέ, τεχνοκριτικός και διευθύντρια σύνταξης της επιθεώρησης τέχνης «L’ Art Contemporain», παρουσιάζει σε μια χειμαρρώδη αφήγηση τον εφιάλτη της ζήλιας στη σχέση με τον σύζυγό της, συγγραφέα Ζακ Ανρί.

Ζοφερός Οίκος charles dickens μτφρ. κλαιρη παπαμιχαηλ guτenberg 2008 2 tomoi σελ. 729 + 676, τιμη €60,00 + 60,00 Ο Ζοφερός Οίκος είναι το ένατο βιβλίο του Ντίκενς και θεωρείται από τα καλύτερα και πιο ολοκληρωμένα του μυθιστορήματα, με μια πληθώρα κεντρικών

48_51_isbn.indd 49

σελ. 176, τιμη €10.90 Το οδυνηρό αλλά και συναρπαστικό πέρασμα από την παιδική αυτάρκεια στο επίμονο και δυναμικό γιατί των ανθρώπων, των πραγμάτων, του κόσμου, μέσα από το αεικίνητο βλέμμα και τις περιπλανήσεις ενός παιδιού σε μια επαρχιακή πόλη στη δεκαετία του '50. Επανέκδοση παλιότερου βιβλίου της Δούκα.

και δευτερευόντων χαρακτήρων. Δεν πρόκειται απλώς για ένα σπουδαίο βικτοριανό μυθιστόρημα, έναν σχολιασμό της κοινωνίας και μια σάτιρα του δικαστικού συστήματος. Είναι επίσης ένα ρομάντζο, ένα μελόδραμα, μια από τις πρώτες αστυνομικές ιστορίες στην αγγλική λογοτεχνία, ένα κοινωνικό έπος μεγάλης κλίμακας.

Τηλεφωνήματα ρομπερτο μπολανο αγρα 2009 σελ. 296, τιμη €18,00 Αφηγήσεις γεμάτες απόηχους και αναφορές σε άλλες αφηγήσεις, θραύσματα βιογραφιών και αυτοβιογραφιών με τα οποία ο Ρομπέρτο Μπολάνιο συνθέτει ένα αστείο και συγκινητικό παζλ,

δημητρης βαρβαρηγος αγκυρα 2009 σελ. 254, τιμη €14,80 Όλα αρχίζουν στη Φλωρεντία, στα μέσα του 19ου αιώνα, μετά την απελευθέρωση της Ιταλίας από τους Αυστριακούς. Δυο νέοι, μια αγάπη. Δυο ζωές που γίνονται μία και διεκδικούν ένα κομμάτι στον παράδεισο. Η Μαρία Ρόζα και ο Σαλιβέριος αγωνίζονται να επιβιώσουν ανάμεσα σ' ένα εχθρικό περιβάλλον και στην αναστάτωση του έρωτα...

υπενθυμίζοντάς μας τον αινιγματικό χαρακτήρα της ανθρώπινης κατάστασης. Από τον συγγραφέα του «Πουτάνες φόνισσες».

Αντίο και ευχαριστώ για τα ψάρια νταγκλας ανταμς φανταστικος κοσμος 2009 σελ. 220, τιμη €13,90 Πέρα μακριά, στις αχαρτογράφητες ερημιές της πιο μπανάλ περιοχής του Δυτικού Σπειροειδούς βραχίονα του Γαλαξία, βρίσκεται ένας εντελώς ασήμαντος, μικρός γαλαζοπράσινος πλανήτης, που οι κάτοικοί του είναι τόσο πρωτόγονοι ώστε ακόμη θεωρούν πως τα ψηφιακά ρολόγια είναι πανέξυπνη ιδέα... Από τον συγγραφέα του «Γυρίστε τον γαλαξία με ωτοστόπ».

Στον Ενικό και Πληθυντικό ψίθυρο μαρκος μεσκος νεφελη 2009

Βραχύ χρονικό δημητρης κοσμοπουλος κεδρος 2009

σελ. 128, τιμη €12,50 Ποιητής της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς, ο Μέσκος έχει στραμμένο το βλέμμα του στα συλλογικά πάθη. Παλιότερα βιβλία του τα «Νερό Καρκάγια», «Ελεγείες», «Αλλά η αφή πες μου πώς γίνεται να διασωθεί». Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες.

σελ. 91, τιμη €9,50 Ο Δημήτρης Κοσμόπουλος γεννήθηκε το 1964 στη Μεσσηνία. Έχει γράψει πέντε ποιητικά βιβλία. Έχει εκδώσει, επίσης, δύο βιβλία δοκιμίων, πάνω σε θέματα λογοτεχνίας. Προηγούμενα ποιητικά βιβλία του «Ανάστασις του Ανδρέα Ταρκόφσκι», «Η πτήση του ιπτάμενου», «Με το ρυθμό της ψυχής».

www.biblionet.gr

σελ. 360, τιμη €22,00 Μετά τους "Έρωτες τοπίων", το ταξίδι συνεχίζεται για τον συγγραφέα, ο οποίος βρέθηκε διαδοχικά και στις πέντε Ηπείρους για να υπηρετήσει σε διάφορα πόστα ως διπλωμάτης καριέρας. Μια ταξιδιωτική περιήγηση που, χάρη στις σύγχρονες επικοινωνιακές οδούς, συνδέει δύο τελείως διαφορετικούς γεωγραφικούς πόλους: Ιαπωνία-Σαχάρα.

Σύντομα όλα θα καίγονται και θα φωτίζουν τα μάτια σου νικος ερηνακης ροες 2009 σελ. 80, τιμη €10,00 Πρώτο ποιητικό βιβλίο του Νίκου Ερηνάκη. «Η ελευθερία είναι έτοιμη και περιμένει / Όταν ανοίγω το παράθυρό μου / δεν ξέρω σε τι το ανοίγω / ξέρω όμως πως και να μην είμαι έτοιμος / ΘΑ ΓΙΝΩ / Πάντα θα υπάρχει κάτι να με σώζει / κι αν δεν υπάρχει / γιατί να σωθώ;»

ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ

ΟΛΗ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕ ΕΝΑ ΚΛΙΚ

• 150.000 ΒΙΒΛΙΑ ON LINE • ΟΛΕΣ ΟΙ ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ • 80.000 ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ

Ένα εργαλείο που διαθέτει δωρεάν το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) στους επαγγελματίες και στους φίλους του βιβλίου • 400.000 επισκέπτες το μήνα • Περισσότερα από 40 on-line βιβλιοπωλεία λειτουργούν ήδη με βάση τη ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ: www.books.gr (Ελευθερουδάκης), www.papasotiriou.gr, www.estiabookstore.gr, www.patakis.gr, www.evripidis.gr, www.florasfun.gr, www.bibliotopia.gr, www.allbooks.gr, www.bazaarbooks.gr, www.perizitito.gr www.libro.gr, www.govostis.gr, www.odisseas.gr, www.tsamantakis.gr, www.ekfrasi.com.gr, www.bookexperts.gr, www.aboutbooks.gr, www.vivliofono.gr, www.nikoletakis.gr, www.diethnesbooks.gr, www.thebookstore.gr, www.booksingreek.gr, www.diaspora.gr, www.lemoni.gr, www.bibliopolio.gr, www.booksfromgreece.gr, www.pharos-books.gr, www.oionos.com (Κούτρας, Λαμία), www.bigbook.gr (Δοκιμάκης, Ηράκλειο), www.bibliagora.co.uk (Λονδίνο), www.e-kinitro.gr (Κάντα, Κέρκυρα), www.tsiopelakos.gr (Tσιοπελάκος, Τρίκαλα), το εσωτερικό δίκτυο των βιβλιοπωλείων Fnac, Public (Γερμανός) και Μetropolis... και άλλα 70 ετοιμάζονται

Διατίθεται δωρεάν και σε CD-ROM στο γραφείο του ΕΚΕΒΙ στη ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (Πεσμαζόγλου 5, Αθήνα)

Πληροφορίες: ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΒΛΙΟΥ Αθανασίου Διάκου 4 117 42 Αθήνα, τηλ.: 210-9200300, www.ekebi.gr

12/8/09 3:10 PM

50bookpress

δεκεμβριοσ2009

Isbn μελετεσ, δοκιμια, miscellaneous Ανησυχία. Μια καταγραφή του αυθόρμητου του Δεκεμβρίου 2008 αλεξανδρος κυριακοπουλος φωτογραφιες ευθυμιος γουργουρης καστανιωτης 2009 σελ. 288, τιμη €19,86 Ο δημοσιογράφος Αλέξανδρος Κυριακόπουλος και ο φωτογράφος-γραφίστας Ευθύμιος Γουργουρής συγκέντρωσαν στο λεύκωμα αυτό ντοκουμέντα από τις οδομαχίες του περασμένου Δεκεμβρίου στην Αθήνα, μεταξύ των οποίων ζωγραφιές, γκράφιτι, αφίσες, αυτοκόλλητα και συνθήματα, πεταμένα φέιγ βολάν και έκτακτα έντυπα δρόμου που κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι. Παρουσιάζεται σημαντικό υλικό με αισθητική αρτιότητα, αλλά μονόπλευρα από πολιτική άποψη.

Προσπαθώντας περισσότερο

48_51_isbn.indd 50

γιωργος κατσαγγελος university studio press 2009 σελ. 144, τιμη €25,00 Το λεύκωμα αυτό έχει ως κεντρικό θέμα την εικόνα της γυναίκας, και μάλιστα της γυναίκας που αγωνίζεται, άλλοτε με περισσότερη και άλλοτε με λιγότερη επιτυχία, να επιβιώσει υλικά αλλά και ψυχολογικά κάτω από συνθήκες όχι απλώς αντίξοες, αλλά κυριολεκτικά ακατανόητες για τους περισσότερους από μας. Και πάντα, σχεδόν, μονάχη: ανύπαντρη μητέρα, νέα κοπέλα, μετανάστρια, χήρα, ηλικιωμένη. Οι γυναίκες είναι φωτογραφημένες στον εργασιακό ή στον ιδιωτικό τους χώρο.

Όλοι ελεύθεροι και ίσοι aurine cremieu μτφρ. βασιλικη τσιγκανου εικον. muzo κονιδαρης 2009 σελ. 95, τιμη € Τι είναι τα ανθρώπινα δικαιώ-

ματα και πώς εφαρμόζονται στις μέρες μας; Ξέρουμε ποια είναι τα δικαιώματά μας; Το ότι είμαστε «Όλοι ελεύθεροι και ίσοι» στη σημερινή κοινωνία είναι, τελικά, πραγματικότητα, ουτοπία ή ευσεβής πόθος; Η Ορίν Κρεμιέ, δημοσιογράφος, συγγραφέας και σκηνοθέτις ντοκιμαντέρ που αφορούν κυρίως τα ανθρώπινα δικαιώματα, θέτει ερωτήματα και δίνει απαντήσεις, που τις συνδυάζει με χιουμοριστικές εικονογραφήσεις.

Στη σκιά του δρόμου του μεταξιού colin thubron mtφρ. αθανασιος ζαβαλος παπυρος 2009 σελ. 464, τιμη €22,00 Ο συγγραφέας καταγράφει ένα ταξίδι κατά μήκος της μεγαλύτερης διά ξηράς διαδρομής στον κόσμο. Ξεκινώ-

ντας από την καρδιά της Κίνας και διασχίζοντας τις οροσειρές της Κεντρικής Ασίας, το βόρειο Αφγανιστάν, τα υψίπεδα του Ιράν και το Κουρδιστάν. Ταξιδεύει από τον Τάφο του Κίτρινου Αυτοκράτορα μέχρι την Αντιόχεια, χρησιμοποιώντας τοπικά λεωφορεία, φορτηγά, αυτοκίνητα αλλά ακόμη και κάρα, καλύπτοντας 11.000 χιλιόμετρα σε 8 μήνες.

Εξηγώντας την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και του κομμουνισμού στην εγγονή μου μαrk ferro mtφρ. βασιας τσοκοπουλος νοβολι 2009 σελ. 108, τιμη €11,50 Στις 9 Νοεμβρίου 1989, το Τείχος του Βερολίνου γκρεμίστηκε από τους Γερμανούς που αρνούνταν τη διαίρεση της χώρας τους. Τους επόμενους μήνες τα κομμουνιστικά καθεστώτα κατέρρευσαν. O Μαρκ Φερό απευθύνεται στην

εγγονή του Σοαζίγκ, αλλά τον ακούμε και μαθαίνουμε όλοι, ανεξαρτήτως ηλικίας. Εκθέτει τα δεδομένα με σφαιρικότητα και σοφό μέτρο, ενώ η αφήγησή του δίνει ένα δευτερογενές μάθημα ιστορικής σκέψης.

