Διπλωματική Εργασία Αρχιτεκτόνων-Μηχανικών: "Η Εμύς κι Εμείς"_Χριστοδούλου Χρυσούλα

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2022-2023

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Θέμα εργασίας: “Emys and Us: The the Hidden Wetland Habitat of Elos Agyias” / “Η Εμύς κι Εμείς: ο Κρυφός Υγροβιότοπος του Έλους Αγυιάς”

Επιμέλεια: Χριστοδούλου Χρυσούλα

Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Στράτου Αλεξάνδρα-Ελευερία

Πάτρα, Οκτώβριος 2022

Περίληψη 0.Προοίμιο

1. Το Έλος της Αγυιάς

i. Τί είναι το Έλος της Αγυιάς

2. Υδροβιότοπος ΦΑ5

i. Παρατηρήσεις στη ΦΑ5

 Η πανίδα (οι νεροχελώνες)Σύστημα Κυκλοφορίας

 Φωλεοποίηση Ποταμοχελώνων και Βαλτοχελώνων

 Η χλωρίδα

ii. Περιφέρειες της ΦΑ5

 Σύστημα Κυκλοφορίας

 Σύστημα ΔΕΗ

 Περιφέριες-Κανάλια



Κανάλι Α.

 Κανάλι Β.

 Κανάλι Γ.1

 Κανάλι Γ.2

 Η περιοχή Βιολογικού Καθαρισμού Νερού (Αντλιοστάσιο, Μεγάλη Δεξαμενή, Πάρκινγκ-Μικρό Γρασίδι)

 Το «Άδειο» Δάσος

3. Τα προβλήματα και οι Παρατηρήσεις στη ΦΑ5

4. Ποιοι είναι οι στόχοι?

5. Η παρέμβαση- Τα τέσσερα Σενάρια

i. 1ο Σενάριο: Διαμόρφωση του Συστήματος Κυκλοφορίας (Ο Νέος Σταθμός Λεωφορείου)

ii. 2ο Σενάριο: Οικολογικό Πάρκο «Εμύς»

 Πύλη «Εμύς» (Καλύβα του Δασοφύλακα, Γκαράζ)

 Δάσος Λευκοϊτιών

 Χώρος Πληροφόρησης/ Βρεφοκομείο Νεοσσών Νεροχελώνων)

iii. 3ο Σενάριο: Ανοιχτό Ημι-πάρκο

iv. 4ο Σενάριο: Έλεγχος του Κλίματος ΦΑ5

 Γέφυρα «Εμύς»

 Διοχεύτεση του νερού στη θάλασσα

 Θυροφράχτης

 Γέφυρα «Εμύς» Β

v. Αξονομετρικό

6. Ευχαριστώ

7. Μακέτες

Περίληψη

Η παρούσα διπλωματική εργασία επικεντρώνεται σε ένα τμήμα του

Έλους της Αγυιάς στην Πάτρα, όπου γίνεται η μελέτη της περιοχής και

τα σχέδια παρέμβασης. Αυτή η περιοχή ονομάζεται από την Οικολογική

Κίνηση της Πάτρας ως ΦΑ5 και εκεί, πίσω από τους ψηλούς

καλαμιώνες, υπάρχουν φυσικά κανάλια, όπου ζουν νεροχελώνες. Οι

φωλιές τους δυστυχώς βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση λόγω μηδιαμορφωμένου συστήματος κυκλοφορίας και της παρέμβασης του

δήμου που ισοπεδώνουν το φυσικό τους περιβάλλον. Σκοπός λοιπόν της

Διπλωματικής είναι η προστασία των νεροχελωνών και η διάδοση

ευαισθητοποίησης για αυτές και για την οικολογική αξία της ΦΑ5.

Το περιεχόμενο χωρίζεται σε 5 κεφάλαια. Στα δύο πρώτα κεφάλαια

αναλύονται με χάρτες, διαγράμματα και παρατηρήσεις το Έλος της Αγυιάς και τη ΦΑ5. Στο τρίτο και 4ο κεφάλαιο αναφέρονται τα

προβλήματα στην κρίσιμη περιοχή και οι στόχοι που προτείνονται να γίνουν. Τέλος, στο πέμπτο κεφάλαιο, περιγράφεται η παρέμβαση με συνοδεία τεσσάρων σεναρίων.

Η συγγραφή του τεύχους βασίστηκε σε πληροφορίες επιστημονικών άρθρων της Οικολογικής Κίνησης της Πάτρας και από επί 6 μηνών1 παρακολούθηση της περιοχής ενδιαφέροντος

1 Απρίλιος έως Σεπτέμβριο 2022

Abstruct

This thesis focuses on a part of the Elos of Agia in Patras, where the study of the area and the intervention plans are carried out. This area is named by the Ecological Movement of Patras as ΦΑ5, and there, behind the tall reeds, there are natural channels, where water turtles live. Their nests are unfortunately in critical condition due to an unstructured traffic system and the intervention of the municipality that level their natural environment. Therefore, the purpose of this project is to protect sea turtles and to spread awareness about them and about the ecological value of ΦΑ5.

The content is divided into 5 chapters. In the first two chapters, the Elos of Agia and the ΑΑ5 are analyzed with maps, diagrams and observations. In the third and fourth chapters, the problems in the critical area and the proposed goals are mentioned. Finally, in the fifth chapter, the intervention is described accompanied by four scenarios.

