423

‫ئەندامێكی دەوڵەتی یاسا‪ ،‬بۆ "چاودێر"‪:‬‬

‫عەلالوی سەرۆكایەتیی عیراقییەی لەدەستداوەو‬ ‫لەگەڵ نوجێفی كۆدەبینەوە‬

‫چاودێر‪-‬تایبەت‪ :‬دوای كۆبونەوەكەی نوری مالكیی سەرۆك وەزیرانی عیراق‌و ئوسامە نوجێفی سەرۆكی پارلەمان‪ ،‬ئەندامێكی‬ ‫دەوڵەتی یاسا پێیوایە‪ ،‬ئەم كۆبونەوەیە سەرەتایەكی باشە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان هەردو پێكهاتەی شیعەو سوننە‪.‬‬ ‫لەبارەی ئامادەنەبونی ئەیاد عەلالوی وەكو سەرۆكی لیستی عیراقیە لەكۆبونەوەكەدا‪ ،‬سەعد موتەڵەبی‪ ،‬بە "چاودێر"ی راگەیاند‪،‬‬ ‫ئەیاد عەالوی لە لەندەنە‪ ،‬ئەگەر لێرەش بوایە رەنگە ئەو گرنگییەی جارانی نەمابێت‪ ،‬چونكە ئەو سەركردایەتی پێكهاتەكەی‬ ‫زانیاریی زیاتر لەالپەڕە ‪3‬دا دەخوێننەوە‬ ‫خۆی لەدەستداوە‌و لەشوێنی ئەو نوجێفی سەركردایەتییان دەكات‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )423‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫رؤذنامةيةكي سياسي‪ ،‬روناكبريي‪ ،‬كؤمةآليةتيي هةفتانةية‬

‫مەال بەختیار داوا لەمەسعود بارزانی دەكات گفتوگۆ دەستپێبكات‬ ‫ئاسۆس هەردی‪ :‬سازانی نیشتمانی لەسەر دەستور هەڵوێستێكی زۆر گرنگ‌و جوانی یەكێتیە‬

‫چاودێر ‪ -‬تایبەت‪ :‬هاوكات لەگەڵ یادی‬ ‫‪ 38‬ساڵەی دامەزراندنی یەكێتی‪ ،‬روناكبیران‌و‬ ‫رۆژن��ام��ەن��وس��ان‌و چ��اودێ��ران��ی سیاسیی‪ ،‬باس‬ ‫لەگرنگی رۆڵ��ی یەكێتی لەگۆڕەپانی سیاسیی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‌و ن��اوچ��ەك��ەدا دەك����ەن‌و رەخ��ن��ەو‬ ‫پێشنیازەكانیشیان لەو چوارچێوەیەدا دەخەنەرو‪.‬‬ ‫هەروەك بەپێویستیشی دەزانن كە ئەو حزبە زیاتر‬ ‫بەرەو فۆڕمی سۆشیال دیموكرات هەنگاو بنێت‌و‬ ‫بەرنامەكانی ئەو فكرە لەكۆمەڵی كوردیدا زیاتر‬ ‫جێبەجێبكات‪ .‬هاوكات پێشیانوایە‪ ،‬هەڵوێست‌و‬ ‫بڕیارەكانی یەكێتی لەبارەی سازانی نیشتمانی‬ ‫لەسەر دەستور‪ ،‬بڕیارێكی گرنگ‌و زیرەكانەیەو‬ ‫بەهۆیەوە ملمالنێكانی كوردستانی خستۆتە‬ ‫سەر هێڵی شەمەندەفەری پرۆسەی دیموكراسی‪.‬‬ ‫لەدوایین پێشهاتیشدا لەبارەی دەستورەوە‪ ،‬دوێنێ‬ ‫مەال بەختیار كارگێڕی مەكتەبی سیاسیی یەكێتی‪،‬‬ ‫پەیامێكی ئاڕاستەی مەسعود ب��ارزان��ی كردو‬ ‫داوایلێكرد بێ سازانی نیشتمانی‪ ،‬دەستور نەخاتە‬ ‫ریفڕاندۆمەوەو دەستبكەن بەگفتوگۆ‪.‬‬ ‫ی كارگێڕیی‬ ‫ی دەستە ‌‬ ‫مه‌ال به‌ختیار لێپرسراو ‌‬ ‫مەكتەبی سیاسیی یەكێتیی‌ نیشتمانیی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫لەهەفتە یادی‌ یەكێتی كە دوێنێ لەشاری‌ دهۆك‬ ‫ی‬ ‫بەڕێوەچو‪ ،‬رایگەیاند‪ ،‬ئەگەر مەسعود بارزان ‌‬

‫سەرۆكی هەرێمی كوردستان‪ ،‬سور بێت لەسەر‬ ‫تێپەڕاندنی‌ دەستور بۆ ریفراندۆم‪ ،‬بەبێ تەوافقی‬ ‫نیشتمانی‪ ،‬قەیرانی سیاسیی هەرێم قوڵ ئەكاتەوە‪.‬‬ ‫م��ەال بەختیار‪ ،‬ل��ەو پەیامەیدا بۆ بارزانی‬ ‫وتیشی "پەیامی من بۆ سەرۆكی هەرێم ئەوەیە‬ ‫ك��ە ئ�ه‌گ�ه‌ر گ��وێ ل��ەرەخ��ن��ەی خەڵك بگرێت‌و‬ ‫بەگفتوگۆ و سازانی نیشتیمانی كار بۆ تێپەڕاندنی‬ ‫دەستور بكات‪ ،‬سەروەری بۆخۆی تۆمار دەكات‌و‬ ‫سوربونیشی لەسەر تێپەڕاندنی دەستور بەبێ‬ ‫تەوافقی نیشتمانی‪ ،‬قەیرانی سیاسی هەرێم قوڵ‬ ‫دەكاتەوە"‪.‬‬ ‫مەال بەختیار‪ ،‬ئاماژه‌ی به‌وه‌شکرد‪ ،‬یەكێتی‬ ‫سەربەخۆیە ل��ەب��ڕی��ار‌و داب��ەزان��دن��ی بەلیستی‬ ‫سەربەخۆ‪ ،‬بەاڵم هاوپەیمانی ستراتیژی لەگەڵ‬ ‫پارتی تێك نادەین‪ ،‬چونكە دواتر دەگەینە ئەنجام‬ ‫لەبارەی پ��رۆژەی دەستور‌و هاوسەنگی خۆمان‬ ‫دەپارێزین لەگەڵ الیەنەكان‌و لەگەڵ خودی پارتی‬ ‫هاوپەیمانیشمان‪.‬‬ ‫ل��ەب��ارەی بڕیارەكانی یەكێتی ب��ۆ سازانی‬ ‫نیشتمانی لەسەر دەس��ت��ور‪ ،‬ئاسۆس ه��ەردی‬ ‫نوسەرو رۆژنامەنوس‪ ،‬پێیوایە‪ ،‬ئەمە هەڵوێستێكی‬ ‫زۆر گرنگ‌و جوانە لەالیەن یەكێتیەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫ دهۆك ‪ 2013/6/2 -‬مه‌راسیمی ساڵیادی دامه‌زراندنی یه‌کێتی فۆتۆ‪ :‬عه‌بدولڕه‌حمان بامه‌ڕنی‬ ‫دەستور مەسەلەیەك نیە حسابی زۆرینە‌و كەمینەی‬

‫ئه‌گه‌ره‌کانی پرسی‬ ‫کورد له‌پرۆژه‌کانی‬ ‫ئه‌ردۆگاندا‬

‫قه‌یرانی سیاسیی‬ ‫کوردستان و شکاندنی‬ ‫له‌مپه‌ره‌کان‬ ‫پشکۆ نه‌جمه‌دین‬

‫‪4‬‬

‫چاودێر‪ -‬تایبەت‪ :‬لەبەشی سێیەمی‬ ‫ئ��ەو چاوپێكەوتنەی ك��ە "رەخ��ن��ەی‬ ‫چاودێر" لەگەڵ شاعیری گەورەی كورد‬ ‫شێركۆ بێكەس‪ ،‬سازیدا‪ .‬ناوبراو جگە‬ ‫لەباسكردنی بابەتە ئەدەبییەكان هاوكات‬ ‫ئاماژە بەژیانی سیاسیی خۆی دەكات‌و‬ ‫باسی ئەو پەیوەنییانەش دەك��ات كە‬ ‫لەگەڵ سیاسەتمەدارانی كوردستاندا‬ ‫هەیبوە‪.‬‬ ‫لەو بارەیەوە شێركۆ بێكەس باسی‬

‫شااڵو حه‌بیبه‌‪ ،‬شاعیری فه‌زا‬ ‫جوایه‌زه‌کان‬ ‫حه‌م ‌ه مه‌نتک‬

‫ناو هیچ شانەیەكیانەوە‪ ،‬بەاڵم لە ڕەگی‬ ‫مل زیاتر لێیانەوە نزیك بووم"‪ .‬دەشڵێت‬ ‫"لەوەتەی چۆتە نەخۆشخانە من زۆر‬ ‫هەواڵم پرسیوە‪ ،‬بەاڵم تێكڕا باشە‪ .‬ئومێد‬ ‫دەك��ەم باش بێت‪ ،‬چونكە مام جەالل‬ ‫یەكێكە لەوانەی بۆ ڕەفیقەكانی خۆی‬ ‫زۆر بەوەفا بوە‪ ،‬جگە لەوەش‪ ،‬دەوری‬ ‫مام جەالل دەورێكی مێژوییە‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئێستا لە باكور دەیبینین‪ ،‬مام جەالل‬ ‫دەورێكی گ��ەورەی تێدا هەبووە‪ .‬مام‬ ‫جەالل رەفاقەتی زۆر خۆشە‪ .‬پیاوێكی‬ ‫زیرەكەو زاكیرەی زۆر باش بووە‪ ،‬یەكێكە‬ ‫لەوانەی هەموو شەوێك موزەكەراتی‬ ‫خۆی دەنووسێت‪ .‬مام جەالل یەكێكە‬ ‫لەوانەی دڵی منداڵی هەیە"‪.‬‬ ‫شاعیری گەورەی كورد شێركۆ بێكەس‬ ‫ماوەیەكە بۆ بەمەبەستی چارەسەر‬ ‫س��ەردان��ی دەرەوەی واڵت���ی ك���ردوەو‬ ‫ئەم چاوپێكەوتنەیش پێش تێكچونی‬ ‫باری تەندروستی لەگەڵیدا سازكراوە‪.‬‬ ‫لێرەشەوە بەناوی ستافی رۆژنامەی‬ ‫ه������ی������وای زو‬ ‫"چ����اودێ����ر"وە‬ ‫چاكبونەوەی بۆ‬ ‫دەخوازین‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫تائێستا ئەمەریكا كورد بەمیللەتێك‬ ‫نابین ‌ێ كە مافی سەربەخۆیی هەبێت‬ ‫چ��اودێ��ر‪ -‬ت��ای��ب��ەت‪ :‬ش��ارەزای��ەك��ی‬ ‫پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئەمریكا‪،‬‬ ‫پێیوایە‪ ،‬سیاسەتی ئەمریكا بەرامبەر‬ ‫ك��ورد ن��ەگ��ۆڕاوەو‪ ،‬دەڵێت "تائێستا‬ ‫ئەمەریكا كورد بەمیللەتێك نابینێت كەوا‬ ‫هەقی سەربەخۆیی هەبێت"‪.‬‬ ‫ش��ی��ری��ن ف���وئ���اد م��ەع��س��وم‪ ،‬كە‬ ‫م��اوەی هەشت س��اڵ وەك دیپلۆمات‬ ‫ل��ەوەزارەت��ی دەرەوەی عیراق كاری‬ ‫ك���ردوە‪ ،‬لەچاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ‬ ‫"چاودێر" ئاماژە بە سیاسەتی ئەمریكا‬ ‫بەرامبەر ك��ورد دەك��ات‌و لەوبارەیەوە‬ ‫رایدەگەیەنێت‪ ،‬هەتا ئەمڕۆ سیاسەتی‬ ‫ئەمەریكا بەرامبەر بەكورد نەگۆڕاوە‪،‬‬ ‫ل��ەوان��ەی��ە تاكتیكی خ��ۆی بگۆڕێت‬ ‫بەگوێرەی كات‌و بەسەرهاتەكان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫سیاسەتی جێگیرە‪ ،‬تائێستا ئەمەریكا‬

‫تۆتالیتاریزمی رۆحی و ئه‌رکه‌کانی‬ ‫رۆشنگه‌ریی هاوچه‌رخ‬ ‫‪7‬‬

‫د‪ .‬عادل باخه‌وان‬

‫شارەزایەكی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئەمریكا‪:‬‬

‫"مام جەالل دڵی منداڵی هەیە"‬

‫یەكەم دیداری خۆی لەگەڵ مەال مستەفای‬ ‫بارزانی‌و مام جەالل دەكات‌و رەخنەیش‬ ‫لەسەركردایەتیی (ژ‪.‬ك) دەگرێت كە‬ ‫كاتی خۆی نەچونەتە ناو خەڵكەوە‪،‬‬ ‫هۆكاری ئەمەش بۆ ئەوە دەگەڕێنێتەوە‬ ‫كە سەركردایەتیی ئەو كاتی (ژ‪.‬ك)‬ ‫ئەدیب‌و نوسەر بون‪ ،‬نەك سیاسەتمەدار‪.‬‬ ‫لەبارەی مام جەاللەوە‪ ،‬بێكەس دەڵێت‬ ‫"مام جەالل یەكێك بوو لەڕەفیق‌و تەنانەت‬ ‫مامۆستا خۆشەویستەكانم‪ ،‬نەچومەتە‬

‫بۆنی‬ ‫خوێنی ئاینی‬

‫مه‌سعود عه‌بدولخالق ‪8‬‬

‫شێركۆ بێكەس باسی یەكەم دیداری لەگەڵ مەال مستەفاو مام جەالل دەكات‬

‫بۆ بكرێت‪ ،‬دەستور ئەو چوارچێوەیەیە كە ژیانی‬ ‫ئێمە لەهەمو بوارە جیاوازەكاندا‪ ،‬رێكدەخات‪،‬‬ ‫ئ��ەوە مەنتقێكی سەلیمە بیر لەوەبكرێتەوە‬ ‫كە ئ��ەم چوارچێوەیەی دایدەڕێژین بۆ ژیانی‬ ‫سیاسی‌و ئابوری‌و فەرهەنگیمان‪ ،‬چوارچێوەیەكی‬ ‫ئەوەندە فراوان بێت كەجێگەی هەمومان بێتەوە‌و‬ ‫هەموشمان لێی رازی بین‪.‬‬ ‫هەر لەوبارەیەوە روناكبیر ئیسماعیل حەمە‬ ‫ئەمین‪ ،‬دەڵێت "یەكێتی بەجەختكردنەوەی‬ ‫ل��ەس��ەر گ��ەڕان��ەوەی دەس��ت��ور ب��ۆ پ��ارل��ەم��ان‌و‬ ‫سازانی نیشتمانی هەنگاوێكی گەورەی نا بەرەو‬ ‫ئەوەی كوردستان لەمالنێیدا بچێتە سەر هێڵی‬ ‫شەمەندەفەری پڕۆسەی دیموكراسی"‪.‬‬ ‫الی خۆشیەوە د‪ .‬رێ��ب��وار که‌ریم مه‌حمود‬ ‫مامۆستای زانستە سیاسییەكانی زانكۆی‬ ‫سلێمانی پێیوایە‪ ،‬یەكێتی بەشێوەیەكی زیرەكانە‬ ‫مامەڵە لەگەڵ پرسی دەستوردا دەكات‪ ،‬لەروی‬ ‫ئەوەی لەحەقائیقێكی كۆمەاڵیەتیەوە دەڕوانێتە‬ ‫مەسەلەكە‪ ،‬چونكە ئەمە گرێبەستێكە بۆ نەوەكانی‬ ‫داهاتومان‪ ،‬بۆ غەیری یەكێتـی‌و پارتی‌و حزبەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بۆ هەمو خەڵكەكانە پێكەوە‪.‬‬ ‫زانیاریی زیاتر‬ ‫لەالپەڕە ‪‌2‬و ‪3‬دا دەخوێننەوە‬

‫خه‌سره‌و میراوده‌لی‬

‫‪5‬‬

‫كورد بەمیللەتێك نابینێ‌ كەوا هەقی‬ ‫سەربەخۆیی هەبێت‪ ،‬هەمو كاتێك كورد‬ ‫وەك بەشێك لەو واڵتەی یا لەچوارچێوەی‬ ‫ئەو واڵتەی تێدان دەبینێت‌و رەفتاری‬ ‫لەگەڵ دەكات لەبەرئەوە قبوڵ نییە كە‬ ‫بڵێن سیاسەتی ئەمەریكا بەرامبەرە‬ ‫بەكورد گۆڕاوە‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ئاماژە بەوەشدەكات‪،‬‬ ‫پرۆژەكەی بایدن بۆ دابەشكردنی‬ ‫ێ هەرێم هیچ لەوە‬ ‫عیراق بۆ س ‌‬ ‫ناگەیەنێت ك���ەوا ئەمەریكا‬ ‫پشتیوانی كوردە بۆ دروستبونی‬ ‫دەوڵەتی كورد "كە هەر چوار‬ ‫پ��ارچ��ە لەخۆبگرێت"‪ ،‬بۆیە‬ ‫دەبێت ئێمەی ك��ورد خۆمان‬ ‫ی��ەك�لاك��ەی��ن��ەوە‪ ،‬ئ��ای��ا ك��ورد‬ ‫خ��ەب��ات ب��ۆ ی��ەك دەوڵ���ەت‪،‬‬

‫پاشکۆیه‌کی‬ ‫تایبه‌ت بۆ‬ ‫جوانه‌مه‌رگ‬ ‫ته‌ها که‌ریمی‬

‫یاخود چوار فیدراڵیەت دەكات‪ ،‬لەسەر‬ ‫ئ��ەم ئامانجە ئێمە دەبێت سیاسەت‬ ‫بكەین‪.‬‬ ‫تەواوی چاوپێكەوتنەكە لەالپەڕە ‪4‬دا‬ ‫دەخوێننەوە‬

‫َ‬ ‫هةوال و راثؤرت‬

‫ذمارة (‪ )423‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫یەكێتی نیشتمانی كوردستان‌و چەند سەرنجێك‬ ‫ئیسماعیل حەمەئەمین‬ ‫دور لەستایش‌و دور لەالیەنگیری‬ ‫خۆم بۆ یەكێتی نیشتمانی كوردستان‪،‬‬ ‫كەلەتەمەنی الویمەوە ژیانم لەگەڵدا بەسەر‬ ‫بردوە‪ ،‬دور لەهەمو زیز بون‌و توڕەبونێكی‬ ‫سیاسیانەو ڕەخنەگرانەم لەماڵی یەكێتی‪،‬‬ ‫لەدواجاردا یەكێتی نیشتمانی كوردستان‬ ‫الی من ئەو ماڵە فراوانەیە كە من‌و هاوڕێ‬ ‫دێرین‌و شەهیدەكانم كۆدەكاتەوە‪ ،‬وەك‬ ‫وەفایەك بۆ مێژوی خۆم‪ ،‬بۆ پارتێكی‬ ‫سیاسی ك��ە ل��ەخ��ەب��ات��ی متەوازیعی‬ ‫خۆمدا‪ ،‬نەمتوانیوە بەبێ سەرسامبون‬ ‫لێی بڕوانم‪ .‬ب��ەاڵم لەهەمان كاتیشدا‬ ‫نەمتوانیوە ڕەخنەی لێ نەگرم‪ ،‬چونكە‬ ‫لەوەتەی یەكێتی وەك بەرەیەك لە‪1975‬‬ ‫دام���ەزراوە‪ ،‬هەڵگری بیروڕای جیاواز‌و‬ ‫تەوژمی جیاواز‌و بیروبۆچونی جیاواز بوە‪،‬‬ ‫منیش ئەو ڕۆحەم لەگەنجیدا‪ ،‬لەكۆمەڵە‌و‬ ‫یەكێتیدا ب��ۆ م��اوەت��ەوە‌و لەدوایشدا‬ ‫لەدونیای فیكردا ئەو ڕۆحە ئاڕاستەكانی‬ ‫خۆی فراوانتر كردوە‪ .‬یەكێتی وەك هەمو‬ ‫بەرەیەكی سیاسی كەئەركی خەباتێكی‬ ‫سەختی لەدژی فاشییەت لەسەر شان‬ ‫ب��و‪ ،‬ت��اك‌و ت��ەراو تەنها ب��و‪ ،‬یەكێتی‬ ‫جەستەیەك بو لەنێو هەزارەها كەڵبەدا‬ ‫لەدایكبو‪ ،‬بەجۆرێك هێزی پێشمەرگە‬ ‫بەشێكی زۆری��ان بەبێ چەك پارتیزان‬ ‫بون‪ ،‬ئەمەش ئەو هێزە گەورەیە بو كە‬ ‫(گەنجی كورد) لەمێژوی خۆیدا بەخشی‬ ‫بەشۆڕش‪ ،‬بەبێئەوەی ملكەچی موفەرداتی‬ ‫س��ەرك��ردەی��ەك ی��ان ئیمالی دۆگمایی‬ ‫پڕ ستایش بێت‪ ،‬یان بەرژەوەندییەكی‬ ‫تایبەتی هەبێت‪ .‬یەكێتی هێزی گەنجی‬ ‫كوردی ڕۆشنبیر بو بۆ ژیانێكی دیكە دور‬ ‫لەنۆرم‌و بەهاكانی كۆمەڵگەی خێڵەكی‪،‬‬ ‫لێرەوە یەكێتی دەبێتە شوێنی یەكەمی‬ ‫ڕۆشنبیری كورد كە بانگەشەی جیاوازی‬ ‫دەك��ات لەكۆمەڵگەیەكدا سەرتاسەری‬ ‫لەنۆرمەكانی خێڵدا یەكگیربو‪.‬‬ ‫بێگومان نابێت ئەوە لەبیربكەین كە‬ ‫(كۆمەڵەی ڕەنجدەرانی كوردستان) كەلە‬ ‫ساڵی ‪ 1970‬دامەزرا هەڵگری ئەو خەونە‬ ‫بو بەڕزگاری نیشتمانی‌و لەهەمانكاتیشدا‬ ‫ب��ەداپ��ەروەری‪ ،‬كەئەو زەمەنە لە بیری‬ ‫سۆسیالیستیدا خۆی دەبینیەوە‪ .‬من‬ ‫منداڵێكی هێمن بوم لەكۆتایی حەفتاكانی‬ ‫سەدەی بیست‪ ،‬برا گەرورەكەم لەگەڵ‬ ‫هاوڕێكانی‪ ،‬لەگەڵ باوكمدا گفتوگۆیان‬ ‫دەكرد‪ ،‬باوكم هەرگیز بڕوای بەشۆڕشێك‬ ‫نەبو (منداڵە ورتكە)‌و ئەفەندی بیكات!‪،‬‬ ‫شۆڕش الی باوكم هی پیاوە بڕنەو لەشانە‬ ‫تەقلیدی كۆنزەڤاتیڤەكانی كۆمەڵگەی‬ ‫ك���ورد ب��و‪ .‬بێگومان دوای شكستی‬ ‫شۆڕشی ب��ارزان��ی‪ ،‬ئ��ەو ن��ەوە كۆنەی‬ ‫وەك باوكم كەهەڵگری بەها جوانەكانی‬ ‫ك��وردای��ەت��ی‌و م��وس��وڵ��م��ان��ب��ون ب��ون‪،‬‬ ‫هەرگیز لەو بڕوایەدا نەبون ڕۆشنبیرە‬ ‫ئەفەندییەكان توانای شۆڕشیان هەبێت‪،‬‬ ‫بەتایبەت لەو زەمەنه‌دا كورد لەڕێگەی‬ ‫(ڕێكەوتنامەی جەزائیر )غەدری گەورەی‬ ‫لێكرابو‪ .‬بەاڵم ئەفەندییەكان‪ ،‬ئەوانەی‬

‫ ‬

‫خ��اوەن��ی خ��ەون ب��ون‪ ،‬خ��ۆی��ان لەنێو‬ ‫بەرەیەكدا ڕێكخست كەناوی یەكێتی‬ ‫نیشتمانی كوردستان بو‪ .‬ئیدی (كۆمەڵە‌و‬ ‫بزوتنەوە‌و هێڵی گشتی) نوێنەری هەمو‬ ‫بیروڕا جیاوازەكان بون لەكۆمەڵگەی‬ ‫كوردیدا‪ ،‬لەماركسی لێنینیەتەوە بگرە تا‬ ‫سۆسیالستی میانڕەو‌و خەتی كوردایەتی‪،‬‬ ‫بەمەش ب��ەڕای من سروشتی یەكێتی‬ ‫لەلەدایكبونییەوە دیاریكرا كە سروشتی‬ ‫(جیاوازییە)‪ .‬ئەمەش یەكێتی لە پارتە‬

‫پێموابو با هەڵوێستیەك بكەین‌و یەكێتی‬ ‫هەر وەك بەرەیەك بمێنێتەوە‌و جوانی‬ ‫یەكێتی لەوەدایە كەهەمو تەوژمەكانی‬ ‫لەخۆی هەڵگرتوە‌و كۆمەڵەش وەك‬ ‫پارتێكی چەپ لەژێر تایتڵێكی دیكە خۆی‬ ‫ڕێكبخاتەوە بەمەش یەكێتی ئەو هێزە‬ ‫چەپڕەوە دەپارێزێت كەخەونی (گەنجی‬ ‫كوردی چەپی) لەخۆیدا هەڵگرتبو‪ .‬بەاڵم‬ ‫لەكۆنگرەی یەكەمەوە یەكێتی دەبێت‬ ‫بەیەك پارتی سیاسی‌و ل��ێ��رەوە بۆ‬

‫داوا دةكر َيت يةك َيتى زياتر هةنطاو بةرةو فؤرمى سؤشيال دميوكرات بن َيت‬

‫سیاسییەكانی دیكەی نێو گۆڕەپانەكە‬ ‫جیاكردەوە‌و جوادشی دەكاتەوە بەوەی‬ ‫لەگەڵ چەمكی جیاوازیدا لەدایكبوە‪،‬‬ ‫نابێت ئەوەش لەیاد بكەین كەجیاوازی‬ ‫ك��ڕۆك��ی دی��م��وك��راس��ی��ی��ەك��ی ب��ااڵی��ە‪،‬‬ ‫لەهەمانكاتیشدا باجی خۆمان دەدەین‬ ‫لەسەری‪ ،‬ئیمە كەمنداڵەكانمان فێربكەین‬ ‫ئ��ازاد بن‪ ،‬نابێت چ��اوەڕوان��ی ئەوەیان‬ ‫لێوە بكەین هەمیشە گوێڕایەڵمان بن‪.‬‬ ‫ئێمە كەبەجیاوازی پ���ەروەردە بوبین‬ ‫‪ ،‬نابێت چ��اوەڕوان��ی ئ��ەوە لەیەكتری‬ ‫بكەین لەسەر هەمو شتێك كۆك بین‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی كەدەبێت لەسەری كۆك‌و‬ ‫تەبابین ئۆرگانیزەكردنی ئەو جیاوازییە‌و‬ ‫ئاڕاستەكردنێتی ب��ەرەو پەرەپێدانی‬ ‫سنورەكانی دیموكراسی‪ .‬هەر كاتیك‬ ‫ئەوانەی ل��ەدەرەوەی یەكێتی لەیەكێتی‬ ‫دەگەیشتنە ئەو بڕوایەی كەیەكێتی لەبەر‬ ‫جیاوازییەكانی‪ ،‬لەبەر سروشتی زۆرانبازی‬ ‫سیاسی نێوان باڵەكانی‌و كەلەم دوایشەدا‬ ‫كوتلەكانی‪ ،‬بەبڕوای وان یەكێتی توشی‬ ‫هەڵوەشاندنەوە دەبێت‪ ،‬من پێكەنیوم‬ ‫گوتومە‪ :‬ئاخر ئێوە یەكێتی ناناسن‪،‬‬ ‫ئەوە سیفەتی خۆیەتی‪ ،‬ئەوە بەهێزی‬ ‫دەكات!‪.‬‬ ‫یەكێتی ل��ەدوای كۆنگرەی یەكەمی‪،‬‬ ‫بڕیاردەدا ببێت بەسۆسیال دیموكرات‬ ‫و دەچێتە قۆناغێكەوە‪ ،‬ب���ەڕای من‬ ‫تاوەكو ئێستا نەیتوانیوە بەتەواوەتی‬ ‫بچێتە نێو كڵێشەی پارتە سۆسیال‬ ‫دیموكراتەكانەوە‪ ،‬بەاڵم هەنگاوی خاوی‬ ‫ب��ۆن��اوە‪ .‬م��ن خ��ۆم لەپێش كۆنگرەی‬ ‫یەكەم زۆر زیز بوم لەهەڵوەشاندنەوەی‬ ‫كۆمەڵەی ڕەنجدەران‪ ،‬بەسیفەتێك كەمن‬ ‫لەهەشتاكانەوە ئەندامی كۆمەڵە بوم‪ ،‬من‬

‫چارەسەركردنی ئەو جیاوازییە فیكرییە‬ ‫لەنێو پارتێكدا كەپێشتر بەرەیەكی‬ ‫سیاسی فراوان بوە‪ .‬سكرتێری گشتی‬ ‫یەكێتی نیشتمانی (سەرۆك مام جەالل)‬ ‫نەخشە ڕێگای (سۆسیال دیموكرات)‬ ‫پێشكەشدەكات‪ .‬مام ج��ەالل دەیزانی‬ ‫بەسۆسیال دیموكرات ب��ون‪ ،‬كارێكی‬ ‫سانا نییە‌و بەاڵم خاڵی ئەقاڵنی لێرەدا‬ ‫ئەوە بو كە سۆسیال دیموكراتبون ‪ ،‬یان‬ ‫سۆسیال دیموكرات مۆدێلێكە هەڵگری‬ ‫ئەو میراتییە چەپەیە‪ ،‬هەڵگری ئەو تۆوە‬ ‫سۆسیالیستیەیە لەدژی (سەرمایەداری‬ ‫دڕن����دە)‪ ،‬كەبێگومان س��ەرم��ای��ەداری‬ ‫دڕن��دە یەكێكە لەفۆرمە ترسناكەكانی‬ ‫سەرمایەداری كەقازانج دەخاتە سەروی‬ ‫هەمو بەهاكانەوە‪ .‬یەكێتی بەڕای من‬ ‫هێشتا ئەو نەخشە ڕێگایەی سۆسیال‬ ‫دیموكراتی لەخۆ نەگرتوە‪ ،‬بیرم دێت‬ ‫س���ەرۆك ت��اڵ��ەب��ان��ی ل��ە قوتابخانەی‬ ‫كادێران‪ ،‬زنجیرە موحازەرەیەكی لەسەر‬ ‫سۆسیال دی��م��وك��رات پێشكەشكرد‪،‬‬ ‫ئاماژەی ب��ەوەدا كەبیری سۆسیالستی‬ ‫مۆنۆپۆلی كاڕڵ ماركس نییە بەتەنها‪،‬‬ ‫بەڵكو خەونێكی دێرینەی مرۆڤایەتیە‬ ‫بەژیان لەژێڕ سیستمێكی داپەروریدا‪.‬‬ ‫لەم خاڵەوە دەبێت یەكێتی هەمیشە‬ ‫ئاڕاستەكانی بەرەو دەوڵەتی كۆمەاڵیەتی‬ ‫ئاڕاستەبكات‪.‬‬ ‫دیارە پڕۆسەی چونە ناو حكومەت‪،‬‬ ‫باجی گ���ەورەی ویستوە‌و كاریگەریی‬ ‫هەبوە لەسەر یەكێتی‪ ،‬بەاڵم بەڕای من‌و‬ ‫لەیادی ‪ 38‬ساڵەی یەكێتی نیشتیمانیدا‬ ‫دەڵ��ێ��م‪ :‬دەبێت یەكێتی زیاتر ب��ەرەو‬ ‫فۆرمی سۆسیال دیموكرات هەنگاو بنێت‪،‬‬ ‫نەك تەنها لەڕوی ئەوەی ئێمە ئەندامین‬

‫لە سۆسیال دیموكراتی جیهانی‌و تەواو‪،‬‬ ‫بەڵكو ل���ەڕوی ش��ێ��وازی قبوڵكرنی‬ ‫جیاوازی‌و فرە ماڵی‌و فراونكردنی بازنەی‬ ‫ئازادییەكان‪ ،‬بەجۆرێك لەكوێ یەكێتی‬ ‫بااڵدەست بێت لەڕوی سیاسییەوە‪ ،‬لەوێ‬ ‫خەڵك ئازادانەتر ڕەخنەبگرێت‌و ئازادانەتر‬ ‫بیروڕای خۆی تەرحبكات‪‌،‬و بەجیدی گوێ‬ ‫لەخەڵكانێك بگرین كەجیاواز‌و ركابەری‬ ‫سیاسی یەكێتین‪ .‬مەبەستم ئەوەیە‬ ‫پێویستە ئەو ئەزمونەی لەسلێمانی بونی‬ ‫هەیە هەمو شارەكانی دیكەی كوردستان‬ ‫بگرێتەوە‪ ،‬دەبێت لۆكاڵەكان بگۆڕین‬ ‫بەرەو ڕەهەندێكی كوردستانی فراوان‪.‬‬ ‫ل��ێ��رەوە هەمو ف��راوان��ك��ردن��ی ژیانی‬ ‫پارلەمانییەت‌و شەفافییەت ئەو چەمكی‬ ‫جیاوازییە تۆختر دەكاتەوە‪ ،‬بەجۆرێك‬ ‫كەیەكێتی بەرەو ماڵی سۆسیال دیموكرات‬ ‫هەنگاو بنێت‪ ،‬هەموشمان دەزانین كەماڵی‬ ‫سۆسیال دیموكرات ماڵی ج��ی��اوازی‌و‬ ‫تەرحكردنی بیروڕاكانی خۆشگوزەرانی‬ ‫كۆمەڵگەیە‪ ،‬سوید‌و ئەڵمانیا دو نمونەی‬ ‫دیاری خەباتی سۆسیال دیموكراتەكانن‬ ‫بۆ ئەو مرۆڤانەی كەسەرمایەداری دڕندە‬ ‫پ��ەراوێ��زی خستبون‪ ،‬تێكیشكاندبون‌و‬ ‫بێكەڵكی كردبون‪ .‬ئەم گوتارەی من‬ ‫ل��ەخ��زم��ەت ئ��ەوەدای��ە كەنابێت ئ��ەوە‬ ‫لەبیر بكەین كەحیكمەتی بونی یەكێتی‬ ‫ب��ەس��ۆس��ی��ال دی��م��وك��رات‪ ،‬ل��ەوەدای��ە‬ ‫كەجیاوزییەكان دەپارێزێت‌و سیستمی‬ ‫س��ەرۆك��ای��ەت��ی ب���ەالوە گ��رن��گ نییە‪،‬‬ ‫هێندەی سیستمی پارلەمانی‌و فرەماڵی‬ ‫فیكری‌و پێشبڕكێی چاكسازی باری‬ ‫كۆمەاڵیەتی خەڵكانی پەراوێزخراوی لەال‬ ‫گرنگە‪ .‬لەڕوی ژێندەرەوە كەگرنگترین‬ ‫ك��ۆڵ��ەك��ەك��ان��ی پ��رس��ی مەدەنیبونە‪،‬‬ ‫سۆسیال دیموكراتەكان نەك پرسی ژن‬ ‫دەبێت بەپرسێك بۆیان‪ ،‬بەڵكو پارتێكن‬ ‫دورن لەهەمو بەهاكانی (نێرساالری)‬ ‫ئەمەش سیفەتێكی دی��اری یەكێتیە‪،‬‬ ‫تەنانەت ئەو خانمە ئەكتیڤانەی كەئێستا‬ ‫لەئۆپۆزیسیۆندان (گۆڕان) كاردەكەن‪،‬‬ ‫ج��گ��ەل��ەوەی خ��ۆی��ان لەنێو یەكێتیدا‬ ‫پەروەدەبون‪ ،‬پێكەوە لەگەڵ خانمانی‬ ‫فراكسیۆنی س��ەوز ل���ەزۆر ویستگەدا‬ ‫كاری باشیان بۆ ژنان كردوە‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئەمە جیاوازی سۆسیال دیموكراتەكانە‬ ‫كەپارتێكی ئ��ای��دۆل��ۆژی نین‌و نەرمن‬ ‫لەگەڵ ڕوداو و هەڵوێستەكاندا‌و هەڵگری‬ ‫ن��ۆرم��ەك��ان��ی چ��ەپ��ی م��ی��ان��ڕەون‪ .‬دور‬ ‫لەستایش كەئەمڕۆ لەزۆر نێوەندا جێگەی‬ ‫قسەی جیدی لەسەر سیاسەت گرتۆتەوە‪،‬‬ ‫دەڵێم‪ :‬یەكێتی بەجەختكردنەوەی لەسەر‬ ‫گەڕانەوەی دەستور بۆ پارلەمان‌و سازانی‬ ‫نیشتمانی‪ ،‬هەنگاویكی گەورەی نابەرەو‬ ‫ئ���ەوەی ك��وردس��ت��ان لەمالنێدا بچێتە‬ ‫س��ەر هێڵی شەمەندەفەری پڕۆسەی‬ ‫دی��م��وك��راس��ی‪ ..‬ناشبێت ئ��ەوە لەبیر‬ ‫بكەین كەئاسانە بەئایدۆلۆژییەتێكی‬ ‫دیاریكراوەوە بژیت‪ ،‬ب��ەاڵم زۆر گرانە‬ ‫لەگەڵ جیاوازیدا بژیت‌و قبوڵت بێت‪،‬‬ ‫هەمیشە سۆسیال دیموكراتەكان هەڵگری‬ ‫ئەو خەسڵەتە بون‪.‬‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫‪2‬‬

‫«چاودێر» پیرۆزبایی‬ ‫له‌ ‪ GK T.V‬ده‌کات‬ ‫به‌بۆنه‌ی پێنج ساڵ تێپه‌ڕبون به‌سه‌ر په‌خشی که‌ناڵه‌که‌یانه‌وه‌‪ ،‬به‌ناوی ستافی‬ ‫رۆژنامه‌ی «چاودێر»ه‌وه‌ پیرۆزباییه‌کی گه‌رم ئاڕاسته‌ی به‌ڕێوه‌به‌رو میدیاکاران‬ ‫و کارمه‌ندانی که‌ناڵی ئاسمانیی گه‌لی کوردستان ده‌که‌ین و هیوای سه‌رکه‌وتن و‬ ‫به‌رده‌وامی و پێشکه‌وتنی زیاتر بۆ ئه‌و په‌نجه‌ره‌یه‌ی میدیای کوردی ده‌خوازین‪.‬‬ ‫ئومێده‌واریشین ل ‌ه ئاینده‌دا کاری جوانترو باشتر پێشکه‌ش ب ‌ه خه‌ڵکی کوردستان‬ ‫بکه‌ن‪.‬‬

‫ئەمەریكا جارێكی تر ناوی‬ ‫پەكەكەی لەلیستی تیرۆردا دانایەوە‬

‫پەكەكە‪ :‬ئەمەریكاو ئەوروپا باش دەزانن‬ ‫كە ئێمە تیرۆریست نین‬ ‫قەندیل‪ -‬چیا‪:‬‬ ‫لەدواین راپۆرتی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریكادا‪ ،‬جارێكی دیكە پ‪.‬ك‪.‬ك وەك‬ ‫رێكخراوێكی تێرۆریستی ناوی هێنرایەوە‪ ،‬ئەمەش لەكاتێكدایە‪ ،‬كە پێشتر وەزارەتی‬ ‫دەرەوەی ئەو واڵتە‪ ،‬پشتگیریی بۆ ئاشتەوایی نێوان توركیاو پ‪.‬ك‪.‬ك راگەیاند‪،‬‬ ‫بەرپرسێكی ئەو حزبەش جەخت لەوەدەكاتەوە‪ ،‬كە ئەمەریكاو ئەوروپا دەزانن كە‬ ‫ئەوان تێرۆریست نین‪.‬‬ ‫ئەندامێكی رایگەیاندنی پارتی كرێكارانی كوردستان‌و بەرپرسی پەیوەندییەكانی‬ ‫قەندیل‪ ،‬رایگەیاند‪ :‬ئێمە تیرۆریست نین‌و ویالیەتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا‌و‬ ‫یەكێتی ئەورپاش ئەوە دەزانن‪.‬‬ ‫دیار قامیشلۆ‪ ،‬بە «چاودێر»ی وت «زۆرینەی دەنگەكان لەئەورپا رایانوابو‬ ‫كە پ‪.‬ك‪.‬ك لەلیستی تیرۆر دەربهێنن‪ ،‬ئێستاش ئەو بژارە لەنێوان ئەمەریكا‌و‬ ‫توركیادا هەیە‪ ،‬ئێمە چاوەڕوانی ئەوە دەكەین‪ ،‬كە بڕیاری كۆتایی لەمانگی تەموزدا‬ ‫بدرێت‌و چاوەڕوانی ئەوەدەكەین‪ ،‬كە پارتی كرێكارانی كوردستان‪ ،‬لەلیستی تیرۆر‬ ‫دەربهێنرێت‪ ،‬هەرچەندە لەلیستی تیرۆردا نییە‪ ،‬بەڵكو رێكخراوێكە لەپێناو‬ ‫ناسنامەی خۆی كاردەكات‌و ئێستاش تەنیا بڕیاری كۆتایی ماوە‪ ،‬كە لەدانیشتنی‬ ‫كۆتایی پارلەمانی ئەوروپادا زۆرینەی دەنگەكان لەسەرمەسەلەی تیرۆر لەبارەی‬ ‫(پ‪.‬ك‪.‬ك)وە بڕیار بدرێت»‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬وتیشی «ئەم ئۆپراسیۆنانەی توركیا كاردەكاتە سەر گەڕانەوەی‬ ‫هێزەكانمان لەتوركیاوە بۆ ناو هەرێم‪ ،‬چونكە هێزەكانی ئێمە بەشەو جوڵەدەكەن‬ ‫بەشێوەیەكی نهێنی‌و سوڕانەوەی فڕۆكەكانی چاودێریی توركیاش كاریگەریی‬ ‫هەیە»‪.‬‬

‫خۆپیشاندانەكانی توركیا‪..‬‬

‫لەبەرگریكردن لەدرەختەوە بۆ روخانی حكومەتەكەی ئەردۆگان‬

‫پاش ئەوەی رۆژی دوشەممەی رابردو‬ ‫لەتەقسیمی ناوجەرگەی ئەستەنبولی‬ ‫توركیا گردبونەوەیەكی ج��ەم��اوەری‬ ‫دژی هەڵكەندنی دارەك��ان‌و تەختكردنی‬ ‫پاركێكی مێژویی ئەوشارە بەناوی (جیزی‬ ‫پ��ارك)‪ ،‬كە مێژوەكەی دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫سەردەمی عوسمانییەكان ئەنجامدرا‪،‬‬ ‫رەوت��ی خۆپیشاندان گ��ۆڕا بەداواكاری‬ ‫روخ��ان��ی حكومەتەكەی ئ��ەردوگ��ان‌و‬ ‫خۆپیشاندانەكەیش نزیكەی ‪ 50‬شارو‬ ‫شارۆچكەو ناوچەی توركیای گرتەوە‪.‬‬ ‫دوێنێش موعەمەر جولەر‪ ،‬وەزی��ری‬ ‫ناوخۆی توركیا رایگەیاند كە پۆلیس‌و‬ ‫دەزگا ئەمنییەكانی توركیا نزیكەی ‪939‬‬

‫كەسیان لە ‪ 90‬خۆپیشاندان‌و ناوچەی‬ ‫جۆراوجۆردا دەستگیر كردوە‪.‬‬ ‫ه���اوك���ات رێ��ك��خ��راوی ل��ێ��ب��وردن��ی‬ ‫نێودەوڵەتی ئاماژە بە كوژرانی دو كەس‌و‬ ‫برینداربونی زیاتر لە هەزار كەس دەكات‪.‬‬ ‫ئەوەی لەنێو رەوتی خۆپیشاندەرانی‬ ‫توركیادا دەبینرێت‪ ،‬زۆرب���ەی الیەنە‬ ‫سیاسییەكانی ئەو واڵتەیە‪ ،‬لەراستڕەوو‬ ‫نەتەوە پەرستەكانەوە بۆ چەپە توندەكان‌و‬ ‫پارتە ئیسالمییەكانی دیكەو پارتە‬ ‫عەلمانییەكان‌و هونەرمەندان‌و خەڵكانی‬ ‫دیكەی جۆراو جۆر‪ ،‬كە زیاتر هوتاف‌و‬ ‫دروشمەكانیان دژی بەئیسالمیكردنی‬ ‫ئەو واڵتەن كە ل��ە‪2002‬ەوە پارتی دادو‬

‫خؤثيشاندان لة توركيا فراوانرت دةب َيت‬

‫گەشەپێدان لەمیانەی حوكمی ‪ 12‬ساڵەیدا‬ ‫بەبۆچونی ئەوان هەوڵی بۆ دەدات‪.‬‬ ‫پاش ئ��ەوەی بەفەرمانێكی حكومی‬ ‫پۆلیس‌و دەزگا ئەمنییەكانی ئەو واڵتە‬ ‫فەرمانی كشانەوەیان لە تەقسیم پێدرا‪،‬‬ ‫خۆپیشاندەران كردیانە خۆشی دەربڕین‌و‬ ‫هوتاف‌و سەما‪.‬‬ ‫هەتا درەنگانی دوێنێش خۆپیشاندان‬ ‫لەتەقسیم‌و چەندین شارو شارۆچكەی‬ ‫توركیا ب��ەردەوام��ی هەبوەو لەهەندێك‬ ‫ناوچەی دیكەی ئ��ەو واڵت��ەش��دا شەرو‬ ‫پ��ێ��ك��دادان لەنێون پۆلیس‌و خەڵكی‬ ‫خۆپیشاندەردا بەردەوام بوە‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )423‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫راثؤرت‬

‫یەكێتی دوای ‪ 38‬ساڵ‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫‪3‬‬

‫مەال بەختیار‪ :‬وه‌ک یه‌کێتی بڕیارو سیاسه‌تی نوێمان هه‌یه‌‬ ‫لەو بەشەی كوردستان‪ ،‬بۆیە لەئێستاشدا دایدەڕێژین بۆ ژیانی سیاسی‌و ئابوری‌و‬ ‫رۆڵی گەورە دەبینێت لەپرسی ئاشتی فەرهەنگیمان‪ ،‬چوارچێوەیەكی ئەوەندە‬ ‫فراوانبێت‪ ،‬جێگەی هەمومان بێتەوە‌و‬ ‫لەنێوان كورد‌و دەوڵەتی توركیا‪.‬‬ ‫ش��رۆڤ��ەك��ارێ��ك��ی س��ی��اس��ی‪ ،‬دەڵێت هەموشمان لێی رازی بین‪.‬‬ ‫«دەمەوێت ئەو گلەییە بكەم‪ ،‬كە زۆر‬

‫چاودێر‪ -‬رێبین حەسەن‪:‬‬ ‫لەساڵیادی دامەزراندنی یەكێتیدا‪،‬‬ ‫س��ی��اس �ه‌ت��م �ه‌داران و رون��اک��ب��ی��ران و‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ن��وس��ان ج �ه‌خ��ت ده‌ک��ه‌ن��ه‌و‌ه‬ ‫لەگرنگیی رۆڵی یەكێتی بۆ گەلی كورد‌و‬ ‫الیەنە سیاسییەكان‌و راگرتنی هاوسەنگیی‬ ‫بارودۆخەكە‌و چەتری پێكەوەگرێدانی‬ ‫دژەكان‪ ،‬لێپرسراوی دەستەی كارگێڕی‬ ‫مەكتەبی سیاسی یەكێتی‪ ،‬دەڵێت «وه‌ک‬ ‫یه‌کێتی بڕیارو سیاسه‌تی نوێمان هه‌یه‌»‪،‬‬ ‫جێگری لێپرسراوی مەكتەبی شەهیدان‌و‬ ‫ئ��ەن��ف��ال��ك��راوان��ی یەكێتیش پێیوایە‪،‬‬ ‫یەكێـتیی هێزێكی كاریگەرە‌و دەتوانێت‬ ‫بااڵنس لەكوردستاندا رابگرێت‌و لەعیراقی‬ ‫نوێشدا چارەسەر‌و چەتری پێكەوەگرێدانی‬ ‫ج��ەم��س��ەرە ن��اك��ۆك‌و دژەك����ان ب��وە‪.‬‬ ‫سەرنوسەری گۆڤاری شاریش‪ ،‬پێیوایە‪،‬‬ ‫هەڵوێستی یەكێتی بەرامبەر روداوەكانی‬ ‫باكوری كوردستان‪ ،‬مێژویەكی دێرینی‬ ‫هەیە‌و پەیوەندی بەئێستاوە نییە‪.‬‬ ‫یەكێتیی ناو یەكێتی پارێزراوە‬ ‫ل��ێ��پ��رس��راوی دەس��ت��ەی كارگێڕیی‬ ‫مەكتەبی سیاسیی یەكێتی‪ ،‬ئاماژەی‬ ‫بەوەدا‪ ،‬ئێمە یەكێتیمان بۆ ناو یەكێتیی‪،‬‬ ‫یەكێتیی ناو یەكێتییشمان بۆ گەلەكەمان‪،‬‬ ‫یەكێتیی گەلەكەشمان بۆ برایەتیی ناو‬ ‫هەمو الیەنە سیاسییەكان پێ گرنگە‪،‬‬ ‫بۆیە پاراستومانە‪.‬‬ ‫مەال بەختیار‪ ،‬لەمیانی بەڕێوەچونی‬ ‫م��ەراس��ی��م��ی ی�����ادی ‪ 38‬س��اڵ��ەی‬ ‫دام��ەزران��دن��ی یەكێتی لەهەڵەبجەی‬ ‫شەهید‪ ،‬راشیگەیاند‪ ،‬ئێستا‪ ،‬كە یادی‬ ‫‪ 38‬س��اڵ��ەی دام��ەزران��دن��ی یەكێتی‌و‬ ‫‪ 37‬ساڵەی بەرپابونی شۆڕشی نوێ‬ ‫دەكەینەوە‪ ،‬گەلەكەمان بەهەلومەرجێكی‬

‫كەمال رەئوف‪ :‬هەڵوێستەكانی‬ ‫یەكێتیی بەرامبەر روداوەكان‪ ،‬جۆرێك‬ ‫لەخۆپارێزیی پێوەدیارە‬ ‫«یەكێتی بەشێوەیەكی زیرەكانە‬ ‫مامەڵە لەگەڵ دەستوردا دەكات»‬ ‫مامۆستایەكی زانكۆ‪ ،‬باس لەوەدەكات‪،‬‬ ‫دیاریكردنی هەر فكرێك بۆ بەڕێوەبردنی‬ ‫هەر حزبێك‪ ،‬دەبێت رەنگدانەوەی ئەو‬ ‫دۆخ��ە سیاسی‌و كۆمەاڵیەتییە بێت‪،‬‬ ‫كە ئەو حزبە تیایدا مومارەسەی كاری‬ ‫سیاسی دەك��ات‪ ،‬لەبەرئەوەی ئەزمونی‬ ‫هەرێمی كوردستان تائێستا نەگەیشتۆتە‬ ‫ئاستی ترۆپك‌و لەلوتكەدا نییە لەڕوی‬ ‫مامەڵەكردنی عەدالەتی كۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫بونی كۆمەڵگایەكی مەدەنی ف��راوان‪،‬‬ ‫بۆیە سۆسیالدیموكراتی یەكێتی‪ ،‬هێنده‌ی‬

‫بەكەمی سیفەتی سیۆسیالدیموكرات‬ ‫لەسیاسەت‌و بەرنامە عەمەلییەكانی‬ ‫رۆژان���ەی یەكێـتی دەبینم‪ ،‬مەسەلەن‬ ‫تاچەند كاریكردوە بۆ پشتیوانیكردن‬ ‫لەچینی ناوەڕاست لەكوردستاندا‪ ،‬بۆ‬ ‫دابینكردنی هەلی كار بۆ خەڵك‪ ،‬بۆ‬ ‫بەرەوپێشچونی ئازادییەكان لەهەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��دا‪ ،‬هەستدەكەم ل��ەم��اوەی‬ ‫راب������ردودا‪ ،‬یەكێتی ل���ەم ب���واران���ەدا‬ ‫فؤتؤ‪ :‬هاوذين شةريف‬ ‫يةك َيك لة ئاهةنطةكانى سالَيادي دامةزراندنى يةك َيتى‬ ‫ئەوەندەی لەحزبێكی سۆسیالدیموكرات‬ ‫پەكەكە‌و ئۆجەالن لەپێناو مافی چارەی هێزێكیشە دەتوانێت لەعیراقدا چارەسەر‌و كوردستان‌و عیراق‌و واڵتانی دەوروبەر‌و چ����اوەڕوان����دەك����رێ����ت‪ ،‬ئ���ەوەن���دەی‬ ‫خۆنوسین‌و ئەگەریش هەلومەرجەكە چ��ەت��ری پێكەوەگرێدانی جەمسەرە پارچەكانی تری كوردستانی گ��ەورە‪ ،‬لێنەبینراوە»‪.‬‬ ‫وابێت‪ ،‬ئێمەی كورد لێپرسراوێتیمانە‪ ،‬ناكۆك‌و دژەكانی عیراق بێت‪.‬‬ ‫یەكێتیی كۆمەڵێك هەڵوێستی هەبوە‪،‬‬ ‫ئاسۆس ه��ەردی‪ ،‬بۆ «چ��اودێ��ر»‪،‬‬ ‫سەبارەت بەكاریگەریی رۆڵی یەكێتی‬ ‫بەتایبەتی هێزە سیاسییەكان‪ ،‬كێشەكان‬ ‫گ��ەورەن��ەك��ەی��ن‪ ،‬ب��ەڵ��ك��و رێگەكانی لەسەر بوارە جیاوازەكان‪ ،‬ناوبراو هێمای‬ ‫چارەسەركردنی كێشەكان بدۆزینەوەو بۆ ئەوەكرد‪ :‬یەكێتی كاریگەریی زۆری‬ ‫دەبێت هەموشمان لەئاست لێپرسینەوەی هەبوە لەپرسەكانی ئازادیی رادەربڕین‌و‬ ‫مێژوییدا بین‪ ،‬وەك یەكێتیی نیشتمانیی پ��رس��ی دی��م��وك��راس �ی‌و م��اف��ی م��رۆڤ‌و‬ ‫كوردستانیش‪ ،‬بڕیاری نوێمان هەیە‪ ،‬هاواڵتیبون‌و بەڕای چاودێرانیش‪ ،‬پێگەی‬ ‫سیاسەتی نوێمان هەیە‪ ،‬لەهەڵبژاردندا دیموكراسی لەهەرێمی كوردستان‪ ،‬ب��ەاڵم بەوپێیەی سكرتێری گشتیی ئ��ام��اژە ب���ەوەش���دەدات‪ ،‬یەكێتی هەر ئەزمونەكەی كوردستانە‪.‬‬ ‫بەبڕوای د‪.‬رێبوار كەریم‪ ،‬یەكێتی‬ ‫بەلیستی س��ەرب��ەخ��ۆ دادەب���ەزی���ن‪ .‬بەشێكی ب��ەرچ��اوی ب��ەس��ت��راوەت��ەوە حزبەكە‪ ،‬سەرۆككۆماری عیراق بوە‪ ،‬لەسەرەتایەوە حزبێكی رەنگاورەنگ بوە‪،‬‬ ‫باوەڕیشمان وای��ە باشترین دەستەبەر ب��ەچ��ارەن��وس��ی یەكێتییەوە‪ ،‬چونكە جۆرێك لەخۆپارێزیی هەبوە لەدەربڕینی رێكخراوێكی نیمچەبەرەیی بوە‪ ،‬بیروڕای لەمڕوەوە هەندێك هەنگاوی بڕیوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بۆ مێژو ئەوەیە كە دەستور‪ ،‬به‌سازانی یەكێتی ل��ەراب��ردودا پارێزەرێكی باشی هەڵوێستی ب��ەرام��ب��ەر ب��ەڕوداوەك��ان��ی جیاوازی تیابوە‪ ،‬رەنگی جیاوازیی تیابوە‪ ،‬ئەمە هەمو شتێك نییە‪ ،‬پێویست دەكات‬ ‫نیشتمانیی‌و گەلپەسەند تێبپەڕێت‪.‬‬ ‫دیموكراسی‌و داكۆكیكارێكی سەرسەختی دەوروبەر‪.‬‬ ‫لەبەرئەوە بەشێوەیەكی گشتی ئەگەر بۆ ئ��ەوەی ب��ەت��ەواوی ببێتە حزبێكی‬ ‫كەمال رەئوف‪ ،‬وتیشی «لەمەڕ پرسی بەراوردی بكەین بەپارتی ئەوا هەستت سۆسیالدیموكرات‪ ،‬هاوشێوەی ئەوانەی‬ ‫ئێستای كوردستانی رۆژئاوا‌و روداوەكانی بەمرورەتی زیاتركردوە الی یەكێتی‪ ،‬جیهان‪ ،‬هەنگاوی گرنگ‌و كاریگەرتری‬ ‫سوریا‪ ،‬دەبوایە یەكێتی رۆڵێكی باشتری بەاڵم لەبەرامبەریشدا پێشێلكارییەكان م���اوە‪ ،‬لەگرنگترینیان داكۆكیكردنە‬ ‫عەدالەتی كۆمەاڵیەتی‬ ‫بگێڕایە‌و پشكی شێری بەركەوتایە لەناوچەكانی ژێر دەسەاڵتی یەكێتیدا لەمەسەلەی‬ ‫بەشێوەیەكی عەمەلی تر‪.‬‬ ‫لەرۆڵبینین لەمەسەلەی رۆژئاوادا‪ ،‬بەاڵم كەم نەبون‪.‬‬ ‫الیخۆشیەوە‪ ،‬جێگری لێپرسراوی مافی م��رۆڤ ب��وە‪ .‬پێشیوایە‪ ،‬خەڵك ب��ەداخ��ەوە وان��ەب��وە‪ ،‬ئ���ەوەش رەنگە‬ ‫له‌باره‌ی بڕیاری یه‌کێتیش بۆ سازانی‬ ‫ن��اوب��راو‪ ،‬پێشیوایە‪ ،‬هەڵوێستی‬ ‫مەكتەبی ش��ەه��ی��دان‌و ئەنفالكراوانی هەمیشە چ��اوەڕوان��ی ئ��ەوە لەیەكێتی پەیوەندیی بەوەوە هەبێت‪ ،‬كە یەكێتیی یەكێتی لەبارەی دەستور‪ ،‬زۆر گرنگ‌و نیشتمانی ل �ه‌س �ه‌ر ن��اوب��راو ده‌ڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫یەكێتی‪ ،‬بۆ «چاودێر» رونیكردەوە‪ ،‬دەكەن بۆ داهاتو بتوانێت بەهێز‌و سەنگی سیاسیەتێكی رۆشنی نەبوە»‪.‬‬ ‫جوانە‪ ،‬كە دەستور مەسەلەیەك نییە «دەس��ت��ور مافی خەڵكە‪ ،‬ناكرێت تۆ‬ ‫بەپێی ئەزمونەكانی یەكێتی دەركەوتوە‪ ،‬خۆیەوە‪ ،‬داكۆكیكاری باشی مەسەلەی‬ ‫س��ازش لەگرێبەستێكی گ��ەورەی ئەم‬ ‫كە رۆڵێكی گرنگی بینیوە چ لەسەر ف��ی��دڕاڵ��ی��زم بێت ل��ەع��ی��راق��دا‌و لەمەڕ‬ ‫واڵت��ە بكەیت‪ ،‬لەپێناو ئاڕاستەیەكی‬ ‫ئاستی ناوخۆیی بێت‪ ،‬یاخود لەسەر بەرنامە نەتەوەییەكان‌و بەرگریكردنیش‬ ‫سیاسیدا‪ ،‬ئێستا یەكێتی بەشێوەیەكی‬ ‫گۆڕەپانی سیاسیی ع��ی��راق‪ ،‬ئ��ەوەش لەئیستیحقاقاتی نەتەوەیی كورد‪ ،‬خەونی‬ ‫زیرەكانە مامەڵە لەگەڵ پرسی دەستوردا‬ ‫پەیوەندی هەیە ب��ەرۆڵ‌و توانای مام لەمێژینەی كورد‪ ،‬كە دەوڵەتی كوردستانە‬ ‫دەك��ات‪ ،‬ل��ەڕوی ئ��ەوەی لەحەقائیقێكی‬ ‫بەدیبهێنێت‌و بۆ ئ��ەوەش یەكێتی ناو‬ ‫جەالل لەچارەسەركردنی كێشەكاندا‪.‬‬ ‫كۆمەاڵیەتییەوە لەوەی ئەمە گرێبەستێكە‬ ‫واقیعی‬ ‫بەهەستانەوەی‬ ‫پێویستی‬ ‫یەكێتی‬ ‫�اژەی‬ ‫د‪.‬ئ��ارام��ی ح��ەم��ەی مینا‪ ،‬ئ��ام�‬ ‫بۆ نەوەكانی داه��ات��وم��ان‪ ،‬بۆ غەیری‬ ‫بەوەشدا‪ ،‬لەمەسەلەكانی ناوخۆ‪ ،‬تادەگاتە هەیە‌و دەبێت لەناوخۆی جەمسەرەكانی‬ ‫ناوبراو‪ ،‬پێشیوایە‪ ،‬هەڵوێستی یەكێتی حسابی زۆرینە‌و كەمینەی بۆ بكرێت‪ ،‬یەكێتـی‌و پارتی‌و حزبەكانی ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬ ‫هاوپەیمانیی ستراتیژیی لەگەڵ پارتی‌و ناو یەكێتی ئەو هەستانەوەیە‪ ،‬ببینرێت‪ .‬بەرامبەر روداوەكانی باكوری كوردستان‪ ،‬دەس��ت��ور ئ��ەو چ��وارچ��ێ��وەی��ەی��ە‪ ،‬كە ب��ۆ ه��ەم��و خەڵكە‪ ،‬ئێستا ناتوانین‬ ‫دواترینیشیان رێككەوتنی دەباشان‪،‬‬ ‫لەالیەكیترەوە‪ ،‬سەرنوسەری گۆڤاری مێژویەكی دێرینی هەیە‌و پەیوەندی ژیانی ئێمە لەهەمو بوارەجیاوازەكانیدا دەس��ت��ور دابنێینەوە‌و بەیانی باس‬ ‫ئاشكرایكرد‪،‬‬ ‫«چ��اودێ��ر»‪،‬‬ ‫�ۆ‬ ‫�‬ ‫ب‬ ‫ش��ار‪،‬‬ ‫دەركەوتوە یەكێتی هێزێكی كاریگەرە‌و‬ ‫لەرابردوشدا‬ ‫چونكە‬ ‫نییە‪،‬‬ ‫بەئێستاوە‬ ‫رێكدەخات‪ ،‬ئ��ەوە مەنتقێكی سەلیمە لەهەمواركردنەوەی بڕگەیەك بكەین»‪.‬‬ ‫دەتوانێت بااڵنس رابگرێت لەكوردستان‪ ،‬سەبارەت بەڕوداوەكانی ناوخۆی هەرێمی توانیویەتی كاریگەرییەكی زۆری هەبێت بیر لەوەبكرێتەوە‪ ،‬ئەم چوارچێوەیەی‬

‫د‪ .‬ئارامی حەمەی مینا‪ :‬یەكێتی هێزێكە دەتوانێت لەعیراقدا‬ ‫چارەسەر‌و چەتری پێكەوەگرێدانی جەمسەرە ناكۆك‌و دژەكان بێت‬

‫ئاسۆس هه‌ردی‪ :‬هه‌ڵوێستی یەكێتی له‌باره‌ی ده‌ستور زۆر گرنگه‌‬ ‫ئاڵۆزو چارەنوسسازدا تێدەپەڕێت‪ ،‬ئەم‬ ‫هەلومەرجە ل��ەرۆژه��ەاڵت��دا رەخساوە‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی مەترسییەكانی سەد ساڵەی‬ ‫راب��ردوم��ان بڕەوێتەوەو حكومەتەكانی‬ ‫ن��اوچ��ەك��ەو داگ��ی��رك��ەران یەكنەگرن‪،‬‬ ‫بۆ ئ��ەوەی نە ئەزمونی دیموكراسی‬ ‫كوردستان‌و نە خەباتی دیموكراسیی‬ ‫گەالنی ناوچەكە لەباربەرن‪ ،‬وریا بین‌و‬ ‫لەئاستی بەرپرسیاری قۆناغەكەدا بین‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو‪ ،‬ئەوەشی خستەڕو‪ ،‬ئێستا‬ ‫بزوتنەوەی كورد لەیەك بەشی كوردستان‬ ‫ێ‬ ‫لەجۆش‌و خرۆشدا نییە‪ ،‬بەڵكو لەس ‌‬ ‫بەشی كوردستان‪ ،‬لەكوردستانی باشوردا‪،‬‬ ‫فیدراڵ‪ ،‬لەرۆژئاوای كوردستاندا‪ ،‬ئازادی‪،‬‬ ‫لەباكوری كوردستاندا‪ ،‬گفتوگۆ لەگەڵ‬

‫د‪ .‬رێبوار كەریم‪ :‬یه‌کێتی هه‌نگاوی‬ ‫گرنگی ناو‌ه بۆ حزبێکی سۆسیالدیموكرات‬

‫كۆبونەوەكەی ماڵی حەكیم‪ ،‬تەنها ئاشتبونەوەی مالكی‌و نوجێفی لێكەوتەوە‬

‫سەعد مەتڵەبی سەركردەی دەوڵەتی یاسا‪ :‬عەالوی سەرۆكایەتیی عیراقییەی لەدەستداوە‌و لەگەڵ نوجێفی گفتوگۆ دەكەین‬ ‫چاودێر‪ -‬ستار باقی‪ ،‬نالی که‌ریم‪:‬‬ ‫ك��ۆب��ون��ەوەی الی��ەن��ە سیاسییەكانی‬ ‫عیراق‪ ،‬كە لەسەر داوای ئەنجومەنی بااڵی‬ ‫ئیسالمی رێكخرابو‪ ،‬بەئاشتبونەوەی‬ ‫مالكی‌و نوجێفی‌و بێ‌ هیچ ئەنجامێكی‬ ‫ئەوتۆ كۆتایی ه��ات‪ ،‬ب��ەاڵم دەوڵەتی‬ ‫یاسا ئومێدی ب��ەو كۆبونەوە هەیەو‬ ‫پارلەمانتارێكی ئەو لیستە لەپارلەمانی‬ ‫ع��ی��راق‪ ،‬ج��ەخ��ت��دەك��ات��ەوە‪ ،‬ك��ە ئ��ەوە‬ ‫دوادەرفەتە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی‬ ‫عیراق لەنێوان الیەنە سیاسییەكاندا‪.‬‬ ‫هاوكات سەركردەیەكی دەوڵەتی یاسا‪،‬‬

‫پێیوایە كە ئەو كۆبونەوەیە بەستەڵەكی‬ ‫نێوان الیەنەكانی كردەوە‪.‬‬ ‫پێرێ‪ ،‬لەشاری نەجەف لەسەر داوای‬ ‫ع��ەم��ار حەكیم س��ەرۆك��ی ئەنجومەنی‬ ‫بااڵی ئیسالمی‪ ،‬الیەنە سیاسییەكانی‬ ‫عیراق كۆبونەوەو تێیدا نوری مالیكی‬ ‫س���ەرۆك���وەزی���ران‌و ئ��وس��ام��ە نوجێفی‬ ‫سەرۆكی پارلەمان ئاما‌ده‌ی بو‪ .‬بەپێی‬ ‫سەرچاوەكانی هەواڵ لەكۆبونەوەكەدا‪،‬‬ ‫هیچ وتوێژێكی رەسمی لەبارەی كێشەكانی‬ ‫عیراق نەكراوە‪ ،‬بەاڵم جەختكرا لەسەر‬ ‫ی��ەك��ڕی��زی‌و چ��ارەس��ەرك��ردن��ی قەیرانی‬ ‫ع��ی��راق‌و ه��ەری��ەك لەمالكی‌و نوجێفی‬ ‫كە پەیوەندییەكانیان گرژی تێكەوتبو‬

‫ئاشتبونەوە‪.‬‬ ‫ئەندامێكی پارلەمانی عیراق لەلیستی‬ ‫دەوڵەتی یاسا‪ ،‬پێیوایە‪ ،‬كۆبونەوەی‬ ‫الی��ەن��ە سیاسییەكان ل��ەس��ەر داوای‬ ‫ع��ەم��ار حەكیم‪ ،‬رەن��گ��ە دوا دەرف��ەت‬ ‫بێت ل��ەب��ەردەم سیاسییەكانی عیراق‬ ‫بۆ چ��ارەس��ەری كێشەكان‌و بەالیەنی‬ ‫ك��ەم��ی��ش گ���ەڕان���دن���ەوەی م��ت��م��ان��ە‪،‬‬ ‫هەرچەندە ناشكرێت بێئومێدبین لەم‬ ‫دەستپێشخەرییەو ئەوانەی لەداهاتوشدا‬ ‫دەكرێن‪ ،‬بەاڵم زۆر كۆبونەوەی دیكەی‬ ‫هاوشێوە ئەنجامدراون‌و بێئاكامبون‪.‬‬ ‫ئیمان ئەلفازلی‪ ،‬بۆ «چ��اودێ��ر»‪،‬‬ ‫ئاماژە ب��ەوەش دەك��ات‪ ،‬شتێكی كەم‬

‫م��اوەت��ەوە ب��ەن��اوی متمانە لەنێوان‬ ‫سیاسییەكان‪ ،‬ه��ەروەك بەرژەوەندیی‬ ‫شەخسیش رۆڵ���ی ك��اری��گ��ەری هەیە‬ ‫ل��ەدرێ��ژەدان بەهێشتنەوەی ئەم دۆخە‬ ‫وەكو ئێستای‪.‬‬ ‫ل��ەب��ارەی بەشدارینەكردنی ع��ەالوی‬ ‫لەكۆبونەوەكەدا‪ ،‬ناوبراو‪ ،‬باسی لەوەكرد‪،‬‬ ‫ئەگەر عەالوی خۆی ئامادەی گفتوگۆ و‬ ‫دانیشتن نەبێت‪ ،‬چۆن دەكرێت لەداهاتودا‬ ‫باس لەئاشتەوایی بكات‪ .‬لەالیەكیترەوە‬ ‫سەركردەیەكی دیكەی دەوڵەتی یاسا‪،‬‬ ‫بە»چاودێر»ی راگەیاند‪ ،‬ئەیاد عەالوی‬ ‫لە لەندەنە‪ ،‬ئەگەر لێرەش بوایە رەنگە‬ ‫ئەو گرنگییەی جارانی نەمابێت‪ ،‬چونكە‬

‫ئەو سەركردایەتیی پێكهاتەكەی خۆی‬ ‫ل��ەدەس��ت��داوە‌و لەشوێن ئ��ەو نوجێفی‬ ‫سەركردایەتییان دەكات‪.‬‬ ‫سەعد مەتڵەبی‪ ،‬كۆبونەوەكەی ماڵی‬ ‫عەمار حەكیم‪ ،‬بەتوانەوەی بەستەڵەكی‬ ‫نێوان الیەنەكان ن��اودەب��ات‌و پێیوایە‪،‬‬ ‫كۆتایی بەو لێكدابڕانە هات‪ ،‬كە ماوەی‬ ‫چ��ەن��د مانگێكە درێ����ژەی كێشاوە‪،‬‬ ‫پێدەچێت سەرەتایەكی باش بێت بۆ‬ ‫چارەسەركردنی كێشەكان لە نێوان دو‬ ‫پێكهاتەی س��ەرەك��ی سوننەو شیعە‪.‬‬ ‫وتیشی «ئاشتبونەوەی نوری مالكی‌و‬ ‫ئوسامە نوجێفی‪ ،‬بەواتای ئاشتبونەوەی‬ ‫هەردو دەسەاڵتی تەشریعی‌و جێبەجێكار‬

‫دێت‪ ،‬چونكە ئەوان كێشەی كەسییان‬ ‫نەبوە‪ ،‬بەڵكو كێشەكان لەسەر بنەمای‬ ‫ئەو دو دامەزراوە گرنگە بون»‪.‬‬ ‫دەربارەی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم‌و‬ ‫دەوڵەتی یاسا‌و ئامادەنەبونی بارزانیش‬ ‫لەو كۆبونەوە‪ ،‬ناوبراو‪ ،‬جەختیكردەوە‪،‬‬ ‫پەیوەندییەكان لەئاستێكی باشدان‌و‬ ‫ب��ۆ چ��ارەس��ەرك��ردن��ی كێشەكانیش‬ ‫وەك رێكەوتنی لەبارەوەكراوە‪ ،‬لیژنە‬ ‫پێكهێنراوە‪ ،‬ئەو زیاتر وتی «بەاڵم ئێمە‬ ‫چاوەڕێمان دەكرد‪ ،‬سەرۆكی هەرێم خۆی‬ ‫بەشداربێت لەكۆبونەوەكەی شەممەی‬ ‫رابردو‪ ،‬بەداخەوە تەنها نوێنەری نارد»‪.‬‬

‫ديالؤط‬

‫ذمارة (‪ )423‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫تائێستا ئەمەریكا كورد بەمیللەتێك نابین ‌ێ كە مافی سەربەخۆیی هەبێت‬ ‫شیرین فوئاد مەعسوم‪ ،‬پسپۆڕ لەپەیوەندییەكانی دەرەوەی ئەمەریكا‪ ،‬بۆ "چاودێر"‬ ‫سازدانی‪ :‬بڕوا بەرزنجی‬ ‫پسپۆڕێك لەكاروباری ئەمەریكا‪ ،‬پێیوایە‪،‬‬ ‫توركیاو ئ��ێ��ران ب��ۆ ك��ورد زۆر گرنگترن‬ ‫لەئەمەریكا‪ ،‬چونكە هەر زەمانێك توركیاو‬ ‫ئێران رێگا بەدەوڵەتی كورد بدەن «یاخود‬ ‫فیدراڵی پەسەند بكەن» ئەوكاتەش ئەمەریكا‬ ‫رازی دەبێت‪ .‬چونکە ئەمریكا لەئێستا كورد‬ ‫بەمیللەتێك نابینێت‪ ،‬كە هەقی سەربەخۆیی‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫ش��ی��ری��ن ف��وئ��اد م��ەع��س��وم‪ ،‬ك��ەم��اوەی‬ ‫هەشت ساڵ لەوەزارەتی دەرەوەی عیراقدا‬ ‫دیپلۆماتكار ب��وە‪ ،‬ل��ەم دیالۆگەی لەگەڵ‬ ‫«چاودێر»‪ ،‬ئاماژەبەوەشدەكات‪ ،‬پێویستە‬ ‫كورد بنكەیەكی خوێندنی ئاسایشی نەتەوەیی‬ ‫هەبێت‪ ،‬كە قازانج لەرابردوی میللەتەكەمان‬ ‫دەك��ات «ب��ەه��ەورازو نشێوەكانی» و پالن‬ ‫بۆ دوارۆژو چارەسەری ئاستەنگەكان بكات‪،‬‬ ‫ه���ەروا دەشڵێت «سیاسەتی ئەمەریكا‬ ‫بەرامبەر بەناوچەی رۆژهەاڵت پشت بەدو یا‬ ‫ێ دەوڵەت دەبەستێت‪ ،‬كە هیچ كامێكیان‬ ‫س‌‬ ‫بەرژەوەندییان نییە لەدروستبونی دەوڵەتی‬ ‫كوردی»‪.‬‬ ‫چ��اودێ��ر‪ :‬چ��ۆن ب��و تێزی دك��ت��ۆراك��ەت‬ ‫لەسەر پرسی (ك��وردو ئەمەریكا) بو‪ ،‬ئەم‬ ‫پرسە گرنگی تایبەتی بۆ تۆو لەسەر ئاستی‬ ‫گشتیش بۆ كورد چییە؟‬ ‫شیرین فوئاد مەعسوم‪ :‬هەر لەهەڕەتی‬ ‫منداڵیمەوە زۆر گوێم لەناوی ئەمەریكاو‬ ‫سیاسەتی ئەمەریكا ب��ەرام��ب��ەر بەكورد‬ ‫دەكەوت‪ ،‬زۆرجار بو كەوا لەماڵەوەمان باوكم‌و‬ ‫ب��رادەرەك��ان��ی باسی خیانەتی ئەمەریكاو‬ ‫كێسینجەریان دەك���رد‪ ،‬ه��ەر لەوكاتەوە‬ ‫ح��ەزم��دەك��رد بەشێوەیەكی زانستییانە‬ ‫دەرب��ارەی سیاسەتی ئەمەریكا‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫بەرامبەر بەكورد بخوێنم‪ ،‬كە دەستمكرد‬ ‫بەخوێندنی مێژو لەزانكۆ‪ ،‬زۆر كتێب‌و بابەت‬ ‫كارییان تێكرم‪ ،‬لەهەموان زەقتر روخانی‬ ‫كۆماری مەهاباد بو‪ ،‬لەوكاتەدا هەستمكرد‬ ‫ئێمەی ك���ورد چ��ەن��د الوازو ساویلكەین‬ ‫ك��ە ل��ەه��اوك��ێ��ش��ە سیاسییە گ��ەورەك��ان‬ ‫تێنەگەشتوین‪.‬‬

