OV4U lessen en werkbladen voor speciaal onderwijs

LESPAKKET OVER HET OPENBAAR VERVOER

INHOUDSOPGAVE Inleiding LESSEN Introductie

Les 1: Onderweg met het openbaar vervoer

Reizen met bus

Les 2: In de bus

Les 3: Wegwijs met kaartjes voor in de bus

Les 4: Welke bus?

Les 5: De bushalte

Les 6: Vertrektijden bij de halte opzoeken

Les 7: Vertrektijden op het internet opzoeken

Les 8: Eenvoudige praktijkles vanaf school

Les 9: Praktijkles met overstap Reizen met de trein

Les 10: De trein

Les 11: Een treinreis plannen

Les 12: Een kaartje kopen bij de automaat

Les 13: Op het station / vertrektijden opzoeken

Les 14: Maken van een treinreis Sociale veiligheid

Les 15: Ongemakkelijke situaties

Les 16: Vertraging Toets

Les 17: Toets en OV-certificaat BIJLAGEN VOOR LEERLINGEN (PRINT + USB-stick)

Werkblad 1: Het openbaar vervoer Werkblad 2: In de bus Werkblad 3: Kaartjes Werkblad 4: De halte bij school Werkblad 4a: Klokkijken Werkblad 5: De route Werkblad 6: Op tijd reizen Werkblad 7: Een reis plannen met internet Werkblad 8: Eenvoudige praktijkles vanaf school Werkblad 9: Een busreis met overstap Werkblad 10: De trein Werkblad 11: Plannen van een treinreis met internet Werkblad 12: Een treinkaartje kopen Werkblad 13: Op tijd reizen Werkblad 14: Maken van een treinreis Werkblad 15: Ongemakkelijke situaties Werkblad 16: Vertraging Werkblad 17: Toets

COLOFON Dit lespakket OV4U is ontwikkeld door Mobycon in samenwerking met OnderwijsAdvies en VSO De Keerkring in Zoetermeer in opdracht van Metropoolregio Rotterdam Den Haag (voorheen Stadsgewest Haaglanden).

Fotografie: Ceridwen Jan Albrecht Jan van den Berg Sander Foederer Bas Halin Frank Jansen Mobycon Annika Mostert Nieuwspunt OV-chipkaart Nederlandse Spoorwegen Redactie en vormgeving: Mobycon Uitgever: Mobycon Meer informatie: www.ov4u.nl

Š Copyright 2016 Mobycon, Delft. Versie Haaglanden 2016

  Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher

INLEIDING Met dit lespakket maken leerlingen uit het speciaal onderwijs op een heldere en aantrekkelijke manier kennis met het reizen met het openbaar vervoer. Mobiliteit is belangrijk voor het meedoen in de maatschappij. Het openbaar vervoer zorgt ervoor dat veel mensen mobiel zijn of kunnen blijven. Vanaf hun 15e jaar neemt bij leerlingen in het speciaal onderwijs de noodzaak om te reizen intensief toe door stages. Als deze leerlingen leren en durven te reizen met het openbaar vervoer neemt hun kans op een passende stageplaats toe. Ze zijn immers niet meer gedwongen de stageplaats te zoeken in de directe woonomgeving.

Leren reizen met het openbaar vervoer levert, naast een grotere kans op het vinden van een geschikte stage of werkplek, nog meer op voor leerlingen: • Toename van het zelfvertrouwen van de leerlingen (durven en doen).

• Eenvoudiger toegang tot het zelfstandig wonen.

• In een vroegtijdig stadium op een positieve manier ervaring op doen met het openbaar vervoer.

Het OV4U lespakket laat de leerlingen in maximaal 15 lessen kennis maken met het openbaar vervoer. Na twee introductielessen leren de leerlingen een eenvoudige reis met de trein, bus, tram of metro voor te bereiden. Vervolgens maken zij een ingewikkeldere reis. Na deze voorbereiding worden de reizen ook daadwerkelijk gemaakt. De leerlingen sluiten de lessenserie af met een toets, die wordt beloond met een OV-certificaat.

OV4U voor ieder niveau Het primaire doel van deze modules is dat leerlingen na deze lessen goed bekend zijn met het reizen met het openbaar vervoer. Alle basisinformatie om te kunnen reizen met het openbaar vervoer is in deze map vermeld. Of de leerlingen na deze lessen zelfstandig kunnen reizen, is volledig afhankelijk van de capaciteiten van de leerlingen: soms gaat dat vrij vlot en soms is voor een langere tijd intensieve, individuele reisbegeleiding nodig. Het is belangrijk om ook de ouders van de leerlingen in een vroeg stadium te informeren over het project en de doelstelling van het project. Als hulpmiddel hiervoor is in de bijlage op de USB-stick een voorbeeldbrief voor de ouders opgenomen.

Voor een aantal lessen in deze module is het noodzakelijk dat de leerlingen op een bepaald niveau functioneren. De leerlingen moeten onder andere redelijk kunnen lezen en klokkijken (digitale tijd). Daarnaast moet hij of zij op sociaal-emotioneel gebied sterk genoeg zijn om zelfstandig in de publieke ruimte en minder bekende situaties te kunnen handelen. Voor de leerlingen die deze vaardigheden niet goed genoeg beheersen, is een aanvullende module geschreven: Sociale Veiligheid; les 15 en 16 met bijbehorende werkbladen.

Drie niveaus zijn verwerkt in het lespakket; van eenvoudig naar meer complex: • Een eenvoudige bus-, tram- metroreis en eenvoudige treinreis maken, met enige voorbereiding, maar zonder plannen.

• Alle werkbladen maken zonder extra opgaven.

• Alle werkbladen maken met de extra opgaven voor meer gevorderde leerlingen.

Handleiding leerkracht 3

Behoefte aan maatwerk Deze lesmap legt niet het ‘totale’ openbaar vervoer uit. Het is belangrijk dat de leerlingen niet meer informatie krijgen dan werkelijk nodig. Zo kan de aandacht volledig gericht worden op onderdelen die voor hen zinvol zijn.

