08 Veilig werken met de Autolaadkraan

Veilig werken met de Autolaadkraan Fot

1 Voorwoord De overheid stelt eisen aan alles en iedereen. Dit is om te voorkomen dat er chaos en optreedt. Als men bedenkt hoeveel ongelukken in het verkeer zouden optreden als er geen verkeersregels waren en iedereen 'maar wat doet' is het meer dan duidelijk dat er regels, wetten en normen nodig zijn voor bijna alle hedendaagse dingen Collé Safety & Training Collé Safety & Training is de juiste keuze voor elke professional in de bouw, industrie en/of petrochemie. Of het nu gaat om producttrainingen, veiligheidstrainingen of herhalingstrainingen, met onze trainingen werken uw medewerkers veiliger en efficiënter.

Het werken met materieel is niet zonder risico’s! Een groot gedeelte van de ongevallen met materieel wordt veroorzaakt door een bedieningsfouten, onachtzaamheid of een gebrek aan kennis.

Start daarom vandaag nog met veilig werken en neem direct contact op met onze opleidingsspecialisten voor een trainingsadvies op maat: 046-4574108 of training@colle.eu Collé bestaat meer dan 120 jaar, wat een duidelijk voordeel oplevert in de hoeveelheid ervaring die het bedrijf heeft. Collé vindt het delen van deze kennis een absolute noodzaak om de arbeidsveiligheid van werknemers en de bijbehorende werkomgeving te kunnen waarborgen.

Daarom bieden wij u kwalitatief hoogwaardige product- & veiligheidstrainingen tegen gunstige tarieven!

Onze opleidingsspecialisten adviseren u graag via 046-4574108.

Bekijk het volledige trainingsaanbod op www.colle.eu

Namens Collé Safety & Training wensen we u plezier en succes met onze veiligheidstraining!!

Collé Safety & Training B.V. Nusterweg 100 - 102 NL 6136 KV Sittard Postbus 5123 NL 6130 PC Sittard Tel. +31 (0)46 - 45 74 108 Fax. +31 (0)46 - 45 21 120 training@colle.eu

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.2

Inhoudsopgave: 1 Voorwoord.............................................................................................................................................2 1.1

Inleiding ................................................................................................................................... 8

1.2

Hijskranen .............................................................................................................................. 9

1.3

Verschijningsvormen ............................................................................................................ 9

1.4

Vaste kranen ......................................................................................................................... 9

1.5

Railrijdende kranen............................................................................................................. 10

1.6

Mobiele kranen .................................................................................................................... 10

1.7

Snelopbouwkranen ............................................................................................................. 11

Mobiele kranen (beknopt overzicht) ......................................................................................... 12

2

2.1

Inleiding ................................................................................................................................ 12

2.2

Mobiele kraan op autobanden .......................................................................................... 13

2.3 Mobiele kraan op rupsbanden .................................................................................................... 13 Rijrichting rups ............................................................................................................................. 14 Arbo besluit .................................................................................................................................. 15

3

3.1

Doel en betekenis ............................................................................................................... 15

3.2

Verantwoordelijkheid werkgever ...................................................................................... 15

3.3

Verantwoordelijkheden van de werknemer .................................................................... 16

3.4

Arbeidsinspectie .................................................................................................................. 16

3.5

Informatiebladen ................................................................................................................. 16

4

Documenten .............................................................................................................................. 17

4.1

CE markering ......................................................................................................................... 17

4.2

Certificaat van vakbekwaamheid...................................................................................... 18

4.3

Kraan documenten ............................................................................................................. 18

4.4

Kraanboek ............................................................................................................................ 19

4.5

Lastvlucht Tabel .................................................................................................................. 19

4.6

Keuringsrapport................................................................................................................... 19

4.7

Persoonlijke documenten .................................................................................................. 19

4.8

Certificering .......................................................................................................................... 20

4.9

Keuringen ............................................................................................................................. 21

4.10

Keuring hijs en hefwerktuigen ........................................................................................... 22

Werkvoorbereiding ..................................................................................................................... 23

5

5.1 6

Persoonlijke beschermingsmiddelen ............................................................................... 23 Rijden op de openbare weg ...................................................................................................... 24

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.3

6.1

Hoogte .................................................................................................................................. 24

6.2

Lengte ................................................................................................................................... 24

6.3

Toegestane Maximum Last en Massa ............................................................................ 24

7

Controles ................................................................................................................................... 25 Techniek en onderhoud ............................................................................................................. 26

8

8.1

Hydrauliek ............................................................................................................................ 26

8.2

PTO ....................................................................................................................................... 27

8.3

Pomp .................................................................................................................................... 27

8.4

Cilinders ............................................................................................................................... 28

8.5

Soorten cilinders ................................................................................................................. 28

8.6

Leidingen.............................................................................................................................. 29

8.7

Overdrukventiel en terugslagklep ..................................................................................... 31

8.8

Telescoopgiek ..................................................................................................................... 31

8.9

Stempelinrichting ................................................................................................................ 32

8.10

Hulpgiek ................................................................................................................................. 33

Dagelijks onderhoud. ................................................................................................................. 33

9

10

Dieselmotor ........................................................................................................................... 35

10.1

Werking motor ...................................................................................................................... 35

10.2

Elektromotor ........................................................................................................................ 35

10.3

Elektrisch systeem .............................................................................................................. 36

10.4

De accu ................................................................................................................................ 36

10.5

Startmotor ............................................................................................................................ 37

10.6

Remmen ............................................................................................................................... 37

10.7

Koppeling ............................................................................................................................. 38

10.8

Versnellingsbak ................................................................................................................... 38

10.9

Cardan .................................................................................................................................. 38

10.10

Differentieel ...................................................................................................................... 38

10.11

Naafreductie .................................................................................................................... 38

10.12

Banden en velgen ........................................................................................................... 39

11

Storingen onderhoud en beveiligingen ................................................................................ 40

11.1

Het herkennen van storingen ............................................................................................ 40

11.2

Hydraulische storingen ...................................................................................................... 40

11.3

Mechanische storingen ...................................................................................................... 40

11.4

Elektrische storingen .......................................................................................................... 40

11.5

Beveiligingssystemen......................................................................................................... 41

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.4

12

Kraanonderdelen .................................................................................................................... 42

12.1

Hoofdonderdelen kraan ..................................................................................................... 42

12.2

Vierpuntsophanging ........................................................................................................... 43

12.3

Driepuntsophanging ........................................................................................................... 43

12.4

Tandheugelzwenkinrichting ............................................................................................... 44

12.5

Draaikranszwenkinrichting ................................................................................................ 45

12.6

Mechanische handdeel ...................................................................................................... 46

12.7

Kraan met Lier ..................................................................................................................... 46

12.8

Mogelijkheden om de kraan te bedienen. ....................................................................... 47

13

Opstellen en werkzaamheden .............................................................................................. 48

13.1

Omgevingsfactoren ............................................................................................................ 48

13.2

Opstellen van de kraan ...................................................................................................... 48

13.3

Proefdraai maken ............................................................................................................... 48

13.4

Het meten van de vlucht t.o.v. de te verplaatsen last ................................................... 48

13.5

Risico’s en maatregelen .................................................................................................... 49

13.6

Belastingsbeveiligingen ..................................................................................................... 49

13.7

Weersomstandigheden ...................................................................................................... 49

13.8

Weer ..................................................................................................................................... 49

13.9

Wind ...................................................................................................................................... 49

13.10

Vorst.................................................................................................................................. 50

13.11

mist.................................................................................................................................... 50

13.12

Onweer ............................................................................................................................. 50

14

Werken met de kraan ............................................................................................................. 52

14.1

Lastmoment =Vlucht x gewicht ......................................................................................... 52

14.2

Kraankengetal ..................................................................................................................... 52

14.3

Vlucht .................................................................................................................................... 54

14.4

Vrije Vlucht ........................................................................................................................... 54

14.5

Hijshoogte ............................................................................................................................ 54

14.6

Stabiliteitsfactor ................................................................................................................... 54

14.7

Stabiliteit ............................................................................................................................... 54

14.8

Draagkracht van de bodem ............................................................................................... 56

15

Omgevingsfactoren ................................................................................................................ 58

15.1

Bovengrondse leidingen .................................................................................................... 58

15.1

Bovengrondse leidingen: ................................................................................................... 58

15.2

Ondergrondse leidingen .................................................................................................... 60

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.5

Talud ..................................................................................................................................... 60

15.3 16

Lastmomentbegrenzer ........................................................................................................... 60

16.1

Noodstop .............................................................................................................................. 60

17

Hijsgereedschappen .............................................................................................................. 62

17.1

Hijsgereedschap en last ......................................................................................................... 62

17.2

Ketting en kettingwerk ........................................................................................................ 63

17.3

Kettingwerk .......................................................................................................................... 63

17.4

Merktekens ......................................................................................................................... 63

17.5

Certificaten .......................................................................................................................... 64

17.6

Soorten kettingwerk ............................................................................................................ 65

17.7

Gebruiksfactor kettingwerk ................................................................................................ 66

17.8

Afkeurmaatstaven kettingwerk.......................................................................................... 66

17.9

Onderhoud ........................................................................................................................... 66 Buigradius kettingwerk, hijsbanden & staalkabels .................................................... 66

17.10 18

Capaciteit ................................................................................................................................ 68

18.1

Haken ................................................................................................................................... 69

18.2

Staalkabels en staalstropen .......................................................................................... 70

18.3

Gebruiksfactor staaldraad ............................................................................................. 71

18.4

Afkeurmaatstaven staaldraad ........................................................................................... 71

18.5

De hijskabel ......................................................................................................................... 71

18.6

Staalkabelstroppen ............................................................................................................ 72

18.7

Hijsbanden ....................................................................................................................... 73

18.8

Werklast ............................................................................................................................... 74

18.9

Gebruiksfactor hijsbanden ................................................................................................. 74

18.10

Aandachtspunten bij het gebruik van hijsbanden ...................................................... 74

18.11

Afkeur maatstaven van hijsbanden ............................................................................. 75

19

Speciale hijsgereedschappen ............................................................................................... 75

19.1

Afkeurnormen speciaal gereedschap .............................................................................. 76

19.2

Massa van de last ............................................................................................................... 76

19.3

Voorbereiding van de werkzaamheden ........................................................................... 79

19.4

Controleren van de opstelling .......................................................................................... 79

19.5

Communicatie ..................................................................................................................... 80

19.6

Verplaatsen van de last ................................................................................................. 82

19.7

Algemene veiligheidsvoorschriften ................................................................................. 86

Bijlage 1 Collé Safety & Training

Lijst met afkortingen ............................................................................................... 88 Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.6

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.7

1.1

Inleiding

Welkom bij Collé Safety & Training.

Onze opleidingen voldoen aan de wettelijke richtlijnen van de Veiligheid & Gezondheid Wet en worden voortdurend aangepast aan de wettelijke voorschriften en technologische ontwikkelingen.

Met deze Autolaadkraan opleiding wordt op een praktijkgerichte wijze de noodzakelijke theoretische kennis overgedragen. Tijdens deze opleiding worden alle benodigde aspecten behandeld, die een bediener moet weten en kunnen om op verantwoorde wijze zijn/haar taken te kunnen uitoefenen.

Dit lesboek bestaat uit de belangrijkste theoretische begrippen, opgesteld in begrijpelijke taal.

Daarnaast bevat het boek een aantal oefeningen en berekeningen om de cursist optimaal voor te bereiden op het examen.

Op de laatste dag van de opleiding wordt een onafhankelijk theorie- en praktijkexamen afgenomen.

Beide examens dienen met een voldoende te worden afgesloten.

Wie daarvoor slaagt, ontvangt het TCVT W4-04 hijsbewijs.

Namens Collé Safety & Training wens ik u veel succes!

Frits Collé Directeur

Begrippen Werklast Gebruiksfactor Breuklast Stabiliteit Stempelbasis Kantellijn en hoek Stabiliteitsmoment Kantelmoment Hijsgereedschap Hijsmiddelen Bedrijfslast Hijslast Vlucht Vrije vlucht Bodemdruk

Maximaal toelaatbare last van de machine De wijze waarop je de last aanslaat De veiligheidsfactor of het moment waarop een hijsgereedschap breekt Dat de kraan zelfstandig kan blijven staan Maximaal uitgeschoven stempels van hart stempelpoot tot hart stempelpoot Voorover, achterover en zijwaarts Kracht x arm x 75% Moment dat een machine kantelt Voor het opnemen van de last en ander hijsgereedschap Alles wat in kraanboek staat (machine, lierkabel, voorzetstukken, hijsblok etc.)

Last incl. hijsgereedschappen Bedrijfslast incl. hijsmiddelen Hart draaikrans hart hijshaak (zwaartepunt v.d. last) De ruimte die nodig is om met de machine te draaien

Toelaatbare bodemdruk Bodemtype 1.

Organische bodems: Turf, rottingsslik en veengrond 2.

Onverdichte bestorting: Puin 3.

Niet compacte bodems: Zand, grind, stenen en mengsels daarvan 4.

Vette bodem: a) Kleiachtige silt, vermengd met teelaarde b) Silt, bestaande uit verwerings- en sedimentatieleem (slib) c) Vette klei, bestaande uit klei en opvullingen stevig halfvast vast d) Bodem bestaand uit korrelmengsels van soorten klei tot zand, grind en steen stevig halfvast vast 5.

Rots in gelijkmatig vaste toestand: 6.

Gemeentelijke beklinkerde wegen Bouwrijp gemaakte reeppak / puinbaan

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

kg / cm² 0 0 t/m 1 2 1,2 1,3 0,9 1,4 2 1,5 2,2 3,3 20 20

Blz.8

1.2

Hijskranen

Definitie: Een hijskraan is een hijswerktuig, ingericht en bestemd voor het verplaatsen van vrijhangende lasten (NEN 2026).

