DIGIFOTO Pro 3.2009

Panasonic GF1 Olympus Pen krijgt concurrent

Innovatieve compacts

www.dFpro.nl

NUMMER 3

2009

PRIJS: € 4,95

150 pagina’s inspiratie

Reisverslagen

Fotograferen in Rusland, China en Gambia

Meer dan megapixels

12 vragen aan

Patricia Steur Nikon D300s • Pentax K-7 • Sony a550 • Ricoh GRIII

Foto: Kirsten Wilmink

Reviews van o.a.

Een uitgave van clipboard publishing

STATIEVEN Change your point of view !

MACC SYSTEM ‘MULTI ANGLE’ MIDDEN CONSOLE

ISSL SYSTEM

SNELLE VEILIGHEIDS VERGRENDELING

AUTHORIZED IMPORTER

Alles voor fotografie

service: colofon

Welkom

Een uitgave van Clipboard Publishing BV Delftweg 147 2289 BD Rijswijk Nederland Tel: +31(0)15 215 3233 Fax: +31(0)15-2153230 e-mail: info@clipboard-publishing.nl Uitgever Linda Oenema linda@clipboard-publishing.nl Concept en idee Jascha Vink Hoofdredacteur Raymond Luijbregts raymond@digifotopro.nl

Fotomuseum Den Haag. Deze avond het toneel van de uitreiking van de Photo Academy Award. Met een glaasje Prosecco in mijn ietwat beschadigde hand (ongelukje met fiets die niet eens van mezelf was) kijk ik aandachtig naar het witte doek. Ik wist de uitslag al weken van tevoren en had de foto’s tot in den treure voorbij zien komen. Toch maakt het geheel opnieuw indruk. Straatbeelden uit Rusland, homo’s met baarden, jonge hoertjes. Passie. Aandacht.

Geduld. Beurtelings vechtend om de aandacht. Om me heen niets dan gespannen gezichten. Alle ogen priemend richting juryvoorzitter Aarsman. Die avond de Boeman voor de minder fortuinlijken en de Verlosser voor de uitverkorenen. Al zal het meerendeel al heel blij zijn met de nominatie en een plaats in de rondreizende expositie.

Redactievloer DIGIFOTO Pro, een dag later. De afgelopen weken het toneel van de productie van deze editie, én een speciale uitgave over diezelfde Photo Academy Award.

De deadline nadert snel. Gek: meestal komen dingen waar je niét naar uitkijkt in de aanloop er naar toe sneller op je af, terwijl de dingen waar je al weken naartoe leeft in een steeds trager tempo naar je toe kruipen. Tenminste, zo lijkt het. En zo is het nu weer. Om me heen niets dan gespannen gezichten. Alle ogen priemend richting De Drukker (zou er een dubbele betekenis achter die term schuilgaan?). Deze editie wederom De Boeman voor ons en de Verlosser voor wie nu liever dit stukje meteen overslaat en doorbladert naar zijn eigen foto’s.

Nu ben jij aan zet. Nu ben jij de juryvoorzitter, de Hans Aarsman. De Verlosser, of misschien wel de Boeman. Spreek je oordeel uit over ons via het lezersonderzoek. Niet op een wit doek, niet op een podium, niet met gespannen gezichten om je heen, niet in een fotomuseum. En o nee, we zullen ook niet applaudisseren. Maar dankbaar zijn we je wel.

Redactie Julian Huijbregts Medewerkers Michiel Landeweerd Wouter Loeve Diederik Napalm Jan Buitelaar Marcel Burger Simon de la Court Erik Schimmel Bernie Nicolai Huibert van der Meer Nils Schoonhoven Michael de Kooter Elmer van Hest Vormgeving Ron de Vos Redactieadres Delftweg 147 2289 BD Rijswijk Nederland Tel: +31(0)15 215 3232 Fax: +31(0)15-2153230 e-mail: redactie@digifotopro.nl Bladmanager Linda Oenema Assistent-bladmanager Mirjam van der Kraan mirjam@clipboard-publishing Sales Jascha Vink jascha@clipboard-publishing.nl Ruud Jonkheer ruud@clipboard-publishing.nl Raphael Gonçalves raphael@clipboard-publishing.nl PR/communicatie en marketing Tim Beemer tim@clipboard-publishing.nl Drukkerij Senefelder, Misset Doetinchem Distributie Nederland Betapress BV, Gilze

Raymond Luijbregts, Hoofdredacteur

raymond@digifotopro.nl

Distributie België IMAPress NV, Turnhout

Over onze reviews Ieder product dat we bespreken krijgt een rapportcijfer tussen de 1 en de 10, waarbij 1 het laagste is en 10 het hoogste.

Aan producten met een hoge score reiken we de onderstaande awards uit:

value

Goed

SUPER

Value reiken we uit aan producten die een goede kwaliteit combineren met een scherpe prijs.

Goed is voor producten met een rapportcijfer tussen 8 en 9.

Super delen we alleen uit aan absolute topproducten met een beoordeling van 9 of hoger.

De vermelde prijzen zijn gemiddelden zoals ze gehanteerd worden door de bekende prijsvechters op het moment van schrijven. Het zijn dus geen adviesprijzen.

Complimenten en verwensingen.

In onze mailbox en op de website.

Eerste keer dat ik het magazine minder interessant heb gevonden...Teveel manipulatie/kunst/fantasie voor mij! ROB Ziet er nog beter uit dan de vorige! Die klik-tot-kunstworkshop is trouwens wel echt een mustread. MARK Cover gewaagd, maar boeiend! Goed werk redactie, hier word ik blij van. ROULAIS Mooi nummer. Ik vind de mix tussen technische artikelen en de mens/fotograaf altijd erg prettig. Manipulatie is een interessant onderwerp, maar mag zijn grenzen kennen binnen dit blad!

IVO Mooi blad, zoals veel vaker trouwens. Maar, de frontfoto-montage vind ik ronduit walgelijk! PAUL Cover is absoluut spraakmakend te noemen (of je er nu van houdt of niet). Persoonlijk vind ik het erg gewaagd maar dat maakt deze uitgave juist zo interessant. ANONIEM Jammer van die cover. Niet weer doen! Ik lees het blad graag in de trein.... Inhoud daarentegen is wel prima. BART Weer veel taalfouten in de vorige editie aangetroffen. Zonde. BERT Jullie zijn hard op weg het beste fotografieplatform van de Benelux te worden. Ga zo door. CHRIST Meest gevarieerde fotografiemagazine van Nederland. Punt. ANKE Volgende keer wat minder manipulatie graag. Voor de rest mijn complimenten.