LEESWIJZER Het OV4U lespakket bestaat uit twee delen: een handleiding voor de docent en werkbladen voor de leerlingen. De handleiding geeft een korte introductie per lesblok en doelen, organisatie en korte beschrijving per les. De werkbladen geven oefenstof voor de leerlingen.

De lesstof bestaat uit vier onderdelen: 1 Het eerste deel omvat les 1 en dit is een algemene les. Hier wordt uitgelegd wat openbaar vervoer is, worden vervoersmiddelen beschreven en komt een aantal begrippen ter sprake.

2 Het tweede deel van de map omvat het reizen met bus.

In de lessen 2 tot en met 9 wordt stap voor stap toegewerkt naar het maken van een reis met de bus.

3 In het derde deel, trein, wordt uitgelegd hoe het reizen met de trein gaat.

Dit zijn de lessen 10 t/m 14.

4 Het vierde deel gaat verder in op sociale veiligheid, waardoor leerlingen weten hoe om te gaan met bepaalde situaties en wordt er ook op ingegaan wat te doen als het reizen anders loopt dan dat gepland was.

5 Het vijfde deel is een toets waar de leerling een OV-certificaat kan behalen.

LESSEN

Handleiding leerkracht 5

Les 1: Onderweg met het openbaar vervoer Doel van de les:

De leerlingen weten welke kenmerken bij het openbaar vervoer horen De leerlingen kunnen verschillende openbaarvervoersvormen onderscheiden en kennen belangrijke begrippen, zoals dienstregeling, overstappen en route

Indeling les:

Introductie OV4U Leergesprek reismogelijkheden Leergesprek openbaar vervoer, ondersteund door materialen Maken werkblad 1

Materiaal voor de les:

Materialen over het openbaar vervoer (folders, kaartjes...)

Werkblad 1

Opdracht voor leerlingen: De leerlingen nemen actief deel aan de leergesprekken

De leerlingen maken na de leergesprekken werkblad 1

Opening: wat is OV4U Open met een introductie wat OV4U is. Vertel wat de leerlingen van de lessen kunnen verwachten en wat het doel is.

Leergesprek reismogelijkheden In deze eerste les leren de leerlingen wat openbaar vervoer is.

Bespreek de verschillende mogelijkheden om te reizen.

Welke manier om te reizen kennen de leerlingen en waar hebben ze ervaring mee opgedaan? Hoe zijn de leerlingen vandaag naar school gekomen? Introduceer de mogelijkheid om met openbaar vervoer te reizen naast auto, fiets en taxi. Openbaar vervoer is een manier van reizen waarmee met andere mensen (die je vaak niet kent) samen gereisd wordt. Iedereen mag mee als hij of zij maar een 'kaartje' heeft.

Ga daarbij ook in op de verschillende vormen van openbaar vervoer: bus en tram voor de kortere afstand, de metro gaat soms onder de stad door.

De trein is voor de langere reizen.

Leergesprek openbaar vervoer Ga in het tweede deel van het gesprek in op wat er zoal komt kijken bij het reizen met het openbaar vervoer.

Afhankelijk van het kennis- en leerniveau van de leerlingen kan er dieper op bepaalde onderwerpen worden ingegaan. Bespreek in ieder geval de onderwerpen op pagina 8 kort. Bedenk dat ze nog terug足komen in vervolglessen.

Handleiding leerkracht 7

• Voertuigen: de bus rijdt op de weg. De tram rijdt op rails die in de straat liggen. De metro rijdt ook op rails en gaat soms onder de stad door. De trein rijdt op spoorbanen van station naar station.

• Routes: bus, tram, metro en trein rijden altijd dezelfde route. De routes heten lijnen. Deze lijn heeft altijd een nummer (behalve de trein) en een vast begin- en eindpunt. Heel vaak begint of eindigt een lijn bij een treinstation.

• Haltes en stations: mensen stappen in de bus en tram bij een halte. Bij de trein en de metro heet dit een station. Op deze haltes of op stations kan worden overgestapt van bijvoorbeeld de ene trein naar de andere trein, of van de bus op de trein.

• Tijden: het openbaar vervoer rijdt op vaste tijden.

Het complete overzicht van deze tijden heet een dienstregeling. Deze tijden zijn te vinden bij de haltes en stations, maar ook in een busboekje, folder over een bepaalde lijn en op internet. Het is vaak zo dat een bus, tram, metro of trein bijvoorbeeld ieder uur, ieder half uur of ieder kwartier vertrekt. Van maandag tot en met vrijdag op drukke tijden gaan er vaak meer bussen, omdat er dan ook veel meer mensen reizen. Het kan zijn dat de bus op zaterdag of zondag maar eens per uur rijdt of helemaal niet.

• Kaartjes: een geldig vervoerbewijs is nodig om te kunnen reizen met het openbaar vervoer. In de bus is dit vaak een OV-chipkaart met eventueel een abonnement. Voor de trein is dit een e-ticket of een (een­malige) OV-chipkaart, eventueel met een abonnement.

Tip: indien er een internet­ verbinding beschikbaar is, kan samen met de leerlingen op sites van de NS of de site van het lokale vervoerbedrijf worden gekeken.

Handleiding leerkracht 8

Introductie materialen Verzamel bij de voorbereiding voor de eerste les verschillende materialen die te maken hebben met het openbaar vervoer. Verzamel de beschikbare materialen bijvoorbeeld in de themahoek van de klas. Dit kan zijn een treinkaartje, de OV-chipkaart, een busboekje of een folder van een bepaalde lijn, een van internet geprint vertrekschema van een lijn bij een halte, foto’s van openbaar vervoer, folders van het OV-bedrijf en de spoorwegen et cetera...

Een aantal steekwoorden voor het zoeken van afbeeldingen op internet zijn: bus, trein, tram, metro, dienstregeling, halte, station, treinkaartje, OV-chipkaart.

Foldermaterialen kunnen worden afgehaald bij het loket van de NS of van het vervoerbedrijf in de regio.

Op pagina 40 staat een lijst met websites waarop contactgegevens van deze vervoersbedrijven staan, Doe-opdracht voor de leerlingen Laat de leerlingen werkblad 1 maken. Hierop staat een aantal foto’s van vervoermiddelen en zaken die te maken hebben met het openbaar vervoer. De opdracht is ‘Schrijf de juiste woorden onder de afbeeldingen’.