‫سۆڤیەت هەبو‪ ،‬واڵت��ان��ی وەك سعودیەو‬ ‫توركیا وەك��و دی��وارێ��ك��ی بەربەست بون‬ ‫بەرامبەر بەدەسەاڵتی سۆڤیەت لەناوچەكەدا‬ ‫(لەعیراقیش ه��ەر ب��ەم شێوەیە ب��و تا‬ ‫ناوەڕاستی هەشتاكانی سەدەی رابردو)‪ ،‬جگە‬ ‫لەوەی ئەمەریكا بنكەی سەربازی لەم واڵتانە‬ ‫هەیە‪ ،‬لەبەرئەوەی هیچ جێگەی سەرسوڕمان‬ ‫نیە ك��ەوا ئەمەریكا ك��وردی وەك یاخیبو‬ ‫لەقەڵەمدەداو ك��وردی��ان وەك كەرەستەو‬ ‫ئامرازی ژێر دەستی سۆڤیەت دەدی‪ ،‬لێرەش‬ ‫دەبێت خاڵێكی گرنگ باسكەم كە دەبێت‬

‫چونكە ئێستا ئەمەریكا‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ك���وردی عیراق‬ ‫باشتر م��ام��ەڵ��ەدەك��ات‌و‬ ‫پ���ەی���وەن���دی ب��اش��ت��رە‪،‬‬ ‫ئەمەریكا «بەئاشكرا»‬ ‫پشتگیری فیدراڵیەت بۆ‬ ‫ك���وردی ع��ی��راق دەك��ات‬ ‫ن���ەك ب��ۆ س��ەرب��ەخ��ۆی��ی‬ ‫ك��ورد‪ ،‬پڕۆژەكەی بایدن‬ ‫بۆ دابەشكردنی عیراق‬ ‫ێ پ��ارچ��ە ئ��ەوە‬ ‫ب��ۆ س�� ‌‬

‫ئەمەریكا زلهێزەو‬ ‫بۆ هەمو واڵتێك‬ ‫گرنگە‪ ،‬نەك‬ ‫تەنها بۆ كورد‬

‫چاودێر‪ :‬ل��ەدوای ئەو روداوان��ەی واڵتانی‬ ‫عەرەبی كە بە (بەهاری عەرەبی) ناسێنرا‪،‬‬ ‫خەریكە بەهاری كوردیش دێتەئارا‪ ،‬ئاشتی‬ ‫كوردەكانی باكور لەگەڵ حكومەتی توركیاو‬ ‫رزگاری كوردانی رۆژئاوا‪ ،‬هەروەها بەهێزبونی‬ ‫هەرێمی كوردستان بەهۆی نەوتەوە‪ ،‬ئایا‬ ‫ئەمانە وا ناكەن ئەمەریكا سیاسەتێكی نوێی‬

‫ناوچەكە دەكات‪ ،‬هەرچی سیاسەتی توركیایە‬ ‫كە بەهۆی روداوەكانی سوریاوە سیاسەتی‬ ‫ب��ەرام��ب��ەر پ��ارت��ی كرێكارانی كوردستان‬ ‫گۆڕیوەو بەتایبەتی لەترسی دروستبونی‬ ‫بۆشاییەكی ئەمنی لەناوچەكەداو پ‪.‬ك‪.‬ك‬ ‫لە سوریا بكات بەبێالیەن ئەگەر الیەنگیر‬ ‫نەبێت‌و كورد وەك ئامرازێك دژ بەتوركیا‬ ‫بەكارنەهێنرێت‪ ،‬بارودۆخەكە هەر چۆن بێت‬ ‫لەبەرژەوەندیی كورد دایەو كورد تائێستا لەم‬ ‫گۆڕانكارییانە قازانجیكردوە‪ ،‬لەكتێبەكەمدا‬ ‫ئاماژەم بەوەكردوە كە پەیوەندیی توركیا‬ ‫لەگەڵ كوردیی عیراق بەرەو باشبون دەڕوات‬ ‫لەبەر ه��ۆك��اری ئ��اب��وری‌و ئەمەریكا هیچ‬ ‫رۆڵێكی لەم هاوكێشەیەدا نییە‪ ،‬بەداخەوە‬ ‫تا ئەمڕۆش ئەمەریكا لەمەسەلەی كورد‬

‫سیاسەتی ئەمەریكا بەرامبەر بەناوچەی رۆژهەاڵت پشت بەدو‬ ‫یان س ‌ێ دەوڵەت دەبەستێت كە هیچ كامێكیان بەرژەوەندییان نییە‬ ‫لەدروستبونی دەوڵەتی كوردی‬ ‫ئێمەی كورد بیزانین تاوەكو لەسیاسەتی‬ ‫ئەمەریكا حاڵی بین‪ .‬مێژو‌و سایكۆلۆژیای‬ ‫ئەمریكییەكان وا لێدەكات كە بەزەحمەت‬ ‫تێبگەن بۆچی ل��ەرۆژه��ەاڵت��ی ن��اوەڕاس��ت‬ ‫میللەتی جیاجیا ناتوانن لەژێر یەك ئااڵو یەك‬ ‫دەوڵەتدا بژین «هەروەك خۆیان»‪ ،‬بێگومان‬ ‫گەر بەقوڵتر سەیری مێژو بكەین‪ ،‬ئەمەریكا‬ ‫وەك دەوڵ��ەت دروستبو پاش لەناوبردنی‬ ‫خەڵكی رەسەنەكەی ئەو كیشوەرە «‪The‬‬

‫چ��اودێ��ر‪ :‬پێتوایە سیاسەتی ك��وردی‬ ‫تائێستایش پشتی بەتواناو زانیاریی تاكە‬ ‫كەسی سەركردەو لێپرسراوان بەستوە‪ ،‬نەك‬ ‫لێكۆڵینەوەو بەدواداچونی مێژویی‌و پالنی‬ ‫ستراتیژی؟‬ ‫شیرین فوئاد مەعسوم‪ :‬لەدونیای ئەمڕۆدا‬ ‫كاروباری سیاسیی جیهان بەدەست چەند‬ ‫كەسێكی دیاریكراون كە تاڕادەیەك لەژێر‬ ‫كاریگەریی رای جەماوەرنین‪ ،‬بەاڵم كۆمەڵێك‬ ‫دەزگ���او كەسانی ش���ارەزا ك��اردەك��ەن بۆ‬ ‫ئامادەكردنی راپۆرت‌و گەیاندنی راستییەكان‬ ‫بۆئەوەی بەرژەوەندیی میللەت‌و دەوڵەت دابین‬ ‫بكرێت‪ ،‬كوردستان ئێستا بەسەردەمێكی‬ ‫گونجاو و هەڵقواڵو دەڕوات‪ ،‬كە لەوانەیە تا‬ ‫ئایندەیەكی دور دوارۆژی كورد دیاری بكات‪،‬‬ ‫لێرەوە پشتبەستن بەدەزگای لێكۆڵینەوەو‬ ‫كەسانی پسپۆر لەگشت بوارەكان زۆر پێویستە ‪ »Native Amiricans‬و لەخۆشبەختی‬ ‫بۆ مسۆگەركردنی مافی رەوای میللەتكەمان‪ ،‬ئەمەریكا بو كە لەسەردەمی ئیمپریالیزمدا‬ ‫من زۆر لەمێژە بەپێویستی دەزانم كەدەبێت ئەمجۆرە كارانە بەكۆمەڵكوژی‌و جینۆساید‬ ‫بنكەیەكی خوێندنی ئاسایشی نەتەوەیی نەدەژمێردرا‪ .‬لەمەوە ئەمەریكا بەرژەوەندیی‬ ‫«مركز دراس��ات االم��ن القومی» هەبێت‪ ،‬خ��ۆی دەخاتە پێش ئ��ەو ئامانجەی كەوا‬ ‫كە قازانج لەرابردوی میللەتەكەمان دەكات دیموكراسی لەواڵتانی تردا باڵوبێتەوە‪.‬‬ ‫«بەهەورازو نشێوەكانی» و پالن بۆ دوارۆژو‬ ‫چارەسەری ئاستەنگەكان بكات‪.‬‬ ‫چاودێر‪ :‬لەكۆتایی كتێبەكەتدا دەڵێیت‬ ‫لە (‪ 1918‬تا ‪)2006‬سیاسەتی ئەمەریكا‬ ‫چ��اودێ��ر‪ :‬لەكتێبەكەی ب��ەڕێ��زت��ەوە وا بەرامبەر كورد هیچ گۆڕانكارییەكی ئەوتۆی‬ ‫تێدەگەیت كورد لەسەدەی بیستەمدا هیچ بەخۆوەنەبینی‪ .‬ئایا روخانی رژێمی سەدام‬ ‫كارتێكی وای نەبوە سەرنجی ئەمەریكا گۆڕانكاری دروستنەكرد لەو سیاسەتەدا؟‬ ‫شیرین ف��وئ��اد مەعسوم‪ :‬هەتا ئەمڕۆ‬ ‫راكێشێت‌و بەرژەوەندیی هاوبەش دروست‬ ‫بكات‪ ،‬ئەمەیش وایكردوە لەو سەدەیەدا هیچ سیاسەتی ئەمەریكا ب��ەرام��ب��ەر بەكورد‬ ‫نەگۆڕاوە‪ ،‬لەوانەیە تاكتیكی خۆی بگۆڕێت‬ ‫پەیوەندییەك لەگەڵ كوردا دروستنەكات؟‬ ‫شیرین فوئاد مەعسوم‪ :‬بەدرێژایی مێژو‪ ،‬بەگوێرەی ك��ات‌و بەسەرهاتەكان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫سیاسەتی ئەمەریكا بەرامبەر بەناوچەی سیاسەتی جێگیرە‪ ،‬تائێستا ئەمەریكا كورد‬ ‫ێ كەوا هەقی سەربەخۆیی‬ ‫رۆژه���ەاڵت پشت ب��ەدو ی��ان سێ‌ دەوڵ��ەت بەمیللەتێك نابین ‌‬ ‫دەبەستێت كە هیچ كامێكیان بەرژەوەندییان هەبێت‪ ،‬هەمو كاتێك كورد وەك بەشێك‬ ‫نییە لەدروستبونی دەوڵەتی كوردی‪ ،‬هەتا لەو واڵت��ەی یا لەچوارچێوەی ئەو واڵتەی‬ ‫ئەمڕۆ سیاسەتی ئەمەریكا تەنها هەوڵدانە تێدان دەبینێت‌و رەفتاری لەگەڵ دەكات‬ ‫بۆ سەقامگیركردنی ناوچەكەو زامنكردنی لەبەرئەوە قبوڵ نییە كە بڵێن سیاسەتی‬ ‫چونە دەرەوەی نەوتە تا ئەو كاتەی یەكێتی ئەمەریكا ب��ەرام��ب��ەرە ب��ەك��ورد گ���ۆڕاوە‪،‬‬

‫هەبێت بەرامبەر كورد؟‬ ‫شیرین فوئاد مەعسوم‪ :‬ئەم گۆڕانكارییانەی‬ ‫كە لەناوچەی عەرەبیدا رودەدات سەری‬ ‫لەئەمەریكا شێواندوە‪ ،‬بەتایبەتی حكومەتی‬ ‫ئۆباما كە تائێستا نازانین چۆن مامەڵە لەگەڵ‬ ‫گۆڕانكارییەكان بكات‪ ،‬هەرچی پەیوەندی‬ ‫بەكوردەوە هەیە‪ ،‬لەعیراقدا كورد سەرچاوەی‬ ‫ئ��اژاوەو ناجێگیری نین‪ ،‬گرفتەكانی كورد‬ ‫لەگەڵ ناوەنددا زۆر قوڵ نییە ئەگەر بەراوردی‬

‫پەیوەندیی توركیا لەگەڵ كوردی عیراق‬ ‫لەبەر هۆكاری ئابوری بەرەو باشبون دەڕوات‬ ‫بكەیت بەكێشەی سوننەو شیعە لەعیراقدا‪.‬‬ ‫هەرچی سیاسەتی ئەمەریكایە بەرامبەر‬ ‫كوردی بەشەكانی تر‪ ،‬ئەم سیاسەتە تائێستا‬ ‫هیچ گۆڕانی بەخۆوە نەدیوە‪.‬‬ ‫چ��اودێ��ر‪ :‬گ��ۆڕان��ك��اری��ی��ەك��ان نەخشەی‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاست دەگۆڕن وەك دەبینین‪،‬‬ ‫واتە سیاسەتی ئەمەریكاو هێزەكانی دیكەش‬ ‫دەگ��ۆڕێ��ت‪ ،‬بەبۆچونی بەڕێزت سیاسەتی‬ ‫نوێی ئەمەریكا بەرامبەر كورد چی دەبێت؟‬ ‫بەتایبەتی كاتێك سیاسەتی هاوپەیمانە‬

‫ناگات! ساڵی پار باڵیۆزی ئەمەریكا لەتوركیا‬ ‫ئاشكرایكرد كە ئەمەریكا ئامادەیە یارمەتی‬ ‫بۆ كوشتنی سەرانی پ‪.‬ك‪.‬ك بدات بەهەمان‬ ‫شێوەی كە بن الدن یان كوشت‪ .‬توركیا‬ ‫زۆر ژیرانە ئەم پێشنیارەی رەتكردەوەو‬ ‫گوتی بن الدن لەخانوێك كوژراوەو پ‪.‬ك‪.‬ك‬ ‫لەشاخێكی ف��راوان��دان‌و ئەمانیش قاعیدە‬ ‫نین‪ ،‬ئەمەش بەڵگەیەكی ترە كەوا ئەمەریكا‬ ‫تەنها جوگرافیای كوردستانیش نازانێت‌و‬ ‫هەتا ئەمزوانە ئەمەریكا كوردانی توركیای‬ ‫بەیاخیبو لەقەڵەم دەدات‪ ،‬ئەمەریكا زلهێزەو‬ ‫بۆ هەمو واڵتێك گرنگە‪ ،‬ن��ەك تەنها بۆ‬ ‫ك��ورد‪ ،‬ه��ەروەك باسمكرد ئەمەریكا كورد‬ ‫لەچوارچێوەیەكی دی��اری��ك��راو دەبینێت‌و‬ ‫لەبەرئەوە گرنگی ئەم واڵتانەی كە كورد‬ ‫لێی دەژێت زیاترە بۆ ئێمەو سیاسەتی ئەوان‬ ‫بەرامبەر بەكورد دەستنیشانی پەیوەندیی‬ ‫ئەمەریكا لەگەڵ ك��ورد دەك��ات‪ ،‬توركیاو‬ ‫ئێران زۆر گرنگترن بۆ ئێمە لەئەمەریكا‪،‬‬ ‫هەر زەمانێك توركیاو ئێران رێگا بەدەوڵەتی‬ ‫ك��وردی ب��دەن «یاخود فیدراڵی پەسەند‬ ‫بكەن» ئەوكاتەش ئەمەریكا رازی دەبێت‪،‬‬ ‫بەداخەوە ئێمە میللەتێكی گرنگ نین بۆ‬ ‫ئەمەریكا ئەگەر ئەمڕۆ ئەمەریكا پەیوەندی‬ ‫باشە لەگەڵ ك��وردی عیراق ئەمیش لەبەر‬ ‫بارودۆخی هەنوكەیی عیراق‌و پەیوەندییەكی‬ ‫بازرگانی باشمان لەگەڵ توركیا هەیە‪،‬‬ ‫كاتێك ئەمەریكاو بریتانیا ناوچەی ئارام‬

‫توركیاو ئێران زۆر گرنگترن‬ ‫بۆ ئێمە لەئەمەریكا‬ ‫ستراتیژییەكەی رۆژهەاڵتی (واتا توركیا)‬ ‫لەگەڵ دۆستایەتی‌و نزیكایەتی كوردایە؟‬ ‫شیرین فوئاد مەعسوم‪ :‬تائێستا ئەمەریكا‬ ‫وەك��و چ��اودێ��ر سەیری گۆڕانكارییەكانی‬

‫قەیرانی سیاسیی‬ ‫كوردستان‌و شكاندنی‬ ‫لەمپەرەكان‬ ‫پشكۆ نەجمەدین‬

‫شیرین فوئاد مەعسوم‬ ‫ساڵی ‪ 1969‬لەكۆیە لەدایكبوە‬ ‫بەكالۆریۆسی لەمێژودا لەزانكۆی لەندەن تەواوكردوە‬ ‫ماستەری لەپەیوەندیە نێودەوڵەتیەكان لەهەمان زانكۆ‬ ‫بەدەستهێناوە‬ ‫دكتۆرای لەپەیوەندیەكانی دەرەوەی ئەمەریكادا هەیە‬ ‫لەساڵی «‪ »2013-2005‬وەك دیپلۆمات لەوەزارەتی دەرەوەی‬ ‫عیراق كاریكردوە‬

‫ناگەیەنێت كەوا ئەمەریكا‬ ‫پشتیوانی كوردە بۆ دروستبونی دەوڵەتی‬ ‫كورد «كە هەر چوار پارچە لەخۆبگرێت»‪،‬‬ ‫دەبێت ئێمە خۆمان یەكالكەینەوە‪ ،‬ئایا‬ ‫كورد خەبات بۆ یەك دەوڵەت‪ ،‬یاخود چوار‬ ‫فیدراڵیەت دەكات‪ ،‬لەسەر ئەم ئامانجە ئێمە‬ ‫دەبێت سیاسەت بكەین‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫لەساڵی ‪ 1991‬دروستكرد‪ ،‬ئەمە بەهۆكارێكی‬ ‫مرۆڤایەتی بو و بیرۆكەكەش هی رەحمەتی‬ ‫توركوت ئۆزال بو «ه��ەروەك لەكتێبەكەم‬ ‫ئاماژەم بۆكردوە»‪.‬‬

‫كوردستانی باشور‪ ،‬لەسەردەمی راپەڕینەوە‌و تارۆژگاری ئێستا‪،‬‬ ‫قەیران بەقەیران دەسپێرێت‌و سیستێمە سیاسییەكەی‪ ،‬لەنێوەندی‬ ‫تەنگژەكاندا‪ ،‬گا توندوتیژ‌و خوێناوی‌و گا بارگاوی بەخەسڵەتە نا‬ ‫تەندروستەكانی‪ ،‬دەبزوێت‪.‬‬ ‫ناكۆكی‌و ملمالنێ‌ سیاسییەكان‪ ،‬پاشی هەڵبژاردنەكانی‬ ‫هاوینی ‪ ،2009‬لەپێناوی بەنۆرماڵكردنی دەستەاڵتی سیاسی‌و‬ ‫جێگیركردنی پرۆسەی دیموكراسی‌و بنیاتنانی سیستمێكی‬ ‫یاساڕێژكراو‪ ،‬خولقاندنی فەزایەكی هێمنی دامودەزگایی بۆ‬ ‫كردنەوەی دەریچەیەك بۆ گەشەپێدانی دیموكراسی‌و دابینكردنی‬ ‫جۆرێك لەعەدالەتی كۆمەاڵیەتی‪ ،‬بەرین‌و فراونتر بونە‪ .‬تەمەنی‬ ‫چ��وار سااڵنی ئۆپۆزیسیۆنێكی ك��ارا‌و بزێو‪ ،‬وێ��ڕای كەلێن‌و‬ ‫كەموكوڕییەكانی‪ ،‬سیاسەتی بۆ نێو شەقام گێڕایەوە‌و كۆمەاڵنی‬ ‫خەڵكی كوردستان‪ ،‬هۆشیارتر‌و چاالكانە‪ ،‬لەپرۆسەی سیاسیدا‬ ‫بەشدارن‪ .‬بەشداریی خەڵك‪ ،‬بەو مانایەی ئاكتیڤترن لەخولقاندنی‬ ‫هێزی فشار بۆ سەر دەسەاڵتێك كە پاشی تێپەڕاندنی ‪ 21‬ساڵ‬ ‫لەتەمەنی حوكمڕانیی خۆی‪ ،‬جارێك نۆرماڵ‌و یەكگرتو نییە‪،‬‬ ‫زەوینەی ئاشتییانەی دەستاودەستكردنی خۆی نەخولقاندوە‪،‬‬ ‫تاپۆی حزب‌و بەرژەوەندییەكانی حیزبی لەخۆی نەتەكاندوە‪،‬‬ ‫خەسڵەتەكانی زەبر‌و توندوتیژیی لەپرۆسەی ئاشتەوایی‌و سازان‬ ‫بنبڕنەكردوە! جۆرێك لەعەدالەتی كۆمەاڵیەتی‌و ئابوریی فەراهەم‬ ‫نەكردوە‌و دەستورێكی بۆ رێكخستنی ژیانی خەڵك‌و میكانیزمی‬ ‫چۆنییەتی حوكمڕانی رێك نەخستوە‌و ریفراندۆمی لەسەر نەكراوە‪.‬‬ ‫ق��ەی��ران��ی دەس��ت��ور‌و ه��ەڵ��ب��ژاردن��ەوەی س��ەرۆك��ی ه��ەرێ��م‪،‬‬ ‫یەكالكردنەوەی سیستێمی سیاسی (سەرۆكایەتی‪ /‬پارلەمانی)‪،‬‬ ‫لەزەمان‌و دۆخێكدا هەڵدەچێت كە عیراق‪ ،‬كوردستان‌و نێوچەكە‬ ‫لەقەیرانێكی قوڵی تائیفی‌و مەزهەبی كەوتون‌و ئەم هاوكێشە‬ ‫سیاسی ‪ -‬ئیقلیمییە گڕگرتوەیش‪ ،‬كاركردی خۆی لەسەر پرۆسەی‬ ‫سیاسیی هەنوكەیی كوردستان دادەنێت‌و هێزە نێوچەییەكان‪،‬‬ ‫بەرژەوەندییەكانیان‌و دەستێوەردانەكانیان‪ ،‬ئەقڵێكی كراوە‌و‬ ‫نیاز‌و نییەتێكی ئاشتەوایی‌و سازانی نیشتمانیی هێزە سیاسییە‬ ‫كوردییەكان دەخوازن‪.‬‬ ‫كرۆكی قەیرانە سیاسییەكە‪ ،‬تێپەڕاندن ی��ان گێرانەوە‌و‬ ‫ه��ەم��وارك��ردن��ەوەی دەس��ت��ورە ل��ەپ��ارل��ەم��ان‌و مافی یاسایی‬ ‫خۆ‌هەڵبژاردنەوەی سەرۆكی هەشت ساڵەی هەرێمی كوردستانە‌و‬ ‫هەردو رەگەزی قەیرانەكەش لێكهەڵپێچراون‌و پێكەوە پێبەستن‪.‬‬ ‫چەند مانگێكە‪ ،‬نەخشە‌و ریزبەندیی هاوكێشە سیاسییەكان‬ ‫لەنێوان ئۆپۆزیسیۆن‌و دەستەاڵتدا لەالیەك‌و خودی دو حیزبە‬ ‫حوكمڕانەكەیش لەالیەكی دیكەوە‪ ،‬لەم قەیرانەدا‪ ،‬پەرتن‌و هاوڕا نین‪.‬‬ ‫خودی ئەم قەیرانە‪ ،‬هێندەی پەیوەندی بەملمالنێی ئۆپۆزیسیۆن‪،‬‬ ‫یەكێتیی نیشتمانی‌و پارتیی دیموكراتی كوردستانەوە هەیە‪،‬‬ ‫(ئەگەر كاركرد‌و كاریگەریی میدیای لێدەرهاوین)‪ ،‬كەمتر بوەتە‬ ‫خەمی شەقام‌و تەنگژەكەیش لەبری ئەوەی خولقێنەری جۆرێك‬ ‫لەسازان‌و رای گشتی بێت‪ ،‬بەرەو پەرتبون‌و نەسازان دەیئاژوێ!‬ ‫گێڕانەوەی دەستور بۆ پارلەمان‌و هەمواركردنەوەی‪ ،‬پێش‬ ‫ئەوەی ریفراندۆمی لەسەر بكرێت‌و خەڵكی كوردستان قسەی‬ ‫ێ بەشێكی كێشەكان چارەسەر بكات‌و الیەنێكی‬ ‫خۆی بكات‪ ،‬دەش ‌‬ ‫كێشەكە بەالدا بخات‪ .‬گێڕانەوەی دەستور بۆ پارلەمان‪ ،‬پاش‬ ‫ئ��ەوەی چەند ساڵێكە پارلەمانی جێهێشتوە‌و لەسەر مێزی‬ ‫بڕیاری سەرۆكی هەرێم چاوەڕێ‌ دەكا‪ ،‬هیچ بەندێكی یاسایی‬ ‫لەپەیڕەوی نێوخۆی پارلەمان پشتگیری لێناكات‪ ،‬تەنها بەندێكی‬ ‫پشتگوێخراوی باڵونەكراوەی سەردەمی خۆپیشاندانەكانی ‪17‬ی‬ ‫شوباتی ‪ 2011‬نەبێت‪ .‬ئێستا ئەم پرۆسەی «گەڕانەوەیە»‪ ،‬هەم‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن هەم یەكێتیی نیشتمانیش‪ ،‬داواكار‌و داخوازییانە‌و‬ ‫پارتیی دیموكراتیش‪ ،‬بەجۆرێك لەسەر «نەگەڕانەوە»‌و ریفراندۆم‬ ‫مكوڕە‌و جەختی لەسەر دەكات‪.‬‬ ‫پارتیی دیموكرات‪ ،‬هەتا ك��وێ‌و ك��ام پلەی بەرزبونەوەی‬ ‫قەیرانەكە‪ ،‬پێدادەگرێ؟ جارێ‌ رون نییە‪ .‬ئەگەر «پارتی»‬ ‫دەستبەرداری سێبارە هەڵبژاردنەوەی مەسعود بارزانی ببێت‌و‬ ‫كاندیدێكی دیكەی بۆ ئەو پۆستە هەبێت‪ ،‬ئەوا دەریچەیەك‬ ‫لەبەردەم پرۆسەی «گەڕانەوە‌و هەمواركردندا» دەكرێتەوە‪.‬‬ ‫لەپێچەوانەی كاردا‪ ،‬قەیرانەكە رو لەبنبەست دەنێ‌‌و دور نییە‬ ‫سەرجەمی پرۆسەی سیاسی‌و حوكمڕانیی كوردستان‪ ،‬لەدۆخێكی‬ ‫ترسناك بنێت‪.‬‬ ‫دەستور‪‌ ،‬وەكو دەكۆمێنێتی یاسایی‌و فرەالیەن بۆ رێكخستنی‬ ‫پەیوەندییە فرەجۆرەكانی نێوان دەسەاڵتی حوكمڕانی‌و خەڵك‌و‬ ‫دیاریكردنی سروشتی سیستەمی حوكمڕانی‌و یاساڕێژكردن‌و‬ ‫بەدامودەزگاییكردنی میكانیزمی بەڕێوەبردن‪ ،‬ئەگەر قۆناغە‬ ‫یاساییەكانی خۆیشی تێپەڕاندبێت‌و لەدیدی الیەك یاخود چەند‬ ‫الیەنێكەوە‪ ،‬دەرفەتی یاساییی هەمواركردنەوەی نەمابێت‪،‬‬ ‫دیسانیش بەرژەوەندییەكانی خەڵك‌و پرۆسە سیاسییەكەی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لەیاساكان پیرۆزترن‌و ئەو یاسایانەی كە مرۆڤەكان‬ ‫دایانڕشتون‌و چەسپاندویانن‪ ،‬دەش �ێ‌ گۆڕانكارییە سیاسی‪،‬‬ ‫كۆمەاڵیەتی‌و رۆشنبیرییەكانی ئەم قۆناغەی ئێستا‪ ،‬دەستبەری‬ ‫هەمواركردنیانبن‪.‬‬ ‫لەمپەرەكان بۆ تێپەڕاندنی قەیرانەكە زۆرن‌و هەندێكیان زادەی‬ ‫ملمالنێی حیزب‌و هێزەكانی كوردستانن‪ .‬تەنیا رێگایەك بۆ‬ ‫چارەسەری ئەم قەیرانە سیاسییەی ئێستا‪ ،‬پشو درێژی‪ ،‬گفتوگۆ‌و‬ ‫كرانەوە‪ ،‬دانوستاندن‌و لەپێشچاوگرتنی كۆی پرۆسە سیاسییەكەیە‌و‬ ‫هەوڵدانە بۆ سات‌و سەوداكردن لەسەر بەرژەوەندییە تایبەتەكان‌و‬ ‫بینینی‌واقیعیانەی دۆخە سیاسییەكە‪.‬‬

‫ناوخؤ‬

‫ذمارة (‪ )423‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫پێدانی پێشینەكان بەسستی دەڕوات‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫چاڤیالند‌و‬ ‫هاتوچۆ‬

‫وەزارەتی دارایی‌و ئابوری‪ :‬سەرەتا دەدرێت بەوانەی مامەڵەیان تەواوكردوە‬ ‫چاودێر‪ -‬تابان محەمەد‪:‬‬ ‫لەكۆتایی ساڵی ‪2012‬ەوە پێدانی‬ ‫پێشینەكان لەالیەن حكومەتی هەرێمەوە‬ ‫راگیرا‪ ،‬دوای ماوەیەكی زۆر‌و دیاریكردنی‬ ‫چەند وادەیەك دواجار لەمانگی ئایاردا‬ ‫ك���رای���ەوە‪ ،‬ب���ەاڵم ئێستا ه��اواڵت��ی��ان‬ ‫رایدەگەیەنن كە پێشینەكان هەر بەناو‬ ‫كراونەتەوەو مامەڵەی هاواڵتیان زۆر‬ ‫بەسستی دەك��رێ��ن‪ ،‬بەجۆرێك هێشتا‬ ‫ئ��ەوان��ەی س��اڵ��ی راب����ردو مامەڵەیان‬ ‫ك��ردوە‪ ،‬پێشینە وەردەگ���رن‌و ئەوانەی‬ ‫ئەمساڵ تا ئێستا هیچیان بۆ نەكراوە‪.‬‬ ‫وتەبێژی وەزارەت���ی دارای���ی‌و ئابوریی‬ ‫حكومەتی ه��ەرێ��م��ی كوردستانیش‪،‬‬ ‫ج��ەخ��ت ل���ەوەدەك���ات���ەوە ك��ە پێدانی‬ ‫پێشینەكان بەپێی بڕیارو رێنماییەكان‬ ‫بەردەوام دەبێت‌و لەپێشدا بۆ ئەوانەیە‬ ‫ك��ە مامەڵەیان ك���ردوە‪ ،‬ی��ان نیوەی‬ ‫پێشینەكەیان وەرگرتوە‪.‬‬ ‫شەش مانگە ئیشی خانوەكەی‬ ‫راگرتوە‬ ‫هیوا عەبدولڕەحمان‪ ،‬كە هاواڵتییەكە‪،‬‬ ‫ئ��ام��اژەی ب���ەوەدا‪ ،‬ل����ە‪2012/11/8‬ەوە‬ ‫مامەڵەی كردوەو پێیانوتوە كەشفت بۆ‬ ‫دەكەین‪ ،‬بەاڵم ماوەی شەش مانگە ئیشی‬ ‫خانوەكەی راگرتوەو تائێستا كەشفی بۆ‬ ‫نەكراوە‪ .‬وتیشی "‪22‬ی ئایار رۆیشتمەوە‬ ‫بۆ بەڕێوەبەرایەتیی بانكی خانوبەرەو‬ ‫ل��ەوی پێیان وت��م كەشف نییەو بۆت‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬ ‫هەروەك جوتیار عەلی‪ ،‬كە هاواڵتییەكی‬ ‫دانیشتوی چەمچەماڵەو ل��ە‪2012/10/20‬‬

‫بةهؤى دواكةوتنى ث َيشينةوة هاوآلتيان ئيشى خانوةكانيان رادةطرن‬

‫مامەڵەی كردوەو پێیانوتوە ‪2012/11/8‬‬ ‫كەشفت بۆ دەكرێت‪ ،‬بەاڵم دوای ئەوە‬ ‫چەند جارێك لەچەمچەماڵەوە هاتۆتەوە بۆ‬ ‫ئەوەی بزانێت كەی كەشفی بۆ دەكرێت‪،‬‬ ‫كەچی هەمو جارەكان پێیانوتوە كەشف‬ ‫راگیراوەو ناكرێت‪ .‬دەشڵێـت "تازە هەر‬ ‫بەتەمانیم سلفەمان بدەنێ‌‪ ،‬ئەوە دو ساڵ‬ ‫تێپەڕیوە"‪.‬‬

‫ئ��ەح��م��ەد م��ەح��م��ود‪ ،‬هاواڵتییەكی‬ ‫دی��ك��ەی��ە ل��ەك��ف��ری��ەوە ه��ات��ب��و‪ ،‬باسی‬ ‫وەزارەتی دارایی‪ :‬دادپەروەرانە‬ ‫ل��ەوەك��رد‪ ،‬ل�����ە‪ 2012/10/23‬مامەڵەی‬ ‫كاردەكەین‬ ‫تەواوكردوەو پێیانوتوە‪ ،‬بڕۆ لەسەرەی‬ ‫الی خۆشیەوە وتەبێژی وەزارەت��ی‬ ‫چ��ەك��ی پ���ارەدای���ت‪ 2013/5/22 ،‬بۆ دارای���ی‌و ئابوریی حكومەتی هەرێمی‬ ‫كۆتاجار چۆتەوە بانكی خانوبەرە‪ ،‬بەاڵم كوردستان‪ ،‬بە"چاودێر"ی راگەیاند كە‬ ‫پێیانوتوە بڕۆرەوە‪ ،‬رەنگە ماوەیەكی تر لەبودجەی ساڵی ‪ 600 ،2013‬ملیار دینار‬ ‫بێت‪ ،‬كە نازانێت كەی پارەكەی بدەنێ‌‪ .‬بۆ سلفەو قەرزەكان دانراوە‪.‬‬

‫زانكۆی سلێمانی بەنیازە خوێندن لەچەند‬ ‫كۆلێژێك هەڵپەسێرێت‌و بەشی نوێ بكاتەوە‬ ‫چاودێر‪ -‬هەژار تەها‪:‬‬ ‫بەپێی ئامارێكی بەڕێوەبەراتیی ئاماری‬ ‫سلێمانی لە‪ 89%‬گەنجان‌و دەرچوانی زانكۆو‬ ‫پەیمانگاكان خوازیاری دامەزراندن لەكەرتی‬ ‫گشتیدا دەك��ەن‪ ،‬هاوكات زانكۆی سلێمانی‬ ‫بەنیازە خوێندن لەچەند كۆلێژ هەڵپەسێرێت‌و‬ ‫چەند بەشێكی نوێش بكاتەوە‪ ،‬ه��ەروەك‬ ‫پێشنیاری دام��ەزران��دن��ی سەنتەرێك بۆ‬ ‫دۆزینەوەی هەلی كار دەكرێت‪.‬‬ ‫س���ەب���ارەت ب��ەپ��ێ��ش��ن��ی��اری ك���ردن���ەوەی‬ ‫سەنتەرێكی كار بۆ بەستنەوەی ناوەندەكانی‬ ‫خوێندن بەكەرتی تایبەتەوە بەمەبەستی‬ ‫كەمكردنەوەی ئەو فشارەی لەسەر كەرتی‬ ‫گشتی هەیە‪ ،‬یاریدەدەری سەرۆكی زانكۆی‬ ‫سلێمانی بۆ كاروباری خوێندكاران‪ ،‬ئاشكرایكرد‪،‬‬ ‫پێشنیارێكی لەو جۆرە لەسەر ئاستی هەرێمی‬ ‫كوردستان بەهەماهەنگیی نێوان وەزارەت��ە‬ ‫پەیوەندیدارەكانی وەك پەروەردەو خوێندنی‬ ‫ب��ااڵو كاروكاروباری كۆمەاڵیەتی‌و پالندانان‬ ‫لەئارادایە‪ ،‬تاكو بتوانن هەلی كار‪ ،‬نەك تەنها‬ ‫بۆ دەرچوانی زانكۆو پەیمانگاكان‪ ،‬بەڵكو بۆ‬ ‫دەرچ��وان��ی ئامادەیی‌و بێكارانیش بەگشتی‬ ‫بدۆزنەوە‪.‬‬ ‫د‪ .‬ئاراس فەریق‪ ،‬هۆكاری زۆریی داواكاری‬ ‫دەرچوانی زانكۆو پەیمانگاكان بۆ دامەزراندن‬ ‫لەكەرتی گشتیدا گێڕایەوە بۆ ئەوەی‪ ،‬دەرچوان‬ ‫بەدوای كاری ماوەدرێژو دەستكەوتنی موچەی‬ ‫خانەنشینی لەپاش تەواوكردنی كارەكانیان‬ ‫دەگەڕێن‪ ،‬جگە لەوەش چەند كۆلێژێك هەن‪،‬‬ ‫كە بڕوانامەكانیان تاڕادەیەكی زۆر پێداویستی‬ ‫هەلی كارەكانی كەرتی گشتی پڕناكەنەوەو‬ ‫چانسی دامەزراندنیان كەمە‪ ،‬بۆ ئەمەش بەوتەی‬ ‫ناوبراو‪ ،‬زانكۆی سلێمانی لەبەرنامەیدایە چەند‬ ‫كۆلێژێك كە دەرچوانیان چانسی دۆزینەوەی‬ ‫هەلی كاریان نییە‪ ،‬هەڵپەسێردرێن بۆماوەی‬ ‫چەند ساڵێك‌و خوێندكار ل��ەو كۆلێژانەدا‬ ‫وەرنەگرن‪.‬‬

‫فؤتؤ‪ :‬نزار‬

‫بەبڕوای د‪ .‬ئاراس فەریق‪ ،‬ئەم پالنە دەبێت‬ ‫لەسەر ئاستی سەرجەم زانكۆو پەیمانگاكان‬ ‫جێبەجێبكرێت‌و پێكەوە بگەنە رێككەوتنێك‬ ‫لەسەر هەڵپەساردنی ئەو كۆلێژانە لەسەر‬ ‫ئاستی هەرێمی كوردستان‪ .‬وتیشی "مەبەست‬ ‫لەهەڵپەسرادنی ئەو كۆلێژانە تەنها ئەوەیە‪ ،‬كە‬ ‫دەرچوەكانیان لەهەلومەرجی ئێستادا توانای‬ ‫دۆزینەوەی هەلی كاریان كەمە و ئەگینا ئەو‬ ‫كۆلێژانە گرنگی خۆیان هەیەو هیچ كەمتر نین‬ ‫لەوانی تر"‪.‬‬ ‫سەبارەت بەكردنەوەی بەشی نوێ‌ لە زانكۆی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬د‪ .‬ئاراس‪ ،‬ئاماژەی بەوەدا‪ ،‬بەنیازن‬ ‫چەند بەشێكی نوێ‌ بكەنەوە لەبوارەكانی‬ ‫ش��وێ��ن��ەوار‪ ،‬ژی��ن��گ��ە‪ ،‬ك���اری كۆمەاڵیەتی‪،‬‬ ‫گەشتوگوزار‌و بۆ ئەمساڵی خوێندنیش هەردو‬ ‫بەشی شوێنەوارو گەشتوگوزار لەزانكۆكەیان‬ ‫دەك��رێ��ن��ەوەو ه��ەردو بەشی ژینگەو كاری‬ ‫كۆمەاڵیەتیش بۆ ساڵی دواتر دەكرێنەوە‪.‬‬ ‫الی خ��ۆش��ی��ەوە رێ��ك��خ��ەری س��ەن��ت��ەری‬ ‫خزمەتگوزاریی ك��اری پیشەیی لەزانكۆی‬ ‫ئەمەریكی لەعیراق ‪ -‬سلێمانی‪ ،‬كە سەنتەرێكی‬ ‫تایبەتە لەناو زانكۆی ئەمریكی بەمەبەستی‬ ‫دۆزی���ن���ەوەی ه��ەل��ی ك���ار ب��ۆ دەرچ��وان��ی‬ ‫زانكۆكە‪ ،‬رایگەیاند كە بەستنەوەی زانكۆكان‬ ‫بەدەرفەتەكانی ك��ارەوە لەكەرتی تایبەتدا‬ ‫رۆڵێكی گرنگی دەبێت بۆ دۆزینەوەی هەلی‬ ‫كار بۆ دەرچوانی زانكۆو پەیمانگاكان‪.‬‬ ‫دالیا رەحیم‪ ،‬رونیشیكردەوە‪ ،‬سەنتەرەكەیان‬ ‫توانیوێـتیی هەلی كار بۆ نزیكەی سەرجەم‬ ‫دەرچ���وان���ی زان��ك��ۆك��ەی��ان ل��ەس��اڵ��ی پ��اردا‬ ‫بدۆزێـتەوە‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ئاماژەی بەوەشكرد‪ ،‬خوێندكاران‬ ‫دەبێت لەو راستییە بگەن‪ ،‬كە تەواوكردنی‬ ‫خوێندن لەبەدەستهێنانی بڕوانامەیەكدا‬ ‫كۆنەكەنەوە‪ ،‬بەڵكو دەبێت خۆیان دەوڵەمەند‬ ‫بكەن ب��ەزان��ی��اری‌و ش��ارەزای��ی لەبوارەكانی‬ ‫خۆیاندا‪ ،‬چونكە كەرتی تایبەت گرنگییەكی‬ ‫تەواو بەبونی شارەزایی دەدات‪ ،‬نەك تەنها‬ ‫بونی بڕوانامەیەك‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫لەبارەی سستی نواندان لەپێدانی‬ ‫پێشینەكان‪ ،‬دلێر ت��ارق‪ ،‬رونیكردەوە‪،‬‬ ‫خەڵكی گلەییان هەیە لەوەی پێشینەی‬ ‫خانوبەرە نادرێت بەوانەی مامەڵەیان‬ ‫كردوەو چاوەڕێی چەكن‪ ،‬یان ئەوانەی‬ ‫هێشتا كەشفیان بۆ نەكراوە‪ ،‬بەاڵم ئەوە‬ ‫لەبەر ئەوەیە ك��ارەك��ان بەشێوەیەكی‬ ‫ێ لەپێشدا‬ ‫دادپ���ەروەران���ە ب���ڕوات‪ ،‬ك� ‌‬ ‫مامەڵەی تەواوبوە‪ ،‬یان نیوەی پارەكەی‬ ‫وەرگرتوە‪ ،‬ئەوانە لەپێشدا كاریان بۆ‬ ‫دەكرێت‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬وتیشی "ئەوانەی مامەڵەیان‬ ‫تەواوكردوەو كەشفیان ماوە‪ ،‬لەئێستادا‬ ‫نازانرێت چییان بۆ دەكرێت‪ ،‬ئەوە بەپێی‬ ‫بڕیارو رێنمایی كار دەكرێت"‪ .‬ئاماژەی‬ ‫بەوەشكرد‪ ،‬ئەو ‪ 600‬ملیار دینارەی بۆ‬ ‫وەزارەت��ی دارایی تەرخانكراوە‪ ،‬دەبێت‬ ‫پێشینەی خانوبەرە‪ ،‬هاوسەرگیری‪،‬‬ ‫پیشەسازی‌و گەشتیاری‪ ،‬لێبدرێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەو بڕە چۆن بەشبكات‪ ،‬بەو جۆرە كاری‬ ‫پێدەكەن‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات ك��اردۆ محەمەد‪ ،‬ئەندامی‬ ‫لیژنەی دارایی لەپارلەمانی كوردستان‪،‬‬ ‫جەختی كردەوە‪ ،‬ئەو بودجەیەی سااڵنە‬ ‫دابیندەكرێت بۆ پێشینەی خانوبەرە‪،‬‬ ‫پێویستە حكومەت بەپێی مامەڵە‌و‬ ‫پێداویستییەكان ب��ی��دات بەخەڵكی‪،‬‬ ‫لەئەمساڵیشدا نەدانی پێشینە بەئەوانەی‬ ‫مامەڵەیان تەواوبوە‌و چەكیان پێنەدراوە‪،‬‬ ‫تەنها لەمپەرێكە وەزارەت����ی دارای��ی‬ ‫دروستی دەكات‪ ،‬بۆئەوەی كەمترین پارە‬ ‫خەرجبكرێت‪ ،‬بەبیانوی ئەوەی ساڵی پار‬ ‫بڕێكی زۆر پارە بۆ پێشینەی خانوبەرە‬ ‫خەرجكراوە‪.‬‬

‫پێنج شەممەی راب��ردو پ��رۆژەی‬ ‫گەشتیاری چاڤیالند ك��رای��ەوە‪ ،‬كە‬ ‫پ��رۆژەی��ەك��ی گرنگە ب��ۆ هەرێمی‬ ‫ك��ورس��ت��ان‌و بەتایبەت سلێمانی‪،‬‬ ‫بەاڵم قسەی ئێمە لەسەر مەراسیمی‬ ‫ك��ردن��ەوەی ئ��ەو پ��رۆژەی��ەب��و‪ ،‬كە‬ ‫بەشێوەیەكی رێكوپێك ئامادەكاری بۆ‬ ‫نەكرابو‪ ،‬بەتایبەت لەڕوی رێكخستنی‬ ‫هاتوچۆوە‪ ،‬كە ئەوە بوە هۆكارێك‬ ‫بۆ بێزاربونی هاواڵتیان كە سەردانی‬ ‫پاركەكەیان كرد‪ ،‬هەروا نیشاندانی‬ ‫دیمەنێكی نەشیاویش بۆ گەشتیارانی‬ ‫دەرەوە‪ ،‬كە رەنگە لەو مەراسیمەدا‬ ‫ه��ەب��وب��ن‪ ،‬ئ���ەوەش ب��ەج��ۆرێ��ك بو‬ ‫ژمارەیەكی زۆری ئۆتۆمبێل بەجارێك‬ ‫رویكردە ئەو پاركەو هەر لەشەقامی‬ ‫ش��ەس��ت م��ەت��ری��ەوە ئۆتۆمبێل‬ ‫لەمالوالی شەقامەكە وەستێنرابو‪،‬‬ ‫كە دەچویتە ناو پاركەكەش دو ریزو‬ ‫سێ‌ ریز بەشێوەیەكی زۆر ناڕێك‌و‬ ‫پێك ئۆتۆمبێل دەوری شەقامەكەیان‬ ‫گرتبو‪ ،‬ئۆتۆمبێل هەبو‪ ،‬لەناوەڕاستی‬ ‫شەقامەكە جێهێڵرابو‪ ،‬ئەمەش‬ ‫گرفتی ب��ۆ هاتوچۆی ئۆتۆمبێل‌و‬ ‫پ��ی��ادەڕەوان��ی��ش دروس��ت��ك��رد‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێویستبو بەڕێوەبەرانی ئەو پاركە‌و‬ ‫پۆلیسی هاتوچۆش هەماهەنگیان‬ ‫ب��ك��ردای��ە لەرێكخستنی هاتوچۆو‬ ‫بەپێی توانای پاركەكە رێگە بەچونە‬ ‫ژورەوەی ئۆتۆمبێل ب��درای��ە‪ ،‬تا‬ ‫گەشتیاران بێزارنەبن‪ ،‬جگە لەوەی‬ ‫ئەگەر ئەم حاڵەتە دوبارەبێتەوە‪،‬‬ ‫ئەوە پێویستە چارەسەرێكی بنەڕەتی‬ ‫بۆ بدۆزرێتەوە‪.‬‬ ‫نزار جەزا‬

‫نهێنیی سوتانی باخەكانی خانەقین ئاشكرادەبێت‬ ‫خانەقین‪ -‬سۆران‌و وریا‪:‬‬ ‫سوتانی باخەكانی خانەقین بەردەوامەو بەپێی‬ ‫وتەی چاالكوانە مەدەنییەكان‪ ،‬لەساڵی ‪2007‬ەوە‪،‬‬ ‫تا ‪ 2013/5/25‬لەخانەقین (‪ )140‬باخ سوتاون‪ ،‬كە‬ ‫گومانیان هەیە‪ ،‬لەوەی ئەو باخانە "دەسوتێنرێن"‬ ‫ن��ەك "دەس��وت��ێ��ن"‌و ئ���ەوەش ئاشكرادەبێت‪،‬‬ ‫كە بەهۆی ئ��ەوەی ئەو باخانە سودیان نییە‪،‬‬ ‫خاوەنەكانیان دەستیان لەسوتاندنیاندا هەیە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی بەمەبەستی نیشتەجێبون بەكاری بێنن‪.‬‬ ‫ئیدارەی شارەكەش تەئكیددەكاتەوە‪ ،‬فەرمانی‬ ‫دەستگیركردنیان بۆ خاوەن باخێك دەرك��ردوە‪،‬‬ ‫بەڕێوەبەرایەتیی كشتوكاڵیش‪ ،‬ئاماژە بەوەدەكات‪،‬‬ ‫كە سكااڵی یاسایی لەسەر ئەو خ��اوەن باخانە‬ ‫تۆماردەكەن‪ ،‬كە چەند جارێك باخەكانیان سوتاوە‪.‬‬ ‫ئەندامێكی لیژنەی بەرگریكردن لەبەرژەوەندییە‬ ‫گشتییەكانی خانەقین‪ ،‬تەئكیدیكردەوە‪ ،‬كە تا‬ ‫كۆتایی ئایار (‪ )140‬باخ سوتاون‪ .‬وتیشی "ماوە‬ ‫م��اوە‪ ،‬باخێك یان دوان‌و زیاتر پێكەوە گڕیان‬ ‫تێبەردەبێت‪ ،‬كە پێمانوایە دەسوتێنرێن‌و دەستیان‬ ‫لەپشتەوەیە‪ ،‬بەاڵم حكومەت ئیجرائاتیان لەگەڵدا‬ ‫ناكات"‪.‬‬ ‫س����ەالم ع���ەب���دوڵ�ڵ�ا‪ ،‬ئ���ەوەش���دەخ���ات���ەڕو‪،‬‬ ‫چەندینجار داوای����ان ل��ەئ��ی��دارەی ن��اوچ��ەك�ە‌و‬ ‫الیەنە پەیوەندیدارەكان‌و پارلەمان‌و حكومەتی‬ ‫هەرێمكردوە‪ ،‬رێكاری توند بگرنەبەر لەبەرامبەر ئەو‬ ‫كەسانەی دەستیان لەكوشتنی ژینگەی ناوچەكەیان‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم تائێستا نەمانبینی یەك كەس بەتۆمەتی‬ ‫سوتانی ئەو باخانە‪ ،‬دەستگیربكەن‪ ،‬خانەقینیش‬ ‫بەباخەكانییەوە ج��وان��ە‪ ،‬ئ��ەوان جوانییەكەی‬ ‫دەكوژن‪ ،‬ئێمەش پرسەی بۆ دەگێڕین‪.‬‬ ‫الی خۆشیەوە ئەفسەری بنكەی پۆلیسی ئازادی‬ ‫لەخانەقین‪ ،‬رایگەیاند‪ ،‬ئەو باخانە خزمەتگوزارییان‬ ‫نییە‌و پاڵپشتی ناكرێن‪ ،‬بۆیە خ��اوەن باخەكان‬ ‫لەبەر ئەوەی سود لەداهاتی باخەكان وەرناگرن‪،‬‬ ‫ژێ��رب��ەژێ��ر زۆرێ���ك ل���ەوان خ��ۆی��ان هەڵدەستن‬ ‫بەسوتانی باخەكانیان بەمەبەستی البردنیان‌و دواتر‬ ‫دروستكردنی خانو لەشوێنی باخەكان‪.‬‬ ‫رائید ئ��ەش��رەف قاسم‪ ،‬ئ��ەوەش��ی خستەڕو‪،‬‬ ‫تائێستا كەس لەسەر سوتانی ئەو باخانە نەگیراوە‪،‬‬ ‫"زۆر جار بەنیوەڕۆیان باخەكان دەسوتێنرێن‌و‬ ‫كەسێك لەو دەوروب��ەرە نییە‪ ،‬ناشكرێت خاوەن‬

‫سوتانى يةك َيك لةباخةكانى خانةقني‬

‫باخ دەستگیربكەیت بەبێ هیچ هۆكارێك‪ ،‬كە لەناو‬ ‫باخەكەی خۆیدا كاردەكات"‪.‬‬ ‫هاوكات سەرۆكی ئەنجومەنی قەزای خانەقین‪،‬‬ ‫ئاماژەی بەوەدا‪ ،‬خانەقین لەسەردەمی پرۆسەی‬ ‫ئازادیدا لە(‪ )35‬هەزار دانیشتوەوە‪ ،‬گەیشتۆتە‬ ‫نزیكەی (‪ )200‬هەزار كەس‪ ،‬بەو هۆیەشەوە (‪)22‬‬ ‫گەڕەك لەخانەقین زیادیكردوە‪ ،‬ئەمەش وادەكات‬ ‫خەڵك پێویستی بەزەوی نیشتەجێبون بێت‪.‬‬ ‫سەمیر محەمەد نور‪ ،‬باسی لەوەشكرد‪ ،‬لەماوەی‬ ‫راب���ردودا‪ ،‬یەكێك ل��ەخ��اوەن باخەكان لەواڵتی‬ ‫هۆڵەنداوە گەڕایەوە‪ ،‬لەوماوەیەدا دوجار باخەكەی‬ ‫سوتا‪ ،‬بۆیە فەرمانی دەستگیركردنی بۆ دەرچو‪،‬‬ ‫بەاڵم پێش دەستگیركردنی هەاڵت‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەری كشتوكاڵی خانەقینیش‪ ،‬ئاماژەی‬ ‫ب��ەوەدا‪ ،‬كە زەوی��ی باخەكانی خانەقین تاپۆن‌و‬ ‫زەوی كشتوكاڵی نین‪ ،‬بۆیە گرێبەستیان لەگەڵ‬ ‫بەڕێوەبەرایەتیی كشتوكاڵی نەكردوە‌و مۆڵەتیشیان‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫ك��ام��ەران ع��ەب��دوڵ�ڵا‪ ،‬تەئكیدیشیكردەوە‪،‬‬

‫فؤتؤ‪ :‬ضاود َير‬

‫بەراپۆرت زیانەكانی سوتانی ئەو باخانەیان بۆ‬ ‫ئیدارەی قەزاكە بەرزكردۆتەوە‪ ،‬جەختمان لەسەر‬ ‫ئەوەشكردۆتەوە كە ئەو خاوەن باخانەی چەند‬ ‫جارێك باخەكانیان سوتاوە‪ ،‬یان سوتانی باخەكەی‬ ‫بوەتە هۆی سوتانی باخەكانی دیكە‪ ،‬لێكۆڵینەوەی‬ ‫لەگەڵ بكرێت‪.‬‬ ‫بەپێی زانیارییەكانی بەڕێوەبەرایەتیی كشتوكاڵی‬ ‫خانەقین‪ ،‬لەسنوری قەزاكەیان (‪ )2400‬دۆنم‬ ‫زەوی كراوە بەباخ‪ ،‬كە (‪ )2150‬دۆنمی تاپۆیە‌و‬ ‫(‪ )250‬دۆنمی باخی ت��ازەی��ە‪ ،‬كە ب��ەزی��ادەڕەو‬ ‫دروس��ت��ك��راون‌و مۆڵەتیان وەرن��ەگ��رت��وە‪ ،‬بەپێی‬ ‫سیستمی كشتوكاڵیش‪ ،‬لەهەر دۆنمێكدا (‪ )40‬دار‬ ‫خورما دەنێژرێت‪ ،‬نزیكەی (‪ 50‬تـــا ‪ )60‬هەزار‬ ‫دارخورماش لەخانەقین هەیە‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د م�ه‌ال حه‌سه‌ن قایمقامی خانەقین‪،‬‬ ‫رایگەیاند‪ ،‬رێگەمان نەداوە بەكەس باخەكەی تێك‬ ‫ب��دات‌و لەشوێنەكەی خانو دروستبكات‪ ،‬ئەگەر‬ ‫حاڵەتێكی لەو شێوەیەش هەبێت‪ ،‬دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫سەردەمی پرۆسەی ئازادی‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )423‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫َ‬ ‫هةوال‬ ‫ل َيكدانةوةى‬

‫ئەگەرەكانی پرسی كورد لەپڕۆژەكانی ئەردۆگان‬ ‫مەسعود عەبدولخالق‬

‫تۆرانی‌و دەس���توری عەلمانی وسەوابتی‬ ‫كەمال���ی) وەالبنێ‪ ،‬ب���ەاڵم دەبێ بزانین‬ ‫ئەوپ���ڕۆژە چارەس���ەرییەی ئ���ەردۆگان‬ ‫لەچاو واقیعی توركی���ا ئیجابیە‪ ،‬ئەگینا‬ ‫ئەوی���ش هەوڵ���ی لەناوبردنی شۆڕش���ی‬ ‫ك���وردو گەریالكان���ی داوە‪ ،‬دروش���می‬ ‫ی���ەك واڵت‌و ی���ەك ئااڵو ی���ەك میللەتی‬ ‫هەڵگرتبو‪ ،‬س���ەرەڕای ئەوەیش پێویستە‬ ‫س���ەركردایەتی ك���ورد پاڵپش���تی ئ���ەو‬ ‫هەنگاوان���ەی توركیای نوێ بكات‪ ،‬دەبێ‬ ‫ب���ەوردی لەدیزاینی سیاس���ی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاس���ت بگەین ‪ ،‬بزانی���ن كورد لەچ‬ ‫هاوكێشەیەكی س���تراتیژی‌و ئیقلیمیدایە‪،‬‬ ‫ئینجا هەڵوێست وەرگرین‪ ،‬قۆناغ بەقۆناغ‬ ‫بۆی بچین‪ ،‬بۆ نمون���ە‪ :‬بۆ ئەوەی كورد‬ ‫بەمافی چارەنوس بگات دەبێ‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ س���نوری چ���وار واڵت���ی گەورەی‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاست تێك بدات‪.‬‬ ‫‪ 2‬ـ بناماكانی س���ایكس بیكۆ‪( ،‬عدم‬ ‫المس باالرپ ااڵس���تعماری) وبنەماكانی‬ ‫ئایزنه���اور ‪ ..‬كە بەنەگ���ۆڕ هاتوە هەمو‬ ‫تێك بدەی‪.‬‬ ‫‪ 3‬ـ ئاسایش���ی نەتەوەیی ئیس���رائیل‬

‫ئۆكتۆب���ەر‪ ،1970/‬بری���اری ژ‪3070:‬‬ ‫خول���ی ‪ 28‬ل���ە ‪ ،1975‬هەروەها بڕیاری‬ ‫‪3314‬ساڵی ‪ ..1974‬لەهەمان ئەنجومەن‬ ‫دەرچوە‪ ،‬ب���ەاڵم چیبكەین!! ئیدی ئەوە‬ ‫پارادۆكسەكانی سیاسەی دەولییە‌و هەق‌و‬ ‫ش���تی وا ناخوا‪ ..‬بەرژەوەندی‌و ئەمری‬ ‫واقیع زیاتر دەخوا‪ ..‬بۆیە‪:‬‬ ‫دەبێ س���ەركردایەتی ك���ورد زۆر وریا‬ ‫بێت لەگەڵ ئ���ەو پڕۆژەیەی ئەردوگاندا‪،‬‬ ‫و بزانین ئەزمونی ئەو سەدەیەی خەباتی‬ ‫كوردایەتی ئ���ەو گرفتان���ەی بوە‪ ،‬وەك‬ ‫لەسەرەوەش بەدیویكی تردا باس كرا‪:‬‬ ‫‪ .1‬پیرۆزی سنور لەیاسای نێودەوڵەتی‬ ‫و(مبدڕ عدم التدخل)‪.‬‬ ‫ب‪ .‬بەرژەوەن���دی هاوبەش���ی ئ���ەو‬ ‫واڵتانەی كوردیان بەسەردا دابەش كراوە‬ ‫گەورەترب���وە لەناكۆكییەكانیان بەرامبەر‬ ‫چارەنوسی كورد‪.‬‬ ‫ج‪ .‬بەهێزی دەسەاڵتی ناوەندی‪.‬‬ ‫د‪ .‬الیەنگی���ری جیهان���ی ب���ۆ ئ���ەو‬ ‫دەسەاڵتانە‪.‬‬ ‫ئیتر هەر چوار پارچەسنور‪ ،‬بونە چوار‬ ‫دیواری زین���دان بۆ كوردس���تانییەكان‪،‬‬

‫سیاس���یانە بۆ كورد بێت���ە دی‌و بگەنە‬ ‫سەرۆكایەتی كۆمار‪.‬‬ ‫دەب���ێ بزانین ئ���ەردوگان كورد نیە‌و‬ ‫توركەو بۆ توركیا هەوڵ دەدا ‪ ،‬پێویستە‬ ‫س���ەركردایەتی كورد خۆی بەس���تاندەر‬ ‫رێكبخات‪ ،‬لەئاستەكانی سیاسی‌و یاسایی‌و‬ ‫ئیعالمی بۆئەو قۆناغ���ە نوێیەی توركیا‪،‬‬ ‫تەنانەت گەڕانەوەی گەریالكان بۆ قەندیل‪،‬‬ ‫بنچینەیەكی یاسایی بۆ بدۆزرێتەوە نەك‬ ‫بوترێ هەموی كوردس���تانە‪ ،‬ئەوە تەنها‬ ‫بۆ رەهەندی نیشتمانی(خۆمان) دەخوا‪،‬‬ ‫ئەوەتا ئەو رێكەوتنەی توركیاو عیراق كە‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ‪ ،1983‬رێككەوتون‬ ‫لەسەر ئەوەی هەریەكەیان بۆیان هەبێت‬ ‫‪20‬كم بچێتە ن���او خاكی یەكتر بۆ لێدانی‬ ‫پێشمەرگە‪ ،‬ئەو رێكەوتنە زیاتر بەدەست‬ ‫پێش���خەری عیراق ب���و‪ ،‬چونكە ئەوكات‬ ‫هێش���تا پەكەك���ە دەس���تی بەچاالك���ی‬ ‫نەكردبو‪ ،‬دواتر لەس���اڵی ‪ 1984‬توركیا‬ ‫بۆ یەكەم ج���ار هاتە ناو عی���راق ‪ ،‬لەو‬ ‫ساڵەوە هەردو دیوی سنور بۆتە شانۆی‬ ‫چاالك���ی ‪ ..‬واتە هەریم لێی بەرپرس���یار‬ ‫نیە‪ ،‬هەر بەپاس���اوی هەم���ان رێكەوتنی‬

‫دوای ئەوەی توركیای نوێ دروس���ت‬ ‫ب���و‪ ،‬لەس���ەرەتادا كورد بەش���دارییەكی‬ ‫بەرچاوی تێدا هەبو‪ ،‬لەگەڵ سەركەوتنی‬ ‫كۆنگرەی لۆزان ‪ ،1923‬ئەتاتورك لەهەمو‬ ‫بەڵینەكانی پەش���یمان بویەوە‪ ،‬تەنانەت‬ ‫خۆی گەاڵڵەیەكی ‪ 17‬خاڵی ئۆتۆنۆمی بۆ‬ ‫كورد جاڕدابو‪ ،‬ك���ورد پێی قایل نەبون‌و‬ ‫لەویش پەش���یمان بویەوە‪ ،‬دەستورێكی‬ ‫س���ەختی داڕش���ت‪ ،‬هەوڵی���ان داوە‬ ‫بەدەستور كورد‌و كوردستان بتوێننەوە‪.‬‬ ‫وەك دەزانیین دەس���توری توركیا پتەو‬ ‫نەرمە‪ ،‬بەش���ێوەیەك ئەو مادانەی ئاماژە‬ ‫بۆ پێكهات���ەی توركیا دەكات‪ ،‬بە(پتەو)‬ ‫تۆمار ك���راون‪ ،‬لەمادەی (‪)3 ،1‬و‪64( ،‬‬ ‫ـ ‪ )68‬بەتایبەتی م���ادەی ‪ ،66‬ئەوەش‬ ‫دەقەكەیەتی‪:‬‬ ‫«ئەو هاواڵتییانەی لەسنوری دەوڵەتی‬ ‫توركیا دەژین سەرجەمیان توركن‪ ،‬منداڵ‬ ‫گ���ەر باوكی تورك بێ���ت‪ ،‬یاخود دایكی‬ ‫ت���ورك بێت‪ ،‬ئەوا خۆیش���ی ب���ە تورك‬ ‫دادەنرێ���ت‪ ،‬هیچ توركێ���ك تاكو چاالكی‬ ‫یان ناڕەزایەت���ی دژ بەتورك بونی خۆی‬ ‫نەبێت ئەوا لەهاواڵتیبون ناخرێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەپێچەوانەش���ەوە بو‪ ،‬ئەوا هاواڵتیبونی‬ ‫لێوزەردەگیرێتەوەو دادگا كاری پێویستی‬ ‫بۆ دەكات»(‪)1‬‬ ‫هاوش���ێوەی م���ادەی ‪3‬ی پرۆگرامی‬ ‫حزبی نازی ئەڵمانیایە‪ ،‬هاوتای ئەو مادە‬ ‫دەس���توریانەی عەرەبە كە دەڵێت عیراق‬ ‫یان سوریا بەشێكە لەعەرەب‪( ،‬سەیری‬ ‫دەس���توری عی���راق ‪ 1968‬م���ادەی(‪)3‬‬ ‫هەروەه���ا دەس���توری س���وریاش‪1970‬‬ ‫و‪ 1973 ،‬م���ادەی(‪ ، )1‬لەدەس���توری‬ ‫توركیاش (ئەنایاس���ا) لەمادەی (‪)66‬ی‬ ‫س���ەرەوە دەڵێ‪ :‬هەرچی لەتوركیا دەژی‬ ‫توركە‪ ،‬بەوش���ێوەیە فەرمانڕەوای توركیا‬ ‫دەرگای لەس���ەر زیندانی كورد داخست‪،‬‬ ‫ناوە ن���اوە تەكانێك بوە لەچوار چێوەی‬ ‫ئةج َينداى طةريال‪ :‬لةثاشةكشةى سةربازييةوة بؤ سياسةتى دميوكراسيانة‬ ‫ئەو بنەمایەی لەپێش���وتر باسمان كرد‪،‬‬ ‫لەكۆنگرەی (‪)4‬ی ‪1970/10/31‬دا‪ ،‬حزبی‬ ‫كاری توركی بۆ یەكەم جار دانی بەبونی‬ ‫هەرچ���ی گۆڕانێكی پێچەوان���ە قازانجی (توركی���ا‪ -‬عی���راق‪ )،‬ئیس���تا ‪ 3‬بنكەی‬ ‫ك���ورددا لەچوارچێوەی واڵت���ی توركیا دەستكاری بكەی‪.‬‬ ‫‪ -4‬ناكۆك���ە لەگەڵ ه���ەر ‪ 7‬پڕۆژەی ك���وردە‪ ،‬ئالێرەدا ئ���ەو بنەمایە نامۆیەی س���ەربازی تورك���ی لەناو خاك���ی عیراق‬ ‫دا‪ ،‬بەاڵم كاریگەری���ی نەبو‪ ،‬چونكە ئەو‬ ‫هەڵوێس���تەی‪ ،‬بوە هۆی ئەوەی دادگای چاكس���ازی رۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���تی (باكۆنین) كە دەڵ���ێ (تحگیم كل ماهو لە(ناوچ���ەی بەرواری) دای���ان كوتاوەو‬ ‫توركیا لە‪ 1971/3/20‬لەچاالكی یاسایی (ئەمریكی‪-‬ئەوروپی‪-‬ئیسرائیلی‪-‬عەرەبی) قائم خیر) بۆ كورد رەنگە راس���ت بێت‪ ،‬ناچن���ە دەرەوە‪ ،‬هەرچەن���دە پارلەمانی‬ ‫هەرچەن���دە ئ���ەو بنەمایەی(باكۆنی���ن) كوردس���تان بەفەرم���ی داوای دەركردنی‬ ‫وەستێنرا‪ ،‬وا پێدەچێ تۆرگۆت ئۆزالیش ‪.‬‬ ‫‪5‬ـ تێكدان���ی ئەونەخش���ەیەی واڵتان بە(ف���ەوزا) بەناوبانگ���ە‪ ،‬كەچ���ی ب���ۆ ك���ردوە‪ ،‬لەوەش زیاتر بۆئەوەی پاس���او‬ ‫قوربانی ئەو سیاس���ەتە بوبێ‪ ،‬هەروەك‬ ‫حزب���ی رەفاهیش بەهەم���ان دەرد چو‪ ،‬كەدەقی پێوە گرتوەو چەندین رێكەوتنی كورد خەریكە راس���ت دەردەچێت‪ ،‬هەر نەدرێتە دەوڵەت���ی عیراقی نەتوانن بڵێن‬ ‫تەنها ل���ەو روانگە ویژدانییەوە نجم الدین ئیقلیم���ی‌و دەوڵەتی نوێی لەس���ەر بینا گۆڕانكاریی���ەك لەس���ایكس‪ -‬پیكۆ ئەو بونی پەكەكە نایاساییە لەخاكی عیراقن‬ ‫ئەربەكان راستییەكی وای لەشارۆچكەی ك���راوە‪ .‬ئەوهەم���و بەرژەوەندییە گەورە (واقع القائم)ـ���ە روبدات‪ ،‬قازانج‌و خێرە‪( ،‬لە قەندیل)‪ ،‬ئەوا پێویستە نەیەنە سەر‬ ‫بنگول لەس���اڵی ‪ 1994‬دا وت‪ ،‬بوە هۆی ئابوری‌و سیاسیانەی لەسەر ئەو سەرخانە بویە هاتنی ج���ۆرە حكومەتێكی خاوەن ش���ەقام وئەو خاڵە پش���كنینەی نێوان‬ ‫ئایدیۆلوژیای پێچەوانەی ئەو چوار خاڵە چۆمان‌و سەنگەس���ەر البدەن‌و تەسلیمی‬ ‫لەدەست دانی سەرۆك وەزیرانییەكەی‪ ..‬دروستبوە هەموی تێك بدەی‪.‬‬ ‫حكومەت���ی هەرێمی بكەن���ەوە‪ ،‬یان هەر‬ ‫چی وت؟ ئەوە دەقە توركییەكەیەتی‪:‬‬ ‫النی كەم تەس���لیم بەپارتی چارەسەری‬ ‫بكەن���ەوە كە بارەگایان لەوێ نزیكە‪ ،‬ئەو‬ ‫«رۆڵەكان���ی ئەم گەل���ە‪ ،‬بەدرێژایی‬ ‫پارتەش باش���وری كوردستان‪ ،‬دەكەوێتە‬ ‫چەن���د س���ەدەیەك كردن���ەوەی دەوامی‬ ‫سەر میالكی حكومەتی هەرێم ‪.‬‬ ‫قوتابخانەیان بە(بس���م اللە) دەكردەوە‬ ‫ل���ە دوای ئ���ەو هەنگاوان���ەی كورد‪،‬‬ ‫‪ ،‬ئێ���وە هات���ن ئ���ەم بس���م اللەیەتان‬ ‫دەتوانین پیشبینیەكانمان وردتر داڕێژین‬ ‫هەڵگرت‌و چیت���ان لەجێگە دانا؟ دەڵین‪:‬‬ ‫ب���ۆ ئەگ���ەری داهات���وی پرس���ی كورد‬ ‫تورك���م – راس���تم‪ -‬خەبات���كارم ‪ ،‬ئێوە‬ ‫لەتوركیا‪ ..‬كە ئەوگەرانەی لەپێشە‪:‬‬ ‫كە ئەمە دەڵێ���ن لەبەرامبەردا رۆڵەیەكی‬ ‫‪-1‬ئەزمون���ی واڵتان���ی داگیرك���ەری‬ ‫موسڵمانی بەئەسڵ كورد هەقی خۆیەتی‬ ‫كوردستان لەگەڵ دانوستانەكان دەریان‬ ‫بڵێ���ت‪ :‬كەواتە منیش كوردم راس���تترم‬ ‫خستوە ئەو ئاش���تیەی ئێستای باكوری‬ ‫خەباتكارترم»(‪)2‬‬ ‫كوردستان‪ ،‬تا سەر نیە‪ ،‬هەردەم ئاشتی‬ ‫ه���ەر بەهۆی ئەو قس���ەیەوە لەحوكم‬ ‫بەروخانی الیەك لەحكومەت یان شۆڕش‬ ‫الدران‪ ،‬تا حزبی دادو گەشەپێدان هات‌و‬ ‫كۆتایی هاتوە‪.‬‬ ‫بەجۆرێكی تر ب���ۆ ئەو دۆزە چو‪ .‬بەپێی‬ ‫‪-2‬وا پێدەچێت چەند هەورازو نشێوێكی‬ ‫تیۆری س���فركردنی كێشەكان‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫تری سەربازی كورت كورت روبدا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫توركیا لەو هەمو قەیرانە ئابوریانە رزگار‬ ‫كەچ���ی ب���اش تری���ن‌و دادگەریترین تەنی���ا لەحكومەتێكی وەك ئ���ەردوگان ئاشتییەكی وەختی دێتە دی‪.‬‬ ‫ب���كات‪ ،‬دەتوانین بڵێی���ن پراگماتیكیانە‬ ‫‪-3‬ئ���ەو بەرژەوەندیی���ە زۆرەی توركیا‬ ‫بۆ كێش���ەی كورد چوە‪ ،‬بەروانگەیەكی( چارەس���ەر بەپێی واقیعی ئێستا‪ ،‬مافی لەو دەمە بەدی دەكرێ‪ ،‬جێگەی س���ەر‬ ‫تۆران���ی –ناس���یۆنالیزمی‪-‬عەلمانی) چارەنوسی میللەتی كوردستان بەدەستی س���وڕمان نی���ە لەگ���ەڵ روخانی (ش���ا لەكوردس���تانی باش���ور هەیەتی‪ ،‬ئەوەو‬ ‫نەچ���وە‪ ،‬ئ���ەو كێش���ەیەی لەفەرهەنگی خۆی كە لەم���ادەی (‪‌)1‬و مادەی (‪ )55‬ل���ە‪ )1979‬گەورەتری���ن ت���ەكان بو بۆ ئەو بارو دۆخەی رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت‬ ‫تیرۆر‌و چارەسەری ئاسایشی توركی جیا ی میس���اقی نەتەوە یەكگرتوەكان تۆمار پرس���ی كورد بەهەمو ئاڕستەیەك‪ ،‬هەر وا بكات ئەو ئاش���تییە درێژە بكێش���ێ‌و‬ ‫كردەوە خستیە چوار چێوەی كێشەكانی ك���راوە‪ ،‬هەروەه���ا بڕیارەكان���ی‪ :‬ژمارە دەوڵەتێكی داگیركەر واش بگوڕێ هەمان هاوپەیمانییەكی پارلەمانی لەنێوان هێزە‬ ‫ئابوریی���ەوە‪ ،‬ب���ەو ش���ێوەیە توانی تا ‪ 1514‬خولی (‪ )15‬لە‪/14‬دیسمبر‪ ،1960/‬ئەنجامی ئیجابی دەبێ بۆ كورد‪ ،‬بەهەمان كوردییەكان‌و حزبی دادوگەشە پێكبێت‪.‬‬ ‫‪-4‬ئەگەری ئەوەش هەیە دانوستانەكان‬ ‫رادەیەك���ی چاك رێگرە كالس���یكییەكان بڕیاڕی ژ‪ 2105:‬خول���ی (‪ )20‬لە‪1965‬ز‪ ،‬بەرەنجام س���ەركەوتنی ئیسالمییەكانی‬ ‫لە(س���وپاو ئەنجومەنی ئاسایش‌و حزبە بڕی���اری ژ‪ 2625:‬خول���ی ‪ 25‬ل���ە‪ /24‬عیراق بو كە وایكرد ئەو هەمو دەسكەوتە بگەنە ئ���ەو ئەنجامەی ئۆج���ەالن ئازاد‬