Λεξικό-ημερολόγιο 2010 Με δείκτη ευτυχίας 10 επιμ. χαρης τζαννης εικον. ελεονωρα ξανθοπουλου ασπρη λεξη 2009 σελ. 372, τιμη €14,00 Τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους; Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να μας κάνει να παραμένουμε αισιόδοξοι και να μετράμε την ευτυχία μας, όπως έκαναν οι αρχαίοι Σκύθες χιλιάδες χρόνια πριν. Μια πρωτότυπη έκδοση που περιλαμβάνει 140 ετυμολογίες ονομάτων, ειδικό μετρητή ευτυχίας για κάθε μήνα, ανακυκλωμένο χαρτί με πιστοποίηση, ανάγλυφο εξώφυλλο και εορτολόγιο.

Οικονομική ιστορία του ευρωπαϊκού 20ού αιώνα ivan berend μτφρ. θανασης βασιλειου gutenberg 2009 σελ. 483, τιμη €35,00 Ο συγγραφέας παρουσιάζει τις προκλήσεις της ελεύθερης οικονομίας πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το σύστημα της ελεγχόμενης αγοράς, τον αυταρχικό οικονομικό διευθυντισμό των φασιστικών καθεστώτων, το μη εμπορευματικό σύστημα της κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας των πρώην σοσιαλιστικών χωρών, την άνοδο της μεικτής οικονομίας και του κράτους κοινωνικής πρόνοιας μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και στο τέλος του αιώνα, την παγκοσμιοποίηση και τις επιδράσεις της.

Η κρίση αλλάζει τη ζωή μας και το management

12/8/09 3:10 PM

bookpress51

δεκεμβριοσ2009

δημητρης παπουλιας κριτικη 2009 σελ. 304, τιμη €18,00 Η πρόταση του Δημήτρη Παπούλια είναι να δούμε πώς η οικονομική κρίση επηρεάζει τη διοίκηση και την οργάνωση του κράτους, τις δομές και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Έννοιες όπως ο χρόνος, η στρατηγική, η ηγεσία, η εταιρική διακυβέρνηση, η κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων, οι εργασιακές σχέσεις και τα κίνητρα αποκτούν νέο περιεχόμενο και πρόκειται να επηρεάσουν τον τρόπο σκέψης και τη συμπεριφορά ανθρώπων και οργανισμών.

Οι 15 πιο αδίστακτοι μαφιόζοι όλων των εποχών ιντro books 2009 σελ. 272, τιμη €17,00 Σε αυτό τον τόμο διαβάζουμε για τις δεκαπέντε εγκληματικότερες φιγούρες που έδρασαν στο πλαίσιο μαφιόζικων οργανώσεων. Μια ενδιαφέρουσα μελέτη του οργανωμένου εγκλήματος. Οι «15 πιο αδίστακτοι μαφιόζοι όλων των εποχών» αποτελούν μια διεισδυτική ματιά σε κάποιες από τις πιο αποτρόπαιες πράξεις που διαπράχθηκαν τον 20ό αιώνα και στους ανθρώπους πίσω από αυτές.

σελ. 368, τιμη €44,00 Το βιβλίο είναι το πρώτο που χρησιμοποιεί τις ανακαλύψεις της νέας γενιάς ιστορικών της γεύσης σε όλο τον κόσμο, για να περιγράψει τη γοητεία του θέματός του: μαγειρικά επιτεύγματα διαφορετικών πολιτισμών, παλαιών και σύγχρονων, και τις απολαύσεις του φαγητού. Το αποτέλεσμα είναι μια πραγματική ιστορία της γεύσης: οι πιο ευγενικές, καλαίσθητες και γοητευτικές αντιλήψεις περί φαγητού –υλικά, ετοιμασία, παρουσίαση– από την προϊστορική εποχή μέχρι σήμερα.

Οι σωστές ερωτήσειςΔέκα ουσιώδεις ερωτήσεις για να κάνετε καλύτερες επιλογές debbie ford φυτρακης 2009 σελ. 190, τιμη €15,00 Ορισμένες φορές δεν παίρνουμε τις σωστές απαντήσεις, απλώς και μόνο επειδή δεν κάνουμε τις σωστές ερωτήσεις. Η Debbie Ford ισχυρίζεται ότι μπορεί να μας καθοδηγήσει στο τι θα πρέπει πραγματικά να ρωτάμε, έτσι ώστε να εξασφαλίζουμε μια πραγματικά έγκυρη απάντηση στα ερωτήματά μας και να οδηγούμε τη ζωή μας προς την κατεύθυνση που επιθυμούμε.

Μικρή παραδοσιακή μαγειρική από Ελληνίδες νοικοκυρές επιμ. βασια χριστοφορου φυτρακης 2009

50 γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο δημητρα νικολαϊδου, γεωργια παναγιωτιδου αρχετυπο 2009

σελ. 373, τιμη €22,00 Σε μια εποχή αφθονίας, που η σωστή διατροφή χρειάζεται να γίνει τρόπος ζωής, η υγιεινή παραδοσιακή κουζίνα έρχεται στο προσκήνιο: Το βιβλίο αυτό περιγράφει πιάτα από κάθε γωνιά της Ελλάδας, αλλά και από την Κύπρο, τον Πόντο και τη Μικρά Ασία. Συνταγές πατροπαράδοτες, φτιαγμένες με υλικά εποχής και με μεράκι: ορεκτικά, σαλάτες, σούπες, πίτες, κρέας, λαδερά, ψάρια, ζυμαρικά και γλυκά.

σελ. 335, τιμη €19,90 Ηρωίδες, βασίλισσες, εταίρες, ποιήτριες – πενήντα ξεχωριστές γυναίκες που έζησαν ζωή σαν μυθιστόρημα. Διαβάζουμε τις συναρπαστικές τους ιστορίες, περιπλανιόμαστε από τη μεσαιωνική Ιαπωνία και την Αναγέννηση μέχρι το Παρίσι του Μεσοπολέμου και το Χόλιγουντ, γνωρίζουμε από κοντά την Κλεοπάτρα, τη Σαπφώ και τη Λαίδη Μουρασάκι, την Εύα Περόν και τη Μέριλιν Μονρόε, την Ιωάννα της Λωραίνης και την Ελισάβετ της Αγγλίας...

Ιστορία της γεύσης επιμ. πολ φριντμαν polaris 2009

48_51_isbn.indd 51

Μαύρη λειτουργία

john gray mτφρ. γιωργος λαμπρακος οκτω 2009 σελ. 261, τιμη €21,50 Ανιχνεύοντας την πορεία της αποκαλυπτικής και ουτοπικής πολιτικής σκέψης από τις απαρχές του χριστιανισμού, την κοσμική εκδοχή της –τον Διαφωτισμό– μέχρι τη νεότερη πολιτική σκέψη, ο John Gray υποστηρίζει πως η πεποίθηση ότι η ιστορία οδηγείται προς την τελειότητα και η χιλιαστική πίστη στην ανθρώπινη σωτηρία –ιδέες που προέρχονται από χριστιανικούς μύθους– προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές και στο όνομά τους συντελέστηκαν απεχθή εγκλήματα.

Αυτό δεν είναι βιβλίο michael picard μτφρ. ελευθερια μαντζωρου, βικη αναστασιαδου βιβλια τερζοπουλος 2009 σελ. 160, τιμη €20,80 Διανθισμένο με φιλοσοφικούς γρίφους που έχουν απασχολήσει τις μεγαλύτερες διάνοιες, με αινίγματα που αποκαλύπτουν την ανακολουθία των απόψεών μας, με ανεπίλυτα παράδοξα και ηθικά διλήμματα που μας βάζουν να αντιμετωπίσουμε καταπρόσωπο τις συνέπειες των πράξεών μας, το «Αυτό δεν είναι βιβλίο» αποτελεί την πιο απολαυστική πνευματική άσκηση. Περιλαμβάνει τέσσερα περιεκτικά κεφάλαια, καθένα από τα οποία αντιστοιχεί σε έναν βασικό κλάδο της φιλοσοφίας.

νται από τους γονείς τους, κακοποιούνται σεξουαλικά και τους ασκείται τεράστια ψυχολογική και σωματική βία. Η συγκλονιστική ιστορία τριών αδελφών, οι οποίες έζησαν στους κόλπους της αίρεσης.

Κλασικά ιδεώδη για μια σύγχρονη παιδεία νεστωρ κουρακης ροες 2009 σελ. 162, τιμη €14,00 Με εύληπτο και τεκμηριωμένο τρόπο δίνονται οι βασικές συνιστώσες που διέπουν τα ιδανικά του αρχαιοελληνικού πολιτισμού στους τομείς της ηθικής, της πολιτικής, της επιστήμης και της τέχνης.

Ο γκουρού του μάνατζμεντ peter drucker μτφρ. ελενη δελιβανη επικεντρο 2009 σελ. 482, τιμη €18,00 Ο Peter Drucker, ένας από τους

σημαντικότερους αναλυτές της Θεωρίας Διοίκησης, με τα έργα του προέβλεψε πολλές από τις εξελίξεις που συνέβησαν στα τέλη του 20ού αιώνα. Το βιβλίο αποτελεί μια ιδιότυπη βιογραφία του, χωρίς να αναφέρει τα γεγονότα της ζωής του, αλλά αναλύοντας τις βασικές ιδέες και θεωρίες του. Πυλώνα της σκέψης του αποτελεί ο σημαντικός ρόλος της γνώσης.

Η σκοτεινή πλευρά της δημοκρατίας αρουντατι ροϊ μτφρ. μαργαριτα μηλιωρη, κυριακος μαργαριτης ψυχογιος 2009 σελ. 400, τιμη €18,80 Η Αρουντάτι Ρόι, συνδυάζοντας τη λογοτεχνική γραφή με την πολιτική ανάλυση, παρουσιάζει μέσα από μια σειρά δοκιμίων τη σκοτει-

νή πλευρά της σύγχρονης Ινδίας, Μιλάει για την περιθωριοποίηση, τον φασισμό, το τυφλό θρησκευτικό μένος και τα παιχνίδια των ισχυρών· για το περιβάλλον που πέφτει θύμα της προόδου.

Μνήμη της φωτιάς eduardo galeano mtφρ. ισμηνη κανση παπυρος 2009 σελ. 450, τιμη €20,00 Ο συγγραφέας «ξαναγράφει» την ιστορία της Λατινικής Αμερικής, βασιζόμενος σε μύθους, προφητείες και πραγματικά γεγονότα. Στην «Αρχή», τον πρώτο τόμο της τριλογίας, καταγράφεται η ιστορία της Λατινικής Αμερικής από την προκολομβιανή εποχή έως τις αρχές του 18ου αιώνα. Το ταξίδι του Κολόμβου οδήγησε στον βάναυσο αποικισμό της Νέας Γης, με «πρωταγωνιστές» τους κατακτητές, τους εκτελεστές της Ιεράς Εξέτασης και τους Ευρωπαίους δουλεμπόρους.

Ποτέ χωρίς την αδελφή μου σελεστε τζοουνς, κριστινα τζοουνς, τζουλιανα μπαρινγκ μτφρ. αγοριτσα μπακοδημου δρεπανια 2009 σελ. 416, τιμη €22,00 Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 δημιουργείται στην Καλιφόρνια η αίρεση των Παιδιών του Θεού. Σύντομα εξαπλώνεται σε πολλές χώρες και στην Ελλάδα. Στο εσωτερικό της επικρατεί σεξουαλική ασυδοσία. Πολλά παιδιά γεννιούνται στα κοινόβιά της, απομακρύνο-

12/8/09 3:10 PM

σινεμά • gadgets • εικαστικά • news • απόψεις • culture clubbing //////////////////////////////////////////////////////////////////////

press 52bookpress

52_55_multipress.indd 52

12/8/09 3:15 PM

«Είμαστε η Ντίσνεϊλαντ του Θεού»

Ο Διονύσης Σαββόπουλος μιλάει στη Σώτη Τριανταφύλλου για τη σύγχρονη Ελλάδα και για το πανηγύρι που οργανώνει, με αφορμή τα σαράντα χρόνια από το «Περιβόλι του τρελού».