Les 2: In de bus, tram of metro Doel van de les:

De leerlingen kennen een aantal basishandelingen die horen bij het reizen met de bus, met de tram of met de metro

Indeling les:

Terugblik vorige les Leergesprek handelingen Naspelen reis met de bus of tram Maken werkblad 2

Materiaal voor de les:

Stoelopstelling in de klas Werkblad 2

Opdracht voor leerlingen: De leerlingen nemen actief deel aan de leergesprekken

De leerlingen maken een ‘proefreis’ in de klas

De leerlingen maken na de leergesprekken werkblad 2

Lesopening Start de les met een korte terugblik op de vorige les.

Vorige keer is ook de bus ter sprake gekomen. In deze les wordt het reizen met de bus verder behandeld.

Wat komt er allemaal kijken bij het reizen met het openbaar vervoer?

De leerlingen hebben al enig idee; in deze les wordt het concreet. Leg de leerlingen de volgende situatie voor: stel dat je weet welke bus je wilt nemen, dan ga je naar de halte en wacht op de bus. En dan? Laat de leerlingen in een kringgesprek verschillende stappen noemen en schrijf deze op het bord. Als de lijst volledig is, wordt de reis nagespeeld.

Naspelen busreis In een toneelspel wordt een reis met de bus nagespeeld.

De leraar/docent is de buschauffeur, een leerling is de reiziger. Het spel begint op het moment dat de leerling bij de halte staat en de bus komt aanrijden.

De volgende vaardigheden worden geoefend: • Het aanhouden • Het instappen • De begroeting van de chauffeur • Het inchecken met de OV-chipkaart of een vervoerbewijs kopen • Het gewenste gedrag vertonen in de bus, tram of metro: netjes gaan zitten, rustig of zachtjes praten, verboden te roken, eten bewaren voor later, laat het netjes achter bij het verlaten van de bus, tram of metro. Wat doe je als er een ouder iemand binnenkomt of iemand met krukken?

• Goed opletten waar je bent

Handleiding leerkracht 9

• Het op tijd laten stoppen met de stopknop • Het uitchecken met de OV-chipkaart • Uitstappen. Kijk heel goed uit met uitstappen en wacht met oversteken totdat de bus, metro of tram weg is, zodat je goed zicht hebt op de weg en de weggebruikers.

Situaties tijdens de reis Het spel kan enkele keren worden gespeeld. Bij de volgende keren wordt er een situatie aan toegevoegd. Een aantal voorbeelden: wat doe je als…

• je er achter komt dat je je bus hebt gemist?

• je ontdekt dat je in de verkeerde bus zit?

• iemand je vraagt of dit de bus naar het station is?

• je de stopknop te vroeg hebt ingedrukt?

• je bent vergeten om de stopknop in te drukken?

• je niet meer weet bij welke halte je eruit moet? Hoe vraag je dan hulp aan de chauffeur?

• iemand aan je vraagt of je met hem meegaat om bijvoorbeeld een hamburger te eten?

chaffeur

Handleiding leerkracht 10

Voertuigen Bij ieder soort openbaar vervoer hoort een bepaald voertuig. Het verschil tussen trein en bus is duidelijk.

Een sneltrein is weer anders ingericht dan een stoptrein; bijvoorbeeld meer zitcomfort. Dat verschil bestaat ook bij bus (stadsbus of interliner) en tram (tram en sneltram). Bij de inrichting van het voertuig gaat het om comfort om te zitten, plek om te staan of bagage kwijt te kunnen en om het goed kunnen in- en uitstappen makkelijk gaat; ook voor mensen met een beperking of boodschappenwagentje. Ook kan er sprake zijn van de inzet van buurtbussen (8 plaatsen geen staanplaatsen) of worden er op sommige trajecten kleinere bussen ingezet (met bijvoorbeeld 20 zitplaatsen). Iets om rekening mee te houden met het plannen van een reis.

Doe-opdracht: vul de werkbladen in De leerlingen maken werkblad 2. Werkblad 2 is een striptekening, waarbij de plaatjes in de verkeerde volgorde zijn geplaatst. Er zijn drie werkbladen. Een werkblad bus, tram en metro. Afhankelijk van de ligging van de school kan een keuze gemaakt worden welk werkblad wordt gebruikt.

WERKBLAD 1

HET OPENBAAR VERVOER

VERVOERMIDDELEN • Hieronder staan foto’s die allemaal te maken hebben met reizen. Zet onder elke foto welke manier van reizen op het plaatje staat.

• Kies tussen: • taxi • tram • auto • bus • fiets • trein • lopen

.................................. ................................. ................................................ .........................................

5

6

7

.................................. ................................. .................................................

Werkblad 1

HET OPENBAAR VERVOER

WERKBLAD 1

OPENBAAR VERVOER Bij het openbaar vervoer horen heel veel verschillende dingen: bussen, treinen, maar ook haltes, kaartjes en gebouwen. Zet onder de volgende afbeeldingen wat op het plaatje staat. Kies tussen: • OV-chipkaart • eenmalige OV-chipkaart • treinstation • bushalte • buschaffeur • kaart met alle buslijnen

