چیتر بوونیان نییە. نەڕەی بەفر جەخت لەسەر ئەو باوەڕە بەرفرەیە دەكاتەوە كە كۆمپانیا زەبەالحەكان و حكومەتی سێبەری پشت پەردە كە وەك ئامرازێك بەدەست كۆمپانیاكانەوەیە ،ئێستا سەرجەم بڕیارە گرنگەكانیان بەدەستە .ئەم بیروبۆچونە لە پانتایی هەندێك چیرۆكی ترسناك و پڕخوێنەری وەكو كاندیدی مێنچوریایی و كوشتنە زستانەكان ی بەرهەمی ریچارد كۆندۆن دا ێ بەرهەمی پەرەدەسێنێت ،هەر وەكو چۆن لە هەند بەرزەفڕتری وەكو تاك زار ی تۆماس پینچۆن و تارمایی هێرلوت ی نۆرمەن مایلەر دا دەبینرێت. ئەو دیدگایەی كە حكومەتی شەفاف حكومەتێكی كارتۆنییە ،ئاكامی لۆژیكی ئەو راستیەیە كە ئێمە لە دووهەمین چاخی زێڕین دا دەژین :تەنانەت پێدەچێت مارك تواین سەری لەو بێشەرمییە سووڕ بمێنێت كە سیاسەتمەدارەكان خۆیانی پێدەفرۆشن. چیرۆكی هاوشێوەی چیرۆكەكانی ستیڤنسن ،كۆندۆن و پینچۆن نیشاندەری ناڕەزایی كۆمەاڵیەتی نیین ،بەڵكو ملكەچی غەمگینانەی كۆتایی هیوا ئەمریكاییەكانن. ساڵنامەی مردوو ی سیلكۆ ش باس لەوە دەكات كە چیتر حكومەتی خەڵكسااڵریی لە گاڵتەجاڕێك زیاتر نییە ،بەاڵم لە چیرۆكەكەی ئەمدا بێزاری لە خود زیاتر دەبینرێت تا سوكایەتیكردن بە خود .ئەو زیاتر جەخت لەسەر پەیوەندیی رۆژئاوایی ـ ئەمریكایی دەكاتەوە لەگەڵ دانیشتوە رەسەنە ئەمریكاییەكان و لەتەك نەوەی ئەو كۆیالنەی لە ئەفریقاوە هێنرابوون. چیرۆكەكەی سیلكۆ بە دیمەنێك كۆتایی دێت كە لەو دیمەنەدا نەوەی داگیركەرە رۆژئاواییەكان و كۆچبەرەكان ،ناچار بە گەڕانەوە دەكرێن بۆ واڵتەكانیان، دواجار دەتوانین بڵێین وێنەی بەدیهاتنی پێشبینی ئەمریكاییە رەسەنەكان دەكات كە گوتبوویان هاتنی سپیپێستەكان تەنیا بەاڵییەكی كاتییە ،تاعونێكە لە پێنج سەدە زیاتر ناخایەنێت .سیلكۆ بەمجۆرە وێنای حكومەتی ئەمریكایی دەكات كە لە كاتی پشێوییەكان و قاتوقڕییدا ،بەهۆی هێرشی دوا بەجێماوەكانی مایا و ئەزتەكەكان بۆ كالیفۆرنیا و ئەریزۆنا و تەكساس، بەتەواوەتی دادەڕوخێت. هیچ پێویست بەوە ناكات بزانین ئایا سیلكۆ ،خوێنەری فۆكۆ یان هایدگەر
80
بووە تا بگەینە ئەو ئەنجامەی چیرۆكەكانی بەجۆرێك ێ دەكەن كە هاوشێوەی هەمان وێنای مێژووی نو ئەو شتانەیە كە خوێنەرەكانی ئەم دوو فەیلەسوفە زۆرجار بەریدەكەون .لەم وێنەیەدا ،مێژووی دووسەد ساڵەی ئەمریكا ـ لەراستیدا مێژووی خێڵە رۆژئاوایی و ئەمریكاییەكانی چاخی رۆشنگەری ـ لێوانلێوە لە ریا و خۆخڵەتاندن .خوێنەرەكانی فۆكۆ زۆرجار دەگەنە ئەو باوەڕەی كە لە دوو سەدەی رابردوودا ،هیچ كۆتوبەندێك نەپسێنراوە :تەنیا زنجیرە ئەستورە كۆنەكان گۆڕاون بە زنجیری كەمێك تەنكتر .هایدگەر ،سەركەوتنی ئەمریكا ێ بەسەر جیهاندا، بە پیادانی بەتانی تەكنەلۆژیای نو وەكو راخستنی سەرزەمینێكی بەپیت وێنا دەكات. ئەو كەسانەی باوەڕ بە بۆچونەكانی فۆكۆ و هایدگەر دەهێنن ،تێگەیشتنیان بۆ ئەمریكا زۆرجار وەكو سیلكۆ یە :وەكو ئەو شتە دەیبینن كە پێویستە هیوادار بین بەمزووانە ،بگۆڕێت بە شتێكی تەواو جیاوازتر. خەڵكێكی لەم چەشنە ،غوروری دەرئەنجامی ئەوەی هاواڵتی ئەمریكایین بە مەحاڵ و بەشداری جددی لە ێ سوود دەزانن .ئەوان باوەڕبوون هەڵبژاردنەكاندا بەب بەوەی نەتەوەی رەسەنی ئەمریكایی بن بە جەخت كردنەوە لەسەر كارەساتە مێژوویەكان دەزان: كارەساتی هێنانی كۆیلە ئەفریقییەكان ،كوشتاری دانیشتوە رەسەنە ئەمریكاییەكان ،لەناوبردنی دارستانە كۆنەساڵەكان و جەنگی ڤێتنام .زۆربەی گەلی ئەمریكا غوروری نەتەوەیی تەنیا بەشایستەی پیاهەڵدەر و ستایشكاران دەزانن :بۆ ئەو ئەمریكاییانەی دڵشادن بەوەی تائێستاش ئەمریكا دەتوانێت رابەرایەتی سەرچڵییەكی وەكو جەنگی كەنداو بكات ،كە هێشتا دەتوانێت هەركاتێك بیەوێت گوشاری مەرگەساتبار بەسەر هەرشوێنێكدا بسەپێنێت.روناكبیرە الوەكان، پاش خوێندنەوەی هایدگەر ،فۆكۆ ،ستیڤنسن یان سیلكۆ ،ئەوكاتەی تەماشای فیلمە توندوتیژەكانی جۆن واین دەكەن ،زۆرجار دڵنیا دەبن لەوەی لە چ واڵتێكی توندوتیژ ،نامرۆیی و داڕزاودا دەژین .ئیتر ئەو خەڵكە خۆیان بەو كەمینە بەجێماوە شادومانە دەزانن كە خاوەنی ئەو جیهانبینیەن كە پێویستە لە روانگەی وتارە نەتەوەگەراكانەوە لە واقیعی بێسۆی ئەمریكای هاوچەرخ بڕوانن .بەاڵم ئەم جیهانبینییە ،پاڵیان پێوەنانێت بۆ