039 Religijność polskich katolików Ponadto, nie jest żadną tajemnicą, że religia i Kościół na obczyźnie spełniają inne role wobec wiernych świeckich niż w kraju pochodzenia. Msze i inne nabożeństwa religijne stają sie częściej okazjami do spotkań, utrwalają poczucie polskości, czy tożsamości narodowej na obczyźnie, aniżeli są przejawami „czystej” pobożności. O tym zjawisku pisali już Znaniecki, Chałasiński, Dyczewski – wybitni polscy socjologowie. Brak polskich księży, regularnej katechezy też są czynnikami sprzyjającymi laicyzacji życia emigrantów. Być może pozostanie im tylko religijność prywatna, pozainstytucjonalna,
PROF. JÓZEF BANIAK (ur. 1948) socjolog, pracuje na wydziale nauk społecznych UAM w Poznaniu:
»
Religijność polskich katolików jest bez wątpienia specyficzna, stąd trudna do adaptacji w innych krajach katolickich, a tym bardziej na Wyspach Brytyjskich. Specyfikę jej stanowią od dawna takie cechy, jak: odświętność, słabe powiązanie z życiem codziennym, brak wiedzy teologicznej, przesadny kult Matki Bożej, słabe związki z normami moralnymi, kult osoby JPII. Większość parafian w Polsce nie angażuje się w problemy i potrzeby parafii, a zdecydowanie podtrzymują związki formalne, złączone z niektórymi praktykami kultowymi i religijnymi. Ciągle maleje wskaźnik praktykujących regularnie w niedziele i święta, czy też spowiadajacych się z okazji Wielkanocy i Bożego Narodzenia. Praktyki pobożne tracą zainteresowanie wśród katolików miejskich i wiejskich. Coraz większy odsetek katolików, nie uczestniczy w nabożeństwach religijnych celebrowanych we własnych kościołach parafialnych. Zjawisko to biskupi nazwali „pielgrzymowaniem międzyparafialnym”, widząc w nim coś pozytywnego, na fali silnej absencji religijnej i parafialnej. Tymczasem jest to negatywne zjawisko i oznacza osłabienie więzi z własną parafią, w której kult religijny powinien być realizowany. Zbytnia ingerencja biskupów w sprawy państwowe, a także przesadny materializm, należą do głównych grzechów Kościoła instytucjonalnego i wpływa na osłabienie autorytetu moralnego - co wskazują respondenci, niemal w każdym badaniu opinii publicznej. W praktyce oznacza to: słabnące zaufanie świeckich do Kościoła i do jego stylu komunikowania się z wiernymi, którzy coraz odważniej domagają się podmiotowości w relacjach z klerem. Chcą też, aby biskupi stali się pasterzami i sługami, a przestali być zarządcami, którzy pojawiają się w ich parafiach jedynie z „ważnych” okazji.
379_34-57 teksty.indd 39
Czy da się zaszczepić taką religijność w obcym kraju? Myślę, iż jest to bardzo problematyczne i złożone zjawisko. Niektórzy polscy księża pracujący za granicą, nie chcą lub nie potrafią dostosować siebie i własnej działalności, do mentalności ludności autochtonicznej, jak i zrezygnować z metod pracy wywiezionych z Polski. Świeccy już nie chcą zaakceptować złych relacji z księżmi w parafiach, w których kler ciągle zajmują pozycję „przywódczą” i siłowo-nakazową, a świeckim pozostawia rolę poddanych usłużnych. Czy da się zaszczepić taką religijność w obcym kraju? Myślę, iż jest to bardzo problematyczne i złożone zjawisko. Niektórzy polscy księża pracujący za granicą, nie chcą lub nie potrafią dostosować siebie i własnej działalności, do mentalności ludności autochtonicznej, jak i zrezygnować z metod pracy wywiezionych z Polski.
o ile będzie ona w hierarchii ich wartości i dążeń życiowych. Taka religijność dziś nie jest już wyłącznie cechą katolickich krajów zachodnich, lecz coraz wyraźniej jest ona zauważalna w Polsce, zwłaszcza wśród młodzieży, a spośród niej wywodzi się przecież emigracja polska żyjąca w Anglii. Wydaje się, że polscy duchowni i kierownictwo Kościoła w Polsce nie chcą przyjąć do wiadomości tej sytuacji, a raczej marzy o transplantacji modelu polskiego katolicyzmu do innych krajów. Czy takie marzenia mają szansę na realizację? Czas pokaże. «
21/06/2011 16:06:28