187

Noor

dzee

kana

al

Kennemer Gasthuis

Santpoort

Noor

Santpoort Zuid

dzee

kana

al

Spaarndam

Bloemendaal

Bloemendaal

’t IJ

Overveen

Overveen

Haarlem

Sloterdijk

Halfweg

ZwanenburgHalfweg

Haarlem Spaarnwoude

Zwanenburg

Centrum

Centraal Station

Zandvoort

Geuzenveld

Slotermeer

Haarlem

Zandvoort

Kennemer Gasthuis

Aerdenhout

Bentveld

Sint Lucas Andreas Ziekenhuis

Schalkwijk

Amsterdam

Amsterdam Lelylaan

HeemstedeAerdenhout

Slotervaart

Osdorp

Antoni van Leeuwenhoek

Heemstede Vijfhuizen

Nieuw Sloten

Slotervaart

Sloten Badhoevedorp

Spaarne Ziekenhuis

5524

Hoofddorp

Olympiaweg

5830

5725

Ouderkerk a/d Amstel

5840 5825 5724

Oude Meer

De Hoek

Weesp

5836

Bovenkerk

5734

5733

Beinsdorp

Hillegom

5846

Arnoud

Oosteinde

De Hoek

Nieuw-Vennep

187

Naarden-Bussum

5735

Nigtevecht 5743

Winkelcentrum Getsewoud

Vreewijk

5643

Brink

Aalsmeer

5754

365 365

Rijsenhout

Nieuw-Vennep

5466

R o n d e H o e p s p o l d e r

5834

5744

Zuiderdreef

5556

Noordwijkerhout

Weesp

Driemond

5633 5534 5546

Muiderberg

Bijlmer

Luchthaven Schiphol

Weeresteinstraat

5566

5820

AmsterdamZuidoost

Duivendrecht

Schiphol

Hillegom

De Zilk

RAI

VU Medisch Centrum

Amstelveen

5536

De Zilk

Zuid

Haarlemmermeerpolder

5623

Bennebroek

Vogelenzang

Nieuwe Meer

Bussum-Zuid

Ankeveen

plassen 5856 5847

5835

Groote poel

Lisserbroek

Lisse

Nederhorst den Berg

Nes a/d Amstel

Brugrestaurant

5544 Vuurtorenplein

Bussum

Ankeveense

Abcoude

Abcoude

5844

5555

5866

5745

Baambrugge

5753

Horstermeer

v.d. Mortelstr.

Anna Blamandreef

Bollenbad

187

5653

Sassenheim

30 31

Leimuiden

5465

5446

Rijnsoever

30

57

50

30 31

1 22

2

Leiden

444 44 90 43 444 v. Oldenbarneveltweg

44

444

43

Scheveningen Haven/Strand

4 44 38 5 90

Zoeterwoude-269 Rijndijk

400

45

5423

Voorschoten

Wilnis

0

Zoeterwoude-Dorp

400

Zoeterwoude Dorp

2

Zevenhoven 5953

Woubrugge

Kruisweg

Aardam RK Kerk

5473

Het Oude Ambacht Herenhof

Woerdense Verlaat

Meeuwenlaan Slikkendam

Ridderveld

Eisenhowerlaan

Nieuwkoop

A. Schweitzerbrug

Aarlanderveen

Flat Meerzicht

Koudekerk aan den Rijn

5943

5973

Rijnhavenkade Centrum Hoge Zijde

Europalaan

Alphen aan den Rijn

Beerendrecht Alphen a/d Rijn

Kerk en Zanen

5963

Nieuwkoopseweg

Rijnhaven

De Bonte Paal

Weidedreef

Kockengen

5472

5933

5947

3

5937

5927

Westbroek

Maarssen 5925 126 Maarssen NS

5910 5915

Haarzuilen

Zegveld Hoek

Kamerik

Weipoort

Zuidbuurt

5923

Kanis

Meije

5180

5457 400

45

22 Duinzigt

5935

5944

Noorden

Ter Aar

Kerkweg

5443

176

Kerk

Papenveer

HazerswoudeRijndijk

176

176

Starrenburg

5 Starrenburg

Noordeinde 5863

Sluispad

Potgieterlaan/ Gemeneweg

Kniplaan

46

Kerkehout

169 186-187

176 Zoeterwoude A4 P+R

44

22 Oude Waalsdorperweg

5462

Heineken

5452

Bijdorp

45 46

Karel Doormanlaan

43

Meerburg

Brahmslaan

Boschgeest

5414

Den Haag

11

2 Oranjewijk

186-187 269

46 Vlietwijk

Bloemenwijk

5

1 9 21 23 Scheveningen Noorderstrand

Scheveningen

269

3

Zilverfabriek Vlietwijk Nieuw Voordorpstraat

Nassauwijk Centrum

Voorschoten

38

44

Ziekenhuis

2 169

4

Adegeest

5424

6

43

Kerkstraat

RK Kerk

Van Fenemalaan

183

1 2 Alrijne

Leiderdorpse Brug

1

Leiden Lammenschans

5433

44

Wildrust

De Kievit

1 183

2

4

Fortuinwijk

182

2

182

Tuinstadwijk

3

5

3

5

5957

Langeraar

5463

Hoogmade 365

Leiderdorp

183

6

De Kooi

269

Centrum Korevaarstr.

Haagwegkwartier

De Vink

Leiden

Weyermanstraat Deijleroord

365 56

3

1

4 Zuid-West

Leyhof

6 183

6 1

Boshuizen

2 3

6

5444 365

Leiden Centraal

221

5

2 1

De Vink 1

56

3 4 LIJNNUMMERS ZIE LEGENDA

43 wijk LUMC

Hoge Mors

5444

43 385 386 Maaldrift

De Hoef

Nieuwveen

Rijnsaterwoude

Braassemer meer

5464

5954

5453

Lage Mors

43

Haagse Schouw

Tienhuizen

43

Paardebrug

RK Kerk

4

3

3 Merenwijk 4 Merenwijk

Pesthuis57

37

Universiteitsterrein

5434

44

5958

56

510

50

Alrijne Ziekenhuis

5445

Wassenaar

Duinrell 44 444

Loenen

50

Marelaan 57

Rijpwetering

Oud-Ade

Oegstgeest 186-187

386

37 250 386 854

90

90

Warmond

186 187 386 Haaswijk 57

Frederiksoord

21

Oud Rijnsburgerweg

Mijdrecht

Roelofarendsveen

Baan

Haaswijklaan

5455 20

37

38 5

5945

Stationsstraat

Plassen

5454

57

250 854 Noordeinde

Rijnsburg

Boslaan 37

38

Valkenburg

Hilversum

Kortenhoef

5955

5855

Vinkeveen

Vrouwenakker

5664

Kager

50

21

37

Sandtlaan

38 Molentuinweg 90

5436

5435

250

20

221

221

38

Katwijk

1

5456

’t Heen

5654

Oude Wetering

854

37

Raadhuis Duindoornlaan Drieplassenweg

38

Nieuwe Wetering

30

385

90

Vreeland

plassen

Waverveen

5854

5853

Kaag

164 Station Sassenheim Sassenheim

90 Biltlaan

37 Rijnmond 31

Loenersloot

5752 Burg. Bakhuizenlaan

Lisserweg

Buitenkaag

31

37 38 Vuurbaak

5956

Vinkeveense Amstelhoek

Schoutenlaan

Voorhout

Voorhout Nagelbrug

90 385

De Kwakel Kudelstaart

Abbenes

Boekerslootlaan

De Willem v.d. Bergh

Estec

’s-Graveland

Uithoorn De Kuil

Westeinderplassen

5554

Lijnbaanweg

Noordwijk

365 365

Zwammerdam

5914

Vleuten

5159

Duttendel

..................................................... ................................................... ........................................