‫ئەزمونی واڵتانی داگیركەری‬ ‫كوردستان لەگەڵ دانوستانەكان‪،‬‬ ‫دەریان خستوە ئەو ئاشتیەی ئێستای‬ ‫باكوری كوردستان‪ ،‬تا سەر نیە‪،‬‬ ‫هەردەم ئاشتی بەروخانی الیەك‬ ‫لەحكومەت یان شۆڕش كۆتایی هاتوە‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫‪8‬‬

‫ترس لە یەكێتی ؟!‬ ‫بابان حەمە‬ ‫هەمیشە وامڕوانییوە‌و مێژویش وامپێدەڵێت‌و وای روانیوە‪ :‬دەشێت هەر حزبێك‪،‬‬ ‫جا مێژو درێژبێت یان مێژو كورت‪ ،‬گەورەبێت یان بچوك‪ ،‬ئێستابێت ئەمڕۆبێت یان‬ ‫ئایندە‪ ،‬هەمیش���ە ترسێك لەبۆسەیدا هەیەو بەنێو رستێك لەترس‌و گومان‌و راراییدا‬ ‫هەنگاو هەڵدەگرێت‌و دەگوزەرێت‪ ،‬ترس���ێك لەوەی لەكەوانە سیاسییە پەتییەكەیدا‬ ‫من ناوی دەنێم (ترس لەمانەوە)‪.‬‬ ‫ئەم���ڕۆ كە یەكێتی وەك ئەو حزبەی بەهەڵگیرس���ێنەری شۆڕش���ی نوێی پاش‬ ‫نس���كۆی ‪ 1975‬دادەنرێت‪ ،‬یادی دامەزراندنی ‪ 38‬ساڵەی خۆی دەكاتەوە‪ .‬ئەوەی‬ ‫من دەمەوێت بەكورتی لەسەر دو وشەكەی سەرەوە (ترس لەمانەوە) هەڵوەستەی‬ ‫لەس���ەر بكەم‪ ،‬دیوێكیانە ك���ە هاوكۆكە لەگەڵ قاعیدەو پەی���ڕەو و پرۆگرامی ئەم‬ ‫حزبەدا‪ ،‬دیوێكی دیكەیش���ە كە ناكۆكە لەگەڵ سەركردایەتییەكەی بەراورد بەوەی‬ ‫ناودەنرێ���ت ئۆرگانەكانی خوارەوەی ئەو حزبەو پێگە پشتپێبەس���توەكەی‪ ،‬یاخود‬ ‫قاعیدەی جەماوەرییەكەی‪.‬‬ ‫یەكێتی‪ ،‬لەبنەڕەتی دروستبونییەوە‪ ،‬خۆویستانە بێت یاخود نا‪ ..‬لەسەر بنەمای‬ ‫جیاوازخوازی‌و رەوتی فیكری (ناحزبی) چەشناو چەشن بونیادنراوە‪ ،‬وەك ئاشكرایە‬ ‫راگەیاندنی ئەم حزبە لە ‪ 1976/6/1‬ئاوێتەی هەرس���ێ باڵی كۆمەڵەی رەنجدەران‌و‬ ‫خەتی گشتی‌و بزوتنەوەی سۆشیالیست بو‪.‬‬ ‫جگە لەجیاوازیی بیروبۆچون‌و دیدگای رەنگاورەنگ لەسەر بارودۆخی سیاسی ئەو‬ ‫كاتەی عیراق‪ ،‬كوردستان‪ ،‬هەرێمی‪ ،‬نێودەوڵەتی‪ ..‬راستەوانە ئەو قسەیە دەگونجێت‬ ‫لەگەڵ واقعی ئەوس���او ئێس���تاش‪ ،‬گەر بوترێت یەكێتی زادەی قوتابخانەیەك بوە‬ ‫كە راس���تەهێڵی بڕەری لەگەڵ ئایدیای دیموكراس���یدا نەبوە‪ ،‬بەڵكو راستەوانەترە‬ ‫گەر بڵێن راس���تەهێڵێك بوە هاوتەریب لەگەڵ ئایدیای دیموكراسیدا قۆناغ بەقۆناغ‬ ‫بەتەریبی لەگەڵیدا هاوڕێ بوە‪.‬‬ ‫ئەو چەند دێڕەی بەر لەئێس���تا وتران‪ ،‬دەكرێ���ت جۆرێك لەجۆرەكان لەزۆربەی‬ ‫هەرەزۆری بارودۆخە ئاسایی‌و دژوارەكانیشدا بەس بوبێت بۆ ئەوەی بوترێت یەكێتی‬ ‫حزبێكە لەتوانایدا هەیە بەرگەری قەیرانی جۆراوجۆری ناوخۆیی‌و دەرەكی ببێتەوە‪،‬‬ ‫ناوخ���ۆی بەمانا لێكت���رازان‌و جیابونەوە جۆراوجۆرەكان ت���ا دەگاتە جیابونەوەی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان‪ ،‬قەیران���ە دەرەكییەكانیش هەر لەگەلەكۆمەكێی نێودەوڵەتی بۆ‬ ‫خامۆشكردنی شۆڕشی نوێ‪ ،‬تادەگاتە گڕی نەگریسی شەڕی ناوخۆو دوالیزمەكانی‬ ‫دو ئیدارەیی‌و دوحكومەتی‪..‬‬ ‫بۆ باس���ی ئەمڕۆی یەكێتی‪ ،‬كەمتازۆر‪ ،‬شەرحی ترس���ی نێوان دو كەوانە‪ ،‬لەوە‬ ‫ناترازێ���ت كە ئ���ەم حزبە روبەڕی هەندێك بارودۆخی ن���وێ‌و تا ڕادەیەك دژواریش‬ ‫بكاتەوە‪ ،‬كە لەدو خاڵدا بەكورتی دەیانخەمە رو‪:‬‬ ‫یەكەم‪ :‬و پێشەنگیان‪ ،‬قسە كردنە بۆ پاش ئەو پیاوە كاریزمییە ئەفوسوناوییەی‬ ‫بااڵنس���ی ئ���ەم حزب���ەی لەقاعی���دەی س���ەرەوەو ئەندامانی مەكتەبی سیاس���ی‌و‬ ‫س���ەركردایەتییەوە‪ ،‬تا دەگاتە ئۆرگانەكانی خوارەوەو پێگە جەماوەرییەكەی ئەم‬ ‫حزب���ەی راگرتوه‌‪ ..‬ئەمە س���ەرەڕای ئەو ئولفەت‌و تێڕامان���ە گەورانەی لەدەرەوەی‬ ‫هەرێمی كوردس���تانەوە بەم پیاوە مێژوییە (مام جەالل) دەگەیش���ت‪ .‬بۆیە ئەگەر‬ ‫رۆژێك لەرۆژان بەس���ادەیی‌و عاتیفی باس لەش���ەن‌و كەوی یەكێت���ی دوای پیاوە‬ ‫مێژوییەكە كرابێت‪ ،‬ئەوا چركەس���اتی نەخۆشكەوتنی مام جەالل‌و دابڕانی لەژیانی‬ ‫سیاس���ی بۆ نزیكەی ش���ەش مانگ‪ ،‬لەو پەڕی لۆژیكدایە سه‌رکردایه‌تی ئەم حزبە‬ ‫موفاجەئەی گ���ەورەو پڕكاری‌و وردبونەوەی گەورەو گەورەتری هەبێت‌و دوكەوانەی‬ ‫(ترس) ئەگەر رۆژێك لەرۆژان لەمانەوەو گەورەكردن‌و گەشەس���ەندنی ئەم حزبەدا‬ ‫بوبێت‪ ،‬ئەوا دەكرێت لەم قۆناغەدا بكرێتە دو كەوانە (موژدە گەلی گەورە بۆ دوای‬ ‫مام)‪.‬‬ ‫دوەم‪ :‬ئ���ەم خاڵە ه���اوكات دەبێت لەگەڵ ئەجێنداو پاش���كاری خاڵی یەكەم‪،‬‬ ‫ه���ەروەك دەش���كرێت لەزوەوە قیادەو قاعی���دەی یەكێت���ی گوێڕایەاڵنەترو وردتر‪،‬‬ ‫زانس���تیانەتر‪ ،‬بەهێزتر‪ ،‬بگیرتر‪ ،‬ل���ەو حەقلەدا كاری بكردایە ك���ە پێی دەوترێت‬ ‫ئۆرگانەكانی خوارەوەو هێزبەخشەری حزب كە جەماوەرە‪.‬‬ ‫هەمیش���ە دەیان ج���ار‪ ،‬وتراوە‪ ،‬چپێن���راوە‪ ،‬رەخنەلێگیراوە‪ ..‬ت���ا دەگاتە ئەو‬ ‫ئەندازەی���ەی بێزاریش لێرەو لەوێ دەربڕدراوە‪ ،‬كە لێرەو لەوێ دورمەوداییەك (جا‬ ‫زۆر بێت یان كەم) هەیە لەنێوان قاعیدەی سەرەوەی سەركردایەتی یەكێتی لەگەڵ‬ ‫ئۆرگانەكانی دیكەی ئەم حزبە‪ ،‬بەچەشنێك هەندێكجار ئەم دورمەوداییە وایكردەوە‬ ‫لەهەندێك بارودۆخدا (جا ئاس���ایی بن یان دژوار یان هەس���تیار) ئەم دورمەوداییە‬ ‫تەواو هەس���تپێكراو بێت‪ ،‬جا دوری ئەو مەودایانە لە بڕیاردا بێت یان هەڵوێست‪..‬‬ ‫ئیدی بڕیارو هەڵوێس���تەكان سیاس���ی بن یاخود كاری نێوخۆی حزبی‪ .‬بەش���ێكی‬ ‫ئەم دورمەوداییەش پەیوەندی قوڵ���ی هەیە بەوەی نێودەنرێت نابەرامبەری‌و بونی‬ ‫كەسانی نابەرپرس‪ ،‬ئه‌م ‌ه سەرباری ئه‌وه‌ی که‌ ل ‌ه به‌دیهێنانی دروشمی(دادپەروەری‬ ‫كۆمەاڵیەتی)دا که‌مته‌رخه‌می کراوه‌‪.‬‬ ‫بكرێت‌و پەكەك���ەش بەتاكتیك ببنە دو‬ ‫‪vatandaşlıktan‬‬ ‫بەش‪ ،‬بەش���ێكی بەبەرچاو چەك دابنێ‌‌و‬ ‫‪çıkarılamaz.‬‬ ‫بگەڕێت���ەوە توركیا‪ ،‬بەش���ەكەی تریش ‪Vatandaşlıktan çıkarma‬‬ ‫لەقەندیل بمێننەوە‪.‬‬ ‫‪ile ilgili karar ve işlemlere‬‬ ‫‪karşı yargı yolu‬‬ ‫‪(1) Türk vatandaşlığı‬‬ ‫‪MADDE 66. – Türk‬‬ ‫‪(2) «Bu ülkenin evlatları‬‬ ‫‪Devletine‬‬ ‫‪vatandaşlık‬‬ ‫‪asırlar boyu mektebe‬‬ ‫‪başlarken،‬‬ ‫‪besmeleyle bağı ile bağlı olan herkes‬‬ ‫‪başlar. Siz geldiniz، bu Türktür. Türk babanın‬‬ ‫‪besmeleyi‬‬ ‫‪kaldırdınız. veya Türk ananın çocuğu‬‬ ‫‪(Son‬‬ ‫‪cümle‬‬ ‫‪Ne koydunuz yerine، Türktür.‬‬ ‫‪3.10.2001‬‬ ‫ـ‬ ‫‪‘Türküm،‬‬ ‫‪doğruyum، mülga:‬‬ ‫‪çalışkanım. Sen bunu 4709/23 md Vatandaşlık،‬‬ ‫‪gösterdiği‬‬ ‫‪söyleyince، öbür taraftan kanunun‬‬ ‫‪şartlarla‬‬ ‫‪kazanılır‬‬ ‫‪ve‬‬ ‫‪da Kürt kökenli bir‬‬ ‫‪Müslüman evladı، ‘Ya ancak kanunda belirtilen‬‬ ‫‪öyle mi، ben de Kürdüm، hallerde kaybedilir. Hiçbir‬‬ ‫‪daha doğruyum، daha Türk، vatana bağlılıkla‬‬ ‫‪çalışkanım deme hakkını bağdaşmayan‬‬ ‫‪bir‬‬ ‫”‪kazandı….‬‬ ‫‪eylemde bulunmadıkça‬‬

‫كوردستان سةرانسةر‬

‫ذمارة (‪ )423‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫‪9‬‬

‫جەمسەرگیریی هێزەكان یەكالییدەبێتەوە‬

‫ئەحمەد سڵێمان‪:‬‬ ‫روداوەكانی عەفرین‬ ‫كارەساتی بەدواوەیە‬

‫ئەحمەد سڵێمان وتەبێژی دەستەی‬ ‫ب��ااڵی ك��وردی رایگەیاند‪ :‬ئ��ەوەی لە‬ ‫عەفرین رودەدا بێگومان كارەساتی‬ ‫بەدواوەیە‌و بەداخەوە ئۆپۆزیسیۆنی‬ ‫سوریا دەیەوێ وا نیشانبدات كە كورد‬ ‫لەگەڵ شۆڕش نین‪.‬‬

‫بێوار مستەفا‪:‬‬ ‫کورد بوه‌ به‌دو به‌شه‌وه‌‬

‫ه َيزةكانى ي‪.‬ث‪.‬ط لةكاتى مةشقدا‬

‫ئازاد رەئوف‬

‫بێوار مستەفا فەرماندەی لیوای‬ ‫سەالحەددینی ئەیوبی رایگەیاند‪:‬‬ ‫پ‪.‬ی‪.‬د هاوكاری رژێمی ئەسەد دەكات‌و‬ ‫ش��ەڕی ئێمە لە عەفرین بۆ رزگ��اری‬ ‫ك���وردە‌و ئێستا هێزە كوردییەكان‬ ‫بونەتە دوبەشەوە‪ ،‬بەشێكیان لەگەڵ‬ ‫رژێ��م �ن‌و بەشەكەیتریشیان لەگەڵ‬ ‫شۆڕشن‪.‬‬

‫ساڵح موسلیم‪:‬‬ ‫پشتیوانی لە گۆنگرەی‬ ‫جنێڤ ‪ 2‬دەكەین‬

‫ساڵح موسلیم هاوسەرۆكی پ‪.‬ی‪.‬د‬ ‫رایگەیاند‪ :‬ئێمە پشتیوانی لە كۆنگرەی‬ ‫جنێڤ ‪ 2‬دەك��ەی��ن ب��ەاڵم تائێستا‬ ‫بانگهێشتی رەسمیمان پێنەگەیشتوە‌و‬ ‫ب��ەداخ��ەوە هەندێك پارتی ك��وردی‬ ‫ێ بەتەنها ب��ەش��داری لە‬ ‫دەی���ان���ەو ‌‬ ‫كۆبونەوەكانی ئەستەنبۆڵ بكەن كە‬ ‫وا باشترە ب��ەن��اوی دەس��ت��ەی بااڵی‬ ‫كوردیەوە ئەمە بكرێت‪.‬‬

‫ك���ارڵ وی��ت��ف��ۆگ��ەل كۆمەڵناسێكی‬ ‫ئەڵمانییە ك��ە چەمكێكی ت���ازەی‬ ‫سەبارەت بە دەسپۆتیزم (گەورەساالری)‬ ‫خستۆتەرو‪ .‬ئەو بەو ئەنجامە گەیشتوە‬ ‫كە دەسپۆتیزمی خۆرئاوایی لەگەڵ نمونە‬ ‫خۆرهەاڵتییەكانی جیاوازە‪ .‬ئەم چەمكەی‬ ‫بۆ پێناسەكردنی ج��ۆری ئیستبداد‌و‬ ‫س���ەرەڕۆی���ی ش��ەرق��ی ب��ەك��اره��ێ��ن��اوە‌و‬ ‫ویستویەتی لەم رێگەیەوە دەسپۆتیزم‬ ‫پۆلێنبكات‌و جۆرە شەرقییەكەی لە جۆرە‬ ‫غەربییەكەی جیابكاتەوە‪ .‬ئەو دەڵێت‬ ‫تایبەتمەندییەكانی دەسپۆتیزمی شەرقی‬ ‫ئەمانەن‪ -1 :‬تاك ساالری (ئاوتۆكراسی)‬ ‫‪ -2‬ب��ەڕێ��وەب��ردن��ی واڵت ل��ەرێ��گ��ەی‬ ‫رێكخستەیەكی ئ��ی��داری یەكانگیری‬ ‫ناوەندییەوە ‪ -3‬نەبونی ئەریستۆكراسی‬ ‫جێگیر ‪ -4‬نزمبونی پێگەی كۆمەاڵیەتی‬ ‫بازرگانان لە كۆمەڵگەدا ‪ -5‬پێناسەكردنی‬ ‫دەوڵەت بە حزب‌و تاد‪.‬‬ ‫ئێستا ب���ەداخ���ەوە ئ��ەم��ج��ۆرە لە‬ ‫بیركردنەوە‌و كردەوەی سیاسی خەریكە‬ ‫لە خۆرئاوای كوردستان پیادەدەكرێت‌و‬ ‫كەسیش نییە مەترسییەكانی ئەمە‬ ‫بخاتەرو‪ .‬ئەمە س��ەرەت��ای وەیشومە‌و‬ ‫كارەساتەكانە كە پێدەچێ لە سەرەتاكەیدا‬ ‫بین‪ .‬مخابن كورد كەڵك لە ئەزمونەكانی‬ ‫رابردوی خۆی وەرناگرێ‌و ئەگەر سەیری‬ ‫مێژوی دو س��ەدەی پێشومان بكەین‪،‬‬ ‫ئەوە دەبینین هەمو هێزێكی تاوەنەفەس‬ ‫پێیوابوە مێژو ل��ەوەوە دەسیپێكردوە‪،‬‬ ‫بۆیە بێئەوەی هیچ بایەخ بە ئەزمونەكانی‬ ‫پێش خۆی بدات‪ ،‬دێ‌و دەیەوێ بۆخۆی‬ ‫یەكە بە یەكە‌و پەیژە بە پەیژە هەمو‬ ‫ئەزمونی راب��ردو تاقیبكاتەوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەمە نرخەكەی گرانە‌و تێداچونی یەك‪-‬‬ ‫دو ن��ەوەی ب��ەدواوەی��ە‪ ،‬كەچی كاتێك‬ ‫كاشییەكە دێتەبەرهەم‪ ،‬ئەوسا دەبینین‬ ‫نەبابە ئ��ەوە ئەزمونەكانی راب��ردوش‬ ‫نرخێكی گ��ەورەی��ان بۆ خەرجكراوە‪،‬‬ ‫بەاڵم سودی چییە ئیتر كات‪ ،‬شوێن‌و‬ ‫كەسایەتی خەساربوە‪.‬‬ ‫بێباك بون بەرانبەربە ئەزمونی‬ ‫باشور‬ ‫ل��ە ب��اش��وری ك��وردس��ت��ان سروشتی‬ ‫ملمالنێیەكان بەرەو دوهێزی رۆیشت‪ .‬ئەم‬ ‫دوانەش هێزە چەكدارەكان (هێزەكانی‬ ‫پێشمەرگە‪ ،‬هێزەكانی ئاسایشی ناوخۆ‌و‬ ‫هێزەكانی پۆلیس)یان حزباند‌و نەیانهێشت‬ ‫ببن ب��ە دەزگ���ای نیشتمانی‌و سەربە‬ ‫حكومەت بن نەك ح��زب‪ .‬بۆیە بەرە‪-‬‬ ‫بەرە لەرێگەی ئەم ئامڕازانەی كە هێز‬ ‫بەرهەمدەهێنن هەوڵی دەسبەسەرداگرتنی‬

‫بكرێـتە ئ��ام��ڕازێ��ك��ی داپڵۆسێنەری‬ ‫ناوخۆیی‪ .‬پرسیارەكەش ئەوەیە‪ :‬تاك‬ ‫هێزی مانای چییە؟ كۆنترۆڵكردنی‬ ‫دامودەزگاكان‌و حزباندنیان لەتوێی چی‬ ‫نەزمێكی سیاسیدا پۆلێندەكرێت؟ ئەم‬ ‫رەوتە سەرەنجام چی نەزمێكی سیاسی‬ ‫دەخاتەوە؟‬

‫هەمو دام��ودەزگ��ا حكومییەكانیان دا‪.‬‬ ‫ئێستاش كە ئەوە ‪ 15‬ساڵە بەحساب‬ ‫لە قۆناغی ئاشتەوایی‌و یەگرتنەوە‌و‬ ‫یەكخستنەوەداین‪ ،‬كەچی هێشتا ناتوانین‬ ‫دەزگ��اك��ان لە كایەی حزبیەوە ب��ەرەو‬ ‫كایەی نیشتمانی‌و دامەزراوەیی بەرین‪.‬‬ ‫بۆیە تائێستاش لە تارمایی دوئیدارەیی‌و‬ ‫دوهێزی رزگارنەبوین‌و بگرە رەوشەكە‬ ‫تارمایی دوجەمسەری دەردەكەوێت‬ ‫بەگەلێك روداوی نادیاری دیكەش ئاوسە‪.‬‬ ‫بۆ ئەوەی رەوتی ملمالنێ ناوخۆییەكانی‬ ‫مخابن دەبوا پ‪.‬ی‪.‬د بەتایبەت كەڵكی‬ ‫لەم ئەزمونە وەربگرتایە‌و كارێك نەكات ك��ورد لە خ��ۆرئ��اوای كوردستان زیاتر‬ ‫كە پێویست بە دوبارەكردنەوەی ئەزمونی رۆشنببێـتەوە وەرن سەیری ئه‌م چەند‬ ‫مێژو بكات‪ .‬پ‪.‬ی‪.‬د یەكالیەنە هێزی تابلۆیە بكەن‪ :‬یەكەم‪ ،‬هێزەكانی پ‪.‬ی‪.‬د‬ ‫بەرگری پێكەوەناوە‪ ،‬هێزەكانی ئاسایشی لەناوچەی جزیرە ‪ 70‬كادیری ئەلپارتی‬ ‫بنیاتناوە‪ ،‬هێزی پۆلیسی رێكخستوە‌و دەس��گ��ی��ردەك��ەن‌و ه��ەروەه��ا كەتیبەی‬ ‫دەستی بەسەر دامودەزگاكاندا گرتوە‪ .‬شێخ مەعشوق خزنەوی دادەپڵۆسێنن‪،‬‬ ‫كاتێكش داوای����ان ل��ێ��دەك��رێ وەرن‌و دوەم‪ ،‬چەند كەتیبەیەكی ك��وردی لە‬ ‫بەندەكانی پەیمانی هەولێر جێبەجێبكەن ناوچەی جزیرە لەدژی ی‪.‬پ‪.‬گ هاوكاری‬ ‫كە خۆیان ئیمزایان ك���ردوە‌و جەخت كەتیبەكانی س��وپ��ای ئ���ازاد دەك��ەن‪،‬‬ ‫لەسەر ئەوە دەكاتەوە كە هەمو كەتیبە‌و سێیەم‪ ،‬لەناوچەی عەفرین لیوای كوردی‬ ‫لیوا كوردییەكان‌و ی‪.‬پ‪.‬گ ش لەریزی سەالحەدینی ئەیوبی لەگەڵ ‪ 20‬كەتیبە‌و‬ ‫یەك سوپای كوردستانیدا رێكبخرێن‌و لیوای تری سوپای ئازاد‌و هێزە ئیسالمگەرا‬ ‫لیژنەیەك لە ئەفسەرانی كوردستانی شێوەچەتەكان پەالماری ناوچەی عەفرین‬ ‫بێالیەن سەرپەرشتی بكەن كە لەژێر دەدەن‪ ،‬سێیەم‪ ،‬كەتیبەی شۆڕشگێڕانی‬ ‫چ��اودێ��ری لیژنەی س��ەرب��ازی تایبەتی كورد لە سوپای ئازاد هەڵدەگەڕێتەوە‌و‬ ‫دەس��ت��ەی ب���ااڵی ك��وردی��دا ب��ن‪ ،‬ئ��ەوە دەچێتەریزی ی‪.‬پ‪.‬گ وە‪ ،‬چ��وارەم‪،‬‬

‫لیوای سەالحەدینی ئەیوبی‪ ،‬كەتیبە‬ ‫كوردیەكانی سەربە پارتی ئ��ازادی‌و‬ ‫ئەنجومەنی س��ەرب��ازی شۆڕشگێڕی‬ ‫ك��وردی��ش ری��زب��ەن��دی��ی��ەك��ی ه��اوب��ەش‬ ‫دەگرنەوە‌و لەپاڵ ئیتیالفی هێزەكانی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‌و سوپای ئازاددا روبەروی‬ ‫الیەنی بەرانبەر دەب��ن��ەوە‪ .‬لەكاتێكدا‬ ‫تائێستاش ئۆپۆزیسیۆنی سوریا هیچ‬ ‫كام لە خواستە نەتەوەییەكانی كوردی‬ ‫قبوڵنەكردوە‌و كەتیبەكانی سوپای‬ ‫ئ��ازادی��ش ب��ەت��ەم��ای داگ��ی��رك��ردن��ەوەی‬ ‫كوردستانن‪.‬‬ ‫ه��ەروەه��ا سەركردەیەكی ئەلپارتی‬ ‫لە شاری دێرك رایدەگەیەنێ كە ئەوان‬ ‫بەهیچ كلۆجێك سیستەمی تاك رەنگ‌و‬ ‫تاك دەنگ قبوڵناكەن‪ .‬بۆ ئەمەش داوا‬ ‫لە ئەنجومەنی نیشتمانی كوردی دەكات‬ ‫كە رێگە بكەنەوە بۆ ئ��ەوەی الوان��ی‬ ‫كورد لەژێر چەتری ئەنجومەندا چەك‬ ‫هەڵبگرن‪ ،‬ئەگەر ئەنجومەنیش ئەمەی‬ ‫نەكرد ئەوە پێویستە یەكێتی سیاسی‬ ‫دیموكراتی ئەمە بكات‪ .‬لەوە واوەتریش‬ ‫پ‪.‬د‪.‬ك لە ناوچەی زاویتە نزیك بە‬ ‫‪ 1500‬پێشمەرگەی بارهێناوە‌و چاوەڕێی‬ ‫كاتژمێری سفر دەكەن بۆ ئەوەی ئاودیوی‬ ‫سنوریان بكەنەوە‪ .‬ئەم دۆخە بە تێكڕایی‬

‫ئەم فرەییە سیاسیەی كە لە هەرێمی كوردستان‬ ‫هەیە بەخوێن هاتۆتەدی‪ ،‬بۆیە هیچ پێویست ناكات‬ ‫لە خۆرئاواش نیوسەدەی دیكە مێژو دوبارەبكرێـتەوە‬ ‫تاوەكو دیسان بەم ئاستەی ئەمڕۆی هەرێمی‬ ‫كوردستان بگەینەوە‬ ‫قبوڵی ناكەن‌و رایدەگەیەنن كە ئەوان‬ ‫رێگە بەهیچ هێزیكی دیكە نادەن‌و تەنها‬ ‫ی‪.‬پ‪.‬گ هەیە‌و كێ پێی باشە بابیتە ناو‬ ‫ی‪.‬پ‪.‬گ وە!‬ ‫ئەوان باسی ئەوە دەكەن كە ی‪.‬پ‪.‬گ‬ ‫بێالیەن‌و سەربەخۆیە‌و سەربە پ‪.‬ی‪.‬د‬ ‫نییە‪ ،‬بەاڵم لە ملمالنێیەكاندا بەسودی‬ ‫پ‪.‬ی‪.‬د تەسفیەی حسابات دەك��ات‪،‬‬ ‫بەسودی پ‪.‬ی‪.‬د روبەروی ئۆپۆزیسیۆنی‬ ‫ك����وردی خ���ۆی دەب���ێ���ت���ەوە‪ ،‬بەپێی‬ ‫بەرژەوەندییەكانی ئەو الیەنە كاردەكا‌و‬ ‫لەژێر ئامۆژگاری ئایدیۆلۆژی پ‪.‬ی‪.‬د دا‬ ‫دەجوڵێتەوە‌و بێ ئەمال‌و ئ��ەوال هێزی‬ ‫سەربازی پ‪.‬ی‪.‬د یە‪ .‬ئەمەش وادەكات‬ ‫كەلە ئایندەدا ئەو هێزە بۆ سەركوتكردنی‬ ‫هەمو دەنگێكی ج��ی��اواز بەكاربێت‌و‬

‫یەك راستی پیشاندەدەن كە بەستێنی‬ ‫سیاسی خۆرئاوای كوردستان نە ئاوا‬ ‫بە یەك هێزی دەمێنێتەوە‌و نەش ئاوا‬ ‫بەئاشتەوایی پ��رۆس��ەی سیاسیەكەی‬ ‫بەڕێوەدەچێت‪.‬‬

‫ئەنجومەنی س��ەرب��ازی شۆڕشگێڕی‬ ‫كوردی بەڵێنی رزگاركردنی عەفرین لە‬ ‫ی‪.‬پ‪.‬گ دەدات‪ ،‬شەشەم‪ ،‬گروپەكانی ناو‬ ‫یەكێتی سیاسی دەچنە ریزی ئیئتیالفی‬ ‫هێزەكانی شۆڕشەوە‌و لە كۆبونەوەكانی‬ ‫ئەستەنبۆڵدا بەشداری دەكەن‌و تاد‪..‬‬ ‫لۆژیكی هێزە سیاسییەكانی خۆرئاوای‬ ‫بەمجۆرە هەر لەئێستاوە دەتوانین‬ ‫كوردستان‬ ‫شیمانەی ئەوە بكەین كە رێڕەوی ملمالنێ‬ ‫ئێستا ئەگەر بێیت‌و لە پ‪.‬ی‪.‬د بپرسی‬ ‫ناوخۆییەكانی خۆرئاوای كوردستان بەرەو‬ ‫چی ئاراستەیەك دەچێت‪ .‬شیمانەكەی باشە بۆچی پێ لەسەر ئەوە دادەگرن‬ ‫ئێمەش ئ���اوا دەردەچ���ێ���ت‪ :‬پ‪.‬ی‪.‬د‪ ،‬كە پێویستە لە خۆرئاوا تاقە هێزێك‬ ‫ی‪.‬پ‪.‬گ‌و هێزەكانی مەنزومەكەی لەگەڵ دەس��ەاڵت��ی ب��ەدەس��ت��ەوە بێـت‪ ،‬ئ��ەوە‬ ‫پارتی دیموكراتی پێشڤەڕۆ‪ ،‬پارتی یەكسەر پێت دەڵێت شتی مەترسیدار‬ ‫ێ‬ ‫یەكێتیی دیموكراتی شێخ ئالی‪ ،‬هەردو بۆ كورد ئەوەیە كە هەر هێزەو بیەو ‌‬ ‫پارتی چ��ەپ لەریزبەندییەكدا دەب��ن‪ .‬هێزێكی چ��ەك��داری تایبەت بەخۆی‬ ‫ل��ەالوش هێزەكانی یەكێـتی سیاسی‪ ،‬هەبێـت‪ .‬لە خ��ۆرئ��اواش نەك چەندین‬

‫ح��زب ه��ەن بەڵكو نزیك بە ‪ 10‬حزب‬ ‫هەن كە یەك ناویان هەیە‪ .‬جا ئەگەر‬ ‫ێ هێزی چەكداری‬ ‫ئەم هەمو هێزە بیەو ‌‬ ‫تایبەت بەخۆی پێكەوەبنێ‪ ،‬ئایا ئەوسا‬ ‫ئاشتی كۆمەاڵیەتی لە خۆرئاوا ناكەوێتە‬ ‫مەترسیەوە؟ بۆیە ئ��ەوان پێیانوایە با‬ ‫تەنها یەك هێز هەبێ وات��ە ی‪.‬پ‪.‬گ‌و‬ ‫تێكڕای هێزەكانیتریش بچنەریزی ئەم‬ ‫هێزەوە‌و ئەمە بۆ دروستكردنی ئاشتی‬ ‫ناوخۆیی كوردستان پێویستە‪.‬‬ ‫ئەگەر سەیری ئەم لۆژیكە بكەین ئەوە‬ ‫بێگومان پشكی راستی زۆری تێدایە‌و‬ ‫مێژوی هاوچەرخی كوردیش راستی ئەم‬ ‫لۆژیكە دەردەخەن‪ .‬لەالیترەوە ئەگەر لە‬ ‫هێزە بەرهەڵستكارەكانی پ‪.‬ی‪.‬د بپرسین‬ ‫ێ هێزی جیاوازتان هەبێت‬ ‫بۆچی دەتانەو ‌‬ ‫ئایا ئ��ەوە مەترسی ش��ەڕی ناوخۆیی‬ ‫دروستناكات؟ ئ��ەوە دەڵێن‪ :‬ئەی كێ‬ ‫سبەینێ گەرەنتی ئ��ەوە دەك��ا كە ئەو‬ ‫هێزە چەكدارانەی ی‪.‬پ‪.‬گ لە ملمالنێ‬ ‫سیاسییە ناوخۆییەكاندا الیەنی پ‪.‬ی‪.‬د‬ ‫ن��اگ��رن‌و پرۆسەكە ب��ەس��ودی پ‪.‬ی‪.‬د‬ ‫بەالداناخەن؟ ئەی كێ‌ گەرەنتی ئەوە‬ ‫دەكا كە ئەم هێزە چەكدارە بێ بونی‬ ‫دیموكراسی‪ ،‬بێ بونی فرەیی‌و پلورالیزمی‬ ‫سیاسی سیستەم‌و نەزمە سیاسیەكە‬ ‫بەپێی ئایدیۆلۆژیای سیاسی خۆیان‬ ‫دان��اڕی��ژن وات��ە نەزمی شمولی یاخود‬ ‫سوڵتەوی ی��ەك رەن��گ پێكەوەنانێن‌و‬ ‫ب��ەم��ەش كۆتایی ب��ە ف��رەی��ی سیاسی‬ ‫باوی كوردستانی خۆرئاوا ناهێنن؟ ئەم‬ ‫زیهنیەت‌و لۆژیكەش پشكی راستی زۆری‬ ‫تێدایە‪ ،‬بەاڵم دیسان ئەوە ئامڕازەكانی‬ ‫بەرهەمهێنی هێز‌و توندوتیژین كە رەوتی‬ ‫ملمالنێیەكە دیاریدەكەن‪.‬‬ ‫بەپوختی دەتوانین بڵێین بارودۆخی‬ ‫خۆرئاوای كوردستان ئاوس بە كۆمەلێك‬ ‫گ��رژی چ��اوەڕێ��ك��راوە‪ .‬دۆخ��ی ناوخۆیی‬ ‫كێشمەكێشەكان ب��ەرەو دوجەمسەری‬ ‫دەك��ش��ێ��ت‪ .‬ل��ێ��رەدا رۆڵ���ی هەرێمی‬ ‫كوردستان رۆڵێكی یەكالكەرەوەیە‌و‬ ‫دەت��وان �ێ‌ ئەزمونی ‪ 60‬ساڵەی خۆی‬ ‫بخاتە خزمەت ئەو بەشەی كوردستانەوە‪.‬‬ ‫هەموالیەكیش دەزان��ی��ن ئ��ەم فرەییە‬ ‫سیاسیەی كە لە هەرێمی كوردستان هەیە‬ ‫بەخوێن هاتۆتەدی‪ ،‬بۆیە هیچ پێویست‬ ‫ناكات لەو خۆرئاواش نیوسەدەی دیكە‬ ‫مێژو دوبارەبكرێـتەوە تاوەكو دیسان‬ ‫بەم ئاستەی ئەمڕۆی هەرێمی كوردستان‬ ‫بگەینەوە‪ .‬ئەمەش پشتی بەو فورمولە‬ ‫سەلمێنراوە مێژوییە بەستوە كە دەڵێت‪:‬‬ ‫یەكێتی لە فرەییەوە دێ �ت‌و فرەییش‬ ‫یەكێتی دەس��ت��ەب��ەردەك��ات‪ .‬بۆیە نە‬ ‫تاك هێزی یەكێتی دەستەبەردەكات‌و‬ ‫نەش فرەیی بێسەروبەریش دیموكراسی‬ ‫تەمسیل دەكات‪.‬‬

‫كؤمةآليةتى‬

‫ذمارة (‪ )423‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫‪10‬‬

‫بەشێك لەمندااڵن جەژنەكەیان بەكاركردنەوە بەڕێكرد‬ ‫چاودێر‪ -‬تابان محەمەد‪:‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬سابیری سه‌ندیکا‬

‫بەشێك لەمندااڵنی كوردستان ساڵیادی‬ ‫جەژنەكەیان لەگەرمەی كاركردندا بەسەر‬ ‫دەبەن‪ ،‬كە ئەمەیش هۆكاری س���ەرەكی‬ ‫بۆ ه���ەژاری دەگەڕێتەوە‪ ،‬ب���ە بۆچونی‬ ‫توێژەران���ی كۆمەاڵیەتی و ش���ارەزایانی‬ ‫بوارەكان���ی ماف���ی من���داڵ‪ ،‬دی���اردەی‬ ‫كاركردنی مندااڵن‪ ،‬كاریگەری خراپی بۆ‬ ‫دروستبونی كەسێتی منداڵەكان هەیە‪.‬‬ ‫هەژاری بردیە بازاڕ‬ ‫هەڵكەوت س���ابیر‪ ،‬منداڵێكی تەمەن‬ ‫‪ 13‬س���ااڵنە لەناو بازاڕ خەریكی عەالگە‬ ‫فرۆش���تنە كاتێك لێمان پرسی بۆچی‬ ‫ب���ەو منداڵی���ەوە كار دەكەی���ت‪،‬‬ ‫بەشەرمێكەوە‪ ،‬وتی «لەبەرئەوەی‬ ‫هەژارین باوكم بەتەنها ناتوانێت‬ ‫بەخێوم���ان ب���كات‪ ،‬ئ���ەو‬ ‫پارەی���ەی وەریدەگرێ���ت‬ ‫بەش���مان ناكات‪ ،‬ئیتر‬ ‫م���ن ‌و برایەكی ترم‬ ‫تەمەنی ‪ 15‬س���اڵەو‬ ‫وازی ل���ە خوێن���دن‬ ‫هێن���اوەو عەالگ���ە‬ ‫دەفرۆشین بۆئەوەی‬ ‫یارمەت���ی باوك���م‬ ‫بدەین»‪.‬‬

‫ئ���ەو منداڵەكە پێی خ���ۆش نیە ئەو‬ ‫كارە ب���كات‪ ،‬ب���ەاڵم لەبەرئ���ەوەی ل���ە‬ ‫خانەوادەیەكی ه���ەژارە ناچارە یارمەتی‬ ‫باوك���ی بدات‪ ،‬حەزیش���ی دەك���رد وەك‬ ‫منداڵەكان���ی هاوڕێ���ی لەماڵ���ەوە یاریی‬ ‫بكردایەو ئێواران پاسكیلی لێخوڕیبایە‪.‬‬ ‫حەز دەكات فێری ئیش بێت‬ ‫محەم���ەد رەحم���ان‪ ،‬تەمەن���ی ‪15‬‬ ‫س���اڵەو لەناو بازاڕدا پیل دەفرۆش���ێت‪،‬‬

‫باس���ی لەوەكرد‪ :‬حەزی ل���ە كاركردنەو‬ ‫ماڵەوەش���یان پێیان خۆش���ە كاربكات‌و‬ ‫رێگری لێناك���ەن زۆریش���ی لێناكەن تا‬ ‫كارب���كات‪ ،‬دڵ���ی بەكارەكەی خۆش���ە‬ ‫ح���ەزدەكات فێری كارك���ردن ببێت و‬ ‫خوێندنەكەشی تەواو بكات‪.‬‬ ‫پارە بۆ خوێندن‬ ‫پەیدا دەكات‬

‫شاگردی فیتەرە‬ ‫هاوكار جەبار‪،‬‬ ‫تەمەن ‪ 13‬سااڵ‬ ‫یەكێكیترە لەو‬ ‫مند ا اڵ ن���ە ی‬ ‫دەخوێنێ���ت‌و‬ ‫كا تێكی���ش‬ ‫پش���و ی‬ ‫هاوین���ە‬

‫دای���ك و ب���اوكان لەمس���اڵدا مافەكانی ئەم كارەش لەالیەن من���دااڵن خۆیانەوە‬ ‫منداڵن بەشێوەی كتێب چاپكراوە‪ ،‬دواتر ئەنجامدەدرێت‪ ،‬بەجۆرێك مندااڵ خزمەتی‬ ‫لەهەمو خوێندنگەو ش���وێنە گشتییەكان مندااڵ بكات‪.‬‬ ‫دابەش���كراوە‪ ،‬ل���ە چاپكراوەك���ەدا‬ ‫یاسا جێبەج ‌ێ ناكرێت‬ ‫شێوازەكانی توندوتیژی بەرامبەر مندااڵن‬ ‫ئەندامێك���ی لیژن���ەی كاروب���اری‬ ‫دەستنیش���ان كراوە ئەویش چوار جۆرە‪،‬‬ ‫توندوتیژی جەستەیی‪ ،‬دەرونی‪ ،‬ئیهمالی‪ ،‬كۆمەاڵیەتی منداڵ و خیزانی لەپارلەمانی‬ ‫ئیستغاللكردن‪ ،‬كە هەندێكات هەست بە كوردس���تان‪ ،‬رونیدەكاتەوە‪ :‬یاسایەكیان‬ ‫زۆرێك ل���ەو توندو تیژیان���ە ناكرێت كە هەیە لەس���ەر ئەو مندااڵنەی كاردەكەن‪،‬‬ ‫ئەو یاس���ایەش قەدەغەیكردوە كە مندااڵ‬ ‫بەرامبەر بەمنداڵ دەكرێت‪.‬‬

‫سەرش���ەقام‪ ،‬مندااڵنی سەرش���ەقامیش‬ ‫ئ���ەو مندااڵن���ە دەگرێتەوە ك���ە لەخوار‬ ‫تەمەنی ‪ 17‬ساڵییەوەن بەهۆی هۆكاری‬ ‫كۆمەاڵیەتی‪ ،‬ئابوری سیاسی‌و هۆكاریتری‬ ‫جی���اواز ناچاركراون كاربك���ەن تابژێوی‬ ‫ژیانیان دابین بكەن‪.‬‬ ‫ناوب���راو رونیدەكات���ەوە‪ ،‬خراپی باری‬ ‫ئابوریی خێ���زان كاتێك نەتوانێت بژێوی‬ ‫ئەندامان���ی خێزانەك���ەی دابی���ن بكات‪،‬‬ ‫هەروەه���ا هەڵوەش���اندنەوەی خێ���زان‌و‬ ‫جیابون���ەوە‪ ،‬ئەم���ەش پەرتەوازەبون���ی‬ ‫من���دااڵ بەدوای خۆیدا دەهێنێت‪ ،‬یان ئەو‬ ‫كلتورەی كە لەناو هەندێك لەخێزانەكاندا‬ ‫هەی���ە ئەوەیش ئیش پێكردن���ی منداڵە‬ ‫بەبیانوی ئەوەی فێری كاركردن ببن‪.‬‬ ‫توێژەرەك���ە جەختدەكاتەوە‪ ،‬زۆربەی‬ ‫مندااڵنی سەرش���ەقام بەهۆی كاركردنیان‬ ‫لەگ���ەاڵ كۆمەڵێ���ك كەس���ی جی���اواز‌و‬ ‫كارتێكردنی الدانی دەرونی توشی الدان‌و‬ ‫كێشەكانی وەك دزی‌و كێشانی جگەرەو‬ ‫ئالودەب���ون بەم���اددە كهولیەكان���ەوە‬ ‫دەب���ن‌و هەس���تی بێبەش���بون‌و پەراوێز‬ ‫خس���تنی كۆمەڵگەیان الدروست دەبێت‪،‬‬ ‫كەس���ەرجەم ئەمانەیش هۆكارن بۆالدانی‬ ‫من���دااڵن‌و دواتریش هەمو ئەمانە هۆكارن‬ ‫بۆ ئەنجامدانی تاوان‪.‬‬ ‫رونیدەكاتەوە‪ ،‬پێویستە هەوڵبدرێت بۆ‬ ‫رێگەگرتن لەتەشەنەكردنی ئەو دیاردەیە‬ ‫لەڕێگ���ەی دانان���ی پ���ڕۆژە یاس���ایەكی‬ ‫جدی‌و كاركردن لەس���ەری و چاالككردنی‬ ‫رێكخراوەكان���ی كۆمەڵ���ی مەدەن���ی‌و‬ ‫نوعمان عەبدولڕەحمان‪ ،‬سەبارەت بەو‬ ‫حكوم���ی تایبەت بە من���دااڵن‪ ،‬ئەمەش‬ ‫لەڕێگەی گرتنە ئەستۆی بەرپرسیارێتی مندااڵنەی كاردەكەن‪ ،‬وتی «بەپێی یاسای‬ ‫ئ���ەو مندااڵنە لەالیەن خ���ودی حكومەت كاری عێراق���ی‪ ،‬منداڵێك تەمەنی لە ‪16‬‬ ‫لەگرتنە بەری رێوش���وێنی پێش وەختە‪ ،‬سااڵ بەرەو س���ەربو دەتوانێت كاربكات‪،‬‬ ‫وەك بەرزكردن���ەوەی ئاس���تی داهات���ی بەاڵم بەمەرجێك لەژێر چاودێری باوكی‬ ‫تاك‌و خێزان‪ ،‬هەروەها هۆشیاركردنەوەی یان كەس���ێكی گەورەتر لەخۆیدابێت‪ ،‬و‬ ‫خێزان���ەكان لەمەترس���یەكانی كاركردنی هەروەها دەش���بێت كارەكەی شیاوبێت‪،‬‬ ‫من���دااڵن‪ ،‬لەگ���ەاڵ ئەوان���ەش هەوڵدان بۆنمون���ە نابێ���ت من���دااڵ كاری فیتەری‬ ‫ب���ۆ كەمكردنەوەی كێش���ەكانی خێزان‌و پێبكرێت ئەگەر لەژێر چاودێریشدا بێت‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژە بەوەش���دەكات‪ ،‬ئەو‬ ‫هەڵوەش���اندنەوەو جیابونەوەی خێزان‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫هەروەه���ا كاراكردنی ب���واری پەروەردەو مندااڵنەی لە ناوبازاڕدا كاردەكەن س��� ‌‬ ‫فێركردنی���ان ل���ەم پرس���ەداو دانان���ی ج���ۆرن‪ ،‬جۆرێكیان وەكو كلتور دەیخەنە‬ ‫یاساگەلێكی تایبەت بەكاركردنی مندااڵن ناوبازاڕ بۆئەوەی فێ���ری كاركردن بێت‪،‬‬ ‫و گرتنە ئەستۆی بەرپرسیارێتی خوێندن‌و كەئەمەش یەكێكە لەو هۆكارانەی مندااڵ‬ ‫دابینكردن���ی ژیانێكی پێویس���ت لەپێناو ئی���ش ب���كات‪ ،‬جۆرێكیتری���ان ئەوانەن‬ ‫بونیادنانی كەس���ێتیەك‌و كۆمەڵگەیەكی ك���ە نازانرێ���ت دەوار نش���ینەكانن‪ ،‬یان‬ ‫كوردی واڵتانی دراوس���ێن‪ ،‬سێیەم جۆر‬ ‫تەندروست‪.‬‬ ‫ئەوانەن كەهەژاری وایلێكردون كاربكەن‪،‬‬ ‫پێویستیشە ئەمانە جیابكرێنەوە‪.‬‬ ‫دایك و باوك هۆشیار دەكرێنەوە‬ ‫بۆ ‪ ،2013/6/1‬رۆژی جەژنی جیهانی‬ ‫بەڕێوب���ەری بەرنام���ە لەڕێكخ���راوی‬ ‫منداڵپارێزی كوردس���تان‪ ،‬رونیدەكاتەوە‪ :‬مندااڵن‪ ،‬بینایەكیان لەناو نەخۆشخانەی‬ ‫من���داڵ ‪ 42‬مافی هەی���ەو دەبێت گرنگی مندااڵنی س���لێمانی دابینكردوە‌و بەش���ی‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬بە مەبەستی هۆشیاركردنەوەی راوێژكاری مندااڵن دەبەن���ە ئەو بینایە‪،‬‬

‫پارلەمانتارێك‪ :‬یاسای پاراستنی‬

‫ئە حم���ە د‬ ‫فوئ���اد‪ ،‬تەم���ەن ‪12‬‬ ‫س���ااڵنەو لەب���ازاڕدا‬ ‫دەستفرۆشی دەكات‪،‬‬ ‫وت���ی «م���ن ب���ە‬ ‫ئ���ارەزوی خۆم‬ ‫ها ت���و م‬ ‫كاردەكەم‪،‬‬ ‫ك���ە س‬ ‫زۆری‬

‫دەستپێدەكات‪،‬‬ ‫ش���اگردی فیتەری‬ ‫دەكات‪ ،‬ئ���ەو دەڵێ���ت‬ ‫«كاردەك���ەم چونك���ە زۆر‬ ‫هەژارین باوكم هیچ كارێكی نییە‬ ‫تەنها ئەوەنەبێت لەناو كۆاڵنەكان بە‬ ‫عاربانە نانە وردە كۆدەكاتەوە»‬ ‫وتیشی «ماڵەوە پێم دەڵێن بڕۆ ئیش‬ ‫بك���ە چی دەكەی���ت لەماڵ���ەوە‪ ،‬منیش‬ ‫حەزدەكەم یارمەتی باوكم بدەم هاوینان‬ ‫شاگردی فیتەری دەكەم»‪.‬‬ ‫لە خوێندن دەریدەكات‬ ‫س‪ ،‬ع‪ ،‬باوك���ی منداڵێك���ە لەب���ەر‬ ‫نەبونی منداڵەكەی ناردوە بۆ ئیشكردن‪،‬‬ ‫هەرچەندە حەزی نەك���ردوە منداڵەكەی‬ ‫بنێرێت بۆ كاركردن وەك باوكێك ئەركی‬ ‫بگرێت���ە ئەس���تۆ‪،‬‬ ‫ب���ە اڵ م‬

‫ێ ناكرێت‬ ‫مافەكانی منداڵ جێبەج ‌‬

‫لەخوار تەمەنی ‪ 17‬س���اڵیەوە كاربكات‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر منداڵێكیش بیەوێ���ت كاربكات‪،‬‬ ‫پێویس���تە لەژێر چاودێری باوك‌و برایدا‬ ‫بێت‪ ،‬بەاڵم كێشەكە لەوەدایە ئەو یاسایە‬ ‫ێ‬ ‫لەالیەن كەس���وكاری منداڵەوە جێبەج ‌‬ ‫ناكرێت‪.‬‬ ‫ژی���ان عەبدوڵ�ڵ�ا‪ ،‬وتیش���ی «مندااڵ‬ ‫هەب���وە كە رێگەی���ان لێگرتوە كار بكات‬ ‫چەند رۆژێك لەماڵەوە بوە دواتر دوبارە‬ ‫گەڕاوەتەوە سەر ش���ەقامەكان‌و ناوبازاڕ‬ ‫بۆ كاركردن‪ ،‬زۆرب���ەی هۆكاری ئەمەش‬ ‫دەگەڕێت���ەوە بۆئەوەی ك���ە زۆرێك لەو‬ ‫خانەوادانە هەژارن‌و بەڕاستی پێویستیان‬ ‫بەو پارەیەیە‪ ،‬ب���ەاڵم لەگەاڵ زانینی ئەو‬ ‫راستیە موچە بۆئەو مندااڵنە بڕدراوەتەوە‪،‬‬ ‫هەروەه���ا من���دااڵ هەیە بێك���ەس‌و كارە‬ ‫راس���تە موچە نایگرێت���ەوە‪ ،‬بەاڵم تۆڕی‬ ‫كۆمەاڵیەتی دەیانگرێتەوە»‪.‬‬ ‫ب���ۆ بەدواداچ���ون‌و بەدەس���تهێنانی‬ ‫زانی���اری زیات���ر لەس���ەر ئ���ەم بابەتە‬ ‫«چاودێر»پەیوەن���دی ك���رد بە وەزیری‬ ‫كاروباری كۆمەاڵیەتی‪ ،‬ئاسۆس نەجیب‪،‬‬ ‫بەاڵم پەیوەندیەكە بەردەست نەبو‪.‬‬

‫منداڵپارێزی كوردستان‪ :‬بەشێك لەو توندوتیژیانەی بەرامبەر مندااڵن دەكرێت هەستی پێناكرێت‬ ‫لێنەكردوم‪ ،‬حەزدەكەم لەئێس���تاوە خۆم‬ ‫بتوانم پارە پەییدا بكەم ئەگەر نەشتوانم‬ ‫یارمەتی باوكم بدەم نامەوێت ببمە ئەرك‬ ‫بەسەریەوە‪ ،‬چونكە هەژارین ‌و باوكیشم‬ ‫ناتوانێت بەتەنی���ا كاربكات‪ ،‬حەزدەكەم‬ ‫خۆم پارەی خوێندنی خۆم پەیدا بكەم»‬

‫ه���ەژاری وایلێك���ردوە ك���ە لەخوێندن‬ ‫دەریبكات‌و بینێرێت بۆ كاركردن‪.‬‬ ‫باس���ی لەوەش���كرد‪ :‬لەبەرئ���ەوەی‬ ‫منداڵەك���ەی لەخوێن���دن دەرهێن���اوە‪،‬‬ ‫چونكە زیرەك نەبوە‪ ،‬ئەویش نەیتوانیوە‬ ‫مەس���رەفی ب���كات‪ ،‬بۆی���ە لەخوێن���دن‬ ‫دەریكردوە تا كاركردن یارمەتی بدات بۆ‬ ‫بەدەستهێنانی بژێوی ژیانیان‪.‬‬ ‫توشی الدانی خراپ دەبن‬ ‫كۆمەاڵیەتی���ش‬ ‫توێژەرێك���ی‬ ‫جەختدەكاتەوە‪ ،‬هەمو س���اڵێك لەگەڵ‬ ‫ساڵڕۆژی جەژنی جیهانی مندااڵندا باسی‬ ‫مافی مندااڵ‌و ئەو پێش���ێلكارییەی كە دژ‬ ‫بەمافەكانیان ئەنجامدەدرێت‪ ،‬یان پرسی‬ ‫بێبەشبونی خوێندن‌و كاركردنی نایاسایی‬ ‫تەمەنی مندااڵ دێتە ئاراوە‪ ،‬باس���كردنی‬ ‫ئەو پرسەش پەیوەس���تە بەهەنگاونانی‬ ‫كرداری لەو ب���وارەدا‪ ،‬تاوەكو بتوانرێت‬ ‫بەزوتری���ن كات من���دااڵن لەبارودۆخ���ی‬ ‫سەختی ژیان ئازاد بكرێن‪.‬‬ ‫دی���اری خالید‪ ،‬وتیش���ی «كاركردنی‬ ‫مندااڵن دیاردەیەك���ی جیهانییە‪ ،‬واڵتانی‬ ‫تازە پێگەیش���تو خاوەن���ی ژمارەیەكی‬ ‫بێشوماری منداڵن‪ ،‬بەتایبەتیش مندااڵنی‬

‫توێژەرێكی‬

‫كۆمەاڵیەتی‪:‬‬ ‫كاركردن‪،‬‬ ‫مندااڵن‬

‫بەرەو الدان‬ ‫دەبان‬

‫ثشو‬

‫ذمارة (‪ )423‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫دروستكردنی گەورەترین ئااڵ لەجیهاندا‬ ‫میدیاكان‪:‬‬ ‫بەبەش���داری زیات���ر ل���ە‪ 200‬هاواڵتی‬ ‫خۆبەخش لەرۆمانیا‪ ،‬وەك گوزارشتێك‌و‬ ‫خۆشەویس���تی هاواڵتیان بۆ نیش���تمان‪،‬‬ ‫گەورەتری���ن ئااڵی واڵتەكەیان دروس���ت‬ ‫كرد‪ ،‬ئەم���ەش دەبێت���ە گەورەترین ئااڵ‬ ‫لەجیهان���دا‪ ،‬ئ���ەم ئااڵی���ە درێژییەكەی‬ ‫‪ 300‬مەت���رەو پێنج تەن كێش���ەكەیەتی‪،‬‬ ‫دروس���تكردنی ئ���ەم ئااڵی���ە نزیكەی ‪20‬‬

‫رۆژگار فێری‬ ‫خواردنی دوپشكی‬ ‫كردن‬

‫وش ـ ــةى ي ـ ــةكـ ـت ـ ـ ــرب ـ ـ ـ ـ ـ ِر‬

‫رۆژی پێچ���وە‪ ،‬ئ���ەو ئااڵی���ەش لەنزیك‬ ‫فڕۆكەخانەی بوخارستی پایتەخت دانرا‪،‬‬ ‫لەمەراس���یمی كردنەوەی ئەو ئااڵیەشدا‪،‬‬ ‫س���ەرۆك وەزیرانی ئەو واڵت���ە ئامادەی‬ ‫بو‪ .‬لەوتەیەكی كورتدا س���ەرۆك وەزیران‬ ‫سوپاس���ی ئ���ەو هاواڵتیان���ەی كرد كە‬ ‫بەخۆبەخش ئەم ئااڵیەیان دروستكردوە‪،‬‬ ‫ئەم���ەش گەورەتری���ن گوزارش���تە‬ ‫لەخۆشەویستی نیشتمان‪.‬‬

‫@@‬

‫لەكاتی خواردنیدا زۆرجار بەناو دەممەوە‬ ‫میدیاكان‪:‬‬ ‫ئاژانسەكان باڵویانكردەوە‪ ،‬جوتیارێكی دەدات‪ ،‬بەاڵم تازە من زیاد لەپێویست‬ ‫عیراقی‪ ،‬رۆژانە راوی دوپشك دەكات‌و دژە بەرگریم وەرگرتوە‪،‬‬ ‫ئیسماعیل وتیشی‪ ،‬دەبێت لەوەرزی‬ ‫مێژوی خواردنیشی دەگێڕێتەوە بۆ ‪15‬‬ ‫ساڵی رابردو‪ ،‬ئیسماعیل جاسم تەمەن هاویندا بەشی زستانیش راو بكەم‪،‬‬ ‫‪ 34‬ساڵ دانیشتوی گوندی ج��ەالم‪-‬ی چونكە زۆر ئالودەی دوپشكم بەزیندویی‌و‬ ‫ێ دوپ��ش��ك دەخ��ۆم‬ ‫سەر بەقەزای سامەرا رایگەیاند‪ ،‬زۆرجار رۆژان���ە دو ت��ا سـ ‌‬ ‫ل��ەزەوی��ە كشتوكاڵیەكانی گوندەكەدا ئیسماعیل خاوەنی خێزانێكی هەشت‬ ‫توشی پێوەدانی مارو دوپشك بومەتەوەو كەسیە‪ ،‬پێشتر خێزانەكەی زۆر بێزیان‬ ‫هیچ ج��ۆرە چارەسەرێكی پزیشكیشم لەئامادەبونی دوپشك لەسەر سفرەی‬ ‫وەرنەگرتوە‪ .‬ئیسماعیل دەڵێت‪ ،‬رۆژێك نانخواردن دەك���ردەوە‪ ،‬ب��ەاڵم رۆژگ��ار‬ ‫دوپشكێكم راوك��ردو خ��واردم لەو رۆژە ئەوانیشی راهێنا بەئامادەبونی لەسەر‬ ‫ب��ەدواوە تائێستا ب��ەه��ەزاران دوپشكم سفرەی خوانەكەیان‪.‬‬ ‫خ���واردوەو زۆر بەلەزەتە‪ ،‬هەرچەندە‬

‫‪@@R‬‬ ‫‪@@S‬‬ ‫‪@@T‬‬ ‫‪@@U‬‬ ‫‪@@V‬‬ ‫‪@@W‬‬ ‫‪@@X‬‬

‫هەڵبژێراوە بۆ شاجوانی كەنەدا‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ل��ەراس��ت��ی��دا (ڕی���زا س��ان��ت��ۆس) پلەی‬ ‫یەكەمی هێناوەو گاریدۆ پلەی چوارەمی‬ ‫بەدەستهێناوە‪ ،‬بۆیە تاجی شاجوانی‬ ‫لەسەر گاریدۆ دادەگ��ری��ن و دەیكەینە‬ ‫سەری ریزا سانتۆس‪.‬‬ ‫دۆنیز گاریدۆ لەبارەی لێسەندنەوەی‬ ‫نازناوی شاجوانی ئەم ساڵی كەنەدا وتی‬ ‫«خورپەیەكی گەورە بو بۆ من‪ ،‬وامزانی‬ ‫خەونەكەم هاتۆتە دی‪ ،‬بەاڵم جارێ زۆری‬ ‫ماوەو ژیانیش ئەو هەواڵە ناخۆشانەی‬ ‫تێدا دەبێت‪.‬‬

‫‪@@Y‬‬ ‫‪@@QP‬‬ ‫‪@@QQ‬‬ ‫‪QR‬‬

‫گەشتیاران رودەكەنە پەرستگای پڵنگ‬

‫میدیاكان‪:‬‬ ‫ئاژانسەكانی ه��ەواڵ باڵویانكردەوە‪،‬‬ ‫بەپێی وت��ەی مێژونوسانی مەكسیك‪،‬‬ ‫لەئێستادا ئەشكەوتی كوكوبیل لەشاری‬ ‫فارمینگتون لەمەكسیكۆسیتی پایتەخت‪،‬‬ ‫بەیەكێك لەشوێنە دێرینەكانی جیهان‬ ‫دەژمێردرێت‪ ،‬مێژوەكەی دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ ‪ 65‬ملیۆن ساڵ لەمەوپێش‪ ،‬كاتێك‬ ‫دایناسۆرەكان لەسەر زەوی ژیاون‪.‬‬ ‫لەئێستادا ئەشكەوتی كوكوبیل‬ ‫كراوەتە ئوتێل‌و لەناوچەیەكی سروشتی‬

‫بچوكترین كتێبخانە لەجیهاندا‬

‫میدیاكان‪:‬‬ ‫وەك ئامادەكاریەك بۆ فێستیڤاڵی سااڵنەی خوێندنەوەی كتێب لەنیویۆرك‪،‬‬ ‫كۆمپانیای ستیریوتانك‪ ،‬كە خاوەنداری دەگەڕێتەوە بۆ ئەندازیار ماركیو ئاترتگوی‬ ‫فەنزویلی‌و سارەی فالنت‪-‬ی ئەمەریكی‪ ،‬هەستا بەدروستكردنی ‪ 10‬كتێبخانەی بچوك‌و‬ ‫دانانی لەشەقامەكانی ئەو شارەدا‪ ،‬كتێبخانەكە لەئێستادا لەسەر ئاستی جیهان‬ ‫بەبچوكترین كتێبخانە ئەژماردەكرێت‪.‬‬ ‫كتێبخانەكە شێوەی مرۆڤی دەستكردی وەرگرتوەو بەشی سەرەوەی پالستیكەو‬ ‫لەسەر چوار قاچی تەختە دروستكراوە‌و چەند كەسێكی كەم دەگرێت‪ .‬كتێبخانەكان‬ ‫وەك ه���ان���دان���ێ���ك���ی‬ ‫هاواڵتیانی شارەكەیە بۆ‬ ‫گ��ەڕان��دن��ەوەی��ان ب��ۆ الی‬ ‫ك��ت��ێ�ب‌و خ��وێ��ن��دن��ەوەی‪،‬‬ ‫بڕیاریشە دروس��ت��ك��ردن‌و‬ ‫دان��ان��ی ئ��ەم كتێبخانانە‬ ‫لەشەقامەكانی نیویۆرك‬ ‫بەردەوام بێت‪ ،‬هاواڵتیانیش‬ ‫دەتوانن سەردانیان بكەن‌و‬ ‫كتێب وەرگ��رن وەك هەر‬ ‫كتێبخانەیەكی ئاسایی تر‪.‬‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@‪@S‬‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬

‫@‪@@@@QR@@@@@@QQ@@@@@QP@@@@@@Y@@@@@@X@@@@@@@W@@@@@@V@@@@@@U@@@@@@T‬‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬

‫ئاسۆیی‪:‬‬ ‫‪-1‬ش���اعیرێكی كۆچك���ردوی ك���وردە ‪-2‬وەك یەكن‪ ،‬گەیش���ت ‪-3‬درەختێكە‪،‬‬ ‫گەڕەكێكە لەس���لێمانی‪ ،‬خواردنەوەیەكە ‪-4‬ژمارەیەكە‪ ،‬نیوەی تایە‪ ،‬نیوەی ئاین‪،‬‬ ‫بۆچون «پ» ‪-5‬ناوێكی پیاوانەیە‪ ،‬بۆ خانوە‪ ،‬رۆش���نكەرەوەیە ‪-6‬زۆر بەقیمەت‬ ‫‪-7‬دراوێكی بیانی���ە‪ ،‬ژمارەیەكە «پ» ‪-8‬لێوان لێو‪ +‬ب���ۆ گیانلەبەرێكە‪ ،‬چنگ‪،‬‬ ‫كورتكراوەی ناوێكە ‪-9‬لەیەك دەچن‪ ،‬پێس���ت هەیەتی «پ»‪ ،‬بەش���ێكە لەلەش‬ ‫«پ» ‪-10‬ب�ڵ�او «پ»‪ ،‬هاوینەهەوارێكە ‪-11‬پیتێ���ك‪ +‬جۆرە چەكێكە‪ ،‬هەواكەی‬ ‫فێنكە ‪-12‬شاعیرێكی كۆچكردوی كوردە ‪ +‬ژمارەیەكە‪.‬‬ ‫ستونی‪:‬‬ ‫ێ ‪-3‬تەنیشت‪ ،‬پیتێك‬ ‫‪-1‬شاعیرێكی كوردە ‪-2‬بەڵێی ئەوال‪ ،‬لەسەر جل ئەبەستر ‌‬ ‫‪ +‬خواردنێكە‪ ،‬دوان لەكالە ‪-4‬وازی‪ ،‬رەنگێكە‪ ،‬رەنگێكە ‪-5‬گوندێكە لەس���لێمانی‪،‬‬ ‫كێو ‪-6‬نەخێر «پ» ‪-7‬تەحەم���ول «پ» ‪-8‬خواردنەوەیەكە‪ ،‬واڵتێكی عەرەبیە‬ ‫‪ +‬پیتێ���ك ‪-9‬دین‪ ،‬نیوەی هەور‪ ،‬گیانلەبەرێكە ‪-10‬نەخۆش���ییەكە «پ»‪ ،‬خێمە‪،‬‬ ‫بۆ پێوانەیە ‪-11‬درەخت‪ ،‬دڕكێكە‪ ،‬گیانلەبەرێكە «پ» ‪-12‬پیتێك ‪ +‬دو شاعیری‬ ‫كۆچكردوی كوردن‪.‬‬

‫بابیربكەینەوە‬

‫ئوتێلێك لەكۆنترین ئەشكەوتدایە‬

‫جواندایەو رۆژانە خەڵكێكی زۆر سەردانی‬ ‫دەك��ەن‪ ،‬ئەشكەوتەكە بە بەرزایی ‪70‬‬ ‫پێیەو هاواڵتیان بەپەیژە سەردەكەونە‬ ‫س��ەرەوە‌و روبەرەكەی ‪ 650‬پێیەو ‪280‬‬ ‫پێش لەسەر ئاستی روباری البالتا بەرزە‪.‬‬ ‫ب��ەرێ��وەب��ەری ئوتێلەكە رایگەیاند‪،‬‬ ‫ه��ەم��و ك��ەرەس��ت��ەی��ەك��ی سەردەمیانە‬ ‫لەئوتێلەكەماندا هەیەو ئەو میوانانەی‬ ‫سەردانی ئێرە دەكەن هەست بەئارامیەكی‬ ‫زۆر دەكەن‪.‬‬

‫@@@‪@R@ @Q‬‬

‫‪@@Q‬‬

‫تەنها یەك رۆژ شاجوان بو‬ ‫میدیاكان‪:‬‬ ‫لەهەڵەیەكی س��ەی��ر و س��ەم��ەرەدا‬ ‫لەكەنەداو لەكاتی هەڵبژاردنی شاجوانی‬ ‫ئەو واڵتەدا كە هەمو ساڵێك لەناوەڕاستی‬ ‫س��اڵ��دا ه��ەڵ��ی��دەب��ژێ��رن‪ ،‬بەهەڵەتاجی‬ ‫شاجوانی ك��ەن��ەدا خ��رای��ە س��ەر خاتو‬ ‫دۆنیز گاریدۆ‪ ،‬دوای ئەوەی میدیاكانی‬ ‫ئەو واڵت��ەش گرنگییەكی زۆری��ان بەم‬ ‫شاجوانەدا‪ ،‬بەاڵم تەنها یەك رۆژ دوای‬ ‫راگەیاندنی ئەو هەواڵە رێكخەری گشتی‬ ‫شاجوان لەكەنەدا‪ ،‬رونكردنەوەیەكی‬ ‫ب�ڵاوك��ردەوەو داوای لێبوردنی كرد كە‬ ‫بەهەڵەی چ��اپ ن��اوی دۆن��ی��ز گاریدۆ‬

‫‪11‬‬

‫میدیاكان‪:‬‬ ‫ل������ەی������ەك������ێ������ك‬ ‫لەپەرستگاكانی تایلەند‬ ‫ك��ە ل��ەس��اڵ��ی ‪1994‬ەوە‬ ‫دروس��ت��ك��راوە‪ ،‬راهیبێكی‬ ‫ب����وزی پ��ەی��وەن��دی��ی��ەك��ی‬ ‫پڵنگێكدا هەیە‌و‬ ‫س��ەرن��ج��راك��ێ��ش��ی ل��ەگ��ەڵ‬ ‫وەك پیشەیەكی رۆژانەی چاودێری دەكات‌و جگە لەئامادەكردنی خواردن‪ ،‬یاریشی‬ ‫لەگەڵ دەكات‪.‬‬ ‫هاوڕێیەتی ئەم راهیب‌و پڵنگە وایكردوە خەڵكی بە پەرستگای پڵنگ ناوی‬ ‫بنێن‪ ،‬بەاڵم لەالیەن زۆرێك لەرێكخراوەكانی پاراستنی ژینگەو مافی ئاژەاڵن‪ ،‬ئەم‬ ‫راهیبە روبەروی رەخنە بۆتەوە‪ ،‬داوای لێدەكەن كە پڵنگەكە ببرێتەوە ناو ژینگە‬ ‫سروشتیەكەی خۆی‪ ،‬چونكە پەرستگا رۆژانە خەڵكێكی زۆر روی تێدەكەن‌و‬ ‫بەهۆی بونی ئەم پڵنگەوە روبەڕوی مەترسی دەبنەوە‪ ،‬دوای ئەوەی لەساڵی ‪1999‬‬ ‫دایكی ئەم پڵنگە لەالیەن راوچیەكانەوە كوژراوە‪ ،‬ئەم پڵنگە بەبێچویی هێنراوەتە‬ ‫ئەم پەرستگایەوە‪ ،‬لەئێستاشدا پەرستگاكە وەك شوێنێكی گەشتیاری لێهاتوەو‬ ‫خەڵكی روی تێدەكەن‌و وێنەی لێدەگرن‪.‬‬

‫كاور‬ ‫‪4/20-3/21‬‬

‫دوانة‬ ‫‪6/20-5/21‬‬

‫ـ ت��ان��ە ل��ەه��ی��چ ك��ەس‬ ‫م��ەدە‪ ،‬هەوڵبدە تەمەڵی‬ ‫ل��ەك��ارەك��ان��ت��ا ن��ەك��ەی‪،‬‬ ‫كەسێك دەیەوێ‌ لێت نزیك‬ ‫بێتەوە‪ ،‬توڕەی مەكە‪.‬‬

‫ـ ی��ەك��ێ��ك ل��ەه��ەف��ت��ە‬ ‫خۆشەكان بەڕێ‌ دەكەیت‪،‬‬ ‫پارەیەكی باشت دەست‬ ‫دەك��������ەوێ‌‪ ،‬ت���وڕەب���ون‬ ‫بەرامبەر خۆشەویستەكەت‬ ‫باش نیە‪.‬‬

‫طا‬ ‫‪5/20-4/21‬‬

‫ـ كاری ئەمڕۆ مەخەرە‬ ‫س��ب��ەی��ن�ێ‌‪ ،‬ئ���ەم رۆژان���ە‬ ‫ێ‬ ‫خۆشییەك رێ��گ��ەت پ ‌‬ ‫دەگرێ‌‪ ،‬خۆشەویستەكەت‬ ‫دو دڵە لێت‪ ،‬وریابە‪.‬‬

‫قرذاأل‬ ‫‪7/20-6/21‬‬

‫ـ م��ەه��ێ��ڵ��ە ك��ارەك��ان‬ ‫كەڵەكە ببن‪ ،‬دەبێ‌ خۆت‬ ‫هیالك بكەیت‪ ،‬دەنا هیچت‬ ‫بەهیچ نابێ‌‪ ،‬نامەیەكت‬ ‫لەخۆشەویستەكەتەوە بۆ‬ ‫دێ‌‪.‬‬

‫رَ‬ ‫شي ‪21‬‬ ‫‪8/21-7/‬‬

‫ـ بەوردی لەدەوروبەرەكەت‬ ‫ێ‬ ‫بڕوانە‪ ،‬كەسانێك دەیانەو ‌‬ ‫ب�����ەرژەوەن�����دی�����ت ت��ێ��ك‬ ‫ب����دەن‪ ،‬دی��اری��ی��ەك ب��دە‬ ‫بەخۆشەویستەكەت‪.‬‬ ‫فةريك‬ ‫‪9/22-8/22‬‬

‫لەوشەی (كەو) ‪ 20‬وشە‬ ‫بنوسە‪ ،‬بەمەرجێك وشەی‬ ‫(كەو) كەوتبێتە سەرەتای‬ ‫وشەكەوە؟‬ ‫بۆ نمونە‪ :‬كەوانتەر‪،‬‬ ‫كەوباز‪ ،‬كەوسەر‪ .......‬هتد‪.‬‬ ‫خەاڵتەكەی‪ :‬دو مانگ‬ ‫ێ بەرامبەر‬ ‫رۆژنامەی چاودێر ب ‌‬ ‫وەربگرە‪.‬‬ ‫براوەی پێشو‪:‬‬ ‫شەمێران عەبدول‬

‫تةرازو‬ ‫‪10/22-9/23‬‬

‫ـ گ���ەر ح���ەز دەك��ەی��ت‬ ‫دەوڵ��ەم��ەن��د ب��ی��ت‪ ،‬ئ��ەوا‬ ‫بەپاكی مامەڵە بكە‪ ،‬ئەم‬ ‫هەفتەیە هیالك دەبیت‪،‬‬ ‫سەردانی خۆشەویستەكەت‬ ‫بكە‪.‬‬ ‫دوثشك‬ ‫‪11/22-10/23‬‬