FREEK Kennelijk hebben jullie andere morele standaarden dan ik. Walgelijke cover. SANNE De website wordt steeds mooier, hopelijk zet deze trend ook in het magazine door! JOEP

reacties@digifotopro.nl digi foto pro 4

feliciteert: Robin de Puy winnaar Photo Academy Award 2009 Helena van den Enden eervolle vermelding (2e plaats overall) In de categorieĂŤn werden de volgende nominaties en prijzen behaald: FotoMuseum Provincie Antwerpen Xiao Xiao Xu

winnaar

Duval Guillaume

Xiao Xiao Xu winnaar Vivian Keulards nominatie Petra van der Veer nominatie

Volkskrant Magazine Ernst Coppejans

winnaar

Melkweg Galerie

Masha Osipova winnaar Ernst Coppejans nominatie Maaike Hermes nominatie Xiao Xiao Xu nominatie

De Standaard

Paul van Hulzen nominatie Xiao Xiao Xu nominatie

Elle

Helen de Vries

nominatie

GUP magazine

Robin de Puy nominatie Masha Osipova nominatie

let’s be frank,

Masha Osipova nominatie Paul van Hulzen nominatie

FRAME

Remco Muntz nominatie Helena van den Enden nominatie

P/f

Masha Osipova nominatie Xiao Xiao Xu nominatie

Ook in de zevende aflevering van de Photo Academy Award zijn de studenten van de Fotoacademie zeer succesvol met 40% van de nominaties en 46% van de prijzen. w w w.fotoacademie.nl

Coverfoto: Kirsten Wilmink

INHOUD: digifoto Pro 3/2009

Canon 7D

Sony a550

Nikon D300s

Pentax K-7

Nikon D3000

Trans-Mongolië Express

12 Terug naar de tekentafel

14 Met HDR-modus

18 Krachtpatser met cropfactor

pag

40

22 Aanval op het middensegment 28 Instapper met hulpfunctie 30 Dwars door Siberië

Bewapend met een camera reisde onze verslaggever Julian Huijbregts per trein door China en Rusland. Lezer Nils Schoonhoven ging op ‘zakenreis’ naar Gambia.

pag

Zakenreis in Gambia

Patricia Steur

62

Jeroen Swolfs

Patricia Steur

62 12 vragen aan de topfotografe 82 Straatbeelden uit alle wereldsteden

Youth Service Initiative

Wouter Loeve

Sony a850

Panasonic GF1

Pocket Wizard

Lichtmeters

Ricoh GRIII

Innovatieve compacts

88 Fotograferen tegen eenzaamheid 92 Concertfotografie op je 12e 116 Betaalbaar fullframe 118 Olympus Pen krijgt concurrent 120 Draadloos flitsen met ETTL 122 Meten is weten 130 Compactcamera voor gevorderden

6

Reisverslagen.

40 Reisverslag uit Afrika

digi foto pro

Van Rusland tot Gambia

132 Meer dan glimlachherkenning

Interview.

Patricia Steur behoort al enige tijd tot de top van de Nederlandse fotografen.

Wij stelden haar 12 prangende vragen.

Doe m

ee !

wij zi jn menin benieuwd n doe m g over digi aar jouw f e derzo e met ons l oto pro. e mooie k en maa ezersonk kan prijze s maar n. meedoen op 5 minu k dfpro ten! ost .n l/leze

rsond

erzoe

k

pag

18

Nikon D300s

Review.

Met de D300s levert Nikon een nieuw topmodel in het DX-formaat. Kan de fabrikant op zijn lauweren gaan rusten?

pag

82

Jeroen Swolfs

Straatbeelden.

Foto: Jeroen Swolfs

Fotograaf Jeroen Swolfs is bezig met een groots project: hij reist langs alle wereldsteden om daar straatbeelden vast te leggen. Wij spraken hem over zijn onvermoeibare passie.

pag

118

Panasonic GF1

Preview.

Panasonic zette als eerste een Micro Four Thirds-camera op de markt.

Toch was het de Olympus Pen E-P1 die het meeste wist lost te maken bij het publiek. Ook Panasonic komt nu met een ĂŠcht klein model.

Rubrieken Nieuws Talent Downloads Exposure Feedback Best Buy Boeken Agenda

pagina

8

pagina 46 pagina 74 pagina 76 pagina 98 pagina 136 pagina 138 pagina 140

digi foto pro 7

www.DFPRO.NL/NIEUWS

Fullframe en aps-c in compact formaat

Twee nieuwe camera’s van Leica Leica introduceert twee nieuwe camera’s. De M9 krijgt een fullframe ccd-sensor in een compacte behuizing en verwisselbare objectieven. Enige tijd later verschijnt de X1, met een 12,2 megapixel aps-c-sensor en een vast 24mm f/2.8 objectief.

De M9 is ’s werelds kleinste fullframe camera. Waar de vorige digitale Leica’s nog een sensor met 1.33x cropfactor meekregen, is de nieuwe M9 uitgerust met een 18-megapixel full-frame CCD (24x36mm). De sensor is speciaal ontworpen voor het Leica Mlenssysteem en komt uit de fabriek van Kodak. Leica belooft lage ruisniveau’s, over het iso-bereik van 80 tot 2500. De M9 schiet maximaal 2 beelden per seconde in DNG raw-formaat.

Geen AA-filter

contrast, extreem hoge resolutie en en vast objectief beschikken. Het nieuwe model moet een groter Net als de M8 heeft de sensor in de natuurlijke kleuren. publiek bedienen door zijn ‘point M9 geen anti-aliasing filter waarPoint and shoot and shoot’ mogelijkheden, waardoor rechtstreeks uit de camera zeer scherpe resultaten te behalen De Leica X1 bevat geen meetzoe- onder automatische belichting. ker en beschikt wel over autofocus. moeten zijn. Beeldfouten die kunnen optreden door het gebrek De camera heeft een aps-c-sensor. Meer over de Leica M9 aan dit filter (moiré) worden door Een optische zoeker ontbreekt; www.dfpro.nl/leicam9 de beeldprocessor verwijderd. De composities maak je met het 2,7inch lcd-scherm, wat met 230.000 sensor van de M9 is voorzien van Meer over de Leica X1 beeldpunten niet al te ruim een nieuw beter infraroodfilter, www.dfpro.nl/leicax1 bedeeld is. De nieuwe camera is zodat het toepassen van speciale UV/IR filters, zoals bij de M8, niet vergelijkbaar met Sigma’s DP1 en DP2, die ook over een grote sensor meer nodig is. Leica belooft rijk

Geschikt voor Softproofing

Eizo introduceert CG243W met Display Port

digi foto pro 8

Eizo komt met een nieuwe high-end monitor voor beeldbewerkers.