GGZ Rivierduinen

Duinzigt

Ziekenhuis Bronovo

421

Erasmusplein Moerwijk

4

Bouwlust

Zichtenburg

Lozerlaan

51 In de Bogaard

16 17 Wateringen

3

Voordijkshoorn

35

32

Kijckerweg

Schipluiden

De Lier

Jogchem van der Houtweg

33

Westpolder

BERKEL WESTPOLDER

174

Berkel Westpolder

Bolwerk

Delft

Rodenrijs

al

Polsbroek

B

170 173 B

Ho

174

Beneluxhaven

Dintelhaven

5447

streekvervoer buiten Haaglanden Brielle (met lijnnummer)

ven

50 182

250

269

400

510 2

3

Botlek

Den Haag

38

Leyenburg

56

183 365

854 4

Geervliet

26

6

21

23

PERNIS

3 55

37

74

421

69 Pernis

4 70

Delft

Prins

30

n Friso

have

1 37 60 TUSSENWATER

32

33

51

55

61 5316 62

64

19 40

ven

174

21 24 De Esch

E

Zuid

Rivium Schaardijk 95

B 36

38

51 64

53

54

126

C

226

67 Charloise Poort

Naaldwijk

Vreewijk

44 64 66 67 68 69 Maasstad Zuider 70 72 73 75 76 77 Zuidplein Lombardijen

(begin/eind-)halte voor de SLINGE volgende lijnen: Zuidwijk31 30

34

32

33

Rijswijk

78 79 80 Hoogvliet Metro 79 Meeuwenplaa

Deze kaart is een uitgave van Veolia. De kaart is met de meeste zorg samengesteld. Aan deze kaart kunnen geen Rhoon Poortugaal rechten worden ontleend.

RHOON

17

18 50

23 51

Dorpzicht

Portland

Portland

Smitshoek

Nieuwland

Carnisselande

Paddewei

Veiling ZHE

Dierenstein

CentrumNoord Barendrecht

Zijderveld

Lek

Langerak 5174

Schoonrewoerd

Meerkerk

5322

5166 5384 5194

1 5 94 1 3 8 9 5 1 96 3

5 246

187

De Bongerd

Hei- en Boeicop

Groot Ammers

5343

97

5

Ridderhaven

30 52

182

183

Nieuwpoort

Krimpenerhout

Boezemweg

Ridderkerk

Korte Baanstraat

Lek

Goudriaan

5374

Streefkerk

5376

Schuwacht

Ottoland

5184

5364

Centrum

Nieuw Lekkerland Brandwijk

Kinderdijk

Hoornaar

5354

290

Spinozastraat

5366

Alblasserdam

5165 5344

5334

Leerbroek

5155

Noordeloos

Lekkerkerk

5333

Tiendweg Noord

Slikkerveer

Station Lombardijen

(begin/eind-)halte voor de volgende lijnen:

36

29

5144

5154

Ammerstol

5353

Krimpen a/d Lek

Beverwaard

Ikazia Ziekenhuis Erasmus MC Daniël den Hoed

Pendrecht

21

A 24

92

5324

182 184 187 246 290 Busstation

(begin/eind-)halte voor de volgende lijnen:

Stormpolder 96

Nieuwe Maas

IJsselmonde

POORTUGAAL

HOOGVLIET

19

ParkShuttle

5314 MAASHAVEN

143 144 145

Centrum

rixha

62 79 Poortugaal

69

2 Charlois

n

es Beat

rieth (begin/eind-)halte voor de aven volgende lijnen:

50

Hoogvliet 71 72

165 170 173 177 400

5247

industrie, sportpark, begraafplaats

Schiedam

Joha

Prins

StationPr. Marg

C

(begin/eind-)halte voor5326 de volgende lijnen:

31 Hartelkanaal 35 36

186 187

bebouwing, binnenstad, toekomst. beb., bijz. gebouw

en

Zoetermeer Centrum West

(begin/eind-)halte voor de volgende lijnen:

4

doorgaande lijnen

1

mhaven

.B O O GERDWE G

G.J .V .D

21

37

45 169

43 57

20

31

30

221

D

RIJNHAVEN

aven

Maash

halte knooppunten ZUIDPLEIN

96

CapelleWest

Feyenoord 66 Feijenoord

WILHELMINAPLEIN

Rijnhaven

2

eha

45

s

77 ss Rotterdam

5 19

6

5 Sein

24 381 386

44

7

47 Noordereiland

Waterbus 7 Willemsplein

aa eM

Charlois

Ameide 5164

Bergambacht Loetbos

l

a/d IJssel

LEUVEHAVEN

Euromast

uw Nie

Charlois 70

Heijplaat

Lexmond

Lopikerplein

Gelkenes

Burg. Neetstraat

Hollandse IJs s e

Krimpen

EENDRACHTSPLEIN

Erasmus MC

COOLHAVEN

Middelwatering

3

2 16

380

444 Heenvliet

DIJKZIGT

Middelland

Delfshaven

72 Sluisjesdijk 68 RDM Campus Waalhaven

C

CAPELSEBRUG KRALINGSE ZOOM

5147

Tienhoven

5156

Ouderkerk a/d IJssel

Oostgaarde

DE TERP

C CAPELLE CENTRUM

SLOTLAAN

C

B

A

Havenziekenhuis

3 19 2 9 98 92 2

E 22

90

383 385

DELFSHAVEN

54 De Gorzen

halte knooppunten

Pernis

C

umhav

5163

Cabauw

Berkenwoude

5332

a/d IJssel

IJsselland Ziekenhuis

SCHENKEL

B

VOORSCHOTERLAAN

OOSTPLEIN

BLAAK

Jaarsveld Gemeentehuis/ Provinciale weg

Cabauw

5363 Albert Plesmanstraat

Schoonhoven

Capelle

Oosterflank PRINSENLAAN

A

C

B

A

GERDESIAWEG

E

5134

Lopik

Dorp

Vlisterstee

5372

5331

Blaak

BEURS

C

B

A

De Gorzen

Schiedam

Petrole

D

C

B

183

4 18 43

46

4 23 42 Marconiplein MARCONIPLEIN

VIJFSLUIZEN

A

5300

Vlist

63 64 v. Duvenvoordestr.