The writing of the issue was based on information from scientific articles of the Ecological Movement of Patras and from a 6-month monitoring of the area of interest.

Προοίμιο

Τί σημαίνει “Εμύς”;

Η λέξη Emys είναι ο επιστημονικός ορισμός για ένα μικρό γένος της

οικογένειας χελώνων Emydidae. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι

κολυμπούν σε γλυκά νερά ποτάμια, λίμνες και νερόλακκους.

Ο

τίτλος λέγεται «Η Εμύς κι Εμείς» επειδή η εργασία επικεντρώνεται

σε μια περιοχή με υδροβιότοπο που κρύβεται μέσα από ψηλούς

καλαμιώνες. Ο υδροβιότοπος αυτός είναι φυσικός και μέσα στα καναλιά

του κολυμπούν ευαίσθητα προστατευόμενα είδη, από τα οποία

ξεχωρίζουνται δύο είδη νεροχελώνων.

Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τα κανάλια της ΦΑ5, το σπίτι των εαυαίσητων αμφιβίων που ζουν εκεί;

Για να βρούμε τον υδροβιότοπο με τις νεροχελώνες, θα πάμε στο Έλος

της Αγυιάς, στην Πάτρα.

Εικόνα 1.1: Έλος της Αγυιάς, βορειοανατολική όψη

Εικόνα 1.2: Χάρτης της Ελλάδας, Google Earth

Εικόνα 1.3: Χάρτης της Πάτρας, Google Earth

Εικόνα 1.4: Χάρτης του Έλους της Αγυιάς, Google Earth

Τί είναι το Έλος της Αγυιάς;

Το Έλος της Αγυιάς αποτελεί μέρος του ακρωτηρίου της Πάτρας, μια

ενδιάμεση περιοχή μεταξύ κεντρικής της πόλης και Ρίου. Από τα μέσα

του 2020 ξεκίνησε η ανάπλαση του Μεγάλου Οικολογικού Πάρκου, ένας

προστατευόμενος παράκτιος υδροβιότοπος με μεγάλη οικολογική αξία, αφού χρησιμοποιείται σαν σταθμός από μεταναστευτικά πουλιά. Να

σημειωθεί ότι η έκτασή του σήμερα έχει μειωθεί πολύ, διότι βρίσκεται

στα όρια της πόλης και ότι έχει διαχωριστεί εξαιτίας της οδού Κανελλόπουλου. Στο έλος ζει και ένα σπάνιο είδος ερπετού, προστατευόμενο είδος από την ελληνική και διεθνή νομοθεσία, ο Τρίτωνας (Triturus vulgaris), ο οποίος αναπαράγεται σε νερόλακκους.

Τα τελευταία χρόνια, λόγω τον μπαζωμάτων, έχει απομείνει μόνο ένας νερόλακκος και ο πληθυσμός του Τρίτωνα έχει μειωθεί και κινδυνεύει με εξαφάνιση. 2

Βέβαια δεν πρέπει να μπερδευτούμε τον υδροβιότοπο του Οικολογικού Πάρκου «Έλος» με τον κρυμμένο υδροβιότοπο που βρίσκεται βορειανατολικά του. Προτού προχωρήσουμε στο χώρο μελέτης, πώς μπορούμε να το διαχωρίσουμε στο χάρτη?

2Πηγή: (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B3%CF%85%CE%B9%CE%AC_%CE%A0%CE%AC%CF%84 %CF%81%CE%B1%CF%82)

2: Υδροβιότοπος ΦΑ5

Η περιοχή «ΦΑ5» (τομέας έργου στη μελέτη) σύμφωνα με την ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ., είναι αναπόσπαστο και μικρό αλλά το σημαντικότερο τμήμα του υδροβιότοπου, αποκλειστικά

υγροτοπική με αγρωστώδη υδροχαρή βλάστηση και σύμπλεγμα τεχνιτών και φυσικών καναλιών που αποχετεύουν προς τη θάλασσα. Η περιοχή ΦΑ5 είναι βορειοανατολικό τμήμα του Έλους, που ονομάστηκε από την Οικολογική Κίνηση της Πάτρας (ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ.), γιατί εκεί γίνεται ακόμα μελέτη του οικοσυστήματος.

Τι υπάρχουν εκεί, στη ΦΑ5;

2.1 Παρατηρήσεις στη ΦΑ5

Η πανίδα της ΦΑ5

Ενδεικτικά προστατευόμενα είδη στον υγρότοπο της Αγυιάς και

κατηγορία προστασίας3 :

Αμφίβια:

• Ελληνικός τρίτωνας , (Lissotriton graecus). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση Βέρνης

• Πρασινόφρυνος, (Bufotes viridis). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση

Βέρνης, παράρτημα II αυστηρή προστασία.

• Βαλκανοβάτραχος, (Pelophylax kurtmuelleri). , Σύμβαση Βέρνης.

• Σβελτοβάτραχος ή Δαλματικός βάτραχος, (Rana dalmatina). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση Βέρνης, παράρτημα II

αυστηρή προστασία

Ελληνικός τρίτωνας , (Lissotriton graecus)

Θηλαστικά:

• Ασβός, (Meles meles). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση Βέρνης.

• Κουνάβι, (Martes foina). Π.Δ. 67/81. Σύμβαση Βέρνης.

• Νυφίτσα, (Mustela nivalis). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση Βέρνης.