De 24-inch CG243W met resolutie van 1920x1200 beeldpunten geeft 98 procent van het AdobeRGB kleurengamma weer en is uitgerust met Display Port.

Het nieuwe beeldscherm maakt gebruik van een H-IPS-paneel, heeft een contrastverhouding van 1:850 en lichtsterkte van 270 cd/m². Een 3D Look-Up Table en automatische correctie van kleurverloop moeten zorgen voor uitmuntende kleurweergave. Over de DVI-aansluiting kan het beeldscherm 16.7 miljoen kleuren weergeven. Maak je gebruik van de Display Port, dan is 10-bits kleurweergave mogelijk en toont het scherm maar liefst een miljard kleuren. De Eizo CG243W voldoet aan de strenge Softproof-eisen voor kijkhoek

en homogeniteit. De monitor heeft dan ook het “FograCert Softproofing System” keurmerk meegekregen. Het nieuwe beeldscherm is te koop voor een adviesprijs van 2230 euro. Voor dat bedrag krijg je er een afschermkap en de ColorNavigator kalibratiesoftware bij. www.eizo.nl

ŠCraig Kolesky

faster

www.DFPRO.NL/NIEUWS

www.dfpro.nl/MustSee

Nieuw op dfpro.nl In de webrubriek ‘MustSee’ verzamelt de redactie de beste, leukste en grappigste webfilmpjes over fotografie.

Toestand kritiek – oorlog in Congo

Gratis controlesysteem

Toestand: Kritiek brengt ooggetuigenverslagen, foto’s en videobeelden van de mensen die de crisis in het oosten van Congo doormaken. De Belgische fotograaf Cédric Gerbehaye maakte een intrigerende documentaire.

bij Hugyfot-onderwaterhuizen Onderwaterhuisfabrikant Hugyfort levert bij zijn onderwaterhuizen nu gratis een controlesysteem. Door middel van een vacuümpomp kun je voor de duik controleren of het onderwaterhuis correct gesloten is. Ook tijdens de duik slaat het systeem alarm als er iets mis lijkt met de onderwaterbehuizing. Voor vrijwel alle spiegelreflexcamera’s zijn tegenwoordig onderwaterhuizen beschikbaar.

Naast een waterdichte oplossing voor onderwaterfotografie zijn deze behuizingen voorzien van electronische aansluitingen om externe onderwaterflitsers TTL aan te kunnen sturen.

De uitgebreide poortsystemen zorgen ervoor dat het gebruik van vele objectieven mogelijk is in het onderwaterhuis.

Hugyfot is fabrikant van high-end aluminium onderwaterhuizen voor Canon en Nikon dslr’s. De maximale diepte van deze onderwaterhuizen is 100 meter. De onderwaterhuizen onderscheiden zich volgens de fabrikant op hun degelijkheid, compacte vormgeving en ergonomie. De Huygot-onderwaterbehuizingen zijn te koop én te huur bij onderwaterhuis.nl. www.onderwaterhuis.nl

www.dfpro.nl/toestandkritiek

Memories of a dog

Straatfotograaf Daido Moriyama is één van de belangrijkste hedendaagse Japanse fotografen.

Hij maakt rauwe, contrastrijke zwart-witfoto’s van het straatleven. In de video ‘Memories of a Dog’ zie je hoe hij bij nacht en ontij ronddoolt in de straten van Tokio. www.dfpro.nl/memoriesdog

Netgear met nieuw ‘fotofort’ en mediaspeler Netgear introduceert de Digital Entertainer Live (EVA2000). Met deze allround mediaspeler kun je eenvoudig je foto’s bekijken op je TV. Het apparaat is ook geschikt voor het afspelen van muziek, video en internetcontent. Met een consumentenadviesprijs van 149 euro IS het een betaalbare en eenvoudig te gebruiken mediaspeler. Het kan overweg met content vanaf een USB-stick, computer of NAS-station.

digi foto pro 10

Jouw fotoclub op dfpro.nl

Daarnaast komt de fabrikant met een nieuwe NAS-station, voor veilige opslag van je fotografie. De ReadyNAS NVX kun je voorzien van maximaal 4 harde schijven, voor een maximale opslagcapaciteit van 8 Terabyte. De doorvoersnelheid is meer dan 570 mbit/sec. De ReadyNAS NVX Pioneer Edition (zonder disks) is nu leverbaar en kost ongeveer 700 euro bij diverse webshops.

La Vida Loca

La Vida Loca is een aangrijpende documentaire die de Frans-Spaanse fotojournalist en filmmaker Christian Poveda in El Salvador maakte over de jeugdbende Mara 18. Poveda volgde de bende gedurende 16 maanden van zeer dichtbij. www.dfpro.nl/lavidaloca

The Longest Way

Christoph Rehage schoor zijn hoofd kaal en begon te lopen. In een jaar tijd legde hij 4646 km af, van Beijing naar Ürümqi. Zijn originele doel, Berlijn, haalde hij niet. Wel leverde de voettocht een prachtige time-lapse video op.

www.netgear.com

Wil je jouw fotoclub eens in de schijnwerpers zetten?

In onze webrubriek ClubCorner krijg je de kans je club en foto’s van de leden te presenteren voor een groter publiek. Interesse? Meld je vandaag nog aan via e-mail. raymond@digifotopro.nl

www.dfpro.nl/longestway

Windows®. Life without Walls™. SAMSUNG raadt Windows aan.

On a 9 hour road trip from Paris to Barcelona, rely on the Samsung X520

Ultra licht, ultra dun

De nieuwe Samsung X520 biedt alle mobiliteit en vrijheid die u van een notebook verlangt. De extra krachtige batterij geeft maar liefst 9 uur ononderbroken energie. Dit ultra dunne en ultra lichte 15.6” notebook is voorzien van een Intel® Core™ 2 Duo processor SU7300 en Windows Vista® Home Premium. Zo blijft u altijd in contact, waar en wanneer u maar wilt. Met dit notebook wilt u gezien worden, dankzij het unieke glanzende design met chromen afwerking. De Samsung X520, het ideale notebook voor onderweg.

Ook verkrijgbaar in 14” (X420) en 11.6” (X120). www.samsung.com/nl/xserie

*Batterijduur gebaseerd op tests van BatteryMark, afhankelijk van configuratie

Samsung Mobile Computers. Passion

Intel, the Intel Logo, Intel Inside, Intel Core, and Core Inside are trademarks of Intel Corporation in the U.S. and other countries. For more information about the Intel processor feature rating, please refer to www.intel.com/go/rating.

for Perfection.