Uitweg 5143

Dorp

Mr. Kesperplein

Kralingen STADHUIS

Nieuwe Westen

145

28 382

5257

ziekenhuis, politiebureau, VVV-kantoor, camping

126

126 Vlaardingen Oost

57 Westerhoofd

en

17

Vierpolders

kerk, kasteel, molen, watertoren

5319

C

Oostwijk

Vlaardingen Centrum

3 km

Stolwijk

5342

Henri Dunantplein

Plas

5311

4 7 8 20 21 23 24 25 33 38 40 44 D

Rotterdam Centraal

40

126

Liesveldviaduct Centrum

Vettenoordse polder

Het Scheur

halte knooppunten

hav

3

6 9 15 Zwartewaal

Tram- of buslijn RET stadsvervoer

5286 zone met zonenummer

126

5329

1:65.000 56 Station Vlaardingen West

0

5337 Centraal Station

(begin/eind-)halte voor de volgende lijnen:

Rotterdam CS

E Blijdorp Blijdorp

A B

Kralingse

Rotterdam

CentrumNoord

BLIJDORP

8 Spangen

143

ven

aven

Nieuwenhoorn

as

Albl

5356

Oud Alblas

6

5169

Leerdam

Nieuweland

5176

Asperen

6176

........................................................ .................................................. .......................................... bos / park, groot watervlak, kanaal

ZALMPLAAT

C•ARTOSTUDIO2015©

SPIJKENISSE CENTRUM

11 Metro Centrum

5318

Spui

Oud-Beijerland

Simonshaven Zuidland Nieuw-Beijerland

5348

ud

e

Ma

17 183 184

Station Barendrecht

Molenvliet

Oranjewijk

Rijsoord 31

5328

Giessenburg

Giessen-Oudekerk

5385

Hendrik-Ido-Ambacht

Heerjansdam

as

Wijngaarden

Barendrecht

Heinenoord

Hekeling

Werkblad 1

182 25

Oudenhoorn

Stellendam

182

Buitenoord

Carnisselande

O

5336

ede

182

79 Delta Psych. Centrum

Ruwaard van Putten ziekenhuis

HEEMRAADLAAN

DE AKKERS

rd

Spijkenisse

o

Abbenbroek

5266

Hellevoetsluis 5276

No

7466

metrolijn RET met halte Tram- of buslijn HTM stadsvervoer veerpont

niëha

Eem

E

Westwijk

Vlaardingen West

Leiden Britan

meer

(begin/eind-)halte voor de volgende lijnen:

spoorlijn met station(snaam)

1e Petroleumh

4

Den Haag Centraal Station

halte in dienstregeling halte voor zonegrens halte op zonegrens

en

5414

5339

halte knooppuntenRozenburg

eindhalte

nshav

32 Overschie

Brielse

Overstaphalte voor aansluitende bussen

St. Laure

BLAAK

22 Duinzigt

5287

Rockanje

Tinte

Prins Alexander

Rotterdam Noord

38 Crooswijk

Abtsweg

Spangen

C

B

A

el

Schollevaar

141

bundel van meer dan drie lijnen (met halte en éénrichtingspijl)

2

Overschie

B

Schiedam Centr.

Schiedam Centrum

Oud Mathenesse

TROELSTRALAAN

140

36

5347

buurtbus

Busstation

Delft

Indische Buurt

36 126 226

SCHIEDAM CENTRUM

PARKWEG

Nieuwland

Vlaardinger Ambacht

36

38 51 53 54 A

36

Vlietland Ziekenhuis Schiedam Nieuwland

36

226

126 226

3e Petroleu

174

Oostvoorne

226

Vlaardingen

126 226 36

Station

Maassluis

35 174 Station Noord

40

32 Overschie

226

Viaduct

Maassluis

Rotterdam Alexander OOSTERFLANK

8 Kleiweg

De Lugt

Spaanse Polder

121 Hof van Spaland 24 Holy 36

Station West Maassluis-West

7e Petroleumhaven

IJss

Franse Kade

Nieuwerkerk a/d IJssel 30 Schollevaar

Capelle Schollevaar

St. Franciscus Gasthuis

42 Bedrijvenpark Noord-West

Kethel

5327 Holy

al

haven

ven

elha

na

5267 RandstadRail

E

40

5349

ka

Holy Noord 56

Maasland

126 226 Einthovendreef

nd

4

57 Holy-Noord

Commandeurskade

Stadsmolen

la

reguliere lijn (met halte uit dienstregeling,lijnnr. en éénrichtingspijl)