‫ـ ك���ارك���ردن وری��ای��ی‌و‬ ‫ـ ب��ڕوا بەقسەی هەمو‬ ‫هیالكی دەوێت‪ ،‬پڕۆژەیەكی‬ ‫ن��وێ‌ دێ��ت��ە رێ���ت‪ ،‬دو دڵ كەسێك مەكە‪ ،‬بەوریاییەوە‬ ‫ێ هەڵبژێرە‪ ،‬مەهێڵە‬ ‫مەبە‪ ،‬كەسێك دڵی خۆیت هاوڕ ‌‬ ‫خ��ۆش��ەوی��س��ت��ەك��ەت لێت‬ ‫دەداتێ‌‪.‬‬ ‫توڕە ببێ‌‪.‬‬

‫كةوان‬ ‫‪12/20-11/23‬‬

‫ـ چ���اوەڕوان���ی ئومێدی‬ ‫لەدوایە‪ ،‬بەمەرجێك وەفای‬ ‫ل��ەگ��ەڵ��دا بێت‪ ،‬بەرامبەر‬ ‫خۆشەویستەكەت دڵپیس‬ ‫مەبەو خۆت بگۆڕە‪.‬‬ ‫طيسك‬ ‫‪1/19-12/21‬‬

‫ـ دەبێ‌ هەستت بەرامبەر‬ ‫خاوەن كارەكەت باش بێت‪،‬‬ ‫هیالك دەبی بەاڵم كۆتایی‬ ‫باشە‪ ،‬لەخۆشەویستەكەت‬ ‫دورمەبە‪.‬‬

‫سةتأل‬ ‫‪2/18-1/20‬‬

‫ـ ئەمڕۆژانە بەختەوەری‬ ‫روت تێدەكات‪ ،‬پارەیەكی‬ ‫باشت دەست دەكەوێ‌‪،‬‬ ‫مەهێڵە خۆشەویستەكەت‬ ‫بكەوێتە شكەوە‪.‬‬ ‫نةهةنط‬ ‫‪3/20-2/19‬‬

‫ێ بەرابردوتدا‬ ‫ـ دەب � ‌‬ ‫بچیتەوە‪ ،‬بەرنامەكانی‬ ‫ژی����ان����ت ب���گ���ۆڕی���ت‪،‬‬ ‫ئ����ەگ����ەر دڵ�����ت پ���اك‬ ‫بێت لەخۆشەویستیدا‬ ‫سەردەكەویت‪.‬‬

‫ناوةندي رؤشنطةريى ضاود َير دةريدةكات‬ ‫خاوةنى ئيمتيازو سةرنوسةر‪ :‬مةال بةختيار‬ ‫ستافى كارا‪ :‬سامى هادى ‪ -‬بةهمةن تاهير نةريمان ‪ -‬رزطار فايةق‬ ‫بة ِر َيوةبردنى هونةرى‪:‬‬ ‫جةليل حس َين ‪ -‬سؤران عةبدولَآل نةقشبةندي‬ ‫يةكةمني ذمارةى‬

‫لة ‪ 2004/10/4‬دةرضوة‬

‫ناونيشان‪:‬‬ ‫سل َيمانى ‪ -‬طة ِرةكى ئاشتى (‪)104‬‬ ‫كؤآلنى (‪ )41‬ذمارةى خانو (‪)22‬‬ ‫ئاسيا‪07701959999 :‬‬ ‫كوردت َيل‪3290668 :‬‬ ‫فانؤس تيليكؤم‪07480134687 :‬‬ ‫كؤ ِرةك‪07501147133 :‬‬ ‫دابةشكردن‪07701517533 :‬‬ ‫ضاثخانة‪ :‬كوردستان ‪ -‬نرخ‪ )500( :‬دينار‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫‪w w w .c ha w d ernews .com‬‬

‫‪No. (423) 3-6-2013‬‬

‫‪Political, Educational & Social Weekly Press‬‬

‫مۆزیككارێكی كورد لەپۆڵەندا كۆنسێرت سازدەكات‬ ‫چاودێر‪-‬كامۆ‪:‬‬ ‫بڕیارە پێنج شەممەی داهاتو ‪،6/6‬‬ ‫مۆزیككاری بەناوبانگی ك��ورد كەیوان‬ ‫كەڵهوڕ‪ ،‬بەهاوبەشی مۆزیككاری تورك‬ ‫ئ���ەرداڵ ئ��ەرزەن��ج��ان‪ ،‬لەفێستیڤاڵی‬ ‫نێونەتەوەیی مۆزیكی ئێتنۆپۆرت لەهۆڵی‬ ‫جەنەڕاڵ هاڵ لەپۆڵەندا كۆنسێرتێكی‬ ‫مۆزیكی ه��اوب��ەش س��از ب��ك��ەن‪ ،‬ئەم‬ ‫فێستیڤاڵە نێودەوڵەتییەش سااڵنە لەم‬ ‫كاتەدا و بەبەشداری هەڵبژاردەیەك‬ ‫لەمۆزیككار و هونەرمەندە بەناوبانگەكانی‬ ‫جیهان بەڕێوە دەچێت‪.‬‬ ‫كەیهان كەڵهوڕ لەبەیاننامەیەكدا‬ ‫سەبارەت بەم چاالكییەی دەڵێت‪ :‬وەك‬ ‫مۆزیككارێك و ژەنیارێكی مۆزیكی‬ ‫لەگەڵ ئەرداڵ ئەرزەنجان‪ ،‬چەند پارچە‬ ‫مۆزیكێكی كۆنی رۆژهەاڵتی پێشكەش‬ ‫دەكەین‪ ،‬بێگومان سەدا و ناوبانگی ئەم‬ ‫فێستیڤاڵە لەئاستی دونیادا زۆر بەرزە و‬ ‫مایەی خۆشحاڵیشمانە كە ئەمساڵ ئێمە‬ ‫و چەند هونەرمەندێكی تری بەناوبانگ‬ ‫بەشداری تێدا دەكەین‪.‬‬

‫یەكێتی‌و‬ ‫دو گۆچانەكە‬ ‫بڕوا بەرزنجی‬

‫«پێش بەفربارین» لەئەمەریكاوە دەچێتە نەرویج‬

‫چاودێر‪-‬زاموا‪:‬‬ ‫فیلمی سینەمایی «پێش بەفربارین»‪،‬‬ ‫لەدەرهێنانی هیشام زەم���ان‪ ،‬دوای‬ ‫ئەوەی لەچەند فێستیڤاڵێكی سینەمایی‬ ‫لەئەمەریكا نمایشكراو چەندین خەاڵتی‬ ‫نێودەوڵەتیشی بەدەستهێنا‪ ،‬بڕیارە ئەم‬ ‫فیلمە بۆ ماوەیەك لەنەرویج نمایش بكرێت‬

‫و پاشان بچێتە ئەڵمانیا و چەند واڵتێكی‬ ‫تری ئەوروپا‪ .‬فیلمی پێش بەفربارین‬ ‫لەهەرێمی كوردستان‌و توركیاو ئەڵمانیاو‬ ‫نەرویج وێنەگیراوە‪ ،‬چیرۆكی فیلمەكەش‬ ‫باس لەهەڵهاتنی كچە كوردێك دەكات‬ ‫لەكوردستانەوە بۆ نەرویچ‪.‬‬ ‫هیشام زەم��ان ل��ەب��ارەی وێنەگرتن‬

‫و چیرۆكی فیلمەكەی راگەیاند‪ :‬پێش‬ ‫بەفربارین‪ ،‬لەتشرینی دوەم��ی ‪2012‬‬ ‫لەهەرێمی كوردستان دەست بەوێنەگرتن‬ ‫ك��راوە و لەسەرەتای ‪ 2013‬لەنەرویج‬ ‫وێنەگرتن ت��ەواو ب��وە‪ ،‬چیرۆكەكەشی‬ ‫باس لەنەرمینی ‪ 16‬ساڵ دەك��ات كە‬ ‫خێزانەكەی دەیانەوێت ب��ەزۆر بیدەن‬

‫به‌رائه‌تى منداڵ‬

‫بەشو‪ ،‬ئەو رازی نابێت‌و هەڵدێت‪.‬‬ ‫ل��ەب��ارەی نمایشكردنی فیلمەكەشی‬ ‫لەدەرەوەی واڵت‪ ،‬دەڵێت‪« :‬لەئەمەریكا‬ ‫لەچەند فێستیڤاڵێك بەشداربوە‪ ،‬ئێستا‬ ‫لەنەرویج و پاشان ئەڵمانیا و واڵتانی‬ ‫تری ئەوروپا نمایش دەكرێت»‪.‬‬

‫باڵوكراوەی نوێ‌‬

‫سةالم مستةفا‬

‫كشمیش‬ ‫(‪)1‬‬ ‫قوتابی‪ :‬ئێ‌ مامۆستا ئێستا فێر بوم‬ ‫مامۆستا‪ :‬چییە بۆ تێ‌ ناگەی‪..‬‬ ‫حەوتی سەر یاكە دانێم!‬ ‫ئەڵێی مێشكت نیە؟‬ ‫منداڵ‪ :‬ئافەرین مامۆستا بەخوا تۆ‬ ‫(‪)3‬‬ ‫لەباوكم زیرەكتری‬ ‫مامۆستا‪ :‬توێكڵی چ جۆرە میوەیەك‬ ‫مامۆستا‪ :‬چییە‪ ..‬گاڵتە بەقسەكانم‬ ‫زۆرترین سودی هەیە بۆ مرۆڤ‬ ‫ئەكەی؟‬ ‫قوتابی‪ :1‬مامۆستا خەیار‬ ‫منداڵ‪ :‬نەوەڵاڵ مامۆستا‪ ..‬تۆ ئەڵێی‬ ‫قوتابی‪ :2‬مامۆستا سێو‬ ‫مێشكت نیە‪ ..‬كەچی باوكم ئەڵێ‪..‬‬ ‫مامۆستا‪ :‬ئافەرین‬ ‫بەخوا ئافرەت ئەم منداڵەی تۆ مێشكی‬ ‫قوتابی‪ :3‬مامۆستا گوێز!‬ ‫«‪»...‬ی تیایە!‪.‬‬ ‫مامۆستا‪ :‬گوێز بۆچی كوڕم‬ ‫(‪)5‬‬ ‫قوتابی‪ :3‬بۆ سەری باوكم‪ ..‬چونكە‬ ‫منداڵ‪ :‬دایە بەخوا نەیانبو‬ ‫(‪)2‬‬ ‫ه���ەر بەتوێكڵی گ��وێ��ز ق���ژی رەش‬ ‫دایك‪ :‬ئێستا خۆم چوم‌و هەیانبو‪ .‬بۆ‬ ‫مامۆستا‪ :‬وشەی كشمیشم بۆ بخەنە‬ ‫ئەكاتەوە‪.‬‬ ‫تۆ وتت چی؟‬ ‫رستەوە؟‬ ‫منداڵ‪ :‬وتم بایی دو هەزار پاقلەگوێزم‬ ‫قوتابی‪ :‬باوكم كشەی لەمێشەكە‬ ‫بەرێ‌‪ ..‬وتی نیمانە‪.‬‬ ‫(‪)4‬‬ ‫كرد!‬ ‫دای����ک‪ :‬ك���وڕم پ��اق��ل��ەگ��وێ��ز ن��ا‪..‬‬ ‫مامۆستا‪ :‬دەی بزانم حەوتەكانتان‬ ‫مامۆستا‪ :‬من نەموت كش مێش‪ ،‬وتم‬

‫لەبەرە‬ ‫قوتابی‪ :1‬مامۆستا حەوت تەبەقەی‬ ‫ئاسمان‌و حەوت رۆژەكەی حەفتە‬ ‫ق��وت��اب��ی‪ :2‬مامۆستا ح��ەوت��ەوان��ەو‬ ‫حەوت سەرسوڕهێنەرەكە‬ ‫مامۆستا‪ :‬ئافەرین‪..‬‬ ‫قوتابی‪ :3‬مامۆستا حەوتەكەی باوكم‬ ‫مامۆستا‪ :‬حەوتی باوكی چی؟‬ ‫قوتابی‪ :4‬ئاخر مامۆستا باوكم هەر‬ ‫لە‪ 7‬تەكە ئەخواتەوە!!‬

‫دەوترێت لەنێو یەكێتیدا كەم كەس هەیە گۆچانەكەی مام جەاللی بەرنەكەوتبێت‪،‬‬ ‫گۆچانەكەی مام‪ ،‬راستكەرەوەی زۆر كەسی الرو زۆر دۆخی الر بو‪ ،‬زۆرجار‬ ‫دەبوە عاساكەی موساو یەكێتی لەزۆر ئەژدیها دەپاراست‪ .‬گۆچانەكەی مام‪،‬‬ ‫تەنها گۆچانی سەوز بو بۆیە نەدەشكاو نەالر دەبو‪ ،‬ئەی وەشاند بەاڵم كەس‬ ‫راینەدەكردو هەموان لەدەوری كۆدەبونەوە‪ .‬ئەوە سیحری ئەو گۆچانەیە ‪ 38‬ساڵ‬ ‫بەدەستی مامەوە بەسەوزی‌و تەڕی مایەوە‪.‬‬ ‫ئەم گۆچانەهەر ئەو دەستە دەناسێ‌‌و ناچێتە دەستی كەسیتر‪ ،‬هەروەك عەساكەی‬ ‫موسا‪ ،‬بەاڵم گۆچانێكیتر هەیە‪ ،‬ئەم گۆچانەیان بەدەستی گوندنشین‌و شارنشین‪،‬‬ ‫هەژارو رەنجدەر‪ ،‬كەسوكاری هەزاران شەهیدو ئەنفال‪ ،‬هەزاران گەنجی خوێن‬ ‫گەرم‌و ئازادیخواز‪ ،‬ژنانی رو لەئازادی‪ ،‬پیرانی ماندوی رۆژگاری خەباتەوەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەتەنها بەكەسیش نییە‪ .‬یەكێتی‌و سەركردایەتیەكەی زەبری ئەم گۆچانەیشیان‬ ‫خواردوە‪ ،‬هەركات ئەم حیزبە لەئامانج‌و رێڕەوی راست‌و ئازادیخواز‪ ،‬لەڕێی خانوە‬ ‫قوڕەكان‪ ،‬لەئاواتی شەهیدەكانی الییابێت‪ ،‬ئەوا جەماوەری وشیارو ئازادی یەكێتی‪،‬‬ ‫حیزبەكەیان‌و سەركردەكانیان بەهۆش هێناوەتەوە‪ .‬ئەوەی لەیادی ‪ 38‬ساڵەدا‬ ‫بینرا یەكێتی ناو یەكێتیەكان بو‪ ،‬وتارو ئامانجی رونی یەكێتی بو‪ ،‬دەنگی بەرز‬ ‫بو بۆ ئازادی‌و سازانی نیشتمانی‌و دەستورێكی دیموكراتیخوازو قبوڵكراوی میللەت‬ ‫بەهەمو رەنگەكانیەوە‪ ،‬ئەوەی بینرا یەكێتی بو وەك یەكێتی‪ ،‬كاریگەری گۆچانەكە‬ ‫بو‪ ،‬ئەو گۆچانەی بەدەستی هەمو هاواڵتیەك‌و دەنگدەرێكی سەوزەوەیە‪ ،‬نەبونی‬ ‫ئەم گۆچانەی جەماوەرێكی ئازادو ئازا لەهەر حیزبێكدا ئەوا بێدەنگی‌و كۆیالیەتی‬ ‫دروست دەكات‪ ،‬ئەوە نەرمە گۆچانی دیموكراسیە‪ .‬ئەوەی لەم ‪ 38‬ساڵە بەسەر‬ ‫یەكێتیدا هاتوە‪ ،‬ئەوا هەر حیزبێكیتر بوایە زو كۆتاییەكەیمان دەبینی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پەیوەندی نێوان یەكێتی‌و جەماوەرەكەی‪ ،‬پەیوەندی خوێنە‪ ،‬هەركەس بەمەنتیقی‬ ‫ئەو هەزاران كوڕی هەژارو جوتیارو خوێنەواری شارەی لەنێو یەكێتیدا بۆ خاك‌و‬ ‫ێ‬ ‫گەل شەهید بون بیربكاتەوە‪ ،‬تێدەگات یەكێتی وەك دار بەڕوی چیاكانەو ب ‌‬ ‫ئاویش سەوز دەبێت‪.‬‬ ‫دوای ‪ 38‬س��اڵ یەكێتی زۆر شت هەیە نەیكردوەو دەبێت بیكات‪ ،‬ئەم‬ ‫حیزبە سۆسیال دیموكراتە لەنێو حیزب‌و حكومەتدا دەبێت بەڕاستی بڕوای‬ ‫بەفەلسەفەی سۆسیال دیموكرات هەبێت‌و كار بۆ عەدالەتی كۆمەاڵیەتی بكات‪.‬‬ ‫دەبێت نوێنەرەكانی لەحكومەت بزانن ئەوان بەدەنگی جەماوەرێكی بریندار لەو‬ ‫پۆستانەدان‪ ،‬ئەم جەماوەرە بڕواو ئیرادەیەكی سەوزی هەیە‪ ،‬پشت ئەستور‬ ‫بەمێژوی (ی‪.‬ن‪.‬ك) و بیروباوەڕی هەزاران شەهیدو شۆڕشگێڕی راستەقینە‪.‬‬ ‫ێ لەنوێنەرەكانی‪،‬‬ ‫بەاڵم برینداریشە بەدەست گەندەڵی‌و ناپاكی لەبیروبڕوای هەند ‌‬ ‫ئەوانەی یەكێتی وەك كۆمپانیا سەیر دەكەن‌و بەعەقڵی قازانج‌و زەرەری بازاڕ‬ ‫بڕیارو هەڵوێست‌و بیریان هەیە‪ .‬ئەم حیزبە دەبێت باشتر لەئێستاو رابردوی‬ ‫خۆی بڕوانێت‌و ئازایانە رێگای داهاتوی بگرێتەبەر‪ ،‬كە دەبێت رێگای ریفۆرمی‬ ‫حیزبی‌و دەسەاڵتداری بێت لەهەمو ئاستەكانی سیاسی‌و ئابوری‌و پەروەردەیی‌و‬ ‫ێ ئەم جۆرە گەشەكردنە ژینگەی ئایندە‪ ،‬ژینگەی ئەم هێزە‬ ‫كۆمەاڵیەتی‪ ،‬بەب ‌‬ ‫سیكۆالرو سۆسیال دیموكراتە نابێت‪ ،‬چونكە ژینگەیەك ئازادی‌و عەدالەت بناغەی‬ ‫نەبێت‌و ریفۆرم لەم سیستەمە ئابوری‌و سیاسی‌و پەروەردەییەی ئێستادا نەكرێت‪،‬‬ ‫ئەوا دەبێتە ژینگەی سەلەفیەت‌و رەوتی دژە ئازادی‌و عەقڵ‪.‬‬ ‫یەكێتی هێزێكی كراوەو زیندوە‪ ،‬دەبێت بەڕاستی كار لەسەر عەدالەت بكات‌و‬ ‫بنبڕی گەندەڵی‌و بەرپرسی خاوەن كۆمپانیاو بازرگانی چاوچنۆك بكات‌و بۆ خۆی‌و‬ ‫كوردستانیش بەرگریكاری ئازادی‌و عەدالەت بێت‪ ،‬ئەزمونیش دەریخست یەكێتی‬ ‫هەر زەرورەتی كۆمەڵگەی كوردییەو تائێستا جێگرەوەی نییە‪ 38 ،‬ساڵ تەمەنێكی‬ ‫كامڵە بۆ ئەم حیزبە‪ ،‬ناكرێت گۆچانەكە هەر بەسەر سەرییەوە بێت‪.‬‬

‫كاكڵەگوێز‪.‬‬ ‫منداڵ‪ :‬جا دایەگیان دوكاندارەكە درۆ‬ ‫ئەكات‪ ..‬ئەگینا هەردوكیان وەك یەك‬ ‫وایه‌!‬

‫(‪)6‬‬

‫مامۆستا‪ :‬وش��ەی «م��ل» بخەنە‬ ‫رستەوە بەمەرجێك كورتترین رستە ب ‌‬ ‫ێ‬ ‫قوتابی‪ :1‬ملی زەڕافە درێژە‬ ‫قوتابی‪ :‬مل بەشێكە لەلەش‬ ‫قوتابی‪ :3‬ملوانكە ئەكرێتە مل‬ ‫قوتابی‪ :4‬مل درێژ‬ ‫قوتابی‪ :5‬ملپێچ!!‪.‬‬ ‫مامۆستا‪ :‬كوڕم ملپێچ شتێكی ترە‪.‬‬ ‫قوتابی‪ :5‬مامۆستا ئەی ئەوە نیە‬ ‫ملی تیایە؟!‪.‬‬

‫«عەلی عەسكەری‌و بزوتنەوەی‬ ‫سۆسیالیستی ك��وردس��ت��ان»‪،‬‬ ‫كتێبێكی ق���ەوارە گ��ەورەی��ەو‬ ‫لەدوتوێی ‪ 364‬الپەڕە كەوتە بەر‬ ‫دیدەی خوێنەرانی‪ ،‬ئەم كتێبە‬ ‫ل��ەب�ڵاوك��راوەك��ان��ی ن��اوەن��دی‬ ‫مێژوی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستانەو كۆمەڵێك باس‌و‬ ‫بەسەرهات‌و چاوپێكەوتن‌و‬ ‫وێ���ن���ەو ب��ەڵ��گ��ەن��ام��ەی‬ ‫لەخۆ گ��رت��ووە‪ ،‬كە باس‬ ‫ل��ەخ��ەب��ات‌و تێكۆشان‌و‬ ‫رۆژە سەختەكانی ژیانی‬ ‫پێشمەرگایەتی شەهیدی‬ ‫س�����ەرك�����ردە ع��ەل��ی‬ ‫عەسكەری دەكەن‪.‬‬ ‫دوێ����ن����ێ ‪،6/2‬‬ ‫ل���ەه���ۆڵ���ی ش����ازاد‬ ‫سائیب‪ ،‬لەمەکته‌بی‬ ‫سیاسی یه‌کێتی‪،‬‬ ‫له‌مه‌ر ا سیمێکیشد ا‬ ‫کتێبه‌که‌ دابەشکرا‪.‬‬

r1:Layout 1

6/1/2013

5:22 PM

Page 1

þürÍý„ þÈõð þÝÉغk

qBG»W Iü»O

õOBøAk þðBܺqBìu »ýürýHÜBðôq þGºk»C þü»ñgºq ÿ»ðBPÔ»ø þÜ»ü½Ý„BK

|rexneycawder@yahoo.com

2013/6/3 »í컄 ôôk )364( ºqBìu

:qBýP„q»K q»w ÿkBø|þìBw

364 www.chawdernews.com

ºô»OBܺk ß»ü»`ð½èBØ þðkrì ÿkBü óBùýW

Al¾Bw ê_ »è ÞÉP„ ôõì»ø ,BÝÔBÜ tðArÔ

‡»HÉG RBýGºk»C þðAq»ñÈõg Aô»C ,óBGkrÜ þì»øq»G Bùý_ ÿºô»ðlñÈõg »ƒè ó ôõƒGºk .ºsAôBð ÿ sAôBýW þÝÉðôõ_½G ,B݃ÔBƒÜ tƒðArƒÔ þO»ü½g þÉW »Ü ,ôõG»ø IÉPÜ »G RºqBG»w ï»C ½G ,ºô»ñüsAõãG ÿ»ðBðôõ_½G ô»è ÞÈ pG þÜ»ü»ìBð »è ÞÉÔArâºq»K ,†ü»Pƒw»ƒG»ƒì þƒÞO½K qB݃w½ƒC ½ƒG »ƒÜ ,òƒü rƒâºkqºô :ºq ½W ï»G ,ºõýwôõð »ðBHÉPÜ ô»C Býð»O QÉGºk »íÉC îðAtGAô" óBìqAlñü rG ô òÝÉLðBìºk »Ü ,ºô»ñýñÈõhG ÿ ô»ƒƒg »ƒƒè ÞƒƒÉƒƒHƒƒÉƒƒƒPƒƒƒÜ q»ƒƒƒâ .󻃃ƒÜºk óBìq»w »è ß»ü»ìq s ߺô ,òülðBPw»ñ¾»ø ÿºô»C ½G ?ºô»ñýñÈõhƒüºk þƒ_½ƒG ,RAlƒG ôAô»O »íÉC !ºq ô»â ÿAõg ?RBÝG óBíðBìkB„ óBíHÉPÜ aýø q»â»C ,òü ôõGºk ÁBd„½g óBí¾Bd„½g »Ü †ü»ðBHƒÉƒPƒÜ ô»ƒC .BƒG»ƒð þðAõPðBìºk óBí…ü½g »Ü ó»ðAô»C ,ó»Üºk | .BGkrÜ þPxü õÉK q»â ;òýwôõñðBýG ߺô »Ü ,»ü»ðBHÉPÜ ô»G óBíPxü õÉK »íÉC þðkrì ߺô ,ó ô»Üºk AlðBƒìq»ƒw»ƒG »ƒG óB턽g rOBü s óBì½g »è »Ü ,ރɃw»ƒÜ ô Qw»ø »Ü ,ò…Éܺk ÊK óBìqAsBC ,QÈ ôºk ,Êðºkºk óBíñP„õܽg ÿ qAõÉè q»w ÿ qtø þðBüu ÿºô»è q ô ôk ,AlÝɾ»ãð»W »è ߺô óBü ߺô ÊGºk IÉPÜ -òƒýƒGôõƒG ó ô ,»ƒÄ¼ rƒì AlðBìôB𠻃è ÿ»ƒüBƒü qºs ô»ƒC ½ƒG ÞƒÈ q ô»ƒO ºô»C .RBÝG óBíýPwºkq»G ,þO»ü ôõPw»G ".»ñì ÿAôpG ,BÝÔBÜ tðArÔ þðBÜ»ì»øq»G òü rPðrâ »è ,Þ„½Ü þ¿_ºõýð þðBì¼o ô| þüBâkAk ,iw»ì »G .ó ô»C þðBÜ»ãðBGôBð»G ºqBƒÜ ºq»ƒø »ƒè ºlñÉø ,BÝÔBÜ þOBýGºk»C ÿ qBâkBC þP…ƒâ .ºôArwBð| þüBÝÔBÜ ÿAs»Ô »G »Ü ,»O»HüBO

ô»C ôõì»ø ÿºqBG »è ,òì þPwAõg òýüAôk ôBð»è :»ü»ì»C ,òìõýwôõð »Ü ,ÿ»ðBƒPƒ„ óBÜ»HÉPÜ Býð»O ,òìõýwôõð ÿ»ðAô»C ôõì»ø ,†ƒg»ƒHƒýƒìq»ƒâ ,þƒüBƒâkAk :ºô»ƒPƒÈ rƒâºk þÝ…ü tK ,óAqBHðAôBO ÿ»¾»ì½ƒÜ ,iƒw»ƒì ÿlƒð»ƒìq»ƒðõƒø þƒÜ¼ rƒýƒ_ ô| »ƒƒÜºlƒƒðõƒƒâ »ü»ðAk lð»_ ô»C »ýýð ß»ü»…ÉÜ( ,þO»ýýwrG ïsAõgBð ,ºô»PýñÈõhG| óBÜ»ñƒü q tƒùƒÉƒO »ƒè þðB„ q»w »ì»hG óBýðkrGôBð»è þO»ícºs »è |Ëõð»èq»w QÉGBð ÞÉP„ aýø ï»G ,z»Ü òì þPwAõg :îɾºk »Ü ).ºô»PÈ qlG NB_ ;ºô»PÈ râºk »ðBܼ rý_ ô IÉPÜ YñÉK ô»C Býð»O »G ô ºô»ñÈ qlG NB_ »è »ðAô»C »ýýð îPw»G»ì »ƒG ;ó»ƒãƒG óBƒÜ»ƒýƒýƒüºlƒñƒýƒƒüBƒƒC þƒƒPƒƒwºk ,ò`G ôBð»è óBýÜBK q»â»C ,ºô»ƒðAô»ƒ`ƒÉƒK »íGBð z»G .ºôõOBø ÿk »G îýܺq»w þOAôBC ï»C »Ü ,»Üôõð»ø ...ÞÉw»Ü ½G q»L컃è ;»ðBýÉè þéü»ì q»â»C ,ó»ø óBýðôõG »ðBHÉPÜ .QÈ rãG óBý¾»ø ô»C ôõì»ø ,»ðBì»è »ãW ,ºôºô»C ÿ uk »G »ƒè ôArƒÝƒKBƒ_( òƒƒìõƒƒýƒƒwôõƒƒð ÿ»ƒƒðBƒƒPƒƒ„ ÊG»G )AlðBÜ»ìBð »è kõƒgBƒü ,óBƒÜºqBƒÄ½ƒâ óBPPwºk »ƒÜ ރɃñƒÈõƒ„ BƒO ,ÿ qBƒÜAkõƒW Qwºk |»G -óArPük »è BÝO »G q»â»C -ÊOBãüºk ÿ q»w ,þwBðºk óBü»Gq ¼ s »Ü ½O( ,QÉG ºôBð -óBg| »ýéýÄ ,óBg| »xýéƒÔ »ƒÜºqBƒì »G ,»ðBg| ßæ½K Bñýè»ì ô| Þw»OrÉÄ ÿ»ð½Ü »è óBg| ßæ½K »Ü ,ÞÈ q»PÔºk lð»_ R»HüBO ÊG»G ,»ðBì»C ôõì»ø ).»Ü»ì rýG »è ;þO»üæ ,óBüºô»ðlñÈõg »G óAlg»üBG ô ÿ qBÜAkõW ï»G ,þðAô pG óBýÉO ï»ÜBð Êè Qü rãƒÈ o( ºqBÜ ï»C »è»K »G ;»ñÉOôõxG )Bð rO þw»Ü .»ÝG tðArÔ BÝÔBÜ ÿ»O»ýwºô ô ôk ô»C þغk »ì»C þÉW»HÉW ,k¼ rG yÜBì q»â»C »Ü ,ó ôõG|

»HýG»c ôÂB„ :BC »è åArK »è 1883 ÿÂõW þƒ3 ,BÝÔBÜ tðArÔ »OBܺk »Ü ,1924 þðºô ôu þƒ3 ,ºôõG ÞüAk »è ,BÝÔBÜ .þO»ü»Ü»ðkrì ÿkBý¾Bw ,¼ pì»C .ôõG ï»PxýG ÿºk»w þðAq»wôõðºq ô»â ÿAoºq»ƒw ,þƒðBƒƒÜ»ƒƒì»ƒƒøq»ƒƒG ÿ»ƒƒGq ¼ s ‡BK »è ,óBýðkrGôBð»è ½G ÿ»Ü»O»ýwºô .ºô»ðôõG ôÃG ô NB_ þðkrì ,þðkrì »è q»G ÞɾBw lð»_ ,BÝÔBÜ tðArÔ þÝü tðºq»ø þÈ oôBø ½G ÿ»ìBñO»ýwºô ô ôk ÿºô»C ÿAôAk ô ºõýwôõð| k¼ rG yÜBì ,ÿ ½g ô RBHG ôBð»è þðBÜ»ì»øq»G |,ºô ôkrÜ Êƒè ï»C| k¼ rG yÜBì R»H¾»ø .ºô»OBÜ»ð óBü ôÃG q»G»è q»ø ô BñÉø»ð ÊW»G ÿBÝÔBÜ ÿ»üAôAk ,¼pì»C ,òýÉ¿G òýðAõOºk »ƒÜ ,»ƒ…ƒü»ƒì»ƒC ÿºô»ðlñÈõg ÿBK »è ,RBýGºk»C þðAq»ñÈõg yÜBì ÿ qBGqAs q»Ø ,BÝÔBÜ tðArÔ þðBÜ»ì»øq»G |.ók¼ rG ,ºôºqAõg ÿ»ì»C |:óBÝÔBÜ tðArÔ þðBÜ»ìBñO»ýwºô þغk 1921 -ï»Ü»ü òƒýƒüAôk !Qƒxƒü ô»ƒƒ„½ƒƒg þƒƒxƒƒÜBƒƒì »è »Ü ,ÞÉP„ q»ø :»ü»ì»C òì ÿBñð»ì»O »è BOAô( :QɃñƒÉƒìºk ʃW»ƒG ºô»ƒñƒì ÿAôk òýwôõð ÿ tÉì ,åq»GõéW þýÔ½G ,»ðBhHÉPÜ ,ÞÉP„ q»ø óBü ,†ü»ãðBìq»Ô ô ºô»¾Bì »è »è ),ÿ qAk»âBC þÉè ½O ô ºôAqkrG ß»ýÉW ½G »Ü þðBÜ»ìBð ,óBÜ»wôõñPwºk ,óBÜ»wôõðkBü þÝÉP„ q»ø ô ë»â»ñÈ ô ,óArPük ô ｃg ÿºô»ƒC ʃG»ƒG ,ºô»ƒðAq s ¼k »ƒƒÜ ,†ƒƒü rƒƒO :Bøºô q»ø .»ñÉOôõxðBýG ,ºô»PýñÈõhƒðBƒýƒG ,ÞÉè»âôArwôõð óBü ,óBÜ»ñýwôõð ôõì»ø ,ó»Ýük þðBw»Ü ÿæ óBü ,ó ½O ÿæ »è »Ü óBü ,ÿ sAõhG óBýÉè ºô»ñì ÿ ôBð »G QÉGºk »Ü ÞÉè»â»ìBð ,óºlG ÊK Qñɾ»G ,ï»Ýýðæ .òñÉOôõxðBýG óBü½g ,½O »G óºlüBð ½O ÿBÝÔBÜ tðArÔ

1922 -ïºô ôk »ƒü»ƒðAô»ƒè !Qƒxƒü ô»ƒ„½ƒg þƒxƒƒÜBƒƒì þñOô»Üqºk .ºô»íPw»ñ¾»ø rPýC ºqBXì»C ,zq õØ ÿBO ÞÉãðBì ÿAôk ,êýw þý„½g»ð R»ðBð»O ;»ýýñýH…ÉK þýø ,Qxü õÉK ÿºkAo »G ,»ýýð þÝÉݾ»Ü ,îwôõñý„ºk »Ü ÿºô»ƒC :»OAô»Ü .»ü»ø þO»HüBO þÝÈ tÉø þ_q»â»C

Ëõð ÿºôArÜôÃG

AlðBìq»w»G »G ߺô »Ü ,»ü»ðBHÉPÜ ô»G óBíPxüõÉK »íÉC" # ,QÈôºk óB턽g rOBüs óBì½g »è »Ü ,ÞÉw»Ü þðkrì ߺô ,óô»Üºk óBíñP„õܽg ÿqAõÉè q»w ÿqtø ô Qw»ø »ƒÜ ,ò…Éܺk ÊK óBìqAsBC óô ,»Ä¼rì þðBüu ÿºô»è qôôk ,AlÝɾ»ãð»W »è ߺô óBü ,Êðºkºk AlðBìôBð »è ÿ»üBü qºs ô»C ½G ÞÈqô»O ߺô ÊGºk IÉPÜ -òýGôõG ".»ñì ÿAôpG ºô»C .RBÝG óBíýPwºkq»G ,þO»üôõPw»G

2

2013/6/3 »í컄 ôôk )364( ºqBìu

þW½è½ñýìrÉO kºõw»C k»íc»C kAsô»ð.k QÉwôõñüºk ÞÈ qBW »PÔ»ø ôôk

ÁBñýXü q ½C– þO»üBð»wºq | Originality BðBì ô ôk ,)¥èB˜œæA( þGºq»Ì»G |Originality þPý¾BñýXƒü q ½ƒC -þƒO»ƒüBƒð»ƒwºq »Ü ÿºô»C ,QÈk òýì»Ü»ü ô ó»wºq ô þüBOºq»w þP„ ÿBðBì»G óBýì»Ü»ü ,QÈ râºl¾»ø ,|copy »ýýK ½Ü ÿ»hwõð ÿ»ðAô»`ÉK »ì»C ôºôõOrâ»ñ¾»ø ÿ rO þÜ»ü»ðôõíð aýø þñÈõ„ .QÈ rðºkAk ó»wºq »G ï»Ü»ü þKB_ óBü ï»Ü»ü ÿ"zôõñPwºk" AlGºk»C »è »ðôõíð ½G ô ôk ï»C ,ºôArýâ»ðqºô ºôºrO þñÈõ„»è ô»ýýð »PgBw »Ü ÿ»P„ ô»C »OAô ïºô ôk ÿBðBì þüAvÈ qk»G ,ºô»ñü s ¼k ô óBñÉøAk ÿBðBì q»w ºô»ñ_ºk ô òñÉPwºk ºq»K AlýüAôk»è »üBðBì AlðBì¼ q ô óBð½ü þìºkq»w»è »Ü ÿ»ðBPxÝÉO ô»è ôõG þPü rG þO»üBð»wºq ºk»w òülð»_ þüBwæ AlìtýwçÜõýð ô ïtýwçÜ þÐBð½Ø ô yðBxýñÈ q ÿºk»w»è ô ó ôArñÉø ï»øq»G .ºô»ðArܺk þOBýGºk»C þüBwæ ÊGºk q»ø »Ü ºô»üBì»ð Ak»PwBC ô»è ÞÉñýwôõð ôõì»ø ï»G þO»Õýw »Ü RBøAk sAôBýW ÿ»Ýük þÝÉñýwôõð »ñ„»_ õݾ»G ,ºô»OBÝG óBì¼ q ô óBð½ü ÿºk»w »è þñýPð½ì »ðôõíð ½G ,ArðAk ó»wºq »G †ü ô»C ô ÁBK »üAqk þðBñÉøAk ô»C ôBñÉøAk ÿ»Ýük þÝÉñýwôõð ºq ½W Ak"1560-óBܺô»ñý¾½ÝÉè" þHÉPÜ»è Alì»øºtðB„ Bøºô q»ø ,lðBÝ„ ÿºlýéØ»O ÿºk»ƒƒƒƒƒw»ƒƒƒƒƒè ÿBƒƒƒƒƒðq ½ƒƒƒƒƒÜ ÿ»ìBð½ðB„ »è ôAlì»üºlÄ»c -Qxü rýC »è ókq õHÉè ÿAôAk" »ƒƒƒƒƒƒƒƒƒOôºq ô»ƒƒƒƒƒƒƒƒƒè Ak"1634 ôAlƒƒüæ »ƒƒýƒƒüAq»ƒƒâlƒƒýƒƒéƒƒØ»ƒƒO ,BƒñƒÉƒøAk ÿ rƒO þƒÝƒÈ sAõƒÉƒ„ þƒPƒxƒÝƒÉƒO AkºrƒÉƒè »ƒOAô»ƒƒÜ þPxÝÉO »è »ýýPü rG ó»wºq þü½g»Gq»ƒw »ƒÜ ôArƒñƒÉƒøAk ÿAôk ô»ƒƒƒƒƒƒü»ƒƒƒƒƒƒƒø ÿ ½ƒƒƒƒƒƒƒg ,ºôõOô»Ü»ð rO þÜ»ü»ðôõíð óAô oºôB_ ô Ëõð þP„ õݾ»G »Ü ºôBñÉø ï»øq»G ÿ ôArÜ»ð AkBƒƒƒƒOºq»ƒƒƒƒw»ƒƒƒƒè QƒƒƒƒÉƒ„ºk ô QƒÉƒƒGôõƒƒG "òƒƒü rƒƒýƒƒ„Bƒƒð" .ºô»OºôArÜ þüBwæ ôºôArðAk ó»wºq »G ôºôõG rýãÉW AlýüAôk»è ï»G ,ºô»PÉGArÝOºq ôArñÉøAk ô ó»íâºk þP„ ÿBðBì »G |Original ÁBñýXü q ½C ÿ»„ô Alì»üºku»ø ÿºk»w»è »è ºôõG sAôBýW q ¼ s »ì»C »Ü Akq»ðõø »è Ëõð þÜ»ýü q ½ýO »G ºôõG Qwºõü»K ôºôõOBø |copy. þK ½Ü ÿ»„ô õÉð»è ÿºô»è sAôBýW ô Ëõð þÝÉP„ ôõì»ø»è »ýýPü rG ó»wºq ô þO»üBð»wºq »ãðºk ï»C óBü »ð»wºq þÝÈ q»ðõø ºq»ðõø ï»C QÈ rOôºk qBWq ¼ s ,ºôBG Alýݾ»g ï»C »OAô ,òð»wºq þÝÈ q ½ýO ô rÝýÔ »üBðAs ï»C ÿ q ½ýO ô rÝýÔ kõgBü ,»ð»wºq þÝÉãðºk »è ÿºô»DÉG ,»ü»ø óBü½g þülð»íO»HüBO ô òýð ôBG ô ôArðAs »ðAq ½ýO ô äðºk ô q»ðõø þÝÈ q»ðõø »Ü RBÝG ºô»G Qw»ø râqºô »üºô»C äðrâ ï»G ,òGApGAk ó ½Ü ÿ q ôõK»è»Ü ºô»PÉñÈõgºk Ëõð þÝÉO»GBG óBü QÈ râºk Ëõð þÝÉãðºk »è Ëõâ óBü QÉñýGºk Ëõð .ºôApG»ðAk †ýü ô ô vÉì þüÂõØ»è ô ô ôkrGAq »è þ_q»â»C rÈ u »O½Oô»Ü þO»üBð»wºq ô ó»wºq ÿ»„ô Alì»PxýG ÿºk»w ÿ rÝýÔ »ƒè »ýýð Z q»ì óBü ,QÉG ó»wºq »…ýì»ø ó ½Ü þP„ »ýýð Z q»ì »OAô ,ºô»ðBìõƒâ BðBì ï»C ,QÉG þGBXýC ô s ¼ rýK ÿBðBì ÿ rã¾»ø AlÝÉìºkq»w ôõì»ø»è þO»üBð»wºq ô»`ýð ÿ»Ô»xè»Ô »è þO»HüBO þÜ»üºõÉ„»G ,þÉè »ðkrÝðBìõâ ï»C ô þO»üBð»wºq ÿ»ýÈõð ÿ q»w ºô»ðrÈk½ì Qw½K ÿ rÝýÔ»è ôAlü rÈk ßBW ÿºô»ðlðB„ºõ¾»ø ÿ q ½ýO »è ô»G ºô»PÈ rܺlOºq qBW Ëlð»ø ºrãG ô QÈ rܺk þO»üBð»wºq »è óBìõâ AkºrÉè ,ºôAl¾»ø »ü»Oô ô»C »OAô ,ºôõG»ø ÿ»ðôõíð rP…ÉK þO»üBð»wºq ô ó»wºq »Ü ÿ»üBƒðBƒì ÿ»ðôõíð ô»ñÈ ô rP…ÉK ô QÉGôõG »ñÈõÉG þðBñÉøAk þO»üBð»wºq »Ü ºô»PÈ rܺlOºq ,ºôõG»ø ÿ»ñÈ ô rP…ÉK ß»ýýO»üBð»wºq ôõì»ø QÉñýGºlüAô »üºsBO ºlük ï»C ,QÉGôõG»ð ß»üBOºq»w ôõì»ø ÿ»ýÉK ô»G ,QÉG ó»wºq k»w qºk k»w »ýýð ß»ýýO»üBð»wºq aýø »…ýì»ø ô þÝýìBñük þÜ»ü»„ô "BOºq»w" AkºrÉè ,ºôõG»ø ÿ»Ýük ÿBOºq»w rP…ÉK )þèBÌ»Oõì-þüAq»âlñ¿G( ëBPñÈlñxðArO ½G ºuBìBC »Ü "ó»wºq" ÿ»ðAô»`ÉK »G ,ºôAo½â .RBܺk rýãÉW ô ÿ rýãP…K ºôºrO þÝÉÝì»_ ó»üæ»è þO»üBð»wºq þÝì»_ ½G »üºsBO BðBì ï»C| lð»_ »Ü )¥‚ÔrÍíèA ¥Í‚ªÙèA( "ÿ u ½è½íýPxýLýC þðApGAk" QÈ rOôºk þÉK »Ü QÈ rܺk ôõì»ø òɾºk óBì»C ,òýø½Ü zBì½O ô ½Ü½Ô êÉ…ýì »ðAô»è ºôBñÉùðBüAk ÞÈlð»ìrýG »è ÞÉgq»_ ÿ rÝýÔ q»â»C QÉGºk òü tg ô óApGAk ÿ qB_ôk ÞÉPxÝÉO óBü ÞÈ rÝýÔ »G »Pwºõü»K Ëõð þÝÉÝì»_ òýÉ¿G »ì»Pw»C AkºrÉè ,ºô»OBÝG BýW ÿk þÝÉgq»_ ÿ rÝýÔ BýW óBülÝÉè vÈ qk þÜ»ü ô ô vÉì »Ü ,rP…ÉK þÜ»üºk»w »è ô rP…ÉK þÝÉÝì»_ ,»ü»ø AlðAõÉð»è óBýðApGAk ï»ø ºsAôBýW óBü»Ü»ýü ô ô vÉì »ØBýw ï»ø »OAô ,ºô»OBܺk þÉK ó ½ÜqBC k»ì»dì ï»G ,QÉñÉìBð ÿ»ýýãðrâ ôBø»G ô»C AkºrÉè þO»üBð»wºq ÿlýC :ºô»ñü»ÝG BýW ÿlÜ»ü»è þO»üBð»wºq ÿ q ½W ô ôk kõgBü ÓBð½Ø ô ôk ÊGºk »üAô .»ü»ø ÿ ½g þO»HüBO ÿBø»G óBü»Ü»ü q»ø »Ü ,Ëõð þO»üBð»wºq ô ó ½Ü þO»üBð»wºq | tÜríèA ,óBíTÌ óBí‚Íð :¥íWrO ,e‚OBÕíèA RBíéÝèA-1 :»ðAôpG ,rPK þü qBýðAs ½G lÍw.k ô ¯éEô rèA óBX‚ì.k ,¯GkæA lØBñèA ê‚èk-2| .2007 ,óBñHè-Rô r‚G ,¯GrÍèA ¯ÔBÙTèA :¥íWrO ,¥‚GkæA RBd骙íèA îXÍì-3| .2007 ,5¬ ,¯GrÍèA ¯ÔBÙTèA tÜríèA ,¯ÌsBHèA ê™ÕíèA îXÍíèA-4| .2012 ,r…ñèAô RBwAqléè ¥‚ÍìBXèA ¥xw‹íèA lXì ,¯íðBÑèA l‚Íw -5| .1999 ,2¬ ,óBñHè-Rô r‚G ,¥‚íéÍèA ¥HPÝíèA qAk ,¯XðõPè@ lídì.k ,JkæA ¯Ô îéÍèA qAk ,¯˜BÌ ëB…‚ì.k ô JõÙÍE ÎElG ê‚ìA.k ,JkæAô ¥ÑéèA ¯Ô ê™ÕíèA îXÍíèA ¥HPÝì ,úHøô ®lXì ,JkæA RBd骙ì îXÍì-6| .1987 ,óBñHè-Rô r‚G ,ò‚Eçíéè RAlEõÌ ,ê‚ég lícA ê‚ég :¥íWrO ,¥‚ÕxéÕèA lðæ æ ¥Ìõwõì-7| .1974 ,Rô r‚G ,óBñHè .2008 ,Rô r‚G ,¥ÌBHªèAô r…ñéè

“

ô þO»üBð»wºq »ýýPürG ó»wºq þÝÉP„ ôõƒì»ƒø»ƒè ÿºô»è sAôBýW ô Ëõð ºôBG Alýݾ»g õÉð»è

þøBð»LðBPü»„ þÝÉìºkq»w ô óBÜ»P…ürÔ þýP„»Ü

“

ô ß¼rý_ lð»_ qBW ôõ컃ø þƒñƒgBƒƒCôBƒƒð »ƒƒè ÞƒƒÈôAkôôq »è ô RBܺk óBíìq»âq»w »Ü»ðBì¼q ô ÞÈsBG ,QÈpƒ`ƒKºk AlƒÝƒÉƒñƒÈõƒ„ óBìAô »Ü ô»ƒÝƒük þƒÝƒÉƒÜ¼rƒýƒ_ þƒÜ¼rƒýƒ_ þƒðAôoºôBƒ_ RBƒÜºlƒƒÉƒƒè óBìrÉO ô ôAô»O »Ü òü»ÝG ÿrOôõ…ÉK óBìºsôBø ,rPK ÿqBýƒðAs »ƒG RBƒÝƒG þ¿Éø »PwAq »Ü òü»ãHÉO ‡ºô»ƒè þÜ»üºô»ðApÉâ »ƒG ô óBƒÜºôAkôôq ï»C ÿkAk þÝýwçÜ ô þüºrƒýƒXƒðs RAkBð »ðBì¼q ÿBÔºô " ߺô þðAtÉè þÜ»ƒü ¼ rƒPƒxƒüBƒì ÿ»ðAô»`ÉK »G »Ü ,ºôBðAk ÿ"å»G R»ÍÔºq "òĽùPÉG" þì»XñÉK ÿ»ÜBƒýƒð½ƒÕƒíƒýƒw ô äð»øBC »Ü| "zôõðºqB_ " ÿôBƒð»ƒG ï»C þ_q»â ,òOô»Üq»w ½G »ýü sAõ…ÉK »G RºqBG»ƒw »ƒñƒOô»ƒÜq»ƒw þƒãƒð»ƒøBƒC ÁBÜ þðBÜ»í„qk »Ü þxðºrÔ þ„q ½„ »è ºô»ðôõHðBíý„»K ÿ»üBì ºôõG ºô»ðôõG »è q»ø »íÉC ½G ï»G ,»ÜBýð½Õíýw ÿkõg þƒPƒ„»ƒÜ ÿBƒýƒƒð½ƒƒÕƒƒíƒƒýƒƒw ºôBƒƒOºq»ƒƒw ô þPxƒÝƒ„ ÿºô»ƒðAôæ óBƒÜ»ƒPƒ…ƒü rƒÔ ,óBì½g ÿ ô ô výì »G pK ôõG ÞÉwºq»ø »ƒÜ zôõƒñƒðBƒì¼ q ß»ƒð ,vƒÉƒƒHƒƒÜ¼ rƒƒýƒƒ_ ,ºô»O½P…Éø þÝü tð ô q ô ôk þÜ»üAkô»ì »Ü ÿ»ðBw»Ü ô»C ôõì»ø »G »Pwºõü»K RBܺk qBì½O óBü ôõì»ø þðBüu ÿ qBܺkq ô ,QÉG òýwôõñðBì¼ q ÿ»…ýK ÿºô»C ߺô »wõñðBì¼ q ÿºq»Ø »è ÿ ½ƒg ÿºô»ƒDƒÉƒG ߺô »ðBðBüçɃG ,RAlƒG »ƒÜ»ƒñƒýƒØ»ƒPƒwAq ºô»ÝÈ oõhýw ÿ qBÜBC »G Êèºô ,vÉHܼ rý_ þÜBG ‡q ½„ ÿ»éü½Ü ߺô ô »ýð þ¾k »Ü ,RBܺk ï»ñð»ø»W ÿ»ðAôºo ÊÜ »ýð ºô»G þðBÜBÐBC ½G QÉñýGºk þ_ ô QÉPxýGºk þ_ þñƒü rƒýƒ„Bƒð ô þƒðAõƒW ,ºô»ƒPƒÈ tƒÈõƒâºk »Ü qºôkAk þc¼ q ÊG QÉñÉÜqkºk óAôõì»ø »è ï»G ,RBÝG »ƒÝƒülƒýƒðAô»ƒC þƒüBƒâkAk q»HìAq»G »è AlýðBܺq ¼ s »â½èBük þñgBCôBð QÉãð»Wºk »ðBâq»W »G þðBܺqBü»ð ô olðBØ ÿ q»ãð»w Akºk ÿ ½g »G Û»ø Akºô»è ô ÿ ½g ߺô ôAô»O ôºô»OBÝG BýƒW ÿ ½ƒg ‡q ½„ ô Jtýc ÿ»éü½Ü ºrãG ô rýãð»üæ þÜ»üArýìBÜ ßºô †ýOBÜ ÿ»Gq ¼ s ,QÉG »ð»íük ô»Orâ ôBð »OBhðBìºk þüBì»ñýw ô QƒÉƒñƒýƒGºk »ƒÝƒÈ ôBƒ_ :óBƒÜ»ƒƒýƒýƒPƒ…ƒâ þÔBì ‡»íÉC QÈ o»âºlÉè ô QÈ rÈ vGºl¾»ø óBìºô»ðkrÝý„ ô QñÉì½Ü ô òýðAô pɃO ÿ tÈ q QÉG AlƒÝƒÈ qBƒG q»ƒø »ƒG .QƒÉƒG»ƒø ÿºô»è †_ ,RBGºk ÿ ½g ½G óBìôõì»ø ºô»Ü»ì»C »G »Ü ,»„¼ rÔ½g þÝÈ oõhýw þðBÜ»ñìu ôk ô Qw¼k þÝìBìºk ÿºô»è q»G ºôBOºq»w »è q»ø ,QɾBìAk AlðBü ô ô o »è þƒðBƒ…ƒýƒK þƒƒOôõƒƒØ ô Rô ô q »ƒƒG ÿ ½ƒƒg ½G þñOBø ï»Ü»ü »è ,RAkºk óBìôõì»ø þñP„õÜ ÿAq»WBì ô "óBìBíxK "ÿlðõâ þðkrƒGôBƒð»ƒè ÿ»ƒ…ƒg»ƒð ô óBƒÜ»ƒLƒw»ƒC ÿ ôBñÉK »è q»ø ,qBýèõHèõƒG ô Iƒýƒw»ƒc »è þðBÜ»¾BG þñýñýG þñÉùð ô ÿ ½g ÿºô»ðBì ,ºôºqBƒýƒèõƒƒHƒƒèõƒƒG þƒƒãƒƒð»ƒƒ„½ƒƒø 󻃃üæ þðBO½G q»ì½ø QðBPýÅýè þ¾k »Ü RAkºl¾ô»ø ô QÈ q u õÜ»ð ä𻄽ø »Ü RBÝG ïq»ƒð óBÜ»Lw»C ߺô Iýw»c »ðBÜBHÉG þ_»Ü | .QÈ u õܺk ºô»ýükqBw òÈõg ÿ o»K ô»G

‡ºô»ƒè óBƒìºs ôBƒø ,rƒPƒK ÿ qBƒýƒðAs »ƒG »G ô óBܺôAkô ô q þ¿Éø »PwAq »Ü òü»ãHÉO þÝýwçÜ ô þüºrýXðs þÜ»üºô»ðApƒÉƒâ óAõÉð þñü sBGsBG ,RAkBð »ðBì¼ q ï»C ÿkAk ô óBÜ»w»Ü ô óBÜ»ð»ìºs ô óBÜ»ñÈõ„ ÊOAkºk óBìq ¼ s þÝÉØAq»ì óBܺôAkô ô q óBÜ»ýýñƒÉƒùƒð »ƒýƒülƒðºõƒü»ƒK ½ƒG óBƒì½ƒg »Ü òýñÈ o¼lG ÏBÙýC ô»C ÿºô»DÉG ,òýÈ o»ãG Þü tð BÙýƒw½ƒì þƒc¼ q »ƒè óBƒƒì¼ q .ºô»OBgºk ½G ÿ ôõì»ø ºô»ðBxük ‡ºô»C ½ƒG »ƒÜ ºô»ƒPƒÈ o»ƒâºk »ƒðBƒƒü u ô»ƒƒC ô »„o½„ ÿ ôBð ô »üºsBO óAôõì»ø ô ôBÜBð »è ÿ ôAkô ô q ô þغp¾k »è ºpK óAp`K »è ºpK ÿ ½g ½G »Ü tÉìBCo»„ »Wq»ì ,óBwBO ô ÿ qAõw»wBð»ø ô »gq»_ôBø »g¼k ô»C ½G ÞÈ sAõÉ„ ÿ»ðBü u ô»è rPý_ »Ü ºô»ƒPƒÈ s ¼lƒG ô»C þðôõ`ÝÉO ô QÉ_Bð rOôõ…ÉK »G R»HüBO þð»ìºs ÿAôk »G »ÌBÙýC ô Ûºs ÿ»ðôõíð ,QÈ o»âºk Alü½g ÿArÉg ÿºô»ñPwAõâ :ÿ»Pw»Wq»G ÿAôk »è AlÝÉðBÜô rOôB_ »è »ü»íÉC ôBð þðArÉツq ½ƒ„ ÿºô»ƒðôõƒG½ƒÜ ô Bƒƒƒƒƒ„BƒƒƒƒƒLƒƒƒƒƒì»ƒƒƒƒƒÐ þƒƒƒƒƒÜºo»ƒƒƒƒƒâ ô óBƒÜ»ƒðBƒ„ ÿºô»ƒƒðkrƒƒÝƒPƒwô qk ÿ»ðBøB„ þƒÝƒ„½ƒÜ ½ƒG q»ƒxƒÜ»ƒü ô»C þðôõGrýK ô þñükqBì ºk»Ð»ƒð .ºô»ÝÉK ‡o½„ ô»íðBg ô »Üºô»ðApÉâ þð»ìºs ÿ»ì»â þðôõG»ð ô óBÜ»w»Ü þðôõHý¾Bck»G þc¼ q þPxÝ„ ô ‡»GôBø þÝÉðBìs þñOBø»ð ô zºqkBü rÔ þðAô qºôB_ ô ,þXýéÕýC »G þñP…ü»â ô òOBø óBü »Ü Qƒü o»KBñÉO »ñü rÝÕÉO ô»C ÊG»G þƒƒÝƒƒÈ q»ƒƒwôõƒƒƒð ߺô q»ƒƒƒwôõƒƒƒð ߺô óBü ,QÈ ô»ÝGqºk Aq»ã_ôõƒK þðBÜ»ƒ¾ô»ƒø þƒ_ôõƒK ½ƒG þƒ_oBƒW »ƒè †ƒýƒ¾ô»ƒøBƒƒ„ ºqBƒƒük ,Ǽ rƒƒì ô»ƒƒè qBƒƒÝƒƒðBƒƒìõƒƒâ ,»ƒƒüAlƒƒ„q ½ƒƒ„ ,óºlüºk óBÜ»ìô ôkq»ì ÿ»üçè»Ø»O õݾ»G ,»Üôõð»ø ô ºrÉè Bùð»O»G ß»ð ,Ak»Ýük ÿBýÔArâõW Bø»üºk ôBð»è q»w»G »¾BdƒO»ƒüBƒ„ ﻃC þƒ_q»ƒâ þƒðBƒw»ƒÜ ô ß»ƒü ô ô vƒÉƒì ô ރɃð»ƒìºs ó ô »ü»íлð ô»C z»ƒG ,AkôArƒÝƒü qBƒük ÿkõg »è »ÝÉðBìõâ ÿ»ƒíƒÐ»ƒð ,QƒÉƒGBƒð ï»G ,Ak»Ýük þñÈõ„ q ¼ s »ƒè ‡q ½ƒ„ ô sBHÈ q ôõ컃ø ÿºôºqºk »ƒè q»ƒwôõƒð þO»üBØ»ø AlƒðBƒÜ»ƒýƒýƒGºk»ƒC »ƒðBƒhƒGBƒOõƒØ ,ºô»PÈ rÉâºk »íÉC þðBܺq ô»â »ðBÝ…ÝÉO »ÜBýð½Õíýw ÿ q»ðAk ߺô q»wôõð ï»G Alƒƒü½ƒƒg ÿ»ƒƒãƒƒÉƒƒW »ƒƒè ,ºô»ƒƒOºôBƒƒƒ…ƒƒÜ

ïºôôk þ„»G »è ,ºô»O½G krâ Alü½ƒg þƒðBƒÜºlƒð»ƒøºq ÿ»ã¾»G »G ,AlýèBPxü rÜ þÝÉc¼ q ôºõÉ„ ôBð»è »Ü»ÔBO óBü ó»ìºs Êw q»ø ÿºô»C þPwBC q»w»è ô ó»Üºk Ë s ô ôAs AlðBü½g ºôõG þÍýØAô »G »Ü ÿºô»è ºô»ðkrݾBü»g lð»G½Ü ô rýãýP…â ôArÉg þÝÉð»ìºs ߺô ,þPgºô»OBw ô ÁBcqºk ,QÈ ô»Üºkqºk »ƒƒG »ƒƒPƒƒwºõƒƒü»ƒƒK þƒƒƒ„ôõƒƒƒì»ƒƒƒø q»ƒƒƒø ô qBÜ ô óBܺôAkô ô q þðkrÝðBƒìºs ôBƒø þƒðBƒÜ»ƒ¾ôõƒƒW ôõƒƒì»ƒƒø q»ƒƒø ôºôºkrƒƒÜ .Alwq ½Ü ô o½Ü óBì»ø »è óBÜ»ðAô»¾BK ÞÈ q óBüºô»C »Ü ï»Üºk ºlðºs»ì ÿAô »ü»íÉC ÿ»ðBÝ…ÝÉO ô»C þÌBÙýC þðkrÜôAo ,Ak»Ü»ýýwBýw »ð»ìºs ô ‡q ½„ ôBð »è ÿAôk »è ÿ»üºô»ð ô»C ½G †ýO»HƒüBƒO»ƒG þÝÉðôõGAq ô òý…ÉK þ„o½„ þwºq»ø »G »Ü ,ºôBü u »ƒÜ½ƒÝƒxƒð ‡BƒK ÿArƒÉƒg ô óAs oAk »è ,ArÜ kºs ôBð Ëõð þ„o½„ ÿ ½g »üºô»ðBPw»ø ÿlÉìõC ï»C þðôõGrýK »Ü ºlñ„õÜ ô ArÉg Bøºô ,QƒÉƒñƒÈõƒðºk »è óBÝ…ÝÉO óBì»ø Akq»ðõø ôBð»è »¾Bc»ì ô óBƒÜ»ƒñƒÈõƒ„ ô óBƒÜºq»ƒPƒÜºqBƒÜ ôBƒƒð äðºq ºôAkô»ì Êw q»ø »G AlðBÜ»ð»ìºs ô»C ÿ qAõw»wBð»ø óBì»ø »G ,ºô»OAk»ð ô Bã¾tð»ì Aôk »OBãG ôõG ÿ sBýð ÿ»ðAô qBÜ þƒ„ôõƒì»ƒø q»ƒø .Qƒ…ƒü»ƒâ»ƒð þƒ_»ƒƒÜ aýø ,þðAô oºôB_ »ƒè q ô ôk ô ôBƒÜBƒð»ƒè ºqBƒÜBƒ„ ﻃƒC ߺô ÿkq õƒƒÜ þƒƒÝƒÉƒØºk ô þüAq»ã_ôõK »è pK þܼ rý_ ºõýðAõPü»ð »Pw»Wq»G »íÉC þðB„½ÝÉO þüºkôõùÉG ô þüºoôõO ô ï»g »è ºpG ô»ƒC ,RBƒÝƒG »Ü óAôõì»ø þc¼ q ôBð ÿºp_ »ýülÉìõCBð q»ƒðõƒø ߺô ,ºô»ƒñƒü qBƒ„ºk ÿlƒÜ»ƒü»ƒè

ô»C þðAõg q»w»è »Ü RBܺk óBìqB_Bð .ºô»ñýHG ½Ü Ak»„q ½„ ÿ»wrK ô óAo¼k ô ß¼ rƒƒýƒƒ_ lƒƒð»ƒƒ_ qBƒƒW ôõƒƒì»ƒƒø »ƒÜ»ƒðBƒì¼ q þƒñƒgBƒCôBƒð »ƒƒè ÞƒƒÈ ôAkô ô q AlÝÉñÈõ„ »è ô RBƒÜºk óBƒíƒìq»ƒâq»ƒw »Ü ô»Ýük þÝÉܼ rý_ ô ÞÈ sBG ,QÈ p`Kºk þܼ rý_ þðAô oºôBƒ_ RBƒÜºlƒÉƒè óBƒìAô RBÝG óBìrÉO ô ôAô»O »Ü òü»ÝG ÿ rOôõ…ÉK

ó»w»c kAsrÉ„ ) þüAq»ã_ôõK ½G ß»üAs»Ô :ó»ìºs ( ô»C ôõì»ø »G j»üBG Ak»ðBƒì¼ q ﻃè ÿ»ƒOBƒùƒÝƒÉƒK »ƒè »ƒÜ QƒÈ qkºk »ƒðAs»ƒâºq ߺô ,òGºk »PÈ ôBC »Ü»ƒØºk þƒè»ƒÝƒü»ƒø »è q ½WôAq ½W þÝýñÜ»O þðkrƒÜôºpƒü»ƒK þƒð»ƒìºs þƒðkrƒƒÜsBƒƒw ô ólƒƒðAq s»ƒƒìAk óBü ólðBÝè ºô»ÝÉK ô òü pG »è ,Akºô»ðApÉâ Bì»ñýw þ_q»â ,ºôBG Bì»ñýw »è »Ü ZBPð½ì ô ºô»ðArɃâ þƒÝƒýƒñƒÜ»ƒO »ƒè ÞƒÈ q ¼ s ½ƒG óBÜ»ð»ìºs ô óBÜ»ÔBƒO »ƒG ókrƒÜ»ƒì»ƒâ óAõÉð»è ÞÉðAksBG »Ü ,»ðBì¼ q ÿ qAs q»Ø ï»è ,»ü»ø AkôõOBøAk ô ô ôkrGAq ôBPxÉC ߺô ,ºô»ðApƒÉƒâ þƒð»ƒìºs Alƒ„»ƒðBƒì¼ q ô qBýPg»G ÿ»Ýük þðBÜ»ðBì¼ q »è »…ü ôBG q ô ôk ºô»ƒƒè ,Alƒƒgq»ƒƒ_ôBƒƒƒø þƒƒƒðBƒƒì¼ q »Ü QÈ rãG ºôBG ºõÉ„ ô»è tÈ q ºô»PÈ ô»Üºk òÉG AlülÜ»ü ÿAôk»G óBܺôAkô ô q ºrýXðs »è .ºôõG»ø AlýÝýwçÜ þðBì¼ q »è ߺô »ðlðBÝ„ ô»C Ak "óBÜ»P…ü rÔ þP„»Ü" ÿ ô ô vɃì óBƒü þƒð»ƒìºs »ƒè »ƒÜ ÿºq ¼ s ºô ôkrÝüAô rPÜB_ ,ºô ôkrÜ AlðBܺôAkô ô q ï»C ,þð½O½ð½ì þÝÉÌBÙýC ôBð »ñü ô»Ü»ð ÿºlñ„õÜ þígºs Á»â»è »ðkrÝÉK Êðæ½W ô Iü q»OôBø ó pHâq»W »Ü óBܺôAkô ô q .ºôõG rýãðBÜ»ü ô äð»øBCôBø ÿ»¾õW ºôõG þƒPƒw»ƒG»ƒì q»ƒwôõƒð QÉñÉÝ…HÝÉO ºô»ýü q»ðõø ÿ ô ô o »è ó»ìºs ÿºô»C »Ü ÿºô»C ½G QÉG rã¾»ø»ðB…ýð »Ü ô»C ÿ qBܽø »O½G ºôAlü ô ô q rOôõ…ƒÉƒK »G »ƒè q ô ôk ﻃG ,rƒOAôk ÿ»ƒìBƒXƒð»ƒC .ïBXð»Cq»ƒG ô qBƒÜ½ƒø þƒðkrƒÜºrƒýƒXƒðs ºô»ðApÉâ þð»ìºs þðlðBÝ…ÝÉO ÿ»ðBýì»è

ÞÉðkrÝOq»K ô ÞÉðôõ_Ak ÿlÜ»ü ôBð»G ,QÈõÉ…G »Ü»ðBì¼ q þíPü q ÿºô»DÉG »ü»ø ÿ»ì»â ôBð »è ÿºô»C ߺô »ÝÈ q ½W »G þðkrÝ„»GAk »G ÿAô pG Ak»Ü»ƒñƒÈ sBƒGsBƒG ½G óBü ,QÉG»ð BPxÉC ôºlñüBC.. ô ôkrGAq óBüu þð»ìºs ½G »Ýük þÝÉÝì»_ þO»üºô»C ï»è ÞÉìºkq»w ÿ ô ô vÉì óBü þâºlñü s ô ºlð»_ »Ü ÞÉð»ìºs ,RBÝG qBýñ…ÉK Ak»Øºk ô Akô»ì ôõì»ø q»w»G þ_»ƒÜ ,ºvƒÈ qk

3

2013/6/3 »í컄 ôôk )364( ºqBìu ÿ»O»Ø»„»ì ô»C ,ºô»P„ô rw »G Ǽ rì ô|ó vÉ`üºk AkôBì þìºkq»w»è óBܻļ rì »è »ƒÜ ,ރɃðô»ƒg ½ƒG þƒðBƒGq õƒØ »ƒñƒGºk þƒƒ¾Bƒƒü»ƒƒg »ƒƒè kõƒƒgBƒƒü »ƒƒƒüAkºlƒƒƒñƒƒƒüBƒƒƒC QÉ_»ð óBí…ƒü rƒýƒG .»ƒüAlƒÝƒÉƒíƒPƒxƒýƒw Qƒ…ƒK »ƒè ‡ºq þƒÜ»ƒü»ƒPƒ¾Bƒâ qBƒƒWq ¼ s .»ü»ø óBýüºkBìBC ºô»ðBü õì þðBÜ»Pwq õì ÿ»ðBì¼ q ô ôk ô»C ÿºô»ðlñÈõg »è rÈ u»è ߺô»ƒð ރɃOBƒw ½ƒG òƒì ,AlƒðBƒü »è zBG óBü õì ,ïôõG»ð Akºô»C ÿ q»ãü qBÜ BýwqBƒâ »ƒG RBƒÜºk ÿ ½ƒg þƒìBƒwq»ƒw BðAõO ô»C ÿæ î¾Bü»g õ݃¾»ƒG ,tƒýƒÜqBƒì ôºô»ƒƒñƒƒPƒƒwAõƒƒâ »ƒƒè ,ôõƒƒƒG ÿºrƒƒƒü»ƒƒƒw ÿ»Øºp¾k »ÍýØAô ô»è þƒðkrƒÝƒPƒ„qAs õƒâ ºqBƒük .ó ôBƒü u AlƒýƒÉƒO óBƒƒÜ»ƒƒýƒƒýƒƒñƒƒýƒƒ_ ô»C þðkrÝPxÝÉO »G kõgBü ókrÝP„qAs õâ ,QÈk þO»Øºqºk ÞÉPxÝÉO ,»Øºp¾k »ÍýØAô .QƒÉƒG Ûºpƒ¾k »ƒƒÍƒƒýƒƒØAô ô»ƒƒC ÿºlƒñƒÉƒø ‡o½ƒ„ òƒÉƒ¾ºlƒðBƒíƒÉƒK óBƒÜ»ƒðôõƒƒìs»ƒƒC ókrÜ þPɃwrƒG q»ƒw»ƒè »ƒÝƒÈ qºô»ƒðôõƒG þÝÈ qBܽø †ýPÉwrG qBƒWq ¼ s ô| ÿ uºk qBÜ Ak»¾Bƒg ô»ƒè óBƒü õƒì ...ô»ƒ„o½ƒ„ .RBܺk ,AlðBü õì ÿºô»ðlñÈõg þOBÜ»è òì »G îPw»ø ,rO þÝÈ q»wôõð q»ø »è kBü s ½G î¾Bü»g ôkrܺk ëBì»Ü qB„»ü þüBìqBO þðBÜ»ðBì¼ q ô|ß¼ rý_ ôBð þð»íük q ¼ s q ¼ s †ýèBì»Ü qB„»ü ÿ»ýÉK ô»G .ôõ_ºk þO»Ø»ƒ„»ƒì »ƒè pƒK ô|Qƒg»ƒw þƒðBƒü u»ƒè þƒƒ¾ô»ƒƒø ô|QƒƒÈ ôkºk óBƒƒƒÜ»ƒƒƒýƒƒƒülƒƒƒðõƒƒƒâ óBü»Pg»w »ÍýØAô ô»C þðkrÜ»Pw»Wq»G ô|ß¼ rƒýƒƒ_ ÿ»ƒƒGq ¼ s »ƒƒè »ƒƒãƒW .RAkºk ,ºrü»w þ„ºuBOq ½Lü q ô»C ,þðBÜ»ðBì¼ q AlOô»Ý„»C »ƒè ÿ»ƒðAkq õƒÜ ô»ƒC q»ƒw»ƒè ÿºk»w þðBÜBXð»K »è îðAtGAô ô|òü uºk .þO»ü õýwôõð AlPxýG ÿ»ã¿ÉÜ( þðBì¼ q ô ôkq»ø »è óBü õì Ak)óBýý_q»K ô|þ_q»ø ô|ó ô»g( ô)q õw ïºlðok þ݃Ƀ̓ýƒØAô ÿ ô o»ƒGô ô q þƒðAõƒO þPg»w þÜ»ýýPÉwrG ÿºô»G .ºô»OB݃G òýðAõOºk QwAo»G .ºô ôkrÜ »Pw»Wq»G q»â»C ?krÜvÉ_ óBì»ðBì¼ q ô»C òýɃ¿ƒG Ak»PxÝÉPð½Ü ﻃè vƒÉƒ_ »ƒOAô»ƒÜ ,»ƒüAô ô|þðAõW ô|þ„½g »G QÉGBð Qƒwºõƒü»ƒK òýð ÞÉðBì¼ q »ðAô»C »Ýðõ_ ,ºô»ýüºkõwBC ,ò…g»HHÉK óBì»D„»ð ô|ó»ÝG óBìºkõwBC AlÝÉO»wºk ô|ÎýØAô ïºkq»G»è ÿºlðºô»C óBíÉK ÞÈ q ½W»G óBü õì .òñÉwrPðBìºk ókrÜ þPÉwrG q»w»è ‡o½„ ,QɃ¾ºk BO ,òG þwrƒG ÞƒÈ q ¼ s QƒÉƒGºk ô|ÿ uºk #.QÉG ïAôºkq»G þðBÜ»ðô»g »è ÞÉíÈ u q