PREVIEW: Canon EOS 7D

Terug naar de tekentafel

Canon EOS 7D Twee jaar lang ontbrak een high-end aps-c-camera is het assortiment van Canon. Qua specificaties kon Canon de Nikon D300 al die tijd niet bijbenen. Nu komt Canon dan eindelijk met een stevig antwoord. De Canon EOS 7D is een compleet nieuw ontwerp, met veel nieuwe functionaliteit aan boord. € 1739,-

Tekst > JULIAN HUIJBREGTS

d

e EOS 7D is de eerste Canondslr die draadloos flitsers aan kan sturen. Canongebruikers moesten voorheen hiervoor de ST-E2 aanschaffen. Met de Canon EOS 7D behoort dit tot het verleden. Het nieuwe iFCL-meetsysteem, bestaande uit 63 zones, moet voor consistente belichting zorgen. Het systeem maakt gebruik van scherpstel-, kleur en belichtingsinformatie. Alle scherpstelpunten leveren afstandsinformatie aan het lichtmeetsysteem. Twee DIGIC-4processoren zorgen voor de beeldverwerking. De EOS 7D haalt snelheden tot 8 beelden per seconde. In de buffer is plaats voor 126 jpeg’s of 15 raw-be-

digi foto pro 12

standen. De sluiter gaat tot minimaal 150.000 opnamen mee.

Meer megapixels Ondanks dat de sensor dezelfde afmetingen houdt als de EOS 50D (1.6x cropfactor), is het aantal pixels opnieuw toegenomen. Een opvallende keuze, in het compactsegment lijkt Canon de megapixelrace vaarwel te zeggen; de high-end G11 heeft minder pixels dan zijn voorganger. In de dslrmarkt is deze wedloop nog niet op zijn einde. Volgens Jip Barth van Canon Nederland zit er in de cmos-techniek veel meer rek dan in de ccd’s die in de compacts gebruikt worden.

De sensor in de 7D is nieuw ontworpen. Door de elektronische circuits tussen de fotodiodes te verkleinen, is het mogelijk de diodes lichtgevoeliger te maken. De sensor maakt net als de 50D en 5D Mark II gebruik van het ‘gapless’ ontwerp, waarbij er geen ruimte zit tussen de microlenzen. Ondanks de nieuwe technieken is het nog maar de vraag of Canon de beloofde ‘zeer schone’ beelden bij hoge ISO-waarden waar kan maken. Dezelfde beloften werden gemaakt bij de introductie van de 15-megapixel EOS 50D. In de praktijk bleken de resultaten op gebied van dynamisch bereik en ruisprestaties vaak onder te doen voor die van de 10-megapixel EOS 40D.

Nieuw ontwerp Niet alleen de technische specificaties zijn veranderd.

Canon heeft de camera zo goed als vanaf de grond opnieuw opgebouwd. Daarbij is veel aandacht besteed aan

Behind the scenes

Canon Japan gaf een blik achter de schermen bij de ontwikkeling van de Canon EOS 7D. Wat ging er vooraf aan de nieuwe dslr? Lees het online.

de ergonomie. De EOS 7D zit dan ook een stuk beter in elkaar dan bijvoorbeeld de EOS 40D en 50D, waarbij de knoppen onhandig aan de onderkant van het lcd-scherm geplaatst werden.

De EOS 7D komt in een nieuwe behuizing die net zo goed bestand is tegen weersinvloeden als de oude analoge Canon EOS 1N. Hoewel de EOS 7D nauwelijks groter is dan de 50D en het lcd-scherm dezelfde 3-inch diameter heeft, hebben de ontwerpers toch plaats gevonden om de bedieningsknoppen weer links van het display te plaatsen. Bovendien zijn de knoppen groter gemaakt en zijn er een aantal nieuwe toevoegingen. Zo is er een Quickmenu knop, waarmee je snel alle belangrijke instellingen kunt aanpassen en een raw/jpeg-knop, waarmee je als je in jpeg schiet, ervoor kunt kiezen om ook een raw-opname te maken. Ook de aan/uit-knop heeft een nieuwe, prominente plaats gekregen achterop de camera. De camera ligt prettig in de hand, aan de ergonomie is merkbaar meer aandacht besteed. Met 820 gram is het gewicht vergelijkbaar met de EOS 5D Mark II.

19-punts autofocus Het focussysteem is compleet nieuw ontworpen.

En dat was hard nodig. Waar Nikon nu zelfs haar instapmodel uitrust met geavanceerd 11-punts systeem met 3D-tracking, hebben de aps-cmodellen van Canon de afgelopen jaren weinig vernieuwing gezien wat betreft autofocus. Het nieuwe 19-punts AF-systeem, gebaseerd op de architectuur uit de EOS-1 serie, brengt daar verandering in. Alle 19 punten zijn kruislingsgevoelig vanaf f/5.6. Bovendien wordt de scherpstelling verzorgd door een aparte processor. Dit moet er voor zorgen dat ook bij de maximale snelheid van 8 fps de camera snelle onderwerpen nog kan bijbenen. Ook nieuw is de Spot AF-modus, waarin een kleiner deel van de focussensor gebruikt wordt voor het scherpstellen. Handig bij kleine onderwerpen, die zich voor een gedetailleerde achtergrond beginnen. Het normale focussysteem kan hier de mist in gaan, door per ongeluk op de achtergrond scherp te stellen. Je kunt hierbij Zone AF gebruiken, waarbij de scherpstelselectie beperkt wordt tot één van de vijf zones.

Ondanks dat de 7D is uitgerust met 19 punten, bevinden deze zich vrij geconcentreerd in het midden van het beeld. Het 51-punts systeem van de concurrerende Nikon D300(s) heeft een meer gelijkmatige verdeling.

Filmfunctie wordt volwassen In de EOS 7D zijn een flink aantal verbeteringen doorgevoerd in filmfunctie. De belichting is volledig handmatig instelbaar en je kunt nu ook zelf een framerate kiezen. In Full-HD resolutie van 1920x1080 kun je kiezen uit 30 (29,7), 25 en 24 (23,976) fps. Bij 1280x720 en 640x480 heb je de keuze uit 60 (59,94) en 50 fps. Ook kun je nu op de camera al knippen in de gemaakte opnamen. Net als bij de 5D Mark II is het mogelijk

www.dfpro.nl/canon7d

een externe microfoon aan te sluiten.De filmfunctie is nu te benaderen via een nieuwe schakelaar.

