TYM ŻYJĄ WYSPY
| Cooltura+ | Nº 768
9
Co posłowie szykują obywatelom Unii 11 grudnia parlament wypowie się na temat umowy rozwodowej z Unią Europejską. Co to głosowanie oznacza dla Polaków mieszkających w Unii? Z BARBARĄ DROZDOWICZ, z East European Resource Centre, rozmawia Joanna Karwecka.
C
o się stanie jeżeli parlament 11 grudnia zagłosuje przeciwko umowie o wyjściu z Unii? Będzie chaos?
Ona jest zagrożona?
Jest przewidziane pięć dni na debatę związaną z porozumieniem o wyjściu z Unii Europejskiej. Rząd się przygotowuje na batalię. Więc jest nadzieja.
To jest skomplikowane i wielu ludzi nas straszy. Ale trzeba sobie powiedzieć tak: jeżeli Londyn wyjdzie z Unii to Settled Status będzie funkcjonował. Wiemy, że intencją rządu jest by były zachowane prawa osiedleńcze do momentu zakończenia okresu przejściowego. Wiemy na pewno, że nikt nas z tego kraju nie wyrzuci.
A co jeśli nie uda się jej wygrać?
A czego nie wiemy?
Nasza sytuacja, jako rezydentów Wielkiej Brytanii będzie unormowana w procesie ustawodawczym poprzez zmianę ustawy o cudzoziemcach. Założenie jest takie, że kształt European Settled Status będzie zachowany. Nie staniemy się nagle nieudokumentowanymi imigrantami. Gwarancje European Settled Status są niezależne od kształtu porozumienia o przyszłości w Unii Europejskiej. Trzeba też pamiętać, że ta umowa, nad którą będzie głosował parlament – Withdrawal Agreement to jest po prostu rozwód. Natomiast to, co jest dla nas istotne, to deklaracja polityczna, czyli ten drugi dokument, który był opublikowany. To on daje nam kształt przyszłej pozycji Polaków w Wielkiej Brytanii.
Jedynie czego nie wiemy do końca, to to jakie prawa dzięki niemu uzyskamy. Nie wiemy na przykład, jak będzie wyglądała sytuacja łączenia rodzin. Jeśli brexit będzie chaotyczny i nasze prawa będą gwarantowane w mniej hojny sposób, to możemy być postawieni w takiej samej sytuacji jak każdy inny obywatel kraju trzeciego. Może to znaczyć, że trzeba będzie organizować sponsoring, aby sprowadzić członka rodziny, co jest już bardzo drogim przedsięwzięciem.
Jak będzie z wjazdem w razie wyjścia bez umowy?
Intencja rządu jest taka, że w dowolnym układzie przez pierwsze 3 miesiące
będzie działał system bezwizowy. Może być jednak tak, że trzeba będzie przez internet złożyć wniosek o coś, co kiedyś się nazywało promesą wizową i dostać wizę przy wjeździe na granicy. To jest dość standardowy układ, taki jak ma Wielka Brytania z USA. Po wjeździe ludzie będą musieli się zadeklarować, co będą ze sobą robić. Jeżeli będą chcieli zostać – będą musieli się zarejestrować w ESO. Powtarzam – ESO zostało wyjęte z negocjacji brexitowych, właśnie po to, żeby zagwarantować prawa obywateli unijnych w UK i brytyjskich w Unii. Bo przecież chodzi też o to, żeby 3 miliony emerytów nie musiało nagle wracać do Wielkiej Brytanii.
Co z okresem przejściowym? Jeżeli UK wyjdzie z Unii bez umowy to okres przejściowy nie obowiązuje?
W najbardziej chaotycznej wersji brexitu nie ma okresu przejściowego. Następuje całkowite przerwanie wszelkich związków administracyjno-prawnych, nie ma transferów finansowych, nie latają samoloty. Zaczyna się dziać coś złego
w Irlandii Północnej. Nikt do tego nie będzie chciał dopuścić. Natomiast okres przejściowy służy przetłumaczeniu praw europejskich na prawa lokalne, więc jest koniecznie, aby w jakiejś formie istniał. Jednym z rozwiązań, jakie jest brane pod uwagę jest to, że jeśli 11 grudnia umowa nie zostanie przegłosowana to rząd może się ubiegać o przedłużenie procesu. Piłka jest wtedy po stronie Unii. Sytuacji może być na tyle nieprzyjemna dla wszystkich, że kraje unijne mogą się zgodzić. Ale taki scenariusz oczywiście odsunie brexit w czasie, kontynuując ten stan niepewności w jakim jesteśmy.
Niepewność zamienia się w panikę.
Ludzie zaczynają panikować, bo zostały tylko 4 miesiące. Dzwonią do nas, pytając o praktyczne rzeczy związane z wyjazdami – jakie muszą mieć dokumenty, jak pozamykać konta i firmy, co zrobić ze składkami emerytalnymi. To wszystko trzeba załatwić. Ale z drugiej strony jest też duże zainteresowanie naturalizacją. I statystyki też to pokazują, dlatego wydaje mi się, że jednak ludzie nie będą tak masowo wyjeżdżać.