Door de eeuwen heen heeft de mens gezocht naar mogelijkheden om zware lichamelijke arbeid te verlichten. De oude Egyptenaren bijvoorbeeld, verplaatsten al zware voorwerpen door gebruik te maken van rollende boomstammen. Deze vorm van transport betekende al een aanzienlijke verlichting van lichamelijke arbeid. De uitvinding van het wiel betekende in deze ontwikkeling een grote verbetering en bood de mogelijkheid de transportafstand te vergroten. Deze ontwikkeling heeft zich tot op heden voortgezet en heeft geleid tot de moderne transportmiddelen en -technieken waar vrijwel geen lichamelijke arbeid meer aan te pas komt.

Reeds in de Middeleeuwen werden zeer eenvoudige hijskranen gebruikt waarbij het ronddraaien van de lieren door mensen of door paarden werd verzorgd. Deze hijskranen werden meestal gebruikt voor het laden en lossen van schepen.

Aan het eind van de achttiende en het begin van de negentiende eeuw deed de stoommachine zijn intrede, De arbeid die tot dan toe werd verricht door mensen en dieren werd vanaf dat moment geleidelijk overgenomen door stoommachines.

Rond de eeuwwisseling deed de elektrisch aangedreven hijskraan zijn intrede. Aanvankelijk werd de aandrijving verzorgd door een eenvoudige gelijkstroommotor. Daarna werd de draaistroommotor met voorschakel weerstanden ontwikkeld. Tegenwoordig zijn hijskranen voorzien van ingewikkelde elektronische stuursystemen.

De ontwikkeling van de verbrandingsmotor (benzine - en dieselmotor) hield ongeveer gelijke tred met de ontwikkeling van de elektromotor. Op de moderne hijskranen tref je over het algemeen dieselmotoren aan. Hierop zijn verscheidene aandrijfsystemen ontwikkeld zoals de mechanische aandrijving en de hedendaagse hydraulische aandrijving.

1.3

Verschijningsvormen

Hijskranen treffen we aan in een zeer grote verscheidenheid van uitvoeringen. We onderscheiden de volgende hoofdvormen: • • • •

1.4

vaste kranen railrijdende kranen mobiele kranen snelopbouwkranen (semi-mobiele kranen).

Vaste kranen

Vaste kranen zijn onder andere de spildraaikranen die we op haventerreinen en op schepen aantreffen en de overslagkranen op draaikrans, zoals bijvoorbeeld de grijperkraan voor zand- en grind overslag.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.9

Ook wandkranen in fabriekshallen en stationair opgestelde torenkranen op de bouwplaats zijn vaste kranen.

Ook de min of meer verouderde montagemast (Derrick) is een vaste kraan. Zo’n montagemast wordt sporadisch nog wel bij het opbouwen van staalconstructies en chemische installaties (zoals olieraffinaderijen) gebruikt, Voor dit soort werkzaamheden wordt tegenwoordig echter steeds vaker een mobiele kraan ingezet.

1.5

Railrijdende kranen

Railrijdende kranen zijn onder andere torenkranen, werfkranen, overslagkranen, havenkranen, portaalkranen, bovenloopkranen en containerkranen.

1.6

Mobiele kranen

Alle kranen die verrijdbaar zijn zonder aan een vaste baan gebonden te zijn, worden mobiele kranen genoemd.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.10

Mobiele kranen worden onderverdeeld in de volgende hoofdgroepen: • • • • • •

mobiele kraan op autobanden (mobiele kraan). mobiele kraan op ruwterreinbanden (ruwterreinkraan). mobiele kraan op wegterreinbanden (wegterreinkraan). mobiele kraan op truckchassis (autokraan). mobiele kraan op rupsbanden (rupskraan).

Mobiele kraan op vrachtauto ( autolaadkraan).

Tot de groep mobiele kranen op autobanden worden ook werf- of werkplaatskranen gerekend. Deze kranen vertonen veel overeenkomst met de algemene mobiele kraan op autobanden maar hebben geen draaikrans. Ze zullen in dit boek niet worden behandeld.

Ook speciale mobiele kranen, zoals bijvoorbeeld de mobiele containerkraan, de autolaadkraan, de spoor kraan, de verreiker, de hoogwerker, de metselkraan en de grondverzetmachines met hijsfunctie komen in dit boek niet aan bod.

1.7

Snelopbouwkranen

Onder snelopbouwkranen verstaat men kranen die zijn uitgevoerd als sneloprichtbare torenkranen, ook wel semi-mobiele kranen genoemd. Deze kranen kunnen uitgevoerd zijn met een luchtbandonderstel, rupsonderstel of op truckonderstel.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.11

Snelopbouwkranen op luchtbanden of met rupsonderstel hebben door hun lage rijsnelheid slechts een beperkte actieradius. Bij transport over de openbare weg worden ze meestal op een dieplader vervoerd.

Een snelopbouwkraan op luchtbanden mag voor transport over de weg door een autotruck worden gesleept. De kraan moet dan wel over een deugdelijke reminrichting beschikken en voldoen aan de bepalingen van het wegenverkeersreglement. In het buitenland is deze wettelijke regeling ook van kracht. De snelopbouwkraan op autochassis mag op de openbare weg rijden, als hij goedgekeurd is door de Rijksdienst voor het wegverkeer. Na goedkeuring krijgt de truck een kenteken en nummerplaat.

2

Mobiele kranen (beknopt overzicht)

2.1

Inleiding

In het vorige hoofdstuk hebben we de verschillende typen hijskranen kort beschreven. De mobiele kraan is er een van. In dit boek gaan we de mobiele kraan beschrijven. Er zijn veel typen mobiele kranen. Het zou te ver voeren al deze typen hier te bespreken. We zullen ons daarom beperken tot de meest voorkomende mobiele kranen.

Dit zijn: • de mobiele kraan op autobanden (mobiele kraan).

• de mobiele kraan op ruwterreinbanden (ruwterreinkraan).

• de mobiele kraan op wegterreinbanden (wegterreinkraan).

• de mobiele kraan op truckchassis (autokraan).

• de mobiele kraan op rupsbanden (rupskraan).

Van deze typen zullen we in dit hoofdstuk een korte beschrijving geven. Ook zullen we aangeven voor welke hijswerkzaamheden ze kunnen worden ingezet.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.12

Definitie : Een mobiele kraan is een verrijdbare hijskraan, die niet aan een vaste baan gebonden is. (NEN 2026).

2.2

Mobiele kraan op autobanden

De mobiele kraan op autobanden is de meest oorspronkelijke vorm van de mobiele kraan; alle andere uitvoeringen zijn van dit type afgeleid. Deze kraan wordt vanwege zijn snelle verplaatsbaarheid, zijn korte lengte en zijn vrij grote wendbaarheid nog steeds gebruikt. Hij wordt echter meer en meer verdrongen door de ruwterreinkraan en door de wegterreinkraan. Toch komen we dit type kranen nog veel tegen op scheepswerven, haventerreinen en bouwwerven.

2.3 Mobiele kraan op rupsbanden

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.13

Rijrichting rups Met een rupskraan kunnen slechts lage rijsnelheden worden gehaald. Met de rupskraan moet je zoveel mogelijk vooruit vooruitrijden met de sprockets aan de achterzijde. De sprockets trekken dan het gedeelte van de rups dat de grond raakt strak. Hiermee bereik je dat alle speling naar de bovenzijde wordt verplaatst waar de rups probleemloos kan doorhangen. Bij het achteruitrijden zal de rups gaan klapperen omdat alle speling naar onderen wordt verplaatst. De stabiliteit van de rupsen kunnen door middel van het naar buiten verplaatsen van de rupsen vergroten.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.14

3

Arbo besluit

3.1

Doel en betekenis

Sinds 1874 bestaan er wettelijke voorschriften met betrekking tot werkomstandigheden.

Het “Kinderwetje van Van Houten” werd in dat jaar aangenomen met als doel de kinderen onder de 12 jaar van werken uit te sluiten.

In 1980 werd de Arbeidsomstandighedenwet aangenomen.

Deze wet wordt uitgelegd in het Arbeidsomstandighedenbesluit .

Het meest recente besluit dateert van 1997.

Hierin staan de regels en voorschriften, betrekking hebbende op: onze werkplek.

Veiligheid

Gezondheid

Welzijn

Milieu

Het doel is dus: Vastleggen in een Arbobesluit wat er in een bedrijf moet gebeuren op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn.

3.2

Verantwoordelijkheid werkgever

Verantwoording De werkgever is verplicht U op een veilige, gezonde en zo prettig mogelijke manier te laten werken.

Deze verplichtingen zijn: Voorlichting en instructie in praktijk en theorie voor iedere functie.

Het volgen van cursussen in praktijk en theorie voor iedere functie.

Het verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen, die bij de functie horen.

Ieder jaar dient de werkgever de gevaren op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn vast te leggen.

Dit kan ook worden uitbesteed aan de Arbodienst, deze heeft hiervoor veiligheidsdeskundigen en artsen in dienst, die voor de werkgever de bedrijfsrisico’s kunnen vastleggen.

Het voeren van een ziekteverzuimbeleid.

Hierin wordt aangegeven hoe een zieke vanuit het bedrijf wordt begeleid.

De werkgever wordt begeleid door de Arbodienst.

Ergonomie (leer van de aanpassing van de arbeid aan de mens).

Dit richt zich erop om lichamelijke klachten te voorkomen door de werkplek aan te passen aan de werknemer.

(Geluidsoverlast, belasting rug, bedieningsgemak, uitlaatgassen enz.).

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.15

3.3

Verantwoordelijkheden van de werknemer

De machinist is ten alle tijden verantwoordelijk als hij draait met de kraan en er worden dingen gedaan die niet mogen.

Hij dient te zorgen voor veiligheid, gezondheid en welzijn met de werkgever te samen.

Hij dient in de functie die hij bekleed te zorgen voor het dragen van zijn persoonlijke beschermingsmiddelen.

Hij dient de machines, apparatuur en gereedschap op een juiste wijze te gebruiken.

Indien een werknemer een gevaar ontdekt, dan dient hij dit te melden bij de werkgever om ongelukken te voorkomen.

Zodat de werkgever die maatregelen kan nemen om ongelukken te voorkomen.

Veilig werken betekend ten alle tijden het nemen van aanvaardbare risico`s.

3.4

Arbeidsinspectie

De Arbeidsinspectie is aangewezen als toezichthouder op de uitvoering en naleving van het Arbobesluit.

Voor veiligheidsmaatregelen kan men bij de Arbeidsinspectie terecht.

Zij geven desgewenst raad aan de ondernemingsraad.

Bij overtredingen is men verplicht inlichtingen te verstrekken aan de Arbodienst.

Zij kunnen vaststellen of de werkgever of werknemer in overtreding is geweest.

Zij kunnen de schuldige hiervoor aansprakelijk stellen.

Indien de werkgever bepaalde maatregelen treft die niet redelijk worden gevonden kan men zich wenden tot de Arbeidsinspectie.

3.5

Informatiebladen

De Arbeidsinspectie geeft informatiebladen uit die een samenvatting geven van de Arbo regels in Nederland.

Voor ons gelden in het bijzonder 2 AI bladen en wel: AI-14 over Bedrijfsruimten- inrichting, transport en opslag AI-17. over Hijs en hefmiddelen.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.16

4

Documenten

Voor het hijsen is een deskundigheidsbewijs nodig voor autolaadkranen. U dient dus in het bezit te zijn van: • • • • •

4.1

Geldig deskundigheidsbewijs voor autolaadkraan het TCVT- certificaat Een Geneeskundige verklaring Voor het verrijden van de autolaadkraan is ook een Rijbewijs C nodig.

Deze documenten zijn nodig indien de volgende voorwaarden zich voordoen: De autolaadkraan wordt gebruikt voor andere doeleinden dan laden en lossen eigen voertuig.

Dit zijn dan hijswerkzaamheden.

CE markering

In Nederland gelden vanaf 1-1-1995 dezelfde regels voor veiligheid, gezondheid en welzijn op het werk.

Deze richtlijnen betreffen de werkplaats, machines en gebruiksregels.

Het CE merk bevestigt, dat alle machines aan dezelfde Europese richtlijnen voldoen.

(CE= Conformité Européenne). Ook wel machinerichtlijn genoemd.

Op dit CE merk staat de naam van de fabrikant, het type en het serienummer van de kraan en het bouwjaar.

De CE-markering garandeert dat de veiligheid en gezondheid van de gebruikers niet negatief wordt beïnvloed door het gebruik van dit product, mits op de juiste wijze gebruikt volgens de gebruiksaanwijzing.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.17

4.2

Certificaat van vakbekwaamheid

Het certificaat is tenminste 5 jaar geldig.

Hercertificatie kan worden verzorgd door een certificatie instelling en hierbij wordt voldaan aan de eisen uit het certificatieschema.

Om voor her certificatie in aanmerking te komen moet de eigenaar van het Certificaat in die 5 jaar minstens 2 jaar hebben gewerkt met de autolaadkraan. Van deze 2 jaar moet tenminste een ½ jaar vallen in de laatste 3 jaar van de periode van 5 jaar.

Deze ervaring kan worden aangetoond door aantekeningen in het TCVT praktijkregister.

Deze praktijkervaring moet iedere 3 maanden worden getoetst door de werkgever en door deze worden afgetekend.

4.3

Kraan documenten

Bij de autolaadkraan en hijsgereedschap moeten de volgende documenten aanwezig zijn: • Kentekenbewijs • APK (indien ouder dan 1 jaar) • Verzekering papieren (groene kaart) • EHBO trommel • Brandblusser • Kraanboek • Gewaarmerkte hijstabel • Gewaarmerkt keuringrapport • Instructieboek in de Nederlandse taal • CE verklaring • Certificaten van hijsgereedschap.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.18

4.4

Kraanboek

Het kraanboek is een logboek van de kraan waar we de gegevens van de kraan kunnen vinden zoals: • Identificatie en nummer van de kraan.

• De gegevens van de auto waarop de kraan is gebout.

• Wanneer de kraan ingebruik is genomen en door wie hij ingebruik is gesteld.

• De periodieke inspecties en keuringen (2-2-2).

• De inspecties van de lierkabel.

4.5

Lastvlucht Tabel

We hebben het lastvlucht tabel nodig om te weten welk gewicht we op een bepaalde vlucht kunnen hijsen.