• Βίδρα, (Lutra lutra), (Παρατηρούνται συχνά ίχνη). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση Βέρνης. παράρτημα II αυστηρή προστασία.

• Τσακάλι, (παλαιά καταγραφή του Ε.Κ.Β.Υ.), Σύμβαση Βέρνης. Πτηνά:

• Νυχτοκόρακας ninticora.

• Βούταυρος, (Vutaurus stelaris)

• ορτυκομάνα (crex crex).

• Φαλαρίδα (Fulka atra)

• Βαλτόμπουφος (Asio flameus)

• Όλα τα είδη γερακιών της

Άλλα Ζώα:

Πελοποννήσου

• Ποταμοκαβούρια (Potamon potamios)

• "Pseudophoxinus sp.«4 (Εξαφανισμένο)

• Ενδροβάτραχος, (Hyla arborea), (εξαφανισμένο)

• Πράσινος φρύνος, (Bufotes viridis).

• Κοινός Φρύνος, ή Χωματόφρυνος (Bufo bufo), σε άγνωστη κατάσταση.

• Ελληνικός Βάτραχος (Rana balcanica)

• Βαλτοβάτραχος (Rana ridibunda)

4 *(Δεν θα μάθουμε ποτέ πιο είδος ήταν. Αυτό της Αλυκής Αιγείου; Του Μόρνου; Της Στυμφαλίας; Το κοινό της Πελοποννήσου;)

Ερπετά:

ΦΑ5, Πάτρα, Έλος Αγυάς, Γραμμωτή Ποταμοχελώνα (Mauremys rivulata).

ΦΑ5, Πάτρα, Έλος Αγυάς, Στικτή βαλτοχελώνα (Emys orbicularis).

• Βαλτοχελώνα, (Emys orbicularis). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση

Βέρνης. παράρτημα II αυστηρή προστασία. Οδηγία 92/43 II /

IV. Ν. 2204/1994 «Κύρωση Σύμβασης περί βιολογικής

ποικιλότητας» (ΦΕΚ 59/Α’/15-04-1994).

• Ποταμοχελώνα, (Mauremys rivulata). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση

Βέρνης, παράρτημα II αυστηρή προστασία. Οδηγία 92/43IV.

Ν. 2204/1994 «Κύρωση Σύμβασης περί βιολογικής

ποικιλότητας» (ΦΕΚ 59/Α’/15-04-1994).

• Κρασπεδωτή χελώνα, (Testudo marginata). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση Βέρνης. παράρτημα 2 αυστηρή προστασία. Ν. 2204/1994 «Κύρωση Σύμβασης περί βιολογικής ποικιλότητας»

(ΦΕΚ 59/Α’/15-04-1994).

• Μεσογειακή χελώνα, (Testudo hermanni). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση Βέρνης, παράρτημα II αυστηρή προστασία. Ν. 2204/1994 «Κύρωση Σύμβασης περί βιολογικής ποικιλότητας»

(ΦΕΚ 59/Α’/15-04-1994).

• Ιερολαφίτης, (Zamenis longissimus). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση

Βέρνης. παράρτημα II αυστηρή προστασία.

• Λαφιάτης,(Elaphe quatorlineata), Π.Δ. 67/81, Σύμβαση

Βέρνης. παράρτημα II αυστηρή προστασία.

• Νερόφιδο, (Natrix natrix). Π.Δ. 67/81, Σύμβαση Βέρνης

• Τα κύρια φυτά-Δέντρα:

• Αλμυρίκια (Tamarix hampeana)

• Πλατάνια (Platanus Orientalis)

• Θασίτικα/Τραχεία Πεύκα (Pinus brutia)

• Λευκοϊτιές ή Ασημοϊτιά (Salix Alba)

• Λεύκες αργυρόφυλλες (Populus Alba)

• Συκιές (Ficus carica)

• Άγρια Μηλιά (Malus communis), αλλά αυτά είναι φυτεμένα και

μοιάζουν περισσότερο με φιρίκια

• Σκίνος (Pistacia lentiscus)

• Καλαμιώνες:

o (Φραγμίτης/Nεροκάλαμο ο νότιος, (Phragmites australis)) (τα κοινά καλάμια που χαρακτηρίζουν το όριο του Τμήματος ΦΑ5 και του υπόλοιπου Έλους.)

o Σάκχαρο (Sacharum ravenae)

o Κορταδέρια ή Γυνέριο (Cortaderia) selloana

o Ψάθα ή Παπύρι (Typha latifolia), παρατηρούνται στις

όχθες των καναλιών.

• Πικροδάφνες (Nerium oleander)

• Άγρια φυτά

• Ανακαμπτίδα η ελοχαρής / Ορχιδέα (Orchis palustris)

• Ο Υγρότοπος της ΦΑ5

• Τα κανάλια

• Οι όχθες των καναλιών (με τους τοίχους)

Sidenote:

• Η ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ. προτείνει φυτεύσεις που έχουν σχέση με την τοπική χλωρίδα: αποκαταστήσουν την παλιά της φυσιογνωμία

o Ιτιά (Salix fragilis)

• Αλμυρίκι (Tamarix hampeana), ή (Tamarix sp )

• Εμπλουτισμός με αυτοφυή αγρωστώδη αισθητικής φυσιογνωμίας:

• Σάκχαρο (Saccharum ravenae)

• Είδη μεσογειακής μακίας:

o Σκίνος (Pistacia lentiscus)

o Φιλίκι (Phillirea latifolia)

o Μυρτιά (Myrtus communis).