ι νεαρότεροι από μας μας έχουν βαρεθεί: όλο «η δεκαετία του ’60» και η «δεκαετία του ’60»... Τι τόσο ιδιαίτερο είχε επιτέλους εκείνη η εποχή; Γιατί δεν κάνουμε μια αναδρομή και μια γιορτή π.χ. για τη δεκαετία του ’70; Στο κάτωκάτω, στην Ελλάδα σημειώθηκαν ενδιαφέροντα γεγονότα: η μεταπολίτευση, η εδραίωση της δημοκρατίας, το άνοιγμά μας στον κόσμο. Εμείς οι τραγουδοποιοί δεν είμαστε ιστορικοί αναλυτές: θυμόμαστε και μιλάμε, με διάφορες παραλλαγές, για τη μαγεία της κορυφαίας μας στιγμής. Το ταξίδι από τα 15 χρόνια στα 25 είναι ανεπανάληπτο για τον καθένα μας. Δεν μπορώ να φτιάχνω πανηγύρια για τη δεκαετία του ’80. Αυτό ας το κάνει κάποιος που ήταν τότε είκοσι χρονών. Είναι ευτύχημα που δεν μπορώ να το κάνω εγώ. Για φανταστείτε του χρόνου να σας κοπανούσα μια γιορτή για το ’80 και του παραχρόνου για το ’90. Η μουσική –ιδιαίτερα το ροκ– έχει συνδεθεί με τη νεότητα. Όποιος παίζει ροκ μέχρι την ωριμότητα κινδυνεύει να θεωρηθεί γελοίος. Με εντυπωσιάζει αυτό. Το τραγούδι ήταν πάντα μια υπόθεση νέων: αργότερα οι τραγουδοποιοί γίνονται δάσκαλοι. Όταν πρωτοεμφανίστηκε το ροκ, όσοι ήταν πάνω από 25 χρονών δεν καταλάβαιναν απολύτως τίποτα. Έλεγαν «μα, τι θόρυβος είν’ αυτός;». Οι κάτω των 25 καταλάβαιναν αυτομάτως, χωρίς να υπάρχει ανάγκη εξήγησης. Ωστόσο, αποδείχτηκε ότι το ροκ είναι κλασικό είδος που αφορά όλες τις ηλικίες. Οι άνθρωποι –νέοι και λιγότερο νέοι– γίνονται, από μια πλευρά, όλο και πιο συντηρητικοί. Τουλάχιστον συγκριτικά με όσα άλλαξαν και ανατράπηκαν για μια στιγμή στη δεκαετία του ’60. Τα σημερινά κορίτσια ονειρεύονται το νυφικό τους, τα αγόρια υιοθετούν παλιούς, παραδοσιακούς ρόλους. Γίνονται «κινητοποιήσεις» για τη διατήρηση ενός κατεστημένου. Τι στο καλό συμβαίνει; Ο παραδοσιακός άνθρωπος δεν είναι κάτι υποδεέστερο. Υπάρχει η συντηρητική ψυχοσύνθεση αφενός και η ανατρεπτική ψυχοσύνθεση αφετέρου, που δεν ταυτίζονται σώνει και καλά με τις αντίστοιχες πολιτικές δυνάμεις και την υποκρισία τους. Τόσο ο συντηρητισμός όσο και ο προοδευτισμός είναι ζωικές δυνάμεις: όταν οι μετεωρολογικές συνθήκες είναι ευνοϊκές, όσοι περπατούν γρήγορα κι ελεύθερα παρασύρουν κι εκείνους που βραδυπορούν. Όταν όμως επικρατεί νύχτα ζοφερά και ασέληνος, προχωρούμε όλοι βήμα-βήμα. Γιατί «νύχτα ζοφερά και ασέληνος»; Γιατί το πάνω χέρι έχει πλέον η οικονομία. Η πολιτική έχει γίνει θεραπαινίδα της οικο-

52_55_multipress.indd 53

νομίας, το εθνικό αστικό κράτος έχει αποδυναμωθεί. Δεν βγαίνει νόημα, η ζωή δεν βγάζει νόημα. Δεν υπάρχει πολιτική πρόταση, ούτε στόχος. Δεν ξέρουμε ποιος ακριβώς μας φταίει, βαδίζουμε ψηλαφητά. Αυτό το εκμεταλλεύονται διάφορα συμφέροντα: πολιτικά, συνδικαλιστικά, μαφίες. Τι θα αποτελούσε «πολιτική πρόταση»; Αυτό είναι ζήτημα της διεθνούς αριστεράς. Παλιότερα ο καθένας πίστευε ότι το μέλλον θα ήταν καλύτερο. Και λίγο-πολύ ήταν. Μπορούσες από ψιλικατζής να γίνεις μεγαλοκαταστηματάρχης. Τώρα φαίνεται πως δεν λιγοστεύουν μόνο οι δουλειές, λιγοστεύει το νερό, ο αέρας. Ο «παλιός καλός καιρός» ίσως δεν υπήρξε ποτέ, αλλά, τουλάχιστον, στη δεκαετία του ’60 δεν είχαμε γίνει ακόμα η χώρα των σκυλάδικων. Βέβαια, για να είμαστε δίκαιοι, οι Έλληνες είχαν βαλθεί να διασκεδάζουν με υστερικό τρόπο, να σπάνε πιάτα, από πολύ νωρίτερα. Αυτό το σπάσιμο των πιάτων στις πίστες με έχει τραυματίσει ψυχολογικά, το θεωρώ μεγάλη ξεφτίλα. Όπως και τα τσιφτετέλια και τους χορούς της κοιλιάς.

Επικρατεί νύχτα ζοφερά και ασέληνος Πάντοτε θα υπάρχει κάποιος παλιός καλός καιρός. Η Ελλάδα έγινε της μόδας με ταινίες όπως το «Ποτέ την Κυριακή» –όπου πράγματι υπάρχει σκηνή σπασίματος πιάτων–, τα «Παιδιά του Πειραιά» και ο «Ζορμπάς». Η Ελλάδα βρισκόταν σε άνθηση. Καφρίλα υπήρχε και υπάρχει παντού: όχι μόνο στα σκυλάδικα. Εξάλλου, ακόμα και μέσα σε περιβάλλον καφρίλας έχω δει γυναίκα σαν ντουλάπα να χορεύει τσιφτετέλι με τέτοια τέχνη, ώστε να γίνεται μίσχος. Καφρίλα έχω δει και σε ροκ συναυλίες: ομαδικό κατούρημα, χουλιγκανισμό. Καμιά φορά πέφτει και κάνα μαχαίρωμα. Ο κόσμος δεν σπάει πια μόνο πιάτα, σπάει βιτρίνες, σπάει τζαμαρίες. Ο πολιτισμός μας έχει ξεπέσει, προσωρινά τουλάχιστον. Η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει ένα ανθυπο-Βέλγιο. Είμαστε μια χώρα που λαχταράει να πάει μπροστά, να εκσυγχρονιστεί, χωρίς όμως να χάσει την ψυχή της. Η ψυχή της είναι χαραγμένη από μια αξιόλογη παράδοση, από χιλιάδες χρόνια Ανατολής. Αν καταφέρει να γίνει μοντέρνο κράτος διατηρώντας αυτή την ψυχή, θα είναι σαν να κτίζουμε ξανά την Ακρόπολη, την Αγιά Σοφιά. Ίσως και να μη γίνεται, αλλά, αν γίνεται, αξίζει να το προσπαθήσουμε για άλλα πεντακόσια χρόνια.

Εγώ το προτιμώ από το «Μη χείρον Βέλγιον». Τι σημαίνει «ψυχή της Ελλάδας»; Το να θέλεις να ξεπεράσεις τα προσωπικά σου συμφέροντα: ονομάζεται φιλότιμο. Από γεωγραφική άποψη, η ποικιλία του εδάφους και το ίδιο μας το μικρό μέγεθος μας κάνουν σαν μια Ντίσνεϊλαντ του Θεού. Σ’ αυτή τη Ντίσνεϊλαντ δεν υπάρχει κοινωνική, δημοκρατική αριστερά. Στη δεκαετία του ’60 υπήρχε δημοκρατική αριστερά, ήπια, πολιτισμένη. Η ΕΔΑ ήταν –νομίζω– πιο προωθημένο κόμμα από οποιοδήποτε άλλο σήμερα. Η ΕΔΑ πιεζόταν από τον κόσμο, που γύρευε μια πρακτική διέξοδο. Ο σκληρός πυρήνας της ήταν καθοδηγούμενος από τη Μόσχα, αλλά η μεγάλη πλειοψηφία είχε παραμερίσει τα σφυροδρέπανα. Οι φίλοι μου κι εγώ δεν θα πηγαίναμε ποτέ στην ΕΔΑ αν μόστραρε τα σφυροδρέπανα. «Είμαστε αριστεροί, αλλά όχι των άκρων» θυμάμαι να λέει ο θείος μου ο Τάσος. Οι περισσότεροι άνθρωποι λέγανε «ναι μεν κακός ο καπιταλισμός, αλλά είναι άλλος στην Κόστα Ρίκα και άλλος στη Δανία. Ας φτιάξουμε τουλάχιστον τη μεταρρύθμιση». Ο ίδιος ο Καραμανλής ήθελε να γίνουμε σύγχρονη χώρα: πώς όμως θα συνέβαινε αυτό όταν οι μισοί Έλληνες ήταν πολίτες δεύτερης κατηγορίας, λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων; Η ΕΔΑ είχε μεγάλο πολιτιστικό εκτόπισμα. Τι «Επιθεώρηση Τέχνης», τι Κατράκης, τι Ρίτσος! Πάντως, υπήρχαν εκείνη την εποχή και πολλοί σημαντικοί καλλιτέχνες που δεν ανήκαν στην αριστερά: ο Μόραλης, ο Κουν, ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Κακογιάννης. Τα αστικά κόμματα δεν χρειάζονταν να διαλαλούν οι καλλιτέχνες τους τη συγκεκριμένη πολιτική τους ταυτότητα. Παρότι στη δεκαετία του ’60 βρισκόμασταν πιο κοντά στον Εμφύλιο πόλεμο απ’ όσο σήμερα, υπήρχε περισσότερη μετριοπάθεια από την πλευρά της αριστεράς. Ε, μα τι άλλο θα μπορούσε να κάνει; Στη δεκαετία του ’60 μαζεύονταν παλιοί εξόριστοι στο ζαχαροπλαστείο «Ρωσικόν» και μιλούσαν για το πώς θα στηρίξουν τον Γεώργιο Παπανδρέου. Σήμερα είμαστε περισσότερο από ποτέ «χώρα υπό κατασκευήν». Μποτιλιαρισμένη κι όλοι κορνάρουν. Κύριε Σαββόπουλε, οργανώσατε ένα μεγάλο πανηγύρι γύρω από τη δεκαετία του ’60, που θα διαρκέσει σχεδόν έναν μήνα – από τα μέσα Δεκεμβρίου μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου. Τι σημαίνει για σας αυτός ο απολογισμός; Μια υπενθύμιση ότι αφήσατε στον κόσμο ένα γλυκό σημάδι... Είναι σαν τα Χριστούγεννα, σαν τις γιορτές που κάνουν τον χρόνο καινούργιο... Μια διακοπή στο μαγγανοπήγαδο, στο βάδισμα δίπλα στον μαντρότοιχο της καθημερινότητας.

12/8/09 3:16 PM

δεκεμβριοσ2009 press////////////////////////////////////////////////

ι κινηματογραφικές ταινίες είναι μηχανές του χρόνου. Σαράντα χρόνια μετά το «Περιβόλι του τρελού» του Διονύση Σαββόπουλου, ταξιδεύουμε στο παρελθόν με ένα αφιέρωμα στον κινηματογράφο της δεκαετίας του ’60. Η επιλογή των ταινιών αποτελεί συνδυασμό αισθητικών προτιμήσεων, διαθεσιμότητας, τύχης και χρονικών περιορισμών. Στις παρακάτω ταινίες, που θα προβληθούν από τις 17 μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου στο Τριανόν (Κοδριγκτώνος και Πατησίων) και οι οποίες αντανακλούν –η καθεμία χωριστά και όλες μαζί– το πνεύμα και τις εικόνες της δεκαετίας του ’60, θα μπορούσαν να συγκαταλέγονται το «Blow-Up», η «Βarbarella», η «Petulia», το «Darling», ο «Άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν», το «A Hard Day’s Night». Ίσως δεν θα έπρεπε να λείπουν ο «Μόργκαν, ο τρελός εραστής», το «Πέρυσι στο Μάριενμπαντ» και το «Ανταύγειες σε χρυσά μάτια», αλλά να που λείπουν· ίσως θα ήταν καλή ιδέα να περιλαμβάνονται μεταμεσονύκτιες προβολές cult ταινιών, με τον Μασίστα, τον Σπάρτακο, τον Φαντομά, τον Τρινιτά· είναι εύκολο να το πει κανείς, δύσκολο να το πραγματοποιήσει. Οι κόπιες έχουν χαθεί ή χαλάσει· το κοινό έχει μεταλλαχθεί, οι πολυεθνικές εταιρείες διανομής κινούνται με γραφειοκρατικό τρόπο και με κριτήρια κερδοσκοπικά… Μια άλλη φορά ίσως: όταν θα μπορεί να προβληθεί ένα μεγαλύτερο σώμα ταινιών από τη νουβέλ βαγκ, το φρι σίνεμα, το αμερικανικό αντεργκράουντ, από τα «νέα κύματα» που ξέσπασαν σε όλες τις ακτές, συμπεριλαμβανομένης της δικής μας· κι από τον λαϊκό κινηματογράφο, την ιταλική φάρσα, το χολιγουντιανό μιούζικαλ… Μια άλλη φορά ίσως. Αυτή τη φορά το αθηναϊκό κοινό προσκαλείται να δει τη δεκαετία του ’60 μέσα από ένα παράθυρο με εξαίσια θέα: 23 αντιπροσωπευτικές ταινίες για όσους θυμούνται εκείνα τα χρόνια, καθώς και για όσους τα ανακαλύπτουν σήμερα. Πριν από τις προβολές θα παίζει μουσική ο Διονύσης Σαββόπουλος με τους φίλους του. (Οι παρακάτω ώρες είναι ενδεικτικές.)