Dit kunnen wij alleen aflezen op een hijstabel of een hijsgrafiek.

Op een tabel kun je alleen zien welk gewicht je kunt hijsen op de vlucht maar op een grafiek kan er ook gekeken worden of de hoogte voldoende is, en of de last voldoende vrij ruimte heeft onder de giek.

Deze tabel moet door de fabrikant worden getest en als hij zijn stabiliteits-factor haalt kan de tabel worden afgetekend.

Daarom moeten wij ook altijd controleren of er ook een gewaarmerkte tabel aanwezig is.

4.6

Keuringsrapport

Als de kraan gekeurd wordt moet dit gedaan worden aan de hand van een keuringsrapport.

Dit rapport moet ook zijn voorzien van een naam, stempel en een handtekening.

4.7 • • • • •

Persoonlijke documenten Rijbewijs C Certificaat machinist autolaadkraan met hijsfunctie Gezondheidsverklaring.

Werkgeversverklaring Chauffeurs diploma.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.19

4.8

Certificering

Samengevat kunnen de volgende schema`s worden gevolgd.

A = Instructie op basis van de gebruiksaanwijzing, training op de machine en/of een gerichte opleiding.

B = Certificaat vakbekwaamheid (deskundigheidsbewijs) vereist.

A =

Autolaadkraan

Laden en lossen

B

Hijsen

eigen lading Lastmoment

Lastmoment > 10 TM

< 10 TM

A A A

A

Bouwplaats

Geen bouwplaats

B

A

Definitie bouwplaats volgens Arbeidsomstandighedenwet volgens artikel 1.1.2a en 2.23a

Artikel 1.1.2a 1.In dit besluit en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder wet: Arbeidsomstandighedenwet .

2.In dit besluit en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder: a. bouwplaats: elke tijdelijke of mobiele arbeidsplaats waar civieltechnische werken of bouwwerken tot stand worden gebracht, waarvan een niet-uitputtende lijst is opgenomen in bijlage I bij de richtlijn, bedoeld in artikel 2.23, onder a; Artikel 2.23a In deze afdeling wordt verstaan onder: a. richtlijn: Richtlijn nr. 92/57/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 24 juni 1992 betreffende de minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor tijdelijke en mobiele bouwplaatsen (PbEG L 245); b. ontwerpfase: de studie-, ontwerp- en uitwerkingsfase van het ontwerp van een bouwwerk; c. uitvoeringsfase: de fase waarin het bouwwerk materieel tot stand wordt gebracht.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.20

4.9

Keuringen

Periodieke keuring autolaadkraan ingezet voor hijswerk, Identificatiecode TCVT W3-06/11-2002, indien het betreft een mobiele kraan die ook ingezet kan worden voor het vervoer van goederen van en naar de laad- of losplaats Door de overheid zijn de volgende bedrijven als certificatie-instelling voor mobiele kranen aangewezen: TÜV Nederland QA BV. te Best Aboma-Keboma BV. te Ede AIB Vinqotte Nederland BV. te Breda HHC/.DRS Inspecties BV. te Noord-Scharwoude Liftinstituut te Amsterdam SGS Techische Inspeties BV. te Spijkenisse De zes genoemde instanties maken gebruik van het certificatieschema zoals door TCVT (in opdracht van ministerie van SZW) is opgesteld TCVT/W3-06/11-2002 Periodieke Keuring Autolaadkraan, ingezet voor hijswerk

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.21

4.10

Keuring hijs en hefwerktuigen

Hijs- en hefwerktuig

Heffen

Hijsen

Hijsen/heffen

Hijs- en

van personen vanaf

hefgereedschap

01-01-97 Typekeur

< 2 ton

> 2 ton

capaciteit

A

capaciteit Kraanboek

< 10 TM

> 10 TM

Laden en lossen

Hijsen

eigen lading

A

A

A

B

A

C

= Keuring door een deskundige, afhankelijk van het gebruik doch minimaal één maal per jaar

A B C

= Keuring volgens de 2-2-2- regeling: Bij aflevering volgens de CE conformiteit verklaring 1e jaar na ingebruikname: door een deskundige 2e jaar na ingebruikname: door een aangewezen instantie.

3e jaar na ingebruikname: door een deskundige 4e jaar na ingebruikname: door een aangewezen instantie.

ENZ. Afhankelijk van het gebruik doch minimaal één maal per jaar door een deskundige instantie

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.22

5

Werkvoorbereiding

Voorbereiding Voordat U begint met werkzaamheden is het van belang dat U veilig werkt.

Daarom is het noodzakelijk een goede voorbereiding te treffen.

Daarom zijn de navolgende factoren van belang: • Personeel; • Waar de kraan wordt opgesteld; • Bodemfactoren; • Omstandigheden van het weer; • Capaciteit van de kraan; • Hoe de kraan moet worden afgestempeld; • Omgevingsfactoren; • Waar moet de last worden neergezet; • De lengte van de giek; • Welk hijsgereedschap is er nodig; • Vorm van de last; • Gewicht van de last; • Vlucht bij opname en afzetten last.

Wanneer al deze factoren in een werkplan zijn vastgelegd dan noemt men dit een hijsplan.

U wordt hierover door uw planner ingelicht.

5.1

Persoonlijke beschermingsmiddelen

PBM’s Om ongevallen te voorkomen tijdens de werkzaamheden dient U niet alleen veilig te werken maar ook de veiligheidsregels toe te passen en persoonlijke beschermingsmiddelen te dragen.

Het kiezen hiervan hangt van de werkzaamheden af.

Voorbeelden hiervan zijn: • • • • • • •

Helm Handschoenen De juiste schoenen (veiligheidsschoenen) TCVT verplicht: type S3 hoge werkschoen Werkkleding juist sluitend Veiligheidsbril Gehoorbescherming vanaf 85 db verplicht te dragen Mond/neusbescherming tegen stof

De werkgever is verplicht, afhangende van de werkzaamheden U de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen te verstrekken.

U bent verplicht deze volgens de Arbo-wet te dragen.

In de cabine dienen voor TCVT een verbanddoos en brandblusser aanwezig te zijn voor eventuele calamiteiten.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.23

6

Rijden op de openbare weg

Voor het rijden op de openbare weg gelden de verkeersregels zoals vast gelegd in de wegen verkeerswet.

Met een vrachtauto met autolaadkraan gelden de zelfde regels als voor andere vrachtauto`s.

Het is echter wel zo dat we moeten opletten dat we de maximale gewichten en afmetingen niet overschrijden.

Ook is er een maximale asdruk van 12 ton per as van toepassing.

Door het gewicht van de autolaadkraan is het gewicht dat vervoerd mag worden een stuk minder.

Ook moeten we ons goed aan de lengte, breedte en hoogte houden.

Als dit door de aart van de lading niet mogelijk is dan dient een ontheffing te worden aangevraagd.\ Deze ontheffing kan worden aangevraagd bij de RDW. Overheidsinstanties die zich bezig houden met de regelgeving zijn: • KLPD (Koninklijke Landelijke Politie Diensten); • IVW (Inspectie Verkeer en Waterstaat).

6.1

Hoogte

Vrachtwagen

6.2

4 meter.

Lengte

Vrachtwagen [zonder lading] Vrachtwagen met Aanhanger

12 meter.

18,75 meter.

Autotransporter Trekker met Oplegger

20,75 meter.

16,50 meter.

Uitschuifb.Trekker met Oplegger Zelfrijdend werktuig [bv kraan]

22 meter.

20 meter.

2 assige autobus Autobus met Aanhangwagen 3assige Autobus [interliner] Gelede autobus [harmonicabus] LZV (lange zware voertuigen) Breedte Vrachtwagen [zonder lading] Geconditioneerd vervoer Onverharde Wegen

13,50 meter.

18,75 meter.

15 meter.

18,75 meter.

25,25 meter.

6.3

2,55 meter.

2,60 meter.

2,20 meter.

Toegestane Maximum Last en Massa

Vrachtwagen Bedrijfsauto en Aanhangwagen LZV Wieldruk max.

Asdruk max.

Niet aangedreven as max.

Onverharde weg Wieldruk max.

Collé Safety & Training

50.000kg 60.000kg 5.750kg 11.500kg 10.000kg 2.400kg

Revisiedatum : 14-05-2020

Zelfrijdend werktuig (kraan) 60.000kg 6.000kg 12.000kg

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.24

7

Controles

Controles Voertuigcontrole Wanner U met machines werkt, dient U te controleren of alles werkt zoals het moet werken.

Voor aanvang werkzaamheden dient U het volgende op het oog te controleren : Praktijkcontrole Bevestiging van de kraan (vastzitten bouten en moeren); Chassisbevestiging (scheurtjes opgelaste ogen voor de bouten van de -kraan); • Kraanvoet • Kolom; • Hefarm; • Knikarm; • Giekdelen; • Borgingen • Slangen; • Koppelingen; • Lekkages; • Olieniveau hydraulisch systeem; • Bedieningshandels (neutraalstand); • Steunpoten; • Vergrendelingen; • Roestvorming; • Grote beschadigingen.

Verder dient U in de praktijk te controleren: Werking kraan; (het maken van een proefdraai) U dient verder uw voertuig te controleren op: schade aan chassis en carrosserie; • banden (wielmoeren en bandenspanning); • spiegels; • hele ruiten; • verlichting; • ruitenwissers; • olieniveau; • koelvloeistof; • koppelingsvloeistof; • opstaptreden; • kentekenplaten; • brandstof; • radiateuren (dienen schoon te zijn voor betere koeling) • vastzetten losse onderdelen.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.25

8

Techniek en onderhoud

Voor onderhoud aan een vrachtauto en autolaadkraan is het nodig enige technische kennis te hebben van de onderdelen en onderhoudsschema’s.

8.1

Hydrauliek

Hydrauliek De autolaadkraan wordt hydraulisch aangedreven.

Het systeem van hydrauliek maakt gebruik van het verplaatsen van vloeistof.

Een eigenschap van vloeistof is dat deze niet samendrukbaar is.

Het verplaatsen van de vloeistof wordt geregeld door een hydropomp en wordt omgezet in mechanische energie (beweging van de kraan).

Definitie: Het omzetten van hydraulische energie naar mechanische energie door middel van het verplaatsen van vloeistof Onderdelen van een hydraulisch systeem Onderdelen Hoofdonderdelen 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

oliereservoir filter (grof) pomp bedieningsventiel cilinders Leidingen en slangen Filter (fijn)

Oliereservoir

Functie reservoir Dit reservoir heeft verschillende functies: • • • • •

olieopslag schoonhouden dmv filters koeling aanvulling van de olie door gebruik van het systeem zorg voor vrijhouden van lucht en water

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.26

De belangrijkste functie is KOELING. Sommige systemen zijn voorzien van een oliekoeler, Het aflezen van het oliepijl geschiedt bij ingevouwen toestand. Het reservoir dient bij ingevouwen toestand niet geheel te zijn gevuld(tot 80% van de inhoud).

Bij een in werking zijnde kraan wordt de olie warm en zal gaan uitzetten,met als gevolgd dat de tank zal overlopen indien het reservoir geheel is gevuld bij een ingevouwen kraan.

8.2

PTO

Power take off (PTO) De pomp wordt aangedreven door de PTO (Power Take Off) Deze as schakelt de pomp in voor het hydraulische systeem.

Deze aftakas is voor vrachtwagens en autolaadkranen koppeling afhankelijk en is gemonteerd rechtstreeks aan de versnellingsbak.90% van de PTO’s worden aangedreven worden door de versnellingsbak (ingeschakeld door middel van schakelaar en de koppeling bij stationair toerental).

Let op het maximale toerental van de pomp ( zie instructieboek).

Bij overschrijding van dit toerental kan er grote schade worden toegebracht aan de kraan.

Bij het voorgeschreven toerental geeft maximale werkdruk de maximale opbrengst.

Voor onderhoud dient het instructieboek te worden geraadpleegd.

8.3

Pomp

De pomp zuigt de olie uit het reservoir en perst deze in de leiding waardoor de kraan bewegingen kan maken.

De pomp voegt dus energie toe aan het systeem.

Er worden verschillende soorten pompen gebruikt, oa: • zuiger/plunjerpomp • tandwielpomp • schotjespomp

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.27

8.4

Cilinders

Cilinders worden gebruik om hydraulische energie om te zetten in mechanische energie. Dus het tegenovergestelde van de werking van de pomp.

8.5

Soorten cilinders • •

enkelwerkende cilinder dubbelwerkende cilinder

Werking enkelwerkende cilinder:

Aan de onderzijde van de cilinder wordt er olie ingepompt, zodat de cilinder een vergrotende werking krijgt.

Bij het uitzetten van de pomp en opstellen van de retourleiding zal de cilinder weer terugzakken door zijn eigen gewicht.

Aan de bovenzijde van de cilinder is een ontluchtingsnippel aangebracht om vacuümwerking te voorkomen.

Enkelvoudige cilinders worden vaak in verticale stand gebruikt.

Deze worden nog gebruikt bij de tandheugel zwenkinrichting.

Werking dubbelwerkende cilinder:

Aan ieder uiteinde van de cilinder zit een olieaansluiting.

Pompt men olie aan de ene zijde , dan zal de cilinder uitschuiven en pompt men olie aan de ander zijde dan zal de cilinder inschuiven.

De uitgaande slag is sterker dan de ingaande slag. Dit komt doordat de oppervlakte van de uitgaande cilinder groter is dan de oppervlakte van de ingaande cilinder.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.28

8.6

Leidingen

Leidingen Slangen/leidingen worden gebruikt om de olie te transporteren.

Slangen zijn flexibel, bestand tegen druk, trillingabsorberend.

Er zijn lage, middel, hoge en zeer hoge drukslangen/leidingen.

Deze druk wordt aangegeven met: bar of PSI. Bijvoorbeeld: 720 bar = 10.000 PSI Bedieningsventielen Via deze ventielen transporteert de pomp de olie naar de cilinders.