(Αριστερά) Άγρια μηλιά. (Δεξιά) Σταφυλιά (πρόκειται να είχαν φυτευφθεί από κατοίκους/αγρότες της περιοχής)

Λευκοϊτιά

2.2 Περιφέρειες της ΦΑ5 (Περιγραφή, Ανάλυση)

Πώς μπορούμε να διαχωρίσουμε τη ΦΑ5 στο Χάρτη;

• Το Σύστημα Κυκλοφορίας:

• Οδός Ηράκλειου Πολυτεχνείου

• Πάροδος Οδού Αθηνών

• Στάση Λεωφορείου

• Πάρκινγκ της Ε.Ο.Τ

• Παράνομο Πάρκινγκ κοντά στην κύρια είσοδο της Ε.Ο.Τ.

• Το Σύστημα της ΔΕΗ

• Περιφέρειες:

• «Κανάλι Α»

• «Κανάλι Β»

 Η άδεια εγκατελειμένη μονοκατοικία (που η κατάστασή της φαίνεται να μη στέκεται για καιρό ακόμα. Αλλά έχει μια ταμπέλα

με αριθμό τηλεφώνου για να πουληθεί! Ποιος αγόραζε ένα ετοιμογκρεμισμένο κτίριο??? )

• «Κανάλι Γ.1»

 Ένα μικρό πέτρινο γεφυράκι με μικρή μηχανή-αντλιοστάσιου, κοντά στη βόρεια όχθη του Καναλιού Γ.

• Απέναντι του παραπάνω είναι ένα σπιτάκι έτοιμο να πέσει.

• «Κανάλι Γ.2»

 Περιοχή του Βιολογικού Καθαρισμού Νερού (Fun-Fact: Κατά το 1970 έκτιζαν δεξεμενές.) Πώς μπορούμε να διαχωρίσουμε κατανοητά την «Περιοχή της Δεξαμενής»?

 Μεγάλη Δεξαμενή: Τμήμα Α και Τμήμα Β

 Υπόστεγος Ηλεκτρικού Σταθμού (να έχουμε υπόψιν μας την κολώνα της ΔΕΗ που βρίσκεται ακριβώς δίπλα του.)

 Αντλιοστάσιο

 Μικρή «Κλειστή» Δεξαμενή

 Ισοπεδωμένο «Άδειο Δάσος» με τη πηγή νερού που έχει μπαζωθεί

και έχει μία μόνο Λευκοϊτιά στην όχθη του μη διαμορφωμένου Δρόμου. Όλη αυτή η περιοχή είναι απαλοτριωμένη από το Δημόσιο για λογαριασμό του Ε.Ο.Τ. (για το δρόμο δεν είναι γνωστό αν έχει παραχωρηθεί στο Δήμο όπως η υπόλοιπη περιοχή.)

• Περιέχει και καλλιέργειες με κτίρια αγροτών (δεν έχει επιβεβαιωθεί εάν είναι

νόμιμα)

Περιφέρειες-Κανάλια

Πληροφορίεςαπό την ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ:

• Το κανάλι Α. βρίσκεται κοντά στο ανατολικό όριο του Οικολογικού Πάρκου

«Έλους»

• Οριοθετεί τη νότια και δυτική πλευρά του

της περιοχής ΦΑ5

• Στην βόρεια όχθη βρίσκεται ένας σωλήνας,

μέσω του οποίου το νερό διοχέτευε στη

θάλασσα, έως την τελευταία δεκαετία.

• ΕΡΩΤΗΣΗ: «Αυτό (το κανάλι) που έχουν

κλείσει και δεν κάνει πια εκβολή,το έχουν

βουλώσει το σωλήνα ή είναι ανοικτός για να

διαπέρασε το νερό έως τον τοίχο, στην όχθη

του δρόμου; Μιλάω για εκεί που μου δείξατε, με το μεγάλο "πέτρινο" σωλήνα (). Εκεί είχε

και χελώνες και νεογέννητα βατραχακια(;;)

o ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ. (Γιώργος Χείρας): Αμφίβια έχει, αλλά δεν αναπαράγονται εκεί τα συγκεκριμένα είδη. Χρειάζονται

απομονωμένα περιστασιακά νερά για να μήν υπάρχουν θηρευτές όπως τα κουνουπόψαρα , νεροχελώνες κ.λ.π.

• ΕΡΩΤΗΣΗ: «Μπορούν αυτά να περάσουν το σωλήνα για να εισβάλουν στο

κανάλι ή όχι?»

o ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ. (Γιώργος Χείρας): Τα νεογέννητα όχι. Πρέπει να υπάρχει

θόλος με αέρα στο πάνω μέρος του σωλήνα γιατί θα πνιγούν. Αλλά και

πάλι δεν νομίζω πως θα το επιχειρήσουν αν η απόσταση είναι μεγάλη. Τα

ενήλικα δεν έχουν πρόβλημα. Συχνά κοιμούνται μέσα στους σωλήνες.

o

Όταν κάποιες φορές μετά από πλημμυρισμό ο φραγμένος σωλήνας

ανοίξει, φυσικά ή τεχνητά, οι νεοσσοί παρασύρονται βίαια στη θάλασσα

και χάνονται.