Πέμπτη 17 Δεκεμβρίου

17.00-19.20 «Zιλ και Τζιμ» (Jules et Jim), François Truffaut, 1962. Την ταινία παρουσιάζει ο Διονύσης Σαββόπουλος με τη Μελίνα Τανάγρη. 20.05-21.50 «Ο καουμπόι του μεσονυκτίου» (Μidnight Cowboy), John Schlesinger, 1969. Την ταινία παρουσιάζει ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης. 22.0023.45 «Όλες αυτές οι γυναίκες» (För att inte tala om alla dessa kvinnor), Ingmar Bergman, 1964. Την ταινία παρουσιάζει ο Γιώργος Κρασσακόπουλος.

Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου

17.00-19.30 «Playtime», Jacques Tati, 1967. Την ταινία παρουσιάζει ο Διονύσης Σαββόπουλος με τον Γιώργη Χριστοδούλου. 20.1522.15 «Ο πρωτάρης» (Τhe Graduate), Mike

52_55_multipress.indd 54

60’s. Ένα παράθυρο με εξαίσια θέα Η Σώτη Τριανταφύλλου γράφει για το αφιέρωμα σε ταινίες του ’60, που θα προβληθούν σε λίγες μέρες στο Τριανόν.

Nichols, 1967. Την ταινία παρουσιάζει η Πόλυ Λυκούργου. 22.45-00.45 «Ξένοιαστος καβαλάρης» (Εasy Rider), Dennis Hopper, 1969. Την ταινία παρουσιάζει ο Δημήτρης Πολιτάκης.

Σάββατο 19 Δεκεμβρίου

17.00-20.30 «O καλός, ο κακός και ο άσχημος» (The Good, the Bad and the Ugly), Sergio Leone, 1966. Την ταινία παρουσιάζει ο Διονύσης Σαββόπουλος με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη. 21.15-21.45 «100 ώρες του Μάη», Δήμος Θέος, Φώτος Λαμπρινός, 1964. Την ταινία παρουσιάζει ο Φώτος Λαμπρινός. 22.00-23.20 «Τζίμι Χέντριξ» (Rainbow Bridge), Chuck Wein, 1972. Την ταινία παρουσιάζει η Έφη Παπαζαχαρίου. 23.30-01.10 «O άνθρωπος δεν είναι πουλί» (Covek Nije Tijka), Dusan Makavejev, 1965. Την ταινία παρουσιάζει ο Περικλής Χούρσογλου.

Κυριακή 20 Δεκεμβρίου

18.00-20.50 «Οκτώμισι» (8 ½), Federico Fellini, 1963. Την ταινία παρουσιάζει ο Διονύσης Σαββόπουλος με τους Πλάτωνα Ριβέλλη και Αλίκη Καγιαλόγλου. 21.25-23.10 «Οι σύντροφοι» (Ι compagni), Mario Monicelli, 1963. Την ταινία παρουσιάζει ο Κωνσταντίνος Καϊμάκης. 23.20-01.00 «Χέρια πάνω απ’ την πόλη» (Μani sulla città), Francesco Rosi, 1963. Την ταινία παρουσιάζει ο Κώστας Καπάκας.

Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου

17.00-19.20 «Ο κλέψας του κλέψαντος» (Ι soliti ignoti), Mario Monicelli, 1958. Την ταινία παρουσιάζει ο Διονύσης Σαββόπουλος με τον Κωστή Μαραβέγια. 20.05-21.50 «Μέχρι το πλοίο», Aλέξης Δαμιανός, 1966. Την ταινία παρουσιάζει ο Βασίλης Μαζωμένος. 22.10-00.10 «Παν ή Σύντομο είναι το καλοκαίρι» (Kort är sommaren), Bjarne Henning-Jensen, 1962. Την ταινία παρουσιάζει η Σώτη Τριανταφύλλου.

Τρίτη 22 Δεκεμβρίου

17.00-19.20 «Η επέλαση των βαρβάρων» (Les invasions barbares), Denys Arcand, 2003. Την ταινία παρουσιάζει ο Διονύσης Σαββόπουλος με τον Πάνο Μουζουράκη. 20.05-21.50 «Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν» (Ivanovo detstvo), Andrei Tarkovsky, 1962. Tην ταινία παρουσιάζει ο Χρήστος Μήτσης. 22.10-00.10 «Δύο εύθυμοι γλεντζέδες» (The Magic Christian), Joseph McGrath, 1969. Την ταινία παρουσιάζει ο Κωνσταντίνος Τζούμας.

Tετάρτη 23 Δεκεμβρίου

17.00-19.20 «Ερόικα», Μιχάλης Κακογιάννης, 1960. Την ταινία παρουσιάζει ο Διονύσης Σαββόπουλος με τον Γιώργο Ρωμανό. 20.05-22.05 «Η ωραία της ημέρας» (La belle de jour), Luis Buñuel, 1967. Την ταινία παρουσιάζει ο Ρόμπυ Εκσιέλ. 22.25-23.40 «Vortex ή Το πρόσωπο της Μέδουσας», του Νίκου Κούνδουρου, 1967. Την ταινία παρουσιάζει ο Νίκος Κούνδουρος. 00.00-01.45 «Μonterey Pop», D.A. Pennebaker, 1967. Την ταινία παρουσιάζουν οι Γιώργος Σκεύας και Θανάσης Μήνας.

12/8/09 3:16 PM

////////////////////////////////////////////////////////////////////// δεκεμβριοσ2009

bookpress55

ΗΑλίκηστηχώρατηςψυχεδέλειας Μα τι σχέση έχουν μουσικές της δεκαετίας του ’60 με την ηρωίδα του Λιούις Κάρολ; Του Θάνου Σιόντορου

Οι περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων λιουις καρρολ μτφρ. μαρα μοιρα πατακης 2009 σελ. 192, τιμη €17,50

ο 1865 ο Lewis Carroll δεν φανταζόταν ότι, εκατό χρόνια μετά την έκδοση του κλασικού αριστουργήματος «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, θα ξεπηδούσε στην πραγματική ζωή ένα κίνημα τόσο πολύχρωμο, αντισυμβατικό και ριζοσπαστικό όσο η δική του ιστορία. Όπως μέσα στις σελίδες της «Αλίκης» δεν θα βρείτε ηθικά διδάγματα (συνηθισμένη τακτική στη συγγραφή παιδικών βιβλίων έως τότε), έτσι και στη δεκαετία του ’60 ένα από τα ζητούμενα ήταν η σεξουαλική επανάσταση και η αποτίναξη της ηθικής ως μπαμπούλα. Βουτώντας στον κόσμο της «Αλίκης», η φαντασία διεγείρεται σαν ξαναμμένος έφηβος: Οι παρακάτω ψυχεδελικές μουσικές θα μπορούσαν να αποτελέσουν το ιδανικό σάουντρακ του βιβλίου καθώς και μια νοερή γέφυρα μεταξύ των δύο αιώνων. Όσο για το επαναλαμβανόμενο ερώτημα σχετικά με το αν η «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» είναι βιβλίο για παιδιά, θα παραθέσω την απάντηση που έδωσε η Βιρτζίνια Γουλφ: «Η “Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων” και το “Τι είδε η Αλίκη μέσα στον καθρέφτη” δεν είναι βιβλία για παιδιά, είναι τα μόνα βιβλία με τα οποία γινόμαστε εμείς παιδιά». jefferson airplane – white rabbit (Surrealistic Pillow, 1967) Τραγούδι-σήμα κατατεθέν της ιστορίας της Αλίκης με τα στιβαρά φωνητικά της Grace Slick, μια ψυχεδελική μπάντα και το Σαν Φρανσίσκο των late ’60s να δονείται. Εξάλλου, όλα ξεκίνησαν από εκείνο το λαγουδάκι που εμφανίζεται φορώντας παλτό και μουρμουρίζοντας: «Ωχ, ωχ, θ’ αργήσω!». Η Αλίκη ακολουθεί τον άσπρο λαγό στην τρύπα του, όπου αργότερα παγιδεύεται, γιατί μεγαλώνει υπερβολικά... the serpent power – endless tunnel (The Serpent Power, 1967) …που παρασύρει το κοριτσάκι: Η Αλίκη βρέθηκε να κατρακυλά σε ένα μακρύ τούνελ, σαν αυτό με το οποίο κλείνει ένα από τα πιο χαρακτηριστικά άλμπουμ της δεκαετίας του ’60 και του «ήχου του Σαν Φρανσίσκο». Το

52_55_multipress.indd 55

ότι το όνομα των Serpent Power δεν στέκει καμαρωτό δίπλα στους Doors, στους Love ή στους προαναφερθέντες Jefferson Airplane είναι μία από τις αδικίες που συναντάμε στον κόσμο της μουσικής. donovan – the trip (Sunshine Superman, 1966) Κάπου εκεί ξεκινάει το ταξίδι της μικρής μας φίλης στο όνειρο, αλλά και το δικό μας: Ο Donovan τραγουδάει: «Θα μαζέψω το χεράκι σου και θα τινάξω το μυαλό σου...» και συνεχίζει: «…σαν χελώνα θα βουτήξω για μαργαριτάρια...». Το κομμάτι μοιάζει αποτέλεσμα χρήσης μαγικών μανιταριών. the rolling stones – in another land (Their Satanic Majesties Request, 1967) Η Αλίκη βρίσκεται λοιπόν σε μιαν άλλη χώρα, όπου όλα κυλούν με ακανόνιστους ρυθμούς, χωρίς να στηρίζονται στην τρέχουσα λογική, μια χώρα σαν κι αυτή που τραγουδούν νωχελικά οι Stones στο ψυχεδελικό τους άλμπουμ: Τα κομμάτια «Ιn Another Land» και «She’s a Rainbow» θα μπορούσαν να αποτελούν μέρος της ηχητικής μπάντας της «Αλίκης». the zombies – changes (Odessey And Oracle, 1968) Oι αλλαγές ξαφνιάζουν την Αλίκη, που μια ψηλώνει και μια κονταίνει! Στο μπαρόκ-ποπ άλμπουμ των Zombies περιλαμβάνονται το «Changes» και το «Ηung on a Dream»... alexander «skip» spence – keep everything under your hat (Oar, 1969)

Ανάμεσα στους πολλούς που συνάντησε η ηρωίδα μας ήταν ο μυστηριώδης, μελαγχολικός Καπελάς. Οι χαρακτηρισμοί ταιριάζουν στον «Αμερικανό Syd Barrett», όπως συχνά αποκαλείται ο τόσο ιδιαίτερος αυτός μουσικός, που υπήρξε ιδρυτικό μέλος των Moby Grape. moondog – lament i, «bird’s lament» (Moondog, 1969) Στη «χώρα των θαυμάτων» δεν λείπουν τα πουλιά: ντόντο, φλαμίνγκο, παπαγάλοι, καρακάξες, αετόπουλα· αν θρηνούσαν όλα μαζί, θα προέκυπτε ο τζαζ ήχος του τυφλού Moondog. h.p. lovecraft – the time machine (H.P. Lovecraft, 1967) Πώς κυλά ο χρόνος στις περιηγήσεις της Αλίκης: Διαστέλλεται και συστέλλεται, επιταχύνεται και μένει μετέωρος. Σαν τη μηχανή του χρόνου, στην οποία μας καλεί η μπάντα από το Σικάγο, που το 1968 μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο: «Flashing lights excite ascension, whirl, twirl, swirl, fifth dimension...». ultimate spinach – (ballad of) the hip death goddess (Ultimate Spinach, 1968) Η επιβλητικότερη «μορφή» της ιστορίας εί-

ναι η Βασίλισσα που μοιράζει εντολές για αποκεφαλισμούς λες και είναι καραμέλες! Και επειδή κάποτε οι βασιλιάδες ταυτίζονταν με τους θεούς, ιδού ο ήχος της Βοστόνης, ένα μακρύ, εκπληκτικό κομμάτι από το «Απόλυτο σπανάκι»! kevin ayers – oh! wot a dream (Bananamour, 1973) Αλίκη δίχως Kevin Ayers δεν νοείται: Στην πραγματικότητα, δεν νοείται χωρίς τους Soft Machine. To «Oh! Wot a Dream» υποτίθεται ότι αναφέρεται στον Syd Barrett: «Υοu write the most peculiar kind of tunes...». the beatles – lucy in the sky with diamonds (Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band, 1967) Γέμισε ο ουρανός διαμάντια. animal collective – bluish (Merriweather Post Pavilion, 2009) 144 χρόνια μετά τη συγγραφή της «Αλίκης»: Ο σουρεαλισμός, οι καλειδοσκοπικοί κόσμοι, οι ονειρικές μελωδίες και οι αμφίσημες ερμηνείες επιζούν. Το «Bluish» είναι παραμύθι για μεγάλα παιδιά που έχουν μεγάλη ανάγκη από παραμύθια: «Χάνομαι στις μπούκλες των μαλλιών σου, το δέρμα σου ζωγραφίζω...».

bootkrack d n u o s

12/8/09 3:16 PM

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009 press////////////////////////////////////////////////

tempo

φοιβοσ καρζησ

Χρυσάφι είναι η κρίση!