De ventielen zitten in een ventielenblok met daarop de hendel om de ventielen te bedienen.

U kunt met deze hendel de volgende bewegingen maken:

• • • • • •

zwenken heffen knikken in- &uitschuiven (telescoperen) Rotator (voor bak of klem) Stempelen (staat niet afgebeeld)

Als er minder controle over de kraan is moet er erg beheerst gedraaid kunnen worden Het stempelen moet bij sommige systemen handmatig gebeuren.

De bedieningventielen moeten altijd in de neutraalstand terugkomen, zodat het ventiel in afgesloten.

Ieder circuit heeft zijn eigen hydraulische druk, deze wordt bepaald in het ventielenblok.

Bij inwendige lekkage zonder ventielen zal de olie de weg van de minste weerstand kiezen.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.29

Tekening hydraulisch systeem circuit (uitschuiven)

Tekening hydraulisch systeem

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.30

(neutraal)

8.7

Overdrukventiel en terugslagklep

Het hydraulische systeem is beschermd tegen een te hoog wordende druk door middel van een overdrukventiel.

Dit treedt bij voorbeeld in werking bij een te zware last.

Bij deze te hoge druk wordt een klep geopend waardoor de olie kan terugvloeien in het reservoir totdat de druk weer normaal is.

Een terugslagklep zorgt ervoor dat de olie maar een richting op kan stromen.

Bij het uitvallen van bijvoorbeeld de pomp zal de olie dus nooit terugstromen in het reservoir, zodat er geen ongelukken kunnen gebeuren.

De steunpoten zijn voorzien van een drukgestuurde terugslagklep (kraan).

Deze zorgen ervoor dat de steunpoot niet uit zichzelf inschuift.

Ook bij een slagbreuk blijft de steunpoot uitgeschoven

8.8

Telescoopgiek

Giek Deze giek wordt op buiging belast. Dit wordt veroorzaakt doordat de giek bij het scharnierpunt bewogen wordt tijdens het heffen of zakken.

NB Lees voor het bedienen van de telescoopgiek de gebruiksaanwijzing.

Handdelen:

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.31

Handdelen zijn giekdelen die aan het eind van de giek met de hand bediend moeten worden om het moment (gieklengte)van de kraan te vergroten.

We kennen 2 soorten handdelen • Die vast in de giek zitten en met de hand worden uitgeschoven.

• Die los met de kraan worden mee genomen en met de hand in de giek geschoven kunnen worden.

Bij de vaste handdelen is het gewicht al mee geteld in de lastdiagram terwijl bij losse handdelen het gewicht bij de last moet worden opgeteld.

Ook moet altijd bij het gebruik van handdelen goed gekeken worden dat hij vergrendeld is.

NOOT : Handdelen mogen NOOIT meer hijsen als is aangegeven op het handdeel, ook niet als de giek wordt ingeschoven waardoor de vlucht kleiner wordt

8.9

Stempelinrichting

Stempel Men dient deze inrichting altijd te gebruik en hierbij de volgende zaken in acht nemen: • Overleg met opdrachtgever in verband met ondergrond.

• Kies de juiste plaats.

• Stempel niet in de buurt van putten, riolering,leidingen, kabels e.d.

• Houdt voldoende afstand tot een talud (zie ook elders).

• De stempelbalken dienden volledig te worden uitgeschoven.

• Gebruik voldoende oppervlakte voor de stempelschotten.

Bekijk hiervoor de ondergrond. Bij drassige of losse ondergrond gebruik dan draglineschotten.

• De stempelcilinders mogen alleen verticaal worden belast.

Bij hydraulisch uitgeschoven steunpoot-kokers moet er op gelet worden dat de uitschuifcilinders niet onderspanning staan.

Ook moeten de gemonteerde borgingen geborgd zijn als we met de kraan werken of als we er mee rijden.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.32

1 stempel balk 2 uitschuif balk 3 steunpoot 4 stempelplaat 5 stempelschot

4

8.10

Hulpgiek

Hieronder worden een aantal hulpgieken aangegeven: • Jib, klapjib, fixed jib, luffing jib, flyjib.

• Puntsuk • Giekverlenging • Hulpgiek.

NB Lees de handleiding voor het aanbrengen/strijken van de jib zeer zorgvuldig.

Vergeet de pennen niet te monteren en te borgen.

Controleer elke handeling.

Geen omstanders toelaten.

Werk rustig en beheerst.

9

Dagelijks onderhoud.

Onderhoud Controle vloeistofpeilen en zonodig aanvullen.

Regelmatig smeren (zie instructieboek).

Verder alle visuele en manuele controlehandelingen uitvoeren zoals genoemd in hoofdstuk 4.1.

We onderscheiden: • dagelijkse controle • maandelijkse controle • jaarlijkse controle

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.33

• •

controle volgens urenteller controle volgens het instructieboekje

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.34

10 10.1

Dieselmotor Werking motor

Verbrandingsmotor waarbij de brandstof fijn verdeeld in de cilinders wordt gespoten en daar zonder ontstekingsmechanisme ontbrandt.

De brandstof loopt de volgende weg: Tank (opslag voorraad) Filters (om de motor te beschermen) Brandstofpomp (opbouwen druk) Arbeidsproces • inlaatslag • compressie • arbeidsslag • uitlaatslag Zuigerdrijfstang princype (op-en neergaande beweging omzetten in een draaiende beweging) Versnellingsbak (met aandrijfslijn).

10.2

Elektromotor

Elektrische aandrijving wordt nog gebruikt op vaste kranen.

De elektromotoren worden aangedreven door dieselmotoren of bouwstroom.

Mechanische aandrijving De energie van de dieselmotor werd rechtstreeks gebruikt voor kraanbewegingen.

Met behulp van koppelingen en remmen konden de kraanbewegingen worden gestuurd.

Dit type kraan wordt thans bijna niet meer gebruikt.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.35

10.3

Elektrisch systeem

In het elektrische systeem wordt gebruik gemaakt van een dynamo, accu en startmotor.

De dynamo wordt gebruikt voor het bijladen van de accu.

Als aandrijving voor de dynamo wordt een V-snaar gebruikt, die wordt aangedreven door een motor.

Thans wordt veel gebruik gemaakt van en wisselstroomdynamo, deze levert bij een laag toerental meer vermogen, hij is lichter en compacter en is betrouwbaarder en simpel in onderhoud.

De wisselstroomdynamo is voorzien van diodes, die de wisselstroom omzet in gelijkstroom en ervoor zorgt dat de stroom bij stilstand van de motor niet terugstroomt naar de dynamo.

De werking is te controleren met de laadstroomindicator op het dashboard.

De accu is gemaakt voor het leveren van stroom. De capaciteit wordt aangegeven door het symbool Ah ( Ampère-uur).

Bij voorbeeld: 12 uur levering van 10 ampère = 120 Ah.

10.4

De accu

Een bak waarin meerdere cellen zijn gemaakt, die allen zijn voorzien van een positieve en een negatieve plaat, gescheiden door een separator en om en om geplaatst in verband met kromtrekken ( iedere cel geeft 2 volt).

Deze bak is tevens gevuld met zwavelzuur en gedemineraliseerd water, tezamen vormen ze het elektrolyt.

Door deze cellen onderling ( in serie) te schakelen verkrijgt men een accu van 12 volt. Door 2 accu’s in serie te schakelen krijgt men 24 volt voor een vrachtwagen.

NB. Tijdens het laden van de accu’s kan waterstofgas ontstaan, wat zeer explosief is.

Het elektrolyt is zeer gevaarlijk voor de ogen en de huid.

Indien het in de ogen komt. dienen grote hoeveelheden schoon water te worden gebruikt en een arts te worden gewaarschuwd.

Controleer regelmatig het niveau van de accu, zo nodig bijvullen met gedemineraliseerd water (draag handschoenen en een veiligheidsbril en een rubberen/kunststof voorschort).

Controleer of de accuklemmen goed vastzitten en of er op de polen geen bloemkolen zitten.

Deze kunnen worden verwijderd met een staalborstel en daarna ingesmeerd met zuurvrije vaseline.

Controleer maandelijks de conditie van de accu met een zuurweger (gebruik handschoenen en een bril en een rubberen/kunststof voorschort).

Volle accu= 1.280 kg/m3 Lege accu= 1.140 kg/m3 Bij het over starten dient men de volgende handelingen te verrichten: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

rode startkabel op de pluspool van de volle accu andere deel van de rode kabel op de pluspool van de lege accu zwarte startkabel op de minpool van de volle accu andere deel van de zwarte kabel op het chassis van de lege auto (dit om vonkvorming te voorkomen) anders op de minpool van de lege accu start de motor en laat hem met een verhoogd toerental lopen. start dan de motor met de lege accu en laat deze enige minuten ca. 1000 toeren lopen verbreek de verbinding in omgekeerde volgorde

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.36

10.5

Startmotor

Deze gebruikt veel energie om de motor te starten.

Vooral bij lage temperaturen (weerstand koude olie).

De startmotoren hebben een uitschuifbare as, die naar voren schuift als de motor wordt gestart.

Deze schuift in de starterkrans van de motor en start de motor.

NB Bij laswerkzaamheden de minpool losmaken (let op dat ook de computer en het navigatiesysteem e.d. worden losgekoppeld).

Laswerkzaamheden aan de kraan en constructiedelen van het voertuig dienen in overleg met de leverancier te geschieden.

10.6

Remmen

De onderhoudswerkzaamheden aan de remmen dienen te geschieden door een deskundige.

Op vrachtauto`s komen we remmen tegen die op lucht werken. Hierbij is er een verschil tussen de motorwagen en de aanhanger.

De Motorwagen staat op de rem als hij geen lucht meer heeft en de aanhanger staan dan juist van de rem af en kan hij gaan rijden.

He is dan ook zeer belangrijk dat er klossen voor de wielen zijn aangebracht als de aanhanger is afgekoppeld.

Lucht remmen werken in de volgende volgorde: 1.

Compressor 2.

Drukregelaar 3.

Rempedaal (voor de rem bediening) 4.

Handremventiel 5.

Vierkringsventiel 6.

Luchtketel 7.

Ontluchtingsventiel 8.

Remsleutel 9.

Rembooster

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.37

10.7

Koppeling

De koppeling dient voor het onderbreken van de motor met de versnellingsbak om te kunnen schakelen.

2 uitvoeringen: • meervoudige droge plaatkoppeling • vloeistofkoppeling Lagers Voor draaiende delen en assen worden lagers gebruikt.

• glijlagers • wentellagers (kogellager, rollager of naaldlager)

10.8

Versnellingsbak

In een versnellingsbak zitten tandwielen van verschillende grote.

Door deze in verschillende standen met elkaar te laten bewegen treedt er een versnelling of vertraging op.

Functies versnellingsbak: Het houden van het toerental onder verschillende omstandigheden (vooruit, opschakelen, terugschakelen en achteruitrijden).

Het onderbreken van de schakeling (neutraalstand).

10.9

Cardan

Hiermee wordt het vermogen van de versnellingsbak overgebracht op de aangedreven assen.

10.10 Differentieel Constructie waardoor de wielen tegelijkertijd met verschillende snelheden kunnen draaien.

10.11 Naafreductie Bij naafreductie is er een eindvertraging aangebracht in de naaf van de wielen om op die manier meer kracht over te kunnen brengen op de wielen.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.38

10.12 Banden en velgen De wielen brengen het vermogen over op de weg.

De banden hebben de navolgende functies: 1.

Het behouden van de grip op het wegdek 2.

Het dragen van de autolaadkraan 3.

Het dempen van oneffenheden De band wordt op de velg gelegd en de velg wordt op het uiteinde van de as gemonteerd.

Een band bestaat uit: 1. Profiel of loopvlak (afvoer van water) 2. Hiel (dit gedeelte wordt gemonteerd op de velg en is verstevigd) 3. Wang of zijkant (dit zorgt voor de soepelheid voor het veren) 4. Schouder (overgang van wang naar loopvlak) Laat U voor het kiezen van banden adviseren door de leverancier en let op de juiste bandenspanning.

Banden controle?

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.39

11

Storingen onderhoud en beveiligingen

Storingen

11.1

Het herkennen van storingen

Indien U storing heeft aan de kraan dan dient u te stoppen met het werken met de kraan en na te gaan waar deze storing vandaan komt.

• Wanneer is de storing ontstaan en welke beweging maakte de kraan?

• Welke functies doen het niet meer?

• Is er olielekkage?

• Zijn er vreemde geluiden te horen?

• Is er iets vreemds te ruiken, zoals verbranding?

• Zijn er vreemde trillingen?

Storingen zijn er in 3 soorten: • • • •

11.2

hydraulische storingen mechanische storingen elektrische storingen pneumatische

Hydraulische storingen

Hydraulische storing • • • • • • •

11.3

Olie lekkage Oliepijl, verstopte filters Geen aanzuiging pomp Kapotte kleppen Bediening(magneetblok, servo’s of elektrisch) Kapotte cilinders Kapotte stempels

Mechanische storingen

Mechanische storing • • • • • • •

11.4

Beveiligingen Vergrendelingen Koppelingen Draaikrans Tandwielkast Kabels e.d.

Trommel

Elektrische storingen

Elektrische storing • Accu • Zekeringen • Bedrading • Massa • Beveiliging • Schakelaars • Relais • Sensoren • Omvormers Mocht er een andere kraan in de buurt aan het werk zijn dan kan deze storing geven op de afstandsbediening.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.40

Er zijn natuurlijk nog tal van andere mogelijkheden tot storing, maar de hiervoor genoemde zijn de belangrijkste.

11.5

Beveiligingssystemen

Bev.systeem Ook beveiligingssystemen kunnen storing vertonen deze kunt U als volgt herkennen: • De kraan werkt niet zoals anders • Enkele kraanfuncties werken niet • Minder hefvermogen • Snelheid van de kraan is minder Reparaties en Technische Dienst Reparaties In de handleiding staat welke reparaties de machinist zelf mag uitvoeren.

Indien U zelf de reparatie kan uitvoeren volg dan de handleiding.