 Η άδεια εγκατελειμένη μονοκατοικία (που η κατάστασή της φαίνεται να μη στέκεται για καιρό ακόμα. Αλλά έχει μια ταμπέλα με αριθμό τηλεφώνου για να πουληθεί και ο αριθμός ανηκει στην εταιρία Ασκούνη.)

Κανάλι Γ1:



Ένα μικρό πέτρινο «γεφυράκι» με μικρή μηχανή-αντλιοστάσιο, κοντά στη

βόρεια όχθη του καναλιούΓ.1-Γ.2.

 Απέναντι του παραπάνω είναι ένα σπιτάκι έτοιμο να πέσει.

Μικρές αναφορές:

• Το πατωμένο σπίτι

• Στις αρχές Οκτωβρίου 2022 βρέθηκε ένα σπίτι βαθιά μέσα στους καλαμιώνες.

Πρόκειται να το είχε κτίσει κάποιος άγνωστης ταυτότητας.

ΚΑΝΑΛΙ Γ.1

Η πιο κρίσιμη Περιφέρεια της ΦΑ5.

Πώς διαχωρίζουμε το «Κανάλι Γ.2»:

• Η Περιοχή «Βιολογικός Καθαρισμός Νερού

o Δεξαμενή

o Αντλιοστάσιο

o Μικρή δεξαμενή

o Υπόστεγο ηλεκτρικός Σταθμός

• Πάρκινγκ-Μικρό Γρασίδι

• Μικρό «Άδειο» Δάσος

o Πηγή νερού

o Νερόλακκοι

ΚΑΝΑΛΙ Γ.2

Η περιοχή της Δεξαμενής

• Η βασική Δομή της (μεγάλης) Δεξαμενής

• Η Δεξαμενή έτσι όπως είναι (με σωλήνες και τοίχους).

• Το δεύτερο τμήμα της Μεγάλης Δεξαμενής, το υπόστεγο ηλεκτρικού σταθμού. (η κολώνα ΔΕΗ εκεί κοντά του χρειάζεται.)

• Το Αντλιοστάσιο.

• Η μικρή ανεξάρτητη δεξαμενή

ΣταθμόςΗλεκτρικούΡεύματος

Το «Άδειο Δάσος»

• Μένει μία μόνο Λευκοϊτιά (ας την πούμε «Μοναχική Λευκοϊτιά»)

• Σύμφωνα με τα άρθρα της ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ. κατά τον Απρίλιο του 2021, το «Μικρό Άδειο

Δάσος» είχε σκεπαστεί με χώμα με αποτέλεσμα να χαθούν νερόλακκοι που έφταναν

στην οδό Πολυτεχνείου. Μαζί με αυτά σκεπάστηκε και η πηγή νερού που βρισκόταν

κοντά στην «Μοναχική Λευκοϊτιά».

5 Πηγή: ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ. (23-4-2021), Γιώργος Χείρας, Πάτρα, Available: (https://www oikipa eu/%ce%ac%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%87%ce%b7-%ce%ba%ce%b1%ce%b9%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%ce%b9%ce%ba%ce%ae%ce%b5%cf%80%ce%ad%ce%bc%ce%b2%ce%b1%cf%83%ce%b7-%cf%83%cf%84%ce%bf/)

Τί συμβαίνει άραγε στη ΦΑ5? Γιατί είναι αυτή η περιοχή ενδιαφέροντος για παρέμβαση;

Καθώς μελέτησα την περιοχή του Έλους της Άνω Αγυιάς, ανακάλυψα στην ιστοσελίδα της

ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ. άρθρα του Απριλίου του 2020 (πρόπερσι δηλαδή), όπου γράφτηκαν καταγγελίες

προς το Δήμο, που ισοπέδωσε ένα τμήμα φυσικού οικοσυστήματος κοντά στο Έλος της

Άνω Αγυιάς, στο τμήμα ΦΑ5. Από την τελευταία φορά που επισκέπτηκα τη ΦΑ5 ο Δήμος

από ότι φαίνεται εξακολουθεί να την ισοπεδώνει για να εξαπλώσουν το δρόμο. Η

ισοπέδωση ΔΕΝ μπορεί να προχωρήσει λόγω των καναλιών, ειδικά του καναλιού Γ

Δυστυχώς αυτό προκάλεσε τις νεροχελώνες και άλλα αμφίβια ζώα μαζί όπως οι ποταμοκάβουρες να υποχωρήσουν προς τα νότια Κανάλια (νότια από το Κανάλι Γ), ώστε να αποφεύγουν την παρέμβαση των ανθρώπων που πρόκειται να κατέστρεψαν φωλιές τους

και για να αναπαράγουν σε ασφαλέστερο μέρος.

Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του υγρότοπου. Με αυθαίρετες καταστροφικές

επεμβάσεις από το Δήμο, με τελευταία και μεγαλύτερη, αυτού του αντιδημάρχου.

Οι δύο εκβολές δεν είναι σε καλή κατάσταση, ιδιαίτερα αυτή του Έλους,όπου οι σωλήνες έχουν μετακινηθεί.

Άλλες Παρατηρήσεις:

• Κάποτε μόνο κάτω από το δρόμο πετούσε το νερό υπόγεια με πολύ φαρδύ τσιμέντο σωλήνα.

• Ο αέρας μεταφέρει άμμο της Παραλίας Πλαζ προς την περιοχή της Δεξαμενής και στην όχθη του Καναλιού Γ.

