Meetinstrumenten bij kwetsbaarheid, broosheid of frailty

Leeftijd Score man Score vrouw

60 – 69 jaar 55-56 54-56

70 – 79 jaar 52-56 52-55

80 – 89 jaar 51-54 49-52

(Klinisch) significant verschil 2,8-6,6 2,8-6,6

Zelfstandig met rollator ≥ 33 ≥ 33

Zelfstandig zonder loophulpmiddel ≥ 46 ≥ 46

Datum 1 Van zit naar stand 2 Zelfstandig staan 3 Zelfstandig zitten 4 Van stand naar zit 5 Transfers 6 Staan met gesloten ogen 7 Zelfstandig staan met voeten tegen elkaar 8 Reiken naar voren met een uitgestrekte arm 9 Oppakken van een voorwerp van de vloer vanuit stand 10 Draaien over li en re schouder om naar achteren te kijken in stand 11 Volledig om de as draaien (360°) in stand 12 Alternerend plaatsen van de voet op een krukje / opstapbankje in stand 13 Staan met één been voor 14 Staan op één been

Totaal

Dit meetinstrument en de instructies om het uit te voeren kan teruggevonden worden op www.meetinstrumentenzorg.nl.

De Wandelsnelheid [4] [5] [6] [7] Dit kan gemeten worden op een afstand van 4, 6 of 10 meter. Er wordt minimaal gemeten over een afstand van 4 meter en men neemt het gemiddelde van 3 metingen. Men moet zo snel mogelijk stappen maar het moet ook comfortabel zijn. Er is een inloopafstand en een uitloopafstand.

Een verzameling looptijden die gekoppeld zijn aan afhankelijkheid, ziekenhuisopname, revalidatiebehoeften, ontslag vanuit ziekenhuis of revalidatie instelling en de mate van het ambulant zijn.

Loopsnelheid van hoger dan 5 seconden om 4 meter te lopen (<0,8 m/s) suggereert een verhoogd risico op kwetsbaarheid en de noodzaak van verder klinisch onderzoek.

De handgreeptest De test [8] wordt afgenomen in zit, onderarm gesteund, elleboog in 90° flexie. Er wordt 3 seconden maximaal aangespannen en er wordt 3 keer per zijde (alternerend) gemeten. De hoogste score per zijde telt.

Hieronder de normale waarden:

Leeftijd Hand Man Vrouw

50-54 R 51,53 kg 29,85 kg

L 46,22 kg 25,99 kg

55-59 R 45,90 kg 25,99 kg

L 37,74 kg 21,45 kg

60-64 R 40,69 kg 24,99 kg

L 34,84 kg 20,73 kg 65-69 R 41,32 kg 22,50 kg

L 34,84 kg 18,60 kg

70-74 R 34,16 kg 22,50 kg

L 29,39 kg 18,82 kg Cut-off scores met de hydraulische dynamometer:

LAAG RISICO NORMAAL

Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw

Hiernaast de normale waarden.

De EWGSOP 2 geeft een lage score aan van 27 kg (man) en 16 kg (vrouw). [9]

De Foundation for the National Institutes of Health (FNIH) geeft een lage score aan van 26 kg (man) en 16 kg (vrouw) en een risico score van 32 kg (man) en 20 kg (vrouw). [10]

De MRC-schaal Voor het meten of graderen van de kracht van aparte spiergroepen maakt men meestal gebruik van deze MRC-schaal, die loopt van graad 0 tot graad 5, met de beweging tegen de zwaartekracht in als belangrijk criterium. [11]

0 = er is absoluut geen contractie

1 = de contractie is zichtbaar maar leidt tot niets

2 = een beweging kan men uitvoeren als de zwaartekracht opgeheven is, bijvoorbeeld men kan horizontaal met zijn arm bewegen

3 = men kan wel de zwaartekracht overwinnen

4 = men kan weerstand uitoefenen • soms gesplitst in 4 min als men een beetje weerstand kan uitoefenen • 4 plus als men veel weerstand kan uitoefenen, (4 plus = bijna normaal) • Vanaf 4 is het een beetje moeilijk omdat men nooit weet wat de normale kracht is bij iemand met die lichaamsbouw en leeftijd

5 = de kracht is normaal

Dit is ook terug te vinden op: www.meetinstrumentenzorg.nl

Besluit Naast deze bovengenoemde testen bestaan er ook nog vragenlijsten om kwetsbaarheid te meten. Voorbeelden hiervan zijn de Groningen Frailty Indicator, de Tilburg Frailty Indicator en andere.

Met resultaten uit één of meerdere van de hier beschreven testen kan de kinesitherapeut dan ook gemakkelijker bepalen hoe een behandelingsschema kan opgemaakt worden en hiermede de patiënt efficiënter kan helpen om zijn onafhankelijkheid, zijn zelfstandigheid te behouden.

Jan Tessier is voorzitter van de eerstelijnszone Oostkust, bestuurslid van de kinekring NoordWest-Vlaanderen en bestuurslid van de ABCIG Kinesitherapie in de Geriatrie. Meer informatie over de ABCIG vindt u terug via www.axxon.be/nl/bcig

Referenties [1] FRIED LP, TANGEN CM, WALSTON J, et al. Frailty in older adults: Evidence for a phenotype. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2001; 56: M146-M156)

[2] Broosheid bij ouderen of „frailty”: het geriatrisch kernsyndroom ontleed - M. Dejaeger, E. Gielen, M. Vandewoude, K. Milisen, M. Laurent, D. Vanderschueren, F. Claessen, J. Flamaing, S. Verschueren, S. Boonen – Tijdschrift voor Geneeskunde, 67, nr. 22, 2011 – doi: 10.2143/TVG.67.22.2001076

[3] Berg, K. el al (1983): “Measuring Balance in the Elderly: Preliminary development of an Instrument.” Physiotherapy Canada 41:304-310, 1989

[4] White Paper: “Walking Speed: the Sixth Vital Sign” Fritz, Stacy PT, PhD; Lusardi, Michelle PT, PhD - Journal of Geriatric Physical Therapy32(2):2-5, 2009.

[5] BCGuidelines.ca: Frailty in Older Adults – Early Identification and Management (2017)

[6] Braden H. Self-selected gait speed: A critical clinical outcome. Lower Extremity Review [Internet]. 2012 Nov [cited 2017 Apr 7]. Zie ook: http://lermagazine. com/article/self-selected-gait-speed-a-critical-clinical-outcome

[7] CGA Toolkit [Internet]. Gait Speed Test. Resources for the Comprehensive Geriatric Assessment based Proactive and Personalised Primary Care of the Elderly. Zie ook: http://www.cgakit.com/fr-1-gait-speed-test

[8] Study to totally standardize procedures – Roberts HC, et al, Fsharpened 2011.

[9] Sarcopenia: revised European consensus on definition and diagnosis. Writing Group for the European Working Group on Sarcopenia in Older People 2 (EWGSOP2), and the Extended Group for EWGSOP2.

[10] The FNIH Sarcopenia Project: Rationale, Study Description, Conference Recommendations, and Final Estimates - The Journals of Gerontology: Series A, Volume 69, Issue 5, May 2014, Pages 547–558, https://doi.org/10.1093/gerona/glu010

[11] Vanpee G, Hermans G, Segers J, Gosselink R. Assessment of limb muscle strength in critically ill patients: a systematic review. Crit Care Med. 2014 Mar;42(3):701-11.