Wanner U de reparatie niet zelf kunt uitvoeren kunnen de reparaties worden doorgegeven aan de TD, vergeet hierbij niet de volgende punten aan de geven: • • • • • •

De aard en waarneming van de storing Type kraan en serienummer Wat U reeds heeft gedaan Welke onderdelen zijn er volgens U kapot Laat aan de planning weten dat U niet verder kunt met uw opdracht Het adres waar de kraan staat

Ook is het mogelijk dat U in overleg met de TD de storing per telefoon tracht op te lossen.

Noteer de reparaties in de onderhoudsregistratie.

Grote reparaties en of wijzigingen aan de kraan dienen in het kraanboek te worden opgetekend.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.41

12

Kraanonderdelen

Kraan-onderdelen

12.1

Hoofdonderdelen kraan

Onderstaande zijn de hoofdonderdelen benoemd

7.

8.

9.

10.

11.

12.

Collé Safety & Training

Kraanvoet Steunpoten Kolom Hefarm Knikarm Uitschuifbare delen

Revisiedatum : 14-05-2020

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Hefcilinder Knikcilinder Uitschuifcilinder Zwenkcilinder Oliereservoir Bedieningshendels

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.42

Pictogrammen De bedieningshendels zijn voorzien van pictogrammen(symbolen) welke de bewegingen van de kraan aangeven.

Handdeel In het laatste uitschuivende gedeelte van de giek kan een hulpgiek worden gemonteerd.

Er zijn 2 mogelijkheden: • Mechanisch handdeel • Jib, deze is uitschuifbaar en heeft een knikpunt.

12.2

Vierpuntsophanging

Een vierpuntsophanging vinden we meestal bij een verrijdbare kraan.

Deze verrijdbare kraan wordt geleid in een rail en aangedreven door 4 wielen en is voorzien van een hoogzit.

De verrijdbare kraan staat op een oplegger en wordt meestal gebruikt voor het lossen van stenen.

Omdat men dichtbij het punt van lossen kan komen kan men een relatief zware last plaatsen met een lichte kraan.

Vanaf 1-1-1995 is afstempelen voor een verrijdbare kraan verplicht.

Controleer regelmatig het rijgedeelte van de kraan en natuurlijk de dagelijkse controle.

12.3

Driepuntsophanging

Onderstaande een afbeelding van een driepuntsophanging.

De twee uiteinden zijn op het hulpchassis gemonteerd en het voorste middelste gedeelte is scharnierend gemonteerd om torsie tegen te gaan.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.43

12.4

Tandheugelzwenkinrichting

Zwenken Onderstaande een voorbeeld hiervan:

Deze bestaat uit 2 cilinders die een tandheugel bewegen.

Deze beweging wordt op de kraankolom overgedragen waardoor de kraan zwenkt.

Het maximale zwenkbereik is 420°.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.44

12.5

Draaikranszwenkinrichting

Draaien Onderstaande een voorbeeld hiervan:

Hierbij is de kolom op een draaikrans gemonteerd.

Deze krans is voorzien van een zwenkmotor.

In het hart van de draaikrans zit een rotor.

Deze zorgt voor de verbindingen van de leidingen De elektra verplaatst zich d.m.v. een sleepringset.

Hierdoor is onbeperkt zwenken mogelijk.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.45

12.6

Mechanische handdeel

Handdeel Veel kranen hebben een mechanisch handdelen in het laatste deel van de kraanarm.

Deze worden met een pen geborgd.

Er zijn ook lossen handdelen.

De vlucht wordt bij gebruik hiervan groter maar de maximaal te heffen last minder.

Het opgegeven hefmoment van de kraan is 1,21 ton x 10,8 m = 13,1 tm afgerond.

Met een handdeel is het hefmoment 0,4 ton x 20 m = 8 tm Men ziet dus bij het gebruik van handdelen dat het te heffen gewicht snel minder wordt.Deze moeten staan vermeld op de lastvluchttabel en deze moet zijn opgenomen in de LMB. Raadpleeg dus altijd de gewaarmerkte lastvluchttabel.Indien deze niet zijn aangegeven op uw lastvluchttabel dan kunt U ze niet gebruiken.

12.7

Kraan met Lier

De lier is een hijsgereedschap dat met name gebruikt wordt voor het hijsen van grote verticale afstanden.

1 2 3 4

trommel lierkabel (draaivrij) omloopschijf hijsblok met hijshaak

Beveiligingen van de lier 1 3 windenbeveiliging 2 einde hijsbeveiliging 3 Rem beveiliging 4 Loze draadbeveiliging (wigklem) 5 LMB beveiliging

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.46

12.8

Mogelijkheden om de kraan te bedienen.

Bediening De volgende mogelijkheden: •

Bovenbediening (meestal verrijdbare kranen.

Nadeel op- en afstappen)

•

Zijbediening (aan 2 kanten kruislings verbonden, dus dezelfde werking) Nadeel: bij eenzijdige bediening staat U soms gevaarlijk de last en de bedienplaats.

tussen

•

Hoogstaander (net achter de kraan op een platvorm)

•

Radiografische afstandsbediening (voorzien stopknop om alle bewegingen te stoppen, U hier niet mee lopen, alleen wanneer de stopknop in is.

• •

Bediening vanuit een cabine Afstandbediening met kabel (voorzien van een stopknop om alle bewegingen te stoppen U mag hier niet mee lopen, alleen wanneer de stopknop in is)

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

van mag

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.47

13

Opstellen en werkzaamheden

13.1

Omgevingsfactoren

Opstelplaats Het kiezen van een opstelplaats houdt in dat op de volgende zaken dient te worden gelet: • Ondergrond • Zicht op het werk • Kabels, rioleringen, leidingen enz.

• Spoorbanen • Talud • Belemmerende omgevingsfactoren(bouwketen waar mensen werken ed )

13.2

Opstellen van de kraan

Plaats kraan Om een goede stabiliteit te verkrijgen en kantelgevaar te voorkomen dient de kraan altijd waterpas te staan met uitgeschoven steunpoten.

DUS: op goed dragende ondergrond.

Steunpoten geheel uitschuiven .

Steunpoten afstempenen met behulp van de hulpschotten.

Waterpas afstempelen.

13.3

Proefdraai maken

Proefdraai De proefdraai wordt gemaakt om de van de giek te controleren.

Let bij de proefdraai op de volgende punten: • Werking autolaadkraan • Bedieningshendels komen terug in neutraalstand • Verdachte geluiden • Werking LMB-systeem.

• noodstopcontrole

13.4

Het meten van de vlucht t.o.v. de te verplaatsen last

Meten vlucht De afstand van hart kraan tot hart (zwaartepunt) last dient te worden gemeten met een meetlint.

U bent dan nauwkeurig en dan kunt U werken met de gewaarmerkte lastvluchttabel.

U hoeft bij het juist uitrekenen van de vlucht uw kraan niet te verplaatsen.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.48

13.5

Risico’s en maatregelen

Risico’s U dient altijd rekening te houden met uw eigen veiligheid en dat van anderen.

Bij de kraan zijn de beveiligingen ingebouwd zoals: • Bewegingsbeveiligingen • Belastingsbeveiligingen • Cabine • Bediening • Markeringen

13.6

Belastingsbeveiligingen

LMB (deze rekend met de volgende gegevens)

• Giekhoek • Gieklengte • Massa van de last LMB (deze controleert de druk in de cilinder bij een bepaald deel van de vlucht) Maximum last beveiliging Overstortventielen

13.7

Weersomstandigheden

13.8

Weer

Met betrekking tot vorst en wind kunt U de gegevens terugvinden in de gewaarmerkte last-vluchttabel.

Bij mist dient U zich ervan te overtuigen dat U een vrije vlucht heeft en de veiligheid hierbij in acht te nemen.

13.9

Wind

De windsnelheden worden gemeten 10 meter boven het aardoppervlak (max. 20 meter/per sec.)

Op grotere hoogte is er meer wind dan vlak bij de grond, dit heeft te maken met de wrijving van het aardoppervlak.

Bij windkracht 6 en 7 mag onder bepaalde omstandigheden niet worden gehesen.

Dit kan te maken hebben met de oppervlakte van de last of met windstoten of valwinden die om flatgebouwen circuleren.

Bij windkracht 8 (17,2 tot 20 mtr/sec.)mag absoluut niet meer worden gehesen.

Raadpleeg uw gewaarmerkte last-vluchttabel.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.49

13.10 Vorst Beneden de 0 graden Celsius wordt staal brozer naarmate de temperatuur zakt.

Op uw gewaarmerkte lastvluchttabel staat vermeld tot welke minimum temperatuur u mag werken.

Met betrekking tot hijsgereedschap wordt gesteld dat bij vorst de maximum toelaatbare werklast met 10% vermindert.

Let op: De Last kan vastgevroren zijn.

13.11 mist Bij mist moeten de aanwijzingen van de aanpikker duidelijk zichtbaar zijn.

Ook de plaats waar de last moet worden geplaatst moet goed zichtbaar zijn.

Zo niet, dan worden de werkzaamheden gestopt.

13.12 Onweer Een bliksemschicht zie je vrijwel onmiddellijk, maar de bijbehorende donderslag laat wat langer op zich wachten. Dat komt natuurlijk omdat licht véél sneller is dan geluid. Licht legt zo'n 300 000 000 meter per seconde af, geluid ongeveer 340 meter per seconde. Het is dus vrij eenvoudig om je afstand tot een onweersbui te berekenen: tel het aantal seconden dat verstrijkt tussen het zien van de flits en het horen van de donder en vermenigvuldig dat met 340 meter, dus is elke 3 sec. 1 km 1

1

2

3

2

4

5

6

3

7

8

9

4

10

11

12

5 km

13

14

Figuur 1.

Met deze eenvoudige tabel bereken je de afstand tot een onweersbui.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.50

15 sec

Nu weet je ook met een waarom onweer 'rommelt'. Omdat niet elk deel van een bliksemschicht even ver van je verwijderd is (bliksems kunnen een lengte van wel 100 km bereiken), komt het geluid van één ontlading vaak verspreid over enkele seconden bij je aan.

Als bijvoorbeeld het verste deel van een bliksemkanaal 7 km en het meest nabije 4 km van je verwijderd is, zal het rommelen van de donder zo'n (7 - 4) x 3 = 9 seconden aanhouden . Echo's kunnen dat effect nog versterken.

0

1

2

3

4 km

0

3

6

9

12 sec

0

1

2

3

4

5

6

7 km

0

3

6

9

12

15

18

21 sec

Figuur 2.

De eerste donderslag bereikt je 12 seconden na het zien van de bliksem (bovenste tabel).

Het rommelen houdt vervolgens 9 seconden aan en stopt na 21 seconden (onderste tabel).

Als een onweersbui minder dan 3 km (zeg maar: 9 tellen) van je is verwijderd, is het oppassen geblazen.

In huis of in de auto ben je veilig. Blijf binnenshuis wel weg van ramen, zolders en metalen constructies.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.51

14

Werken met de kraan

Werken Allereerst spreken we over hefvermogen.

Dit wordt altijd uitgedrukt in ton/meter TM Bijvoorbeeld: 25 TM zou dus een kraan zijn met een hefvermogen van 25 ton.

Aangezien dit op 1 meter van de kraan gemeten is kan dit in werkelijkheid niet want de kraanarm heeft geen vlucht van 1 meter, dus dit is zuiver theoretisch.

Daarom dient men altijd de gewaarmerkte last/vluchttabel te raadplegen.

14.1

Lastmoment =Vlucht x gewicht

Aangezien we het gewicht van de giek niet weten, dient U ook hiervoor de gewaarmerkte last/vluchttabel te raadplegen. Verdere voorwaarden om te mogen werken hebben we besproken bij wind, vorst en mist.

14.2

Kraankengetal

Het kraan kengetal wordt proefondervindelijk vast gesteld op drie verschillende plaatsen. En wel op een korte vlucht een gemiddelde vlucht en een uiterste vlucht. Deze drie sommen (dit is de uitkomst tussen de vlucht en het gewicht) worden bij elkaar opgeteld en gedeeld door drie waardoor het kraankengetal bekend wordt en dit wordt altijd uitgedrukt in Ton/Meter T/M

Voorbeeld: Een kraan heeft op een vlucht van 5 meter een kantelgewicht van 12 ton Dan moeten we 5 vermenigvuldigen met 12 en dit delen door de stabiliteit factor van 1,25.

12X5/1,25=48 T/M Dit moet dan drie maal herhaald worden en die drie getallen worden dan gedeeld door 3 waardoor het kraankengetal overblijft

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.52

S.M. Stabiliteitsmoment

Hart stempelpoot (kantellijn)

Gewicht voertuig 12000 kg

2,5 meter Stabiliteitsmoment = massa voertuig x hart voertuig tot hart stempelpoot 12000 x 2,5 = 30000 = 30 t/m Machinist autolaadkraan met hijsfunctie

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.53

14.3

Vlucht

De vlucht van de kraan is de afstand die is ontstaan tussen het hart van de kraan en het zwaartepunt van de last. Niet bij elke last licht het zwaartepunt in het midden. Bij een ongelijkverdeelde last moet je eerst het zwaartepunt bepalen om te weten dat je de last gelijkmatig hijst.

14.4

Vrije Vlucht

Bij de vrijevlucht wordt rekening gehouden met de uitzwaai van de achterkant van de kraan.

Dit is bij een ALK relatief weinig terwijl je ziet dat dit bij een telekrant weer een redelijke uitzwaai is.

14.5

Hijshoogte

De hijshoogte van een kraan is de afstand die verticaal gemeten wordt vanaf het maaiveld tot onderkant haak.

14.6

Stabiliteitsfactor

De stabiliteitsfactor voor autolaadkranen met een CE-certificaat is altijd het kantelmoment vermenigvuldigd met 75%. Het kantelmoment is het moment dat de kraan zal kantellen.

14.7

Stabiliteit

Stabiliteit Definitie: Onder stabiliteit verstaan we het vermogen van een voorwerp om zijn stand zelfstandig te behouden.