Intelligente’ zoeker Canon pronkt met een ‘intelligente’ zoeker. De zoeker is voorzien van een lcd-overlay, waarop je diverse grid’s, spotmeting en AF-punten kunt weergeven. Dit klinkt interessant, in de praktijk is er weinig nieuws onder de zon. Nikon gebruikt dit al jaren in haar dslr’s. De heldere zoeker is met 100 procent weergave en 1.0x vergroting van een flink formaat. Toch blijft het verschil met de 5D en 1D serie aanzienlijk. Voor het tonen van een digitale horizon in de zoeker worden de focuspunten gebruikt. Deze lichten op als je de camera scheef houdt in een bepaalde richting. De camera is compleet waterpas als alleen het middelste punt oplicht. In de praktijk werkt dat toch een stuk minder handig en nauwkeurig dan de variant in Live view, waar je op het display een gedetailleerde digitale horizon ziet.

Voor de Canon EOS 7D komt een nieuwe batterijgreep beschikbaar, de BG-E7. Hierin kunnen twee accu’s geplaatst worden en je krijgt er een verticale sluiterknop bij.

Voor natuur- en sportfotografen lijkt de Canon 7D een ideale camera

De Canon EOS 7D maakt gebruik van dezelfde LP-E6 accu’s als de EOS 5D Mark II. Gebruikers die geïnvesteerd hebben in EF-S objectieven kunnen hun hart ophalen. Met de 7D laat Canon zien de camera met cropfactor nog serieus te nemen. Voor natuur en sportfotografen, die de 1.6x cropfactor vaak als voordeel ervaren, lijkt de 7D een ideale camera te worden. De snelheid en het flink verbeterde autofocussysteem zijn hierbij belangrijke pluspunten.

Specificaties Canon EOS 7D

Adviesprijs (body): 1739 euro Adviesprijs (15-85mm kit): 2429 euro Resolutie: 18-megapixels Beeldsensor: CMOS (22.3 x 14.9 mm) LCD: 3-inch (920.000 pixels) Scherpstelling: 19-punts AF Snelheid: 8 fps Opslag: CompactFlash Afmetingen: 148 x 111 x 74 mm Gewicht: 820 gram (excl. batterij) Beeldstabilisatie: Nee Live View: Ja Filmfunctie: 1920x1080P @ 30/25/24 fps 1280x720P @ 60/50 fps

REVIEW: Sony Alpha 550

Sony a 550

Recent bracht Sony drie nieuwe instapreflexen op de markt. De A230, A330 en A380 volgden de A200, A300 en A350 op. Het nieuwe drietal biedt echter vrijwel geen nieuwe functies. De camera’s worden puur gericht op de beginnende gebruiker en zijn niet te zien als upgrade van hun voorgangers.

Bezitters van zo’n instap-dslr krijgen nu met de Sony A550 wel een interessante upgrademogelijkheid. € 799,-

Tekst en fotografie > JULIAN HUIJBREGTS

> Camera: Sony a 550 > Brandpuntsafstand: 18mm > Diafragma: f/5.6 > Sluitertijd: 1/13 sec. > ISO: 6400

s

amen met de goedkopere A500 wordt de camera gepositioneerd in het hogere instapsegment, waar ook camera’s als de Canon EOS 500D en Nikon D5000 zich bevinden. Dan komen we meteen bij een opvallend gebrek. De nieuwe Sony’s hebben geen filmfunctie, ondanks de overstap naar een cmos-sensor, die daar wel toe in staat zou moeten zijn. Blijkbaar heeft Sony de techniek nog niet in huis, of gooit de beeldstabilisatie op de sensor roet in het eten.

Behuizing De handgreep is een stuk groter dan bij digi foto pro 14

Sony’s nieuwe instapmodellen, de body lijkt weer wat op de oudere A350, het gebruikte materiaal is grotendeels plastic. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar we missen een gevoel van kwaliteit. De camera voelt wat goedkoop aan. Zo kan het behoorlijk lastig zijn om ‘feeling’ te ontwikkelen voor de sluiterknop. Tijdens onze testperiode gebeurde het regelmatig dat we dachten de knop half in te drukken om scherp te stellen, maar dat de camera het al interpreteerde als een volledige klik. Dat kwaliteitsgevoel krijg je wel als je kijkt naar het scherm. Met 921.000 beeldpunten geeft het een zeer gedetailleerd beeld. Het scherm is kantelbaar, maar kan

alleen 90 graden naar boven of beneden gedraaid worden. Het is niet zo flexibel als het scherm van bijvoorbeeld de Nikon D5000.

Twee keer Live View Sony dslr’s staan bekend om het unieke Quick AF Live View-systeem. In het zoekerhuis is een twee (kleine) sensor ingebouwd, die het live beeld weergeeft. Daardoor kan de autofocussensor zijn werk blijven doen.

Bij de concurrentie kan dit niet, gezien in live view de spiegel opklapt en het licht niet meer op de AF-sensoren valt. Het nadeel van deze methode is dat je in live weergave niet ver kunt inzoomen op het beeld, gezien je naar

Sony Alpha 500

de tweede sensor kijkt met veel lagere resolutie. Met de A550 en A500 lost Sony die beperking op. Naast de Quick AF-methode krijg je een tweede ‘Manual Focus Check Live View’ optie. Deze maakt net als de concurrentie gebruik van de gewone sensor. Autofocus is niet meer bruikbaar, maar je kunt nu wel 7 of 14x inzoomen op het beeld en nauwkeurig handmatig scherpstellen. Een ander voordeel is dat deze methode 100 procent van het beeld weergeeft. Met de Quick AF-methode is dat aanzienlijk minder.

Nadeel is wel dat het diafragma open blijft staan, je ziet niet de belichting en scherptediepte van het uiteindelijke resultaat.

Beeldkwaliteit De Sony A550 is net als de A380 uitgerust met een 14.2-megapixelsensor. De ccdtechniek is echter opzij gezet, het high-end model krijgt een cmos-sensor waardoor hogere snelheden en iso-waarden mogelijk zijn. De A550 heeft een ruim iso-bereik, van 200 tot 12800. Volgens Sony is de camera dan ook uitstekend geschikt voor fotografie bij weinig licht.

In deze review bekijken we de Sony A550.

Tegelijkertijd is ook de A500 verschenen, een iets goedkoper model. De verschillen zitten in de sensor, het lcd-scherm en de snelheid. De A500 heeft een 12.3-megapixel CMOS en het lcd-scherm telt maar 230.000 pixels. Ook ontbreekt de snelle ‘Speed Priority’ modus en is de buffer ongeveer gehalveerd.