ôõG z»G ,Ak»OBÜô»ƒè ރɃw»ƒÜ q»ƒø»ƒG »PƒÉƒð»ƒü»ƒãƒG z»ƒÜ òƒülƒð»ƒ_ ÿºô»ƒC½ƒG »è rýG ÞÈ qBWq»ø .ólðBgô q ÁBì ôºqAlÉw ô»ƒC ,ºô»ƒì»ƒƒÜºk »ƒƒXƒƒG»ƒƒ¾»ƒƒø ÿ ôAkô q AlíÜ»ýÈ oôBø Á»â»è kBü ºô»PÈk ï»ýýðBü»G »è »OBÜô»C »Ü ,»XG»¾»ø þOBýéÙð ½G òü ôõ_ ÿ»Üºq»Õg»ì Þü tð ÿºq ô»â þÝÉWAq»â »ÜºôB_ ÿ»ðBg»Pw»g q»Gô»C ôtÈ qBÜq»w »Ü»ðkrÜ óAqBGBýíýÜ ÿAôk ÿ u ¼ q .ôõG ½ƒG îƒ`ƒG ïkrƒÝƒÉƒè ÿAôAk îƒÝƒƒüAk ,ôõƒƒG kõgBü ôBýwBð ô|ïtg q»â»C BO »Ü»WAq»â óBýÙ¾õg ,ôõHÉè þÈ q ô|ÊW ÊG þƒw»ƒÜ þ¾Aô»ø ôºô»¾Bì ½G ºô»íñÉùðBýG ô|ï»ÝG ½G .îðAtG †ü ôBýwBƒð ô|ïtƒg ÞƒÈlƒð»ƒø »OBÜô»C ôºõÈ ô»è ôõG Þü tð óBí¾Bì óBì½g ÿBOºq»w»è ô|ÖýO»è iÉ„ þgBG Þü tƒð ÿ»ÜºôBð »Ü ,òüBüuºk AôBWºq»Ø þܺo»â | .RBG»g »G ôõGArÜ ïºu ¼ q ô»ƒƒƒƒƒC þƒƒƒƒƒð»ƒƒƒƒƒíƒƒƒƒƒük òƒƒƒƒƒƒì ÿ»íW »WAq»ƒâ ô»ƒC ó ½ƒ_|,ºôBƒ_q»ƒG»ƒè ô|ÁAlñì ,ôõOô»Ü Qw½Ü þݾ»g »è RBøºk ,óBýýðBìtg ÿæ ó ôõG óAõýì ÁAlñìkrÉì ½G|ÞÉðAôBýK ,ôõHOBø q ½PÜk ÿæ ½G RºrÔBC þÝÉݾ»g ...ó ôõHOBø »¾»ìBì ô qBÜ ô|†ýC ,ôõGkqAõg óBü rýâ AlÈ ô»è ôõ컃ø q ¼ s ºô»ýýðBíÉéw æô»è ÞÉO»ìBýØ þðAtðBüºk QÉðAsBð ÿ ôAô»O»G z»Ü BP…Éø ôºôAlü ô q ½ƒ_ôõƒOBƒø ÿBƒãƒƒÈ q »ƒƒÝƒƒðõƒƒ_ .»ƒƒýƒƒýƒƒ_ ,ôõ_ºk ô|RBƒøºk Þƒ¾»ƒg .ó ôõƒGArƒgAk ÞÉw»Ü ÞÉOBÜ ..óBü râºk ó u ô|ÁAlñì óAôBýK þñýHOºk ,ôõHÉK þÝɾAô»ø ô|RBøºk »G QPw»ø þ_»Ü ...AlðBýðAq »G B…ÉÝðBüºk ô»C ôBð»è krܺk ßBñìBw q ¼ s þÜ»ýýOBì Bü ôõHOBì Aô ºu ¼ q ô»C .Ak»ýýѾBƒGºq»ƒØ .îðAsBð ?ºô ôkrÜBñÈ ô ÿAô òì þ¾Bü»g *** þýðApíÜõc »ƒG Qƒwºõƒü»ƒK »ƒè òƒì »èôk ÛArÍèA( þHÉPÜ ,ºô»ðBÜ»ýƒýƒxƒÌ»ƒG »è rOBü s ,ÿ õéÍèA òxc ÿ)»ü rxèA »íÅñíèA »ƒƒíƒƒÈ u q ô»ƒƒè óBƒƒì¼ q ô|ß¼ rƒƒƒýƒƒƒ_ q ¼ s ½G ÿ»íÈ u q ô»C þýÜBñìBw ô|þìôlðBwrO ½G ‡»ì»C »ü»ðAô»è .ºô»O»ìôõƒPƒwAõƒâ .Ak»HÉPÜ ô»è ºô»PÈ o»ãG ºô»ðApÉâ þðôõH¾As *** ôlðõâ »è óBü õì þðBÜ»ðBì¼ q ÿ ôAkô q AlƒƒPƒƒwºkºq ô ôk ô|ß»ƒƒK»ƒƒ_ þƒƒñƒƒƒÈõƒƒƒ„ ,ßBñwrO þPÉwrG Qwºk»G »Ü ,óºkºkô q ºô»ýü qAôºlñÈõg»ð R»ðBð»O ô|ºô»ðBwô»_ ºô»ðBì¼ q ô ôk ô»è òì ÿºlðºô»C .òñɾBðºk »G QÈ ô»üºk óBü õì ,ºô ôkrÜ îýñýHƒÉƒO ôBð »PÉñÉùG »Øºp¾k »ÍýØAô ô»C ºô»ýü»ìAqBÜ óBxñýC ÿ q»øô»W »è zBG .ºô»PxÝÉO ÿlðºõü»K »è zBG ,AlðBܺôAkô q »è RBÝG

QýK þ…É컾½g ÞÈ sBx¾Bü»g þðBÜ»ýü qºôºrýG óAqBGBýíýÜ Á»â»è òì ÿqºôºkBü # ºôºqB„ ô»G ÿlðºõü»K ,Ak»XG»¾»ø þðkrÜ ô|ïôõG»ð Ak»ÜºôAkôôq ôBð»è òì »Ýðõ_ ,»ýýð ô»è þ_ óBíýðAs ô|þñýG óBíðBÜ»ñÈô rƒOAôk ÿ»ðBhHÉPÜ »è ÞÈu¼q .ºôAlƒüôôq AkºqBƒ„ ÿq»ìõÌ þðAq½w ,òüôõHP…ýƒðAk ×BƒØô»ƒC ,BñÉø þýÜqõO þÜ»ü»ìBðu¼q þ`GBG»Ü þÉW»C ºôBýÜqõO þÝÈrÉÔ½„ ÿBãÈq»è îðAtGAô »Ü ÿ»ƒñƒÈô ÞƒÈlƒð»ƒø ,ôõƒHƒOô»ƒÜ þƒPƒwºk ô»C þñOrâ ºqBük .þñýG AlÈô»è óBì»XG»¾»ø z»G ,Ak»OBÜô»è ÞÉw»Ü q»ø»G »ü»ìBðu¼q »PÉð»ü»ãG z»Ü òülð»_ ÿºô»ƒC½ƒG ôõƒG ólðBgôq ÁBì ôºqAlÉw Ak»ÜºôAkô ô q ôBð»è òì »ƒÝƒðõƒ_ ,»ƒýƒýƒð óBíýðAs ô|þñýG óBíðBÜ»ñÈ ô rOAôk ô|ïôõG»ð »è ÞÈ u ¼ q .ºôAlü ô ô q AkºqB„ ô»è þƒ_ ,òü ôõHP…ƒýƒðAk ×BƒØô»ƒC ÿ»ƒðBƒhƒHƒÉƒPƒÜ þ`GBƒG»ƒÜ þƒÉƒW»ƒC ÿ q»ƒìõƒÌ þƒðAq ½ƒw îðAtGAô »Ü ,BñÉø þýÜq õO þÜ»ü»ìBðu ¼ q þPwºk ºôBýÜq õO þÝÈ rÉÔ½„ ÿBãÈ q»ƒè óBì»XG»¾»ø ÿ»ñÈ ô ÞÈlð»ø ,ôõHOô»ƒÜ »ü»ìBðu ¼ q ô»C þñOrâ ºqBük .þñýG AlÈ ô»è

ÿºô»ƒƒðApƒƒÉƒƒâ »ƒƒè rƒƒýƒƒK þƒƒÝƒƒÉƒƒðu ߺô .ôõG R»ìBýØ :Rõüºk Alü»Ü»OBøq»w»ƒG ?ôõG»ð R»ìBýØ Alü ô ô q ÿºô»C QwAo»G ô»C ÿºô»ñPwAõâ ÿBƒðAõƒO Jºk»ƒC BƒüBƒC »Ýük þÝÉOBÜ Ê„ºk ?»ü»ø ÿ»O»ƒìBƒýƒØ .ïºlG ºqBýwrK ï»C ÿºô»ðAlìºô þ¾ô»ø *** óAqBGBýíýƒÜ Á»ƒâ»ƒè òƒì ÿ qºôºkBƒü ºôºqB„ ô»G ÿlðºõü»K ,Ak»XG»¾»ø þðkrÜ

k»íì»dì BO»Ì

“

ÿuºk ókrÜ þPÉwrG q»w»è ‡o½„ -2,ó ôõG»ø Qg»w Aô þ̓ýƒØAô ô ôAkô ô q »Ü ºô»íñÉøºk »ðAô»C ÿ»ðõíð òì ï»G ô|þüºlðok ÿºô»ñýwõð þO»Øºqºk Jºk»C ó ½ƒ_q»ƒø .ºôAk þƒðBƒü»ƒÜ»ƒýƒýƒÜBƒñƒƒìBƒw ,|ókrÝ`ÉKAq ÿºqBG»è ëBÕð»C þðAôõGsBGqºk þìq»O þðAlƒÈ pƒÔ ô| óAlƒñƒü s ôBƒð þƒðkrƒì »â»w( BO óBÜ»íýw õükô»C ½G óBýðAtü sBC ô|þPÈõñýO ô|þPÉwrG ,RAõg óBýG )‡ºq ,ºô»ðpÉâºk|q»xÔ»C þWBW»c þüºlðok

ô qAsBC QÈ ô»ðBüºk ó»ø ÞÉè»ãPxÝÉO ôºô»ðsAõãG ÎýØAô þýغp¾k ô|þO»ìBø»ƒð Al̓ýƒØAô þƒÜBƒñƒwrƒO ÿ»ƒñƒÈ ô ïºkq»ƒG»ƒè ÿ»ðBðBì¼ q »Pƒ„AkBƒü ô»ƒC .ó rƒãƒHƒðBƒìAq þðBÜ»ƒðAlƒñƒü s ô|Qƒw½ƒÜ½ƒè½ƒø ÿºqBƒG»ƒè ô»è óBÜ»ýýðAlñü s þPg»w ÿ qBÜ ôBü rHýw ,ó ôArƒƒwôõƒƒð Ak»ƒƒÜBƒƒñƒƒwrƒƒO Bƒƒƒìq»ƒƒƒw ºqBük .ó»ðBغk ºq ½W ô»C þÝÉè»â»ðôõíð Al…ü rO þðBìºs ô|òÈõ„ »è îðAsºk òƒì

)þíüq»Ü Bø»O( òürý„ þÜ»üBãýð ½G òükºqõð qAõG þƒâq»ƒì ÿ»ƒwrƒK ,Ë pxG ½G þñý„ ,ºô»OBÝG ô ôlñü s óBƒü qBƒükBƒð | ...ºô»OBG Ëõw óBü»¾Bw lð»_ rÉO QÉè ,ó ôBì ó q ¼ s ,îýð òì q»ø þñü rý„ ,ó ôõG»ð rü ô ô s QÉè ,ó ôõG»ð óBü½O ÿºtƒG ,ºõƒýƒ„½ƒð»ƒð óBƒýƒOôBƒ_ .ºõýwBð»ð óBý„½O þ_½Ü ,ºõýñýG»ð ,ºô»ƒì滃G ºrƒü»ƒw q ¼ s »ƒƒÜ ÿºô»ƒƒC »G ÿ»Ü»C ½G óBýÝÉð»ì»O !?ÞÉðBw»Ü ,‡½O ...»ðBãÉG »G ó»ÝO»C þüAôk ,»ðæ QðAõýì ôºovýO þÝÉOBw lð»_ ½G »Ü ï»C ,ºô»ìBð ½G R»ðArâ »gAk ï»C ,ïôõG ½G ô ó»ì»O þìºu ºkrÜ R»ðAu ôõì»ø | ...»üBí¾»â»è ,»üBO»øBO»ø

»G ó ôõG»C ,†ü ôBñìõâ ô qBükBð ÿ»ãÈ o ,»ðBì»C BC ôõì»ø »G ,»ìAq»G ô ó ½G ÿ ôõOô»ƒÜq ½ƒg þƒOÂô ÿ ô ô vÉì »âq»W þý¾õØ ,ºô»ýýwôõð»C ÿ»Orâ ,krÜ»C sAlð»C þðBܺqºkôBðõÜ ,krÜ»C †üBíð þðBÜBñýGBð ÿ ô»g qBì½O þðBܺqAõw »wBð»ø ÿºqBìu .krÜ»C ½G ,ÿ ¼ o»C þ_½G ,ºô ô s BP…Éø »è »ýü½ìBð »¾½Ý„»Ü ï»C BC ,þ_»C ËõÜ ?ÿ rÉLw»C þÉÜ »ƒG ,þƒÉƒð»ƒCAk ËõƒÜ ÁAlñì Ê„½Ü ,ô ÁAu ô ó u Êè½K BP…Éø »Ü ,ó ôBì ÊðAõhO»üBØ»c lð»_ ô ,½O þñýGq ô ôk ÿ ½wBC »Oºõü pG óBü ôB_ óBü ôB_ þÝxÉìrÔ ,Ë rãG Êè óBýÈõâ

ÿ ô»g Bwô»C ,krÜ»C ÿ qBü AlÝÉðuºõÉG ôõƒƒì»ƒƒø .krƒƒÜ»ƒƒC ‡½ƒƒð þƒƒƒü½ƒƒƒìBƒƒð ó¼ výÜ ÿºõƒü rƒW »ƒG ,ß»ƒüºlƒÉƒLƒw þƒƒƒƒìq»ƒƒƒƒâ ,ºô ½ƒƒƒƒG»ƒƒƒƒC ÿ q»ƒƒƒƒƒG»ƒƒƒƒƒg ÿ ôõ…ÉO »G ó ôõG»C ,†ýðBÜ»wBð»ø þý¾BO ô ô ôlðBì þÝÉìºu | ...þ„½ð»C óBýðBÜ»…Èlð»C þðBÜ»ðuºõɃG þƒ_rƒK þƒ¾BƒO ,ô»ƒC þð¼ výÜ ÿ vØ þð½G ,ô »ìBg ºkrÜ»C ÿ qAkpâ ÿ»wBð»ø ,ô äðºo ºkrÜ»ƒC ÿ ôApG þâq»W ô ô ô sBG ºkrÜ»C þðAôBýK ,ô»C ÿæ ...ºo»ƒKæ ºkrƒÜ»ƒC ÿ õƒÉƒw þÜBg ô sAôBC »G ôõG»C óÂAlñì ÿ ô ôpâ ºrÉPw»C ô óBíwBC »G ôõG»C ôBHñý„ ÿ ô ôkrGBG ÿ s ½O ô Á õâ »G ôõG»C

þÝÉè»ì ,q»Gô»ì»è ʃ¾Bƒw lƒð»ƒ_ þO»øq ½g þ¾Bì ,óAq»ãýð ÿ ô ôlðBì ÿkAsBƒC ÿ qBƒñƒG ôºq»ƒG ô Qƒ…ƒÉƒùƒÉƒW ô óBƒƒü rƒƒâ ß»ƒƒüBƒƒü qºk ...qºk»ƒƒOBƒƒø »ƒè ,þƒìAs ʃ¾½ƒÜ ô jAk ß»ƒüBƒƒýƒƒðôk þ_rK ÿºs ôõð ,þñgBC AlÜ»ü»ƒHƒâ»ƒø ô ó¼ výÜ þÝxG ÿ sBð ô óBÜ»ðuºõÉG ºkrÜ ,þðAôBýK »è Ëlð»ø þÝxð»ø ÿ pâ ÿ»ƒãƒÈ o þƒéƒì ô q»ƒÔ»ƒw ÿ ôõƒƒ…ƒƒÉƒƒO ,qAô»ø »P…ü»â †ýÝÉOBÜ ...q»G»Orâ þð½G ô óBPxÈõÜ þì»g BO»ø Ao»â Ao»â ,ºôºkrƒÜ½ƒÜ ÿ õƒÉƒw ß»ƒƒü ô qAs»ƒƒø þÜ»ü»ñý„ºrK»Ü »è þðBü ôõì»ø | .ºôºkrÜ ÊW AkºqAôBC ÿ»ƒƒƒü烃ƒüæ Á»ƒƒƒâ»ƒƒƒè ,»ƒƒƒðAô»ƒƒƒ„

4

2013/6/3 »í컄 ôôk )364( ºqBìu

!?ºôBì rýG»è ÿq»øô»W þôlG»Ì ÊÜ óBdGõw óAq»ìBÜ ÿ qBÜôBø »G ïºkq»w þƒ…ƒg»ƒK µNBƒ_ ÿ q ¼ sºq»ƒƒƒø þƒƒƒ„»ƒƒƒG òƒƒƒü u ÿ»ƒƒƒƒÝƒƒñƒƒG †ýðAô»C »Ü ºô»OBܺkôÃG þðBÜ»ñýwôõð ,óBýâ »üAk þðB…g»K ºrÍý„( »è òýPü rG µßBg ÊP…ì »G óBPwkq õÜ ôºq»G þðBì¼ o µß¼ rý_ µóB…g»K ,ºô»ðBìAq ô»ø þ¾½g þÝÉHÉPÜ »è q»øô»W ÿ rO þðBÜ»ñýwôõð »ýýãðºlÉG ô»C ‡»¾ô»ø ï»C )Ak½g»Gq»w ÿ»ýÈõð ºô»ð ï»C ï»Ü þðæ »Ü QÉñÉÝ„ºk ºq»wôõð ô»C q»w»è kq õÜ ÿ q»ƒñƒÈõƒg »HÉPÜ Êw ï»C ÿºô»ðlñÈõg»G .þO»ü»ø µþñýHðBùýW µBãý𻄽â ÿ q ¼ s þÝÉ„»G þôlG»Ì þñýwôõƒð þƒðBƒìs µÞƒýƒñƒÜ»ƒO .QÉGºkArÝ„BC óAq»ñÈõg ½G q»øô»W

»G µ qBý„õø ÿkq õÜ þÝÈ qAk»íO»wBýw »ƒƒè »ƒƒÝƒƒÉƒƒÜ»ƒƒü ,ôõƒƒG s ½ƒƒxƒƒ¾k µBƒƒðAõƒƒO þGtýc òü rPgq»_ôBø þðAq»ƒñƒÈ q s»ƒìAk µÿkAsBƒC ÿ»ƒ¾»ƒì½ƒÜ(kq õƒÜ þƒüºô»ƒƒO»ƒƒð ÿkq»ø )ÞüuBÜ( kq õÜ þPÉÜ»ü µºô»ðBüu µòOô»ÝÉK ôB_ »è qBW òülð»_ ,rýÌB„ »G :þO»ü ôõìq»Ô AlýðBܺqBñýíýw µ o½ƒÜ q»ƒƒƒƒøô»ƒƒƒƒW þôlƒƒƒƒƒG»ƒƒƒƒƒÌ ÿ»ƒƒƒƒƒìBƒƒƒg ..ºôAq vÈ oAk "»ìBñ݃ü uBƒÜ"þƒwôõƒñƒ„ºo þÈõð þðBñÉøAk ÿºrø»G ÿ»ã¾»G ‡ºô»C þðBü u ,»ü»Ä¼ rƒì ô»ƒC ÿºôArƒÜ þƒ¿ƒØ»ƒÌ òülð»_ µ»ýýð þüBwBC q»øô»W þôlG»Ì q»ø ºôõOrâ ½g »è þãðrâ ÿ»ãƒPƒxƒÈ ô »è þO»ýü pK »ðBâBPxÈ ô ô»è ß»ü»ãPxÈ ô ÿBƒOºq»ƒw »ƒè ,äƒðrƒƒâ ÿlƒƒð»ƒƒK µ»ƒƒðAô 1938 þ¾Bw»è Alüºô»ðkrÜôÃG µòýwôõð Þɾ»ì½Ü )rì»ð ÿkrÉìºrýK( þO»ìqBü»G þO»GBG µß¼ rý_ ô rÍý„ »è( äðºo»ì»ø ÿ»ðBhKB_ »è )RAôBC( ÿ ôBð»G )ôArýâqºô ,QÉð»ü»âºk NB_»G þðBíÉéw »è )óBü u( »ðBhKB_ »è ºô»ðAs»cBƒð ÿ ½ƒø»ƒG ﻃG .ºôArÜ»ðôÃG ôArýâ Akq»ƒw»ƒG þƒPƒwºk ÿ qBƒÄ½ƒâ »ƒè 1949 BƒO 1939( þƒ¾Bƒw»ƒƒè ÿ ôBð»G ºôºkrÜôÃG þñýwôõð )vÈ ôæ»â( µ)q»øô»W. Ï( , )îýW( µ)ßæBƒ_ .Ï( þðB…g»K( »è ó ôõHýPü rG þðBÜ»ì»øq»G þƒO»ƒGBƒG µß¼ rƒýƒ_ »ƒOq õƒƒÜ µÿ q»ƒƒðõƒƒø ôõG AlðBüu»è ÿ ½g »Ü )þGºk»C þü»ñgºo »G þ…g»G ÿ q ¼ s )þÝÈ qBĽ⠵IÉPƒÜ( BPxÉC µþðBíÉéw þP…â ÿ»ƒðBƒhƒHƒÉƒPƒÜ ÿ ôBƒð»ƒG »ƒü»ƒø þƒO»ƒHƒüBƒO þƒÝƒÉƒƒñƒƒÈõƒƒ„ ߺô )q»øô»W þôlG»Ì ÿ»ðBhƒHƒÉƒPƒÜ( ½G 1941-9-16 »è †ü q»HðBìq»Ô ÿ»…ýK »è »ñÈ s»g ÿ q»wôõð »G qBXñƒýƒì»ƒÜ»ƒü þðBíÉéƒw þƒÕƒü o»ƒw»ƒOõƒì ÿ»ƒãƒðBƒìq»ƒÔ ÿ q»ƒHƒƒðBƒƒìq»ƒƒÔ »ƒƒG rƒƒOAôk ,ºôAq s»ƒƒìAk 1945-7-12 »ƒƒƒƒè NBƒƒƒƒ_ ÿ q»ƒƒƒƒƒwôõƒƒƒƒƒð ÿ»ü»ü ôõw»O ÿ»ãðBìq»Ô ½G ºô»OºôAq tÈõâ ½G ºô»OºôAq tÈõâ ‡ºô»C ‡BK ,þðBíÉéw þüBOºq»w ÿºkqºô q»K þO»üAq»ƒGõƒÈ o»ƒG ÿºôBì Ëô»è †ü qBü rÉìu ߺô þðBíÉéw »è qBWAôk BO ,ºô ôkrÜ ÿ qBÜ ÞɾBw lð»_ þüºkBìBC ½G ºô»OºôAq tÈõâ 1958-1-20 »G ÿºvÈ qk Ëô»è ½WºrÜ»G þ¾BÜõP…ƒÜ -19 ÿ u ¼ o »è ôºôAk þü q»HðBìq»Ô ÿ»…ýK .ºôArÝñý…ð»ðBg 1964-11 ,q»øô»W | þôlG»Ì þðkrÝ_½Ü þüAôk ºôõG»ø ÿ qBĽ⠵IÉPÜ þ_ óBü»Ü»¾Bì»ñG ÿ»ðBgºs ½ì ÿ»ðBhHÉPÜ |»O»ðBü õý…g»G IÉPÜ 1613 |óBÜ»HÉPÜ þü½Ü »Ü þðBíÉéw ÿ qBĽâ ÿ q ¼ s þÜ»üºqBìu Á»â»ƒè ôõƒG .»ÙxðAk µó ½Ü

“

q¼s µqBük þÝÈ ôBð q»øô»W þôlG»Ì ÿôBð Á»â»è ,ôõG óBíýü rýHÜBðôo ÿlðºôBð ÿôArPxýG ï»G ,ôõG»ð ÿºôArÜôÃG þO»GBG µï»øq»G ÿºô»C óBíðBÜBPÔ»c µQw»„ þðAq»wôõð »…ýì»ø µþGºk»C ÿºqô»â þÜ»üBíÉø µëõHíýw ߺô krܺk óBü rü»w þO»üAô»O»ð þO»wBýw þôlƒƒG»ƒƒÌ ÿ ôBƒƒð»ƒƒG ß»ƒƒü»ƒƒðBƒƒgºôBƒƒØ ‡ºô»ƒƒƒè ,òƒƒƒÉƒƒƒñƒƒƒGôBƒƒƒð ºôºq»ƒƒƒøô»ƒƒƒƒW þüºô»O»ð þðu»W »è ÁBxì»C rOqBHOBwºqBÜ ÿBâtÈ qBK îèBw þìBØ»„ »ƒè Aks ¼ q ô»ƒð þƒPƒ…ƒâ þƒO»ƒüAq»ƒGõƒÈ o»ƒG µþƒðBƒíƒÉƒƒéƒƒw óBƒüºk ÿ»ƒñƒÈ ô q»ƒðõƒø µþƒü rƒƒýƒHƒñƒ„¼ o þwAõ¾»ø ÿkq õÜ þü rýHñ„¼ o µþO»üBw»Ü þôlG»Ì ÿ»ñÈ ô þü rýG ÿºô»C ÊG »G ,ôõG »ì»C BüBC òýðAsBð rPýC ,QÉG»ø óBü q»øô»W ʃG µòƒýƒðAs»ƒð óBƒü »ƒüºô»ƒðôõƒ_rƒýƒG»ƒè ÿkBü »Ü »ƒü»ƒðBƒw»ƒÜ ô»ƒC þƒü»ƒÙƒýƒè»ƒw kq õƒƒÜ þƒƒðArƒƒýƒƒHƒƒñƒƒ„¼ o µóAq»ƒƒƒwôõƒƒƒð !?ºô»ð»Üºk ?»ýÉÜ q»øô»W þôlG»Ì ÿ ôAô»O ÿ ôBð ,q»øô»ƒW þôlƒG»ƒÌ ÿBÐBC q»øô»W ÿBÐBC ÚýÔ½O |þôlG»ƒÌ »è 1920 þ¾Bw»è ,»ýý¾õÉì ÿBÐBC óBíÉéw »O½OBø ÓAkºq»Ø ÿ»_ôBð»è )þ¾õÉì( þüAôBC ÿ»í컄 Êw ÿ u ¼ o þüºqAõÉC »è µºôBýðk þƒƒ„½ƒƒg»ƒƒð »ƒƒG 1982/6/1 þƒƒOô»ƒƒÝƒƒÈ o þðBíÉéw ÿ qB„»è ºk»â þü»Xð»K rƒÉƒ„ q»øô»W þôlG»Ì ,krÜ þƒüAôk þƒ_½ƒÜ ºôõƒƒG»ƒƒø þƒƒÝƒƒ„õƒƒƒg ʃƒƒw ô»ƒƒƒðBƒƒØBƒƒO )òü rw»ð – ÿ rìõØ - »ýW»C(þðBܺôBð»G .ºôBì AlðBü u»è óBg ÿ rìõØ q»ø BPxÉC q»w»G þðBüu þð»Gºo »G q»øô»W | þôlG»Ì .krG þðkrÜôAô»O þPw»G»ì »G 1938 þ¾Bw ÿ qBƒ„ »ƒè ô ô o þƒüºkBƒìBƒC þƒðlƒñƒƒÈõƒƒg Á»â»è Ak»¾Bw ô»è q»ø RBܺk ßôõÜq»Ü ÿ q õð ôõH„½hÉèAõg µ rýÌBƒ„ ÿ qAlƒ¾k »è þ„»GôBø rO þÝÉw»Ü lð»_ µyüºôB„ ÿ)q»ƒƒÜqAk þƒƒ¾»ƒƒì½ƒƒÜ( þƒƒðlƒƒðAq s»ƒƒìAk q»øô»W þôlG»Ì ,ºô ôkrÜ AlðBýGBƒOõƒØ

þð»üæ q ¼ s »G ºô»íéýÔ ô»C þñýñýG ÿ»ãÈ q Bñ„BC ºq»wôõð ô»ƒC þƒñƒÉƒùƒð ôºôAqBƒ„ .QÉGºk µóAq»ƒƒwôõƒƒð »ƒƒè ß»ƒƒü»ƒƒñƒƒgºo| q»øô»W þðBýÈ oôBø þÝɾ»ì½Ü ïAôºkq»G ÿºô»C Á»â»ƒè »G kq õÜ þðArýHñ„¼ o µóAq»wôõð »è q ¼ s »è zBG AlðBýðBÜ»ñP…ýƒðAk »ƒè µþƒÜºqAs ÿ q ¼ s þ„»G µó»Üºk q»øô»W þôlG»Ì ï»C óBí…ýðBÜ»ýýìtýèBð½ýwBð ºq»wôõð ÿ qBƒÜ þƒÙƒ„»ƒìq»ƒw µ q»ƒGAo »ƒG ºôBƒýƒK ÿºô»C Á»â»è ,òðAsºk óBü½g þwBýw þðAq»ñÈ q s»ìAk ºôõG ރɃܻƒü q»ƒøô»ƒW kq õÜ þPÉÜ»ü µºô»ðBüu µÿkAsBC ÿ»¾»ì½Ü ô ôkq»ø q»w»è ï»G )ÞüuBÜ( »G ôArwBð »Üôõð»ø BO þü rýHñ„¼ o µþwBýw þPwBC ½ÜrÉ„ µþXðs q»G ×qBì q»ìõÌ »è »ãW þôlG»Ì.k µBÐBC ïBw þè»Ì µz»ÝƒÉƒG ïkq õÜ ÿ rO þÝÈ q»wôõð aýø ,òü râBC ÿkBƒƒýƒƒ¾Bƒƒw»ƒƒè ﻃƒÜ þƒƒðæ þƒƒƒñƒƒƒýƒƒƒG»ƒƒƒð ,ß»ü»„ô ,ÞƒÈ pƒÈk Alƒü»ƒÜ»ƒðkrƒÝƒ_½ƒÜ ,QÉwôõñG ºôBýK ï»C q»w»è ÞÉñýwôõð µóAq»wôõð µËõð ÿºô»ð ó ½_ rPýC ÊC »ƒG òƒGºkBƒñƒ„BƒC kq õƒÜ þƒðArƒýƒHƒƒñƒƒ„¼ o þôlG»Ì rP…ÉK »PwAo ,þðBܻ컃øq»ƒG þƒƒƒƒƒðBƒƒƒƒƒÜ»ƒƒƒƒƒì»ƒƒƒƒƒøq»ƒƒƒƒƒƒG q»ƒƒƒƒƒƒøô»ƒƒƒƒƒƒW ºô»ü½g ÿ ôBð»G óBü ,ºô»Oºô ôkrÜ»ðôÃG µ)RAôBC( µ)»ìBñÝüuBÜ( ½g ï»G ,ºôõG»ð ºôBýK ï»C ÿ rO ÿ qAkrÜ µQxÈõ¾»ø óBüºk µòýwôõð óBüºk ÿºô»C ½G ºôõG z»ƒG q»ƒw»ƒè ÿ»ƒð»ƒü滃컃ø ÿºô»ƒƒñƒƒü vƒƒÈõƒƒO BO þ_½G rPKArg ‡ºô»è ,QÈ rƒwôõƒñƒG þOºqAsºô µºkqºô q»K µþðAôºqB„ BPxÉC ,ÞÉìBØ»„ þðAõO óBü»ƒð þƒü rƒýƒHƒñƒ„¼ o µ»ðBhHÉPÜ ,ß»ü»ðBƒhƒGBƒOõƒØ ,ރɃÜqBƒK

ÿrO þÝÉð»üæ lð»_ »G ó ôõGBñ„BC q»øô»W þôlG»Ì þôlG»Ì ÿ ôBð AlÉK ïºuBìBC ߺô q»ø ÿ ôArPxýG q ¼ s µ qBük þÝÈ ôBð q»øô»W Á»â»è ,ôõG óBíýü rýƒHƒÜBƒðô o ÿlƒðºôBƒð ÿºôArÜôÃG þƒO»ƒGBƒG µï»ƒøq»ƒG ÿºô»ƒC þƒðAq»ƒwôõƒð »ƒ…ƒýƒì»ƒø ﻃG ,ôõƒG»ƒƒð µë õHíýw ߺô óBíðBÜBPÔ»c µQw»„ þO»wBýw µþGºk»C ÿºq ô»â þÜ»üBíÉø »ì»ƒC ,krƒÜºk óBƒü rƒü»ƒw þƒO»ƒüAô»ƒO»ƒð »è ÿºô»C ½G rü»w þÜ»üBýèõg »ü ôõGôõG AkqBļ o þðkrÜqBÜ ÿ»ãðBì Êw ô»C ÿºôBì µ rƒýƒGôBƒø µË oôBƒø µ»ƒ¾Bƒì»ƒñƒƒG Á»ƒƒâ»ƒƒè µËõð þP„ q ¼ s Akq»øô»W þðBÝÈ oôBø »è »ãW »ƒì»ƒC ,îƒPƒxƒýƒHƒG ôArƒPƒxƒýƒG»ƒð þO»HüBO ÿ»ìBð Ëlð»ƒø þƒñƒOô»ƒÝƒPƒwºk Ak»ƒÐBƒð½ƒØ ﻃƒè »ƒƒãƒƒðºo »ƒƒÜ q»ƒƒøô»ƒƒW ,QƒÉƒG»ƒð óBƒwBƒC q ¼ s ÿºô»ƒðôõƒƒGôÃG Ak»ðBñýwôõð µ»ìBƒð ô»ƒè †ƒýƒO»ƒHƒüBƒO»ƒG þðBܺkrÜq»w»è þñÉÝ„q»ì»Ü ÿ»ñgºo þPw»ø ºôõýýðAõPðBü»ð »Ü ºôõOrâ kq õÜ AlðBPwkq õÜ »è þüºô»O»ð µþðBíýP…ýƒð AlðBì»ðAo»â ô»è q»ƒø ,óºlƒHƒÉƒK »ƒ„»ƒâ óBì)ÿkq õÜ-ÿ týéãñýC( þ݃Ƀãƒð»ƒøq»ƒÔ ïAôºkq»G µ»wôõñPwºk »Ü ,Rô»ÝPwºk ÿ»ãÈ o åq»ì ï»G ,ôõGkrÜ AlÉO ÿ qBÜ ‡»Ü»ƒãƒð»ƒøq»ƒÔ ,ºôAk»ƒð þƒðôõƒGôAô»ƒO þðBìs »è ½ìBð þãðºk Ëlð»ø( ÿ ôBð»G q ¼ s þÝɾ»ì½Ü ÿkq ôAq»G »Ü )Alükq õÜ µÿkq õÜ þðBìs »è »ü½ìBð þãðºk µ»„ô óBýðkrÜkq ôAq»G †ü rOAôk µAlü týéãñýƒC »G þðBÜ»ðôõ`ÝÉè µÿ sAôBýW µÿ rPÜ»ü»G ºô»gAk»G ,ºô»Oºô ôkrÝý„ ôAqBK þÝÉðBìs ,ºôõG»ð ôAô»O »ãð»øq»Ô ô»C ÿ»ýÉK ô»G ÿ ½G ½g»Gq»w þÝÉHÉPÜ ßºô ArðAõO»ð »ü½G ÿ»ãÈ q »è ÿºô»è »ãW »ì»C ,QÈ rÝG NB_ ÿ»ñÈ ô q ¼ s þÝɾ»ì½Ü ºô»ü»Ü»ƒ¾Bƒì»ƒñƒG Rô»ÝPwºk óBìô»C þðBܺsAôBýW »ÐBð½Ø »ƒƒƒðBƒƒƒñƒƒƒÈ ô ô»ƒƒƒC ÿ q ¼ s þƒƒƒƒ„»ƒƒƒƒG »ƒƒƒƒÜ

þôlƒG»ƒÌ ÿ ôBƒð þƒñƒOô»ƒÝƒÈõƒâq»ƒƒG ºô»ƒÝƒÉƒw»ƒÜ lƒð»ƒ_ ó»ƒü滃è q»ƒøô»ƒƒW q»ìõÌ BPw½ìBì óAtÈ o»G †ýO»HƒüBƒO»ƒG -îü q»Ü þè»Ì ,z»ÝÉG ½ÜrÉ„ ,þXðs q»G rO ÿºlñÉø òì½G ,ëæ»W kAsBC ,qBܺõÉ„ ô»C q»w»ƒè þƒðBƒÝƒýƒÉƒÜôAo»ƒ¾k µóBƒìõƒâ »è qBWq ¼ s ,krܺk rOqºq ô»â ºq»wôõð ߺô ½G »„BG ÿ»C krܺk qBýwrK îì½g þü rýG óBíü rýHÜBðô o ÿlðºôBð Qxü õÉK BPw½ìBì AlÝÉOBÜ»è ?ºôB컃ð ÿ q»ƒø»ƒW ïºkq»G»è qBW óBüºk þXðs q»G q»ƒìõƒÌ þwBG ß»èõg òülð»_ IÌ»„ ÿ»ðBhüB_ þƒü q»ƒãƒü qBƒÜ µþƒO»ƒüBƒw»ƒÜ µòƒýƒwôõƒð ½ƒG ÿ q»ƒøô»ƒW þôlƒG»ƒÌ ÿBƒƒìtƒƒü qBƒƒÜ þðAq»wôõð »Üôõð»ø BO ½G ,òƒü ô ôkrƒÜ q»w»è óBýP„ ô»C þü rýGôBø µó»ì»OôBø þðBñÉøAk µ q»øô»W ÿ»ðôõG Bìtü qBÜ ô»C BPw½ìBì »è »ãW ,ºô ôkrÜ»ð þðBÜ»PxÝÉO þƒÜ»ƒƒü»ƒƒ„½ƒƒâ »ƒƒè þƒƒXƒƒðs»ƒƒG q»ƒƒìõƒƒÌ þHÉPƒÜ »ƒè †ƒü rƒOAôk µAlƒýƒðAô»ƒìBƒðu ¼ o îñýwôõð þì»Ü»G q ¼ s ,ô ôlñü s ÿ»ã¾»G !.þñýG »Ä¼ rì ô»C q»w»è q»øô»W þôlG»Ì ½G óBìqBļ o ó½_ ?krÜqºk ÿ qBĽâ ÞÉOBÜ q»Gô»ì»è ÁBw ô ôk ïºkq»w þ…g»K µNB_ ÿBâsºk »è ºlñüBC ô»C þñýwôõð ÿ q»GõÈ o»G»è òì ,ArgAk þñýwôõð ÿ q»GõÈ o»G »G ïArÜ ºôºqBĽâ ÿºqBìu q»ø ‡»üºôArÜôÃG ï»C ,qBļ o »è ÞÉÜ»ü ,kq õÜ þÝÈ q»ñÉøAk»G »O»HüBO þðkrÜqºk µó ôõ_AkAôk»G îƒðBƒÜBƒýƒèõƒg þôlG»Ì »G ôõƒG R»ƒHƒüBƒO þƒÜ»ƒüºqBƒìu þèõg »è ôõƒHƒýƒðAs ºô»ƒC ,q»ƒøô»ƒW z»ÝÉG ½ÜrÉ„ óAtÈ o»G AkqBļ o ÿ ôõ…ÉK lð»_ q»ìõÌ òýwBü µÃ¾ôlG»Ì kB…¾k µ ÿ ½ø»G ï»G ,ôõGAk óBü»¾ô»ø ô»C ÞÈ qBW R»GBG µ»ñÈ ô µzôõñPwºk þñOô»Ü»ñPwºk »ƒüºqBƒìu ô»ƒC ºq»ƒwôõƒð ô»ƒƒC q»ƒƒw»ƒƒè ½G òü ôõGAlðkrÜqBÜ »è ÞÉOBÜ ,ArÜ»ðqºk ÿ q»Ñw»C þè»ƒÌ lƒü»ƒw( þƒðBƒÜºqBƒÄ¼ o ÿæ»ì ,îü q»Ü æ»ì ÿ»ì»c ,þðBPwkq õÜ þHøºô ÚýÔ½O ,å»G þܺs òýì»C ,ºq ô»â ÿ ôBð ÿ qBýñ…ÉK ÞƒÈ qBƒW lƒð»ƒ_ )廃G »è qBWAôk BO ,krÜ ïq»øô»W þôlG»ƒÌ AlðBìqBü pG Al¾Bxì»C ÿ qBø»G ÿBOºq»w »G òü»ÝG R»HüBO )qBƒÄ¼ o ÿ74( ºqBƒìu rP…ÉK òì ,q»øô»W þôlG»Ì BPw½ìBì þèôlG»Ì ëBì»W Aôºo q ½PÜk ÿ»ãÈ q»ƒè »è ºô»C þðBƒíƒü»ƒK îƒýƒðAõƒO ºô»ƒíƒÈ oôBƒø »Ü ïrâqºô q»øô»W þôlG»Ì ÿ»¾Bì»ñG µzôõñPwºk µ»ñÈ ô »è q ¼ s þÝɾ»ì½Ü rP…ÉK »Ü ïrãGqºô ô»C þPñÉì½Ýük µ»ìBð ï»Ü»ü»è ,ºôAqk»ð z»Ü aýø þðBƒ…ƒýƒK þèæ»W( Á»â»è qBļ o »è óBí…ýðkrÜqBÜ

ïAôºkq»ƒƒƒG ÿºô»ƒƒƒC Á»ƒƒƒƒâ»ƒƒƒƒè ô óAq»wôõð »è q ¼ s þƒÝƒÉƒ¾»ƒì½ƒÜ »è ô þܺqAs »G kqõÜ þðArýHñ„¼ o þôlG»Ì »è zBG AlðBýðBÜ»ñP…ýðAk ÿq ¼ s þƒ„»ƒG ô ó»ƒÜºk q»ƒøô»ƒW óBí…ýðBÜ»ýýìtýèBð½ýwBð ºq»wôõð þÙ„»ìq»w ô q»GAo »G ºôBýK ï»C Á»â»è ,òðAsºk óBü½g þwBýw ÿqBÜ ºôõƒG ރɃܻƒü q»ƒƒøô»ƒƒW ÿºô»ƒƒC ô ÿkAsBC ÿ»¾»ì½Ü þðAq»ñÈ q s»ìAk »G ôArwBð kqõÜ þPÉÜ»ü ô ºô»ðBüu þPwBC ô ôkq»ø q»w»è ï»G )ÞüuBÜ( »Üôõð»ø BO þü rýHñ„¼ o ô þwBýw ô þXðs q»G ×qBì q»ìõÌ »è »ãƒW ô BÐBC ïBw þè»Ì ô z»ÝÉG ½ÜrÉ„ aƒƒýƒƒø ,òƒƒü rƒƒâBƒƒC þôlƒƒƒG»ƒƒƒÌ.k þðæ þñýG»ð ïkqõÜ ÿrO þÝÈ q»wôõð Alü»Ü»ðkrÝ_½ƒÜ ÿkBƒýƒ¾Bƒw»ƒè ï»ƒÜ q»w»è ÞÉñýwôõð ,ß»ü»„ô ,ÞÈ pÈk ó½_ rPýC ÊC ,QÉwôõñG ºôBýK ï»C ô óAq»ƒƒƒwôõƒƒƒð ô Ëõƒƒƒð ÿºô»ƒƒƒð »G òGºkBñ„BC kqõÜ þðArýHƒñƒ„¼ o þðBÜ»ì»øq»G ?òýwBñG q»øô»W þôlG»Ì ó½_ ÿ u ¼ o »è µ q»Gô»ì»è ÁBw ß»ü µþw »è ÞÉÜ»ü þðBíÉéw ÿ qB„ Ak 1982-6-2 þðBܺq»ñÉøAk µ sAôBýW µBðAõO»G ºq»wôõð ÿBƒOºq»ƒw ô»ƒƒC þƒƒðkrƒƒì ,AlƒƒPƒƒwºk»ƒƒè ô»C ½G ôõG ºq ô»â þÝÉãðBGôBð þðôõHÝüAk»è »…ýì»ø »Ü ÿºqºô q»LðBíýP…ýð ºq»wôõð þãðBGôBð ,ºô»ýü skºk äðBGôBðô Bð»è ÿ ½g ïºkôBƒìºk ºrƒýƒHƒñƒ„¼ o µ q»ƒwôõƒð ﻃC ߺô ÿºô»ƒC ʃG»ƒG ,ôõƒƒ_ºk µRBƒƒøºk þƒðBƒÜ»ƒñƒýƒwôõƒð µï»ƒøq»ƒG Qƒxƒƒü õƒƒÉƒƒK ºô»ð ï»C ½G †ýO»HüBO»G ,ºô»PÉGArñÈõg òü o»KAo ÿAôk ÿºô»ð»G »Ü »íÉC ÿ»ýÈõð µï»ƒøq»ƒG þƒì»ƒÜ»ƒG q ¼ s ,òƒýƒÈ rƒÉƒìuºk ,ºôõOô»Ü ôB_q»G óBìô»C þðBÜ»ñýwôõð þÝÈ ôBýK òýðAsºk QÉG»ð ºlðºô»C Bùð»O þì»øq»ƒG »ƒè pƒK ÿ qºô q»ƒLƒðBƒíƒýƒPƒ…ƒýƒð q»ø ï½g½G òì ,rO þ`ýø ô»üºôArÜ»ðôÃG ÿ ôBð ºô»ìºô»ðlñÈõg þðBüu ÿBOºq»w»è ÿ ôBƒƒð ߺô ï)q»ƒƒøô»ƒƒW þôlƒƒG»ƒƒƒÌ( kq õƒÜ þƒãƒð»ƒ…ƒÉƒK ÿ rƒO þƒƒðAq»ƒƒwôõƒƒð îýÝÉP„ aýø ÿºô»C ÊG»G ï»G ,ôõHPxýG ËõÜ»è ?ºô»íñÈõhýG ó ½_ ,ºô»PÉGlñÈõg ÿºô»C Á»â»è ô»C AlÝÉOBÜ»è ?ºô»íñÈõhýG ÿBƒðAõƒO»ƒG þƒÝƒÈ rƒýƒHƒñƒƒ„¼ o µ q»ƒƒwôõƒƒð ÿ ôBð»G ÿ pÈk ß»ü ï»G ôõG óBì»Üºô»O»ð ÿºô»ƒC ,ºô»ƒü ôõƒGkrƒÜ»ƒðôÃG ºô»ƒü½ƒƒg

ÿôBð»G óBü ,ºô»OºôôkrÜ»ðôÃG þðBÜ»ì»øq»G q»øô»W þôlG»Ì óBüºk µ)RAôBC( µ)»ìBñÝü uBÜ( ½g ï»G ,ºôõG»ð ºô»ü ½g óBüºk ÿºô»C ½G ºôõG z»G ºôBýK ï»C ÿ rO ÿ qAkrÜ µQxÈ õ¾»ø QÈ rwôõñG q»w»è ÿ»ð»üæ»ì»ø ÿºô»ñü vÈ õO µòýwôõð ,ºô»ƒƒñƒƒÈ rƒƒÝƒƒGôÃG ó ôõƒƒGqBƒƒXƒƒì»ƒƒÜ»ƒƒü ÞÉÜ»ü ºô»„»ðBì»C ôõì»ø ÿ ô ô q»w»è óBí¾k q ¼ s AkºqBļ o ô»è »Ü ÿ»ðBP„ ô»è þíéýÔ þðBñÉùì»øq»ƒG ôõƒG ‡½ƒg þƒÉƒK BKBOq»w..q»øô»W BKBOq»w(ÿ q»PñÉì½Ýük þƒƒƒÈ oôBƒƒƒƒø 󻃃ƒƒü滃ƒƒƒè ôõƒƒƒƒG )ºq ô»ƒƒƒƒâ ôºrƒƒw»ƒƒg ßBƒƒÜ óBƒƒìqBƒƒƒÜBƒƒƒì»ƒƒƒñƒƒýƒƒw »ƒÜ»ƒíƒéƒýƒÔ ‡BƒPƒxƒÉƒƒC ,ü q»ƒƒÜ»ƒƒì»ƒƒc †üBíð AlÝü tð þÜ»üºlñüBC »è µºôõGôAô»O q ¼ s ºô»ýñýG ï»Ü»íéýÔ ÞÉOBÜ ,QÈ rܺk ô»C þñýñýG »G »Ýðõ_ ,ôõG ‡½g k aýø †ü q»ñýG q»â ,»ƒýƒü q»ƒPƒñƒÉƒì½ƒÝƒük »è Aô»C QÉG»ð q»øô»W q»w»è þÜ»ýü qBýðAs

þôlG»Ì ÿAs»Ý„õg )†È ô qºk þWBc ÿºô»ðkrÜ½Ü »G krÜ óBíPwºk q»øô»W ÿ»ðBO»HüBO »O»GBG µ»ìBð»ã¾»G ô»C ôõì»ø ,ºô»ƒƒO»ƒƒðôBƒƒì q»ƒƒøô»ƒƒW ÿAôk»ƒƒƒè »ƒƒƒÜ òü u ÿ»ÝñG ºô»…ü q ¼ s þÝÉwBƒK õƒw»ƒG »ü½Gq»ø ,òükrÜ óBü q ¼ s þÜ»ýü qBÜôBø ïAôºkq»G þãðBƒì ʃw ÿºôBƒì»ƒè »ƒíƒÉƒC µï»ƒøq»ƒG ÿºô»ƒƒðkrƒƒÜ½ƒƒÜ µókrƒƒÜqBƒƒÜ Ak»ýüºô»O»ð ºq»wôõð ï»C þwôõñPwºk µzôõñPwºk ÿ q ¼ sºq»ø þ„»G óBíýðAõO ÿºkvì ôºôºô»ñü»ÝG ½Ü þðBܻ컃øq»ƒG ÿBOºq»w»è óAq»ñÈõg »G òüºlG ‡ºô»C ÿBâsºk åq»G Êw »G AkôõOBøAk þãðBì

“

»ì»C ,»üºôºôAq sAõg ÿ ôBð»G ôõHƒ„»ƒø þÝÉ„»G ô»C þüAôk þ_½Ü ÿAôk AlÝÉOBÜ»è ÿ滃ƒƒè þƒƒƒðBƒƒƒÜ»ƒƒƒwôõƒƒƒñƒƒPƒƒwºk ÿ q ¼ s aýø ÿºô»C ÊG »G ôõG ôAq tÈ qBK ÿ»Ü»¾Bì»ñG ,RBÝG þKB_ þð»ì»KB_ þÝÈlðºôBð µBâsºk þðBwrK q»G ÿ q ¼ s þÝÉ„»G AlÝÉOBÜ»è »ì»C ï»C óBPƒwkq õƒÜ »ƒè NBƒ_ þƒðBƒÜBƒâsºk ÿ ôºp…ÉK µäƒð»ƒ…ƒÉƒK ߺô ºq»ƒwôõƒð Alñýwôõð µþO»üAkq õÜ ÿ rýG»è óBƒü½ƒg »Üôõð»ƒø BƒO ﻃG ,ó»ƒÜºlƒÉƒK ºuBƒìBƒC þÝÉwôõñPwºk µIÉPÜ aýø ºôõýðAõPðBü»ð !. òñü»ãG NB_»G ºq»wôõð ô»C

5

2013/6/3 »í컄 ôôk )364( ºqBìu

“

ôºôBƒ„ôºqk þƒÝƒƒÉƒƒ¾Bƒƒg »è ºôºq»ÜBýW ÿtƒÉƒø»ƒG »è »ýýPürG ,AlÈõð ÿºô»ð ÿrÍý„ ôBƒð»ƒè óBƒü½ƒg ÿkõƒƒg þƒƒì»ƒƒg ÿºô»ð ôBð»è ,AlðBýƒðBƒÜºrƒÍƒýƒ„ »è »üºô»ð ô»C ,»ýýð ºô»C Ak»íÉC AlñüpGqºk »è órOAsBC »íÉC ÿrÍý„ þðôõìs»C ôB_ »ƒè ,AkrƒÍƒýƒ„ ?ºôºõÉC ÿºô»ð þƒ¾Bƒg ʃ¾»ƒG :z»ƒƒÝƒƒÉƒƒG ½ƒƒÜrƒƒÉƒƒ„ ôºôB„ôºqk þÝɾBg .»ü»ø ºôºq»ÜBýƒW AlðAô»C ÿ rÍý„ »è ºôºq»ÜBýW ÿ tÉø»G ôBð»è óBü½g ÿkõg þì»g »è »ýýPƒü rƒG ºô»C »íÉC ÿºô»ð ôBð»è .AlðBýðBܺrÍý„ óAô»C ÿæ ,ò¾»ÝÉO óBÜ»O»¿w»g ,»ýýð þ„ôõO óAô»è ÞÉÜ»ü »ðôõíð ½G .»Oô ô o »G q ¼ s AlÝÉOºrÔBC Á»â»è QÉGºk ÞÉPxÝ„ ï»G ,QýñýHüºk Alü»ÜºrÍý„ »è þðô ô o óBíðBÜ»O»HüBO »P„ þwBG rPì»Ü »íƒÉƒC .ºsAôBýW óBí…ýðBÜ»ðBìs rOAôk .ºô ôkrÜ Á»â»è .ºsAôBýW óBíñýwôõƒð ÿ sAõƒÉƒ„ »è ó rOAsBC »íÉC »è »üºô»ð ô»C Al„ºô»C .Alñü pGqºk þغk òü rPÈõð òýðAtG ÿºlðºô»C :rÈkôB_ ÿ»ñgºo Qýñýwôõð þ¾BØq»w »Ü Qغk òü rPÈõð ô»C þwBG QÈ rܺk ,»ÜõÜq»Ü ÿºqBGqºk ?ßõÜq»Ü ½G ,Qü»ÝG ½G óBíO»Øºk ÊG »G òì ÿAôpG»G :z»ÝÉG ½ÜrÉ„ »Øºk ô»C »ü½G .QÉGBð kq õƒÜ ßõƒÜq»ƒÜ óBì»ø »G .»ÜõÜq»Ü ÿºqBGqºk ï»üºsBO »è »Ü ÿºrýxÔ»O ô»G ,»üÂAô þغk ºõÉ„ »G RBÜôBø ,ºô»O½G»ð Rq õÜ AlÝƒÈ rƒðAu »Pƒ„ þƒðBƒñƒÉƒø»ƒxƒØ »ƒG ºõƒÉƒ„ óBƒì»ƒø »Ü »ÝÉéýÝwBK óBüºqBXì»C ,»ðBÜ»ðBýãÉG »è ‡»ì»C .ºô»PÈ pÉâºk ÿ ½g þOBøq»w»G ½G ÞÈlð»øºo »è kBü s þñý…g»G ôBñɃK óBüu þðkrÜrýxÔ»O ½G ,ÿ rÍý„ þñü pGqºk ÊG »G »íÉC ÿ»è»w»ì .óBÜ»ýü s ½ƒ¾BƒC ô »Ü»OBÜ ?ó ½_ ï»G ,QÉGBð ôAô»O ßõÜq»Ü ,RBÝG AkBýO ÿ»xØ ß»_ ºôBì»ð ºô»C þø ºô»ñP…ýðAk ô ½âõPÕâ ÿ»ãÈ o»è QÉGºk »Ü »üºô»C »Ü»ýü sAôBýW ï»G ,QÈ rƒÝƒG AkôºolƒƒðõƒƒO q ¼ s þƒƒðBƒƒƒw»ƒƒƒÜ Á»ƒƒƒâ»ƒƒƒè ÿ ôºolðõO ô þñük ÿ ôºolðõO ,Qý…ýðºkAk þw»Ü Jºq»Ì »è »ãW »üAõðBýÉK ,òýGºq»Ì îýð òýH„»â AkBPxÉC »è òì .»ýýð þðôõG rO þƒƒíƒƒÈ q»ƒƒø q»ƒƒw ºô»ƒƒPƒƒÉƒƒG ßõƒƒÜq»ƒƒƒÜ ÿ qBܽø óBì½g »üAõí…ÉK ,óBPwkq õÜ lð»_ »Ýðõ_ ,Ak»wrK ô»ƒè òƒýƒÜºq»ƒw Arܺk »Ü ,Ak Qwºk »è óBíÝɃO»ƒwrƒÔ þðBgô ô o þOBÜ »ðôõíð ½G ,ºô»ñÈ q s ½ÙG ßõÜq»ƒÜ þƒðAõƒPƒðBƒìºk »ƒíƒÉƒC ïAkk»ƒw ,óBPwkq õÜ þíÈ q»ø q»w ºô»ñýñÈ o»ãG q»ƒâ»ƒC .Ak Qƒwºk »ƒè óBƒì»ƒÜ»ƒO»ƒwrƒÔ »…ýì»ø ßõÜq»Ü QÉGAk óBP…ýƒO»ƒÙƒük ºqBük .îðBܺr̓ýƒ„ »ƒè ºôõƒG ރɃ„»ƒG óBÜ»ƒè»ƒw»ƒì »ƒG †ƒü rƒÍƒýƒ„ ÿ»ƒðAõƒÉƒK þðBíÉéw ô ßõÜq»Ü ô ó»Oºô »G ,QÈ q õÉKBð ,QÈ q õÉKºk R»ýü rÍý„ »G ,QÈ q õƒÉƒKBƒð òü tÈ qBLG Ûºk þO»ýü rÍý„ BOºq»w QÉGºk ½G R»ÌBÔ»„ ó»Oºô ,rO þðBÜ»P„ BXñýC »Hük»C »è òì .RBÜBƒð NArƒg ÿ rƒÍƒýƒ„ ïôBü râ ßõÜq»Ü ½G rOBü s óBÜ»ýýÜõÜq»Ü ,ºõýwôõð ½G ïrÍý„ ôºôõOô ½G îýðAq ½â ô þÝÉP„ ßõÜq»Ü ½G î„»üºsBO »Øºk ï»C .»ü»ø þÜ»ü»ñý…ÉK ô»ýýð ºsBO ÞÉhü rC»O QÈ ô»ìºk Ak»Ü»ñýwôõð »è Þɾ»ì½Ü ÿ»ãƒÈ o »ƒè ºô»ƒì»ƒÝƒG Rq õƒÜ ÿæ »PÈ ô»Üºk ÞÉéýƒÝƒwBƒK ,ºôºqAõƒýƒc ½ƒG ÿ ½ƒg þƒO»ƒüBƒÝƒƒýƒƒc ô ß»ƒƒü ôõƒƒOqAk ô»C ÿ»ãÈ o »è QÈ ô»ìºk ,ºô»PÈ pƒÉƒâºk ÿ ô ô vÉì ½G ºô»íÈ o»ãG ºô»ðBO»üBƒÝƒýƒc rP…ÉK ô»üºsBO þÝÈ qBÜ .†ýÜõÜq»Ü þð½Ü »P„ »Ü †ýGºk»C ߺô .ºôArG»ð ½G þPwºk .QƒÈk ʃƒè þƒƒ_ ðAsBƒƒð »ƒƒü»ƒƒÜºq ô»ƒƒâ ,þ_ õݾ»G ,»ýýð òýwôõð »Ü»ýýwq õØ #| .»ñýwôõð ó ½_ Á»â»è

ºq»ø »…ƒÉƒÜ »ƒè ރɃܻƒü ,ºô»ƒñƒñƒÉƒìºk þƒìçƒxƒýƒC þƒì»ƒèBƒÌ þƒðBƒÜ»ƒýƒýƒÜºq»ƒw .»ü»ø ºô»ýýñük ÿ ôºolðõO »G ÿlðºõü»K q»w ½G ,u ¼ o»„BK q»w ½G ºq»O»g q ¼ s ÿ qBܽø .Ǽ rì þÔBì ,R»ýýOArÜõíƒük ô»ƒC ÿºô»ƒðôõƒƒGôÃG ½ƒƒG †ƒƒü tƒƒÉƒƒø»ƒƒG »ð»üæ »ðBüBã¾»ì½Ü ï»è »ýýñük »ýü ôºolðõO þÝÈ qBÝÉG .»ü»Ü»ýýO»ü»ì½Ü ô ÿ q ôõGBC

q»ƒø ,QƒÉƒG»ƒð †ƒýƒðAqBƒW ÿ»ƒÜ»ƒè滃ƒW Þü tð ºô»ýýðBܺqºkArG »è ôºô»PÈ o»ƒãƒG .QÉG 滃ì ÞƒÈlƒð»ƒø Alƒ„»ƒðBƒýƒƒüAôk ﻃƒè ó ôõHOô þÉK ,ëæ»W ïBì ÿæ »ðôõGôõ_ ,ºô»ññÈõgºk þì¼ o þñük»ƒè滃W ºõƒÉƒC þÜ»üBðAs ô»C ʾ»G óBü ôõHOô †ýðBÜæ»ì ºk Qɾºk †ýèæ»W ïBì ,ºôõG ºq ô»ƒâ ,»ü»ƒø þƒ„ºrƒÍƒýƒ„ ﻃC ﻃG ,»ƒ„BƒG »ÝÉðAõ„ ,»ýýì¼ o þñük»èæ»W þÝÈ rÍý„ ,ºôºqAõg ºqºô ʾºk ,RBܺk Aõg þãðBG þPwBì ,ºô ôkrÜ ºkBìBC îðAõW ÿºq»Ü ÿ»ì»C .½hýG Alí¾»â»è ºqºô ,»ü»ø îðAõW .ºô»OºôBñÉø óAô»C ÿkºo ½G q»ƒG qBƒWq ¼ s :rƒÈkôBƒ_ ÿ»ƒƒñƒgºo ºô»O»Pü ôõG òP„õÜ ÿ»„ºo»ø ô rýÝÔ»O ôAo ,QðBÜ»ðôõ_½Gô rýG »G RºqBG»ƒw »Ü R»HüBO »G ,AkBPxÉC »è »ýý_ QXðq»w ?QýðAô oºk »ðBOBÜô»C ÿ»g¼kô qBG ô»è æ»ì ÿ»OBÜô»ƒC :z»ƒÝƒÉƒG ½ƒÜrƒÉƒ„ ïBì ,krÜqºk þñì þñP„õÜ ÿAõO»Ô qBÝÈ rÜ ô R»g q»w »OBø ÿklW »G q ¼ s ëæ»W ô»C .ókrÜ Êè þ„»ƒ„ºo»ƒø R»ƒðBƒð»ƒO †ýÜ»üºôBì .ôõG ‡½gBð q ¼ s »üºrO»Ô óAô»C .ïôõ`ÝÉO þìçxýC þ¾»ì½Ü Á»â»è îɾºk òì .ºô»ðAk îOºo òì ôkrÜ óBýÝÉP„

.òOBø ºô»gB„ »è †ýÝÉO»ÌBì»W ô ëæ»W ,ÿkq õÜ »G ôõG»ø îÝÈ qBƒOô òƒì Ëô»ƒè þ…ýÝÉO»wBì»c ,ôõG þGºk»C þÝÈ qBOô .krÜ ÿ»xØ ëæ»W ïBì òì ÿAôk ,ôõGAkBýO þO»ìõÝc Á»â»è óBýðBPwõðAk »OBÜô»ƒC lðõO q ¼ s ëæ»W ïBì ï»G ,ôõG»ø AlýØArÉÌ þÉK ó ôlüºq»Ô ßBÜ rOAôk .krÜ ÿ»xØ »ðBxØ ô»C AkºqBâu ¼ o ô»è ó ½_ ôõHOô ô»C rgBC ÿ ôõHOô †ýèæ»W ïBì ,Qü»Üºk »xØ ºq ½Wô»G RBܺk Êè RAô »ü½ÜrÉ„ .Qü»ÝG òì ‡»ðBh„½g»ð »O½_ ÿ»Oºô»ƒè .»„BG ApÝÉO ï»G ,ºõýwrK î¾Aô»ø q ¼ s ëæ»W ïBì »Ýðõ_ ,QÉG ‡BG ï»Üºk lÉìõC q ¼ s ÿ ½g þðBÜ»ÙýÔºo ½G ÿ»ðAô»è »ÝÉÜ»ü ïBì ÿ q ôºk ,‡ºô»è »ãW ,ºôõG BÔºô »G BPxÉC ÿºô»C .»ýü ô ô vÉì þÝÈ q ôºk ëæ»W þÝÈ q ôºk ëæ»W ïBì ,òýñýHüºk q ôõÜBG »è þO»ØBÔºo ëæ»W ïBì .ºôõG»ø AlÉO ÿºq ô»â ÿºrýÜAs ô»Üºrü s þÝÈ ôBýK .»„½g q ¼ s ôõì»ø ÿ»ðAô»è »ÝÉÜ»ü ,ºôõG ‡BG q ¼ s .QÉwôõðºk ÿ ½g þOAq»Üºs õì ÞÈ ô»„ þ¾Alñì þ¾k ÿ»ðAô»è »ÝÉÜ»ü ëæ»W ïBì | .»ü»ø QwAo»G ,Rô îèæ»W ïBì »G ÞÈ qBW ºqAõÉC BO ºô»ýýðBü»G »è »ü»ø QO»ØBO ó ½_

ï»Ü s»G»ð ëBì»W ô òýì»C þè»Ì ó ôlüºq»Ô þÝÈ rÍý„ †ýOBÜô»C »ìrýG »è òì .ó ôõG »ð òì .ºô»ýü o½âºk»ð Býðk ôõì»ø »G îðAõW ÿAôk »ƒè ,‡BƒPƒxƒÉƒC »ƒð ô ‡Bƒw ô»ƒC .ïôõG»ð AlÝÉñPxhÝÈ o aýø »è ºô»ÝüuBÜ ºô»ñü sAõãG q»â»C :rÈkôB_ ÿ»ñgºo AlðBü ôBð»è ,BPxÉC þýwBýw þg¼kô qBG ½G ô þ¾ApíýC ÿ½âõPÕâ ,q ôõÜBG þg¼kô qBG ?Qü qAkBâBC lð»_ BO ,BýÜqõO þO»ìõÝc ô ïqAkBâBC ïAôºkq»G :z»ÝÉG ½ÜrÉ„ î…ýO»üBPw¼k ô þO»üBÙýÔºo »è ÞÈ q ½W »G .»ü»ø q ôõÜBG þðBܺqBük »w»Ü Á»â»è ïoõâõìq»â q ¼ s þÜ»ýülðºõü»K R»HüBO ‡BPxÉC BO .»ü»ø ÞüBG êýì»W Á»â»è óBí…ýñýñýG R»ðBð»O ô»ìBð ÿlƒðºõƒü»ƒK ÿ qAkBƒƒƒƒâBƒƒƒƒC †ƒƒƒƒükq ô »ƒƒƒƒG .»ƒƒƒƒƒü»ƒƒƒƒƒø »G ô ï»ýüAôk ï»C þðBÜ»ýü q»h…ÉLPwºk BýÜq õO »„»ðAô»è ,îðAô oºk þÉè ºôºqºs»c »G »ü»è»w»ì ô»C »Ü R»ÌBð»Ø »PÉHP…ü»â ô»è BPxÉC .QƒÈ rƒÜBƒð q»ƒwºqBƒ_ ß»ƒ_ ‡BýÜq õO ï»ø ô»Ü»Ü»K ï»ø ïAk»üAô pG þéýéÜ »üAõíÉK .ó»ñOô»ÝÝÈ o ô»C ÿºkBìBC kq õÜ ÿ»…ÉÜ ÿ q»wºqB_ ÿºq ô»â ºq»ø | .»üºôºq õÜBG »è Qðæ»W½C ÿqAlük :rÈkôB_ ÿ»ñgºo ?ºôõG»ð

þýwBýw þü qºôºrýG ô»C þwBG QÈ rܺk :rÈkôB_ ÿ»ñgºo æ»ì Á»â»è Qü»ÝG ½G óB컃ðBƒñƒýƒñƒýƒG ?þðAs qBG ÿBÔ»Pxì ½G RBø BÔ»Pxì æ»ì :z»ÝÉG ½ÜrÉ„ ,ôõG Ëô»è »âtÉC »Ü óBíÉè»w þOô»Ý„»C »Ü»ü ,óBìæ ½G RBø ÿ pK õPÜ »G ß»üºqAõÉC e¾Bw ôõH„½hÉèAõƒg ô òƒü ôõƒ_ »ƒÜ»ƒü ÿºq»w »OBø »Ü ,òükrÜ þíülØ»O þÕwõü Û»üBÔ ÿ oõÜ »ì»C þOô þÕwõü e¾Bw ,òì îÙýÔºo þÜôBG þOô BÔ»Pxì æ»ì ,»w»ÝÉG ßBÜ Ak»OBÜô»è .krÜ þíÜôBG þwBG ,ºôõG »ãðºo ,AlðBí¾»â»è ôõG»ø þéü»Ô êýè»W q»ø þð»ì»O ô QÉGBì AlðBüu »è ‡BPxÉC ,ôõHOBø ºôAlлƒG »ƒè ºsBƒO ,QƒÉƒG vƒÈ qk ô ôõG»ø þüAlлG þGºq»Ì »G þÜ»ü»ìBðq»G ,krܺk ÿ»xØ óBÜ»Gºq»Ì ºq»Ýw»Ì ½G æ»ì »G òýPý…ýðºkAk »Ü ËqBW ôõì»ø þÉK RõðBìºk ,BPw½ìBì Rôºk ÿBÔ»Pxì þÉ¿G þÉK q»â»C »Ýðõ_ ,BPw½ìBì ʾ»ì »Ü rPýC ,ÊPwºl¾»ø þØo ô»C ,BPw½ìBì æ»ì »G þéü»Ô êƒýƒè»ƒW ,òƒü ôõƒ_ »ƒíƒÉƒC ,QýÉGrÉg»G BPw½ƒìBƒì Rô ÿBƒÔ»ƒPƒxƒì òì þOô ,ï»ü»ƒð rƒÉƒg»ƒG þƒOô †ƒü ô»ƒC

:AkrÈkôB_ ÿ»ñgºo þÝÈqAlük »è ,z»ÝÉG ½ÜrÉ„ kqõÜ ÿºqô»â ÿrýÌB„

»ü»ø þ¾Alñì þ¾k ÿ»ðAô»è »ÝÉÜ»ü ëæ»W ïBì »HýG»c ôÂB„ ,þXðsq»G AôpG ,k»ì»dì Aô»…ÉK :þðAksBw þüBO½Ü µï»ùÉw þ„»G

,Aõýø ÊG ô †ýC ÊG ÿ q ¼ s þÝÉXð»â ,q ¼ s ,ºô ôlðBxgºo»ð ½G óBýÝÉP„ aýø »Ýðõ_ AlýPwAo »è .ºô»PÈ q s ½Øºk »Xƒð»ƒâ ô»ƒC ôºôõG óBÜ»¾BO»G ÿ rÝ„»è óAô»C ÿ rÝ„»è RBƒÔAq õƒg ރɃ¾»ƒì½ƒƒÜ »ƒƒG óBƒƒýƒÝƒ…ƒÉƒì ,ôõG lÉìõCBƒð »ƒÜ Ǽ rƒì .ó ô ôkrƒÜpƒK | .QÈ râºkqºô ß»ýü q»ãü qBÜ ôõì»ø | ÿqAkBâBC lð»_ BO :rÈkôB_ ÿ»ñgºo ,QƒükqõƒÜ ÿrƒÍƒƒýƒƒ„ ÿºsBƒƒO ÿºô»ƒƒð þ¾Bw ÿAôk »è ÿ»üºô»ð ô»C R»HüBO»G ?ºô ôkrÜ òýwôõð »G þPwºk ºôº 2000 »ƒG k òƒƒì :z»ƒƒÝƒƒÉƒƒG ½ƒƒÜrƒƒÉƒƒ„ ÿºô»ð »è .»„½g »ðAô»è ß»üºkqAvH¾»ø qºôæk ô qkBƒØ Aõƒýƒø ô qBƒHƒì»ƒÐ ëBƒì»ƒƒW »ƒƒG s»ƒƒc »ƒƒÜ 󻃃ƒðAô»ƒƒƒè ,þƒƒƒÐAkºq»ƒƒƒØ ,†ýðAô»C ÿAôk .ï»Üºk óBüºô»ðlñÈõg .ó ôõOô»Ý¾»ø AlðBðu ôBð»è ÞÉw»Ü lð»_ q ¼ s ï»ì»c s ½x¾k ÿ rÍý„ »ðôõíð ½G ,ºô»„»üºô»ð ô»C ÿAôk »è ,QÈ ôºl„½g ï»G .»¾k»G q ¼ s ï-¼ sæ þðBܺrƒÍƒýƒ„ .òðBÜ»ñýì»Ü óBÜ»„BG þðôõìs»C þÉK»G :rÈkôB_ ÿ»ñgºo »O»¿w»g ,R½g ÿqAkBâBC ôlð»ì»¾ôºk »è »ýý_ »üºô»ð ô»C þðBܺôºq»ÜBýW

þ`ýø ô»Oô»âtì ½G ,»OºkBHýÌ ½G Bùð»O òük þKArg ºô»ÝÉP„ q»ø »PɃ`ƒG òƒük ,rƒO BO»ƒø .R»ƒwBƒýƒw R»ƒHƒüBƒO »ƒG ,RBƒÜºk Rô»âtì ,»üºô»C q»ø îðôõ_½G ‡BPxÉC Q…ýð»O »G BxÉ¿Ü ,ºôBxÉ¿Ü Q…ýð»O »G Qƒ…ƒýƒð»ƒO »ƒG »ƒðBƒhƒü»ƒì ,ºô»ƒðBƒhƒü»ƒƒì AlÝÈ tü o »è óBü ôõì»ø QÉGºk ,ºô»G»PÜ»ì | .QÉG»ð ß»ýü sAôBýW aýø ô òG R»¾ôºk ô òük ÿ»è»w»ì BO»ø »üAõíÉK óBƒü½ƒg ߺô óBƒÜ»ƒPƒ„ ,òƒƒG Á»ƒƒÝƒƒÉƒƒO

‡ºô»C ºqBük ?Qü»ÝG ºô»ðôõG½Ü QxýG | .tÉø ôBðAõO »è »ÝÈ q ½W ,»„BG q ¼ s ÿºô»ðlñÈõg ëæ»W ïBì òƒƒOô»ƒƒg »ƒƒè q»ƒƒG ÞƒƒÈ ô»ƒƒƒ„ ôõƒƒƒì»ƒƒƒø R»HüBO »G »Pw¼k Jºk»C ,ºô»PÉñÈõgºk æ q ¼ s ÿ rýøAô»W þðBܺrÍý„ ,rÍýƒ„ .»ü»ìBÜ ,»ýÉÜ rýÌB„ QÉðAsºk .»ðAõW ÿ ôBð AlýðBÜ»ñOô»ÝÉK ôB_ »è ÞÈ qBW lð»_ óAu ¼ o »è ÞÈ u ¼ o ºõýñýHì»ð .ºôBñÉø þñì ïBì q»â»C ,ï»Üºk lÉìõC .QÉHG ºoõO òì »è

ÞÉP„ ôõG Þü q»g :z»ÝÉG ½ÜrÉ„ .ArÜ q»w»HPwºk ô îñýHýG Arܺk ëæ»W ïBì BPxÉC :rÈkôB_ ÿ»ñgºo ÿºlðºô»C ôºôõ`ƒÝƒÉƒO þƒPƒwô qlƒð»ƒO ËoôBø ºô»ÝÉK ºõÉC òýG †ü qAkBƒâBƒC óBíý_ »ýülðºõü»K ô»C ÿºqBGqºk ,ó ôõG ?þɾºk ÊK ÞÉÜ»ü ëæ»W ïBì :z»ÝÉG ½ÜrÉ„ BPƒw½ƒìBƒì R»ƒðBƒð»ƒO ô ÚƒýƒÔºo »ƒè ôõƒG aýø ôBð »O»ìôõ_»ð .îðBÜ»Pxü ô»„½g rOBü s êì þâºo »è ï»G ,ºô»ðBýÜ»ü»ðB„ ßBÜ ,ëæ»W ïBì »è .ïôõG Þü tð ºô»ðBýÉè rOBü s ï»G ,ïõxÌ»ì kBCõÔ ,óAô rý„ô»ð | .Alèæ»W ïBì Á»â»è »ƒè Ak1983 þƒ¾Bƒw »ƒè qBƒXƒì»ƒƒÜ»ƒƒü ×ô ôºo Á»â»è ºôºqºk ½G AlÝÈ q»ƒÔ»ƒw ÿAôAk q»w»è ,þñýG îèæ»W ïBì kq»ãÉG þüºô»O»ð þÝÈkô rw þñýwôõð ½G ,ÿ ½g ôkrG ï»ÜºrýÍ„ òì ,»ìºkq»w ô»C ½G ÿ q ¼ s q ¼ s ,ºôºlñÈõg ÿ qBW ºk »è rOBü s ,îñýG AlÝÈ qkB_ rÈ u »è .ôõG ‡½g ÊK ,òì :»è ó ôõHýPü rG ó ôõG Ëô»è ÿ»ðAô»C ïBì ,BÔ»Pxì óAô rý„ô»ð ,kq»ãÉG ×ô ôºo ÿAôk .qkBÙèôlƒG»ƒÌ ó ôlƒüºq»ƒÔ ,ë滃W ô»è .Q…ü ¼ o ó ôlüºq»ƒÔ ßBƒÜ ÞƒÈ s ½ƒO 1984 þƒ¾Bƒw þƒOAsºôBƒÕƒì BƒƒO ôAk»ƒƒOBƒƒÜ ïBì Á»â»è ó ôõG rOq ¼ s óBíðBÜ»ñýƒñƒýƒG ½G R»HüBO »ƒG ,ÞƒÈ qAlƒük q»ƒø ,ë滃W | .ïôõG AkBýO þñì óAq»wôõð ô óBHük»C óAq»wôõð þPÉÜ»ü ,Ak1984 þ¾Bw »è óBíýHøºô ÚýÔ½O þìq»O òü ôõ_ Þɾ»ì½Ü ïBì ô óBíP„Bð ó ô râ»ìºrýK ½G ºô»üBñÉø