U kunt zich voorstellen dat de lengte van de giek groter is dan de breedte van het voertuig waarop dit is gemonteerd. Er kan dus onstabiliteit ontstaan en de kraan kan kantelen.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.54

We kunnen de kraan stabiliteit geven door op de volgende zaken te letten:

• • Stabiliteitsfactor volgens de NEN-

• • •

norm 2022/ 12999 (1,25)

Een goed dragende Het waterpas Het geheel uitschuiven

ondergrond afstempelen van de steunpoten en afstempelen.

Kantellijn Kantelen De kantellijn is een denkbeeldige verbindingslijnlijn tussen twee steunpunten van het grondvlak, die de buitenste contourlijn vormt.

Er zijn dus meerdere kantelpunten.

De gestempelde combinatie met twee stempels achter De achteras heeft de volgende kantellijnen.

Als een kraan 4 steunpoten heeft zal de kantellijn via de

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

poten en de vooras lopen.

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.55

14.8

Draagkracht van de bodem

Draagkracht De draagkracht van de bodem kunt U bepalen door erover te lopen, waarbij U een goede indruk verkrijgt van de bodemgesteldheid.

Of met een ongeveer 10 mm rond ijzer in de grond prikken, geeft het veel weerstand dan is het goed.

Verdwijnt de staaf ijzer gemakkelijk in de grond dan oppassen.

U kunt dit ook laten berekenen door de opdrachtgever.

De druk die wordt uitgeoefend op de grond mag NOOIT meer zijn dan 20 kg/cm³ Om een goede stabiliteit te verkrijgen en kantelgevaar te voorkomen dient de kraan altijd waterpas te staan met uitgeschoven steunpoten.

DUS: op goed dragende ondergrond.

Steunpoten geheel uitschuiven .

Steunpoten afstempenen met behulp van de hulpschotten.

Waterpas afstempelen.

Stempeldruk =totale massa:oppervlakte Statische druk (gemiddeldedruk) van 1 stempel Berekening van de statische druk in kg/cm2 Gewicht van de auto met laadkraan en het zwaarste gewicht van de lastdiagram.

Dus: als een auto met kraan weegt 18 ton en hij kan max. 6 ton hijsen dan wordt de som: 18+6/4=6 ton per steunpoot.

Dit is de gemiddelde druk van de 4 steunpoten Echter als de kraan draait zal er op de ene steunpoot veel meer druk komen dan op de andere steunpoot.

Dan moeten wij de Dynamische druk uitrekenen.

Dynamische bodemdruk: de maximaal dynamische bodemdruk is voor een gemiddelde kraan ongeveer 2,5 maal de gemiddelde stempeldruk. De dynamische stempeldruk moet altijd kleiner zijn dan de draagkracht van de ondergrond.

In ons voorbeeld wordt dan de dynamische stempeldruk 18+6/4x2,5=15 ton We kunnen dit samenvatten in de volgende formule: 2,5 x (totale gewicht van de kraan + max last) : 4 Als we dan de dynamische druk van een steunpoot delen door de oppervlakte in cm² dan hebben we de druk in kg/cm² Als dus in ons voorbeeld de steunpoot schotten 40 bij 40 cm zijn is de totale oppervlakte van 1 schot 40x40=1600cm² Onze druk is 15000 kg dus wordt de som: 15000:1600=9,4kg/cm² onder het steunpootschot.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.56

Enkele voorbeelden.

Kraan plus auto weegt 16 ton met een hijsgewicht van max. 6 ton De som is als volgt: 16000kg+6000kg/4X2,5/oppervlakte van het stempelschot in cm².

Wat hier dan overblijft is de druk per cm² onder de stempel.

Bij een stempelschot van 40cmX 40cm is de uitkomst: 13750kg / 1600cm² = 8,6 (afgerond) kg/cm² • • •

Statische bodemdruk Dynamische bodemdruk = x 2,5 Maximaal toegestane bodemdruk

20 kg/cm2

Stempeloppervlakte = stempellengte x stempelbreedte

Stempeldruk •Stempelbasis = stempellengte x stempelbreedte 80 x 80 x 4 = 25600 cm2

80 Massa voertuig 30000 kg

Collé Safety & Training

80 Massa voertuig / door de stempel oppervlakte 30000 kg /

Revisiedatum : 14-05-2020

25600 = x 2,5 =

1,17 kg cm2 Stat.

2,90 kg cm2 Dyn.

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.57

15

Omgevingsfactoren

15.1

Bovengrondse leidingen

Indelen in 2 categorieën • Bovengronds (zichtbaar) • Ondergronds (onzichtbaar) Kabels leidingen Bij de voorbereiding op een werk zal door de planner alles worden uitgezocht en aan U overhandigd middels een werkopdracht.

Toch kunnen er na de voorbereiding nog dingen zijn veranderd of aangebracht.

Uw planner heeft reeds contact opgenomen met de beheerder van de boven of ondergrondse leidingen voor toestemming voor de werkzaamheden.

Indien U in de buurt van kabels en leidingen uw werkzaamheden moet verrichten dient U aan een aantal zaken aandacht te besteden.

15.1

Bovengrondse leidingen:

Denk om hoogspanningskabels • Houdt afstand: • Bij een stalen mast vanuit het hart minimaal 25 meter bij 220 KVA en 30 mtr bij 380 KVA. • Bij een houten mast minimaal 25 meter • Bij spoor of tramleidingen minimaal 5 meter • Neem hierbij de veiligheidsmaatregelen dat uw kraan niet binnen de gemelde afstanden kan komen.

• Moet U binnen deze afstand werken neem dan contact op met de leidingbeheerder.

• Denk om eventuele overslag indien U te dichtbij komt.

• De minimale afstand tot leidingen tot 500 Volt bedraagt 1,5 meter.

• Hoe hoger het voltage hoe groter de afstand.

Let vooral op bij weersomstandigheden met slecht zicht zoals mist regen en sneeuwval.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.58

Denk dus om de volgende maatregelen: Maatregelen • Waarschuw bij werkzaamheden nabij het spoor de railbeheerder.

• Waarschuw bij werkzaamheden nabij masten de beheerder.

• Neem de minimum afstand in acht.

• Laat leidingen spanningsloos maken en scherm ze af.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.59

15.2

Ondergrondse leidingen

Ter voorkoming van schade aan ondergrondse leidingen moeten een aantal maatregelen worden genomen.

• • •

15.3

Vraag na of er en waar de leidingen liggen.

De leidingen moeten worden gemarkeerd.

Indien de ligging niet duidelijk is moeten deze worden opgespoord.

Talud

Hierbij hanteren we een vuistregel: De afstand tussen de rand van de afgraving en de dichtstbijzijnde rand van de stempelplaat is tenminste gelijk aan de diepte van de afgraving.

16

Lastmomentbegrenzer

LMB Autolaadkranen waarbij de grootte van de massa van de te hijsen last afhankelijk is van de grootte van de vlucht moeten een lastmomentbeveiliging hebben. ( vanaf 4 tm of het hefvermogen groter is dan 1000 kg) De LMB schakelt alle kraanfuncties uit die het lastmoment kunnen vergroten als bij het hijsen het maximum toelaatbare lastmoment is overschreden.

Je kunt de last wel vieren en je kunt de kraanfuncties die het lastmoment verkleinen gebruiken.( Lier= vieren en inschuiven) Het lastmoment is de vermenigvuldiging van de massa van de last en de vlucht.

Om het lastmoment te registreren worden 3 factoren gemeten: • massa van de last • gieklengte • giekhoek Bij de meeste autolaadkranen wordt het maximum lastmoment vertaald in een bijbehorende oliedruk in de hydraulische cilinders van de giek.

Overschrijding van die oliedruk wordt voorkomen door overdrukventielen die in het ventielenblok zijn aangebracht.

Bij veilig gebruik brand de groene lamp Als 90% van de begrenzingswaarde wordt bereikt gaat er een gele (of oranje)voorwaarschuwingslamp branden.

Als de begrenzingswaarde geheel is bereikt gaat er een rode lamp branden in samenwerking met een akoestisch signaal. en worden de vluchtvergrotende functies uitgeschakeld.

Een overbruggingsinrichting kan alleen inwerking worden gesteld door een uitneembare sleutel.

Misbruik is om arbo- en veiligheidstechnisch een ernstige overtreding. Waarvoor de machinist verantwoordelijk voor is.

16.1

Noodstop

Volgens de Machinerichtlijn moet U gebruik kunnen maken van een “noodstop”, die rood is en voorzien van de tekst “noodstop”.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.60

Deze moet zich in de onmiddellijke nabijheid van de machinist bevinden.

Ook moet er volgens de richtlijn een claxon aanwezig zijn om te waarschuwen.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.61

17

Hijsgereedschappen

17.1

Hijsgereedschap en last

Hijsgereedschappen worden gebruikt bij het verplaatsen van een last. Deze gereedschappen worden aangebracht aan of om de last en in de kraanhaak bevestigd.

In het Arbobesluit artikel 7.2 worden hijsgereedschappen nader omschreven. In deze wet staat, kort samengevat, aan welke eisen het hijsgereedschap moet voldoen en hoe er met hijsgereedschap moet worden omgegaan.

Voor de fabrikant betekend dit, dat hij: • • •

Een handleiding moet bijleveren – in de Nederlandse taal.

Merktekens moet aanbrengen.

Afkeurmaatstaven moet aangeven.

Voor de hijsbegeleider betekend dit, dat hij: • •

Het juiste gereedschap moet kiezen als hij de last aanslaat.

Het hanteren van de afkeurmaatstaven.

Voor de eigenaar van het hijsgereedschap betekent dit, dat hij: •

Tenminste 1 maal per jaar het hijsgereedschap door een deskundige of erkende instantie moet laten onderzoeken, zo nodig beproeven.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.62

Voor kettingwerk was een periodieke keuring ingesteld van 4 jaar. Momenteel wordt deze keuring geadviseerd.

Een erkende instantie beschikt over de juiste middelen om kettingwerk te beproeven.

Let daarom als machinist, bij gebruik van hijsgereedschap, op de volgende punten: • • • • •

Is het hijsgereedschap geschikt voor de last.

Is de capaciteit voldoende.

Is de last juist aangeslagen.

Is het certificaat aanwezig.

Verkeerd het hijsgereedschap in goede staat.

Hijsgereedschappen zijn er in verschillende soorten: • • • •

Kettingen Staalstroppen.

Hijsbanden.

Speciaal hijsgereedschap.

17.2 Ketting en kettingwerk Er zijn kort- en lang schalmige kettingen. Alleen kort schalmige kettingen mogen worden gebruikt bij hijswerkzaamheden. Kettingen worden veel gebruikt en kunnen ten opzichte van ander hijsgereedschap, beter tegen wat ruwere behandeling. Wanneer een ketting om een last wordt aangeslagen, moet men er op letten dat deze niet een te scherpe bocht maakt. Hierdoor kan een puntbelasting optreden.

Kettingen worden vervaardigd van een hoogwaardige, gelegeerde en veredelde staalsoort. De materiaalsterkte wordt aangegeven in klassen. Bv. M, P, S, T en V. Het meest voorkomende kettingwerk is van de klasse T en is vaak herkenbaar aan een achtkantig merkplaatje.

Er mag nooit aan kettingwerk gelast worden !!!!.

17.3

Kettingwerk

Onder kettingwerk wordt verstaan: schalmen, sluitingen, ringen, wartels, oogbouten enz. Deze zijn elk afzonderlijk of samengesteld toepasbaar.

Onder een samenstel wordt verstaan: Een stuk hijsgereedschap, opgebouwd uit losse onderdelen, mechanisch aan elkaar gekoppeld en permanent aan elkaar verbonden.

17.4

Merktekens

Alle hijsgereedschappen dienen te zijn voorzien van merktekens, dus ook kettingwerk. De merktekens moeten duidelijk leesbaar zijn aangebracht. Bij kettingen is dit vaak een achtkantig plaatje, maar het kan ook een ring zijn. Ook kunnen de merktekens in het kettingwerk zelf zijn aangebracht.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.63

De aangebrachte merktekens bestaan uit: • W.L.L. (Working Load Limit) ook S.W.L. is mogelijk (Safe Working Load).

• Certificaatnummer.

• Datum (keuringsdatum of datum ingebruikname) In het kettingwerk zelf zijn ook gegevens ingegoten zoals: • CE markering.

• Fabrikant merk.

• Materiaalsoort.

z = 3 x de diameter in de breedte d = 1,5 x de diameter in de hoogte

17.5

Certificaten

Certificaten behoren bij het hijsgereedschap aanwezig te zijn en dienen dezelfde gegevens te bevatten als die van het kettingwerk, aangevuld met: naam van de eigenaar en de bevindingen van een keuring.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.64

17.6

Soorten kettingwerk

Er zijn vele soorten en maten van kettingwerk. De meest toegepaste zijn hieronder

Rijgketting

Ketting wordt door elkaar gestoken zodat de last wordt ingeklemd.

Kettingleng

Voor het gemakkelijk aanhaken van de last of als voorloper.

Tweesprong

Voor het in balans houden van een langere last, het aanslaan op twee punten.

Viersprong

Voor het in balans houden van een langere en bredere last, het aanslaan op vier punten.

D-sluiting

Voor het aankoppelen van een last of het verlengen van hijsgereedschap.

Harpsluiting

Voor het vermeerderen van hijsgereedschap, bv het samenstellen van een tweesprong en belastbaar onder een hoek.

HBB sluitingen

Harp of D sluiting met draai pen zonder moer of borging, gebruik uitsluitend als er geen ruimte is voor het aanbrengen van een borgmoer

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.65

HMB sluitingen

Harp of D sluiting met bout en moer sluiting inclusief borgpin

HMB Sluiting

17.7

HBB Sluiting

Gebruiksfactor kettingwerk

De gebruiksfactor, ook wel veiligheidsfactor genoemd, is voor alle kettingwerk 4. Deze gebruiksfactor is de verhouding tussen de werklast (W.L.L.) en de breekkracht van de ketting.

17.8

Afkeurmaatstaven kettingwerk

Kettingwerk moet worden afgekeurd als het niet voldoet aan de keurnormen van de fabrikant. Aandachtspunten hiervoor zijn: • Is het certificaat aanwezig.