• Επίσης τα νερά από τα κανάλια διοχετεύουν προς τη θάλασσα, αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να διαπεράσουν το δρόμο Ηρ. Πολυτεχνείου.

• Παράνομο πάρκινγκ.

• Αυτό κίνητα παρκάρουν στο ΦΑ5.

Άρθρο- Καταγγελία της ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ.: Άστοχη και καταστροφική

επέμβαση στο Έλος της Αγυιάς

ΙΣΟΠΕΔΩΘΗΚΕ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΧΕΛΩΝΩΝ6

Εκτεταμένη οικολογική καταστροφή στον υγροτοπικό χώρο απέναντι από την

είσοδο του κάμπινγκ της Αγυιάς πραγματοποίησε ο Δήμος Πατρέων την Τρίτη, 20

Απριλίου με συνέπεια να αλλοιώσει τελείως μέρος του σημαντικού αυτού τομέα. Η

ακατανόητη επέμβαση του Δήμου είχε καταστροφικό αποτέλεσμα στα είδη της

πανίδας που υπήρχαν εκεί, κυρίως νεροχελώνες και τα οποία κρίνονται ως τα πλέον

ευαίσθητα (ποταμοχελώνα, Mauremys rivulata, και βαλτοχελώνα, Emys orbicularis)

και αυστηρά προστατευόμενα, καθώς και άλλα ερπετά και αμφίβια.

Είναι γνωστό ότι η Οικολογική Κίνηση Πάτρας έχει συναινέσει στην αναγκαιότητα

της εκτέλεσης του έργου «Ανάπλαση – αξιοποίηση περιοχής Έλους Αγυιάς», με

υλοποίηση της από ετών μελέτης της Ομάδας Καραθανάση, ώστε να παύσουν

επιτέλους οι αυθαίρετες επεμβάσεις, τα μπαζώματα, να βελτιωθεί η αξία αναψυχής

του χώρου και να κατοχυρωθεί ο χαρακτήρας του χώρου ως χώρου ήπιας δημόσιας αναψυχής.

Απαραίτητη όμως περιβαλλοντικά αλλά και νομικά προϋπόθεση είναι να γίνουν

σεβαστά τα ιδιαιτέρως σημαντικά οικολογικά του χαρακτηριστικά ιδιαιτέρως το καθαρά υγροτοπικό τμήμα του Έλους, η περιοχή του που γειτνιάζει με την πλαζ και το πάρκινγκ της. Αυτό φιλοξενεί ευαίσθητα είδη, όπως νεροχελώνες και τρίτωνες

Όλα όσα βρίσκονταν εκεί βρήκαν πιθανότατα βίαιο θάνατο καταπλακωμένα

κάτω από χωματουργικές εργασίες. Όλα αυτά μάλιστα στον κυριότερο χώρο και

στην εποχή της αναπαραγωγής τους με ανυπολόγιστες συνέπειες και για τα δύο

είδη. Ήδη γίνεται αντιληπτή η πρωτοφανής απουσία τους από την ευρύτερη περιοχή ως συνέπεια πιθανότατα της επέμβασης.

Ο πληθυσμός νεροχελωνών του έλους είναι ίσως ο τελευταίος που απομένει στη

Βόρεια Πελοπόννησο. Η καταστροφή αυτή έγινε με ίδια μέσα του δήμου μια και το μεγαλύτερο μέρος του χώρου που ισοπεδώθηκε δεν περιλαμβάνεται ολόκληρος

στον χώρο εφαρμογής της μελέτης του έργου ανάπλασης, εφάπτεται όμως και

μέρος του περιλαμβάνεται στον ευαίσθητο τομέα της μελέτης υπό το όνομα ΦΑ5.

Η ΟΙΚΙΠΑ κατήγγειλε τις αυθαίρετες ενέργειες στη Δ/νση Περιβάλλοντος της Περιφέρειας

ζητώντας την παρέμβασή της, ενώ με επιστολή της στο Δήμο Πατρέων ζητεί:

6 Πηγή: ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ. (23-4-2021), Γιώργος Χείρας, Πάτρα, Available:

(https://www oikipa eu/%ce%ac%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%87%ce%b7-%ce%ba%ce%b1%ce%b9%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%ce%b9%ce%ba%ce%ae%ce%b5%cf%80%ce%ad%ce%bc%ce%b2%ce%b1%cf%83%ce%b7-%cf%83%cf%84%ce%bf/)

a) Να σταματήσει άμεσα κάθε χωματουργική εργασία στον εν λόγω χώρο για να αποτραπούν περισσότερες απώλειες ζώων.

b) Να αποκατασταθεί η περιοχή όσο γίνεται πλησίον της προηγούμενης μορφής της (επαναφορά βλάστησης), όχι μόνο διότι είναι καταστροφικές οι επεμβάσεις αλλά και

διότι δεν προβλέπονται στην εγκεκριμένη μελέτη βάσει της οποίας εκτελείται το έργο.

Έμμεση δημιουργία χώρου πάρκιγκ εκεί είναι μη νόμιμη ως μη προβλεπόμενη από τη μελέτη.

c) να μην επιχωματωθεί κανένα αυλάκι που φέρει νερό στην εν λόγω περιοχή. Το σημειώνουμε διότι παρατηρήσαμε ύπαρξη μπάζων πλησίον. Επιχωματώσεις σε όχθες

ενεργών αυλακιών που έγιναν πρέπει να αφαιρεθούν ως βλαβερές για την άγρια ζωή.