άνε ήδη 15 μήνες που η λέξη «κρίση» είναι παντού. Συνήθως αντιμετωπίζεται στη μεγάλη κλίμακα, με «πολιτικό» τρόπο, ως απότοκο πολιτικών πράξεων ή παραλείψεων. Συνοψίζεται στην αναζήτηση μεθόδων για τον περιορισμό των επιπτώσεων, την υπέρβαση της συγκυρίας και την αποτροπή της υποτροπής. Τα βιβλία με αυτή την οπτική είναι πολλά – από τον Κρούγκμαν («Η κρίση του 2008», Καστανιώτης) και τον Αλιετά («Η οικονομική κρίση», Πόλις) μέχρι τον Σημίτη («Η κρίση», Πόλις) και τον Αλογοσκούφη («Η Ελλάδα μετά την κρίση», Καστανιώτης). Υπάρχει όμως μια πολύ ενδιαφέρουσα οπτική που δεν έχει έως τώρα συγκινήσει: η πρόσληψη της δομικής αυτής κρίσης όχι ως προσωρινότητας, αλλά ως ορόσημου. Τίποτα δεν θα είναι ίδιο μετά από αυτήν, όχι μόνο στη μακροοικονομική πολιτική και στον τρόπο διακυβέρνησης των κρατών, αλλά και στην καθημερινότητα των ανθρώπων και των επιχειρήσεων. Αιτία της δεν είναι μόνον η απουσία «μεγάλων πολιτικών», αλλά και η κακή διαχείριση σε μικροκλίμακα, μέσα στις επιχειρήσεις, κυρίως στις τράπεζες και στις ασφαλιστικές εταιρείες, μια σωρεία λανθασμένων αποφάσεων και κακών πρακτικών που έγιναν χιονοστιβάδα και έπνιξαν το σύστημα που τις ανέχτηκε. Τη συλλογιστική αυτή αναλύει με εξαιρετική μεθοδικότητα ο Δημήτρης Παπούλιας («Η κρίση αλλάζει τη ζωή μας και το management», Κριτική), ο οποίος στο προηγούμενο βιβλίο του («Χρυσάφι είναι το Δημόσιο», Εστία) είχε περιγράψει κρυμμένες υπεραξίες στον δημόσιο τομέα, με σημασία ακόμη μεγαλύτερη μπροστά στο σημερινό δημοσιονομικό αδιέξοδο. Βιβλίο που σέβεται την αξία της πρακτικής σκέψης, περιγράφει με (απογοητευτική) επάρκεια τι άλλαξε αμετάκλητα για όλο τον κόσμο, αλλά και για εμάς, στην Ελλάδα, για την οποία προσφυώς εντοπίζεται το πρόβλημα του «κατακερματισμού» (σελ. 110) και της «υπερπολιτικοποίησης» των πάντων (σελ. 112), πέρα από την πολυσυζητημένη διαφθορά (σελ. 116-122). Επίσης, αξίζει να σταθεί κανείς στον προβληματισμό για την ηθική της διοίκησης των επιχειρήσεων και, κυρίως, για το πώς η διάτρησή της οδηγεί μια γενιά ταλαντούχων ανθρώπων μακριά από τις μεγάλες εταιρείες, σε διαφορετικού τύπου ασχολίες, παρά τη μικρότερη αμοιβή. Το υστερόγραφο είναι εξίσου μια προειδοποίηση για πολιτικούς και μάνατζερ, όσο και μια περιγραφή της ελληνικής κατάστασης: «η μη ορθολογική συμπεριφορά είναι συχνότερη της ορθολογικής». Και ο ορθολογισμός επιβάλλει να μην το ξεχνάμε…

56_57_amada_leukoma.indd 56

Κογιανισκάτσι! t Κοιτάζω και ξανακοιτάζω τη μικρή Σώτη

στο εξώφυλλο του συναρπαστικού βιβλίου της «Ο χρόνος πάλι» (εκδ. Πατάκη). Το καλύτερό της; Το καλύτερο της χρονιάς; Έχει νόημα να μιλάμε για βιβλία με όρους τοπ-τεν; Δεν θα γράψω ευθέως για το βιβλίο της Σώτης Τριανταφύλλου. (Απλώς, μερικά από τα πράγματα που έμαθα παρεισφρέουν εδώ κι εκεί. Απλώς, σας προτρέπω να κλειστείτε σπίτι ένα Σαββατοκύριακο και να το διαβάσετε, για να νιώσετε καλύτεροι άνθρωποι.) Θα γράψω μόνο για το

Σπίτι από φύλλα aμaντα μιχαλοπουλου

φωτογραφικό της πορτρέτο, στο μπαρόκ σαλόνι της μαμάς της, όταν η Σώτη ήταν τριών και φορούσε τούλινη στολή μπαλαρίνας. Η μελαγχολική γλυκύτητά της τα λέει όλα: «Οι γονείς μας δεν νοιάζονταν τόσο για την ευτυχία μας, όσο για την υπόληψή μας» γράφει, περιγράφοντας τα παιδικά της χρόνια με ήσυχη οργή. t Αναρωτιέμαι φυσικά αν κάνουμε το ίδιο

λάθος κι εμείς – χθεσινά παιδιά, σημερινοί γονείς. Στην κόρη μου διαβάζω αυτό τον καιρό ένα παλιό βιβλίο της βιβλιοθήκης μου, το παλιότερο ίσως. Τον «Μεγάλο περίπατο του Πέτρου» της Άλκης Ζέη (εκδ. Κέδρος). Ένα μυθιστόρημα που εμένα τουλάχιστον με τράβηξε με δύναμη έξω από τον εαυτό μου όταν ήμουν εννιά χρονών. Μα τι κάνω; Γιατί το διαβάζω σε μια επτά-

χρονη κάθε βράδυ, αντί για «καληνύχτα»; Για την ευτυχία της ή για τη μελλοντική αναγνωστική της υπόληψη; t Ζητάει να μάθει τι σημαίνει Κομμαντα-

τούρα, συμμαχικά στρατεύματα, «μολών λαβέ» και γιατί ο Γιαούρτερ, ο Γερμανός της Λέλας, μαστιγώνει τον σκύλο. Έχουμε μεγάλες παύσεις στην ανάγνωση. Μια λέξη οδηγεί σε μια ιστορία και μερικές φορές, όταν τα πράγματα δυσκολεύουν («μαμά, γιατί μένουμε στο Βερολίνο, αφού οι Γερμανοί έκαναν τέτοια πράγματα στους Έλληνες;»), χαμογελάω κουρασμένα, με «μια θλίψη ελληνική, χαρακτηριστική των μετοίκων» όπως γράφει κάπου η Σώτη. tΣυνήθως θυμώνω με τα σημερινά παι-

δικά βιβλία, που έχουν έτοιμο εκπαιδευτικό παράρτημα με λεξιλόγιο και εξηγήσεις. Αλλά κάποια βράδια θα ήθελα να έρθει η νεράιδα του εκπαιδευτικού παραρτήματος και να με σώσει. Πλησιάζουν Χριστούγεννα κι οι ερωτήσεις πληθαίνουν: «Γιατί ακόμη κι ο Χριστός θα πεθάνει; Μήπως ο παππούς του Τρίσταν πολέμησε με τον παππού μου; Σίγουρα υπάρχει ο Αϊ-Βασίλης;» Σ’ αυτό το τελευταίο ερώτημα με σώζει ακόμη η φράση από τον Πίτερ Παν: «Κάθε φορά που ένα παιδί λέει ‘‘δεν πιστεύω στις νεράιδες’’, μια νεράιδα πέφτει και πεθαίνει».

t Μόλις

τελειώσουμε τον «Περίπατο», λέω ν’ αρχίσουμε την «Τελευταία μαύρη γάτα» του Τριβιζά (εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Νομίζω ότι θα της αρέσει αυτή η παραβολή για τις προλήψεις, την κακοδαιμονία και τον ρατσισμό. Θα της αρέσουν τα λεκτικά παιχνίδια (γαταζητούνται, αγατάδεχτο ύφος, γατάθλιψη). Και το ειδύλλιο του ήρωα μαύρου γάτου με την Γκρατσιέλα, που τελικά τον εγκαταλείπει για έναν γάτο ράτσας, τον ωραίο Ρασμίνο.

t Η εγκατάλειψη του γάτου μού θυμίζει

ξαφνικά ένα άλλο απελπισμένο ειδύλλιο. Πάω και το ξετρυπώνω στη βιβλιοθήκη. Είναι ο «Αϊστράτηγος» του Θανάση Βαλτινού (από τον «Εθισμό στη νικοτίνη», εκδ. Μεταίχμιο). Στο υστερόγραφο του διηγήματος μαθαίνουμε πως «την κοπέλα που ο Στρατηγός αγαπούσε, ξαφνικά κι ανερώτητα, όπως γινόταν συχνά εκείνη την εποχή, αποφάσισαν οι δικοί της να τη δώσουν σε άλλο». Έτσι, ξαφνικά και ανερώτητα, περνάω κι εγώ στον κόσμο των ενηλίκων. Χαίρομαι που μεγαλώσαμε επιτέλους και που κανείς δεν φοράει ούτε στη Σώτη ούτε σε μένα, με το έτσι θέλω, στολές μπαλέτου. Χαίρομαι που φέτος, αντί για «καλά Χριστούγεννα», μπορώ να ευχηθώ «Κογιανισκάτσι» – στη γλώσσα των Hopi, γράφει κάπου η Τριανταφύλλου, σημαίνει «τυρβώδης ζωή». Κογιανισκάτσι σε όλους, Κογιανισκάτσι!

12/8/09 3:00 PM

///////////////////////////////////////////////////////////////////// bookpress57

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

«Η

εποχή μου, ο δικός μου 20ός αιώνας, βαραίνει πάνω μου σαν μια στρατιά από φωνές και πρόσωπα ανθρώπων που κάποτε γνώρισα ή άκουσα γι’ αυτούς και σήμερα δεν υπάρχουν πια. Πολλοί κέρδισαν φήμη για κάτι, βρίσκονται σε εγκυκλοπαίδειες, όμως οι περισσότεροι απ’ αυτούς έχουν λησμονηθεί, και το μόνο που τους απομένει είναι να χρησιμοποιήσουν εμένα, τον ρυθμό του αίματός μου, το χέρι μου που κρατά την πένα, προκειμένου να επιστρέψουν ανάμεσα στους ζωντανούς έστω και για μια σύντομη στιγμή». Οι φωνές που ζητούν δικαίωση, ένας χαμένος κόσμος που απαιτεί την ανάμνηση, κάνουν τον νομπελίστα Πολωνό ποιητή στο συγκινητικό βιβλίο του «Το Αλφαβητάρι του Μίλος» να αναλάβει τον ρόλο του διαμεσολαβητή των νεκρών. Γραμμένο όταν ο συγγραφέας ήταν πια 89 ετών, είναι μια αλφαβητική επιχείρηση διάσωσης, ένα μνημόσυνο σε όσους υπέφεραν και έφυγαν πριν από εκείνον, ένας ύμνος στο θαύμα και στο μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης, μια προσφορά στη Μνημοσύνη, την προδοτική και σφαλερή, ιερή ωστόσο, Μούσα της μνήμης. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Μίλος (1911-2004) ανατρέχει στο παρελθόν. Στο βιβλίο του «Μια πραγματεία για την ποίηση», γραμμένο ανάμεσα στον χειμώνα του 1955 και στην άνοιξη του 1956 στο Παρίσι, ανακαλεί επίσης τα περασμένα. Στο πρώτο μέρος της συλλογής, με τίτλο «Όμορφα χρόνια», περιγράφει την Κρακοβία και την πολωνική κουλτούρα στο γύρισμα του 19ου αιώνα. Στο δεύτερο «Η πρωτεύουσα» μιλάει για τη Βαρσοβία και την κατάσταση της πολωνικής ποίησης τις πρώτες τρεις δεκαετίες του 20ού αιώνα, κυρίως για την αδυναμία της να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα που κυριαρχούσε στην πόλη. Το τρίτο μέρος «Το πνεύμα της ιστορίας» αναφέρεται στα χρόνια του πολέμου και συνιστά έναν στοχασμό πάνω στη φύση της ιστορίας, της γλώσσας και της ωμής βίας. Τα παιδικά του χρόνια στο Ζετέζνιε επιστρέφουν στο

οικογενειακό λεύκωμα xαρησ bλαβιανοσ xρηστοσ χρυσοπουλοσ

γοητευτικό του μυθιστόρημα του 1955 «Η κοιλάδα Ίσσα», στην αυτοβιογραφία του «Γενέθλια επικράτεια», που ολοκληρώθηκε στα 1958, και στο

56_57_amada_leukoma.indd 57

Μια προσφορά στη Μνημοσύνη Ο Πολωνός ποιητής Τσέσλαβ Μίλος με το συγκινητικό «Αλφαβητάρι» του αναλαμβάνει τον ρόλο του διαμεσολαβητή των νεκρών.