32

5277

se

Krimpenerwaard

Nieuwerkerk a/d IJssel

5321

GRASKRUID

MELANCHTHONWEG

5315

36

Stellingmolen

Ca 5357

Legenda

Kruiningen

Chemie

Hart

5e Petroleumhaven

aven

ssipih

Missi

Eindhalte

A

Ommoord

ALEXANDER

33 Rotterdam Airport

Spaland

21 51 53 121 Woudhoek

33

’t Woudt

A

Bergse Dorpsstraat 174

33

n

Lageweg

Ringvaarthal/NS

Zevenkamp

BINNENHOF

4 Molenlaan

MEIJERSPLEIN

Luchthaven Rotterdam

5377

Oostvoornse Meer

5310

Meijersplein 33

B

ROMEYNSHOF

Burg. F.H. van Kempensingel

25 Schiebroek Schiebroek Hofwijck

lla

DE TOCHTEN AMBACHTSLAND NIEUW VERLAAT HESSEPLAATS

Hillegersberg

174

40

Lopikerkapel Industriewe

5153

5362

NESSELANDE RODENRIJS

5325

De Zweth

Lickebaertshoeve

5137

Vianen

Café van Vliet

Polsbroekerdam

5162

Gouderak Essendreef

KVT

5449

Kwakelweg

o

5152

Busstation Lekbrug 65

Moordrecht

Nesselande

E

36

33

Verkadestraat

4e Petroleumhaven

Benschop

Haastrecht

el IJss he sc nd lla

5172

174

5320 Boterdorpseweg

Maasdijk

5367 haven

6e Petroleum

Overwaard

5142 5132

Dorp

5341

Bergschenhoek

Berkel en Rodenrijs

40

33

Beerkana

5460

173

Veld en Beemd

170 173

Oude Leede

5161

Lopikerwaard

5361 Stolwijksluis

Hoekeindsebrug

484

69 Technopolis

Molenwal

Hekendorp

173

Hoekeindseweg

174

173

Technopolis

Delft Zuid 64 60

62

Hoofdstraat

GroenteVeiling Westerlee

5448

n

St. Petrus

51 64 65 104 Stadscentrum 605 105 195 104 283 Binnenstad

5171

Gouda Goverwelle

Zevenhuizen 170

PIJNACKER ZUID

174

484

60 64 Tanthof 1

5118

Nieuwegein

IJsselstein

Oudewater

Gouda

Gouda

173

Bleiswijk

Noordpolder

E 484

174

37

Ruyven

Delfgauw 37

69

5122

5141

5151

5351

Groene Hart Ziekenhuis

173

484

484

5420 484

Korenmolenweg

Klapwijk

Pijnacker

484 Delfgauweseplein 484

Emerald 37

Achtmanstraat 174

5131

Montfoort

Driebruggen

Coenecoop

Goudse Poort

55

Delfgauw

55

TNO

Keizerrijk

Plassen 5470

Zuidplas

Sterrenlaan

Delftech

Tanthof Oost

62

Tanthof West Abtswoudsepark

Reeuwijk-Brug

Station Centrum

Zuidplas Centrum

Mammoet

484

61 IKEA Nassauplein

69

TU

60

Haven Voorhof 40 Jan Campertlaan 174

Hodenpijl

Gemeentehuis

5168

Reeuwijkse

Reeuwijk-Brug

Kerkweg West Waddinxveen

5450

383

382

al na Ka

Hoek van Holland Haven

8e Petroleumhaven

Europahave

Centrum

173 177

Veiling Bleiswijk

173

64 Camping

37

Wippolder

5426

64

Stefanna 62

V. d. Slootsingel

Lierhand

Moerkapelle

177 383

Zoetermeerselaan

382

55

64 Olof Palmestr.

60

TU-Aula

33

32

Voorhof 62

32

32

5387

37

Reinier de Graaf Gasthuis Buitenhof 62

5437

32 33 36

Werner von Siemensstraat

74

5330

Zuidpoort

Delft Station Delft Westerkwartier

62

33

32

Manege

Naaldwijk

Kruisbroek

De Hoekstee

173 177

Lansinghage 74

Lansinghage 74

5430

Transferium Westraven

e w ou

Zuidweg

Heenweg

Hoek van Holland Haven

LIJNNUMMERS ZIE LEGENDA

Hof van Delft

33

’t Woudt

5000

Achthoven

5191

5369

Waddinxveen

G

31

Heenweg

Schelpweg

Hoek van Holland Strand

Groot Genoeg

’t Woudt

Nieuwe Plantage 61 51

61

Hoefslagendreef

Den Hoorn

R.K. Kerk Hof van Delftstraat My Home is My Castle 32

5439 FloraHolland

30 31 32 33 34

v. Adrichemstraat

Woudselaan

37

30 FloraHolland

36

Busstation Pijletuinen Pijle Tuinen

Utrecht CS

116 117 128 145 180 195 245 285 295

5112

Waarder Reeuwijk-Dorp

Staringlaan

Waddinxveen Noord

Zilverstraat

170

WKC De Vlieger 71

27 Langerak

Laan van Rapijnen

Oosterheem

4 Zoetermeer Javalaan

Hoornerhage

PIJNACKER CENTRUM

Wateringseweg

Kuyperwijk 61

37

Westlands Museum

Nederhof 36

36 31

Opstal

5438

Station

Zoetermeer WKC Rokkeveen Rokkeveen Oost 71 72 72

Utrecht

Langerak

Damzigt 145

165

177

Zijdeweg

Paul Steenbergenlaan

R.K. Kerk

Kwintsheul

Nieuweweg

31

Naaldwijkseweg 31 35 Maasdijk

Palenstein

Van Galenstr.