êýè»W .QüBPw½ìBì R½g îýð BPw½ìBì þO»¾»Ð þðAs ,ºô»Pxg óBü q ôk ôõ`ÝÉO þƒOô ôºô»ƒüBƒñƒÉƒ¾»ƒƒø ÿ q»ƒƒw ,ºô ôkrƒƒÜ BÔ»Pxì æ»ì rPýC ,»ÝìõÔ»Ì BPw½ƒìBƒì .òýð»ÝÉK »G krÜ þPwºk þ„½g AlO»ðBü qºôºrýG ô»è :rÈkôB_ ÿ»ñgo R½g R»HüBO »G ,ºô ôkrÜ QO»üBýw þwBG óBÜ»ýüæ»ì þ¾BG »è ó½_ ÿ½g þOBÜ »Ü þG»PÜ»ì þ¾BG »PýOBø ôºô»Pü ôõGBƒýƒW ?þýwBýw óBýÝɾBG aýø »è òì :z»ÝÉG ½ÜrÉ„ ÿ»Ýü tð .ïôõG ÞüuBÜ òì õݾ»G ,ïôõG»ð þéýW »íÉC .ïôõG Ak»Gtýc ô»è ÁBw ½ð ï»Ü»ü þéýW ,òü ôõG Þƒü uBƒÜ þƒìºô ôk ,krܺk óBýO»üAkrÜq»w »Ü ó ôõG »ðAô»C þôlƒG»ƒÌ ,ÿkq»ƒø k»ƒíƒc»ƒƒC :»ƒƒðAô»ƒƒè ëBì»W ,òýì»C þè»Ì ó ôlüºq»Ô ,q»øô»W »íÉC óAô»C ÿAôk .rü u êýƒìBƒÜ ,s»ƒG»ƒð ô òü râBC þôlG»Ì ,òì :»ðAô»è ,òü ôõG »è óBìBâBC »íÉC .†ü rO ÿ qºkArG Þɾ»ì½Ü þ_ ô»ü»ø þ_»Ü ôõG»ð óBܺkq ô »P„ äðBGôBð»G ºô»G ÞüuBÜ †ýO»HüBO »G ,»ýýð »è pK þÝÉñPxhÝÈ o ,»ýýñÉùð q ¼ s »Ü ôõG òì Ê¿G þðAõOºlü»ð z»Ü .ôõG»ø þñÉùð þO»üAkrÜq»w q»â»C òì ÿAôpG »G .îÝüuBÜ †ýwrO»ð ô»üAõG»ø óBüºkArýC Þƒü uBƒÜ Aô»C ,ºô»Ý¾»g ôBð »O»üBðõ`G ô»üBðôõG óBü»ð ï»G .krܺk vÉè þOqBK »G ÿBãÉW ô Iük»C ÿ ôBýK »ðB컃C »ƒÝƒðõƒ_ ,krƒÜ ÿ ôBýK ß»ð ,ó ôõG rýHñ„¼ o ô rƒýƒÌBƒ„ ÿ qAôºlñÈõg Akºu ¼ o ô»è Bñýâ»C .R»wBýw ô q»ƒøô»ƒW þôlƒƒG»ƒƒÌ ô ÿkq»ƒƒø ߺô

“

ô»üAõG»ø óBüºkArýC ÞüuBÜ þO»üAkrÜq»w q»â»C òì ÿAôpG »G vÉè þOqBK »G ÿBãÉW Aô»C ,ºô»Ý¾»g ôBð »O»üBðõ`G ô»üBðôõG †ýwrO»ð rýHñ„¼o ôrýÌB„ ô Iük»C ÿôBýK »ðBì»C »Ýðõ_ ,krÜ óBü»ð ï»G .krܺk ô ÿkq»ø ߺô ÿqAôºlñÈõg Akºu¼o ô»è Bñýâ»C .R»wBýw ÿôBýK ß»ð ,óôõG óôõG ï»Ü s»G»ð ëBì»W ô òýì»C þè»Ì óôlüºq»Ô ôq»øô»W þôlG»Ì

6

2013/6/3 »í컄 ôôk )364( ºqBìu

:AlÝÈqAlük »è qBĽGôk ó½íýw ïæ ºrP…ÉÜApXðq»w óBÜ»ðu ºq»wôõð ôõì»ø »è rOBüs Ö¾¼ô BýñýWrýÄ þüB_ BOºq»ƒw .»ƒýƒýƒð ‡½hÉK ïôs þðBü»G»èq»w þðkrÜqBÜ # RBƒÌ»ƒw ß»ƒü BO ,Ëq »ìô»Üºk 9 RBÌ»w ÿq»Gôqôºk rOAôk ô ï½gºk Qwºk YñÉK RBÌ»w ô îñýGºk îðBÝÈoôBø rƒOAôk .ﻃܺk qBƒÜ ½ð RBÌ»w BO qBÜ»G ºô»ì»Üºk

»G óºk»C ºuBìBC .ºôAôk »Pƒü»ƒHƒýƒG ÿôArÜ þK½Ü »Ü QðBüu þðBܺq»PܺqBÜ .òO½g ÿq»Gô q ôºk þðBw»Ü ?»üAlÈõÜ »è ÁBü»g ÿ»C .îÉ¿G þ_ »è þP…â þÝÈ tÉø »G òP…ü»â þwrK ÿ»ðBýýPwAq ô»C ,»üAkAqBC »è AkºôBìvÈ qk ,»ƒü»ƒø óBƒýƒðõƒG ó õƒƒG»ƒƒø ÿºqBƒƒGqºk ô»C .ßBO ÿ»ñýØ»PwAq þðBüu ÿºqBGqºk óBü»ñýØ»PwAq þÜ»üBì»ñG ÿ»ðBì»øq»G óBƒü½ƒg ÿæ ½ƒG îƒXƒðq»ƒw QƒƒÉƒƒG»ƒƒð þü ¼ oºlÈ s ôAô»O ÿºô»C q»â»ì ò…ÉÜBðAq qlðBxÝéýC þðBÜ»ðBì¼ q ߺô .QÉGArÜAlÉO ß»üºõÉ„ »G »Ü ½â½ø q ½PÝýÄ óBü Bì¼k »Ü¼ rý_ ô»G òì .òýƒwBƒíƒýƒc þƒðBƒì¼ q ,þ¾Bü»g þܼ rý_ îɾBƒð »ƒðAkrƒÝƒPƒwºk .îðAs»C óBýðkrÝÉè ÀÉÔ »G ß»üºõÉ„»G ï»ÝG ï½g»è ÿ râq»G QÈ ô»ùíƒG q»ƒâ»ƒC þP„BC ô o»„ »G ïºlG ºuBìBC îðAõOºk »è óBܺq»PܺqBÜ ï»Wq»w »Ü ÿ ½Pxýè½ýO .»ü»ø óBýðõG Ak»ñýØ»PwAq þðBüu þƒƒwBƒƒG rƒƒOBƒƒü s BƒƒG ,»ƒƒ„BƒƒGq ¼ s* ó½_ óBýðBܺôBð .òü»ÝG QðBܺq»PܺqBÜ ?Qü rÈvGºl¾»ø »è .»ýýð äƒñƒü rƒâ ºô»ƒì滃G q ¼ s Ak"ºô»PÉñÉíG ÿºô»C ½G RBø ô»C" þðBì¼ q ÿºô»Cq»G»è kqAvH¾»ø ï"q»ýƒÄBƒg"ÿ ôBƒð AkôBð òÈõ„»G »Ü .ºôBð ô»G þwBð îÝÉw»Ü ó ½Ô»è»O ÿ q»PÔºk »ƒè Þƒ¾»ƒÜ îƒÈ o»ƒâºk ÿ ôBƒƒƒð ïºkºlƒƒƒ¾ô»ƒƒƒø óBƒƒƒü ïrƒƒƒâºkqºô .kBü ºô»íñÉG ïrP…ÉK þðBÜ»ýýGBOõØ rƒOBƒü s QƒðBƒÜºq»ƒPƒÜºqBƒÜ»ƒè ïBƒƒÜ* ?QÈô»C ‡½g óAõì»ø»è ÿ rƒâ½ƒø q ¼ s »ƒüAô ïæ .ðAsBƒƒð rƒƒƒOBƒƒƒü s ,ƒýƒƒƒð ƒðBƒƒƒÜºq»ƒƒƒPƒƒƒÜºqBƒƒƒƒÜ ÿºô»C b ,»„½hÉK îðBýðBÜ»ýülðºõƒü»ƒK ÞÈ râ»ñgºq .»ðBýÈ oôBø óBü QÉG »ðBÙ„BÌ .õGAk »P„ ï»G ÿºuBìBC"ÿ ¼ q k½éÜ" ôBð»G ÞÉðu ÿq»PܺqBÜ AlPðBÜ»ðBì¼ q »è* ,óBÜ»O»¾»Ð ºoºôBG ô óBìõâ »Ü òýñýG»C .QÉG»C QÉ„ »Ýü q»g ôºôkrG AlðBýÈ oæ»G »íÉC þìºkq»ƒw þƒðBƒðu ÿ»ƒGq ¼ s ó qB_Bð »Ü ÿ»ðBðu ô»C .ó»ðBðu ºq ½Xì»è þ¾¼ q »ñÈ ô ½G ,òýð »Ü ó pÉãG ÞÉP„ þ¾¼ q þO»üBw»Ü þñü o½â ,qBGqºk þÝÉ„¼ rÕ„»è ÿ qBG»è »üAkºô»è ÿ»ðBƒðu ô»ƒC .óBƒü½ƒg »G Qw»ø q ¼ s .ò`G ÞÉO ºô»ýýðô qºk .»ðBðu ºq ½Xì»C Á»â»è ï»Ü»C ÿ s ½wôBø ô»C ôB_»è ò…ÉܺkAq îXðq»w »ðBP„ ï»C R»H¾»ø .òÝüAk ô ò¾Bì þðBðu »Ü ÿ»ðBðu ºô»ƒƒì滃ƒG rƒƒPƒƒƒýƒƒƒðBƒƒƒðu »ƒƒƒè ÞƒƒƒÈ q ½ƒƒƒW ô ½ãPwAq »Ü ÿ»ðAô»C .ò…ÉÜApXðq»w ô ó»Üºk qBÜ »Ü ÿ»ðAô»C .ó ½g»Gq»w #.òñÉÙèõgºk

Q„ õì»ø »Ü ÿ»ýýPwAq ô»C BO »ðõ_ôBð»è þüBO½Ü ïBXðºq»w ôºô»PÉ„ºôºl¾»ø ÞÉè ,ºq»ñƒÉƒwrƒO ‡»ƒì»ƒC .Úƒ„»ƒÌ þƒñƒOBƒø Akºô»è ß»ü»…ÉÜ ï½g ߺô ó»ƒ_q»ƒø þÜ»ýü ôAqlÈ râ ïºk õì»ø .ºô»ƒíƒñƒýƒGBƒð yü qBK »è RBÜõì»ø .ºõG AlíðBüu »è ºq ô»â þðBܻܺo»â õì»ø »è îÉ¿G QÈ rܺk .ïôBüu þìAôºk q»OqBw Á»â»è îülðºõü»K .yü qBK óBíülðºõÉK ºq ¼ s þÜ»üºôBì ô ºõG ÿ q ¼ s »Ü ó»ø îð½Ü q ¼ s þÝÉðBýÈ oôBø .»ü»ø ô»G »üAô»Ü .ó»Üºk îðAkq»w ‡BPxÉC ÞÉè ô ó õHðArÈ ô ïºk õì»ø »ýýð »üºõÉ„ óBýPw»ø ô îñýHG óBÜ»P„ þðB„ºõ¾»ø ÿ»ãÉK ïºk õì»ø ºô»ðAô»`ÉK»G ,ï»ÝHÉK ïq ¼ s þÝÉðÂBw îðAsºk .îwBðºk ｃg .»üAlìºkq»G»è ï¼ s þÝÉðÂBw ôºôlðAo»LÉO .ïrÉìuºk óBÜ»¾Bw þƒƒƒƒƒƒì»ƒƒƒƒƒƒøôk þƒƒƒƒƒƒ„»ƒƒƒƒƒƒG»ƒƒƒƒƒƒƒè* q»OqBw »è ß»üBñÈô ,AlPðBÜ»ýü qºôºrýG þñýwõð þOBÜ»è ºô»Pƒwºk»ƒG ÿºk»ƒC q»OqBw Bƒíƒ_ .Ak"ºô»ƒðBƒ„q" þƒðBƒì¼ q ô "óBÜ»¾Au rØ" ÿ½g ÿ»Oô »G ÞÉw»Ü ºô»ü½g»G ÿô»C þñüºs ,þðBÜ»ÜôAo»¾k ô»è RBÜô»C R½g ÿAo»G .ºôkrݾBØq»w »ƒè AlƒÝƒÉƒ¾Bƒc»ƒè »ƒì»ƒC ,ÿõƒG rƒOkBƒƒ„ þÜ»ýý¾BØq»w ߺô åq»ì AlPðBÜ»ðBì¼ q Akq»OqBw »è »Ü ô o»ƒPƒü»ƒgºk þƒñƒüºs ?õHülðBì»ð ?ºõOô Qý_ AlPðBÜ»„ô »è »OrýG»è åq»ì þ݃ü tƒð »ƒG þƒPƒw»ƒø RBƒÝƒ`ƒýƒø »ðAô»è þðBÜ»ýýè½K ôBø AlÝɾBc »è .ºôkrÜ»ð ÿAlü»„ -þGºq»Ì ,óºk»Ì ÿ q»wõð óAtýð ÿæ q»OqBw ,rO þÝÉñü pGqºk»G .õG åq»ì »ƒ…ƒýƒì»ƒø ô »ƒýƒýƒð ½ƒG þƒƒðkrƒƒì õƒƒG Aô »ì»øq»G»è þÝÉP„ õì»ø .ºô»PÉñƒÉƒìºk ô»G ºôºkrܺk Rq õÜ AlýðBƒÜ»ƒýƒýƒGºk»ƒC ,ºô»ññÉíG ôlñü s þðBÜ»ì»øq»G ÿ»üAõýø ÿºô»ðBì »è rýƒG R»ƒØ òƒì AlƒÝƒÉƒ¾Bƒc»ƒè ÿAôk ÿºô»Cq»G»è ºô»ì»ÜBð îðBÜ»ì»øq»G ïAôºkq»G .QÈk þüBO½Ü òì ½G óBüu ï½g õì»ø »üºô»è ïBâBC ô ºô»ì»Üºk ºô»è rýG ,QÉ_ºk ôBð»è îðBü u þðBÜ»ýükBÌ »Pƒ„ þðBÜ»ðõìs»C ,oºôBG ,óBÜ»ðAu ¼ q »ýýÜæB_ óBü u QÈ rܺk õGAô ÿæ q»OqBw .ôkrGAq þðAlñü s AlðBÜ»„ô»è ß»üºrýXðs ôBð»ƒè õì»ø òì ï»G .QÈ rÝG yýO»Ø ô QÈ rÝG ,òýð óBüu ÿkõg óBÜ»„ô »üAô ïæ ïºk ÿºqBGôk ÿºô»ðlðBÙèõg »üAõìæ õ݃¾»ƒG .ºôºôkrì þÝÉP„ »è »ðBüu þwBG QÈô»ùðBìºk ÿºô»C QwAq* ºô»è zBG z»Ü Ëlð»ø .»ü»ì»C òü»ÝG »ƒè »ƒýƒýƒð RºtƒÉƒƒø ô»ƒƒC ½ƒƒO 󻃃ܺk óBü ºô»…ÉK »PýñÉG óBüu AlPðBÜ»ðBì¼ q

?þñýGºk q»OqBw ÿ»Ü* þðBð þOBÜ qBW Ëlð»ø ô»ðAô»„ óAô oºõƒƒýƒƒð ÿAôk ÿ q ¼ s»ƒƒƒG .¼ oºõƒƒƒýƒƒð .îðkrÜqBÜ þÝü q»g ô»C ÿ»Ü»¾Bì»è ﻃƒè ºô»ƒƒƒO滃ƒƒG »ƒƒƒýƒƒýƒƒð qAôuk* ?óBíOq»K»C ô»C ½G ÿ¼ o»C ºô»ðBíOq»K»C ½ÝðAs þHƒÉƒPƒÜ ÿºô»ƒCq»ƒG»ƒè ,»ƒð ï½g Á»â»è îðBܺs»ÐBÜ õì»ø ,îwõðBð þ„BG»G q ¼ s QÈ rܺk †È ô»è ô ïrâºl¾»ø .ï»ÝGqBÜ Qwºk QƒýƒðAõƒOºk ʃW»ƒHƒPƒwºk* ?qBÜ»G Qü»ÝG .îwõðºk þ_ »Ü ÿºô»G »Pwºõü»K ,†ÉK »PÉGõ_ þ„BG»G óBܺqBÜ q»â»C þðBÜ»ñýwõð RBÌ»w õýð óBü ÞÉܺqB_ lƒð»ƒ_ ôºô»ƒíƒñƒÈõƒgºk rƒPƒ…ƒÉƒƒK ÿ u ¼ q ÿºvÈ qk ºõÈ ô»è rOAôk .ïo½âºk ÞÉñÈõ„ þñýwõð ÊG»C óAkºvÈ qk ½ƒG .ïºkºlƒÉƒK .ºô»íñÈõhG rP…ÉK ÿ u ¼ q ÿõg õì»ø Q…ü q»wõð þðBýÈ oôBø* .»ü»ø óBü½O »ñÈ ô ½G .»O»HüBO q ¼ s »P„ ï»C ,»ð ôAô»O þãðBì ‡»„ .ºsAôBýW q ¼ s )»ñÈ u( rOAôk .RBܺk qBÜ Aku ¼ q »è RBÌ»w ºtðAôk aýø äðBì ‡»„ ,õG ôAô»O ÿ»Ü»HÉPÜ »Ü qBÜ u ¼ q õì»ø òì þOô îÉK ߺô .RBÜBð »Ü õ…K þãðBì Êw ôk »è »ãW ,ï»Üºk .ï»ÜBðqBÜ Akq»Ô»w»è .q»Ô»w »ƒì¼ oºk »ü½Gq»ø .ºô»íñÈõgºk Bùð»O Akq»Ô»w»è »è pK ÞÉÜBw q»Ô»w »í_ºk ÿ»OBÜô»C ô»ƒC ,ïrƒâºlƒ¾»ƒø ｃg Á»ƒâ»ƒè IƒÉƒPƒƒÜ ï»G .ºô»íñÈõhýG ºõG»ð îOBÜ ÿ»ðBHÉPÜ ô äðBì óBü ÞÉãðBì ï»Üºq»Ô»w q»â»C q»â»C R»HüBO»G .»„½gBð îÉK QÉG ÞÈõýð ÿ qBÝÉG .îG AlHÉPÜ ôk óAõÉð þƒOBƒÜ »ƒè .RBܺk îO»ØBPÉG »G »…ýì»ø Qì»Ü»ü þwõñ„ºq BüBC* ?RBâºlÉO óBýÉè ÊÜ .Qýwõðºk Qwºk ô»è »ÝÉÜ»ü Qɾ»C "ó õðrXèA ó½xéýð" þO»hPwºk QÉðAõOºk ÿ»ðBw»Ü ó»íâºk .ºô»PÉñÈõhG ½O ôk ﻃG ,ﻃ݃G MƒüBƒƒO ðAsBƒƒð þO»hPwºk òðAõOºk »Ü »ü»ø îPxýÉLüBO îwõñÜBK ï»Ü»ü »ƒÜ .ºô»ƒñƒñƒÈõƒhƒG òƒì q ¼ s .ïrâºl¾»ø Êè ÿ»hwõð ,AlìBXð»C î…ýðBÜ»ñýwõð .þO»ýÉè ïBâBC .ÿkq ô»G .ºô»ñÈ qlñÈõgºk ô »ðô q ô "rPýðAô»C þñÈõg" þðBì¼ q »ƒè* RBÜ ÿ»…ÉÜ »è zBG "ó rìºk óAõì»ø" ÊÜ »è Qü q»ãü qBÜ ºôºqBHì»è .Qü»Ü»C ?q»ñÜBÔ óBü yü½W .ºõOrâqºô þñüºs þÜ»ü»¾»Ý¾»Ü Bùð»O ,ïBÝ`ýø î¾õØ þÜ»ýü qBý„ô ïºk õì»ø òì .»ì½g .óBìºs ô RBÜ þðõGo»LÉO »G q»HìAq»G »ü»ø R»ðBð»O ,ºôkrÜ ÿ rýK »G îPw»ø ïºk õì»ø ó õG»¾Bw 30 õGAô ïæ Al…ýƒ¾Bƒw 12 »ƒè ïºk õì»ø .ºq»ñÉø òýð»ÝÉK ô oBW»P¾Bâ .ºôAk Qwºk»è îÝÉP„ krܺk îPƒw»ƒø ÿ»P„ ô»G q»HìAq»G ïqAkBâBC AlOBÝðBì»ø»è »è R»HüBO þÝÉÐBð½Ø »è .îñÈk þPwºk»G ÿAoºq»w ï»G .ïõGrÉÔ Q„ q ¼ s îðBüu þðõGo»LÉO »è ºô»ðkrÜrýG ,»ðBì»C õì»ø QÈk BO åq»ì »Ü ÿ»ýýPwAq ô»C ô RBÜ þíñüºs ïºk õƒì»ƒø ,ºô»ƒPƒÉƒGºk Þƒü tƒð ºô»ñì ÿæ»G .ºôkrÜ ÁBØq»w ºô»ü½g»G »Ü ºô»âq»ì»G »Pwºõü»K RBÜ ÿ»…ÉÜ þÉè QÈk BO QÉG óBì½g þPwºk»G ÿºô»DÉG »è zrO þܺq»w þwrK .ºô»ñýG»C Þü tð

.ºô»Pü»ÝG ?ÿõG ‡BG þÜ»üBPw½ìBì* Bùð»ƒO ÿºô»ƒCq»ƒG»ƒè ,»ƒýƒýƒðAô ïæ ºôæ»G îðBÜBü q ô ô ߺrü s ºqBÜlñƒÈõƒg ,Akºk»ð rPýðAô»G îýãñü râ ô õG lð»w»K õì»ø ÊG»C ‡BG ÿBPw½ìBì AlÝɾBc»ƒè »è ï»G .QÈõG ‡½g ÿ ½g þðBÜ»ýýGBOõØ õì»ø .R»üBð Þ¾»Ü»G Ak»Ô»xè»Ô ÿºô»ñOô ÿ qAl„»G qBÜlñÈõg YñÉK óBü qAõ_ RBÜ rPýðAô»C ô ó»Üºk óBܺpì ô Q…ì ô zBG ºô»ðAô»G ï½g òì ,»ýýð äñü râ ºô»ðBüæ»G .ï»ÜBð ôlðBì q ¼ s õG ÁBw ºk ,þ¾Bw 35 þð»ì»O BO ½O* NB_ ÞÉHÉPÜ aýø ÿºô»DÉG ,þwõñOºk ?ÿõGºk»ð Aõýø ÊG ,Qü»ÝG Ak»íÉC þìºkq»w »è ÿºô»Cq»G»è ,»ð IÉPÜ AlýXð»â »è õG þüBwBCBð þÝÉP„ »è z»Ü ôk ß»ü R»H¾»ø .Qü»ÝG NB_ ߺô krÜ NB_ óBýHÉPÜ AlýXð»â þð»ì»O sAôBýW ô õOô»Ý¾»ø þÝÉw»Ü »Ü "»ãükAq" YñÉK ô þw þð»ì»O BO †ü q»OqBw .õG NB_ ÿ"qAõük" ô"ºô»ðB„q" »Ü þƒ¾Bƒw ô»C .õGkrÜ»ð NB_ þÝÉP„ aýø ,krƒÜ ,Bý„ºk NB_ ½G »Ü îHÉPÜ ï»Ü»ü ÿ»OBÜ kqBx¾k q ¼ s ,ArÜ»ð NB_ ôºô»üArÜ Rºq ô»C" ÿºô»ðApÉâ ï»Ü»ü ÿ»OBÜ ô»C .ºô»ìõG þÝÉPw»ø ,ºô»üArÜ Rºq "ºô»PÉñÉíG RBø ºô»è ïrýG rƒOAôk .õƒG»ƒø ½ƒgBƒðq ¼ s ó q ¼ s .ï»ÝG »è»K RBÜBð Qxü õÉK ºôºkrÜ óBƒýƒPƒwºk äƒðºqk ÿ»ƒƒðAq»ƒƒwõƒƒð ô»ƒƒC »è zBG RBÜ õì»ø óAõì»ø .ºôkrƒÝƒÉƒK YñÉK ô ê_ þð»ì»O BO »Ü ó»Üºk ëAlðBPw .òýwõð»G krÜ»ð þPwºk þ¾Bw QðBÜ»ðBì¼ q ï»Ü»ƒü ÿ»ƒOBƒÜ ô»ƒC* ÿq»ƒãƒü qBƒÜ rƒÈu»ƒè rƒOBƒü s ,þƒwõƒƒðºk ?ÿõG AlýüBÝü rì»C þðAq»wõð "ºô»ƒPƒÉƒñƒÉƒíƒG »ƒÜ RBƒø ô»ƒC" »ƒè AlüAõãñÉíÉø ÿ q»ãü qBÜ rÈ u»è ºô»ýüBýñ¾k»G õG ÿAõãñÉíÉø ºô»C ÿºô»C q»G»è ,ïõG »ƒPƒ„ þƒãƒñƒü rƒâ ô vƒÈõƒOô þƒðõƒƒGºkBƒƒw .krÜ »íÉC ÿ rÉÔ þðBüu þðBÜ»Üõ`G ó ô q þƒƒÜ»ƒƒü»ƒƒ¾Â»ƒƒâ óBƒƒƒì¼ q ½ƒƒƒG* ?ºô»Pý…Éܺk ÁBw ºk ,QýðAsºk rP„BG R½g ,»ð ô QýG ÞɃðBƒì¼ q þƒñƒýƒwõƒð þƒ¾BƒØq»ƒw þƒƒñƒƒýƒƒwõƒƒð þƒƒÝƒƒü q»ƒƒg RBƒƒÜô»ƒƒCq»ƒƒƒø »ñÈ ô ½G .QÈ rÜBð ,QýG QðBÜ»ýü qºôºrýG ,þƒwõƒð ï"óBƒÜ»ƒðqAlƒðBƒì" ÿ»ƒOBƒƒÜô»ƒƒC îü»ÜAs»Ô ô òÈõ„ ô óBÜ»ýýƒO»ƒüBƒw»ƒÜ þ¿Ý„ »Ü»¾Â»â ºq»Gºq»G ô krÝPwô qk q ¼ s »Ü»Ü¼ rý_ ,þP…â»G ï »G .Rrâ ,QÈ ô»Üqºk »Üº|(PLOT)»¾Â»â ÿºô»èq»G .ï»ÜºlÉK Qwºk »G q ¼ s ½O ó»Üºk ºô»è zBG Þ¾»g* †üu ¼ q ß»ü R»ðBð»O ô QýLýxðºrƒK Qwºk QðkrÜqBÜ ÞÉOBÌ»w b .Qýð qBÝÉG ?Qü»ÜºlÉK QÉè BG .»ì»ƒè»ƒK ïºk õƒì»ƒø òƒì ïô s þðBü»G»èq»w þðkrÜqBÜ ºô»ìqB„»ð ô ï½gºk þüB_ BOºq»w .»ýý𠇽hÉK ,Ëq »ìô»Üºk 9 RBÌ»w ÿ q»Gô q ôºk rOAôk rƒOAôk .ﻃܺk qBƒÜ RBƒÌ»ƒƒw ß»ƒƒü BƒƒO Qwºk YñÉK RBÌ»w ô îñýGºk îðBÝÈ oôBø »è ïs»c .½ð RBÌ»w BO qBÜ»G ºô»ì»Üºk ½O»Ü .AlðAô oºõýƒð ÿAôk »ƒè »ƒðkrƒÜqBƒÜ »ãðºq ô ºô»íñÈõgºk óBÜ»ìBðu ¼ q ,Qü ¼pG qBWq ¼ s .òü pÜ Qƒ„ ô qAsBƒG ½ƒG îƒ`ƒG .»…g»G vÉ_ ókrÜBÜ

,ï½g ï»G .»ü»ðBܺrü s þÝÉHÉPÜ ß»üºkAq »è îü qBÜlñÈõg þìºkq»w þðBüu »G þüºrÉC .ïBüuºk ﻾Bì»ñG Á»â»è .ï»Gºk BýðBPü q»G aýø AlýýPwAq»è .õG»ð îO»HüBO þÝÈ q ô u QýðAõOBð ºô»¾Bc ï»G »üAô»Ü .õG»ð îÝÉP„ ,Ak»HÉPÜ ô»è .ïõG Al„BG þÝÉg¼k »è QýÉ¿G »Ü õG ÿ sBW»ì þÝÉP„ þO»HüBO þðBƒü u q»wõð .õG qAk½Ý„ þÝÉP„ ºô»ñì ÿæ»G þ„BG»G ÿ ôæºsBO þðB`Ü þ¾Bü»g ÿBýðôk »ƒG s ½ƒØ ô óAõƒƒW þƒƒðAoõƒƒÜ :þƒƒwBƒƒðºk ï»è þP„ ô þñÉùð ô sAq »èpK þÝÉO»¾Aô q ô »ƒƒPƒƒð¼ rƒƒG rƒƒOAôk R»ƒƒHƒƒ¾»ƒƒø ,ºq ½ƒƒƒW õOBg ,¼lðæq ½C .ºôºlñÈõg îÕ¾½ÄBýñýWrýÄ Ák »G q ¼ s ï"óBÜ»ð»hü q" þðBì¼ q ,þèAk ÿ»ƒðBƒw»ƒÜ ô»ƒè îƒÝƒÉƒÜ»ƒü ﻃG ,õƒG»ƒð ÿºqBƒGqºk ó»ƒHƒýƒƒPƒƒÜ ô»ƒƒC ÿ rƒƒãƒƒð»ƒƒüæ .þO»ü õýwõð "äñýðArG RqBG ô QýGAtýéýC" ?»ðAu ¼ q þðBüu ÿ»C* þÝýñÜ»O q ¼ s .õG»ð ‡½g ÊK ïq ¼ s ,»…ÉÜApXðq»w .ºôBñÉøqBÜ»ƒG þƒGºk»ƒC q ¼ s Ö¾½Ä ,ºô»ñì ÿæ»G »ü½ìBƒð ﻃG Þ¾»g ÿ»xØ ô þðBÜ»HÉPÜ þKB_ þðAq»ãýð .»¾k»G "îì½g ½G ÞÈ q ô u" þHÉPÜ òì .õG óBðu þg¼k ô »ãÉK »è zBG Ak»HÉPÜ ï»è ‡BG q ¼ s ï»G ,»Oq õÜ þÝÈ qBOô .RBܺk ºô»OBÜ»C þ„ ‡BG q ¼ s .ºôBÝÉK þXðBìBC BýñýWrýÄ .òwõñG òðAõOBð óBðu þ_½ƒG óBÜ»ðu ºq»wôõð õì»ø »è rOBü s Ö¾½Ä BƒPƒxƒÉƒC BƒO .ïæ ºrƒPƒ…ƒƒÉƒƒÜApƒƒXƒƒðq»ƒƒw q ¼ s þÜ»üºõÉ„»G ,ºõýñýG QýðBÜ»íwºq AlƒÉƒO þƒüBƒùƒð»ƒƒO þƒƒü qBƒƒxƒƒgô q rƒƒü»ƒƒw q ¼ s Ö¾½Ä ºôºô q Ëlð»ø»è ...QÈ qlñýGºk .QÉè½Ü ôB_»è ºô»ìæ»G ºrP…ÉÜApXðq»w q»w »PÈ u q»Kºk q ¼ s þP…â»G QƒÉƒè½ƒÜ ,þƒPƒxƒü ô»ƒ„½ƒg þƒðBƒÜ»ƒÜõƒ`ƒG »ƒwrƒK ô òƒƒƒPƒƒƒƒ„ NBƒƒƒƒØ ô ꃃƒƒW ,ÿ qAlƒƒƒƒ¾Bƒƒƒì Ö¾½ÄBýñýWrýÄ ÿ»¾»Ý¾»Ü .þO»ýýðBÜ»¾ºuBC .ºrOôÃGq»G q ¼ s QƒƒýƒƒðBƒƒÜ»ƒƒHƒƒÉƒƒPƒƒÜ þƒƒðApƒƒÉƒƒâqºô* ?ºô»O¼lñÈõg .ºô»O»ìôlñÈõg ÿ týéãñýC »G ,»ð »è ºrP„BG q ¼ s ïºô»ðlñÈõg ÿ týéãñýƒC .îðkrÜ»xØ ½ÝðAs þðlñÈõg ÿºqBGqºk »ýý_ RAq* »è ÿõƒHƒÝƒÉƒÜ»ƒü ½ƒO ?ÞƒÈ q»ƒwõƒð ½ƒG ô ó½Gq ½w þðBÜ»„BGq ¼ s ºqBÜlñÈõƒg ߺô krܺk óBüºô»C þðAô oºôB_ óAõì»ø .QÈô»ÝPwºk Q„BGq ¼ s þÝÈ qBÜ BPw½ìBì ÿ qBƒýƒðAs Ëlƒð»ƒø ,òƒì þƒðlƒñƒÈõƒƒg ï »G ,»Ô»xè»Ô ÿºqBGqºk ïAlÉK þüBOºq»w QÉG»ø îO»HüBO þÝÈ s»c ÿºô»C ÿ ½ø»G õG ô ‡BG q ¼ s þüBPw½ìBì .»Ô»xƒè»ƒÔ ½ƒG óBgq»O ïq ¼ s þOBÜ »OAô ,ï½G õG Þ¾»Ü»G »ðAô ô òýƒwõƒð ,ºô»ƒðlƒñƒÈõƒg ½ƒG krƒÜ óBƒÜBƒPƒƒw½ƒƒìBƒƒì RBƒƒÜô»ƒƒC .ólƒƒñƒƒÈõƒƒg õG îðlñÈõg .õG»ð zq õØ q ¼ s óBü»ìBðq»G rOtÉø»G îü rÝýÔ ÿBì»ñG ÿºô»C ÿ ½ø»G »ƒè ó õƒ_qºk ½ƒG ÿºô»ƒC q»ƒG»ƒè ,QƒƒÉƒƒG ïqAõG Ëlð»ƒø BƒG»ƒC óBƒÜºô»ƒðkrƒÝƒýƒØBƒO Ak½ÝðAs þðBÜ»HÉPÜ ôBð»è »Ü ºô»O»üBHü s ¼lG ÿ»ðBýPxðAs ô þíÈkBÜBC ºõÉ„ ô»C .ó õG»ð þHÉPÜ þñýwõð ½G R»HüBO »G ïõG ÿ rÉÔ »Ü þP…â»G ô RBø îݾ»Ü»G "ï»øôk ÿ s»âºq" ôB_»G »OAô .õG Þ¾»Ü»G îðBܺô»ðlñÈõg QýðAõPG ,AlðBÜ»HÉPÜ »G ArÉg þÝÉðlðB…g ï»øq»G ïBÜ QýðAtG ,Qü»ÝG óBülð»G òÉè½K ,ºôæ »Pü»hG òýð äñü râ ÿ»ðAô»C ô»ãñü râ þOq õÜ ô QýñÉ…hG BýK þÝÈ ôB_ QýðAõPG

ÿlýøAs BÔ»Pxì .ô 2-1 óAu »G þñì vÈõOô ½G qBĽGôk ó ½íýw ÿ ½g ï»G ,lðBwBð q»OqBw ë ½K óAu ô»ñÈ u .ï»ÝG Á»â»è ÿ vÈõOô ÿºô»G õG»ø þðBìõâ ,òü»ÝG »xØ òì ÿºqBGqºk ÊG»C þ_½G" : Êw »è AlíðBÜ»ýü qºô rýG þHÉPÜ »è »üAô Ræ ﻃxƒØ Qƒƒxƒƒü õƒƒÉƒƒK ÿºkAo»ƒƒG Alƒƒâq»ƒƒG ÿAôk ,ï»Ü»ð ºvÈõOô ï»C òì BG "?ºôkrÜ»ð ókrÜ »xØ ô òýwõð »ìBð qBW òülð»_ ô»G rOAôk ô òü»ÝG vÈõOô ï»ÝG ÿ sAq îýðAõO »ƒÜ ,RBƒÝƒG vƒÈõƒOô õƒG ºkBƒìBƒC »ƒWq»ƒì .QÉG»ð vÈ qk ô q ôk q ¼ s »ÜºvÈõOô q ½g »Ü ºq ô»â þÝÈ q ô u »è »ÜºvÈõOô òP…ýðAk ÿ q ô u ߺô ï»ø ôºq ô u ô»è Alüºk ÿ ½ük½Pw »è ,ºô»ðlñÈõg ÿ q ô u ï»ø õG ó ½ì q»…éý„ þìBØ»„ »è qBĽGôk õOBg ÿ»ƒÔºq ôBƒð »ƒè .õƒ_ ºõƒÈ o»ƒG z»ƒðq»ƒK ,ºô»ðBìoõwq»w ÿ o»K ô»G AlýðBÜ»HÉPÜ :Qɾºk .AqlñýGºk Þ¾»Ü ÊG þÝÉè»ãHÉPÜ »Ü òíðBÝÈ oôBø ÿæ óBÜ»ãñü râ »HÉPÜ" »è ºpK »ÜºtÉì q»w ".ºô»OºôBñÉùðBü»ð ºq»ƒÔ»ƒw »ƒè »ƒÜ äƒðºq ôBƒãƒƒðºq þƒƒPƒƒ„ Bùð»O ô þO»ü ôBƒñƒÉƒø ºô»ƒýƒðBƒÜºsAôBƒýƒW õG ß»üAr_ ,Alü»Üºq ô u »è qAkBø»G þÝÈ qBÜ .ÿ ½G õGkrÜ þPwô qk "þPì½Ü BýW" »Ü »ð»íâºk »P„ ô»è ,ó ½ÔBìArâ ÿ»dÔ»w ó ½íýw »Ü »ü»ðBƒxƒÜ½ƒè ô ÿ qBƒÝƒðAõƒW J Ak»Üºq ô u ôBð »è ,»ðBýÉè ÿ s»c qBĽGôk .ºô»ðõHG ô ô»C ,þÝýwçÜ ÿ qBxgô q »è qºk»G »OBgºk Ǽ rì AkqBĽGôk ó ½íýw »è ÿ»P„ q ¼ s þðBܺôB_ ,ºô»ü½g ÿ q»ãü qBÜ rÈ u Qw»ø Aô Ǽ rì .ºô»ñÉ„»ƒâºk óAõƒW ô QÉðAsºk Q„ õì»ø ó ½íýw RBƒÜºk ÿºô»C ÿ ½ø »G QÉG»C »ì»C ,QÉñƒýƒGºk ô RBܺk »xØ þüArÉg »G .ï»ÝG Êè þìq»„ ºq ôk ô ºqBük AlýðBÜ»xØ »è ó õG ºkq»K ÊG òýð»ÝÉK »G ïºk ß»üºkAq BO ô ÿ výOôlðõO »è .QÈ ô»Üºkqºk »ðBý¾Bì½g ô þ¾BØq»w AkôkpGAq ÿ»¾Bw Rô»c »è* »è .ÿõG QðBÜ»ýü qºôºrýƒG þƒñƒýƒwõƒð ô qBÜ »è rýƒG ïAôºkq»ƒG Ak»ƒÜ»ƒHƒÉƒPƒÜ ÿ»ýü q»ãü qBÜ ô»C .ºô»Pü»Üºk QðlñÈõg ,»ƒüºô»ƒC Rrƒâqºô ﻃHƒÉƒPƒÜ ﻃè òƒì ,AlPwºk»è QýñýüBC ÿoºôBG ÿ»OBÜô»C .òýwõð »G krÜ QPwºk ,ß»ƒü»ƒw»ƒèºk ô ¼ qk aƒýƒƒø ʃƒG þÝÈ qBÜ ÞÉw»Ü ÿ ôkpGAq ÿºô»ðAlÝɃè òýwõƒð ½ƒG òƒì ÿ s»ƒc .»ƒýƒýƒð óBƒwBƒC »è .»ðBP„ ï»è rP…ÉK ½G ºô»ƒPƒÈ o»ƒâºk ï »G ,þwõðºk îܼ rý_ Alý¾Bw Q„»ø »ì»C .òwõðºk óÂAlñì »è ß»ü q ¼ s ½g .»ü»ø þñýwõð ÿBðAõO QýÉ¿G ºô»G ÊGBð ÿ oºôBG ÿºô»Cq»G»è îÉ¿G QÈ rÝG »ãðºq ïs»c »è krÜ îü sAõ…ÉK ,AlPwºk»è îíýñüBC îHÉPÜ Ëlð»ø ‡ºô»èqºk»G .òýwõð ½G ߺô ,ïlðAu»ùüºk ÿ ôAô»O »G ºôºlñÈõgºk õG îOAôBC ,"zõéÔ ÿ qBGô q ÿ qBð»Ü »è ‡BC" ÞÉw»Ü »G îHG ,îwõñG RõýéýC Z q ½W ߺô ÿ»w»Ü ô»C ,ºô»PÈ qlñÈõgºk þðBÜ»HÉPÜ .QÉñÈ u»øºk q»ñÈõg þðBÜ»HÉPÜ ÿq»ãü qBƒÜ ÿtƒýƒéƒãƒñƒýƒC þƒGºk»ƒC* ?õG»ø Rq»w»è õG»ø îO»HüBO þÝÈ s»c ºô»ý¾Alñì »è .ÿ týéãñƒýƒC þƒGºk»ƒC ÿºô»ƒðlƒñƒÈõƒg ½ƒG þƒðBƒìs »ƒè óÂAlƒñƒì þƒGºk»ƒC þƒ¾»ƒì½ƒƒÜ .þxðºq»Ô þðBìs »è ºrOBü s q ¼ s Alü týéãñýC ô rü»w þñýìºs q»w»è yýèBC þÙ„BÌ òì R»ðBð»O ô òƒÉƒK q»ƒPƒýƒK þƒðBƒÜºq»ƒì»ƒw .ïõG ó»íýè lð½ìAs ¼ q .»ðBýÉK q»w þÝÉìºô* ,ïõG »HÉPÜ ô»C þÙ„BÌ òì ,ʾ»ƒG ô ó ½Ü þÝÉHÉPÜ ß»üºkAq BO AlÝɾBc»è Bøºô Alñì þð»ì»O »è ÞÉ`Ü .õG ôAõw »è ÿ ½g ÞÉ`Ü q»ø .Qwq»Kºk þÝÉHÉPÜ BO »Ü»HƒÉƒPƒÜ .ºô»ƒýƒýƒñƒýƒGºk Ak"ÿkõƒW"

7

2013/6/3 »í컄 ôôk )364( ºqBìu

þÔ»xè»Ô ÿ»ãðAôq »ü»ðBPÔ»ø þÜ»ü»„½â QÉwõñüºk| »ì»c kAsBC .k

óBܺs»üAõW As»Ô ÿrýÌB„ ,»HýG»c ôÂB„ ÞPð»ì »ì»c

| »…ÉÜ þðkrÜq»wºqB_ µ»Ô»xè»Ô

ï»ùÉw þ„»G

ÞÈBýðôk ôBð»è óBì½g ºô»ñü»Üºl…ü rýG »Ü ºô»ðkrÜrýG ÊG»G ókrܻԻxè»Ô »¾Bc»ì òGºk óBíðBÜ»ñOô ô ,òýɾºk »Üq»ø þð»Oô ô QðBÜ êÈõðBíýC .ºô»ñýñýGºk Ak»…ÉÜ»è òü»Üºk óBíðBÜ»ñOô ô»è QлW ,óBíOô ô »Ü »OAô ,krÝðBí„»Ô»xè»Ô »Ü ,»Ô»xè»Ô»G óBíðBÜ»ñOô ô ÿ»ü»P…ü ôBøqºk ô»C »ñü»âºk ºôºrÉè .ºô»…ÉÜ ôBð »ñü ô»Üºk ºq ½Xì»G ,ºô»PÈ rÝPwApP…K »Pxü õÉK ÊñƒOô ô Qƒ…ƒâ »ƒÝƒðõƒ_ òƒðBƒÜ»ƒ…ƒÉƒÜ ÿºôBƒ_q»ƒw ½G q»wºqB_ ÿºô»ñü s ¼k ÿ ôBð»G ‡»ðkrÜ»ÄAq ô»C .Ë rÜ»ÄAq óBü Ë rÝÉéýܽÜAk ,ókrÜ»ÄAq þO»wºk ,ÊO»wºk þðkrܺkBýK ½G »ÝÈæ»Ø»O ËqkºlìBXð»C óBÜ»…ÉÜ ½G q»wºqB_ ÿºô»ñü s ¼k ,rPÈBOAô»G .ókrÝü qºôkAk ô óBñÉùì»øq»G BðBì þO»wºk ó ½_ :òýwrLG Ê„ºk ºrÉè .ºô»…ÉÜ q»w»G ókrÝü qºôkAk »OAô óBÜ»ýýÔ»xè»Ô »…ÉÜ rOºlÈ s ArOô ô ÿ ô»C ÿºô»C½G ?»ü»…ÉÜ »Ü »ýý_ »P„ ô»C ?ºô»ñýwBðºk »…ÉÜ ºô»Pɾ½Üºk Ë»…ÉÜ»è »Ü »Ô»xè»Ô òý…ÉܺkAq »ýýPwAq ô»C ½G Qwºk ºô»PÈ rÝðô ô q Ë»…ÉÜ ÿ ô ô o»Gô ô q »Ü »Ô»xè»Ô Bøºô q»ø ?»ýý_ »…ÉÜ ÿkõg »Ü ºô»Pɾ½Üºk ‡ºô»è ?ËlÝÉK ó ½_ »…ÉÜ »OAô ?»…ÉÜ»G ºôõG »P„ ô»C ó ½_ Bܺk ‡ºô»è òýñÝ…K ºô»PÉGºk þðô ô oBð ô òP…ü»â»ñÉO »Ü »ü»…ÉÜ ï»C »üAk ÿ»ÜBðBì»è »…ÉÜ»G ºôõG ºô»C ÿºô»C óBü ߺô ÿ ½g ÿ»P„ ô»C þO»ýøBì »OAô ,»üAlýO»ýøBì»è »Ü»…ÉÜ kõgBü ºô ôkrÝPwô qk ï»C .ºô»ñýñýGºk BýðkrÜq»wºqB_»è ÞÉü s ½¾BC »íÉC »ü»P„ ô»C »…ÉÜ ?AkºlðB…ýð »…ÉÜ BýO þðô ô oBð kõgBü ó ôõHý¾BcBð »Ü ,òü»âBñýÉO »íÉC »ðBùð»K Al„»üBðBì ô»è »ýü s ½¾BC ºõÈ ô»è þÔ»xè»Ô þÝÈ»…ÉÜ ½G †ýðBÜ»Ôõw»éü»Ô þPxÈõ¾»øôBø .òü ô ôkrÝPwô qk Bgºkqºk ÿ ½g ,þÔ»xè»Ô þÝÈ»…ÉÜ ,»…ÉÜ ßºô ÿ ô»C óBü ôõì»ø »Ü BܺlÉLPwºk ô»C ÿBðBì ô òü»ãHýÉO ÊP„ ArðAõO»ð ô ArÜ»ð ÊOBÝ_»ø .»ü»ùü½G óBýðkrÜB„Bì»O óBì»ø AlÝÈ»…ÉÜ þðôõG ïºkq»G»è óBì½g »íÉC ºô»ñü»Ýý„ óBìq»Gô q ôºk ô óBì½g ½G »P„ ÿ ô ôkºô ºô ôlðBLw»_ óBü½g Ëq ½W»G BðBíñüºs»è óBÜ»…ÉÜ ÿ»ãÉK .ºô»ñýñýGºk BðBÜ»…ÉÜ ÿºôºôBð»è BܺlÉè óBìºô»C ÿAôAk »ðôõH¿È ô ï»C .òýH¿È ô Aq»ƒwºqBƒ_ .òü q»G q»wºqB_ ½G Qwºk òü qBÜBð ºô»ñýñÉì»ð BðBÜ»…ÉÜ ÿºôºôBð»è BO ,ºô»ñýñÉíG ÿºôºôBð»è »ðôõHÉW»P…ýð»G óBíPxü õÉK ºô»ñü s ¼lG óBÜ»…ÉÜ ½G q»wºqB_ ÿºô»C½G »üºô»C½G ,»ðBÜ»…ÉÜ þðAkAlܽ_»G ½G BðBÜ»…ÉÜ þÜBg ôBð»è »íÉC ÿºô»ðBì .BðBÜ»…ÉÜ .òýñÉHPwºk»G óBÜ»ðôõHý¾BcBð ô þðô ô oBð ½G q»wºqB_ ô òýPw»ø ºô»ìBÜBC»G þ„»Ü»wºqB_ ô »ÝÈ qBýwrK Bü½g ÿkõg»è þÔ»xè»Ô Ë»…ÉÜ Q…â »Ü »…üArÝ„BC »Ü»…ÉÜ »Ýðõ_ òüºvÈ q óBÜ»ìºô .Ë rܺkôBý„ ÞÉìºô þðkrÜq»G»Pƒwºk»ƒG ºô»C½G óBìBíÉø B…ü rO þñÈõ„ Ëlð»ø»è .Bgºkqºk ÿ ½g AôArÝü qBük Ëq ôõñw»è »OBÜ ô»C ókrÜqBýwrK z»G ÿ uºk ókrÜqBýwrK q»w»è »Ô»xƒè»ƒÔ »ƒÜ ºô ôkrƒÜ ókrÜqBýwrK »Ü ÿºô»Cq»w»è »ü»ðB…ý𠇻ì»C .ÊG»ø ÊñP…ü»â»ñÉO »Ü ºôBýðôk»PÈk þPÉHýðAõO »Ü ºôõG»ñÝüAk»è ÞȻԻxè»Ô ‡BPxÉCBO ,ô »P„ òü rOBðBì»G Ak»Ô»xè»Ô»è qBýwrK q»w»è qBýwrK »Ô»xè»Ô òýÉ¿G q»â òü»ÜB𻾻ø »ü½G .BÝG ókrÜqBýwrK »éP…K þðBüu»è †ü qBýwrK ï»Ü»ü .óºôApG»ð ô ÿk»G»C þÉ¿GBO ‡»Ô»xè»Ô þðBܺqBýwrK ô Bܺk þPwºk q»w»è »Ü ºqBýwrK ï»C ?ôõG »ýý_ »Ô»xè»Ô ÿ qBýwrK ºô»üBÜ»OBø Ak»Ô»xè»Ô .ArÜrýãP…â Ak»Ô»xè»Ô ôBð»è rOAôk BñÉùPwºk»G ÿ ½g þìºô ó ôõOÃÔ»C ÿ»Ü»ýGBOõØ þðBÜ»PxðAs»è ÿ ½g ºô»G »Ô»xè»Ô ºôõGAõýÉK êwAq ÿ týéãñýC þÔõw»éü»Ô »ðôõíð½G q»ø þìºô »Ô»xè»Ô ‡»ìºk ô»C ô Ë o»âºk ïºô ÿ ô ôk»G »Ô»xè»Ô »Ü ºô»OBܺkBýW rO ÿ ½g ÊGBðrýâ þìºô »Ü »Ô»xè»Ô »O»H¾»C .ÊGºlìAôºkq»G þðBÜ»ðAo»â»è Ëô»ÜBñPwºk BW ,rO ÊPxðAs»G ÊGºk Rô»Ürýâ þìºô »Ô»xè»Ô †ýÝÉOBÜ AkºlðB…ýð »Ô»xè»Ô ߺô ï»è ,»OAô»Ü .þwBðqºôºlñü s †ýðBü ÞýOBíOBì óBü ÊG þwBñÜ»è»Ô »PxðAs ô»ƒC ïºô ß»ð ô ókrÜqBýwrK»è »ýýPü rG »Ô»xè»Ô òýGºkrÉÔ ºô»C ºô»éwAq ÿ»ñP…ü»ãÉO RBÜô»C »Ô»xè»Ô ÊG »Ô»xè»Ô Ëô»Üºkºô»è »Ô»xè»Ô Argrýâºô ïºô »Ü .óBñÉùPwºk»G ×õw»éü»Ô ,Qw»G»ì ,ʾºlÉK óBìrPÉP„ »ð»üæ ï»C .ºô»OBgºkqBýwrK »Ü »ü»ø Ê¿üºk ÿ ô»C »ýýðBýñ¾k ºô»è ×õw»éü»Ô óBü .»üæ óBܺqBýwrK Q…â ½G þìºô »ýðAõýÉK ºqBük .)Ë rÜq»wºqB_ óBü( Ë rOôõG »Pxü õÉK ÿºô»C ÿºqBG»è »ñP…ü»ãÉO ô ïºô Aôk z»G ÊñýHG rã¾»ø ïºô Aôk ߺô ÿ ½g ×õw»éü»Ô Ê„Bð ô »ýüºvÈ q ÊP„ ó ôõGBýñ¾k ÿAôk»ƒG ,ó»ƒgºkqºk óBƒü½ƒg qBƒýƒwrƒK ÿºõƒÉƒ„»ƒƒè »ƒƒÜ ,óBƒƒÜ»ƒƒ…ƒƒÉƒƒÜ Qƒƒ…ƒƒâ þéü»ì »Ô»xè»Ô ÊG»ø ÞÈ»…ÉÜ ÞÈ qBW b»ø ÊGºq ½Xì»G .òȉ»âºk,BðBýðBܺq»wºqB_ ÿºô»Pwºk»G »Ô»xè»Ô ‡»ðBðkrÜq»wºqB_ ô»C Q…â ºô»PÉGºkºsBO æ þðkrÜq»wºqB_ ½G q»wºqB_ ÊPgºô .Ak»ü»Ür_ ô»è »ü»ü»…ÉÜ ô»C ÿ»ðBýüºvÈ q þðkrÜpG»ñG ½G Akºk ô äñü râ ÿ ô»C þðkqAvH¾»ø ,ºô»üBÜ»PÈk ókqAvH¾»ø ÿ»…ÉÜ òGºk q ¼ s óBÜ»…ÉÜ þP…â ô R»HüBO ÿºq»â»O ‡»…ýì»ø ,ô òGBð ß»ü ߺô óBÜ»ðkqAvH¾»ø .»Pxü õÉK ÿºô»ñü s ¼k»G óBíPxü õÉK ÊðkqAvH¾»ø ôõì»ø ½G Êè óBƒÜ»ƒðkqAvƒHƒ¾»ƒø Ë o»ƒñƒÈk ºuBìBC »Pxü õÉK ºrÉè .òýH¾As óBíðBÜ»ðkqAvH¾»ø ÿºkrÜ q»w»G BO »ÝÉPgºô»OBw þðkqAvH¾»ø ÿkõƒg ô óBƒÜ»ƒ…ƒÉƒÜ ½ƒG q»ƒwºqBƒ_ ÿºô»ƒñƒü s ¼k »ƒÜ òƒü»ƒÝƒGºô»ƒG q»wºqB_ ÿºô»C .òýýð ºô»ðkrÜrýG ÿ»w¼ rƒK ÿºôºqºk»ƒè †ƒýƒðBƒÜºq»ƒwºqBƒ_ ºô»„ºrÉè .»üºô»ðkrÜrýG Bܺk BðBܺq»wºqB_ óAõÉð»è †ü rÈ vH¾õâ ô ºô»PÈ s ¼kºk ÿ q»ñÉÙ¾õg ÊÜ ?»ü»ø Ǽ rì ½G ߺô Êè»âqBýwrK ÿ»ðkrÜrÉw ô»C »ñƒü»ƒâºk ï»C Q…â ?»ýý_ óBíðôõG»è óBü óBüu»è YðBìBC ?ºõOBùÝÉK óBí¿Ø»Ì ó ½_ ô ?»ðô ôkq»â óBý…ü q»ãü qBÜ ô ºôõG»ø AôBCu ¼ q ÿ»Ô»xè»Ô ÿ ô ô vÉì»è óBü½g ÿBðBì »ðAqBýwrK þO»ýý_ ‡»ñÈõ„ ô»è .ºôõG»ø ºô»Ô»xè»Ô þO»ýý_ þðkrÜ»ÄAq ÿBíðõ„»ð q»w»G »…ÉÜ òýGºlý¾Bc ºô»è ó ôõ_Aôk»G ô óBìApÉO ½ƒG ËqAõƒG»ƒG Ë rƒÜºk »ƒÔ»ƒxƒè»ƒÔ þð¼ s ÿºô»ðôõH¾ôõØ rPK ½G ò„ºsAô qºk ô òðBÜ»ýýÔ»xè»Ô ºqBýwrK óBÜ»ýýÔ»xè»Ô ߺô q»ø ÊGºlPwô qkæ ókrܻԻxè»Ô ÿBðBì q»w»è óBìqBýwrK †ýÝÉOBÜ .»Ô»xè»Ô ÿ»âq»WôBð ôºq»G ókrܻԻxè»Ô »Ýðõ_ ?»ýý_ »Ô»xè»Ô»è YðBìBC òýwrLG »üAôºô»C ÿ»P„ ô»G q»HìAq»G òü râqºô»PxÈõè»ø ÿºô»C½G ,rPÈBOAô»G .BGºk óBì»Ô»xè»Ô òü»Üºk »Ô»xè»Ô ‡»ìºk ô»C »ðkrܻԻxè»Ô»G óBíPxü õÉK òýñýHüºk ô òýÈ vüºk »Ü »ü»ýýðBìApÉO ºq tø ô»C »Ô»xè»Ô ÿºô»DýÉK»G .òü»âºlÉO óBíðBÜ»…ÉÜ ÿ»…ü q»è »Ü †ýÝÉOBÜ ô BÜqBÜ óBìApÉO q»w»è »Ô»xè»Ô BܺkAô »ì»C ÊñÈlýì»øq»G ×õw»éü»Ô »Ü óBü »ýýÔ»xè»Ô ˺ô»ðkrÝý„»G þPxü õÉK »ü»…ÉÜ óBü »üºkqBük ô»C Ë rOô ôºk ÿºkrÜ ÿBãÈ o»è »Ô»xè»Ô »Ü ÊñÈ»âºk ºô»C »ì»C »ýýÔ»xè»Ô Êü qBý„õø ºô»C Ë rOôºk #.»ü»üºkrÜ ô»C þì»øq»G †ýñOô ô ô BGºk óBÜ»P„»G q»Ôºs ºô»ðBìApÉO

òOõâ þýðAq ½â q»Gºô Bð»K ÿ»Ü»¾Alñì þPxü ô»„½g ÿ»xÉw¼ rK rýÌB„ .RBGºk ß»ýýðAq ½â »G qBü ô ÿ ½g óAõýð Á ôõØ þÜ»üºõÉ„ »G o½ÔBPýì .QÉñÈõ_ºk ºôºq ½ÔBPýì þÈ o »è .ºôArÜ ºôºqBG»è ÿ qBÜ óBìs ÿ qBÜôBø »G óBíÜ»ü»ñü ô rýÌB„ »G »ðBxÜ»ü þðAq ½â þñü p_ .ÊOAkºk »è »O»ýwBg ô ôk ï»C ,þüºs»G ô þðBĽèk þðôõ_½G )yýð¼k»C( .ó»ø óBÜÂBG »ðôõG ºôºo½ÔBPýì o»ì»è )þðBWq õW( þðBìs ÿ»ñÈ ô (( :Qɾºk ô ºô»PÉñÉøºk óBìõâ »Ü ,»üºô»C .ÊñÉøºlüAk sBW»ì ÿBãýð ô ÀØ»Ì ÿºtü q»Ð »G Bùð»O ÊñÈõñüºk ô ºô»PÉãðq sºk -ºô»¿Ø»c »PÉ_Bð ÊG»ð Ák AôBC ô ÊñÉÜô rOºk ôB_ ô ÊñÈõðºk þìq»ð »è ÞÈ q ½W »G Bùð»O »Ü ÿºô»C ߺô ,ÊGºk ë õØ ÿºô»ðôõGkq õÉè »G Q…K »Ü -êü õC»O -QÉPw»Gºk ºôºrÝýÔ þìq»ð ô þñýGBýðk ô ôAô»O rýÌB„ 3)).QÈ rÜBñÉK þÜqºk ÊG»ð ÿ»ã¾»G »G ,ºôõPw»G o½ÔBPýì »G þP…K þÈ o »è ºôBñÉùüAk ÿ»ýýðBìs »ñÈ ô ô»C ÿºô»C »è óBܺôAkõg þüºoõO .ºôõG ºôºsBW»ì þOBw »è Êð»O ,ºô»éýð þÈ o ïAqBC ûô»ýýPxü ô»„½g þðkrÜ»xÉw¼ rK »xÉw¼ rK ï»C q»â»C .ºô»PÉGºk óBܺlðºôAkõg þüºoõO Aô»C ,RAk»ðô ô q ÿ»ðBø»G rýÌB„ .QÉGºk þìAôºkq»G ï»C qBü ôõÜBO ºô»PÉñÉøºk óBÜ»ýülðõâ ï»è YðBìBC .RBÝG þK Qwºk »ü»xÉw¼ rK ï»C ,»ýýüºs»G þðBñÉùì»øq»G »ü»xÉw¼ rK ½G óBܻļ rì ÿºqBìu ÿºlñÉø †ü»Ýì»_ rýÌB„ þðkrÜ»¾»ìBì .»Pxü õÉK Ǽ rì ,lðºôAkõg ,êýð :ôõܺô þè»â»„ô Á»â»è »_qBK ÿ»Gq ¼ s »è kBO...qBGô ô o ,ÿlðõâ óBýüºkBìBC »üºu ¼pK ï»C þðBܺrÍý„ þÜ»üAs»Ô ß»ü»_qBK q»ø »è ï»G ,»ü»ø »Ýük þÝÈ rÍý„ »_qBK ÿAs»Ô »è ÿ s»üAõW |.ºô ôkrÜ Qwô qk ½G rýÌB„ óBíOõâ rP…ÉK »è kôõw ,ÿ rÍý„ ÿAs»Ô þðkrÝPwô qk s»üAõW þü rýHñ„¼ o þè»âºôB_q»w ô ôk ôõܺô ô ô vÉì ô òýüBC .QÈ râºkqºô óºôB_q»w ô ôk ,Ǽ rì þýÕü rÌ»ì ÿ»üBÜ Êè óBü q ¼ s ÿkôõw óBܺrýÌB„ »ü»üBÜ ô ôk ï»C ºlð»_q»ø .ó râºkqºô ½G rýÌB„ .ºôõ_¼ o AlülÜ»ü õýð»G óBýâºo »_qBK þü rÍý„ ÿAs»Ô þðlðBÙèõg ÿAs»Ô Á»â»è »Ü ,»Ýük þÝÈ rÍý„ ÿºB_q»w ,ºô»OBÝHÝÉO »Ýük þðBܺrÍý„ ÿºô»C .ÊñÈkqBÜq»G þü ô ô vÉì ô þñýüBC ô»C ,ïºk ½G ÿºuBìBC »ãñü râ AkºrÉè ,óBÜ»ýñýüBC »Øºk »è b rýÌB„ ÿ»ðBܼ rý_ þðlðBÙèõg ½G óBÜ»ýü ô ô vÉì ºôB_q»w óBü óBì»ø »G ,ó ôõOrãü qºô þü rÍý„ ÿAs»Ô ôõݾ»G ,ºôBñÉø»ð ÿ qBÜ»G ÿ ½g ÿ sAõÉ„ þü rÍý„ þÝÉغk ô þü rÍý„ ÿ»ñÈ ô #.ó ô ôkrÜ Qwô qk Êè ÿ»Ýük

.»ü»ø Aléýð q»w»G ÿ ôAô»O þO»wºk þÈ o »è òÈõ„ ô ,ó»ìºs ô ôk ÿºô»ñPw»G )N½O½ð¼ rÜ( »G )òýPgBG( ÿ»ÝýñÜ»O ô»C þÜ»üAs»Ô þðkrÝPwô qk ½G ,RBGºk ÿ ôBð BOAô .ºsBO þü rÍý„ þÜ»ü»ñÈ ô ,ºsBO Alü õÉð »è »Ü ,ÞÉðBùýW ÿºô»ñPwAõâ ô ó ô»g ô ó ôõìs»C ôõì»ø ÿºôºôBð þðBùýW »G óBíðBÜ»ýülðºõÉK ÿAs»Ô ÿºõÉ_qAõ_ »è rýÌB„ ,óBìs óAõÉð »è þü rÍý„ ÿBýíýÜ þü o »è ,Alغk .RBܺlÉè þP„qAs õâ R»GBG ô vÉ_ ,ºô ôlðB„¼ rg óBýéýð óBܺlðºôAkõg óBð½ü þðBÜ»ðBxÔ»C ½G »ì»C qBWq ¼ s AlÈ ô»è .ºô»ññÈ o»ãðBìºk ,ókrݾ¼pPð½Ü ½G óBð½ü þðBܺlðºôAkõg »è ÞÉOBÜ óBܻļ rì þðAkAtw óBü ,ò_ºkqºk óBܺlðºôAkõg þðBÜBwBü »è ÿºô»è AkõW q»ñÈõg .óºkºk óBüAtw ÿ qBýðAs Þɾ»ì½Ü ºô»Ü»üAs»Ô þÈ o »Ø»w»ð ô þýܺqºk þü rýHñ„¼ o ,ºô»PÉñÈõgºk rýÌB„ þðBÜ»O»HüBO õÉð þðBÜ»P„ ô »ñÈ ô ½G þÜ»ýýñýHðBùýW »üAkºrÉè .QÉGºk Qwô qk òÜ»è »ÜºrÍý„ ô þü rÍý„ ÿBOAô q»w»è »Ü ,As»Ô þãñü râ ,RBܺk qBÜ þèæºk ÿkBýðõG þðkrÝü qBük ÿAs»Ô »è ÿ»ðBü qBýðAs ô»C .QÈ ô»Üºkqºk ,òü ô»Üºk ÿ q»G AkºrÍý„ »_qBK ï»C ,»ðBxÔ»C »G óBíðôõGBñ„BC »è »ýýPü rG þðAlÉK ,þü rÍý„ ÿ»Ýük þÝÉÍýØAô .ºôºrýÌB„ ó»üæ»è »Ýük þÜ»ü»ñÈ ô ókrÝP„qAs õâ »è »ýýPü rG rýÌB„ þØ»w»ð þÝì»_ ,þPxü ô»„½g ÿ»xÉw¼ rK »è :QÉèºk Ak»ü»_qBK ï»è q»ø rýÌB„ .þüºs»G | »ñì þñýÄ»C »è óBü ôB_ óBÜ»ýülðõâ QñPxüõ„½g »Ü ºq»Gs»C þðBܺqBGô ô o þýñÉùð »Pxì »è þéýð þéýK QñýÄ»C »ðBü ô ôlðB„¼ rg óBüAkõg »Ü ÞÉéýð ½O þýðAq ½â »G ºô»PÉGºk óºõø»C| »ýýðAq ½â ï»C ô óBÜ»ýülðõâ q»G»è| óBýðBÜ»¿Èô»O ô òüu q»K| ºp`G ½O| ½O þñü p_ | »ýýüºs»G ô þðBĽèk .»ü»ø ÿ vÈ qk þÜ»ü ô ô vÉì þðAq ½â Jºk»C þðBwôõðô ô vÉì »è ÞÉ„»G R»ðBð»O ô»C ½G rÍý„ þðôõGAlü»K ÿBOºq»w þOBÜ »è óBܻļ rì ÿ»ðBýýðAq ½â ,þðôõOõâ Alýý¾BÜõP…Ü óBü ,þüºqBÝðAõ„ s ½w ô Qw»ø AlýýðAq ½â »è .ºô»ññÈ o»âºk ß»üºõÉ„ »G ,ó pÉâºk ºq ô»â þÝɾ¼ o q»HðAq»G þðô ô qºk q»w»è ÿ q»ãü qBÜ þñOô»g ½G ÞüAk »ðôõíð ½G .RBܺk þðBü râ þOBÜ »è óBü ,ÿ»Ü»¾Alñì

,RAkºlÉK þèAk þÝɾ¼ o ,QÉñÉøºk qBÜ »G ôõܺô »Ýük þÝÉñÈõ„ »è ÿ ½g q»ø »ãðºq ºôºrÉè .QÉñÉG ÿ qBÜ »G ÞÉèôõèk»ì ôõܺô Ûºk Á»â»è óBÜ»ýýèõHíýw »¾»ìBì þü rýHñ„¼ o½ýw½w þÝÈkBýðõG ô»C þÈ o »è q»ñÈõg BOAô .ó»Üºk þO»ü»ø ÿ»ýýO»ü»ì½Ü »ýü rýHñ„¼ o ºõÈ ô»è ,RBܺk ëAk ÿ»xÉw¼ rK ô òý¾½Ý¾»ø þüºô»ðAo»â þÜ»ýülðºõÉK þü rýHñ„¼ o ô »Õü rÌ»ì ½G »ðBüu ½è½ýÜqBC »ã¾»ì½Ü õýð þðBÜ»ýü s ¼ rýK ôõì»ø »G »P„ ô»C (( As»Ô †ü»ü½G .RBܺk Qwô qk ,òü ô»Üºk ÿ q»G Rô»ÝÈ o»G »Ü ,»ýýð »G ô òü ô»Üºk ÿ q»G »ü»P„ ô»C ôõݾ»G ÿ»Ýük þÜ»üºõÉ„ q»G ÞÉOBÜ q»ñÈõg|2)).ºô»ñýPw»Gºk ô ß»ü ô ô vÉì ,QÈ ô»Üºk ºrÈk ï»C ÿAs»Ô ôõܺô ÿºq ô»â þÝÉO»ýýðBPwqB„ rýÌB„ »OAô»Ü ,ôB_q»G »PÈk þü rxýì ÿAs»Ô ºô»ü»Pwo ï»C þÈ o»è .ÊñÉÙèõgºk q»ñÈõg ½G ÞÉO»ýýðBPwqB„ ,òÝì»_ ô ôk As»Ô ô òÈõ„ q ¼ s óBýg»üBG ô þãñü râ óArâ»ñgºo »Ü ,»ñý¾ºô»ø þÝÈkBýðõG òÈõ„ .ó ôAlÉK ô ºõÉ„ ôõì»ø þO»GBG »PÉGºk ÿºõÉ_qAõ_ »è ,s»üAõW þÝÈ qºô»ðôõG .óºkºkô ô o óBܻļ rì þÜæB_ ô qBÜ Akô»C ,òÈõ„ þO»ìqBü »G As»Ô þðkrÝPwô qk óB…ýð q»ñÈõg »G ôAqlñýG þÜ»ü»ñÈ ô þغk( òýÉñG »Øºk ô»è ôBð òýðAõOºk .RAkºk »G ºqAlülðºõÉK »Øºk ô»C .)ôAqlñýG »ðkrÜBñÈ ô ô»C .óBÜ»ýýñøs »ðkrÜBñÈ ô ô»G ,þü rÍý„ þغk ÿAs»Ô »ðBýýñøs »Ü ,úýýðAô»ðBìs þÝÉñPxhÝü o ÿ»O»Õýw ÿ»éK »G þðBÜ»O»èæºk ô BÝýOBPxÉC ô ºõÉ„ ,ºlð»G AlðBüu ó ôõG »è ºô»Ä¼ rì »G ï»Ü»ü ÿ»Øºk ï»C ÿAs»Ô »è q»â»C .ò…g»Gºk þÜ»ü»ñÈ ô þÜ»ü»_qBK q»ø òü o½ñG rýÌB„ þ¾¼ o òÈõ„ »ðBñÈ ô ô»C .ÊOAkºk óBíýñøs .òñýGºk AlÉO þýܺq»w êýð ÿô ô q»w þðBÜ»ýülðõâ q»G »Oºô ôkrG óBüBð»K óAôºrã¾BÔ ô óAsBGô ôkBW| þPxü ô g òì »Ýðõ_ QñýÄ»C »ýýñíÉø ô †üBwBC| »Ýðõ_ óBÜ»ýülðõâ óBýðBÜ»¿È ô»O ô òüu q»K óAlýwrO»ì »è| ºôBñÉù¾»ø þPwºk êýð óB„¼ rg ô óæ½K»„ þPwºk .ºôB_q»G Ak»ýü rÍý„ »ñÈ ô ï»è òÈõ„ òÈõ„ ô ôk ôõܺô )êýð( ô )lðõâ( óBì»ø ,»ü»_qBK ï»C .»ü»ø óBýüºkBìBC ôõÝðõ_ ,»ü»ø þì»Ü»ü ÿ»_qBK ÿAs»Ô qBü †ýéýð ô ºôõG»ø êýð BOºq»w ïAkBì ÞÈlðºôAõg ÿ»ñÈ ô qBü »OAô»Ü .ºôõG