δοκιμιακό του έργο «Αρχίζοντας από τους δρόμους μου». Όμως, το «Αλφαβητάρι» δεν είναι απομνημονεύματα· είναι, εν πολλοίς, ένα διαλείπον δοκίμιο πάνω στον 20ό αιώνα και στις ανατολικοευρωπαϊκές μορφές που αξίζει να θυμόμαστε, αλλά παραμένουν άγνωστες σε μας, στη Δύση. Η αλφαβητική οργάνωση επιτρέπει στον ποιητή να στοχαστεί πάνω σε πολλά ακόμη ζητήματα: τον Αδάμ και την Εύα («Η μεγαλύτερη αρετή του βιβλικού μύθου σχετικά με τους γεννήτορές μας είναι η ακαταληψία του»), τη σεξουαλικότητα των αγγέλων, την ανοησία της Δύσης, τη φήμη και το χρήμα, τους αγαπημένους του συγγραφείς, την Καλιφόρνια, τον Σαρτρ και τον Καμύ (απέχθεια για τον πρώτο, βαθύς θαυμασμός για τον δεύτερο), τον τρόμο («επιφανή κάτοικο της Ευρώπης του 20ού αιώνα»), την περιέργεια («Εκτιμώ και συμπαθώ τους στοχαστές και τους ποιητές που η δίψα τους για γνώση υπερβαίνει τα σύνορα του θανάτου»), τον σεβασμό στην ετερότητα («Το να είσαι άνθρωπος και να ζεις ανάμεσα στους ανθρώπους είναι ένα θαύμα»), την αφόρητη αίσθηση της προσωρινότητάς μας («Ο θάνατος είναι μια πράξη βίας ασκούμενη πάνω μας»), την αντιφατική, τέλος, φύση της αμερικανικής ζωής: «Τι μεγαλείο! Τι φτώχεια! Τι ανθρωπιά! Τι απανθρωπιά! Τι αμοιβαία καλή θέληση! Τι ατομική απομόνωση! Τι πίστη στο ιδεώδες! Τι υποκρισία! Τι θρίαμβος της συνείδησης! Τι διαστροφή!» Μόνο μια διαδοχή θαυμαστικών θα μπορούσε να αποδώσει την αμφιθυμία ενός Κεντροευρωπαίου απέναντι σε μια χώρα που τον «βοήθησε να αντέξει τον εκπατρισμό, αλλά δεν κέρδισε την αγάπη του».

«Ελληνικό πορτρέτο»

Τα γένια μου πυκνά, τα βλέφαρά μου σχεδόν καλύπτουν / Τα μάτια, όπως συμβαίνει με όσους γνωρίζουν την αξία / Των ορατών πραγμάτων. Μένω σιωπηλός όπως αρμόζει / Σε άνθρωπο που έμαθε ότι η ανθρώπινη καρδιά / Περιέχει περισσότερα απ’ όσα οι λέξεις. Άφησα πίσω / Τον γενέθλιο τόπο μου, το σπίτι, τη θέση στο δημόσιο. / Όχι ότι αποζητούσα το κέρδος ή την περιπέτεια. / Δεν μου είναι ξένο το κατάστρωμα ενός πλοίου. / Το κοινό μου πρόσωπο, πρόσωπο φοροεισπράκτορα, / Εμπόρου ή στρατιώτη, δεν ξεχωρίζει στο πλήθος. / Ούτε αρνούμαι να αποδώσω τον οφειλόμενο σεβασμό / Στους τοπικούς θεούς. Και τρώω ό,τι τρώνε οι άλλοι. / Σχετικά με το ποιος είμαι, όσα είπα αρκούν. Μτφρ. Χάρης Βλαβιανός

12/8/09 3:01 PM

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009 press//////////////////////////////////////////////////////

AΤΖΕΝΤΑ Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου

Παρουσίαση του βιβλίου «Ε, Πρόεδρε» (Καστανιώτης) του Μίμη Ανδρουλάκη. Θα μιλήσει η Εύα Καϊλή, συντονίζει ο Τραϊνός Χατζηδημητρίου. Στο βιβλιοπωλείο Ιανός, Αριστοτέλους 7, Θεσσαλονίκη. Στις 20.00.

Σάββατο 12 Δεκεμβρίου Gilbert & George, «Armour», 2008.

Η κρυφή γοητεία των συμβόλων

ρέθηκα στην γκαλερί BernierEliades ένα απόγευμα Παρασκευής για την έκθεση του ξακουστού βρετανικού διδύμου Gilbert & George, με τίτλο «Jack Freak Pictures» (μέχρι 9 Ιανουαρίου). Ένας επισκέπτης εισέβαλε στην αίθουσα για να δει βιαστικά τα έργα. Ρίχνοντας μια κοφτή ματιά, διαπίστωσα πως δίπλα μου στεκόταν ο Neil Tennant, η φωνή των Pet Shop Boys!!! Βρισκόμουν ανάμεσα σε δύο τρομερά ζευγάρια της βρετανικής πολιτιστικής βιομηχανίας. Οι πρώτοι επηρεάζουν τη σκληρή γλώσσα της κυνικής βρετανικής καλλιτεχνικής σκηνής εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Οι δεύτεροι κυριαρχούν στη βρετανική μελαγχολική ποπ από τα ’80s μέχρι σήμερα. Και όλα αυτά συνέβαιναν με φόντο μια κατακερματισμένη Union Jack, τη σημαία του Ηνωμένου Βασιλείου, σύμβολο των χούλιγκαν και στάμπα των punks. Οι Gilbert & George πειραματίζονται με τις γνωστές μετωπικές αναπαραστάσεις της μικροαστικής

εικαστικά

κωστησ σταφυλακησ

περσόνας τους πάνω σε αμέτρητες εκδοχές του εθνικού τους συμβόλου. Με τον γνωστό βέβηλο τρόπο συνταιριάζουν τις θρησκευτικές συμμετρίες με τις σκατολογικές και τερατολογικές «αποκλίσεις», τη χθόνια μο-

58_59_culture_clubbing.indd 58

νοτονία της επανάληψης με τη φετιχιστική καθήλωση, τον βικτοριανό ρομαντισμό με τον επαρχιώτικο εθνικισμό. Gilbert & George και Pet Shop Boys: Η σύγχρονη συντροφικότητα μέσα από τις ανοίκειες συμμετρίες του πολιτιστικού stardom. Ας παίξουμε λοιπόν το παιχνίδι τους. Γιατί όχι; Ας θυμηθούμε όσα έχουν τραβήξει Έλληνες καλλιτέχνες που αποφάσισαν να ασχοληθούν με ελληνικά σύμβολα. Ας θυμηθούμε την πρόσφατη τραγελαφική δίωξη της Εύας Στεφανή, όταν χρησιμοποίησε μια παλιά ηχογράφηση του εθνικού ύμνου δίπλα σε «ερωτικά στιγμιότυπα» της επταετίας. Η λύτρωση έχει τη μορφή έργου των G & G, με τηλεπρεζάκι του ΛΑΟΣ να γλιστράει πάνω στα σωματικά τους εκκρίματα. Στον νέο πολυχώρο Beton 7 (Πύδνας 7) η χορογράφος Μαρία Γοργία, με την ομάδα χορού «Αμάλγαμα» και την ηθοποιό Ειρήνη Ιγγλέση, σπάνε τη γλώσσα του χοροθεάτρου και κινούνται οριακά, ανάμεσα στον θεατρικό μονόλογο και στην εικαστική περφόρμανς, για να μιλήσουν για το κοινωνικό φύλο. Εστιάζουν στους τρόπους με τους οποίους το φύλο συγκροτείται –όχι στη βιολογία αλλά στην κοινωνία– μέσα από τις εμμονές της νεοελληνικής καθημερινότητας, τις ψυχαναγκαστικές τελετουργίες μιας μικρομεσαίας τάξης και τις επιθυμίες μιας ξεπεσμένης αστικής υπερηφάνειας. Ο τίτλος του έργου θυμίζει μάλλον χρησμό: «Μαμά 2U» (μέχρι 23 Δεκεμβρίου).

Παρουσίαση του βιβλίου «Ποιος απήγαγε τον Αϊ-Βασίλη» (Καστανιώτης) του Βασίλη Παπαθεοδώρου. Βιβλιοπωλείο «Τσαμαντάκη», Καραολή Δημητρίου 43 & Καραΐσκου, Πειραιάς. Στις 11.30.

e r u t cul bing club

Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου

● Εκδήλωση με θέμα: Ο Νίκος Καρύδης (1917-1984) & ο Ίκαρος». Τον Νίκο Καρύδη θυμούνται: Κώστας Γεωργουσόπουλος, Κική Δημουλά, Απόστολος Δοξιάδης, Άλκη Ζέη, Ιουλίτα Ηλιοπούλου, Δημήτρης Κακαβελάκης, Γιάννης Κοντός, Μαρία Κυρτζάκη, Θανάσης Νιάρχος. Ποιήματα του διαβάζουν οι Μαρία Ναυπλιώτου και Κώστας Κάππας. Ο Γιάννης Σπανός παίζει στο πιάνο μελοποιημένο ποίημα του Νίκου Καρύδη, το οποίο τραγουδάει ο Κώστας Καράλης. Θα λειτουργεί παράλληλα έκθεση με βιβλία και φωτογραφικό υλικό. Στη Στοά του Βιβλίου, Πεσμαζόγλου 5. Στις 19.00. ● Παρουσίαση του μυθιστορήματος «Ο τελευταίος κύκνος» (Καστανιώτης) του Στέφανου Δάνδολου. Θα μιλήσει ο Μάνος Κοντολέων, θα διαβάσει η ηθοποιός Δήμητρα Χατούπη μαζί με σπουδαστές της Σχολής Θεάτρου «Δήλος». Στο 104 Κέντρο Λόγου και Τέχνης, Θεμιστοκλέους 104. Στις 19.00.

Τρίτη 15 Δεκεμβρίου

O Γιάννης Ξανθούλης παρουσιάζει το νέο του βιβλίο «Η εκδίκηση της Σιλάνας» (Ελληνικά Γράμματα). Στο βιβλιοπωλείο Ιανός, Σταδίου 24, Αθήνα. Στις 20.30.

Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου

● Παρουσίαση του βιβλίου «Το τελευταίο ταξίδι, 11 νουάρ ιστορίες» (Μεταίχμιο). Γράφουν: Ανδρέας Αποστολίδης, Νεοκλής Γαλανόπουλος, Σέργιος Γκάκας, Αντώνης Γκόλτσος, Φώντας Λάδης, Δημήτρης Μαμαλούκας, Πέτρος Μάρκαρης, Πέτρος Μαρτινίδης, Αναστασία Μπαξεβάνη, Μαρλένα Πολιτοπούλου, Φίλιππος Φιλίππου. Επιμέλεια: Αντώνης Γκόλτσος. Στο βιβλιοπωλείο Ιανός, Σταδίου 24, Αθήνα. Στις 20.30.

● Γνωριμία με τον συγγραφέα Κώστα Ακρίβο, με αφορμή το μυθιστόρημά του «Πανδαιμόνιο» (Μεταίχμιο). Στο βιβλιοπωλείο Μικρός Κοραής, Παπάγου 7, Χαλάνδρι. Στις 18.30.

Πέμπτη 17 Δεκεμβρίου

Παρουσίαση του βιβλίου «Έρως και θάνατος. Δοκιμή για έναν πολιτισμό της σάρκωσης» (Ακρίτας) του Χρυσόστομου Σταμούλη. Θα μιλήσουν οι Μελίνα Κανά, Γιώργος Κόρδης, Θανάσης Παπαθανασίου, π. Φιλόθεος Φάρος. Τη συζήτηση θα συντονίσει η διευθύντρια του Ακρίτα Μαρία Κοκκίνου. Τραγούδια του Χρυσόστομου Σταμούλη θα ερμηνεύσουν οι Μελίνα Κανά, Λιζέτα Καλημέρη, Μιχάλης Παπαζήσης και Γιώργος Καλογήρου. Στο βιβλιοπωλείο Ιανός, Σταδίου 24, Αθήνα. Στις 20.30.

Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου

POETRY NOW: Παρουσίαση αδημοσίευτων ποιημάτων της Φοίβης Γιαννίση. Στο Dasein Café, Σολωμού 12, Εξάρχεια. Στις 20.30.

Σάββατο 19 Δεκεμβρίου

Εκδήλωση για παιδιά με αφορμή το βιβλίο του Κυριάκου Χαρίτου «Φον Κουραμπιές εναντίον κόμη Μελομακαρόνη» (Μεταίχμιο). Δημοτική Βιβλιοθήκη - Μουσείο Αλέκου Κοντόπουλου, Αλέκου Κοντόπουλου 13, Αγία Παρασκευή. Στις 11.00.