Η αναβάθμιση του όλου χώρου του έλους της Αγυιάς, πολύτιμου αποκτήματος της

πόλης μας, θα αποτελέσει επιτυχία ΜΟΝΟ αν δεν υπάρξει άλλο πλήγμα σε προστατευόμενα είδη του. Διότι είναι ΚΑΙ χώρος αναψυχής ΚΑΙ βιότοπος.

Πληρ.: Γ. Χείρας, 6977822005

Δυστυχώς, παρότι που στάματησε η ισοπεδωτική παρέμβαση τον Απρίλιο του 2021, στην τελευταία επίσκεψή μου στο ΦΑ5 ανακάλυψα ότι εξακολουθεί να συμβαίνει μέχρι και σήμερα.

(ΠΡΙΝ) 2022.08.28

(ΜΕΤΑ) 2022.10.12

Οι Στόχοι

1. Να διαμορφώσουμε καλύτερα το σύστημα

κυκλοφορίας

2. Να φυτευθεί πάλι το έδαφος που έχει επιχωματωθεί.

3. Να κτιστούν νερόλακκοι

4. Η περίφραξη της ΦΑ5.

5. Να βάλουμε στο κανάλι Γ.β. αμμοθίνες για να αναπαράγουν οι νεροχελώνες.

6. Αισθητική περίφραξη στα προσβάσιμα σημεία.

7. Ελεγχόμενη είσοδο για ανάγκη, επιστημονικούς λόγους, ή περιβαλλοντική εκπαίδευση, ενημέρωση.

8. Ενημερωτικές πινακίδες.

9. Πίσω από την κάλυψη της αισθητικής περίφραξης θα μπορούσε να υπάρχει πλέγμα συγκράτησης αερομεταφερόμενων ρήπων, όπως συσκευασίες χαρτί, πλαστικό κτλ.

10. Ελεγχόμενη ανοιχτή εκβολή με ρυθμιζόμενο υδατοφράχτη

Η παρέμβαση

Ο χάρτης όπως είναι τώρα

Ο χάρτης όπως με τη παρέμβαση

Πώς διαχωρίζονται οι επεμβάσεις; Για να κατανοήσουμε την παρέμβαση, θα συνοδευτούμε με Τέσσερα Σενάρια.

Σενάριο 1: Διαμόρφωση κυκλοφορίας λεωφορείων και αυτοκινήτων.

o Νέος Σταθμός Λεωφορείου

Σενάριο 2: Δάσος «Εμύς» - Σχολική εκδρομή για οικολογική εκπαίδευση

o Πύλη «Εμύς» (Καλύβα, Γκαράζ)

o Νέοι Νερόλακκοι και νέο κανάλι

o Νέα Δέντρα

Σενάριο 3: Ανοιχτό Ημι-Πάρκο - Περίπατο δίπλα από το «Εμύς»

o Πεζοδρόμριο

o Παράθυρα προς το χώρο πληροφόρησης

Σενάριο 4: Ο υδροβιότοπος ως καλύτερο «σπίτι» των νεροχελώνων. (Έλεγχος του

κλίματος υδροβιότοπου ΦΑ5 και αύξηση αναπαραγωγής νεροχελώνων).

o Θυροφράχτης

o Αμμοθίνες

o Περίφραξη

Ο Νέος Σταθμός Λεωφορείου

2ο Σενάριο: Οικολογικό Προστατευτικό Πάρκο «Εμύς»

Φανταστείτε ένα πούλμαν να μεταφέρει μια μικρή σχολική τάξη στην περιοχή ΦΑ5. Μόλις τα παιδιά με τη δασκάλα τους φτάνουν στην Πύλη «Εμύς» (τη καλύβα του δασοφύλακα και το γκαράζ του που φτιάχνουν την συρόμενη πύλη.) τους καλοσωρίζει ο δασοφύλακας.

Με τη συνοδία του δασοφύλακα τα παιδιά εξερευνούν την περιοχή στο Δάσος των Λευκοϊτιών. (Να έχει και δύο άγριες μηλιές και μια σταφυλλιά να μαθαίνουν τα παιδιά και να επιτρέψει ο δασοφύλακας να τα γευτούν.)

Μόλις τελειώσει η εξερεύνηση σε αυτό το Δάσος, ο Δασοφύλακας τα συνοδεύει

στην περιοχή της Δεξανής, το κτίριο της οποίας διαμορφώνεται σε χώρο πληροφόρησης. Εκεί μέσα τα παιδιά παρατηρούν τους νεοσούς των νεροχελώνων, που προστατεύονται μέχρι να μεγαλώσουν και να κολυμπήσουν ελεύθερα στα κανάλια της ΦΑ5.

Πύλη «Εμύς»

Η Πύλη «Εμύς» τοποθετείται στο «φυσικό σταθμό» των Λεωφορείων, που παράλληλα

είναι ακριβώς απέναντι από την πύλη της Ε.Ο.Τ.

Η πύλη διαμορφώνεται με την καλύβα του δασοφύλακα και το γκαράζ του. Ανάμεσα σε αυτά τα δύο κτήρια τα συνδυάζει μια συρόμενη πόρτα που οδηγεί πρώτα στο φυσικό «χώρο υποδοχής».