þðBÜ»ýülð»íO»HüBO »è ÞÉÜ»ü ,AkrÍý„ »è| »HýG»c ôÂB„ þðkrÝ…ýC .»ýü rÍý„ þÜ»üAs»Ô þðkrÝPwô qk ºu ¼pK ôõܺô ºrýÌB„ ï»C »Ýük þÜ»üæ»è þHÉPÜ »ðôõíð ½G .RBܺk AkrÍý„ »è qBÜ ôõܺô )ÿ o»LÉO ºôºrÉè ÞÉw»Ü( þü rÍý„ ÿAs»Ô ß»ü ,ôõG ß»üºu ¼pK »è ÞÉHÉPÜ( ÿºu ¼pK »è Bøºô q»ø .ôõG»ø »¾Bw qAs»ø »Ü ,ºô»ü»éèõâ ô»C ÿºqBG ,)Ë o»âºk îÉè »¾Bw qAs»ø ô ºôAqlñÉØ»O þÜ»üAs»Ô |{ºô»OºôArÜ»ð ôÃG BP…Éø|} ï»è ,ºô ôlðBÙ¾õg þü rÍý„ ÿ»Ýük ôAô»O þðkrÝ…ýC ÿAs»Ô Alü»üºu ¼pK ÿ»ñÈ ô òülð»_ .ï»Ü»ü þHÉPÜ »è ºsAôAkõW .ºô ôkrÝPwô qk Æü»K ô »éèõâ »è þü rÍý„ þHÉPÜ ,Ëõð þýwBðrxýì( ÿºu ¼pKAôk »è þÝÉ„»G »Ü ,)óBÜ»éü½Ü ÿ q»G»è»w ÿ)2013-4-22( þOô»ÝÈ o ÿ)358( ºqBìu )rÈkôB_ ÿ»ñgºo( ÿ ½Ý„BK .ºô»OºôArÜôÃG »G rPÈ s ½G þü rÍý„ ÿAs»Ô ôõì»ø .»ðBÜ»ýü rÍÉ„ »ñÈ ô þðkrÝü q»ðõø þðkrÜqBÜ ÿAs»Ô ÞÉü »Ü»ýü rÍý„ ºu ¼pK rýÌB„ þüAôk ÿºu ¼pK ï»C ôõܺô ,QÉGºk ôõì»ø )...Ëõð þýwBðrxýì( ô »éü½Ü »è zBG »Ü»HÉPÜ õÉð þðBܺrÍý„ ï»G ,ó»Üºk ó ½Ü ÿ rxýì þìºkq»w Êè ÿ»ðBýìºkq»w ô ºsBO þü rÍý„ ÿ»ñÈ ô õÉð þðBܺrÍý„ ôõì»ø .ó ô ôkrÝPwô qk q»ø ,òðB…ýðô ôBð ÊG †ü»Ü»HÉPÜ ÿ ½g»Gq»w ÿ»ñÈ ô ô As»Ô †üºrÍý„ þÝÉ¿Éø q»w»è óBý„ôõì»ø ,»ü»ø ÿ ½g .ó ¼ oºk ß»ü|As»Ô ô »íÉO þýP…â rýÌB„ ,AkAs»Ô ß»ü õÉð»è ókrÝ…ýC ½G .RBgºk o»âºô ÿ ½g þðBÜ»Pw»ø ô ÁBü»g þèõHíýw þÜ»ü»„ô ½G ºkBw þÜ»ü»„ô òÜ»è »ðôõíð ½G .QÈ o½âºk þü q»ðõø þÝÉñÈõ„ ô »„ô ôõì»ø óBÜ»ýýèõHíýw(( Alýü rÍý„ ÿAs»Ô õÉð »è þýÍýØAô ôõܺô ,QÈ râºkqºô Á ôõØ þÝÉO»èæºk óBü ,)...ÁºuBC ,ôBC ,òÈõ„ ,RBÜ( ,þO»ü»ì½Ü ,þÔArâõW þýÍýØAô ô»C Êð»O ºôºrÉè 1)).kBO...þðô ô qºk »ñGBð ,QÈ rܺlÉK óBýPw»ø ôB_ »G ÿ»ðBP„ ô þükBì ÿ»Ýük þP_ q ¼ s ôõݾ»G ,As»Ô óBükôõw As»Ô þðkrÝPwô qk ½G ÿkBìBð ½G| »HýG»c ôÂB„ .QÈ rýâºkqºõÉè ( þü rÍý„ ÿºu ¼pK »è As»Ô þðkrÝPwô qk ÿ ô ô vÉì »è ÿkôõw )...Ëõð þýwBðrxýì ºô»ýýðBÜ»OBùÝÉK ôõì»ø »G ó ½Ü þü rxýì ,þO»üçü½Ü ,êýð ÿ qBGô ô o ôõܺô .Ë râºkqºô kBO...Öwôõü ôõG»ø êýð BOºq»w Qü ôõG ½O †ýéýð þÜ»ü»ñÈ ô þñü pGqºk ½G rýÌB„ ÞÉèõHíýw ôõܺô êýð ÿ qBGô ô o ,ÿ rÍý„ ÿ»ðBxÔ»C Alð½Ü ÿ ô ô vÉì »è .ºô»PÉñÉøºk ôõì»ø ô ºôõG»ø êýð Êð»O BOºq»w ÿºô»C ÿæ»è ,ºôõG Qwô qk ºô»éýð »è ÞÉP„ ó ôõG ÿBOºq»w »G óBÜ»ýü rxýì »è »ãðºo »ü»ðBxÔ»C ï»C þâºq .QÈ rðºkAk »„ô BOºq»w »Ü ,ÊHOBø ºô»éýXñýC þÝÉèõHíýw ôõܺô êýð »OAô»Ü ,ºôõG»ø AlðBùýW »è .ºô»OºôBì »OÂô ô»C þü rì»ð q ôõÜBG ½G ºôºq ôõ„BG »è| »ÝÈ qBGô ô o »ÜBO ºô»éýð ÿ ô ô vÉì þÈ o »è rýÌB„ .RAô oºk ôõì»ø »OAô»Ü .RAkºk qBü »G ß»ü ô ô vÉì .QÉ…g»Gºk qBü »G êýð þÝÉO»ýwBg s»üAõW ,þü rì»ð ,þèºs»C þÜ»ü ô ô vÉì »G ,êýð þðkrÝÈ o »ðAô»`ÉK ôõܺô ó ôõG »ýü rxýì òÜ»è ôõÝðõ_ ,þO»Üºq»G ô QýK »ü»_ôBð ô»C þO»Üºq»GõPýK êýð óBÜ»ð½Ü ï»è ÞÉèõHíýw ôõܺô »íÉC q»â»C .ºôõG ÞÉèAk ôõܺô êýð ,òü o½ñG »ýü rÍý„ »ñÈ ô êýð þÈ o »è q»ñÈõg ,RAkºk óB…ýð ÿ ½g ë ôõèk»ì ʾ»ì½Ü ÊðAõOºk ,ÞÉèAk ôõܺô ÞÉOBÜ rýÌB„ .QÉñGAk »ü»„ô ï»C ½G þü rÍý„ þýðBìs ÿºõÉ_qAõ_ »è ß»ü»„ô

r8:Layout 1

6/1/2013

5:32 PM

Page 1

2013/6/3 »í컄 ôôk )364( ºqBìu

8 |1 QwôBÔ | Alñü ô»C ÿºkBG óAk»w ÿ»ðBíü»K »è | ºôõP„»_ î…ý¾BO ô R»ñü»ì| | ºôõP„q îØArýÔ þñü õãð»ø ôBð ÿlø»„| | Alñü ô»C þãðºq óAk»w ÿ»ðBíü»K »è | óBPü»„ Qwºk »OºôAk ï½g þc¼ q qBW Ëlð»ø »P…ü rÔ qBW Ëlð»ø| |2 Bü qºk þLw»C »ØArýÔ îâq»G þPýK ,îñý„ þÝÉHÉPÜ òì ó õhü»G»„ ô òOô»Ü îܼ qºôBð | îýüBO½Üôºo»Kæ ÿºqBìu | ô ÞxÉìrÔ N½¾k ô ôk| | ó ôõG Û q»Ð ô óBOôõw qBW óAk»w

þüÂôõØ BO sq»G sq»G þP„ºk îü q»Ü | 10 | yܼkAqBK | þðBìºs ÿºôºqºk »è ½O îñýHOºk AkºôºôBð »è| | þðBìs ÿºôºôBð »è ½O îxýGºk Akºôºqºk »è | þðBüu ÿºôºqºk »è ½O îñýHOºk BðBìºs ôBð »è | þðBýâ ÿºôºôBð »è ½O îxýHOºk óBìs ÿºôºqºk »è | þðBÜ»ýü ô»ð þ„ºôBG »è ½O îñýHOºk BðBÜ»ýüAs q»G »è | þðBíwBC þØô»O þìºkôBø B…ýðBÜ»ýü ô»ð »è | ºô»íñÈõhOºk óBÜ»ðBPü»„ þ„ºôBG »è | þðBP…ü rÔ ÿ s ¼ rýK ºq»ø þHÉPÜ þ_»Ü |11 ôBOôõw ÿºôBØ | þ_ºk ô QýÈk òÈõg þñ„»_ BíðBܺqBìºk ôBð »G | î_ºk ô îÈk ôBC þñ„»_ BPðBÜ»ýýðAõW ôBð »G| | î_ºk ô îÈk BPðBܺqBìºk ôBð »G òÈõg þñ„»_ | þ_ºk ô QýÈk BíðBܺqºõý„ ôBð »G ôBC þñ„»_ | îñÉwrýâºkAk BPðBÜ»ýýðAõW »è Bì»w þGAq»„ òì | îðBÜ»wBýK þ¾k ôBð »è ÛArýÔ ô þðAõW ½O |12 òýì»Ü | òÝÈ rÉ…í„ »¾»ì½Ü QðBÜ»Xð»K | ï»Üºk óBü rü»w ºôºq ô ôk »è »Ü | ºôBPwºô Bìq»GAq»G »è Ë rÝ„»è ï»Üºk Qw»ø | RBÝG ÊK Qwºk ó õhü»G»„ ,ï»ãG òì »ýÈ oºôB_ | ï»ÜºkAq ºo»„ ô»C þðAlü»ì »è ô ô s q»ø òì ï»G | ï»Üºl¾»ø þLw ÿÂBC óAk»w

| oõâ ôtÉø ÿ o»K ô»è | ºô ôkrG ÿ tÉø ÊG ÿBÝýO»PxÉC »G îükôõw»c

|7 râAq | þÈ ô»è ½O óBOô»Ý„»C ºô»í_ºk | îGºk Bý_ ÿ»Pg»„ ô îØô s þíØõð | ÿ ½O ºô»C îñýGºk | ºkõWô ï»è ½O »Ü ï»Gºk ÿ»K qBWAôk | ÿ ½øq»G ï»ø ô Qü½ø ï»ø

|8 BýéýÔ | BG »è rOArÉg þñì þèºs»C ½O | Býâ »è rPðô ô q ,ôBC »è rOlð»ì | òü ô»C »è rPPg»w | zôõñwºk òü rPð½Ü »è rOqBðô»Ü| | ó ôõG»ø »è rPðs»ì þñì þøBâBC ½O zôõð»G»C »è rPýLw ô rÔ»G »è rP„ºq |9 | óBìq | »ðBíwBC ôºô o îñOô»Ü ½O ÿBw »è | »ðBì»ð ÿ o»K ô»C BO ïºô»ðBì »ýýLw q ô»„ºq îýLw »ýük»G»C þÝÈ sAôBC îýãðºlÉG| | »ýýLÜ ÿ q ôõñw Aôk BO ïqAôBø

rÜ»GôõG»C óBü qBC |:QÈ rOq ½K

þü q»ðõø ÿq»GºõÈ q»G ÿlð»H…Ø»ð þôlG»Ì óAq½w

|w w w . c a w d e r . o r g

soranmail@yahoo.com

“

|3 q ½OBì»C | þüAkõW þðBíü»O ÿ q»G ô»è ôõGºk»ð | ï»ÝG QðôõGAôBC þÝüuArO ÿ rü»w | q ô ôk ÿ»ãÈ q ÿ q»w ô»è ôõGºk»ð | ï»ÝG ½O þì»O ôBð ÿBíýw þüAôÂBì | q ô ôk ÿ»ãÈ q ô óBíü»O þP…K »è »üAõGºk q ôõð ô Û ô»„ »ìBGôõG |4 ½OBO óArýXð»ø þÝì»ì ôBð ÿ ôAu o ÿ rý„ »G | q ô ôk ÿ ½Gô»„ þLw ÿ q»øô»W »G | ïõHýwôõð Býâ ÿ ôBC »G ,BG »G | ï½O þPwºk þK»è ôBð þ¿Éø òì | ï½O þPg»G ô qºk»Ø | ï½O þéük k»G»C BO »Ü»ü½G |5 ºô»ìpÉãüBð | QØArýÔ ô òü ô»C ÿkAlÉG ïôõG ïq»ð | sAlð»Pg»w ô qAôuk ÿ rÈ ôBO »ýýìkrÜ | ß»ðºs õÉð »ìAlý¾»ø ïq ô rÐ ,ïôõGs q»G | þíP„õÜ îðôõ`¾»ø ,ïôõG Bü qºk | sBG ÿ»ðæ »ìAlüAq Qñü ô»C þ¾BGB„ ,ïôõG ÿ ô»ð |6 BÝÉñÈõ„ ôõì»ø »è þðAõW | ºô ôkrÜ îýüBìtð þHü q»Ð ÿ s q»G þÝK ¼ rO »è ,qBW Êè»â | ºô ôkrÜ îýüBÝð»O ÿ o»Kô»C þãðBG ,Bü qºk þüÂôõØ »è | AkrÍý„ þwôõìBð þLw þPw»ø ôBð »è óAqBW Êè»â | ºô ôkrÜ zôõðºqB_ ÿ ôBH„ºq »è ï»xØ

‫ذمارة (‪ )155‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬ ‫سةرثةرشتيار‪:‬‬ ‫بةهمةن تاهير نةريمان‬

‫‪155‬‬

‫‪www.chawdernews.com‬‬

‫ذمارة (‪ )155‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬

‫‪rwangewrexne@yahoo.com‬‬

‫مەال مەسعود‪ ،‬شوڵی لێهەڵكێشاوە‬

‫ثاشكؤيةكة لةسةر ئيسالمى سياسي‪ ،‬ئاينناسى‪ ،‬هزر‬

‫لەفەیسبوك جەنگی ئیسالمی‬ ‫سیاسی‌و سەلەفیی مەدخەلی‬ ‫بەردەوامە‬ ‫‪2‬‬

‫مه‌ال مه‌سعود مه‌ال مه‌زهه‌ر مه‌ال عه‌بدولسه‌مه‌د‬ ‫ئا‪ .‬رونگە و رەخنە‬ ‫ه��ەن��دێ‌ م��ەال ب��ەب��ێ‌ گ��وێ��دان��ە هیچ ئ��ەخ�لاق و‬ ‫ێ گوێدانە گوێگر و نوێژخوێنان و ئەو‬ ‫ئەتەكیەتێك‪ ،‬ب ‌‬ ‫شوێنە گشتییەی كە پێی دەگوترێت مینبەر و مزگەوت‪،‬‬ ‫بە جوێن و قسەی الكۆاڵنی و بازاڕیی‪ ،‬سوكایەتی بە‬ ‫كەسێكی دیاریكراو و تەنانەت كۆمەڵیش دەكەن‪،‬‬ ‫هەروەها سوكایەتی بە چین و توێژەكانی گەلی كورد‬ ‫دەكەن‪ .‬ئەمە لەكاتێكدا ئەم سوكایەتی و جوێنانەشیان‬ ‫لە چاوپێكەوتنێك یان لە نوسینێكدا نیە‪ ،‬بەڵكو ئەو‬ ‫شوێنە بەكاردێنن كە موچەی لەسەر وەردەگرن‪ ،‬واتە‬ ‫مینبەر ئیستیغاللدەكەن و لە رێگەی دەزگایەكی ئەو‬ ‫گەلەوە جوێن و سوكایەتی بە خۆی و پیرۆزی و‬ ‫سیمبوڵەكانی دەكەن‪.‬‬ ‫(مەال عەبدولسەمەد) لە بنەساڵوە جگە لەوەی بەردەوام‬ ‫لە وتارەكانیدا سوكایەتی و جوێن دەبەخشێتەوە‪ ،‬لەم‬ ‫نەورۆزەی رابردوودا هەموو نەتەوەی كوردی تەكفیركرد‬ ‫و جەژنی نەورۆزی بە پتپەرستی وەسفكرد‪ .‬ماوەیەك‬ ‫پێشتریش‪( ،‬مەال مەزهەر خوراسانی) هەموو كوردی‬ ‫كردە قوربانی پێاڵوەكانی عومەر‪ ،‬ئەمە جگە لەوەی‬ ‫بەناوهێنانیش چەندین جار سوكایەتی بە خەڵك‬ ‫و چین و توێژەكان ك���ردووە‪ .‬تازەترین جوێن و‬ ‫سوكایەتی ئەو مەالیانەش سوكایەتی و جوێنەكانی‬ ‫(م��ەال مەسعود كانی كوردەیی)یە‪ .‬ئەم مەالیە بە‬ ‫ناڕاستەوخۆ (بەرواز حسێن) بە (نائەخالق) و (فاسد)‬ ‫ناودەبات‪ .‬لە وتارەكەیدا نوسینێكی فەیسبوك دەكات‬ ‫بە بیانوو كە گوتویەتی‪" :‬فاڵن گۆرانی بێژ كوردی بە‬ ‫دنیا ناساند"‪ .‬لەوەاڵمدا مەال مەسعودیش دەڵێت‪" :‬بۆ‬ ‫ێ ئەخالقە؟"یان دەڵێت‪" :‬فاڵن گۆرانی بێژی‬ ‫كورد وا ب ‌‬ ‫فاسد‪...‬زیناكەر" و هتد‪ .‬ئەم دەربڕینانە جوێنن و بە‬ ‫هەموو مانایەك سوكایەتین‪ ،‬ئەگەر ناو بهێنرێت یان‬ ‫نەهێنرێت‪ ...‬هەموو تاكێك تێدەگات‪ ،‬ئەوانەی كە لە‬ ‫مزگەوتەكەدان و ئەوانەش كە لە دوورەوە دەیبیستن‪،‬‬ ‫ئەمڕۆ كچێكی گۆرانی بێژ وەكو رەمزێكی نەتەوەیی لە‬ ‫بەرنامەیەكی هونەری (ئەرەب ئایدڵ)ی كەناڵی (ئێم‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫بی‪ .‬سی) بەشدارە و بە دەنگ و كەسایەتی كێبەرك ‌‬ ‫دەك��ات و بووەتە سیمبوڵێكی نەتەوەیی‪ .‬كاتێك‬ ‫مەالیەك یان كەسێك ئاماژەیەكی وا بكات‪ ،‬هەموو‬ ‫كەس لەوە تێدەگات و دەزانێ‌ مەبەست كێیە و جوێن‬ ‫و سوكایەتیەكە روو لە كێیە‪ .‬بەاڵم دیارە مەال مەسعود‬ ‫بە مەبەستەوە ئەم جوێن و سوكایەتیانەی داڕشتووە‬

‫تۆتالیتاریزمی‬ ‫رۆحی‌و ئەركەكانی‬ ‫رۆشنگەری‬ ‫هاوچەرخ‬ ‫‪5‬‬

‫خەسرەو میراودەلی‬

‫و نوسینێكی سادەی لە فەیسبووكەوە كردووەتە بیانو‬ ‫بۆ قسەكانی‪.‬‬ ‫دوای رەخنەلێگرتنێكی زۆر‪ ،‬لە وت��اری هەینی‬ ‫‪ 2013/5/31‬مەال مەسعود‪ ،‬وەكو جەختكردنەوەیەك‬ ‫و پەشیمان نەبوونەوەیەك لە جوێن و سوكایەتیەكانی‬ ‫پێشووی‪ ،‬قسەیەكی ب���ازاڕی لەمجۆرە دەك���ات و‬ ‫دەڵ��ێ��ت‪ (":‬هەركەسێ‌ قسەیكرد و لێی پەشیمان‬ ‫بوویەوە پیاو نییە)‪ .‬وەكو قەرەبووكردنەوەیەكیش‬ ‫بۆ هەستی كوردایەتی و كوردببونی خۆی‪ ،‬روو لە‬ ‫هەموو نەتەوەی عەرەب دەكات و بە عەرەبی هاوار‬ ‫دەكات‪(:‬یا امة العربیە الساقطة) ئەویش هەر لەبەر‬ ‫ئەوەی بەرنامەیەكیان هەیە بەناوی (ئەرەب ئایدڵ)‪.‬‬ ‫بەم وتەیە‪ ،‬یان بەم جوێنە كە بۆ مییلەتێكی دەنێرێت‪،‬‬ ‫رەنگە تەنگژەیەكی كۆمەاڵیەتی‪-‬سیاسی لە نێوان كورد‬ ‫و عەرەبدا بهێنێتە ئارا‪ .‬هەر بەوەی كە لەم وتارەشدا‬ ‫باس لە كەناڵی (ئێم‪ .‬بی‪ .‬سی) و و بەرنامەی (ئەرەب‬ ‫ئایدڵ)دەكات‪ ،‬خۆی ئەوە یەكالدەكاتەوە و دەسەلمێنێت‬ ‫كە لە وتارەكەی دیكەیدا و لە جوێنەكانیدا‪ ،‬مەبەستی‬ ‫لە كچە گۆرانی بێژ(پەرواز حسێن)ە‪ .‬واتە هەر خۆی‬ ‫لەم وتارەدا پشتڕاستی ئەوانە دەكاتەوە كە مەبەستی‬ ‫لە بەرنامەیەكەی دیاریكراو و كەسێكی دیاریكراوە‪.‬‬ ‫ه��ەر ل��ەم وت��ارەی��دا‪ ،‬ب���ەردەوام لە س��ەرەت��اوە بۆ‬ ‫ێ منەتم) بۆ رەخنەلێگرەكانی‬ ‫كۆتایی‪ ،‬دەستەواژەی (ب ‌‬ ‫ێ منەتم لەدادگا‪،‬‬ ‫بەكاردێنێ‌‪ ،‬كاتێكیش دەڵێت ب ‌‬ ‫دواتر دەڵێت‪( :‬منەتی بە پێاڵوی ئەم جەماوەرە)‪.‬‬ ‫ئەم دەربڕینە رەنگە لە الكۆاڵنیش نەكو لەسەر مینبەر‬ ‫بەكارهێنانی ئاسایی نەبێت‪ .‬كاتێكیش مەالیەكیش‬ ‫ئەم دەربڕینە بەرەو رووی نوێژخوێنان و رەخنەگرانی‬ ‫دەكاتەوە‪ ،‬ئاماژەیە بەوەی كە لە دۆخێكی دەرونی و‬ ‫رۆشنبیریی خراپدایە و زۆر لە خوارەوەیە‪.‬‬ ‫لەمبارەوە (مەال مەزهەر)ی هاوگه‌عدە و هاو جوێن‬ ‫فرۆشی مە ال مەسعود‪ ،‬پشتگیری خۆی بۆ جوێنەكانی‬ ‫پشتڕاست دەكاتەوە و ئەوانەی كە دەنگ بە پەرواز‬ ‫دەدەن بە (خیانەت) وەسفدەكات‪ .‬هەروەها مەالیەكی‬ ‫دیكەش بەناوی (مەال الوەند گاڵڵی) پشتگیریی لە وتە‬ ‫و جوێنەكانی مەال مەسعود دەكات‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫دۆخی مەال و مینبەر لە هەرێمی كوردستاندا وای ل ‌‬ ‫هاتووە هەموو هەفتەیەك چاوەڕێبین داخۆ چ مەالیەك‬ ‫بە هاتووهاوار و بە جوێن و قسە بازاڕییەكانی پەالماری‬ ‫ئەم هونەرمەند‪ ،‬یان ئەو نوسەر یان ئەو چین و توێژ‬ ‫دەدات و دواتر بێمنەتانە بەردەوامدەبێت لەو كارانەی و‬ ‫ێ ناكات‪ .‬ئەو مەالیانە ئەوەیان‬ ‫كەسیش لێپرسینەوەی ل ‌‬

‫بیرچۆتەوە كە موچەخۆری ئەو میللەتەن و زۆربەشیان‬ ‫لە خانووی وەزارەتی ئەوقافدان‪.‬‬ ‫ئەمە هەموو ئەو پرسە دێنێتە ئارا كە ئایا بەڕاست‬ ‫مەال لەسەروی یاساوەیە‪ ،‬كە داوەری گشتی نەتوانێت‬ ‫و جورئەتی ئ��ەوە نەكات مەالیەك لەسەر جوێن و‬ ‫سوكایەتیەكانی بداتە دادگ��ا‪ .‬ئەی كەواتە بۆچی‬ ‫نەمانبینی رۆژێك‪ ،‬سەرەڕای ئەو هەموو دیكۆمێنتانەی‬ ‫لەسەریانە‪ ،‬بە وێنە و دەنگەوە‪ ،‬بدرێنە دادگا‪.‬‬ ‫هەر ئەوەش نیە كە سوكایەتی جوێن لە مینبەرەكانەوە‬ ‫ببەخشنەوە‪ ،‬بەڵكو هەڕەشەی تێكدان و خۆپیشاندانی‬ ‫جەماوەری دەك��ەن‪ .‬لەمبارەوە مەال مەسعود هەر‬ ‫لە وتاری ئەم هەفتەیەیدا ‪ ،‬زۆر ناهاوسەنگانە و بە‬ ‫شێوەیەكی هێستریانەوە دەردەكەوێت و هاتوهاوار و‬ ‫هەڕەشە دەكات و وەكو هەڕەشەیەك بۆ تێكدانی باری‬ ‫ئاسایشی كوردستان دەڵێت كە‪( :‬بە یەك "الاله اال الله"‬ ‫یەك ملیۆن كەس دێنمە سەرجادە‪ ...،‬ئەگەر یەقەمان‬ ‫بەرنەدەن‪ ،‬دەبێت خوێنم بەو مینبەرەوە بنوسێت)‪.‬‬ ‫كاتێك دۆخ��ی ئ��ەم مەالیانە هەڵبسەنگێنرێت‪.‬‬ ‫وادێتەپێشچاو كە هیچ هونەر و توانا و بەهرەیەكیان‬ ‫تێدا بەدیناكرێت جگە لە هونەری جوێنفرۆشی و‬ ‫قسەی بازاڕیی‪ ،‬كە گوناهە ئەو توانایەی ئەوانیش بە‬ ‫"هونەر" ناو برێت‪ .‬چونكە ئەو مەالیانە نە خاوەنی‬ ‫كتێب و نە خاوەنی زانیاری و توانایەكی وایشن پێیان‬ ‫بگوترێت زانای ئاینی‪ ،‬كەچی وەكو مەرجەع و زانا‬ ‫و موفتی خۆیان دەردەخەن و جەهەنەم و بەهەشت‬ ‫دەبەخشنەوە‪.‬‬ ‫شتێكیش كە شایانبێت‪ ،‬لەالیەن زۆرینەی مەالیانی‬ ‫ێ هەڵوێستن و نابینرێت هەڵوێست‬ ‫دیكەوە ئەوەیە كە ب ‌‬ ‫و جوێنفرۆشی ئەو تاقمە مەالیە مەحكوم بكەن‪.‬‬ ‫ێ هەڵوێستانە مەالكان دەبینرێن‪،‬‬ ‫كاتێكیش بەمجۆرە ب ‌‬ ‫ئاماژەیە بەوەی كە رازین بە دۆخەكە‪ .‬ئەمەش هەموو‬ ‫ئاماژەیە بەو دۆخە قەیراناوییەی كە وتاری هەینی و‬ ‫مەال و وەزارەتی ئەوقافی تێدایە‪.‬‬ ‫بۆ زانیاری زیاتر لەسەر ئەو وتارانە‪ ،‬بڕوانە‪:‬‬ ‫‪http://www.lvinpress.com/newdesign/‬‬ ‫‪Dreje.aspx?jimare=17208‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/‬‬ ‫‪watch?v=Ox2wYOgArIc‬‬ ‫‪h t t p : / / w w w. j u d i n e w s . n e t / D i r e j e .‬‬ ‫‪aspx?Cor=Hewal&Jim http://rudaw.net/‬‬ ‫‪sorani/kurdistan/2705201312are=6612‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/‬‬ ‫‪watch?v=YFKSv1dWxd8‬‬

‫گەڕانەوەى كارل‬ ‫شمیت‬ ‫حسێن محەمەد‬ ‫‪6‬‬

‫ئه‌ڤره‌س هه‌ورامی‬

‫لە مەغریبی حەسەنی دوهەمدا‪،‬‬ ‫ئەوەی ئاینەكەی بگۆڕایە‪ ،‬تەنها‬ ‫بۆ ماوەی چەند مانگێك زیندانی‬ ‫دەكرا‪ ،‬بەاڵم لە مەغریبی ئێستای‬ ‫موحەمەدی شەشەمدا‪ ،‬كە نازناوی‬ ‫ئەمیری ئیماندارانی هەیە‪ ،‬ڕاستەوخۆ‬ ‫دەكوژرێت‬

‫‪3‬‬

‫د‪ .‬عادل باخه‌وان‬

‫هه‌مو رۆشنبیریی کوردی‪،‬‬ ‫به‌ڵکو ئه‌کادێمیای‬ ‫کوردی‪ ،‬گیریان خواردو ‌ه‬ ‫به‌ده‌ست باسی جه‌ژنێکی‬ ‫به‌هار و ئه‌فسانه‌یه‌کی‬ ‫ئه‌ژدیهاکوژییه‌و ‌ه و بۆیان‬ ‫چاره‌سه‌رنابێت!‬ ‫‪4‬‬

‫سه‌روه‌ر پێنجوێنی‬ ‫ملمالنێی‬ ‫ئاینی جگه‌ ل ‌ه‬ ‫عه‌لمانیه‌ت‬ ‫ده‌رمانێکی‬ ‫تری نیه‌‬

‫‪8‬‬

‫ذمارة (‪ )155‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬

‫ئيسالمى سياسى‬

‫‪2‬‬

‫دیاردەی سەلەفیزم‌و گڵۆڵەی لێژیی ئیسالمی سیاسیی لەكوردستاندا‬ ‫ئه‌ڤره‌س هه‌ورامی‬ ‫ل��ەب��ەرئ��ەوەی ئیسالمی سیاسیی‬ ‫پ��رۆژەی��ەك��ی دەرەك����ی ب��و‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫لەكوردستان شوێنی ئەو پرۆژە دەرەكیە‪،‬‬ ‫هەرگیز جێگیرنابێت‪ ،‬بەڵكو لەگەڵ‬ ‫گۆڕینی ئاڕاستەی پرۆژەكە‪ ،‬لەدەرەوە‬ ‫تین‌و تاوی دەرەكی رەوتی رابونەكەش‬ ‫دیاریی دەكات‪ .‬تائەوكاتەی سەلەفیزم‬ ‫ێ لەگۆشەی‬ ‫لەدنیای ع��ەرەب��ی��دا تەن ‌‬ ‫مزگەوتا بون لەكوردستانیش هەروەهان‬ ‫تائەوكات باو باوی ئیسالمی جیهادی‌و‬ ‫رادیكاڵ بو‪ ،‬لەكوردستانیش هەروەها‬ ‫ب��او ب��و‪ .‬ت��ائ��ەوك��ات سەلەفیزم وەك‬ ‫هێزێكی نوستو لەمزگەوتەكانەوە هەستاو‬ ‫خۆی دا لەقەرەی سیاسەت‌و سیمای‬ ‫حوكمڕانی بۆنمونە لەمیسرو تونس‌و‬ ‫لیبیاو ت��اڕادەی��ەك لەواڵتانی خەلیج‪،‬‬ ‫لەكوردستانیش وەختە سەلەفیەكان نەك‬ ‫هەر بچنە ناو رێكخستنە ئیسالمیەكانەوە‪،‬‬ ‫بگرە خەریكە دەكشێن بۆ مینبەری‬ ‫پەرلەمان‌و لەبازاڕو شوێنە گشتیەكان‬ ‫مۆركی سەلەفیەت بوە بەدیاردە‪ .‬ئەمڕۆ‬ ‫بەرنامە داڕێ��ژەران��ی پ��ارت��ە سیاسیە‬ ‫ئیسالمیەكان خەریكن كاندیدەكانی‬ ‫پەرلەمانیشیان لەسەلەفیەكان دیاری‬ ‫دەك��ەن‪ .‬بەگوێرەی دەنگۆكان كۆمەڵ‬ ‫وەخ��ت��ە دڵ���ش���ادو دل��ێ��ر گ��ەرم��ی��ان��ی‬ ‫دەكاتە سەرمەشقی هەڵبژاردنەكان‌و‬ ‫لەتەدارەكیان دەدا بۆ پەرلەمان‪ .‬هەر زۆر‬ ‫سەیرو سەر سوڕهێنەرە‪ .‬چونكە كۆڵەر‬ ‫لەئاست ئەم بەندو ب��اوەدا كۆڵەوارە‪.‬‬ ‫لەراستیدا سەلەفیەت بەكاوەخۆ نەرمترو‬ ‫شلتر لەبیری ئیسالمیزمی سیاسیی‬ ‫لەكوردستاندا نومایاندەبێت‪ .‬بەبڕوای‬ ‫ێ سیاسیەكەدا‬ ‫چاودێران ئەوڕۆ لەكێبەرك ‌‬ ‫نەیاری ستراتیژیی ئیسالمیەكان ناكاتە‬ ‫سیكۆالرو الئیكەكان یاخۆ یەكسان نیە‬ ‫بەبزاڤە نەتەوەییەكانی ئێستاو رابردوی‬ ‫چەپەكان‪.‬‬ ‫سەلەفیزم ه��ەم لەنێو تەڤگەری‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی��زم��ی س��ی��اس��ی��داو هەمیش‬ ‫ل�����ەدەرەوەی ب��ازن��ەك��ان��ی حزبایەتی‌و‬ ‫سیاسەتدا ب��ەگ��ورج‌و گۆڵی هاتونەتە‬ ‫پێش‌و نومایانی دی��اردەی��ەك��ی تۆكمە‬ ‫لەسیماو خەسڵەتی تاكی كورد دەكەن‪.‬‬ ‫ناتوانین باس لەرەوتی سەلەفیەت بكەین‬ ‫تاوەكو شوناس‌و شەمیمی وەهابیزم‬ ‫نەخەینە پێشچاوان‪ .‬ل��ەم راپ��ۆرت��ەدا‬ ‫بەوردی شەن‌و كەوی ریشەی وەهابیەت‌و‬ ‫وەهابیزم لەكوردستان دەكەین‌و سەرە‬ ‫داوەكانی ئەم رەگ��ەزە لەناو تەڤگەری‬ ‫ئیسالمی س��ی��اس��ی��ی‌و س��ەل��ەف��ی��ەت��دا‬ ‫پ��ێ��ش��چ��اوان دەخ���ەی���ن‪ .‬وەه��اب��ی��ەت‬ ‫«وەه����اب����ی����زم‪،»Wahhabism/‬‬ ‫لەراستیدا چەمكێكە شوێنكەوتوانی ئەم‬ ‫بانگەوازە رازی نین بەم نێوەوە بانگ‬ ‫بكرێن‌و لەئەدەبیاتی خۆیاندا ناوێكی‬ ‫لەم ج��ۆرە بونی نیە‪ ،‬هەرچەندە بەم‬ ‫نێوەوە شۆرەتیان پەیداكردوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زیاتر نەیارانیان یاخۆ كۆڵەرو توێژەرانی‬ ‫دەرەوەی خ��ۆی��ان وەه���ا ناوێكیان‬ ‫لێدەنێن‪ .‬محەمەد بن عەبدولوەهاب‬ ‫( ‪1 2 0 6 -1 1 1 5‬ك ‪1 7 9 2 -1 0 7 3 /‬ز )‬ ‫ل��ەس��ەدەی دوان���زەی كۆچی‪ /‬ه��ەژدەی‬ ‫زاینی ئەم رێبازە دینیەی دامەزراندوە‪.‬‬ ‫ئ��ەو لەنەجد لەدایكبوەو گۆشكراوە‪،‬‬ ‫لەقۆناغی ژی��ان��ی ئ���ەودا كۆمەڵگەی‬ ‫ئیسالمی لەنێو ه���زری ج��ۆراوج��ۆرو‬ ‫داهێنان‌و بیدعەی سەیرو سەمەراویدا‬ ‫دەژیا‪ ،‬ناوبراو وەختێك بەخۆی ئەمەی‬ ‫هەست پێكرد‌و بەراوردیكرد بە»ئیسالمی‬ ‫رەش��ەخ��ەڵ��ك»‌و «ئیسالمی پێشین»‬ ‫بینی ئیسالمی پێشین ن��ام��ۆ ب��وە‬ ‫لەكۆمەڵگەی ئیسالمیدا‪ ،‬بۆیە بڕیاریدا‬ ‫لەپێناو ت��ازەگ��ەری‌و راستكردنەوەی‬ ‫بیروباوەڕی خەڵكی بجەنگێت‪ ،‬ئەویش‬ ‫بەشوێنكەوتنی پێشەوای سەلەفیەتی‬ ‫یەكەم‪ ،‬ئەحمەد بن حەنبەل (‪-164‬‬ ‫‪241‬ك‪855-780 /‬زاینی)‪.‬‬ ‫پاشتر بەئاشكرا ب��ان��گ��ەوازی خۆی‬ ‫راگەیاندو زیارەتكارانی ماڵی خوای‬ ‫بانگهێشت دەك��رد بۆ بانگەوازەكەی‪.‬‬ ‫پاشتر لەگەڵ سوپاكەی بن سعوددا‬ ‫هێرشیانكردە سەر كەربەال لەعێراق‌و‬ ‫دەس��ت��ی��ان��گ��رت ب��ەس��ەر زێ���ڕو زی��وە‬ ‫گرانبەهاكانداو پاشتریش مەدینەیان‬ ‫گ��رت‌و سەرجەمی ئ��ەو گومبەزو شتە‬ ‫تایبەتانەی كە بەمەزاری سەحابەكانەوە‬ ‫ب��ون لەگۆڕستانی بەقیع هەمویان‬ ‫لێكردەوە‪ .‬ئەم نەزمە بەبڕوای چاودێران‬ ‫هۆیەك بو هەم ئایدیۆلۆژیای خۆیانیان‬

‫پێسەپاند‌و هەمیش بوە كۆڵەكەیەكی‬ ‫ب��ەه��ێ��زی م���ادی ب��ۆ گ��ردك��ردن��ەوەی‬ ‫خەڵكانێك ك��ە خ��ۆی��ان مەبەستیانە‬ ‫لەتەكیاندا كاربكەن‪ .‬لێرەوە وەهابیەت‬ ‫وەك جواڵنەوەیەكی بەرهەڵستكاری‬ ‫سەریهەڵدا‪ .‬بونی ئەوان لەستراتیژێكدا‬ ‫رەنگی دەدای���ەوە كە دژ بەدەوڵەتی‬ ‫عوسمانی نومایان ب��ون‪ ،‬لەسەرەتادا‬ ‫بەرەتكردنەوەی بیدعەو خورافیات كە‬ ‫لەرەوشی دەوڵەتی عوسمانیدا دەگوزەرا‬ ‫دژ وەستانەوە‪ .‬لەدەوڵەتی عوسمانیدا‬ ‫سیاسەتە ئاینیەكە بەبیدعە‌و خورافیات‌و‬ ‫قوتكردنەوەی هەندێك رێبازی شێخایەتی‬ ‫ێ‬ ‫پڕ سەیرو سەمەرە دەچوە پێش‪ ،‬وەل ‌‬ ‫لەناو جواڵنەوەی وەهابیدا بەپێچەوانەوە‬ ‫دژی هەمو ئەو شتانە وەستانەوە كە‬ ‫عوسمانیەكانی پێهاتبونە پێش‪ .‬هەربۆیە‬ ‫پاشتریش دەوڵەتەكەی لەگەڵ دەوڵەتی‬ ‫عوسمانیدا پێكداهەڵپژان‪ .‬وەهابیەت‬ ‫هەمان هەڵوێستی ئیمام ئەحمەدیان‬ ‫وەرگرت سەبارەت بەقوڕەیشی بونی ئیمام‬ ‫– لەروانگەی عەرەبچێتیەوە – ئەمەش‬ ‫لەواقیعدا رەت��ك��ردن��ەوەی شەرعیەتی‬ ‫خەالفەتی عوسمانی بو‪ ،‬بانگەوازیش‬ ‫بو بۆ خەالفەتی عەرەبی قوڕەیشی‪.‬‬ ‫دك��ت��ۆر (م��ح��ەم��ەد ك��ام��ی��ل) پیوایە‬ ‫وەهابیەت یەكەم بزوتنەوەی عەرەبیە كە‬ ‫هەوڵیدابێت بەئامانجی یەكخستنەوەی‬ ‫نێوچەكانی دورگەی عەرەبی‌و ئازادكردنی‬ ‫لەچنگۆڵەی عوسمانیەكان‪ ،‬لەوەختێكدا‬ ‫ع��وس��م��ان��ی��ەك��ان گ��ەورەت��ری��ن هێزی‬ ‫س��ەرب��ازی ب��ون لەجیهاندا‪ ،‬دیسانەوە‬ ‫پێیوایە وەهابیەت یەكەم بزوتنەوەیە‬ ‫لەمێژوی هاوچەرخی ئیسالمدا شۆڕشی‬ ‫بەرپاكردبێت دژ بەدۆگمابون‌و تەقلید‌و‬ ‫بیدعە ‪.‬‬ ‫محەمەد عیمارە لەكتێبی (موحەممەد‬ ‫عەبدە تازەگەری ئیسالم)دا بەمشێوەیە‬

‫ئەڵتەرناتیڤێك پێشكەش بەگەالنی‬ ‫ئیسالم بكەن بەدەر لە(چەقبەستوی)‌و‬ ‫(رۆژئاواگەری)! ‪ ..‬هەر بۆیە لەروانگەی‬ ‫ستراتیژی وەهابیەتەوە هەمان ستراتیژی‬ ‫س��ەل��ەف��گ��ەراك��ان دەبینین‌و ناتوانین‬ ‫دو ریشەی جیاواز بۆ سەلەفیەكان‌و‬ ‫وەهابیەكان دابنێین‪.‬‬ ‫نەجمەدین فەرەج ئەحمەد لەپێشەكی‬ ‫وەرگێڕانی كتێبی (بڵق‌و كەفی یەك‬ ‫دو گومانی سەلەفی)دا كە لەبنەڕەتدا‬ ‫محەمەد بونێت نوسیویەتی بەمشێوەیە‬ ‫تێڕوانینی خۆی سەبارەت بەتەوژمی‬ ‫سەلەفی دەخاتەڕو‪ ،‬ئەو سەلەفیەكانی‬ ‫لەچوار خانەدا پەستیون‪»:‬سەلەفی‬ ‫ح��ەق‪ ،‬سەلەفی زەق‪ ،‬سەلەفی دەق‪،‬‬ ‫سەلەفی لەق‪...‬‬ ‫س��ەل��ەف��ی ح����ەق‪ :‬ئ���ەوان���ەن كە‬ ‫ب��اوەڕی��ان وای��ە پێغەمبەر كە وەسفی‬ ‫(الطائفة املنصورة)ی كردوە‪ ،‬بەرنامەو‬ ‫كاركردنەكەشی دی��اری��ك��ردوە‪ ،‬ئەمانە‬ ‫باوەڕیان بەسەلەفێتی جیهادی هەیە‪،‬‬ ‫ل��ەس��ەر س��ی��رەی ع��ەب��دوڵ�ڵای ك��وڕی‬ ‫موبارەك دەڕۆن‌و باوەڕیان وایە حوكمی‬ ‫دین بەبێ جیهاد ناكرێت‪ ،‬لەوانە شێخ‬ ‫حەمود عوقەال‪ ،‬عەبدوڵاڵ عەزام‪ ،‬عومەر‬ ‫ع��ەب��دوڕڕەح��م��ان‪ ،‬فیزای مەغریبی‪...‬‬ ‫هەربۆیە ب��ەب��ڕوای ت��وێ��ژەران��ی ب��واری‬ ‫ئیسالمی سیاسیی ئەمانە ئەو رەوتانەن‬ ‫ك��ە سەردەكێشن ب��ۆ ت��ێ��رۆرو گ��روپ‌و‬ ‫رەوت���ی وەك ق��اع��ی��دەو ئەنصار یان‬ ‫گروپەتوندەكانی وەك هەندێ‌ لەواڵتی‬ ‫ئەفریقای لێكەوتۆتەوە‪ .‬ئەمانەیش‬ ‫دیسانەوە بارگاوین بەهەندێك گروپ‌و‬ ‫پێڕی خەواریج كە خۆیان هەڵواسیبو‬ ‫بەتێكستەكانەوەو بەخەنجەر مامەڵەیان‬ ‫لەرەواو نارەوا دەكرد‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫لەكوردستانیشدا ئ��ەم جۆرانە ب ‌‬ ‫ئەوەی خۆیان بەسەلەفی بزانن سەلەفین‪،‬‬

‫ئیسالمیەكانن‪ ،‬ئەمانە هەر كۆمەڵێكی لەمەكتەب قورئانەوەیەو گروپەكەی ناسری‬ ‫خواریان دیبێت یان بیستبێت سیفەتە سوبحانین لەبنچینەشدا لقێكی ئیخوانی‬ ‫دزێ��وەك��ەی��ان ل��ێ��وەرگ��رت��وە‪ ...‬م��ەالی جیهانین‌و وەك یەكگرتوی ئیسالمی‬ ‫م��ەش��ه��وری ئەمانە عەبدولموحسین كوردستان‪ .‬دروستبونیان لەكاتێكدایە‬ ‫عوبێكان‪ ،‬ئیمامی تەوەحودی دەورەو كە پاش ئینقالب چەند كەسێكیان هاتنە‬ ‫موستەشاری ه��ەرە گ���ەورەو ئ��ەوەی كوردستانی عێراق‪ .‬ئیبراهیمی مەردۆخیی‬ ‫بۆتە خ��اوەن پ��اوەن‪ ،‬رەبیع بن هادی كە لەمەریوان لەدایكبوە بەدامەزرێنەر‬ ‫مەدخەلی» ‪ .‬رەبیع بن هادی مەدخەلی نێو دەب��رێ��ت‪ ،‬دیارترین رێبەریشیان‬ ‫زێدەتر لەجەنگی كەنداودا دەركەوتن ناسری سوبحانی بو‪ .‬رەوتی سەلەفیی‬ ‫ئەمانە ئێستا دیاردەیەكی فرەباڵون‌و لەكوردستانی ئێراندا زۆر دواك��ەوت‪،‬‬ ‫لەكوردستانیشدا شێوەو خەسڵەتی سەرەتا ج��واڵن��ەوەی تەوحیدی ئەهلی‬ ‫سوننەت بەسەركردایەتیی عەبدولكەریم‬ ‫ئەمانە هەیە‪.‬‬ ‫هیچ بەڵگەیەكی رون‌و ئاشكرا نیە تەوحیدیی دروستبو‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم الی��ەن��گ��ران��ی لەپەنجا كەس‬ ‫ل��ەس��ەر چۆنێتی دزەك��ردن��ی فیكری‬ ‫سەلەفی «وەهابی» بۆ كوردستان‪ ،‬داخوا ت��ێ��ن��ەپ��ەڕی��ن‪ .‬ئ��ەم��ان��ە ل��ەس��ەرەت��ای‬ ‫لەرێگەی بەغداوەو خانەوادەی ئالوسیەوە هەشتاكانەوە بون‪ .‬ئیدی ناویان نەما‬ ‫دزەیكردوە یاخود لەرێگەی موسڵەوە كە تا ئەوكاتەی سەلەفیە جیهادیەكان‬ ‫لەسەرەتای سەدەی بیستەمدا زۆر زانای لەناو بزوتنەوەی ئیسالمیدا خزانە نێو‬ ‫كوردو توركمان‌و عەرەب ئەم فیكرەیان ئۆردوگای ئاوارەكانی كوردی عێراقەوە‪.‬‬ ‫وەرگرتوە‪ ،‬بەتایبەت لەرێگەی خانەوادەی پاش روخانی رژێمی بەعس‌و تێكدانی‬ ‫ئال نیعمەوە‌و‪ ،‬لەژێر كاریگەری فیكرەكانی بنكەو بارەگاكانی ئەنسارو لئیسالم هەمو‬ ‫«موحەممەد بن عەبدولوەهاب»‪ ،‬بەپی گروپە جیهادیەكان رویان لەكوردستانی‬ ‫هێندێك گوتەی مێژونوسان لەسەردەمی ئێران نا‪ .‬تائەوكات سەلەفیی جیهادیی‬ ‫لەكوردستانی ئێران نەبو‪ .‬لەئێستادا‬ ‫گەنجێتیدا لەموسڵ خوێندویەتی‪..‬‬ ‫لەسەرەتای هەاڵیسانی جواڵنەوەی كەوتونەتە دژایەتیەكی توندی مەكتەبی‌و‬ ‫كوردیشدا مەال حەمدی عەبدولمەجید وەهابیی‌و سۆفیەكان‪.‬‬ ‫ه��ەرچ��ی ك��وردس��ت��ان��ی عێراقە لەم‬ ‫ئیسماعیل ن��اس��راو ب��ەم��ەال حەمدی‬ ‫س��ەل��ەف��ی پ��ەی��وەن��دی��ك��ردوە بەپارتی ق��ۆن��اغ��ەی ئێستادا دەبینین رەوت��ی‬ ‫دیموكراتی كوردستانەوە بەرێبەرایەتی سەلەفی لەگەشەیەكی بەردەوامدایە‪،‬‬ ‫مەال مستەفا بارزانی‪ ..‬لەسەر دەستی بەبڕوای ئێمە دەرەنجامی هەڵكشانی‬ ‫مەال حەمدی سەلەفی فیكری سەلەفی تەوژمی سەلەفیە لەجیهانی عەرەبیدا‌و‬ ‫هاتۆتە نێو كوردستانی عێراقەوە‪ ،‬ئەو ئاوێتەبونیان بەكاری سیاسی‌و گەمەی‬ ‫ناسروددینی ئەلبانی لەدیمەشق بینیوە‪ .‬پارلەمانی‌و گرتنەبەری میكانیزمەكانی‬ ‫لەسلێمانیش م��ەال عومەری چنگیانی دیموكراسی‪ .‬كوشتنی م��ەال رەم��ەزان‬ ‫«سەلەفی» كاریگەری خۆی هەبو لەسەر ‪ ،‬ك��ە سەلەفیەكی پ����ەروەردەی بو‪،‬‬ ‫راكێشانی گەنجانی ئیسالمی بەالی بەڵگەیە لەسەر كاریگەری رێبەرانی ئەم‬ ‫ێ رەوتە لەژیانی كۆمەڵگەی كوردیدا‪ ،‬ئەو‬ ‫ێ ئێستەكان ‌‬ ‫تەوژمی سەلەفیدا ‪..‬وەل�� ‌‬ ‫لەرێگەی چەندین بەڵگەی زانستیەوە یەكێك بو لەرێبەرە سەرەكیەكانی رەوتی‬

‫سەلەفیە پەروەردەییەكان كاریگەریان لەسەر دەنگی ئیسالمیەكان دەبێ‌و دەتوانن لەوەتەریان‬ ‫بدەن‪ ،‬تەنها بەرەوایەتی دان‪ ،‬بەدەنگ نەدان دەتوانن پشتی ئیسالمیەكان بشكێنن‬ ‫ب����اس ل���ەج���واڵن���ەوەی وەه��اب��ی��ەت‬ ‫دەك��ات‪»:‬ت��ازەگ��ەرە دەق��گ��ەراك��ان‪...‬‬ ‫ئەوانەی بەتازەگەریان پێش قوتابخانەكەی‬ ‫ئەفغانی‌و موحەممەد عەبدە كەوتبون‪،‬‬ ‫تازەگەریان تەواو كەڵكدار نەبو لەدیدی‬ ‫مامۆستای پێشەوادا‪.‬‬ ‫ئەوان گەڕاونەتەوە بۆ دەقە سەرەتای‌و‬ ‫پاكەكانی ئیسالم‌و كردویانە بەبەڵگە‬ ‫لەسەر نامۆبونی بیدعەو خورافیات‌و‬ ‫شتی زیادە‌و پڕوپوچ لەمەڕ بیروباوەڕی‬ ‫ئیسالم‌و س��روت��ەك��ان��ی‪ ،‬ب���ەاڵم لەبەر‬ ‫گەشەی دەشتەكیان لەنێو كۆمەڵگەی‬ ‫خێڵەكی سادەدا پتر هەڵوێستەیانكردوە‬ ‫ل��ەس��ەر روك��ەش��ی دەق��ەك��ان‪ ،‬مەزەبی‬ ‫سەلەفی دەقگەرا شوێن مەزەبی ئەهلی‬ ‫فەرمودەو باوەڕیارانی پێشەوا ئەحمەد‬ ‫بن حەنبەل (‪241-164‬ك ‪855-780‬ز)‬ ‫كەوتون كە دژی تەئویل‌و بەگەڕخستنی‬ ‫ئەقڵن لەزانستەكانی ش��ەرع‌و دیندا‪...‬‬ ‫(ج��واڵن��ەوەی وەهابیەت) نمونەی ئەو‬ ‫تازەگەریە كەموكورتەیە كە مامۆستای‬ ‫پێشەوا رەخنەی لێدەگرت‪ ،‬بەمشێوەیە‬ ‫لەمەڕ باوەڕیارانی ئەم بزوتنەوەیەوە‬ ‫دەئ��اخ��ف��ێ��ت»‪ ...‬ئ��ەم گ��روپ��ە ئاسۆی‬ ‫بیركردنەوەیان فرە كورتە‌و جیقەڵدانیان‬ ‫فرە گچكەترە لەموقەلیدان‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی‬ ‫ئینكاری زۆر بیدعەیان كردوە‪ ،‬زۆر شتی‬ ‫زیادەیان لەدین داماڵیوە كە لەبنەڕەتدا‬ ‫لەدیندا نەبوە‪ ،‬ئەوان پیانوایە تێگەیشتن‬ ‫بەتەنها دەبێ لەدەقەوە سەرچاوە بگرێت‪،‬‬ ‫وێڕای پابەندبون پێوەی‪ ،‬بەبێ ئەوەی‬ ‫ئاوڕ بدەنەوە لەو بنەمایانەی كە دینی‬ ‫لەسەر راگیر‌و دامەزراو بوە‌و‪ ،‬لەسەر ئەم‬ ‫بنەمایە بانگەواز ج��اڕدراوەو هەر لەبەر‬ ‫ئەمەش پێغەمبەرایەتی خەاڵتكراوە‪.‬‬ ‫نە خەڵكانێكن خاوەن زانست بون‪ ،‬نە‬ ‫توانیویانە دینیش تازەبكەنەوە‪»...‬‬ ‫ئەو تازەگەریەی كە مامۆستای پێشەوا‬ ‫دەیویست‌و تامەزرۆ‌و تاسوقی بو بەتەنها‬ ‫بژاركردنی دین نەبو لەبیدعەو خورافات‌و‬ ‫شتی زیادە‪ ،‬بەڵكو تازەگەریەكی تەواو‬ ‫بێ كەموكوڕی پشتبەستو بو بەئەقڵی‬ ‫ه���اوچ���ەرخ‪ ،‬ع��ەق�ڵان��ی��ەت��ی ك��ەل��ت��وری‬ ‫ئیسالمی‌و گەشەپێدانی بەزانستەكانی‬ ‫س��ەردەم‌و بەرهەمی شارستانێتیەكانی‬ ‫تر‪ ،‬بەخاتری ئ��ەوەی ئەم تازەگەریە‌و‬ ‫باوەڕیارانی ببنە قەڵەمڕەوی زانست‌و‬ ‫دۆستی شارستانیەت‌و‪ ،‬لەهەمان كاتیشدا‬

‫بۆنمونە لەئەمرۆدا لەكوردستان پارتێكی‬ ‫سیاسی سەلەفی نیە‪ .‬بەاڵم لەناو پارتە‬ ‫سیاسیە ئیسالمیەكاندا باڵی سەلەفی‬ ‫دەبینین‪ .‬بۆنمونە باڵی دڵشاد كەالری‬ ‫لەناو كۆمەڵدا لەجۆری سەلەفی حەقن‪.‬‬ ‫سەلەفی زەق‪ :‬ب��اوەڕی��ان وای��ە كە‬ ‫دەبێت سەلەفیەكانیش وەك ئیخوان‌و‬ ‫ئەوانی تر‪ ،‬رێكخراوی سیاسیان هەبێت‌و‪،‬‬ ‫بەشداری ژیانی سیاسی‌و گۆڕانكاری‬ ‫دەس��ت��ور بكەن‪ ،‬ئەمانە ئ��ەوان��ەن كە‬ ‫دەچ��ن��ە ه��ەڵ��ب��ژاردن��ە سیاسیەكانی‬ ‫واڵتانیانەوە‪ ،‬وەك سەلەفیەكانی كوێت‌و‬ ‫پاكستان‌و سۆدان‪ ،‬ناودارترینیان ئیحسان‬ ‫ئیالهی زەهیری‌و شێخ عەبدوڕڕەحمان‬ ‫عەبدولخالقی كوێتە‪ .‬لەكوردستانیشدا‬ ‫هەندێك رێكخستنی ناوچەی بادینانی‬ ‫یەكگرتو هەمان نەهجی ئ��ەم جۆری‬ ‫سەلەفیەتە زەقە مومارەسە دەكەن‪.‬‬ ‫سەلەفی دەق‪ :‬ئ��ەو زان���او تالیب‬ ‫عیلمانەن‪ ،‬كە بایەخ هێندە بەسیاسەت‌و‬ ‫گۆڕانكاری‌و شەڕەپاڵی سیاسەت نادەن‪،‬‬ ‫هەر خەریكی باڵوكردنەوەی ئەو عیلمە‬ ‫شەرعیانەن كە زەرەری بۆ حكومەتەكان‬ ‫نیە‪ ،‬وەك هێندێك الیەنی تەوحیدو زانیاری‬ ‫حەدیس‌و توێژینەوەی كتێبی زانایانی‬ ‫كۆن‪ ،‬باوەڕیشیان وایە كە پەروەردەكردن‬ ‫بەسە بۆ هێنانەوەی حوكمی شەرع!‬ ‫ل��ەوان��ە شێخ ئ��ەل��ب��ان��ی‌و ب��ن��ب��ازو بن‬ ‫عوسێمین‌و زانایانی تری سعودیەو شێخ‬ ‫بەدیعوددین سندی پاكستان‌و شێخ‬ ‫موقبیل ئەلوادیعی یەمەن‪ ،‬لەراستیدا‬ ‫ئەمانە دو پۆلی تێكەاڵون‪ :‬پۆلێكیان‬ ‫چاك حەق دەناسێت‌و چاكیش دەزانێت‬ ‫عەقیدەی سەلەف چیەو چی داوا دەكات‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبەر ئەوەی هەر دوانزە عیلمەكەی‬ ‫كۆنەو هیچ لەواقیعی ئەم زەمەنە ئاڵۆزە‬ ‫نازانێت‪ ،‬خپە‪ ،‬ئەوەی تریش زۆر لێزانەو‬ ‫قڕوقەپە‪ ،‬خۆی لێ مت ك��ردوە! نەبادا‬ ‫حكومەتێك توڕە بكات!‪..‬‬ ‫ئ���ەم ج����ۆرەی س��ەل��ەف��ی��ەت ئ��ەم��رۆ‬ ‫لەكوردستاندا ئێجگار باڵوەو بەتەواوی‬ ‫تەنگیان بەئیسالمی سیاسی هەڵچنیوە‪.‬‬ ‫سەلەفی ل��ەق‪ :‬ئەمانە مەدخەلی‌و‬ ‫جامیشیان پێدەڵێن‪ ،‬ئ��ەوان��ەن كە‬ ‫موخابەراتی واڵت��ان��ن‪ ،‬بەتایبەتی هی‬ ‫س��ع��ودی��ە (راس��ت��ەوخ��ۆ ئ��ەم��ەری��ك��ی‪،‬‬ ‫لەراستیدا ئەمانە باڵی دینداری هەمو‬ ‫حكومەتێكن! دژی ه��ەم��و كۆمەڵە‬

‫بۆچونەكانی پێشینی دەداتە دواوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫كاریگەریەكانی راب��ردوی هێند گەورەن‬ ‫كە تا ئێستاش زۆرێ��ك لەرەوتەوانانی‬ ‫ئیسالمی كاریگەرن بەوتارو وانەكانی‬ ‫پێشوی ئەم پیاوە‪..‬‬ ‫لەكوردستانی رۆژه��ەاڵت��دا تەوژمە‬ ‫ئیسالمیەكان بەسەر چەندین رەوت��دا‬ ‫داب���ەش دەب���ن‪ ،‬ئ��ەوان��ی��ش‪ :‬ئەوانیش‬ ‫كۆمەلەی تەبلیغ‌و كۆمەڵەی مەكتەب‬ ‫ق��ورئ��ان ی��ان مەكتەبیەكان‌و هاوكات‬ ‫وەهابیەكانیش لەم چوارچێوەیەدا حسێب‬ ‫ك��راون‪ .‬ئەم سێ رەوت��ە لەكوردستانی‬ ‫ئێراندا هەڵگری پرۆژەیەكی نەتەوەی‬ ‫نەبون‪ ،‬یەكەمیان پرۆژەیەكی داماڵراو‬ ‫لەسیاسەتیان هەڵگرتوەو زیاتر گروپێكی‬ ‫ئیسالحیی‌و بانگخوازیی دینین‪ .‬كاریگەریی‬ ‫دروستبونی تەبلیغ وەك درێژكراوەیەكی‬ ‫رەوتی تەسەوفە لەكوردستانی رۆژهەاڵتدا‬ ‫كە ق��ادری��ی‌و نەقشبەندیەكانن‪ .‬دوەم‬ ‫گروپی دینی لەكوردستانی رۆژهەاڵتدا‬ ‫بریتیە لەگروپی مەكتەب قورئان كە‬ ‫ل��ەالی��ەن ئ��ەح��م��ەدی موفتی زادەوە‬ ‫دامەزرێنراوە‪ .‬ئەم رەوتەش بەرە بەرە‬ ‫ب��ون بەچەند كوتێكەوەو جیاوازیان‬ ‫تێكەوت‪ ،‬لەوانە ناسری سوبحانیان لێ‬ ‫جیابۆوە‪ ،‬هەروەها حسێنی ئەمینی بوە‬ ‫لقێكی تری گروپەكە‪.‬‬ ‫ئ��ەم گ��روپ��ە ل��ەگ��ەڵ ئیسالمیەكانی‬ ‫ت��ردا س��ەرو س���ەودای نیەو بەتوندی‬ ‫دژی سەلەفیەكانن‪ .‬لەئێستادا دورن‬ ‫لەسیاسەت‪ ،‬ئەمانە رێك لەكۆمەڵەی نور‬ ‫دەكەن لەكوردستانی توركیا‪ ..‬بەشێكی‬ ‫زۆری س��ەرچ��اوەك��ان ك��ۆك��ن لەسەر‬ ‫ئەوەی سەرەتای سەرهەڵدانی ئیخوان‬ ‫ئەلموسلمین لەئێران دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫كۆتای حەفتاكان (‪ ،)1979‬هۆكارەكەی‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ ئاوارەبونی دەیان كەس‬ ‫لەئەندامانی ئەو كۆمەلەبەهۆی ستەم‌و‬ ‫زۆری جەمال عەبدونناسرەوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫بەهۆی چونی خوێندكاران بۆ میسرو‬ ‫سەرلەنوێ گەڕانەوەیان بۆ واڵت‪ ،‬وەك‬ ‫«ئەمجەد زەه��اوی‌و شێخ موحەممەد‬ ‫س����ەواف» ل��ەك��وردس��ت��ان��ی ع��ێ��راق‌و‪،‬‬ ‫لەوێشەوە لەرێگەی چەند فەقێیەكی‬ ‫مەریوانی‌و پاوەییەوە گواسترایەوە بۆ‬ ‫كوردستانی ئێران‪ .‬كۆمەڵەی ئیسالح‌و‬ ‫دەعوەی ئێران گروپێكی تری ئیسالمین‬ ‫لەكوردستانی ئێراندا‪ ،‬ئەم گروپە ریشەیان‬

‫سەلەفی لەكەركوك‪ .‬ب��ەدوری نابینین‬ ‫سەلەفیەكانی كوردستان لەئایندەدا‬ ‫وەرچەرخانی گەورە لەتێڕوانینەكانیاندا‬ ‫دروست ببێت‌و وەك سەلەفیەكانی تری‬ ‫نێوچەكە بچنە نێو بواری سیاسیەوە‪.‬‬ ‫لێرەدا پێویستە ئاماژە بۆ ئەوە بكرێت‬ ‫رەوتەوانانی سەلەفیزم لەكوردستاندا‬ ‫دیاردەیەكی ئێجگار گەورەو بەرچاون‪.‬‬ ‫پاش ئ��ەوەی سەلەفیە ك��ورد گوتەنی‬ ‫الش��ەڕەك��ان لەمیسر لەپاش حوسنی‬ ‫م��وب��ارەك تێكەڵ بەكایەی سیاسیی‬ ‫ب��ون‪ .‬ئیدی ئەمە ب��وە راچڵەكانێك‌و‬ ‫سڵەمینەوەیەكی ئیسالمیەكان لەو‬ ‫ت��ەوژم��ە خێرایەی سەلەفیەت ئێستا‬ ‫لەكوردستادا بەدی دەكرێن‪ .‬ئیسالمیەكان‬ ‫بازنەی پەیوەندیەكانیان لەگەڵ خەڵكدا‬ ‫هێدی هێدی بەرەو كاڵبونەوە دەڕوات‪.‬‬ ‫ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی بزوتنەوەی‬ ‫ئیسالمی ئ��ەوە رون دەك��ات��ەوە گەر‬ ‫ێ هیچ هۆكارێكی‬ ‫لەنەوەدەكاندا بەب ‌‬ ‫م��ادی‌و تەنا بەوتارێكی ئاگرین یاخۆ‬ ‫سۆز هێنەر خەڵكی‌و گەنجانمان لەخۆ‬ ‫كۆكردبێتەوە لەئێستادا بۆ هەموان‬ ‫رونبوەتەوە كە بونی ئێمەی ئیسالمی‬ ‫جۆرێك لەرەنگ‌و روی مادی بەرپرسانی‬ ‫تەنیوەو خەڵكی تەنها بەوەسیلەی مادی‬ ‫بەئێمەوە دەلكێن‪.‬‬ ‫بۆ نمونە گ��ەر لەئاواییەكدا بیست‬ ‫ئەنداممان هەبێت‪ ،‬ئ��ەوا ب��ێ گومان‬ ‫هەمویان ی��ان خانەنشینی حزبمانن‬ ‫یاخۆ پۆلیسی حزب‪ .‬مامۆستایەك یان‬ ‫دكتۆرێك ئامادە نیە تێكەڵ بەكایەی‬ ‫بەرتەسكی حزبایەتی بێت‪ .‬ئەم رەوشە‬ ‫ب��ۆ ئیسالمیەكان جێگەی مەترسی‬ ‫گەورەیە‪ .‬چونكە ئەو كەلێنە گەورەی‬ ‫ئیسالمیە سیاسیەكان لەنەوەدەكاندا‬ ‫بەوتارو نوسین‌و چەك پڕیانكردەوە‪،‬‬ ‫لەئێستادا سەلەفیەكان پری دەكەنەوە‪.‬‬ ‫ئیدی سەلەفیەكان تایبەتمەندیان هەیە‬ ‫بۆ خەڵك‪ .‬كۆمەڵ‌و یەكگرتو بزوتنەوە‬ ‫لەالی خەڵك جیاواز نین لەزەحمەتكێشان‌و‬ ‫گۆڕان‌و شیوعی‪ .‬ئەوانیش بونیان تەنها‬ ‫چەند بارەگایەكەوە‌و چەند پۆلیسێك‪.‬‬ ‫تەنانەت پێكهاتەی حزبیشیان یەك‬ ‫شتە‪ .‬بەرنامەی تەلەفزیۆنی‌و رادیۆیشیان‬ ‫لێكەوە نزیكە تەنها جیاوازیەكە لەوەدایە‬ ‫گەر كۆمەڵ زنجیرەی ئێرانی دابەزێنێت‪،‬‬ ‫ئەوانی دی توركی یان لوبنانی دادەبەزێنن‪،‬‬

‫كە رەگی هەمویان لەسەر توراسی كوردی‬ ‫یەك شتە‪ .‬هەر بۆیە لەئێستادا سەلەفیە‬ ‫پەروەردەییەكان لەكوردستاندا بونەتە‬ ‫دیاردەو كاریگەریشیان زیاتر لەسەر دڵی‬ ‫ئیسالمیەكان دروستكردوە بەم جۆرە‪:‬‬ ‫بونی سەلەفیە پ��ەروەردەی��ی��ەك��ان‬ ‫ب��ون��ێ��ك��ی ن����ەرم‌و ب��ێ��دەن��گ��ە‌و ئ���ەوڕۆ‬ ‫ل��ەش��وێ��ن��ەگ��ش��ت��ی��ەك��ان‌و ل��ەزان��ك��ۆو‬ ‫ئ��ام��ادەی��ی��ەك��ان ل��ەب��ازاڕو پ��ارك��ەك��ان‌و‬ ‫بەتایبەت لەمزگەوتەكان جۆرێك سەلەفی‬ ‫دەبینین‪ .‬ئ��ەوان رێ��ك دەناسرێنەوەو‬ ‫دیارن‪ .‬وەك ئیسالمیەكان نین‪ ،‬كە لەنێو‬ ‫هەمو كۆمەڵدا ریشدارەكان بەپەنجەی‬ ‫دەس��ت بژمێرین لەكاتێكدا هەر چەند‬ ‫ساڵێكی ك��ەم ل��ەم��ەو پێشتر مەگەر‬ ‫كەسێك كۆسە بوایە لەناو ئیسالمیەكاندا‬ ‫بێڕیش بوایە‪ .‬ئێستا بەشێك لەمەكتەب‬ ‫سیاسیەكانیش نەك ریش سمێڵیشیان‬ ‫البردوە‪ .‬ئەوە جگە لەجواڵنی لۆژیكێكی‬ ‫خەڵەتێنەر چی ت��رە‪ .‬ب��ەاڵم سەلەفیە‬ ‫پەروەردەییەكان لەئێستادا هەمیشە‬ ‫شەرواڵێكی ك��ورت لەسەرو قولەپێوە‬ ‫لەگەڵ ریشێكی سروشتی دەستكاری‬ ‫ن��ەك��راو‪ .‬س��ی��واك‌و چ��ەن��د كتێبێكی‬ ‫دیاریكراوی بواری سەلەفیزم‪ .‬جەنجاڵ‬ ‫بەچەند موناقەشەیەكی دیاریكراو لەسەر‬ ‫جۆری جل‌و بەرگ‌و خواردن‪ .‬بەاڵم قوڵ‬ ‫لەخوێندن‌و خۆیەكالكردنەوە بۆچەند‬ ‫ح��ەدی��س‌و ئایەتێكی ق��ورئ��ان‪ .‬ئەمانە‬ ‫هەمو تایبەتمەندیەكی ئیسالمگەرایان‬ ‫لەئیسالمیە سیاسیەكان ستاندوە‪.‬‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی��ە س��ی��اس��ی��ەك��ان شتێكی‬ ‫پ���ەروەردەی���ی���ان ن��ی��ە ب��ۆ راكێشانی‬ ‫خەڵك‪ .‬دانی هەمو داوەكانیان كەشف‬ ‫ب��وە‪ .‬ئەوانی مەیلی دی��ن‌و دوارۆژی���ان‬ ‫هەیە خزاونەتە تۆڕی سەلەفیەكانەوە‪.‬‬ ‫چاودێران بونی جۆرێك لەسەلەفیەت‬ ‫لەناو كۆمەڵ‌و یەكگرتوشدا بەهەمان‬ ‫ئەجێندای سەلەفیە پەروەردەییەكان‬ ‫دەزانن‌و لەداهاتودا دەبنەوە یەك‪ .‬قەد‬ ‫ێ دڵشاد گەرمیانی‬ ‫پێشبینی ئەوە ناكر ‌‬ ‫تاسەر لەگەڵ عەلی باپیر بێت‪ .‬بەاڵم‬ ‫تێبینی دەك��رێ��ت ل��ەگ��ەڵ سەلەفیە‬ ‫جیاكاندا ببێتەوە یەك‪ .‬هاوكات سەلەفیە‬ ‫پ��ەروەردەی��ی��ەك��ان كاریگەریان لەسەر‬ ‫دەنگی ئیسالمیەكان دەب��ێ‌و دەتوانن‬ ‫لەوەتەریان ب��دەن‪ ،‬تەنها بەرەوایەتی‬ ‫دان‪ ،‬بەدەنگ ن��ەدان دەت��وان��ن پشتی‬ ‫ئیسالمیەكان بشكێنن‪ .‬هەر بۆیە كۆمەڵ‌و‬ ‫یەكگرتو لەجەنگی دەنگداندا كێشەی‬ ‫س��ەرەك��ی��ان سەلەفیەكانن‪ .‬تەنانەت‬ ‫ناتوانن سەلەفیەكانی ناوخۆیان رازی‬ ‫بكەن بەدەنگدان بۆ پارتەكەیان‪ .‬هەربۆیە‬ ‫ئێستا میدیای ئیسالمیەكان لەهەوڵی‬ ‫ش��اردن��ەوەو بچوككردنەوەی حەجمی‬ ‫راستەقینەی سەلەفیەكانن‪ .‬بەاڵم رەنگە‬ ‫نەتوانن تاسەر درێژەبدەن بەمەكرەكانیان‬ ‫‪.‬چونكە ئێستا رەوشەكە تەقیوەتەوە‬ ‫لەمزگەوتەوە بۆ فەیسبوك جەنگ جەنگی‬ ‫مەدخەلی‌و سەلەفی‌و ئیسالمی سیاسیە‪.‬‬ ‫ئیسالمیەكان ل��ەس��ەرەت��ادا بەتۆمەتی‬ ‫كرێگرتەیی‌و پاڵپشتی پارتی‌و یەكێتی‬ ‫بۆ سەلەفیە پەروەردەییەكان تۆمەتیان‬ ‫دەخستە پ��اڵ س��ەل��ەف��ی��ەك��ان‪ .‬ب��ەاڵم‬ ‫لەماوەی چەند ساڵێكدا نەیانتوانی تەنها‬ ‫بەڵگەیەك لەسەر ئەو پاگەندەیە دەست‬ ‫بخەن‪ .‬چونكە لۆژیكی نیە كەسێك‬ ‫لەمزگەوتێكدا‌و لەسەر بەرماڵ كوڕبێت‌و‬ ‫بوترێت كادیرێكی كۆمیتە یان لقێكی‬ ‫پارتی رای��س��پ��اردوە ب��ەوج��ۆرە ب��ژی تا‬ ‫لەتەوژمی ئیسالمیەكان بدات‪ .‬نا لۆژیك‬ ‫رەنگە پێچەوانە قسەی لەسەر بكرێت‪.‬‬ ‫ئیسالمی سیاسی ریشەكەی رون��ە كە‬ ‫ێ ئەوان دیاردەیەكی‬ ‫پرۆژەی كێن‪ .‬وەل ‌‬ ‫سروشتین‌و كوردەواری گوتەنی زەواڵێكن‬ ‫بۆ زوڵمی ئایدیۆلۆژی ئیسالمیەكان‪.‬‬ ‫‪ -1‬بۆ زانیاری پتر بڕوانە كتێبی‪ :‬جمموعة التوحيد‪:‬‬ ‫رسائل لالمام بن عبدالوهاب‪ ،‬طبعة املكتبة السلفية‪،‬‬ ‫القاهرة‪ .1974 .‬الدعوة الوهابية‪ :‬عبدالكريم خطيب‪،‬‬ ‫طبعة القاهرة‪ .1974 ،‬تيارات الفكر االسالمي‪ :‬د‪ .‬حممد‬ ‫عمارة‪ ،‬طبعة بريوت‪ .1985 ،‬الدعوة الوهابية وأثرها يف‬ ‫الفكر االسالمي احلديث‪ :‬د‪ .‬حممد كامل ضاهر‪ ،‬الطبعة‬ ‫االوىل‪ ،‬بريوت‪ ،1993 ،‬الوهابيون تأريخ ما أهمله التأريخ‪:‬‬ ‫لويس دوكرانسي‪ ،‬ت‪ .‬جمموعة من الباحثني‪.‬‬ ‫‪ -2‬بۆ زانیاری پتر بڕوانە كتێبی‪ :‬موحەممەد عەبدە‬ ‫تازەگەری ئیسالم‪ :‬ن‪ .‬دكتۆر موحەممەد عیمارە‪ ،‬و‪.‬‬ ‫بەرزانی مەال تەها‪ ،‬چاپی یەكەم‪ ،‬چاپخانەی یادگار‪،‬‬ ‫سلێمانی‪ ،2011 ،‬ال‪.136-135‬‬ ‫‪ -3‬بڵق‌و كەفی یەك دوو گومانی سەلەفی‪ :‬ن‪.‬‬ ‫موحەممەد بونێت‪ ،‬و‪ .‬نەجمەدین ف��ەرەج ئەحمەد‪،‬‬ ‫چاپی یەكەم‪ ،‬سلێمانی‪ ،2011 ،‬ال‪.12،13‬‬ ‫‪ -4‬أدع��ي��اء السلفية يف ك��ردس��ت��ان ب�ين ال��والء‬ ‫وال�براء‪ :‬املال خورشيد رش��اد الزيباري‪http:// .‬‬ ‫‪w w w. s o t k u rd i s t a n . n e t / i n d e x .‬‬ ‫‪php?option=com‬‬ ‫‪ -5‬بۆ زانیاری پتر بڕوانە كتێبی‪ :‬ئەحمەدی موفتی‬ ‫زادە «دەروازەیەك بۆ خەباتێكی نەناسراو»‪ :‬سەروەت‬ ‫عەبدوڵاڵ‪ ،‬چاپی دووەم‪2011 ،‬‬

‫‪3‬‬

‫ذمارة (‪ )155‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬

‫مەترسیی دیسپۆتیزمی ئاینی‬

‫دياردةى ئاينى‬

‫بینین‬ ‫گۆشه‌یه‌ک ‌ه مانگی دوجار‬

‫دکتۆر عادل باخه‌وان‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫بۆنی خوێنی ئاینی‬