• Zijn de merktekens leesbaar.

• Zijn er geen vervormingen of beschadigingen.

• Is de slijtage niet meer dan 10% van de materiaaldikte.

Deze treed het eerste op tussen de contactpunten van de schalmen.

• Intering door roest.

• Is de ketting compleet volgens certificaat.

• Controle op goede werking van veiligheidskleppen.

17.9

Onderhoud

Het onderhoud van kettingwerk dient bij gebruik, dagelijks te worden uitgevoerd. Deze werkzaamheden bestaan uit controle en onderhoud van: • Het corresponderen van de merktekens met het certificaat.

• Het schoonhouden en licht smeren van scharnierende onderdelen.

• De controle op beschadigingen, vervormingen of andere gebreken.

• Het niet slepen en gooien van het kettingwerk.

• Het droog opslaan.

17.10 Buigradius kettingwerk, hijsbanden & staalkabels Voor staalkabels op treklieren wordt over het algemeen een gebruiksfactor van (minstens) 2 toegepast. Dit houdt in dat we de veilige werklast van een lierkabel die uitsluitend op een treklier mag worden gebruikt, kunnen berekenen door de breeklast van de kabel te delen door gehanteerde gebruiksfactor 2. Net zoals op hijslierkabels komen we op treklieren ook verschillende eindverbindingen tegen. Bij het toepassen van sommige eindverbindingen mogen we de breuklast van de kabel niet meer zó maar aanhouden. Soms moeten we deze reduceren.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.66

Ook de trektoepassingen worden geen speciale haken geproduceerd. Hier worden hijshaken toegepast. Hijshaken hebben een gebruiksfactor van 4. De werklast welke op een hijshaak is weergegeven, is de maximale last waarmee gehesen mag worden. Omdat we er uitsluitend mee gaan trekken, hoeven we maar met een factor 2 te rekenen. De toegepaste haak mag bij trekken dus 2x zwaarder worden belast dan bij hijsen. De toe te passen (hijs)haak op de lierkabel uit ons voorbeeld met de taluritverbinding moet een breeklast van tenminste 18 ton hebben. Aan deze lierkabel mag dus een (hijs)haak gemonteerd worden van een WLL van tenminste 4,5 ton. Immers 18:4 = 4,5 ton!

In plaats van een haak kan ook een sluiting worden gebruikt.

Naast al het bovenstaande hebben we nog rekening te houden met de hoeken van de last waaraan we het hijsgereedschap bevestigen.

De gebruikte hijsgereedschappen hijsband, staalkabel en ketting, hebben allemaal een verschillende (minimale) buigradius. Als je daaraan voldoet mag je het hijsgereedschap met een volle WLL belasten.

Hijsbanden mogen niet over scherpe randen gespannen en/of getrokken worden omdat daardoor de hijsband wordt doorgesneden. Van een “scherpe rand” is reeds sprake wanneer de randradius “r” kleiner is dan de dikte/diameter “d” van het aanslagmiddel.

Zie afbeelding ‘radius hijsbanden’. Gebruik bij scherpe randen altijd een kantbeveiliging!

Bij lasten aanslaan met ketting moet de randradius “r” minstens 2 x de schalmdiameter zijn

Bij lasten aanslaan met staalkabels moet het randradius “r” minstens 3 x de kabeldiameter “d” zijn. In dat geval mag je de kabel volledig belasten. Zie afbeelding ‘radius van staalkabel’. Merk op dat hoe kleiner de buigradius is, hoe meer reductie we op de werklast van de kabel moeten toepassen.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.67

18

Capaciteit

Bij het gebruik van enkelvoudig gereedschap mag de aangegeven werklast (W.L.L.) nooit overschreden worden.

Indien gestropt wordt aangeslagen, dient men rekening te houden met een reductie van 20% of de werklast vermenigvuldigen met factor 0,8. Bij het gebruik van samenstellen (twee, drie en viersprongen) is de totale werklast afhankelijk van: • • • • •

Het aantal parten.

De wijze van aanslaan.

De buitenhoeken.

De sterkte van een enkel part.

Gelijke (symmetrische) of ongelijke (asymmetrische) verdeling van de last.

Bij het gebruik van de twee of meersprongen heeft men te maken met een hoek ten opzichte van elkaar. Deze hoek werd in het verleden een binnenhoek of tophoek genoemd. Momenteel word gewerkt met buitenhoeken.

Men kan de “oude” tophoek eenvoudig berekenen door de buitenhoek te vermenigvuldigen met twee. Bij deze berekening moeten wel beiden lengen dezelfde lengte hebben.

De belasting in een leng wordt groter naarmate de buitenhoek groter word. Je kunt een vergelijking maken met de stand van je benen. Je weegt 100 kg en je beiden benen staan rechtop naast elkaar, ieder been draagt nu 50 kg.

Wanneer beiden benen 15° naar buiten staan, wordt de belasting 52 kg in ieder been. Bij 30° is dit 58 kg, bij 45° is dit 70 kg en bij 60° is dit 100 kg. Dus precies je eigen gewicht in ieder been.

Krachten worden veelal niet meer aangegeven in kilogrammen of tonnen, maar in Newton. Een vergelijking is: 10 Newton = 1 kilogram en 10 kiloNewton =(Kn) = 1 ton.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.68

Bij het berekenen van de werklast volgens onderstaande tabel, wordt de werklast factor vermenigvuldigd met de sterkte van het enkele part.

Let op: De aangegeven werklast (W.L.L.) in het hijsgereedschap mag nooit overschreden worden

fig. 25.

18.1

Haken

Haken zijn veelal ontworpen om in het midden belast te worden. (nooit op de punt belasten) In enkele haken zijn merktekens aangebracht, in deze haken mogen dan twee lengen onder een buitenhoek van 45° aangeslagen worden.

Er zijn verschillende soorten hijshaken nl:

Ooghaak met klep Ooghaak met schaarklep

Collé Safety & Training

Gaffelhaak

Revisiedatum : 14-05-2020

Wartelhaak

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.69

18.2

Staalkabels en staalstropen

Staalkabels kunnen voor veel doeleinden gebruikt worden. Wij beperken ons tot het gebruik als hijsdraad of als staalkabelstrop.

Opbouw van de kabel Dunnen staaldraadjes worden om een kern geslagen en vormen zo een streng. Meerdere strengen worden daarna om een kern geslagen en vormen nu een kabel. Het in elkaar draaien van staalkabels gebeurt op diverse wijze.

We kunnen een kabel herkennen aan: - Slaginrichting - De richting waarin de strengen wijzen.

- Slagwijze - De richting waarin de dunne draadjes wijzen t.o.v. de streng.

• Langslag = dunne draadjes staan in dezelfde richting als de streng.

• Kruisslag = dunne draadjes staan in tegengestelde richting als de streng.

Kruisslag links

Kruisslag rechts

Langslag links

Langslag rechts

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.70

18.3

Gebruiksfactor staaldraad

De gebruiksfactor is afhankelijk waarvoor de kabel wordt toegepast. In het algemeen is de gebruiksfactor voor staaldraad 5. In enkele gevallen wordt voor hijskabel 6 gehanteerd.

18.4 Afkeurmaatstaven staaldraad Hijskabels en staaldraadstroppen dienen dagelijks, voorgebruik, gecontroleerd en zonodig afgekeurd te worden op de volgende gebreken: • • • • • •

18.5

Certificaat niet aanwezig.

Draadbreuken.

Slijtage. (40% van de diameter van de dunne draadjes) Diameter vermindering van de kabel. (10%) Corrosie. (intering door roest) Knikken of grote beschadigingen.

De hijskabel

Bij gebruik van een staaldraad op een lierwerk, dient er op gelet te worden dat de kabel altijd glad op de trommel wordt gewonden. Door het gewicht van de hijshaak wordt de kabel bij het aflieren onder spanning gehouden. De hijshaak (hijsblok) mag nooit op de grond komen te liggen als de lier in beweging is. Dit kan ernstige schade aan de kabel veroorzaken. Bij het te ver aflieren, bv. Bij werkzaamheden vanaf een brug of in een put, zal de lier beveiligd worden door een drie winden beveiliging, deze beveiliging laat nog altijd drie windingen op de trommel zitten en voorkomt dat de eindverbinding wordt belast of dat de kabel weer in omgekeerde richting gaat opwinden. werkzaamheden vanaf een brug of in een put, zal de lier beveiligd worden door een drie winden beveiliging, deze beveiliging laat nog altijd drie windingen op de trommel zitten en voorkomt dat de eindverbinding wordt belast of dat de kabel weer in omgekeerde richting gaat opwinden.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.71

Hondsvot

18.6

Staalkabelstroppen

Staalkabelstroppen worden niet veel meer gebruikt. Meestal worden staalkabel-stroppen gebruikt als leng en uitgevoerd met aan beide zijden een lus.

grommer

De twee meest voorkomende eindverbindingen in de vorm van een lus zijn: - Talurit Aan het einde van een staalkabel wordt een lus gevormd. Deze wordt door een huls van aluminiumlegering, hydraulisch samengeperst.

Dit is een goedkope verbinding en wordt veel toegepast.

Let op:

De klembus mag nooit op buiging worden belast.

Dus met Talurit NOOIT STROPPEN!!

- Superloop

De staalkabel wordt aan het uiteinde uit elkaar gesplitst en tegengesteld weer in elkaar gevlochten. Hierdoor ontstaat een “vlaams oog”. De uiteinden worden samengeperst met een stalen bus en er ontstaat een robuuste verbinding.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.72

18.7

Hijsbanden

Hijsbanden worden toegepast wanneer een last niet mag worden beschadigd. Ook worden hijsbanden gebruikt omdat ze licht en soepel in gebruik zijn. Hijsbanden zijn vervaardigd van kunststofvezels of garens, meestal nylon of polyester. Bij het vervaardigen van hijsbanden worden veel toevoegingen aan het materiaal aangebracht. Dit om de trekvastheid te vergroten en de slijtagegevoeligheid te verminderen. Een hijsband blijft echter kwetsbaar en dient regelmatig gecontroleerd te worden. Ze hebben een beperkte levensduur bij intensief gebruik.

Er zijn twee soorten hijsbanden, nl: - Platte hijsband - Eindloze hijsbanden

Plat, met aan beide zijden een lus.

Ronde hijsband.

Platte Hijsband

Collé Safety & Training

Eindloze hijsband – Rondstrop

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.73

18.8

Werklast

De werklast van een hijsband wordt aangegeven op etiketten. (labels) De gegevens moeten overeen komen met het bijgeleverd certificaat.

Hijsbanden kunnen zowel enkel, gestropt en in een broek (mandje) worden aangeslagen.

Indien men de hijsband gestropt wil gebruiken en toch de hele W.L.L. wil Benutten kan men dit oplossen door de strop te maken dmv een sluiting

Op het label staat ook vermeld: • Materiaalsoort van de hijsband.

• Lengte van de hijsband.

• Merkteken van de fabrikant.

• Serienummer.

• Datum fabricage.

18.9 Gebruiksfactor hijsbanden De gebruiksfactor van een hijsband bedraagt 7.

18.10 Aandachtspunten bij het gebruik van hijsbanden Bij het gebruik van hijsbanden dient men aandacht te besteden aan de volgende punten: • De W.L.L. moet voldoende zijn t.o.v. de last.

• Hijsbanden mogen nooit worden geknoopt of verdraaid.

• Hijsbanden moeten over de gehele breedte gelijkmatig worden belast.

• Hijsbanden mogen niet op de stiknaad worden belast door de haak of last.

Bij stroppen, de strop zo strak mogelijk aantrekken, dit voorkomt verhitten door het over elkaar schuiven van de banden.

• Scherpe hoeken aan de last moeten worden afgeschermd.

• De last niet op de hijsband laten rusten.

• De hijsbanden die vast onder de last zitten, niet lostrekken.

• Labels altijd vrij houden van de last of hijshaak.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.74

18.11 Afkeur maatstaven van hijsbanden • • • • • •

W.L.L. merktekens ontbreken.

Stiksel beschermhoes is los. (hijsband is overbelast geweest) Garens zijn meer dan 10% ingescheurd.

Hijsband is geknoopt.

Hijsband is versleten en zwaar vervuild.

Hijsband is in aanraking geweest met chemicaliën.

Gebruiksfactoren.

• Kettingwerk en sluitingen • Staalstroppen • Hijsdraad • Hijsbanden en eindeloze stroppen

19

4 5 6 7

Speciale hijsgereedschappen

Speciale hijsgereedschappen komen in diverse soorten voor. Deze hijsgereed-schappen verdienen extra aandacht van de machinist, omdat ze vaak zijn nagemaakt en niet voldoen aan de normen die zijn gesteld in de machinerichtlijn. (CE-verklaring) Controleer altijd het gereedschap op gebreken voor je er mee gaat werken. Net als bij hijsgereedschap behoren hier ook alle gegevens, zoals werklast, certificaatnummer, keuringsdatum en indien zwaarder dan 100 kg, dient het eigen gewicht vermeld te staan.

Enkele meest voorkomende en gebruikte zijn: • Hijsbalken.

• Platenklemmen.

- Altijd gebruiken met uitvalbeveiliging.

• Blokkenklemmen.

- Altijd gebruiken met uitvalbeveiliging.

• Stenenklem - Altijd gebruiken met uitvalbeveiliging.

• Huloklem - Altijd gebruiken met uitvalbeveiliging.

• Pallethaken.

• Kubels • Puinbakken.

• Hijssleutels.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.75

19.1

Afkeurnormen speciaal gereedschap

Bij deze gereedschappen gelden afkeurnormen zoals: • Is er een certificaat aanwezig.

• Zijn de merktekens leesbaar.

• Is de gebruiksaanwijzing aanwezig.

• Zijn alle onderdelen aanwezig en in orde.

• Zijn de hijsogen in orde. (niet gescheurd of verroest) • Is het gereedschap periodiek gekeurd. (minimaal 1x per jaar) • Is indien nodig de uitvalbeveiliging aanwezig.