Adviesprijs (body): € 699

Dat pakt echter niet altijd goed uit. Op gebied van beeldverwerking laat Sony wat ons betreft een steekje vallen. Vanaf iso 1600 neemt in jpeg ruisreductie de overhand en gaat detail verloren. Bij iso 3200 en de hogere waarden neemt dit extreme vormen aan waardoor scherpte verdwijnt en van de 14.2-megapixelresolutie weinig overblijft.

Sony kiest voor agressieve ruisreductie die je in de camera niet kunt uitschakelen. Voor jpeg-bestanden heb je keuze uit ‘normale’ of ‘hoge’ ruisonderdrukking. Ook de laagste stand is behoorlijk agressief. Schiet je in RAW, dan kun je in de rawconverter de ruisreductie wel compleet uitschakelen of handmatig toepassen. Met Sony’s eigen Spartaans uitgevoerde rawsoftware zijn niet veel betere resultaten te behalen dan in de jpeg stand. De hoogste iso-waarde van 12800 lijkt dan ook vooral voor de show op de camera te zitten. De extra megapixels die de A550 krijgt, ten opzichte van zijn goedkopere broertje, spelen waarschijnlijk ook niet in het voordeel.

Dynamisch bereik Gebruikelijk zetten we een camera op het ‘neutrale’ of ‘natuurlijke’ profiel. Deze passen minder contrast toe, wat meer dynamisch bereik oplevert. Zo’n profiel ontbreekt op de A550.

Je moet het doen met ‘standaard’, of profielen zoals ‘landschap’ en ‘levendigheid’.

Deze voegen juist meer kleur en contrast toe aan je foto. Wel kun je zelf de profielen aanpassen en zo toch nog het contrast verlagen. Ook als je aan de slag gaat met de raw-bestanden merk je dat er flink wat dynamisch bereik aanwezig is.

Sony laat wat ons betreft een steekje vallen op het gebied van beeldverwerking

HDR-modus Rechtstreeks HDR-foto’s uit je camera? Het klinkt aantrekkelijk. Maar wat levert het op in de praktijk? Pentax integreerde de functie al in haar K-7, daarbij moet je echter van statief werken. Bij de Sony hoeft dat niet. digi foto pro 15

Reportage: Gambia

FOTOGRAAF Nils Schoonhoven

Foto: Rhalda Jansen

Nils (29 jaar) is autodidact en werkte enkele jaren als fotojournalist. Daarna verruilde hij zijn camera voor een baan in de reclame, maar de liefde voor de fotografie bleek sterker. Hij werkt nu als reclame- en portretfotograaf zowel in de studio als op locatie voor commerciĂŤle en non-profit opdrachtgevers. Zijn passie voor fotografie deelt hij regelmatig met anderen als gastdocent en trainer. www.blenderimages.nl

digi foto pro 40

Straatbeeld in Serekunda.

Fotograferen voor een ontwikkelingsorganisatie

Op ‘zakenreis’ in Gambia Bijna achteloos vraag ik of ik ook nog even een foto mag nemen. De verkoper heeft er geen enkel probleem mee. Ik heb net een half uur met hem gepraat. Over de crisis, die ook een marktkoopman hier in Gambia treft. “De toeristen blijven weg, ik verkoop veel minder nu. Maar volgend jaar zal het allemaal wel weer beter gaan”, vertelt hij vol hoop, terwijl ik door mijn zoeker kijk. Ik bedank hem en vervolg mijn weg. Hij roept mij terug: “Forget to say, man. You’re always welcome. It was nice to meet you!” Ik schud hem de nogmaals de hand.

Tekst en fotografie > Nils Schoonhoven

digi foto pro 41

TALENT: Bieke Depoorter

Photo Academy Award 2009 Categoriewinnaar ‘GUP Magazine’ www.dfpro.nl/tpaa2009

Het verhaal van Bieke Depoorter (23) is tamelijk bijzonder.

De aan het Kask te Gent afgestudeerde fotografe reisde namelijk naar Rusland met slechts een rugzak met wat kleding, haar camera en een handgeschreven briefje. Daarop stond dat ze fotografe was, weinig te besteden had en een plek zocht om te overnachten.

Tekst > Huibert van der Meer Fotografie > Bieke Depoorter

Het Russische volk bleek gevoelig voor deze ludieke manier van door hun land reizen, want Bieke werd door de bevolking gastvrij ontvangen. Haar werd op de meest uiteenlopende plaatsen een slaapplek geboden. Bieke schoot een schitterende serie van deze reis die zij gebruikte als afstudeerproject. Dit zeer mooie en integere werk leverde haar ook een eerste prijs op in de categorie ‘GUP Magazine’ tijdens The Photo Academy Award 2009. In het werk van Bieke komt de intimiteit die ontstaat tussen haar en de Russische bewoners sterk naar voren. Het feit dat ze de Russische taal niet beheerst, is voor haar geen belemmering.

Door het niet kunnen communiceren met taal ontstaat heel snel een speciaal contact, waardoor ze eerder werd gezien als een familielid dan als bezoeker.

Op de vraag hoe ze in zo’n korte tijd - immers meestal maar één overnachting - dergelijke foto’s heeft kunnen maken, antwoordt ze: “In het Russische gezin is de woonkamer de centrale en vaak enige plaats waar alles gebeurt. Er wordt zowel geslapen als gegeten en als het echt te koud is buiten, zijn ze genoodzaakt om er ook naar het toilet te gaan. Als je zo dicht op elkaar zit, dan moet je wel bepaalde intimiteiten met je medebewoners durven delen. Anders kun je daar niet (over)leven.”

Documentair of niet?

Is het documentair werk wat Bieke maakt? Zelf vindt ze dat niet helemaal een juiste omschrijving.

“Terwijl ik reis, fotografeer ik wat op mijn weg komt. Mijn toestel fungeert als extra oog. Ik maak geen documentaire, maar eerder een artistiek beeldend werk dat het intieme contact tussen de (Russische) mensen onderling en mijzelf vastlegt. Ik filter mezelf niet weg. De fotograaf, als betrokken kijker.” Na deze geweldige serie broedt digi foto pro 50

meer talenten

Huibert van der Meer Fotograaf

Huibert van der Meer struint voor DIGIFOTO Pro langs fotovakscholen en kunstacademies, op zoek naar nieuw Nederlands fotografietalent. www.huibertvandermeer.nl

TALENT Bieke Depoorter

Op onze website vind je meer portfolio en blogs van talenten. Ook vind je daar interviews met bekende fotografen. www.dfpro.nl/talent

Foto: Huibert van der Meer

Auteur

Leeftijd: 23 jaar Opleiding: KASK Gent Fotografeert met: Nikon D200 www.biekedepoorter.be

De opzienbarende reis van Bieke Depoorter

“De camera is mijn

extra oog�

digi foto pro 51

De beste fotosoftware voor jou verzameld

/downloads Geen enkele digitale fotograaf kan zonder goede fotosoftware. Voor nabewerking, maar ook fotobeheer bijvoorbeeld. Elke editie maken we daarom een selectie. Je vindt ze op www.dfpro.nl/downloads Vorige editie vroeg ik jullie om softwaretips in te sturen. Dat deden jullie massaal, waarvoor dank. Tools en tooltjes waarvan ik het bestaan niet eens vermoedde, bevolkten mijn inbox. Opvallend veel tips kreeg ik over plug-ins en filters voor beeldbewerkingspakketten. Vandaar dat in deze editie van ‘Downloads’ de aandacht vooral gaat naar bewerkingsfilters.