12/8/09 3:03 PM

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// bookpress59

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ2009

News

Nέα, ειδησάρια, γεγονοτα και ψίθυροι

«Ιμαρέτ» ψήφισαν οι αναγνώστες

Στο μυθιστόρημα «Ιμαρέτ» του αρτινού συγγραφέα Γιάννη Καλπούζου των εκδόσεων Μεταίχμιο πάει το φετινό «Βραβείο Αναγνωστών» του ΕΚΕΒΙ. Ο 49χρονος Γιάννης Καλπούζος είναι ποιητής, στιχουργός και συγγραφέας τεσσάρων ακόμη πεζών. Στο «Ιμαρέτ» δραματοποίησε μέρος της ιστορίας της πόλης της καταγωγής του, της Άρτας, την εποχή όπου ακόμη η περιοχή βρισκόταν υπό την κατοχή των Οθωμανών. Εξετάζει τις σχέσεις χριστιανών και Οθωμανών, αλλά και στις εστίες μνήμης στην σημερινή πόλη.

Μιλάμε… βάσει δεδομένων

Στο απόλυτο εργαλείο για βιβλιόφιλους, δημοσιογράφους, εκδότες έχει εξελιχθεί η ιστοσελίδα biblionet που χειρίζεται το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Η τελευταία αναβάθμιση του σάιτ, στο οποίο καταγράφονται όλα τα βιβλία που εκδίδονται στη χώρα μας, με στοιχεία για τον συγγραφέα, το βιβλίο, τις κριτικές και παρουσιάσεις που έχουν γραφτεί στον Τύπο και link για να τις διαβάσεις, το έχει κάνει ακόμη πιο πλούσιο και εύχρηστο. Συγχαρητήρια σε όποιον το σχεδίασε και σε όσους το συντηρούν ώστε να δουλεύει τόσο σταθερά καλά. Εμείς, πάντως, εδώ στην Book

Press, μπαινοβγαίνουμε ολημερίς στις σελίδες του, όπως και συνολικά στο σάιτ του ΕΚΕΒΙ. Τα καλά να λέγονται.

Θέατρο

Θεατρικό έργο της πεζογράφου και θεατρολόγου Μαρίας Σούμπερτ με τίτλο «Invitation to a party, not another fairytale» κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μπαρτζουλιάνος. Το έργο ανεβαίνει στο Θέατρο του Ήλιου από τη θεατρική εταιρεία Black Dots και θα παίζεται κάθε Τετάρτη και Πέμπτη, μέχρι τις 30/12. Η ίδια ορίζει το έργο ως «ένα μαύρο παραμύθι με σκοτεινή αλλά και γιορτινή ατμόσφαιρα». Δεν ακούγεται καθόλου άσχημα…

Εταιρεία Συγγραφέων

Στο κακό τους το χάλι είναι και πάλι τα οικονομικά της Εταιρείας Συγγραφέων, όπως μας διαβεβαίωσε και ο πλέον αρμόδιος, ο ταμίας της εταιρείας, ποιητής και εμψυχωτής του σάιτ poeticanet, Ιωσήφ Βεντούρας. Το Υπουργείο Πολιτισμού είχε εγκρίνει μια μικρή (συμβολική) ενίσχυση για το ιστορικό σωματείο των συγγραφέων και των ποιητών, αλλά τα λεφτά… δεσμεύτηκαν τελευταία στιγμή. Θα πρέπει κάποια στιγμή εκεί στο Υπουργείο να μάθουν να ξεχωρίζουν την ήρα από το στάρι, να διακρίνουν μεταξύ οργανισμών και ενώσεων με δράση και παρουσία στον χώρο τους και μεταξύ συλλόγων «σφραγίδα», που εξυπηρετούν απλώς φιλοδοξίες ενός ή δύο ανθρώπων.

50 χρόνια μνήμης και Ιστορίας

Πενήντα χρόνια έκλεισαν φέτος από τον θάνατο του μεγάλου φιλολόγου και λεξικογράφου Μανόλη Τριανταφυλλίδη και το Ίδρυμα που προέκυψε ως κληροδότημα, το «Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών», οργάνωσε φέτος εορταστική ημερίδα προς τιμήν του. Παρευρέθηκαν, χαιρέτισαν ή μίλησαν, μεταξύ άλλων, ο Εμμανουήλ Κριαράς, ο Δ.Ν. Μαρωνίτης, ο Αλέξης Δημαράς και, βέβαια, ο σημερινός διευθυντής του Ινστιτούτου Γιώργος Παπαναστασίου.

40 χρόνια Καστανιώτης

Τα 40 χρόνια παρουσίας στον ελληνικό εκδοτικό χώρο γιόρτασαν πρόσφατα οι εκδόσεις Καστανιώτη, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα τη χειμερινή εκδοτική τους παραγωγή. Στο εντευκτήριο του Πανεπιστημίου στη Σίνα παρευρέθηκε μεγάλο μέρος της μεγάλης ομάδας των συγγραφέων του εκδοτικού οίκου, αλλά και δημοσιογράφοι, βιβλιοπώλες και άνθρωποι του βιβλίου. Και βέβαια, το «παρών» έδωσε σύσσωμη η «ομάδα» Καστανιώτη, ο ίδιος ο Θανάσης

58_59_culture_clubbing.indd 59

και ο γιος του Αργύρης, αλλά και οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από τις εκδόσεις, υπεύθυνοι σειρών, από το τμήμα πωλήσεων, το μάρκετινγκ, τις δημόσιες σχέσεις, τον σχεδιασμό. Ίσως η πιο σταθερή και ομογενοποιημένη ομάδα στον εκδοτικό χώρο.

Πράσινα τραγούδια και… καλικαντζαράκια

Η γνωστή σειρά «Οικολογήματα», που βγάζει ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος στις εκδόσεις Πατάκη, έχουν τώρα και το… σάουντράκ τους. Επιλεγμένοι στίχοι από τα βιβλία μελοποιήθηκαν από τον ραδιοφωνικό παραγωγό και συνθέτη Κώστα Θωμαΐδη και κυκλοφορούν και σε cd και κασέτα. Και μιας και είναι Χριστούγεννα, θυμίζουμε στους μικρούς μας φίλους (στους γονείς τους, δηλαδή) την περσινή συνεργασία Ηλιόπουλου-Θωμαΐδη, το «Ο Καλικάντζαρος σώζει το Καλικαντζαροχωριό», σε αφήγηση Γεράσιμου Γεννατά.

12/8/09 3:03 PM

60bookpress

δεκεμβριοσ2009 ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΝΤΙΝΟΣ ΔΗΜΟΛΑΣ

πασατεμπο

+λεΞο 1

του στ. δαγδελενη

10 11 12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ

6 5 4 3 2 1

Α Β Α Τ Α Ρ 4

Α Ν Α Μ 5

10 11 12

Δεν λέω, ευχάριστη είναι η απρόσμενη σεξουαλική σας επαναδραστηριοποίηση, αλλά κρατήστε κάποιο μέτρο. Αν συνεχίσετε έτσι, προβλέπω νέα διετία αδράνειας.

ιχθυες (19 Φεβρ.-20 Μαρτ.)

Παρά την προηγηθείσα εκτίμησή μου, ο Άρης δεν εμφανίστηκε στο ζώδιό σας. Αντιθέτως, ο Πλούτωνας περιφέρεται ασκόπως μεταξύ του πέμπτου και του έκτου οίκου σας, επιδεινώνοντας τη συναισθηματική και διανοητική σας σύγχυση.

υδροχοος (20 Ιαν.-18 Φεβρ.)

Σ Τ Η Σ Ι Χ Ο Ρ Ο Σ

Αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό περπάτει, που λέει και η παροιμία. Οι πυκνές νεφώσεις στην επικράτεια του ζωδίου σας δεν μου επιτρέπουν να γίνω πιο συγεκριμένος.

Ι Τ Τ

60_zodia.indd 60

αιγοκερως (22 Δεκ.-19 Ιαν.)

antiι-α ζώδ

Η άγρια διαστημική καταιγίδα στον εικοστό οίκο σας ανάγκασε τον Άρη να αποσυρθεί άρον άρον, κατευθυνόμενος προς τον Υδροχόο. Το γεγονός αυτό ευθύνεται για τις αϋπνίες και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου που σας ταλαιπωρούν εσχάτως.

Τα πράγματα θα πάνε πεπαρθενος ρίφημα αν (23 Αυγ.-22 Σεπτ.) δεν στραβώΗ δουλοπρέπεια σει κάτι στην που επιδείξατε πορεία. Μην σ νενη υ τον προηγούμενο εμπιστεύεστε ο κ σ νικο μήνα δεν έφερε τα τις σίγουρες αναμενόμενα αποτελέεπιλογές, αλλά σματα, το ίδιο και η εριστιμην εκτίθεστε και σε ρίσκα, διότι ενδέχεκότητα που χαρακτηρίζει την ται να βρεθείτε προ εκπλήξεων. τωρινή σας συμπεριφορά. Ακολουθήστε τη μέση οδό. Αν αποδιδυμοι (21 Μαΐου-22 Ιουν.) τύχετε πάλι, παρατήστε τα. Συγχαρητήρια. Παρά τις απειλές και τους εκβιασμούς των άστρων, ζυγος (23 Σεπτ.-23 Οκτ.) διατηρείτε την ασυγκράτητη αισιο- Η στενότητα που χαρακτηρίζει τα δοξία σας. Κινηθείτε στην ίδια οδό οικονομικά σας το τελευταίο διάκαι σε μία δεκαετία το αργότερο στημα δεν οφείλεται στις αστρικές θα δικαιωθείτε. εξελίξεις αλλά στην κυρία Κατσέλη. Πιστέψτε με, οι περισσότεροι τα καρκινος (22 Ιουν.-22 Ιουλ.) ίδια ζόρια τραβάμε, ανεξαρτήτως Παρά τις καλές σας προθέσεις, η ζωδίου. κατάσταση στην ερωτική σας σχέση θα επιδεινωθεί. Η λελογισμένη σκορπιος (24 Οκτ.-21 Νοεμβρ.) κατανάλωση αποστάγματος τσι- Το όνομα του ζωδίου σας δεν δι-

τοξοτης (22 Νοεμβρ.-21 Δεκ.)

Ασυνείδητοι αστεροειδείς βολτάρουν στον ακάλυπτο χώρο του τέταρτου οίκου σας, ενοχλώντας τους ενοίκους και δυσφημίζοντας το ζώδιό σας. Διαμαρτύρομαι εμπράκτως για την εισβολή, αρνούμενος να προβώ σε οποιαδήποτε πρόβλεψη μέχρι τον τερματισμό της.

Ι Τ Ι Σ Τ Η Τ Η Σ Ε Λ Ο Γ Ι Κ Θ Ε Ι Α Ο Λ Ο Τ Η Μ Τ Α Ρ Η Σ Α Χ Ε Σ Τ Ο Σ Σ Ο Ο Σ Α Λ Τ Ι Ε Σ Μ Ο Δ Α Μ Ο Τ Α Β Υ Σ Σ Ο

λεων (23 Ιουλ.-22 Αυγ.)

καιολογεί τα δηλητηριώδη σχόλιά σας εναντίον φίλων και εχθρών. Μαζευτείτε όσο είναι καιρός, γιατί θα πληρωθείτε με το ίδιο νόμισμα.

Ν Ι Κ Ι Α Σ

ταυρος (20 Απρ.-

20 Μαΐου)

πούρας (γνωστού και ως τσίπουρο) θα σας βοηθήσει να ξεχαστείτε.

Η επεισοδιακή συνάντηση δύο ανάδρομων πλανητών, έξι περίδρομων αστερίσκων και τριών ιππόδρομων μετεωριτών στην επικράτεια του ζωδίου σας ευθύνεται για τη δυσθυμία και την επιθετικότητα που σας χαρακτηρίζουν εσχάτως. Καλού κακού, αποφύγετε τις επαφές με άλλους ανθρώπους.

1. Κλασικό λογοτεχνικό έργο που έγινε ταινία από τον Παζολίνι (καθ.). 2. «Ο τέταρτος …», έργο του Γιάννη Μαρή. – Τρόπος συνένωσης. 3. Έργο της το μυθιστόρημα «Χένρι και Τζουν». – Ελεγειακό το έργο του. 4. Ταινία του Κάμερον. – Κολοσσός των τηλεπικοινωνιών. 5. Μυθιστόρημα της Περλ Μπακ (χωρίς το άρθρο). – Ο Πλούταρχος παραλλήλισε τον βίο του με εκείνον του Κράσσου. 6. Μέσα στο… σπίτι κι αυτά. - Όγδοο στη σειρά του. – Ρήμα που θυμίζει τον Σωκράτη. 7. Η κεντρική μορφή της β' ραψωδίας της «Οδύσσειας». – Αρχή μιας σειράς. 8. Δεν είναι πάντα οι όροι. – Συνδέει τον Άρθουρ Κόναν Ντόιλ με τον Μπιθικώτση (αντ.). – Στο Ελληνικό η έδρα της (αρχικά). 9. Θέρετρο της Σύρου. 10. Αρχικά σχολών. - Αρχαίο αναφορικό. – Εκτοξεύεται και αυτός. 11. Πολωνοεβραίος συγγραφέας που με το έργο του «Σαίξπηρ ο σύγχρονός μας» καθιερώθηκε ως ένας από τους σημαντικότερους μελετητές του Σαίξπηρ. – Κωμικός της «χρυσής» εποχής του ιταλικού σινεμά. 12. Αρχαίος λυρικός ποιητής.