Καλύβα του Δασοφύλακα

Γκαράζ

Δάσος των Λευκοϊτιών

Φτάνωντας στον επόμενο στόχο, ξαναφυτεύουμε το «Άδειο Δάσος» με λευκοϊτιές και ονομάζουμε το νέο δάσος ως «Δάσος των Λευκοϊτιών» ή Δάσος Εμύς».

Χώρος Πληροφόρησης/Δεξαμενή

(nickname: “βρεφοκομείο” νεροχελώνων)

Τί μπορεί να περιέχει η δεξαμενή/Ο Χώρος Πληροφόρησης?

• Φωτογραφίες γκαλερί με ζώα αμφίβια του Έλους με Πληροφορίες από κάτω, όπως από ποιόν προστατεύονται.

• Χάρτης φωλεοποίησης νεροχελώνων.

• Χάρτης με τον οικολογικό πάρκο «Έλος» και ΦΑ5.

• «Ενυδρεία» με νεοσσούς νεροχελώνων.

• Χώρο Αποθήκευσης (τρόφημα για τις νεροχελώνες)

Ο δεύτερος δρόμος από την πύλη «Εμύς» κατευθύνει προς τη Δεξαμενή. Σε απόσταση

φαίνεται η στέγη και η πόρτα που ανοίγει στον διαμορφωμένο χώρο πληροφόρησης.

Καθώς ο δασοφύλακας συνοδεύει το σχολικό γκρουπ προς το «βρεφοκομείο νεροχελώνων», απέναντι από το φράχτη του Δάσους φαίνεται ένας από τους δύο νέους νερόλακκους. Στα αριστερά τους τα παδιά μπορούν να βλέπουν απέξω από το συρματοφράχτη, προς το ημι-πάρκο.

Η πόρτα που ανοίγει στον διαμορφωμένο χώρο πληροφόρησης.Καθώς ο δασοφύλακας συνοδεύει το σχολικό γκρουπ προς το «βρεφοκομείο νεροχελώνων»,

«Βρεφοκομείο νεροχελώνων»

Σταματάμε στο Νέο σταθμό λεωφορείου και πάμε απευθείας στο Ημι-Πάρκο.

… που μας επιτρέπουν να δούμε μέσα τους νεοσσούς των νεροχελώνων.

4ο Σενάριο: Έλεγχος του κλίματος ΦΑ5

Για την ανάπτυξη αναπαραγωγής νεροχελώνων, το σχέδιο είναι να «χτίσουμε»

αμμοθίνες κατά μήκος του καναλιού Γ.2. Εκτός από τον δασοφύλακα, μπορούν να εισέλουν

στη ΦΑ5 και οικολογικοί εθελοντές που μπορούν να μελετήσουν περαιτέρω το φυσικό της περιβάλλον. Γι’ αυτό προτείνονται να κτιστούν δύο γέφυρες που να σχηματίσπυν τη διαδρομή των εθελοντών και παράλληλα τη φροντίδα των αμμοθινών σε full circle.

Διοχεύτευση του νερού στη θάλασσα

Σε τί ωφελεί η αποχέτευση του νερού των καναλιών προς τη θάλασσα?

ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ. (Γεώργιος Χείρας):

• Το γλυκό νερό είναι απαραίτητο για πολλούς οργανισμούς της Μεσογείου που

η υψηλή της αλατότητα δεν τους αρέσει και τόσο, κυρίως για την

αναπαραγωγή τους (των νεροχελώνων).

• Κάποια είδη μπαίνουν εξ’επι τόπου στα γλυκά νερά, όπως τα κεφαλόπουλα και

τα χέλια, όπου θα αυξηθεί η παρουσία τους. Η ύπαρξη ανοικτής επικοινωνίας θα προσελκύσει και περισσότερα είδη πανίδας. Ενδεχομένως να βοηθήσει και

στην αναπαραγωγή των νεροχελώνων, δηλαδή στην επιβίωση των νεοσσών.

• Έτσι όπως πάει σήμερα σε κάθε ξαφνικό άνοιγμα, με τη δύναμη της ροής που προκαλείται και τη μεγάλη απόσταση μέσα στον σωλήνα που παρασείρωνται

τα κάνει να πνίγονται.

• Η ελεγχόμενη ροή περιορίζει την πιθανότητα απόφραξης των σωλήνων με υλικά. Ο χειρότερος συνδυασμός είναι καλάμια και πλαστικές σακούλες.

Ιδανικό θα ήταν να υπάρχει ένα μικρό γεφυράκι ή μεγάλος σωλήνας σε

διάμετρο, ώστε στο πάνω μέρος να κυκλοφορεί αέρας.

Θυροφράχτης

Γέφυρα «Εμύς» Β.

Αξονομετρικό

Ευχαριστώ…

Την επιβλέπουσα καθηγήτρια Στράτου Αλεξάνδρα για τη βοήθειά της στην πρόοδο της διπλωματικής μου εργασίας, την οικογένειά μου και τους φίλους μου για την μεγάλη τους υποστήριξή κι επίσης, την ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ. και κυρίως τον Γεώργειο Χείρα, εθελοντή της ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ.

που μου πρόσφερε μεγάλη βοήθεια από τον Απρίλιο 2022 στη μελέτη του υδροβιότοπου

ΦΑ5 και που μου αποκάλυψε τα ευαίσθητα μυστικά του.

-Τέλος του Τεύχους-