Zeker wanneer je nog geen absolute beeldbewerkings-crack bent, kunnen filters je helpen allerlei effecten met een paar muisklikken te bereiken. Ik noem bijvoorbeeld het simuleren van film, of het maken van contrastrijke zwart-witomzettingen. Uiteraard kunnen al die bewerkingen vaak ook ‘gewoon’ met Photoshop, maar onderstaande software maakt het je op zijn minst een stuk gemakkelijker.

Raymond Luijbregts Hoofdredacteur

Alien Skin Exposure 2 Met Photo Diagrams maak je snel en eenvoudig schetsen van licht- en accessoireopstellingen, om deze vervolges te printen of op te slaan als afbeelding. Je hoeft er niets voor te installeren, want het draait volledig online.

PhotoZoom Pro 3 Voor het maken van afdrukken op posterformaat kun je foto’s softwarematig vergroten om een beter resultaat te krijgen. Softwaremaker BenVista claimt met de nieuwste versie van PhotoZoom Pro betere resultaten te geven dan alle concurrerende oplossingen. Daar blijkt uit onze review niets teveel mee gezegd.

PhotoZoom Pro 3 maakt voor het vergroten van afbeeldingen gebruik van de nieuwste generatie van haar gepatenteerde S-Spline-techniek: S-Spline Max. Dit resulteert in een heel net behoud van detail. Het pakket zet berere resultaten neer dan Photoshop CS4 en directe concurrent Genuine Fractals, zo blijkt uit onze webreview.

Trialware Prijs: $249

Retina 2 Retina is een plug-in voor Photoshop waarmee je foto’s meer contrast en levendigheid kunt geven.

Volgens de fabrikant maakt de software gebruik van algoritmen gebaseerd op de werking van het menselijk oog.

Trialware | Prijs: €169,digi foto pro 74

www.dfpro.nl/photozoompro3

Trialware | Prijs: €74

Softwareselectie: RAYMOND LuijBREGTS

Nik Color Efex Pro Color Efex Pro is een zeer complete en professionele set fotofilters voor nabewerking. Het biedt met 52 filters en 250 effecten een brede variatie, van kleurenfilters tot vignettering- en contrastfilters. Ook klassieke filmtypes van o.a. Kodak zijn gemakkelijk na te bootsen. De filters zijn op smaak af te stemmen en te gebruiken in Photoshop, Lightroom en Capture NX. Je kunt de filters 15 dagen gratis uitproberen.

Trialware | Prijs: $299,95

Power Retouche Pro Power Retouche Pro is een set van 25 plug-ins voor Photoshop, Paint Shop Pro of Corel Draw. Het bevat enkele functies waarmee het pakket zich onderscheidt van de massa, zoals de krachtige lenscorrectiemodule en de ‘Tonal Range Compressor’, voor een uitgebreide contrastbeheersing.

Trialware | Prijs: €113

Nik Silver Efex Pro Silver Efex Pro is de zwart-wit tegenhanger van Color Efex Pro. Het biedt een forse hoeveelheid filters voor het omzetten naar zwart-wit. Het helpt bij het verkrijgen van een natuurlijk ogende ‘korrel’ en de typische, contrastrijke zwart-witfilm. Standaard zijn tientallen filters voor het simuleren van allerlei typen zwart-witfilms aanwezig.

Trialware | Prijs: $199,95

dfpro.nl/downloads Licenties Sommige software die we aanbieden in de downloadsectie is shareware of trialware. Dat betekent dat je de software gedurende een bepaalde tijd mag uitproberen, al dan niet met een beperkte functionaliteit. Na deze proefperiode heb je de keuze jezelf te registreren bij de makers en/of het pakket aan te schaffen. Zo weet je zeker dat een bepaald pakket aan je verwachtingen voldoet en voorkom je een miskoop.

VIRTUAL PHOTOGRAPHER Met deze volledig gratis plug-in voor Photoshop en Paint Shop Pro kun je razendsnel allerlei analoge films simuleren, zowel in kleur als zwart-wit. Het heeft zeer veel ‘presets’ die allemaal met een paar klikken en zonder grondige kennis toe te passen zijn.

s Stuur onetip! ar je softljw plicatie ante foto-ap

en bri Heb je zelf e ons even weten via het t a retip ontdek t? La pro.nl De beste softwa to o if ig redactie@d et een m e w n e belon !

DFPRO polo

Freeware | gratis

www.digifotopro.nl

NIEUWS: OBJECTIEVEN

Nieuw glas

Uitgebreide informatie over deze objectieven, reviews en previews van ander glaswerk, vind je op www.dfpro.nl/objectieven

High-end EF-S standaardzoom Canon EF-S 15-85mm f/3.5-5.6

In tegenstelling tot de meeste EF-S objectieven is de 1585mm niet vervaardigd uit plastic, maar is er veel metaal gebruikt. Het objectief wordt gericht op kopers van de nieuwe high-end Canon EOS 7D. De optische prestaties zouden een stuk hoger liggen als de voorganger, de 1785mm f/3.5-5.6 IS USM. Het nieuwe model krijgt een fiks prijskaartje: 899 euro.

Nikon AF-S Nikkor 70-200mm f/2.8G ED VR II

Macro met hybride stabilisatie

Canon EF 100mm f/2.8L Macro IS USM

Canons nieuwe 100mm f/2.8L Macro is het eerste objectief uitgerust met het nieuwe Hybride IS-systeem. Deze nieuwe vorm van beeldstabilisatie corrigeert zowel lineaire bewegingen als rotatie en is met name effectief op korte afstanden. Canon belooft bij een 1.0x vergroting 2 stops winst. Bij grotere afstanden loopt dat op tot 4 stops. Het objectief krijgt een adviesprijs van 1069 euro.