Δ Υ Ν Ε Π Ι Κ Ο Ν Α Π Η Τ Τ Μ Ο Υ Ε Σ Ρ Ρ Τ Ο Ρ Α Ν Α Ι Φ Ο Ν Η Σ

kριoς (21 Μαρτ.-19 Απρ.)

ΚΑΘΕΤΑ

Τοξότη, καλόν ύπνο!

12. «Το …», μυθιστόρημα της Βικτόρια Χίσλοπ. – Έργο της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ (χωρίς το άρθρο).

1. Έργο του Στίβενσον που κυκλοφορεί από την Άγρα (χωρίς το άρθρο). 2. «Ο …», μυθιστόρημα του Γιώργου Γλυκοφρύδη που κυκλοφόρησε από τη Νεφέλη. 3. Ήρωας του Ρόμπερτ Χάουαρντ, από τους γνωστότερους της λογοτεχνίας του φανταστικού. – Μαζί με την ευαισθησία έγιναν μυθιστόρημα. 4. Πρόθεση με απόστροφο. – «… Δώρα», έργο του Ζαχαρία Παπαντωνίου (δύο λέξεις). – Συνήθης κατάληξη ονομάτων. 5. «Μια αρκετά αξιοπρεπής …», μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ. – Τμήμα από το… τμήμα. – Γάλλος συγγραφέας, εκφραστής του οριενταλισμού. 6. Επιδίδεται σε άσεμνες παρενοχλήσεις. 7. Αρχικά πολυσυζητημένης ανεξάρτητης αρχής. – Και στα γήπεδα ακούγονται. - Άρθρο. 8. Ακούσια κίνηση. – Το έργο του «Η κρυμμένη αρμονία» αναφέρεται στον Ηράκλειτο. 9. Κλασικές οι «Ωδές» του. – Είδος μουσικού οργάνου. 10. Γι' αυτούς έγραψε και ο Νταν Μπράουν (καθ.). – Αποτελεί πλήθος. 11. Το 1997 τιμήθηκε με το Νόμπελ για τη λογοτεχνία. – Αρχικά του Πολεμικού Ναυτικού. – Το αντίστροφο του 7 οριζόντια γ’.

12/8/09 3:07 PM

bookpress61

δεκεμβριοσ2009 τελευταια γραφη

pillow book(s) σωτη τριανταφυλλου

H Οι ποιητές την ξέρουν τη σιωπή Τα προκαταρκτικά

Ποιον ήχο παράγει η σιωπή σου; Είναι απλό. Παράγει τους ήχους του περιβάλλοντος και των άλλων ανθρώπων, συν την απουσία της φωνής σου. Τι μπορεί να σημαίνει αυτή η συνειδητή απουσία σου ενώ είσαι παρών; Πολλά. Η σιωπή σου μπορεί να είναι συναινετική ή αμυντική ή προκοινωνική, δηλαδή να στέκεις στον χώρο ως βουβή «άγρια» ύλη. Ένα σαρκωμένο μενίρ που αρνείται να γίνει ηχείο. Υπάρχει και η σιωπή του Φρόιντ, ο οποίος συχνά αποκοιμιόταν καθιστός καθώς ο ψυχαναλυόμενος του μιλούσε ξαπλωμένος στον καναπέ, μα δεν είναι της ώρας. Ένα είναι το σίγουρο. Ότι, καθώς η σιωπή συχνά είναι πιο ασαφής από την ομιλία, πρέπει να την ακούς με μεγαλύτερη προσοχή. Αλλά και να την εκπέμπεις με μεγάλη οικονομία.

Και τώρα, δράση 90''

Όταν πήγαινα στο Δημοτικό, τα χρόνια που ο τέως βασιλεύς Κωνσταντίνος άνοιγε το πουγκί του και πετούσε αναμνηστικές δεκάρες (έχω κρατήσει μία, που έσκυψα και τη μάζεψα) στους υπηκόους του μετά το τέλος των δημόσιων ομιλιών του, στο θρανίο δίπλα μου καθόταν ο Τάσος. Ακόμα κάθεται. Μία από τις αγαπημένες ασχολίες μας ήταν τα αστεία. Ψέματα είπα.

60_zodia.indd 61

Ήταν η μόνη και επίμονη ασχολία αμέσως ένα βοηθητικό μουσικό μας. Επινοημένα και σοβαρότατα πρόγραμμα σε περίπτωση παρααστεία, όχι σάχλες, είχαμε επίπε- τεταμένης σιωπής. Δηλαδή, αυτό δο εμείς. Ένα από αυτά τα αστεία το ηλεκτρονικό μαραφέτι είναι ανίπου επινοήσαμε, επιχειρηματικής κανο να ξεχωρίσει την καλλιτεχνιυφής, ήταν ο άηχος δίσκος του κή σιωπή από τη συμπτωματική πικάπ. Θα του δίναμε ένα παρα- σιωπή. Ευτυχώς, κάποιος από τον πλανητικό όνομα, όπως «Βραδινή σταθμό προνόησε και απενεργοφαντασία» ή «Ο Τιραμόλας φαντά- ποίησε τούτο το σύστημα ασφαρος». Θα τυπώναμε εξώφυλλα και λείας εναντίον της σιωπής. θα τον κυκλοφορούσαμε στην αγο- Τέλος χρόνου. ρά, μονάχα που θα ήταν τελείως άγραφος, ούτε στάλα ήχου μέσα Αμέσως μετά του. Καλό, ε; Φρόντισε να απενεργοποιείς τα Ώσπου το 2004 ένας ραδιοφωνι- δικά σου συστήματα ασφαλείας κός σταθμός του BBC αναμετέδωσε ενάντια στις σφύζουσες τη μουσική σύνθεση «4 minutes σιωπές των άλ33» του Αμερικανού συνθέτη Τζον λων, ώστε να Κέιτζ. Η σύνθεση αυτή αποτελού- τις αφουνταν από 4 λεπτά και 33 δευτερό- γκράζελεπτα απόλυτης σιωπής. Για την σαι προεκτέλεσή της συγκεντρώθηκε ολόκληρη η συμφωνική ορχήστρα του BBC, σακησ σερεφασ έχοντας μπροστά της λευκές παρτιτούρες, αφού μια ποιοτι- σεκτικά. κή σιωπή απαιτεί κι ένα ποιοτικό Εμπιστέπροσωπικό για να την παραγάγει. ψου τον Σας θυμίζει κάτι αυτή η ιδέα; ποιητή: «[...] πάΚι έρχομαι στο ζουμάκι τώ- ντα, μα πάντα, η σιγή ρα, υπομονετικέ αναγνώστη. Οι και τα ανεκτέλεστα όλα θα περιέακροατές του σταθμού κινδύνε- χουν ένα μέγα μυστήριον γιομάτο, ψαν να μην ακούσουν ποτέ αυ- ένα μυστήριον υπερπλήρες [...] το τήν την απολαυστική σιωπή. Κι φανερόν, το τηλαυγές, το πλήρες αυτό γιατί ο σταθμός διαθέτει ένα μυστήριον της υπάρξεως της ζωδιαδεδομένο σύστημα ασφαλείας, ής» (Ανδρέας Εμπειρίκος, που ενεργοποιείται και εκπέμπει «Η σιωπή»).

90 δευτερόλεπτα

Αυστρία είναι χώρα μεγάλων ποιητών που βρίσκονται δίπλα στο μαξιλάρι μου. Τα θολά της σύνορα έχουν συμβάλει στις πολλαπλές της ταυτότητες, στον συγκερασμό του ρομαντισμού με το μπαρόκ και του επαναστατικού πνεύματος του 19ου αιώνα με τον εξπρεσιονισμό των αρχών του 20ού. Ύστερα, η καταστροφή: ο ναζισμός και ο εξτρεμιστικός καθολικισμός, η προσάρτηση της Αυστρίας στη Γερμανία· η φυγή των ποιητών, τα αμερικανικά όνειρά τους στη γερμανική γλώσσα. «Im welcher Sprache träumen Sie?» (Σε ποια γλώσσα ονειρεύεστε;) ήταν ο τίτλος μιας συλλογής εξόριστων Αυστριακών συγγραφέων: ανάμεσά τους, η Ίλζε Άιχινγκερ, ο Γιόζεφ Ροτ και ο Στέφαν Τσβάιχ. Πόσο διαφορετική ήταν η αυστριακή πραγματικότητα από τo ποιμενικό ειδύλλιο της «Μελωδίας της ευτυχίας»... Στο κομοδίνο μου, αυτές τις μέρες, δύο Αυστριακοί: το «Τριακοστό έτος» της Ίγκεμποργκ Μπάχμαν – μια νουβέλα που θέλω να μεταφράσω στα ελληνικά, παρότι οι μεταφράσεις από τα γερμανικά δεν είναι εύκολες για μένα– και μια συλλογή κειμένων με τίτλο «Ο άγνωστος Τόμας Μπέρνχαρντ» (εκδ. Νάρκισσος), που βρίσκεται πολύ καιρό εκεί πάνω, μιας και τη διαβάζω αποσπασματικά· κάποτε-κάποτε, μία σελίδα, ένα σχόλιο για την προσωπικότητα και το έργο του Μπέρνχαρντ, μια συνέντευξη, ένα κομμάτι μονολόγου.

Μπέρνχαρντ, όπως σημειώνει ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης στον πρόλογο, μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας: το αντικειμενικό τυχαίο μάς φέρνει κοντά σε ανθρώπους σαν κι αυτόν, ανθρώπους που μας παρασύρουν σε ιλιγγιώδεις λαβυρίνθους λέξεων και ιδεών και που τολμούν να δουν και να ξεστομίσουν ό,τι δεν καταφέραμε ποτέ να δούμε και να ξεστομίσουμε. Επειδή δεν μας αρκεί το μυαλό, επειδή μας λείπει η δύναμη του χαρακτήρα. «Ο άγνωστος Τόμας Μπέρνχαρντ» είναι, για όποιον έχει διαβάσει τον «Ανιψιό του Βιτγκεντστάιν», το «Μπετόν», την «Υψικάμινο», ο γνωστός Τόμας Μπέρνχαρντ: η σωματική αρρώστια, η ειρωνεία έναντι του ανθρωπίνου είδους, η αδιαφορία για την καθημερινότητα, η βίαιη απόρριψη της πατρίδας-Αυστρίας· εκεί που οι άλλοι χειροκροτούν, εκεί που ενώνονται με το πλήθος, ο Μπέρνχαρντ αποτραβιέται κι ο πόλεμός του με τον κόσμο τον μεταμορφώνει σε «μαύρη κουρούνα» (όπως λέει ο ίδιος). Στο βιβλίο εκδιπλώνεται η ζωή του, φαινομενικά γεμάτη αντιφάσεις, στην ουσία όμως σαν ένα σώμα συμπαγές, με όρια σαφώς περιγεγραμμένα: τρόφιμος σανατορίων, πλάνητας στη ρημαγμένη Κεντρική Ευρώπη του μεταπολέμου, ακάματος συγγραφέας, κηπουρός και ερημίτης· το 1968, αφού κερδίζει το κρατικό βραβείο, εκφωνεί λόγο εναντίον της Αυστρίας, όχι μόνον για τη στάση της απέναντι στον Χίτλερ, αλλά και για τον μικροαστισμό της, για εκείνο τον καθημερινό φασισμό που καταγγέλλει στον κινηματογράφο ο Μίκαελ Χάνεκε. Ο λυρισμός της Βιέννης είναι ένας μύθος: τα αυστριακά σύνορα δεν είναι μόνο θολά, είναι ασφυκτικά· ακόμα κι αν η άπατρις στάση παραβλέπεται και συγχωρείται, οι περισσότεροι Αυστριακοί θεωρούν τον Μπέρνχαρντ «Νestbeschmutzer»· άνθρωπο που, επειδή δεν παινεύει το σπίτι του, το σπίτι πέφτει και τον πλακώνει. Καμιά φορά, το σκέφτομαι και για τον εαυτό μου: όχι ότι θα βαλθώ να παινεύω μια πατρίδα που δεν είναι άξια επαίνων.

12/8/09 3:07 PM

62bookpress

δεκεμβριοσ2009

σημεια διανομησ

λία

»…

62_last.indd 62

συ γρ νδ αφ €22 ρο τε μη ίτε τές

Τ 2 Ε. 2 ευρ ρόπο Διε ώ ς π ύθ για λη «Ο υν ση λογ ρωμή κόσ : Σ αρ ταδ ιασ ς: Στ στη μο ίου μό είλτ ν π ς μέ 43 της ε ΤΑ όρτ σα ,1 Π.Κ ΧΥ 0 5 α σ απ 59 . Bo ΔΡΟ ό ας Αθ ok ΜΙ τα ήν Pre ΚΗ α βιβ ss επ ι ΕΠ

για έ χρό ναν νο!

ταγ

12/8/09 3:10 PM

62_last.indd 63

12/8/09 3:10 PM