Zoetermeer Oost

Driesprong

55

27

Boekbinderslaan

De Meern De Meern Zuid

Oosterheem

V. Aalstln.

Dorp

71 72 Delftsewallen

E

484

5111

Veldhuizen

Middelland

Gouwe

5428

30

Honselersdijk

34 35

35

Zoeterhage

52 Mandelabrug Station NS

484

Molenvliet

route ma/vrij spits

5121

173

Rokkeveen West

15

60

Waterviolier

GGZ Delfland

Molenvlietbrink

5160

Broekvelden

Linschoten

De Bras

Indische Buurt

5120

Waterrijk

Hofpoort

Willem Dreeslaan

Palenstein

3 Dorp

Driemanspolder

71 72

NOOTDORP

60 Nootdorp

484

Stadhuis

Driemanspolder

Viaduct Viaduct Afrikaweg Afrikaweg

Harmelen Eikenlaan

Israëllaan Molenvliet baan

3

LIJNNUMMERS ZIE LEGENDA

3

Craeyenburg

60

51

Wateringen

Papelaan 31

's-Gravenzande

Hoek van Holland

484

Nootdorp Centrum

Voorweg

Meerzicht

Meerzicht

Defensie ’t Haantje

Parijsplein

Suydervelt

165

381 382 383

Zijde

165

4

5441 Seghwaert

Zoetermeer Centrum-West 3 4

5431 50 52 380

Zorgcomplex IPSE De Bruggen

60

5416

Steenvoorde 30 37

30 Laan van Ypenburg

30

Strijpkade Laan van Wateringse Veld Plein

Rotonde Houtkade E

Nootdorp

5421

50

51

Schaapweg

Hoge Veld

21 25

Dr. Weitjenslaan

Poeldijk 36

3 4 E

Ypenburg

484 Weidevogellaan

30

Ypenburg

52 Rijswijk Station

37 Vrederust

50

30

PlaspoelRijswijk polder

50

18 De Schilp

Carry v. Bruggenhof

Vrederust 9

Vrederust

52

Patentlaan

Paterswoldestraat

4

Veiling

5429

35

Burg. Kampschoërstraat Vlotlaan

30

30

Station Ypenburg

52

Attractiepark Drievliet

Laan van ’s-Gravenmade

30

Guntersteinweg

37

Melis Stokelaan

Berestein

36 De Uithof

35

Diakonessenhuis

Rijswijk

50

Boskoop

Boskoop

380 381

Schweitzerlaan

Westdam

5150

Nieuwerbrug

380 381

165

Dijkmanschans

Leidsewallen

Staatsliedenkwartier

Schilderskwartier

Bodegraven

5471

Seghwaert

400

Westerpark 3 4

70

WKC Noordhove 70

De Leyens

De Leyens LangeLand Ziekenhuis

Buytenwegh

30 LEIDSCHENVEEN

Benthuizen

Noordhove 3

Meerpolder

Snowworld

Leidschenveen

380 381 382 383

51

Paul Captijnlaan

34

34

FOREPARK

Buytenwegh

Voorburg

Moerwijk

Morgenstond

2

Parnassia

De Tol

Westerhonk

Ter Heijde Duinstraat

Zwartenhoek

Emmaplein

51

50

Haga Ziekenhuis

36

35

Houtwijk

Haegheflor 421

31

Monster Westlandse Druif

31 35 36 37 Leyenburg 421 6

Leyenburg

31 421 Arnold Spoelplein

Kraayenstein

Zoetermeer

5411

45

26 28 Voorburg Station

Binckhorst

5140

5170

5451

5461

Laakkwartier

5130

Woerden

Gelderswoude

5442

400

165

Voorburg

45

380 381 382 383

5400

Dorp

Stompwijk

LeidschendamZuid

LEIDSCHENDAM VOORBURG

Den Haag HS

Schilderswijk

Zuiderpark

Stompwijk

45

De Rietvink

Leidschendam

Damlaan

45

Haagse Markt

Buitentuinen Loosduinen

Loosduinen 3

31

Raadhuiskwartier

46

46

H

Begraafplaats Ockenburgh

Dorestad

25

50

51

4

46

’t Lien

Leidsenhage

Essesteijn

HazerswoudeDorp

GGZ Rivierduinen

46

De Heuvel

Mariahoeve

VOORBURG ’T LOO

LAAN VAN NOI

Van Heurnstraat 46

50 51 Grote Markt

3

Vruchtenbuurt

Waldeck

Ockenburgh

24

5413

Bezuidenhout

Beatrixkwartier

Binnenhof

3 4

MCH Westeinde

5419 Bohemen 23 24 26

De Zijde

2 19

Leidschendam Leidsenhage

Station Mariahoeve

Carel Reinierszkade E 3 4

Laan van NOI

44

LIJNNUMMERS ZIE LEGENDA

Den Haag Centraal

Bomenbuurt

Bloemenbuurt

Kijkduin

Leidschendam Noord

MCH Antoniushove

Mariahoeve

44

43

43

Centrum

Haga Ziekenhuis

Duivenvoorde 6

Zuidwerflaan

18 Clingendael 444 Louwman Clingendael 86 Museum 5 38 90

Benoordenhout

Statenkwartier

Vogelwijk

d

5410

17

Statenkwartier

12 22

Duindorp

Zwijdrecht

5375

Papendrecht

5365

5175

6186

WERKBLAD WERKBLAD2d 2b 2c 2

HET IN DEOPENBAAR BUS VERVOERBEDRIJF

INGRID IN DE BUS Hieronder zie je Ingrid en die gaat met de bus reizen. Wat hoort bij welk plaatje? Knip de plaatjes van werkblad 2 uit en plak ze op in de goede volgorde.

Werkblad 2

WERKBLAD WERKBLAD2d 2b 2c 2

HET IN DEOPENBAAR BUS VERVOERBEDRIJF

IN DE BUS Plak hier de foto's op de goede volgorde.

1. De bus aanhouden.

2. Instappen en inchecken.

3. Gaan zitten.

4. Op het knopje druk-

5. Uitchecken met de

6. Uit de bus stappen.

ken om bij de volgende

OV-chipkaart.

Handleiding leerkracht Werkblad15 2

WERKBLAD WERKBLAD2d 2b 2c 2

HET IN DEOPENBAAR TRAM VERVOERBEDRIJF

INGRID IN DE TRAM Hieronder zie je Ingrid die gaat met de tram reizen. Wat hoort bij welk plaatje?

Knip de plaatjes van werkblad 2 uit en plak ze op in de goede volgorde.

Handleiding leerkracht Werkblad17 2

WERKBLAD WERKBLAD2d 2b 2c 2

HET IN DEOPENBAAR TRAM VERVOERBEDRIJF

IN DE TRAM Plak hier de foto's op de goede volgorde.

1. De tram aanhouden.

2. Instappen.

4. Gaan zitten.

5. Op het knopje drukken om bij de volgende

7. Uit de tram stappen.

3. Inchecken met de

6. Uitchecken met de OV-chipkaart.

Handleiding leerkracht Werkblad19 2

WERKBLAD WERKBLAD2d 2b 2c 2

HET IN DEOPENBAAR METRO VERVOERBEDRIJF

IN DE METRO Hieronder zie je mensen die met de metro gaan reizen. Wat hoort bij welk plaatje?

Knip de plaatjes van werkblad 2 uit en plak ze op in de goede volgorde.

Werkblad 2