Standaardzoom krijgt

beeldstabilisatie Tamron SP 17-50mm F/2.8 XR Di II VC

Tamron gaat haar populaire 1750mm f/2.8 zoomlens uitrusten met VC-beeldstabilisatie. Het gestabiliseerde objectief is iets forser dan de versie zonder VC. De filtermaat groeit van 67mm naar 72mm. Het gewicht neemt toe van 430 naar 570 gram. Als eerste komt een model voor Nikon op de markt. Later volgt een uitvoering voor Canon. digi foto pro 114

Nieuw ontwerp voor fullframe

Telezoom

De tweede versie van Nikons 70-200 f/2.8 VR komt in november dit jaar op de markt.

Het objectief is voorzien van een nieuw optisch ontwerp, wat de prestaties in combinatie met full-frame camera’s ten goede moet komen. Nikons VR II beeldstabilisatie moet voor 4 stops winst zorgen.

De Nano Cristal Coating vermindert beeldschaduw en lensflare. De high-end zoom krijgt een verwachte adviesprijs van 2699 euro.

met beeldstabilisatie Sigma 70-300mm f/4-5.6 DG OS Sigma voegt beeldstabilisatie toe aan de bestaande 70300mm f/4-5.6 telezoom. De fabrikant belooft tot vier stops winst dankzij het OS-systeem.

Het objectief komt op de markt voor Sigma-, Canon-, Nikon-, Sony- en Pentaxcamera’s.

computercollectief computerboeken & software

comcol.nl

Boeken en software voor de digitale fotograaf Een selectie uit ons assortiment. Voor een compleet overzicht zie www.comcol.nl/thema/foto

9541-H7 Corel Paint Shop Pro Express 2010 NL € 29,Bewerk en verbeter foto’s met fotobewerkingstools, maak fotoboeken, diavoorstellingen, wenskaarten, e-mail uw foto’s, brand ze op dvd en meer.

8302-I0 CorelDRAW Graphics Suite X4 NL € 709,Tot 31 jan. 2010 honderd euro cash retour! Lay-out en fotobewerking, illustratie en omzetten van bitmaps in vectorafbeeldingen via overtrekken.

16195-A2 Adobe Photoshop Lightroom 2 NL € 296,Dankzij Photoshop Lightroom 2 kunnen fotografen minder tijd achter de computer en meer tijd achter de lens doorbrengen.

12589-B4 Adobe Photoshop CS4 Extended NL Student ed. € 198,- Adobe Photoshop CS4 Extended biedt alle functionaliteit van Photoshop CS4 en meer.

Alleen bestemd voor gebruik door studenten.

1804-L0 Adobe Photoshop Elements 8 EN € 98,De betaalbare versie van het grotere broertje: Adobe Photoshop. Ook de Nederlandse versie is inmiddels leverbaar of binnenkort verwacht. Nieuw is o.a. dat u snel foto’s terug kunt vinden waarop bepaalde vrienden of familieleden te zien zijn dankzij de functie voor gelaatsherkenning. Uiteraard met volledige ondersteuning voor Windows 7.

15622-A2 Bewuster en beter werken met Adobe Photoshop Elements 7 van € 29,90 voor € 24,90.

15623-A0 Bewuster en beter mooiere digitale foto’s maken van € 34,90 voor € 29,90

14937-A0 Bewuster en beter fotograferen met een Canon EOS 1000D van € 19,90 voor € 15,90

14393-B1 Bewuster en beter fotograferen met de Canon EOS 450D & 400D van € 29,90 voor € 24,90

15624-A4 Bewuster en beter fotograferen met de Nikon D90 & D80 van € 29,90 voor € 24,90

12976-C0 Bewuster en beter fotograferen met een digitale spiegelreflexcamera 3e Ed. van € 34,90 voor € 29,90

16293-A9 The Digital Photography Book, Volume 3 € 20,90 Engelst. Op elke pagina leert Scott Kelby u een nieuwe trick-of-the-trade.

16668-A6 Canon EOS Digital Rebel T1i/500D Companion € 20,90 Engelstalig boek.

Gebruik de eigenschappen van deze camera.

16678-A8 Understanding Exposure, Revised Edition € 22,90 Engelstalig boek. Hoe succesvol te belichten in moeilijke situaties.

15186-A2 Adobe Photoshop CS4 Classroom in a Book, NLversie € 47,95 Incl. cd met lesbestanden, instructievideo’s en stockfoto’s.

16851-A3 Snelcursus Sony - Foto Academie € 24,95 Bedoeld voor de beginnende gebruiker van een Sony-camera

16646-A2 Snelgids Picasa € 12,95 Over de gratis Googleservice Picasa. Maak geavanceerde fotobewerkingen en -presentaties.

distributie computercollectief levert o.a. aan: ALMELO: Multimedia Center, Woonboulevard 30.

BARNEVELD: Vanessen Computers, A. Fokkerstraat 2.

BRESKENS: B&P Automatisering, Dorpsstraat 84.

DELFT: Computershop Delft, Binnenwatersloot 34.

FARMSUM: DTC Computershop, Koestraat 56.

DEN HAAG: Blue Plus, Loevesteinlaan 478-482.

OISTERWIJK: Compu Winkel, Kerkstraat 112.

TERNEUZEN: Hacktic Computer Products, Mr. F. J. Haarmanweg 21-B. WERKENDAM: BECOmputers, Hoogstraat 63.

België: BRUGGE: Het Computerwinkeltje , Boogschutterslaan 13.

Het Computerwinkeltje heeft ook vestigingen in GENT, LEUVEN, MECHELEN en SCHOTEN.

voor een volledige lijst van wederverkopers zie: www.comcol.nl/winkels

webwinkel Per week nemen wij ruim 50 nieuwe artikelen op in ons assortiment. Al deze titels vindt u op www.comcol.nl 6 maal per week ververst! We hebben 10.000 verschillende titels op voorraad en kunnen die razendsnel bij u bezorgen. Verzendkosten € 4,95. Bij bestellingen boven € 20,- slechts € 1,95 verzendkosten.

Distributie en verkoop van computerboeken & software sinds 1979 Prijzen zijn inclusief BTW en onder voorbehoud

winkel computercollectief

open: Amstel 312, 1017 AP Amsterdam maandag 12.00-18.00 tel 020 6223573 di t/m vrij 10.00-18.00 e-mail info@comcol.nl zaterdag 10.00-17.00

• • • •

breed assortiment voorraad scherpe prijs snelle levertijd

24-70mm F2.8 IF EX DG HSM

18-250mm F3.5-6.3 DC OS HSM

PRONKJUWELEN Award winning Sigma objectieven voor iedere fotograaf Voor meer informatie: www.sigmabenelux.com