19.2

Massa van de last

Het vooraf kunne bepalen wat een last weegt is belangrijk. De machinist heeft dit gegeven nodig om zijn opstelpositie te kiezen en voor de juiste sterkte van zijn hijsgereedschap. Bij een groot aantal producten zal het gewicht bekend zijn. De gewichten en afmetingen staan dan vermeld op het materiaal of staan vermeld in de bijgeleverde product informatie. In enkele gevallen wanneer geen gewichten en afmetingen bekend zijn zal de machinist dan zelf deze gegevens moeten bepalen. Het is voor de machinist onmogelijk om ingewikkelde wormen en afmetingen ter plaatse even uit te rekenen.

Een hijsbegeleider kan op drie manieren aan zijn gegevens komen: • • •

De gegevens staan op het product vermeld, of op bijgeleverde informatie.

Hij maakt een inschatting van de afmetingen en het gewicht.

Hij meet de maten op en berekend het gewicht.

Het inschatten van maten en gewichten is moeilijk, het vereist inzicht, kennis en ervaring van diverse materialen. Bij het inschatten kan met bijvoorbeeld eerst bedenken of men lengte van 1 meter met de hand kan tillen. Bepaal wat je zelf kunt tillen, is dit 30 kg, 40 kg, of zelfs 50 kg, of wat je denkt dat die

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.76

meter weegt, vermenigvuldig dan het bepaalde gewicht met de lengte van het voorwerp. De uitkomst zal dan naar inschatting de massa van het voorwerp zijn.

Vraag: wat is de totale massa van 250 stenen als 1 steen 2kg weegt?

Elk materiaal heeft zijn eigen gewicht per volume. Als we een steen, een blokje hout en een blokje ijzer met allen dezelfde afmetingen naast elkaar leggen, dan zal het ijzer het zwaarst zijn en het blokje hout het lichtst. Elk materiaal heeft zijn eigen soortelijke massa. (s.m.) (gewicht per soort) Willen we het gewicht bereken dan moet we het volume van het voorwerp vermenigvuldigen met de soortelijke massa.

Gewicht = volume x soortelijke massa Volume wordt berekend door:

Lengte x breedte x hoogte

Lengte = meter ( of decimeter, centimeter, millimeter) Lengte x breedte = 1 m2 (vierkante meter) Lengte x breedte x hoogte = 1 m3 (kubieke meter)

Meet voorkomende soortelijke massa’s zijn: • • • • • •

1.600 kg/m3 2.400 kg/m3 600 kg/m3 1.100 kg/m3 7.800 kg/m3 2.000 kg/m3

Zand Beton Licht hout Zwaar hout Azobe Staal Kalkzandsteen

Vraag: Een betonbalk is 3 meter lang, 30 cm breed en 25 cm hoog. wat is het gewicht (massa) van deze balk?

Bij het uitrekenen van een rond voorwerp hebben we te maken met de omtrek of oppervlakte van een cirkel. Om de omtrek te berekenen gebruiken we π x diameter (π = 3,14).

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.77

De omtrek van een rond voorwerp is dus ruim drie maal de diameter.

Berekenen we de massa van een buis, dan kunnen we de omtrek gebruiken als breedte, de dikte van de wand als hoogte en de lengte blijft natuurlijk de lengte.

De massa van een buis wordt bepaald met de formule: π diameter x dikte x lengte x s.m. (π = 3,14) Bovengenoemde berekening mag tot een wanddikte van 4 cm daarna is de volgende berekening nodig. π x straal x straal x lengte van de buitendiameter. π x straal x straal x lengte van de binnendiameter.

Vraag: een stalenbuis is 4 meter lang,80 cm doorsnede en heeft een wanddikte van 4 mm Wat is het gewicht (massa) van deze buis?

Bij het uitrekenen van een massief rond voorwerp gebruiken we een formule om de oppervlakte van de platte zijde te bepalen.

Deze formule luid:

π x straal x straal x lengte De massa van een massief rond voorwerp wordt bepaald met de formule: π x straal x straal x lengte x soortelijke massa.

Vraag:

Een betonnen kolom is 3 meter lang en heeft een doorsnede van 40 centimeter.

Wat is de massa van deze kolom?

Er bestaat nog een groot aantal andere vormen zoals driehoeken, veelhoeken, bogen, enz.

Om deze vormen te behandelen zou de lesstof te uitgebreid worden daarom beperken we ons tot rechthoeken en cirkels.

Veilig werken

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.78

19.3 Voorbereiding van de werkzaamheden Voor dat men begint met het werken met de kraan dient men bekent te zijn met de werking van de machine. In het instructieboekje of machinehandleiding staat beschreven hoe de machine bediend moet worden. Inspecteer de kraan dagelijks voordat u deze gebruikt. Een visuele inspectie rondom de machine kost maar weinig tijd, en kan schade of ongelukken voorkomen.

Voor de aanvang van de werkzaamheden moer er eerst overleg zijn tussen de machinist en de verantwoordelijke medewerker van de opdrachtgever, vaak is dit de uitvoerder op de bouwplaats.

In de werkbespreking zullen gegevens bekend worden als: • • • • • • • •

Welke lasten moeten er verplaatst worden Waar moeten de lasten geplaatst worde Zijn er knelpunten of obstakels Wat zijn de gewichten van deze lasten Hoe moeten de lasten worden aangeslagen Wie gaat de last aanslaan en begeleiden Is de Machinist bekend met de werkwijze en volgorde Worden er persoonlijke beschermingsmiddelen gedragen

19.4

Controleren van de opstelling

Controleer in overleg met de machinist voor de aanvang van de Hijswerkzaamheden de juiste opstelling van de kraan, hierbij kan men als volgt te werk gaan: •

controleer of de draagkracht van de ondergrond voldoende is voor de stempeldruk van de kraan.

• controleer de omgevingsfactoren.

• controleer het werkgebied op afscherming voor derden.

• controleer de bereikbaarheid van de opstelplaats.

• test de werking van de L.M.B. • test alle op de kraan aanwezige afslagen.

• laat de machinist een proefdraai maken, controleer hierbij de vrijloop van de giek en de ballast.

Let op: stel de kraan nooit te dicht op bij een talud. Afhankelijk van de stabiliteit van de ondergrond kan een vuistregel gehanteerd worden.

Deze luid: de afstand van de rand van de afgraving tot de eerste ondersteuning van de kraan moet minimaal gelijk zijn aan de diepte van de afgraving(Minimaal 1,5 meter).

Belangrijk is om vooraf de bepalen of er beperkingen zijn mbt de maximaal toegestane bodemdruk We kunnen de draagkracht van de bodem niet beïnvloeden,maar we kunnen wel onze stempeldruk aanpassen aan de omstandigheden We berekenen de stempeldruk van onze machine op 2 manieren: Als we de maximale stempeldruk van de machine willen berekenen vullen we in de berekening niet het gewicht van de last en het hijsmateriaal in maar het maximale gewicht dat de machine volgens zijn tabel mag tillen, de druk kan dan nooit hoger zijn dan de uitkomst van de berekening Verder is het een noodzakelijk om altijd stempelschotten te gebruiken voor Verder geldt: moet binnen deze afstanden gewerkt worden neem dan altijd contact op met de beheerder van het hoogspanningsnet of met de spoorwegen (NS) Indien men door onbekende oorzaak toch in aanraking komt met de leidingen dient men: 1. de kraan niet te verlaten 2. omstanders te waarschuwen

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.79

3. proberen door zwenken of rijden los te komen

19.5

Communicatie

Communicatie is erg belangrijk, door elkaar niet goed te begrijpen, bij hijswerkzaamheden, in het verleden veel ongelukken gebeurd. In de meeste gevallen heeft de machinist te maken met de aanpikker. Het communiceren kan gebeuren door, met elkaar te spreken, maar ook door handgebaren (armseinen) of het gebruik van portofoons.

Armseinen worden veel toegepast. In de Arboregeling (hoofdstuk 8) staan enkele armseinen omschreven. Armseinen zijn ook veel in afbeeldingen te zien, maar zijn vaak onduidelijk of verschillen van elkaar.

De meest gebruikte armseinen zijn:

Vieren

Hijsen

Steek een gestrekte arm omlaag en en maak een draaiende beweging

Steek een gestrekte arm omhoog maak een draaiende beweging

Stop

Noodstop

Steek een vlakke hand recht naar voren met opgeheven arm Zwenken links

Steek beide vlakke handen naar boven met opgeheven arm Zwenken rechts

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.80

Zwenken naar links gestrekte arm zijwaarts naar links

Zwenken naar rechts gestrekte arm zijwaarts naar rechts

Geef de bewegingsrichting van de kat aan kat aan

Geef de bewegingsrichting van de

Een goede hijsbegeleider voldoet aan de volgende voorwaarde: • • • • • • • •

geeft genormaliseerde armseinen is bekend met het aanslaan van lasten staat in het zicht van de machinist loopt achter de last aan. (bij achteruit lopen bestaat gevaar op struikelen) begeeft zich niet op of onder de last begeleid de last met een stuurlijn. (touw) heeft inzicht in de werkzaamheden draagt persoonlijke beschermingsmiddelen

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.81

19.6

Verplaatsen van de last

wanneer een machinist een last wil verplaatsen moet hij controleren of deze juist is aangeslagen.

Voorkom zo veel mogelijk het slingeren van de last. Bij het slingeren van de last komen extra spanningen in de constructie. Trek nooit vast zittende lasten los.

Als de last verplaatst wordt let dan op het volgende: • Houd last zo goed mogelijk in het zicht • Til de last niet onnodig hoog • Let op de gegeven armseinen • Laat loszittende delen niet over de grond slepen.

• Blijf geconcentreerd tijdens het verplaatsen van de last • Geen losse delen op de last vervoeren • Geen personen op de last mee vervoeren Hijsen buiten het gezichtsveld: • Ga vooraf kijken op de plaats waar de last geplaatst moet worden • Maak goede afspraken met de aanwijzer over de werkwijze • Maak afspraken over het gebruik van portofoons • Voer de werkzaamheden nooit uit zonder aanwijzingen Hijsen van zware lasten: • • •

Ga vooraf kijken op de plaats waar de last geplaatst moet worden Controleer de inscheringen (reeptrek) van de lier Last extra voorzichtig verplaatsen

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.82

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.83

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.84

Buis verticaal hijsen Het rechtop zetten van een langere last ( buis) is iets moeilijker.

Maak aan beide zijden van de last de stroppen rijgend vast.

Controleer bij het rechtop zetten, dat de stroppen even ver van de bovenkant af zitten, de afstand moet gelijk zijn aan de diameter van de buis.

Rijg hijsbanden met een harpsluiting, het vaste gedeelte in de bout en het rijgende in de beugel.

Laat de hijsbegeleider bij het ophalen, controleren of de hijsband in verticale stand blijft, bij een schuine trek zal de last wegschieten of omslaan.

De machinist controleert de zijdelinkse stand.

Bij het neerlaten dient de last uit evenwicht gebracht te worden door met een blok een ondersteuning te maken.

Omtrekken van de last levert een gevaarlijke situatie op.

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.85

19.7

Algemene veiligheidsvoorschriften

Algemene veiligheid is belangrijk en heeft betrekking op zowel het bedienen van de machine als de persoonlijke veiligheid.

Voor het werken met de machine zijn dit: • Hijs of zwenk nooit over personen of bouwketen • Laat nooit iemand meereizen met de last • Blijf altijd correct achter de bediening zitten • Verlaat de bediening nooit als er een last in de kraan hangt • Laat geen onbevoegde personen toe in de draaicirkel van de machine • Altijd P.B.M. ’s gebruiken • Gegeven armseinen opvolgen • Nooit meer dan één last te gelijk hijsen • Bij wind en een hoogte van 150 cm en meer altijd een stuurlijn gebruiken • Bij langere gieken, zwenkbewegingen extra rustig uitvoeren Denk bij persoonlijke veiligheid aan: • Het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen (P.B.M.s) • Helm, veiligheidsschoenen, werkhandschoenen, werkkleding, gehoorbescherming.

• Niet tussen de last en obstakels begeven • Let op struikel gevaar • Let op uitglijden • Niet binnen draaicirkel van de machine komen • Niet onder de last doorlopen • Achter de last aanlopen • Stuurlijn niet om de hand slaan • Zichtbaar opstellen voor de machinist • Niet zonder toestemming van de machinist op de machine komen Denk aan de veiligheid van mensen die in de buurt van de kraan werken maar niet bij de hijswerkzaamheden betrokken zijn (derden) • P.B.M.’s gebruiken • Niet onder de last door lopen • Niet tussen de last en obstakels komen • Niet voor de last komen • Niet onnodig in de draaicirkel komen • Niet op de kraan komen zonder toestemming van de machinist • Zichtbaar opstellen voor de machinist

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.86

Omstanders motiveren een helm te dragen, doe je door: • • • •

Zelf altijd een helm te dragen Te wijzen op de gevaren Te wijzen op de boete bepalingen Te wijzen op de aanduiding borden

In de Arbo- wet staan alle wettelijke verplichtingen omtrent veiligheid, gezondheid en welzijn op de werkplek. Om alle bepalingen uit het hoofd te kennen zou te veel zijn.

Onthoud wel: • De werkgever is verplicht beveiligingen aan te brengen • De werknemer is verplicht beveiligingen te gebruiken

Hijs Veilig of Hijs Niet !!!

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.87

Bijlage 1

Lijst met afkortingen

LMB

: Last Moment Beveiliging

WLL

: Working Load Limit (Maximale werklast)

SWL

: Safe Working Load

ISZW

: Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegen

ILT

: Inspectie Leefomgeving en Transport

TCVT

: Toezicht Certificatie Verticaal Transport

VVT

: Vereniging Verticaal Transport

ALK

: Autolaadkraan

MK

: Mobiele Kraan

MTK

: Mobiele Torenkraan

VRK

: Verreiker

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.88

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.89

Collé Safety & Training

Revisiedatum : 14-05-2020

Indentificatiecode: S&T-ALK

Blz.90