‫دیسپۆتیزمی ئاینیی لەئەوروپا‪ ،‬لەگەڵ دروستبونی دەسەاڵتی كڵێساو دامەزراندنی دەوڵەتی ئاینی هاتۆتەئاراوە‬ ‫ئەحمەد فاتیح محەمەد‬ ‫دیسپۆتیزم ل��ەژێ��ر ه��ەر ن��او یان‬ ‫ئایدیا و جیهانبینیەكدا بێت‪ ،‬كارێكی‬ ‫قێزەوەنە و دژ بەكۆمەڵگای مرۆڤایەتی‬ ‫و بەها جوانەكانی نێو كۆمەڵگادا‬ ‫دەكرێت‪ ،‬كە رەنگە گرنگترینیان بەهای‬ ‫ئ��ازادی��ی بێت‪ ،‬لێ‌ چونكە هەمیشە‬ ‫دیسپۆتیزم و ئازادی دوو چەمكی دژ‬ ‫بەیەكن و پێكەوە ناگونجێن‪ ،‬بۆیە‬ ‫هەمیشە ئازادیخوازان‪ ،‬جا هەڵگری هەر‬ ‫ئایدۆلۆژیایەك بن‪ ،‬ڕوبەڕوی توندوتیژی‬ ‫و ئێش و ئەشكەنجە دەب��ن��ەوە‪.‬‬ ‫دیسپۆتیزمیش بەچەندین شێوە‬ ‫ئەنجامدەدرێت‪ ،‬بەمانای دیسپۆتیزمی‬ ‫ئاینی هەیە جا ئیسالمی بیت یان‬ ‫مەسیحی ی��ان ی��ەه��ودی‪ ،‬ه��ەروەه��ا‬ ‫دیسپۆتیزمی ئایدۆلۆژیاكانی ماركسیزم‬ ‫ێ‬ ‫وناسیۆنالیزم ‪...‬ت��اد هەن‪ ،‬ئەمە ب ‌‬ ‫لەوەی هەندێك بەناوی عەلمانیەتەوە‪،‬‬

‫شێوەیە قسە ل��ەگ��ەڵ ج��ەم��اوەر و‬ ‫زۆرینەی خەڵك دەكەن و ئیتر بوار‬ ‫بۆ هیچ بۆچونێكی جیاواز ناهێڵنەوە‪.‬‬ ‫رەگوڕیشەی دیسپۆتیزمی ئاینی‬ ‫دیسپۆتیزمی ئاینیی لەئەوروپا‪،‬‬ ‫ل��ەگ��ەڵ دروس��ت��ب��ون��ی دەس��ەاڵت��ی‬ ‫كلێسا ودامەزراندنی دەوڵەتی ئاینی‬ ‫هاتۆتەئاراوە‪ .‬تەماشاكردنی مێژوی‬ ‫سەدەكانی ناوراست‪ ،‬ئەوە دەخاتەڕوو‬ ‫كەدیسپۆتیزمی ئ��ای��ن��ی چەندین‬ ‫ماڵوێرانیی لێكەوتۆتەوە‪ ،‬چەندین‬ ‫شەڕی گەورەی مەزهەبییش ڕویاندا‪،‬‬ ‫ه��ەروەه��ا ئەمە دەس��ەاڵت��ە ئاینیانە‬ ‫دژی هەموو زانست و فەلسەفەیەك‬ ‫بوون‪ .‬ئەوە كڵێسا و پیاوانی ئاینی‬ ‫ب��وو‪ ،‬دژی فەلسەفە و زانست بون‪،‬‬ ‫ه��ەم��وو ئ��ەوان��ەش��ی��ان ب��ە تێكستی‬ ‫ئاینی و كلێساوە گ��رێ��دەدا‪ .‬ئەوەی‬ ‫لە رێبازی كلێسا الیدابایە‪ ،‬ڕوبەڕوی‬ ‫دادگاكانی پشكنین دەب��ۆوە‪ ،‬كەهیچ‬

‫ئاینەكانیش دابەشبونی مەزهەبی‬ ‫دەب��ی��ن��ی��ن‪ ،‬ل��ەن��او مەزهەبەكانیش‬ ‫دیسپۆتیزمی ن��ەك ئاینی‪ ،‬بەڵكو‬ ‫مەزهەبی ه��ەی��ە‪ .‬هەنوكە لەعێراق‬ ‫ملمالنێی تایەفی ن��ێ��وان شیعە و‬ ‫سوننە ل��ەم سیاقەدایە‪ .‬ل��ەم��اوەی‬ ‫هەشتا ساڵی ڕابردودا‪ ،‬كە سوننەكان‬ ‫فەرمانرەوایەتی عێراقیان دەكرد‪ ،‬شیعە‬ ‫بێ‌ لەوەی لەژێر چەپۆكی دەسەاڵتێكی‬ ‫تۆتالیتاریزمی سیاسی دەچەوسانەوە‪،‬‬ ‫ب��ەه��ەم��ان ش��ێ��وە‪ ،‬ل��ەژێ��ر چەپۆكی‬ ‫چ��ەوس��ان��دن��ەوەی��ەك��ی مەزهەبیشدا‬ ‫ب��ون‪ ،‬بۆیە ل��ەدوای رووخانی رژێمی‬ ‫عێراق هەلێكی سیاسی بۆ شیعەكان‬ ‫رێ��ك��ك��ەوت‪ ،‬ئێستا دەبینین مێژوو‬ ‫دووب���ارە دەبێتەوە‪ ،‬ب��ەاڵم ئەمجارە‬ ‫سوننەكان دووچ���اری دیسپۆتیزمی‬ ‫تایەفی دەب��ن��ەوە‪ ،‬ه��ەروەه��ا ئێستا‬ ‫لەسوریا ئ���ەوەی ڕودەدات ش��ۆرش‬ ‫نیە‪ ،‬یان ت��ەواوك��ەری راپەرینەكانی‬ ‫بەهاری عەرەبی نیە‪ ،‬بەڵكو شەرێكی‬

‫ئەو ئاین و دەوڵەتە‪ ،‬چونكە كڵێسا‬ ‫پشتیوانی ت��ەواوی لەناوبراو دەكرد‪،‬‬ ‫بۆیە هەمیشەش دژی نایەرەكانی‬ ‫ب����ووە‪ ،‬چ ل��ەن��اوخ��ۆی واڵت ی��ان‬ ‫لەدەرەوەی واڵت‪ ،‬واتە‪ :‬كاهینەكانی‬ ‫كلێسای مەسیحی بەرگی پیرۆزییان‬ ‫ب��ەب��ەرداك��ردب��وو‪ ،‬لەبەرامبەر كەس‬ ‫بۆی نەبوو رەخنەبگرێت‪ .‬هەروەها‬ ‫كاسۆلیكەكان خ��ۆی��ان بەمەزهەبی‬ ‫زۆرینە و راست دادەنا‪ ،‬لەبەرامبەریش‬ ‫پرۆتستانتیەكان‪ ،‬وەك رێبازێك بۆ‬ ‫ت��ازەگ��ەری لەئاین هاتبووە ئ��اراوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم هیچیان ل��ەس��ی��اق��ی ئاینی‬ ‫مەسیحی دەرن���ەدەچ���ون‪ .‬ه��ەروەه��ا‬ ‫لەئاینی ئیسالمدا‪ ،‬دەبینین ئەمیش‬ ‫لەسەر پیرۆزی وەس��ت��اوە‪ ،‬كەنابێت‬ ‫بەهیچ شێوەیەك رەخنە لەتێكستی‬ ‫ئاین بگیرێت‪ ،‬ئەمە بە هەڵگەرانەوە‬ ‫و گومرایی لەقەڵەمدەدرێت و سزای‬ ‫گومڕابون و هەڵگەرانەوەش لەئیسالمدا‬ ‫م��ەرگ��ە‪ ،‬وات��ە دیسپۆتیزمی ئاینی‬

‫ئێستا لەسوریا ئەوەی ڕودەدات شۆرش نیە‪ ،‬یان تەواوكەری راپەرینەكانی‬ ‫بەهاری عەرەبی نیە‪ ،‬بەڵكو شەرێكی خۆێناوی تایەفی نێوان شیعەی‬ ‫عەلەوی و ئیسالمی سونییە‪ ،‬ئەوەی لێرەدا باجەكەی دەدات‪ ،‬بەهاكانی‬ ‫ئازادی و مەدەنیەتە‪ ،‬كە پێچەوانەی دیسپۆتیزمی ئاینیە‬ ‫توندوتیژی دژ بەنەیارەكانیان دەكەن‪،‬‬ ‫هەموو ئەمانەش وەك ئاماژەم پێدا‪،‬‬ ‫دژی بەهای ئ��ازادی و بیروبۆچونی‬ ‫ج���ی���اوازن‪ ،‬ب���ەاڵم دەب��ێ��ت بڵێین‪،‬‬ ‫دیسپۆتیزمی ئاینی مەترسیدارترین‬ ‫فۆرمەكانی دیسپۆتیزمە‪ ،‬بۆچی؟‬ ‫چونكە ئەمە لەژێر پ��ەردەی رەهای‬ ‫تیۆلۆژیای ئاینەكان ئەنجامدەدرێت‪،‬‬ ‫وات��ە شەرعیەتێكی ئاسمانیی رەها‬ ‫دەپۆشێت‪ ،‬هەروەها باوەڕی بەلۆژیكی‬ ‫ێ‬ ‫گفتوگۆكردن و بیروڕاگۆڕینەوە نیە‪ ،‬ل ‌‬ ‫لێرەدا پیاوانی ئاینی بەناوی خوداوە‬ ‫قسەدەكەن و خۆیان بەجێنشینی خودا‬ ‫لەقەڵەم دەدەن‪ ،‬بۆیە قسەی خوداش‬ ‫لەسەروو هەموو راستی و هەقیقەت‬ ‫و فەلسەفە و زانستەكانەوەیە‪ ،‬بەم‬

‫بنەمایەكی دادگ��ای تێدانەبو‪ ،‬تەنها‬ ‫لەچەند كاهینێك پێكهاتبوو‪ ،‬بێگومان‬ ‫سزاكانیشیان یان ملپەڕاندن بوو یان‬ ‫زیندانی هەتاهەتایی‪ ،‬هەروەها لەمێژوی‬ ‫ئاینی ئیسالمیشدا‪ ،‬كاتێك ئاین لەبەرگی‬ ‫مۆراڵی و مێژووی خۆی داماڵرا‪ ،‬لەسەر‬ ‫بنەمای ئەوەی ئەگەر ببیتە ئیسالم‬ ‫پارێزراویت‪ ،‬بەپێچەوانەوە ڕوب��ەڕوی‬ ‫جەنگی ئاینی دەبونەوە‪ ،‬یان دەبوایە‬ ‫سەرانەیان ب��دای��ە‪ ،‬مێژوی عەرەبی‬ ‫ئیسالمی لەفتوحاتەكانیاندا باشترین‬ ‫گەواهیدەرە‪.‬‬ ‫ئەمە تەنها تایبەت نیە بەئاینێك‪،‬‬ ‫ب��ەڵ��ك��و ت����ەواوی ئ��ای��ن��ەك��ان‪ ،‬وات��ە‬ ‫دیسپۆتیزمی ئاینی ب��ەم شێوەیە‬ ‫ش��ەرع��ی��ەت ب��ەخ��ۆی دەدات‪ ،‬لەناو‬

‫خ��ۆێ��ن��اوی ت��ای��ەف��ی ن��ێ��وان شیعەی‬ ‫عەلەوی و ئیسالمی سونییە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫لێرەدا باجەكەی دەدات‪ ،‬بەهاكانی‬ ‫ئازادی و مەدەنیەتە‪ ،‬كە پێچەوانەی‬ ‫دیسپۆتیزمی ئاینیە‪ .‬تەنانەت یوسف‬ ‫قەرەزاوی دەڵێت دیسپۆتیزمی ئاینی‬ ‫مەترسیدارترین جۆری توندوتیژییە‪،‬‬ ‫وەك پەتا ب�ڵاودەب��ێ��ت��ەوە‪ ،‬ن��اوب��راو‬ ‫كەلەهەقیقەتدا هەست بەمەترسی ئەم‬ ‫جۆرە لە دیسپۆتیزم دەكات‪ ،‬دەبینین‬ ‫هەندێكجار فەتوای سیاسی دژ بە شیعە‬ ‫و دژ بەمەزهەبەكانی تریش دەدات‪.‬‬ ‫بنەمای دیسۆتیزمی ئاینی‬ ‫ل��وی��س��ی چ�����واردە دەی���گ���وت من‬ ‫دەوڵەتم‪ ،‬ئەمە گوزارشت بوو لەوەی‬

‫سیفەتی پیرۆزیی وەردەگرێت‪ ،‬سیفەتی‬ ‫ئ��ەوەی شرۆڤەی هەموو گەردوونی‬ ‫ك��ردووە‪ ،‬بۆیە زانست و فەلسەفەش‬ ‫ت���ەواوی داهێنانە دۆزراوەك��ان��ی��ان‬ ‫وداهێنانە ن��ەدۆزراوەك��ان��ی��ش‪ ،‬لەم‬ ‫تێكستە ئاینیانەوە وەردەگ��رن‪ .‬بەم‬ ‫شێوەیە دەبینین بۆچونی جیاواز و‬ ‫بیركردنەوە لەشتێك لەدەرەوەی ئەم‬ ‫پیرۆزییانە‪ ،‬ئەوا بیگومان بەكارەسات‬ ‫و تراژیدیا كۆتایی دێ��ت‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫هەموو كایەكانی كۆمەڵگا و ژیان‬ ‫بەپیرۆزییەوە ببەسترێتەوە‪ ،‬ئەوا‬ ‫جیاوازیی هیچ مانایەكی نامێنێت‪.‬‬

‫لەڕۆژانی ڕابوردودا‪ ،‬ئەمیری ئیماندارن لە مەغریب‪ ،‬پادشا موحەمەدی شەشەم‪ ،‬واژۆی‬ ‫لەسەر یاسایەكی ترسناككرد‪ ،‬یاسایەك كە سەرلەنوێ پرسە گرنگەكانی وەك كولتوری‬ ‫پێكەوەژیان‪ ،‬لێبوردەیی‪ ،‬ئازادیی ئیمان‪ ،‬مافە س���ەرەتاییەكانی مرۆڤ لە كۆمەڵگەكانی‬ ‫دنیای ئیس�ل�امدا دەخاتە ژێر پرس���یار و گومانەوە‪ .‬یاسای واژۆكراو‪ ،‬كە لێرە بەدواوە‬ ‫كاریپێدەكرێت‪ ،‬بریتیە لە كوشتنی هەر هاواڵتیەكی مەغریبی كە ئاینەكەی خۆی بگۆڕێت؛‬ ‫واتە واز لە ئیسالم بێنێت بۆ بودیسم‪ ،‬كریستیانیسم‪ ،‬جودایسم یان هەر ئاینێكی دیكە!‬ ‫لە مەغریبی حەسەنی دوهەمدا‪ ،‬ئەوەی ئاینەكەی بگۆڕایە‪ ،‬تەنها بۆ ماوەی چەند مانگێك‬ ‫زیندانی دەكرا‪ ،‬بەاڵم لە مەغریبی ئێس���تای موحەمەدی شەشەمدا‪ ،‬كە نازناوی ئەمیری‬ ‫ئیماندارانی هەیە‪ ،‬ڕاستەوخۆ دەكوژرێت‪.‬‬ ‫بێگومان واژوكردنی یاس���ایەكی لەم جۆرە‪ ،‬چەندین ڕەهەند و ئاساتی جیاوازی هەیە‬ ‫و دەكرێ���ت لەچەند ڕوبەرێكدا خوێندنەوەی بۆ بكرێت و ئەم گۆش���ە بچوكەش جێگای‬ ‫هەمو ئەم لێكدانەوە جیاوازانەی تیادا نابێتەوە‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ ئەم گرفتە تەكنیكیەش���دا‪،‬‬ ‫من هەوڵدەدەم‪ ،‬ڕوناكی بخەمە س���ەریەكێك لەو ئاس���تانەی ك���ە دەكەونە ژێر زەبری‬ ‫مەترسیەكانی یاسایەكی لەم جۆرەوە‪.‬‬ ‫لە كاتێكدا كە جیهانگیری یەك یەك سنورە كولتوری‪ ،‬جوگرافی‪ ،‬ئاینی و ئابوریەكان‬ ‫دەپێچێت���ەوە‪ ،‬لە كاتێكدا جواڵن���ەوە‪ ،‬جێگۆڕكێپێكردن‪ ،‬بازدان دەبێت بە شوناس���ی‬ ‫مرۆڤەكان لە هەر كوێیەك بن‪ ،‬یاسایەكی لەم جۆرە دێت بۆ ئەوەی زەنگێكی مەترسیدار‬ ‫لێبدات و پێمانبڵێت كە كۆمەڵگەكانی دنیای ئیس�ل�ام لە دەرەوەی مێژوی بەشەریەتدان‬ ‫و دەبێ���ت وەك ڕیزپەڕ«ئیستیس���نا»یەك‪ ،‬لە جیهاندا مەمەڵەی���ان لەگەڵدا بكرێت؛ «‬ ‫ئیستیس���نایەك » كە ڕێگا بە هەمو مرۆڤ���ەكان دەدات كە بچنە نێویەوە‪ ،‬بەاڵم بەهیچ‬ ‫شێوەیەك ڕێگای چونەدەرەوەیان نادات ‪ :‬مرۆڤەكان ئازادن تا ئەو كاتەی كە سەردانی‬ ‫ناوەوە دەكەن‪ ،‬بەاڵم ئەو چركە س���اتەی كە دێنە ئەم ماڵەوە‪ ،‬ئیدی چونە دەرەوەیان‬ ‫دەبێت بە بەشێك لە موستەحیل‪.‬‬ ‫مەترسیەكانی ئەم یاسایە‪ ،‬لەوەدایە كە بەهیچ شێوەیەك لەگەڵ واقیعی سۆسیۆلۆژی‬ ‫موس���وڵماناندا‪ ،‬ن���ەك هەر یەكناگرنەوە‪ ،‬بەڵك���و لە لێكدژیەكی تون���دان‪ .‬لە ئەمرۆدا‪،‬‬ ‫هەروەك چۆن ڕۆژانە س���ەدان مەسیحی‪ ،‬جولەكە‪ ،‬بودیست‪ ،‬مولحید‪ ،‬ئەگنۆستیك دەبن‬ ‫بە موسوڵمان‪ ،‬ئاواش سەدان موسوڵمان واز لە ئیسالم دەهێنن و ئاینی دیكە بۆ خۆیان‬ ‫هەڵدەبژێرن‪ .‬با لەم نمونەیە وردبینەوە‪:‬‬ ‫س���اڵی ‪ ،2012‬یەكێك لە خوێندكارەكانم‪ ،‬ساڵی یەكەمی زانكۆ‪ ،‬لە فەرەنسادا‪ ،‬كچێك‬ ‫بو بەناوی ئان‪ ،‬كچێكی چاوشینی قژ زەردی فەرەنسی‪ ،‬لە كاتی گوفتوگۆ لەسەر ئایندا‬ ‫هەمیشە خۆی وەك دژە ئیسالم دەخستە سەر شانۆ‪ .‬ئەم ساڵ‪ ،2013 ،‬هەمان خوێندكار‬ ‫بەش���داری وانەكانم دەكات‪ ،‬بەاڵم ئەمجارە بە حیجابەوەو تەنها چاوەكانی بەدەرەوەیە و‬ ‫لە هەندێك كاتیش���دا‪ ،‬بۆ ئەوەی چاوەكانیشی نەبینرێن‪ ،‬عەینەكی ڕەش لەچاودەكات‪.‬‬ ‫لە گەرمەی گوكفتوگۆكردن لەس���ەر ئازادیە فەردیەكان لە فەرەنس���ادا‪ ،‬دیسانەوە ئان‬ ‫بەتوندی ڕەخنە لە فەرەنسا دەگرێت‪ ،‬بەاڵم ئەوەی كە وەاڵمی دەداتەوە‪ ،‬كچێكی دیكەی‬ ‫فەرەنسی ڕەچەڵەك مەغریبیە‪ ،‬بەناوی سەبرینە‪ ،‬كە بودیسمی وەك ئاین هەڵبژاردوە‪.‬‬ ‫ئەو هۆڵەی كە من وانەی سۆسیۆلۆژیای تیادا دەڵێمەوە‪ ،‬دروست وەك جیهانی ئێستا‬ ‫و ئێرە وایە‪ ،‬كە بەتوندیی كار لەس���ەر ڕەتكردنەوەی خەیاڵدانی ڕیزپەڕ«ئیستیس���نا»‬ ‫دەكات‪ .‬لەنێو ئەم خەیاڵدانەدا‪« ،‬ئان» مەس���یحیەكی هەمیش���ەیی و «سەبرینە»ش‬ ‫موس���وڵمانێكی هەمیشەییە و ئاین وەك میراتێكی بەخشراوی كولتوری پێناسەدەكرێت‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم لەواقیعدا ئان وێنەی ئەو هەزاران مەس���یحی و جولەكە و بودیس���ت و تەنانەت‬ ‫مولحیدانەش���ە كە بەردەوام ئیمانەكانیان بەجێدەهێلن و دەبن بە موسوڵمان‪ ،‬هەروەها‬ ‫س���ەبرینەش وێنەی ئەو هەزاران موسوڵمانەیە كە بەبێ وەس���تان ئیمانە ئاینیەكانیان‬ ‫بەجێدەهێڵن و بەوپەڕی ئازادیی خۆیانەوە‪ ،‬دەبن بە مەس���یحی‪ ،‬جولەكە‪ ،‬بودیست یان‬ ‫مولحید‪.‬‬ ‫ئەمیری ئیماندارن‪ ،‬موحەمەدی شەشەم و هەمو ئەوانەی وەك ئەو بیردەكەنەوە‪،‬‬ ‫نایانەوێ���ت ئیس�ل�ام وەك ئەوەی ك���ە لە دنی���ای مۆدێرندا هەیە ببین���ن و لەهەوڵی‬ ‫بەردەوامدان بۆ دەس���تەمۆكردنی بەو ش���ێوەیەی كە لە خزمەتی پرۆژە سیاسیەكانیاندا‬ ‫بێ���ت‪ .‬بەاڵم وەك لە كتێبی كۆتایی عەلمانیەت���دا ئاماژەم پێدابو‪ ،‬توێژینەوە لە واقیعی‬ ‫ئێس���تای ئیس�ل�ام لە‌الیەك و موس���وڵمانان لە‌الیەك���ی دیكەوە‪ ،‬دەمانباتەوە س���ەر‬ ‫تێبینیەكی س���ەرەتایی‪ ،‬تێبینیەك كە هەڵگرانی تێزە كالس���یكیەكان‪ ،‬بە ئیسالمۆفۆب‬ ‫و ئیسالمیستەكانیش���ەوە‪ ،‬بە موحەمەدی شەش���ەم و موحەمەدی مورسیشەوە‪ ،‬بە هیچ‬ ‫ش���ێوەیەك ئامادەنین گوفتوگۆی لەس���ەر بكەن‪ ،‬تێبینیەك كە لە كۆتاییدا دەمانباتەوە‬ ‫س���ەر بینینی پەیوەندیەكانی نێوان ئیسالم و مۆدێرنیتێ‪ :‬ئەم تێبینیەش بریتیە لەوەی‬ ‫كە ئیس�ل�ام لە هەوڵی خۆبیناكردنەوەدایە وەك «ئاینێكی سادەی روتوقوت» و ئنتیما‬ ‫بۆی تەنها لەسەر بنەمای «ئیمانی فەردی» و « ئازادیی هەڵبژاردن» بۆ پەیوەندیكردن‬ ‫یان نەكردن بە ئوممەی ئیسالمی ڤیرتیولەوە دادەمەزرێ‪.‬‬ ‫بێگوم���ان ئەم رەوت���ی خۆبیناكردنەوەیە‪ ،‬تەنها یەك فۆرمی نیە و تەنیا لە یەك‬ ‫فۆرم���دا خۆی دەرناخات‪ ،‬نەخێر‪ ،‬لەوپەڕی كۆنس���ێرڤاتۆری ئیس�ل�امیەوە بۆ ئەوپەڕی‬ ‫ئیسالمی لیبراڵ لە نێو ئەم پرۆسێسەدان‪ .‬ئەوەی هەمو ئەم فۆرمانە پێكەوە كۆدەكاتەوە‬ ‫و هەوڵدانە بۆ ئاساییكردنەوەی ئیسالم‪ ،‬نۆرماڵیزەكردنەوەی ئیسالم‪ ،‬ناساندنەوەی وەك‬ ‫ئاینێك���ی ڕوتوقوتی دور لە ترادیس���یۆنی ناوچەگەرایی و كولت���وری خێڵەكی‪ ،‬ئاینێك‬ ‫لە س���ەرەوەی هەموو ئەو سنورانەوە‪ ،‬ئاینێكی یونیڤێرس���الی ماڵیكراو لەالیەن تاك و‬ ‫گروپەكانەوە‪ .‬ئەو مێكانیس���مانەی كە تاك و گروپە كۆنس���ێرڤاتۆر یاخود لیبراڵەكانی‬ ‫كۆمەڵگ���ەی مۆدێرنیتێ دروس���تدەكەن‪ ،‬هەمان ئەو مێكانیس���مانەن كە تاك و گروپی‬ ‫كۆنسێرڤاتۆر یاخود لیبراڵی مسوڵمانیش دروستدەكەن‪.‬‬ ‫لەهەلومەرجێك���ی بابەتیانەی ئاوادا‪ ،‬ئەم یاس���ایەی موحەمەدی شەش���ەمی ئەمیری‬ ‫ئیمانداران و خەیاڵدانی هەمو ئەوانەش كە خەون بە خوێنی ڕژاوەوە دەبینن‪ ،‬دەبێت بە‬ ‫جۆرێ���ك لە ڕاگەیاندنی جەنگ لەگەڵ دنیای نوێ‪ ،‬لەگەڵ كۆمەڵگەی مۆدێرنیتێ‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫هەمو ئەو پرۆسێس���انەدا كە مرۆڤی موس���وڵمان‪ ،‬پێش هەمو ش���تێك‪ ،‬وەك كەسێكی‬ ‫خاوەن ماف دەناس���ێنن‪ .‬جەنگێك كە چەند توند و تۆقێنەریش���بێت‪ ،‬ئەستمە بتوانێت‬ ‫ڕێگابگرێت لە پەڕینەوەی كۆمەڵگە موسوڵمانەكان بۆ دنیای مۆدێرنیتێ‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )155‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬

‫ئاينناسى‬

‫‪4‬‬

‫جەژنی نەورۆز و بڕوبیانوی هەندێك لە ئیسالمیەكان‬ ‫سەروەر پێنجوێنی‬ ‫به‌شی ده‌یه‌م و كۆتایی‬ ‫له‌م به‌شه‌دا كه‌ كۆتاییه‌؛ دوایین هه‌ڵسه‌نگاندن ‌ه‬ ‫ڕه‌خنه‌ییه‌كانم بۆ بڕوبیانو‌ه نازانستیه‌كانی تری‬ ‫(سه‌الم ناوخۆش) ده‌خه‌مه‌ڕو‪ ،‬كه‌ له‌ نوسینێكی به‌ناو‬ ‫ئه‌كادێمیاییدا بۆ ناشیرینكردنی نه‌ورۆزی كوردی و‬ ‫پێشاندانی وه‌كو شتێكی نامۆ به‌ كولتوری كوردی و‬ ‫ده‌ستكردی ناسیۆنالیزمی كوردی‪ ،‬پشتی پێ‌ به‌ستون‪.‬‬ ‫شاهنام ‌ه وه‌ك مانیفێستۆی ناسیۆنالیستی فارسی!‬ ‫یه‌كێكی تر ل ‌ه بیانوه‌كانی (س‪ .‬ناوخۆش) ل ‌ه‬ ‫جه‌ژنی نه‌ورۆز؛ بیانویه‌كی تره‌ له‌ سه‌رچاوه‌یه‌ك ل ‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌كانی چیرۆكی (زوحاك) كه‌ (شاهنامه‌) ی‬ ‫فیرده‌وسیه‌‪ ،‬ك ‌ه بریتیه‌ ل ‌ه (پێشاندانی شاهنامه‌ وه‌كو‬ ‫مانیفێستۆی ناسیۆنالیستی فارسی)‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو ده‌ڵ��ێ��ت‪( :‬شانام ‌ه ب��ووه‌ت�� ‌ه مانیفێستی‬ ‫ناسیۆنالیستی فارسی‪ ،‬ده‌یه‌وێت له‌ ڕێگای چه‌ند‬ ‫ئه‌فسانه‌یه‌كه‌وه‌ سه‌روه‌رییه‌كانی زمان‪ ،‬مێژوو‪ ،‬ئه‌ده‌ب‪،‬‬ ‫شارستانی و ده‌سه‌اڵتی فارسی زیندووبكاته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫فیرده‌وسی درك��ی ب ‌ه هه‌ژموونی زمانی قورئان و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی عه‌باسی ب ‌ه سه‌ر زمانی فارسیدا كردووه‌)‪.‬‬ ‫هه‌ر ناوبراو نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو زۆر كه‌س هه‌ن له‌ جیهانی‬ ‫ئیسالمی و عه‌ره‌بیدا‪ ،‬كه‌ به‌و شێوه‌ی ‌ه (شاهنامه‌)‬ ‫ی ف��ی��رده‌وس��ی ب��ه‌ ده‌قێكی ناسیۆنالیستانه‌ و‬ ‫ڕه‌گه‌زپه‌رستانه‌ی فارسی داده‌نێن‪ .‬ئه‌وانه‌ خۆیان یان‬ ‫هه‌ڵگری ئایدیۆلۆجیایه‌كی ئایینیی یه‌كتاپه‌رستانه‌ن ك ‌ه‬ ‫فره‌كولتوری ب ‌ه فره‌خوایی ده‌بینێت بۆی ‌ه كولتوره‌كانی‬ ‫تر قه‌ده‌غه‌ ده‌كات چونك ‌ه به‌رجه‌سته‌بونی ئایینه‌كانی‬ ‫تری تێدا ده‌بینێته‌وه‌‪ ..‬یان هه‌ڵگری ئایدیۆلۆجیایه‌كی‬ ‫ناسیۆنالیستیی ـ بۆ نمون ‌ه ـ عه‌ره‌بی ‌ه ك ‌ه هه‌مو‬ ‫جوڵه‌یه‌كی كولتورییش له‌ نه‌ته‌وه‌كانی تردا به‌ هه‌وڵێكی‬ ‫جیابونه‌و‌ه و دژایه‌تیی عه‌ره‌ب ده‌زانێت و ب ‌ه ناسیۆنالیزم‬ ‫و ـ به‌ زاراوه‌ی خۆیان ـ (شعوبییه‌ت) ناوزه‌دی ده‌كات‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ نوسه‌ره‌ عه‌ره‌ب و ئیسالمیه‌كان هه‌مو هه‌وڵێكی‬ ‫گه‌النی ناعه‌ره‌ب بۆ تۆماركردنی زمان و كه‌له‌پوری‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی خۆیان؛ ب ‌ه (شعوبییه‌ت) تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ هه‌وڵه‌كانی ـ بۆ نمون ‌ه ـ (ئیبن موقه‌ففه‌ع)‬ ‫بۆ وه‌رگێڕانی ئه‌ده‌بیاتی ئێرانی بۆ عه‌ره‌بی؛ له‌ بابه‌تی‬ ‫(شعوبییه‌ت) هاتوه‌ت ‌ه ئه‌ژمار‪ ،‬ب ‌ه هه‌مان شێو‌ه هه‌مو‬ ‫(شاهنامه‌كان) و به‌تایبه‌تی (شاهنامه‌) ی فیرده‌وسی‪.‬‬ ‫به‌ مه‌رجێك عه‌ره‌ب بۆ خۆیان ناسیۆنالیزمی خۆیان‬ ‫بردوه‌ت ‌ه ناو بونیادی ئایینی ئیسالمیشه‌وه‌‪ ،‬و له‌سه‌ر‬ ‫زمانی پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ هه‌مو پیرۆزی و شكۆمه‌ندییه‌كیان‬ ‫بۆ عه‌ره‌ب و به‌تایبه‌تی قوڕه‌یش و هه‌روه‌ها زمانی‬ ‫ع��ه‌ره‌ب��ی ب��ڕی��ار داوه‌ و ئه‌مه‌یان ك���ردو‌ه ب��ه‌ دین‬ ‫به‌سه‌ر گه‌ردنی مرۆڤه‌كانه‌وه‌ و سه‌پاندویان ‌ه به‌سه‌ر‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی تریشدا‪ ..‬و ب ‌ه مه‌رجێك له‌ناو عه‌ره‌بدا‬ ‫نه‌ك هه‌ر ناسیۆنالیزم و ده‌مارگیریی نه‌ته‌وه‌یی به‌ڵكو‬ ‫ده‌مارگیریی خێڵه‌كی و بنه‌ماڵه‌ییش له‌ ئه‌وپه‌ڕیدا بو‌ه‬ ‫و هه‌میشه‌ كێشمه‌كێشێكی (عه‌دنانی و قه‌حطانی)‬ ‫و (هاشیمی و ئومه‌وی) و (عه‌له‌وی و عه‌بباسی)‬ ‫له‌ كاردا بوه‌ و ئه‌م كێشمه‌كێش ‌ه ڕێبازی ئایینی و‬ ‫الهوتییشی له‌ په‌راوێزی خۆیدا به‌رهه‌م هێناوه‌! و هه‌تا‬ ‫ئێستاش عه‌ره‌ب ئینتیما و ده‌مارگیریه‌ خێڵه‌كیه‌كانیان‬ ‫به‌زیندویی هێشتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫جا بۆی ‌ه ل ‌ه ئه‌ده‌بیاتی ئیسالمی و عه‌ره‌بیی‬ ‫ناسیۆنالیستدا‪ ،‬شاكارێكی ئێرانیی وه‌كو (شاهنامه‌)‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئ��ه‌وه‌ی ب ‌ه زمانێكی ئێرانیه‌ (ك�� ‌ه فارسیی‬ ‫خۆرهه‌اڵتیه‌‪ ،‬واته‌ فارسیی ده‌ری) و كه‌له‌پورێكی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی ئێرانیی تۆمار كردوه‌؛ ب ‌ه ناسیۆنالیستی و‬ ‫ڕه‌گه‌زپه‌رستیی فارسی تۆمه‌تبار ده‌كرێت‪ ،‬و گوای ‌ه‬ ‫سوكایه‌تیی ب ‌ه ع��ه‌ره‌ب ك��ردو‌ه و به‌ چاوی كه‌م بۆ‬ ‫عه‌ره‌بی ڕوانیو‌ه و ـ گوای ‌ه ـ به‌تایبه‌تی بۆ ئه‌و عه‌ره‌ب ‌ه‬ ‫موسوڵمانانه‌ی كه‌ له‌ هه‌ڵمه‌تی (فتوحات) دا ئێرانیان‬ ‫داگیر ك��ردوه‌‪ .‬و بۆ ئه‌م مه‌به‌ست ‌ه نه‌ك هه‌ر واتای‬ ‫هه‌ندێك دێڕی شاهنامه‌یان شێواندو‌ه به‌ڵكو هه‌ندێك‬ ‫دێڕیشیان داوه‌ت ‌ه پاڵ شاهنامه‌ كه‌ تێیدا نین‪ .‬له‌مانه‌‪:‬‬ ‫ـ گوایه‌ فیرده‌وسی ل ‌ه شاهنامه‌دا ب ‌ه ناشیرینی‬ ‫وه‌سفی ئه‌و صه‌حابیه‌ی كردو‌ه ك ‌ه پێغه‌مبه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫نامه‌یه‌كی بانگه‌وازی ئیسالمدا ناردویه‌تی بۆالی‬ ‫(كیسرا) واته‌ پاشای ساسانی (خوسره‌وی دوه‌م)‬ ‫(په‌روێز) (‪ 590‬ـ ‪ 628‬ز‪ ،).‬ك ‌ه (عه‌بدوڵاڵی كوڕی‬ ‫حوذافه‌ی سه‌همی) (عبد الله بن حذاف ‌ة السهمی)‬ ‫ـه‌‪ .‬به‌م شێوه‌یه‌ گوایه‌ ئه‌م چه‌ند دێڕه‌ی شاهنام ‌ه‬ ‫وه‌سفێكی ناشیرینی ئه‌و صه‌حابیه‌یه‌‪:‬‬ ‫که آمد فرستاده‌یی پیروسست‬ ‫نه اسپ و سلیح و نه چشمی درست‬ ‫یکی تیغ باریک بر گردنش‬ ‫پدید آ‌مده چاک پیراهنش‬ ‫واته‌‪« :‬ك ‌ه نێردراوی پیر و بێهێز گه‌یشت؛ نه‌ واڵخ و‬ ‫چه‌كه‌كه‌ی ته‌واو و بێ‌كه‌م‌وكوڕی بو و نه‌ جل‌وبه‌رگی‪،‬‬ ‫یه‌ك شمشێری باریك به‌ ملیه‌وه‌ به‌ر ببوه‌وه‌‪ ،‬و شاقه‌ل‬ ‫(قڵش) ی كراسه‌كه‌ی ده‌ركه‌وتبو»‪.‬‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ ل ‌ه ناوه‌ند‌ه عه‌ره‌بی و ئیسالمیه‌كاندا‬ ‫وا باو‌ه ك ‌ه ئه‌م چه‌ند دێڕه‌ له‌باره‌ی ئه‌و نێردراوه‌ی‬ ‫پێغه‌مبه‌ره‌وه‌یه‌‪‌ ،‬و ئه‌مه‌ش پرۆپاگه‌ندایه‌كی زۆر باڵو‌ه‬ ‫له‌و ناوه‌ندانه‌دا‪ .‬له‌ كاتێكدا ئه‌م ‌ه باسی كه‌سێكی تر‌ه‬ ‫ك ‌ه فیرده‌وسی ب ‌ه ناو ناوی نه‌بردوه‌‪ ،‬كه‌ نێردراوی‬ ‫سه‌عدی كوڕی ئه‌بو وه‌ققاص بوه‌ بۆالی سه‌ركرده‌ی‬ ‫سوپا ساسانیه‌كه‌ (ڕوسته‌م)‪ ،‬ك ‌ه ناوی (ریبعیی كوڕی‬ ‫عامیر) «ربعی بن عامر» بوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌میش هه‌رچه‌ند‬

‫صه‌حابی بو‌ه به‌اڵم نێردراوه‌كه‌ی پێغه‌مبه‌ر نه‌بو‌ه بۆالی‬ ‫(كیسرا) به‌ڵكو كه‌سێكی تر‌ه كه‌ سه‌عد ناردویه‌تی‬ ‫به‌ته‌نها بچێت بۆ وت‌ووێژ له‌گه‌ڵ روسته‌می ناوبراو‪ .‬ئه‌و‬ ‫وه‌سفه‌ش كه‌ فیرده‌وسی ده‌یكات بۆ ئه‌و نێردراوه‌ هه‌ر‬ ‫له‌ خودی سه‌رچاو‌ه ئیسالمی ‌ه مێژوییه‌كانه‌و‌ه هاتوه‌‪،‬‬ ‫سه‌رچاو‌ه ئیسالمیه‌كانیش باسی ناڕێك‌وپێكیی دیمه‌ن‬ ‫و جل‌وبه‌رگ و چه‌ك و واڵخی ئه‌و نێردراوه‌ ده‌كه‌ن‪ .‬بۆ‬ ‫نمون ‌ه ته‌به‌ری ده‌گێڕێته‌وه‌‪ :‬ریبعی به‌ سواری مایینێكی‬ ‫مودرێژی بااڵباریك (ك ‌ه ئه‌م جۆر‌ه واڵخه‌ په‌سه‌ند‬ ‫نیه‌) ڕۆشت و به‌شمشێرێكی ده‌مه‌زه‌دكراوه‌وه‌و كاالنی‬ ‫شمشێره‌كه‌شی پارچه‌په‌ڕۆیه‌كی ڕزیو بو! و ڕمه‌كه‌یشی‬ ‫به‌ قایشێكی چه‌رمین به‌سرابوه‌وه‌ ب ‌ه ملیه‌وه‌! له‌گه‌ڵ‬ ‫قه‌ڵغانێكی چه‌رمین كه‌ له‌ چه‌رمی مانگا ساز كرابو‬ ‫و یه‌ك پێسته‌ی سوری وه‌كو كولێره‌ی به‌سه‌ره‌و‌ه‬ ‫بو! له‌گه‌ڵ تیر و كه‌وانی خ��ۆی‪ ،)...‬ئینجا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫عه‌بای وشتره‌كه‌شی له‌ خۆیه‌وه‌ پێچابو‪ ،‬و به‌ چه‌رمی‬ ‫چنراوی به‌ستنه‌وه‌ی كۆپانی وشتره‌كه‌ی سه‌ری خۆی‬ ‫به‌ستبو! ئینجا له‌ناو عه‌ره‌بدا ل ‌ه هه‌مویان قژی زیاتر‬ ‫بو‪ ،‬و قژی سه‌ری چوار په‌لكه‌ی هه‌بو! كه‌ هه‌ستابون‬ ‫ێ هاتبو!(بڕوانه‪ :‬الطربي‪،‬‬ ‫و وه‌كو شاخی ئاسكیان ل ‌‬ ‫تاریخ الرسل وامللوك (وصلة‌ تاریخ الطربي)‪ .‬دار الرتاث‪،‬‬ ‫بریوت‪ .‬الطبعة‌ الثانیة‌‪ 1387 ،‬هـ‪ .‬جـ‪ ،3 .‬ص‪)518 .‬‬ ‫به‌م شێوه‌ی ‌ه ده‌بینن وه‌سفی هه‌واڵ ‌ه ئیسالمیه‌ك ‌ه ل ‌ه‬ ‫خۆیدا ئه‌و دیمه‌ن ‌ه ناشیرینه‌ی به‌خشیوه‌ به‌و نێردراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو زیاتریش له‌ وه‌سفه‌كه‌ی فیرده‌وسی دیمه‌نێكی‬ ‫ناشیرین و سه‌یر و سه‌مه‌ره‌ی پێ‌ به‌خشیوه‌‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ل ‌ه ناوه‌ند‌ه ئیسالمیه‌كاندا بابه‌ته‌كه‌ به‌م‬ ‫شێوه‌ی ‌ه ڕون ناكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو وا باس ده‌كرێت ئه‌و‬ ‫چه‌ند دێڕه‌ سوكایه‌تی ‌ه ب ‌ه نێردراوه‌كه‌ی پێغه‌مبه‌ر‪ ،‬و‬ ‫به‌ڵكو واش باس ده‌كرێت ك ‌ه خۆشحاڵیی ده‌ربڕیو‌ه‬ ‫به‌ كوژرانی ئه‌و نێردراوه‌ی پێغه‌مبه‌ر! له‌ كاتێكدا‬ ‫(عه‌بدوڵاڵی كوڕی حوذافه‌) نه‌شكوژراوه‌!‬ ‫به‌ڵكو چه‌ند دێڕه‌ شیعرێك ده‌ده‌ن ‌ه پاڵ شاهنام ‌ه ك ‌ه‬ ‫گوایه‌ به‌و شێوه‌یه‌ فیرده‌وسی سوكایه‌تیی به‌ عه‌ره‌ب‬ ‫كردوه‌‪ .‬له‌مانه‌‪ :‬گوایه‌ ل ‌ه شاهنامه‌دا هاتوه‌‪:‬‬ ‫زشیر شتر خوردن و سوسمار‬ ‫عرب را بجایی رسیدست كار‬ ‫كه تاج كیانرا كند آ‌رزو‬ ‫تفو باد بر چرخ گردون تفو‬ ‫یانی‪« :‬به‌ خواردنی شیری وشتر و بزنمژه‌ الی‬ ‫ع��ه‌ره‌ب؛ ك��ار گه‌یشتوه‌ت ‌ه ئ��ه‌وه‌ی ئ���اره‌زوی تاجی‬ ‫پاشایه‌تی ده‌كه‌ن! ده‌ی تف له‌ چه‌رخی گه‌ردون»! ل ‌ه‬ ‫كاتێكدا ل ‌ه شاهنامه‌دا شتی وا نیه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها دێڕێكی تریان بۆ شاهنام ‌ه هه‌ڵبه‌ستو‌ه ك ‌ه‬ ‫گوایه‌ ده‌ڵێت‪« :‬سگ در اصفهان آ‌ب یخ می‌خورد * عرب‬ ‫در بیابان ملخ می‌خورد»‪ .‬واته‌‪ :‬سه‌گ ل ‌ه ئه‌صفه‌هان‬ ‫ئاوی سه‌هۆاڵو ده‌خواته‌وه‌‪ ،‬عه‌ره‌بیش ل ‌ه بیابان كولل ‌ه‬ ‫ده‌خۆن! به‌اڵم دیسان ئه‌مه‌ش ل ‌ه شاهنامه‌دا نه‌هاتوه‌‪.‬‬ ‫به‌م شێوه‌ی ‌ه ئیسالمی و عه‌ره‌ب ‌ه ناسیۆنالیسته‌كان‬ ‫په‌نا بۆ هه‌ڵبه‌ستنیش ده‌به‌ن بۆ ناشیرینكردنی شاهنام ‌ه‬ ‫و وێنه‌كردنی وه‌كو مانیفێستۆی ناسیۆنالیزمی فارسی‬ ‫و ڕه‌گه‌زپه‌رستیی فارسی و به‌كه‌مزانینی عه‌ره‌ب‪ .‬ئه‌و‬ ‫بۆچونه‌ی (س‪ .‬ناوخۆش) یش هه‌ر له‌م بابه‌ته‌ی ‌ه‬ ‫و ل ‌ه هه‌مان سه‌رچاوه‌ی فیكریه‌و‌ه ئاو ده‌خواته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌مو بیانوه‌كه‌یشی ئه‌وه‌یه‌ گوای ‌ه فیرده‌وسی ناوێكی‬ ‫عه‌ره‌بیانه‌ی بۆ (زوحاك) داناوه‌‪ ،‬ك ‌ه پێشتر ڕونمان‬ ‫ك��رده‌وه‌ ن��اوی (زه‌ح���اك) ه��ه‌ر ب��ه‌ڕواڵ��ه‌ت عه‌ره‌بی ‌ه‬ ‫و ئه‌گه‌رنا هه‌ر هه‌مان (ده‌هاك) ـه‌ په‌هله‌ویه‌كه‌یه‌‌‪،‬‬ ‫و به‌ (ت��ازی) ـ واته‌ ع��ه‌ره‌ب ـ زانینی زوح��اك الی‬ ‫فیرده‌وسی؛ چه‌مكێكی كۆنه‌ و ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ پێش‬ ‫ئیسالم و دیاره‌ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ باكگراوندێكی مێژویی‬ ‫ك ‌ه نیشته‌جێبونی عه‌ره‌به‌ ل ‌ه عێراقی پێش ئیسالمدا‬ ‫وه‌كو شاری (حیره‌) و (حه‌ضهر) و شوێنی تر‪.‬‬ ‫ئیسالمیه‌كان و عه‌ره‌ب ‌ه ناسیۆنالیسته‌كان ده‌گه‌نه‌ ئه‌و‬ ‫ڕاده‌یه‌ی كه‌ جاری وا هه‌ی ‌ه فیرده‌وسی به‌ (مه‌جوسی)‬ ‫ده‌زان��ن‪ ،‬و ب ‌ه زیندوكردنه‌وه‌ی ئایینی زه‌رده‌شتی‬ ‫تۆمه‌تباری ده‌كه‌ن‪ ،‬ل ‌ه كاتێكدا شاهنامه‌ی فیرده‌وسی‬ ‫كه‌شێكی ئیسالمیی به‌سه‌ردا زاڵه‌ و ستایشی كه‌سێتی ‌ه‬ ‫ئیسالمیه‌كانی تێدای ‌ه و فیرده‌وسی ـ وه‌كو پێشتر‬ ‫باسمان كرد ـ موسوڵمانێكی دڵسۆزه‌ ل ‌ه شاهنامه‌دا‪.‬‬ ‫دوای ئه‌مانه‌؛ (س‪ .‬ناوخۆش) ب ‌ه شێوه‌یه‌ك هه‌وڵ‬ ‫ده‌دات بۆ ناشیرینكردنی (فیرده‌وسی) و (مه‌سعودی)‬ ‫و نوسراوه‌كانیان؛ وه‌ك��و ئ��ه‌وه‌ی ئ��ه‌و دوان��ه‌ تاك ‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌ی كه‌له‌پور و داب‌ونه‌ریتی ئێرانی بن‪ .‬ڕاست ‌ه‬ ‫(شاهنامه‌) ی فیرده‌وسی ده‌قێكی تێروته‌سه‌ل ‌ه و‬ ‫كاریگه‌ریی زۆر بوه‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌ندان شاهنامه‌ی تریش‬ ‫هه‌بون‪ ،‬و پێش ئه‌مانه‌ش ده‌ق��ی وه‌ك��و (خوه‌تای‬ ‫نامه‌گ) هه‌بوه‌‪ ،‬و كۆمه‌ڵێكی زۆر ده‌قی په‌هله‌ویی‬ ‫تریش هه‌بون‪ ،‬و پێش ئه‌مانه‌ش ده‌قه‌ ئه‌وێستاییه‌كان‬ ‫سه‌رچاوه‌ی یه‌كه‌می ئه‌و چیرۆك و كه‌سێتیه‌ ئێرانی ‌ه‬ ‫كولتوریانه‌ن‪ .‬به‌ڵكو ئێست ‌ه ئێم ‌ه ده‌توانین گێڕانه‌وه‌ی‬ ‫هه‌مان سه‌رچاو‌ه ئیسالمیه‌كان (وه‌كو «مێژو» ه‌كه‌ی‬ ‫ێ‬ ‫ته‌به‌ری) بۆ چیرۆكی (زوح��اك و ك��اوه‌) پشت پ ‌‬ ‫ببه‌ستین به‌بێ‌ ئ��ه‌وه‌ی پێویستیمان ب ‌ه شاهنامه‌ی‬ ‫فیرده‌وسی هه‌بێت!‬ ‫سه‌ربار‌ی هه‌مو ئه‌مانه‌ش؛ هه‌ر ل ‌ه بنه‌ڕه‌ته‌و‌ه ـ وه‌كو‬ ‫پێشتریش ئاماژه‌مان بۆ كردو‌ه ـ چیرۆكی (زوحاك‬ ‫و كاوه‌) ئه‌فسانه‌ ئێرانیه‌ ڕه‌سه‌نه‌كه‌ی جه‌ژنی نه‌ورۆز‬ ‫نیه‌‪ .‬چونكه‌ هه‌رچه‌ند ئێسته‌ ل ‌ه كولتوری ئێرانی و‬ ‫به‌تایبه‌تی كوردیدا ئه‌و چیرۆك ‌ه په‌یوه‌ست بوه‌ ب ‌ه‬ ‫جه‌ژنی نه‌ورۆزه‌وه‌ و ئه‌مه‌ش به‌های كولتوریی خۆی‬ ‫هه‌یه‌ و هه‌تا وه‌ك��و داب‌ونه‌ریتێكی میللیی گشتی‬ ‫بمێنێته‌و‌ه نابێت هه‌وڵی له‌ناوبردنی بدرێت و حاشای‬

‫لێ‌ بكرێت؛ به‌اڵم بێ‌ گومان ئه‌و ئه‌فسان ‌ه ئێرانی ‌ه‬ ‫ڕه‌سه‌نه‌ نیه‌ كه‌ وه‌كو فه‌لسه‌فه‌ی نه‌ورۆز وایه‌‪ .‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌فسان ‌ه ئێرانیه‌ ڕه‌سه‌نه‌كه‌ی جه‌ژنی نه‌ورۆز ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه به‌ده‌وری كه‌سێتیی جه‌مشید («ییما خشه‌ێته‌» ی‬ ‫ئه‌وێستا) دا ده‌سوڕێته‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند ئه‌مه‌ پێویستیی ب ‌ه‬ ‫بونیادنانه‌و‌ه و دۆزینه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم داب‌ونه‌ریت ‌ه كۆنه‌ك ‌ه‬ ‫پشتگیریی ئه‌مه‌ ده‌كات و الیه‌نی هێمایی ئه‌فسانه‌كه‌ش‬ ‫له‌گه‌ڵ پێناسه‌ی كالێنده‌ری و سروشتی و فه‌له‌كیی‬ ‫نه‌ورۆزدا ده‌گونجێت‪ .‬به‌اڵم درێژ‌ه و ته‌واوكاریی ئه‌مه‌؛‬ ‫كارێكی سه‌ربه‌خۆ و تێروته‌سه‌لی ده‌وێت (كه‌ خۆم‬ ‫خه‌ریكی ئه‌م كاره‌م و سه‌ره‌داو و ئه‌نجامی سه‌ره‌تاییم‬ ‫به‌ده‌ست هێناوه‌)‪ .‬ده‌كرێت به‌ خێراییش ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ بكه‌ین كه‌ كاتی خۆی (پیره‌مێرد) ئاماژه‌ی بۆ‬ ‫چیرۆكه‌كه‌ی جه‌مشید كردوه‌ ل ‌ه چوارچێوه‌ی باسی‬ ‫نه‌ورۆزدا‪ .‬داب‌ونه‌ریت ‌ه ئێرانی ‌ه كۆنه‌كه‌ش نه‌ورۆز ده‌دات ‌ه‬ ‫پاڵ جه‌مشید و بۆی ‌ه ب ‌ه (ن��ه‌ورۆزی جه‌مشیدی) ناو‬ ‫ده‌برێت‪ .‬لێره‌و‌ه ـ به‌الی كه‌مه‌و‌ه ـ تێده‌گه‌ین ك ‌ه مه‌رج‬ ‫نی ‌ه جه‌ژنی نه‌ورۆز ل ‌ه چیرۆكی كاوه‌ و زوحاكدا قه‌تیس‬ ‫بكرێت و به‌ته‌واوی به‌م چیرۆكه‌وه‌ ببه‌سرێته‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫شێوه‌یه‌ك هیچ واتایه‌كی تری بۆ نه‌مێنێته‌وه‌‪ ..‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌فسانه‌ی جه‌ژنه‌كه‌ ته‌نها الیه‌نی سه‌رمایه‌ی هێمایی‬ ‫و كولتوریی جه‌ژنه‌كه‌یه‌‪ ،‬ئیتر الیه‌نه‌كانی تری باسی‬ ‫سه‌ربه‌خۆن‪ ،‬وه‌كو پێناسه‌ كالێنده‌ری و سروشتی و‬ ‫فه‌له‌كیه‌كه‌ی ـ وه‌كو جه‌ژنی به‌هار و سه‌ره‌تای ساڵی‬ ‫سروشتی له‌ كالێنده‌ره‌ ئێرانی ‌ه نوێیه‌كه‌دا ـ و پێناس ‌ه‬ ‫ئێتنۆگرافی ‌ه وه‌صفیه‌كه‌ی ك ‌ه بریتیه‌ له‌ خستنه‌ڕوی ئه‌و‬ ‫هه‌مو داب‌ونه‌ریتانه‌ی له‌ ڕێگه‌یانه‌وه‌ جه‌ژنه‌كه‌ زیندو‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬وه‌كو (چوارشه‌ممه‌ی سوری) و (حاجی‬ ‫فیروز) و (ح��ه‌وت سین) و (سه‌مه‌نی) و چه‌ندان‬ ‫داب‌ونه‌ریتی تر‪ ..‬ئه‌م الیه‌نانه‌ی تری جه‌ژنه‌ك ‌ه ـ ك ‌ه‬ ‫الیه‌نی سه‌ره‌كی و گرنگیشن ـ؛ وه‌كو خۆیان ده‌مێننه‌و‌ه‬ ‫ـ ئیتر ئه‌و چیرۆكه‌ی لكاو‌ه به‌ جه‌ژنه‌كه‌وه‌ وه‌كو الیه‌ن ‌ه‬ ‫هێمایی و كولتوریه‌كه‌ی هه‌ر كامه‌ بێت‪ .‬له‌به‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫بینینی نه‌ورۆز الی (س‪ .‬ناوخۆش) ته‌نها ل ‌ه الیه‌نی‬ ‫چیرۆكه‌كه‌وه‌؛ بینینێكی زۆر ناته‌واو‌ه و به‌ئاشكرا و‬ ‫بێ‌په‌رده‌ش دیار‌ه چ ئامانجێكیشی له‌م ئابڵوقه‌دانه‌ی‬ ‫نه‌ورۆزدا هه‌یه‌ له‌ چوارچێوه‌ی چیرۆكێكدا‪.‬‬ ‫زیانمه‌ندبونی كورد ب ‌ه ده‌ستی فارس‬ ‫بیانویه‌كی تر كه‌ (س‪ .‬ناوخۆش) هه‌وڵ ده‌دات‬ ‫له‌ ڕێگه‌یه‌وه‌‌ خوێنه‌ری كورد وا لێ‌ بكات دڵی ل ‌ه‬ ‫نه‌ورۆز بتۆرێت و الی ناشیرین ببێت به‌و پێیه‌ی ك ‌ه‬ ‫پاشماوه‌یه‌كی كولتوری فارسیه‌؛ بریتیه‌ ل ‌ه (باسی‬ ‫زیانمه‌ندبونی كورد به‌ ده‌ستی فارس‪ ،‬و یادخستنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ندێك له‌و زیان ‌ه مێژوییانه‌ی توشی كورد و پێشینانی‬ ‫بوه‌ به‌ ده‌ستی فارس و پێشینانی)‪.‬‬ ‫له‌م باره‌یه‌وه‌ ناوبراو ده‌ڵێت‪( :‬له‌ دوای هه‌ره‌سی‬ ‫میدیا ب ‌ه ده‌ستی كۆرش‪ ،‬ك ‌ه فیرده‌وسی زۆر شانازیی‬ ‫پێوه‌ ده‌كات‪ ،‬ڕۆڵی ده‌سه‌اڵتداری كورد له‌سه‌ر خاكی‬ ‫خۆی ونبوو‪ .‬فارس كه‌ به‌ ئه‌خمینی و هه‌خامه‌نشین‬ ‫ناسرابوون‪ ،‬دوای هه‌ره‌سپێهێنانی ئه‌ستیاگی دوا‬ ‫پادشای میدیا‪ ،‬زمانی ئایینی میدییه‌كانیان هێشته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ خۆشیان وه‌ك زۆربه‌ی كورد زه‌رده‌شتی بوون‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها توێژه‌رانی كه‌لتووری واڵتی ئاریان جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئ��ه‌و‌ه ده‌ك��ه‌ن��ه‌و‌ه كه‌ ف��ارس ه��ه‌ر شوناسی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی ك��وردی زه‌وتنه‌كردووه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌لفبێی‬ ‫میدیشی بۆ خۆی بردووه‌‪ ،‬به‌وه‌ش مێژوویه‌كی ساخته‌ی‬ ‫بۆ خۆی دروستكردووه‌‪ ،‬رۆڵی كوردیشی ل ‌ه شارستانیی‬ ‫ئاریانی شاردووه‌ته‌وه‌)‪.‬‬ ‫ئه‌م باس ‌ه ل ‌ه هێڵ ‌ه گشتیه‌كانیدا ـ له‌گه‌ڵ بونی‬ ‫تێبینی له‌سه‌ر هه‌ندێك شتی الوه‌كی ـ تا ڕاده‌یه‌كی‬ ‫زۆر ڕاسته‌‪ ،‬به‌اڵم هێنانه‌وه‌ی ئه‌م باسه‌ له‌ چوارچێوه‌ی‬ ‫داب‌ونه‌ریتی جه‌ژنی ن��ه‌ورۆزدا و بۆ ناشیرینكردنی‬ ‫و تۆراندنی دڵی كورد لێی؛ كارێكی ته‌واو هه‌ڵه‌یه‌‪.‬‬ ‫ڕاسته‌ هه‌خامه‌نشیه‌كان ده‌وڵه‌تی مادیان ڕوخاندوه‌ و‬ ‫بناغه‌یه‌كی پته‌ویان بۆ ناسنامه‌ی فارسی دامه‌زراندو‌ه‬ ‫و په‌رده‌یان داوه‌ به‌سه‌ر ڕۆڵی ك��ورددا و زیانێكی‬ ‫مێژوییان به‌ كورد گه‌یاندوه‌؛ به‌اڵم ئه‌م ‌ه له‌ الیه‌كه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ خه‌ڵكی ناوچه‌ی ماد و دواتر گه‌لی‬ ‫كورد هیچ ڕۆڵێكیان نه‌بوه‌ له‌و ده‌وڵه‌ته‌ ئێرانیانه‌دا‪.‬‬ ‫ڕاستیه‌كه‌ی خانه‌دانه‌كانی ماد هه‌ر ل ‌ه سه‌رده‌می‬ ‫هه‌خامه‌نشییشدا هه‌مان ڕۆڵی جاران و پێگه‌ی خۆیان‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬سه‌رۆكێكی وه‌كو (هارپاگوس) هه‌تا كۆتایی‬ ‫ژیانی وه‌كو سه‌ركرده‌یه‌كی خاوه‌ن پێگه‌ و ڕێز ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند له‌و قۆناغه‌شدا هه‌ندێك شۆڕشی ئایینی ل ‌ه‬ ‫ماد هه‌ڵگیرساون‪ ،‬به‌اڵم به‌گشتی ده‌وڵه‌تی هه‌خامه‌نشی‬ ‫و پاشان ئه‌شكانی و ئینجا ساسانی ده‌وڵه‌تی هه‌مو‬ ‫ئێرانیه‌كان بو‌ه و هه‌موی ب ‌ه ده‌وڵه‌تی خۆیی زانیوه‌‪.‬‬ ‫هه‌تا له‌ سه‌رده‌می (فتوحات) ی ئیسالمییشدا كورد‬ ‫وه‌كو فارس ـ و هه‌ندێك جار باشتریش ـ به‌رگریی ل ‌ه‬ ‫نیشتمان ‌ه ئێرانیه‌ك ‌ه و ده‌سه‌اڵته‌ ئێرانیه‌كه‌ كردوه‌‪ .‬ل ‌ه‬ ‫الیه‌كی تریشه‌و‌ه كولتوری ئێرانی به‌ هه‌مو ناوه‌ڕۆك ‌ه‬ ‫فیكریه‌كه‌ی و داب‌ونه‌ریته‌كانیه‌و‌ه هه‌مو ئێرانیه‌كان‬ ‫تێیدا به‌شدار بون و به‌رهه‌می هه‌مویانه‌‪ ،‬كولتوری‬ ‫ئێرانی كولتوری ته‌نها ف��ارس نیه‌‪ ،‬و هیچ كاتێك‬ ‫ئه‌م هه‌ست ‌ه الی ئێرانیه‌كان نه‌بو‌ه ئایین و كولتور و‬ ‫داب‌ونه‌ریتی ئێرانی به‌ موڵكی فارس دابنرێت‪ ،‬هه‌موی‬ ‫خۆی ب ‌ه هاوبه‌ش زانیوه‌‪ .‬هه‌رچه‌ند به‌شێكی كورد‬ ‫له‌سه‌ر ئایین ‌ه ئێرانیه‌‌ پێش‌زه‌رده‌شتیه‌ك ‌ه ماوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ڕۆڵی كورد له‌ ئایینی زه‌رده‌شتییشدا ل ‌ه فارس و‬ ‫ئێرانیه‌كانی تر كه‌متر نی ‌ه ئه‌گه‌ر زیاتر نه‌بێت‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ساردییه‌ك ب ‌ه كورده‌و‌ه دیار بێت له‌ زیندوكردنه‌وه‌ی‬ ‫داب‌ونه‌ریته‌ جیاوازه‌كانی نه‌ورۆزدا؛ ئه‌وه‌ په‌یوه‌ندیی‬ ‫به‌ الوازیی ئاگایی و كولتوری شارنشینیه‌وه‌ هه‌یه‌ ك ‌ه‬

‫ئاكاری شێوازی ژیانی به‌شێك ل ‌ه كورد بوه‌‪ .‬هه‌تا له‌م‬ ‫الیه‌نه‌وه‌ كولتوری كوردی خۆرهه‌اڵت ده‌وڵه‌مه‌ندتر‌ه‬ ‫ل��ه‌وه‌ی ك��وردی خۆرئاوا یان كوردستانی نێوه‌ند‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند ئێسته‌ گیان ‌ه نه‌ته‌وه‌ییه‌كه‌ی زیندوكردنه‌وه‌ی‬ ‫ن��ه‌ورۆز الی ك��وردی كوردستانی باكور و نێوه‌ند و‬ ‫خ��ۆرئ��اوا به‌هێزتره‌ و زیاتریش مۆركی جه‌ژنێكی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫چیرۆكی به‌ر ئاگردان‬ ‫شێوازێكی تری (س‪ .‬ناوخۆش) بۆ بێبایه‌خكردنی‬ ‫نه‌ورۆز و الیه‌نه‌ هێمایی و ئه‌فسانه‌ییه‌كه‌ی؛ بریتی ‌ه‬ ‫ل ‌ه (پێناسه‌كردنی چیرۆكه‌كانی شاهنام ‌ه ـ ك ‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی چیرۆكی زوحاك ‌ه ـ ب ‌ه «چیرۆكی به‌ر‬ ‫ئاگردان»)‪ .‬به‌م باره‌دا ناوبراو ده‌ڵێت‪( :‬ئه‌فسانه‌ی‬ ‫به‌رئاگردان پانتاییه‌كی فراوان له‌ شانامه‌ ده‌گرێت)‪.‬‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ زۆرێك ل ‌ه نوسه‌ر‌ه ئیسالمیه‌كان كاتێك‬ ‫ل ‌ه كولتوره‌كانی تر و ئه‌فسانه‌كانی تر ده‌دوێن؛ له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی كولتور و ئه‌فسانه‌ی خۆیان ب ‌ه پیرۆز ده‌زانن و‬ ‫كولتور و ئه‌فسان ‌ه نائیسالمیه‌كان ب ‌ه ناپیرۆز و ناڕاست‬ ‫ده‌زانن؛ بۆی ‌ه هه‌میش ‌ه سورن له‌سه‌ر بێبایه‌خكردنی‬ ‫ئه‌و كولتور و ئه‌فسانه‌ جیاوازان ‌ه و وه‌سفكردنیان‬ ‫به‌ ده‌س��ت��ه‌واژه‌ی وه‌ك��و (ئه‌فسانه‌) و (چیرۆكی‬ ‫به‌رئاگردان) ك ‌ه به‌ڕواڵه‌ت وا دی��ارن هۆشیارییه‌كی‬ ‫واقیعی به‌رامبه‌ر ئه‌و كولتور‌ه كۆنان ‌ه پێشان ده‌ده‌ن‬ ‫به‌اڵم ل ‌ه ڕاستیدا ته‌نها ده‌مارگیریه‌ ئایینیه‌كه‌ی خۆیان ‌ه‬ ‫ێ ده‌كات هیچ بایه‌خێكی كولتورییش بۆ‬ ‫ك ‌ه وایان ل ‌‬ ‫كولتوره‌كانی تر دانه‌نێن‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌ كاتێكدا كولتور و‬ ‫بیروباوه‌ڕ و چیرۆكه‌كانی خۆیشیان ل ‌ه هه‌مان بابه‌تی‬ ‫كولتور‌ه كۆنه‌كان و ئه‌فسانه‌كانن‪ .‬ئیتر بۆچی چیرۆكی‬ ‫(زوحاك) ئه‌فسان ‌ه بێت و چیرۆكی ـ ته‌نها بۆ نمون ‌ه ـ‬ ‫(وشتره‌ عه‌جایبیه‌كه‌ی صالیح) عه‌قیده‌ و هه‌قیقه‌تی‬ ‫ڕه‌ه��ا ب��ێ��ت؟! بۆچی (ن����ه‌ورۆز) ل��ه‌س��ه‌ر چیرۆكی‬ ‫به‌رئاگردان دامه‌زرابێت به‌اڵم دامه‌زرانی (قوربان)‬ ‫له‌سه‌ر چیرۆكی قوربانیكردن ب ‌ه كوڕ و گۆڕینی ب ‌ه‬ ‫به‌رانێك ل ‌ه به‌هه‌شته‌و‌ه هیچ كێشه‌یه‌كی تێدا نه‌بێت؟!‬ ‫ته‌نها بیروباوه‌ڕ و ده‌مارگیریی ئایینی ‌ه ك ‌ه كولتوری‬ ‫خود ده‌كات ب ‌ه هه‌قیقه‌تی ڕه‌ها و كولتوری ئه‌وانی تر‬ ‫ده‌كات به‌ شتی پڕوپوچ‪.‬‬ ‫بۆنه‌ی نه‌ته‌وه‌یی له‌سه‌ر بنه‌مای ئه‌فسانه‌یی‬ ‫هه‌وڵێكی تری (س‪ .‬ناوخۆش) بۆ عه‌یبداركردنی‬ ‫جه‌ژنی نه‌ورۆز بریتی ‌ه له‌وه‌ی كه‌ ده‌ڵێت‪ :‬نه‌ورۆز له‌سه‌ر‬ ‫چیرۆكێكی ئه‌فسانه‌یی دامه‌زرێنراوه‌‪ ،‬و لێره‌وه‌ بۆنه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی له‌سه‌ر بنه‌مای ئه‌فسانه‌یی ڕه‌ت ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫و ده‌ڵێت ده‌بێت بۆنه‌ی نه‌ته‌وه‌یی له‌سه‌ر ڕوداوی‬ ‫واقیعیی مێژو دابمه‌زرێنرێت‪ .‬له‌م باره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫(به‌ ڕاستی تاوانێكی نه‌ته‌وه‌ییه‌‪ ،‬بۆنه‌یه‌كی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ك ‌ه بووه‌ت ‌ه ڕۆژی نیشتیمانیی كورد‪ ،‬له‌سه‌ر ڕووداوی‬ ‫ئه‌فسانه‌ ئامێز درووس��ت بكرێت)!! ئینجا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫(گرنگه‌ ڕۆژی مردنی شێخ مه‌حموود‪ ،‬له‌ سێداره‌دانی‬ ‫قازی موحه‌ممه‌د‪ ،‬مردنی مسته‌فا بارزانی‪ ،‬یه‌كه‌م ڕۆژی‬ ‫ڕزگاركردنی كه‌ركوك؛ بكرێته‌ رۆژی نیشتیمانیی كورد‬ ‫ل ‌ه باشووری كوردستان‪ ،‬نه‌ك بۆنه‌یه‌كی ئه‌فسانه‌یی‬ ‫وه‌ك نه‌ورۆز)! ئه‌م شێوه‌ قسه‌كردنه‌ی ناوبراو له‌سه‌ر‬ ‫جه‌ژنێكی كولتوری و داب‌ونه‌ریتیی وه‌كو (نه‌ورۆز)؛‬ ‫نیشانه‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه هیچ ل ‌ه سروشتی بۆن ‌ه و جه‌ژن ‌ه‬ ‫كولتوری و كه‌له‌پوریه‌كان نازانێت یان خۆی ل ‌ه نه‌زانی‬ ‫ده‌دات! هه‌رچی جه‌ژنی كۆنین ‌ه و ڕه‌سه‌ن له‌ جیهاندا‬ ‫هه‌یه‌؛ هه‌موی له‌و بابه‌ت ‌ه كولتوریه‌ن و له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫چیرۆكه‌ ئه‌فسانه‌یی ‌ه ڕه‌سه‌ن و كۆنینه‌كان دامه‌زراون‪،‬‬ ‫ب ‌ه جه‌ژنه‌ ئیسالمیه‌كانی وه‌كو (قوربان) ـ ك ‌ه جه‌ژنێكی‬ ‫ئایینیی ڕه‌سه‌ن ‌ه ل ‌ه ئیسالمدا ـ و (ب��ه‌رات) ـه‌و‌ه‬ ‫كه‌ جه‌ژنێكی ئایینیی میللی ‌ه له‌ كۆمه‌ڵگا ئیسالمی ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌تی خۆرهه‌اڵتی و ناعه‌ره‌بیه‌كاندا‪.‬‬ ‫ئه‌م جه‌ژن ‌ه كۆنینه‌ و ڕه‌سه‌نان ‌ه به‌های كولتوریی‬ ‫بێوێنه‌یان هه‌یه‌ و زۆر جار شانازیی نه‌ته‌وه‌ییان پێو‌ه‬ ‫ێ دراوه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئاماژ‌ه ده‌ك��ه‌ن بۆ مێژویه‌كی‬ ‫گر ‌‬ ‫كۆنینه‌ی كولتوری ك ‌ه به‌های كولتوری و هێمایی و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی خۆی هه‌یه‌‪ .‬هه‌ر بۆی ‌ه تا ئێستاش ل ‌ه جیهاندا‬ ‫میللیترین و به‌به‌هاترین جه‌ژنن‪ ،‬و هه‌تا ئێستاش‬ ‫داب‌ونه‌ریته‌كانی خۆیان به‌زیندویی پاراستوه‌‪.‬‬ ‫به‌های ئه‌م جه‌ژن ‌ه كۆنین ‌ه و ڕه‌سه‌نان ‌ه زیاتر‌ه‬ ‫و جیاوازیش ‌ه له‌ به‌های ده‌سكه‌وتێكی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫دیاریكراو یان ڕوداوێكی دیاریكراو ل ‌ه مێژوی نوێی‬ ‫گه‌لێكدا‪ .‬چونك ‌ه به‌های ئه‌مانه‌ ل ‌ه سه‌رمای ‌ه هێمایی‬ ‫و به‌ها كولتوری ‌ه كۆنینه‌كه‌دا به‌رجه‌سته‌ ده‌بێت ك ‌ه‬ ‫ڕه‌سه‌نی و كۆنینه‌یی نه‌ته‌وه‌یه‌ك ده‌سه‌لمێنێت ل ‌ه‬ ‫چاوی ڕۆڵه‌كانیدا‪ .‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌وه‌ی ـ وه‌كو وتمان‬ ‫ـ جه‌ژنێكی كۆنینه‌ی وه‌كو ن��ه‌ورۆز ته‌نها الیه‌نێكی‬ ‫هێمایی و ئه‌فسانه‌یی نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو داب‌ونه‌ریتێكه‌ ك ‌ه‬ ‫بنچینه‌ی سروشتی و كالێنده‌ری و فه‌له‌كیی هه‌ی ‌ه و‬ ‫به‌شێكه‌ ل ‌ه ئێتنۆگرافیا و شێوازی ژیان‪.‬‬ ‫هه‌ندێك ورده‌ هه‌ڵ ‌ه ك ‌ه‬ ‫بۆ نوسینی ئه‌كادێمیایی نابن!‬ ‫هه‌رچه‌ند ب��وارم كه‌مه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم به‌خێرایی ئاماژ‌ه‬ ‫ێ ناكرێن‬ ‫ده‌كه‌م بۆ هه‌ندێك هه‌ڵه‌ی الوه‌كی ك ‌ه چاوه‌ڕ ‌‬ ‫ل ‌ه نوسینی (ئه‌كادێمیایی)(!) دا هه‌بن و ب ‌ه ئیشی‬ ‫توێژه‌ری (موحه‌ققیق) ناشێن!‬ ‫له‌مانه‌‪ ،‬ب ‌ه نمونه‌‪:‬‬ ‫ـ هه‌میشه‌ (ك��وروش) |ك���ووروش| به‌ (ك��ۆرش)‬ ‫ده‌نوسێت! ك ‌ه ئه‌مه‌ش خوێندنه‌وه‌یه‌كی هه‌ڵ ‌ه و‬ ‫ڕواڵه‌تیه‌ بۆ شێوه‌ی عه‌ره‌بی و فارسیی نوێی ناوه‌كه‌‪.‬‬ ‫ناوی ئه‌و پاشایه‌ ل ‌ه نوسراوه‌ پارسی ‌ه كۆنه‌كاندا ب ‌ه‬ ‫شێوه‌ی |كووروش| هاتوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ بریتی ‌ه له‌ (كوورو)‬ ‫كه‌ بنچینه‌ی ناوه‌كه‌یه‌ له‌گه‌ڵ (ش) ك ‌ه نیشانه‌ی‬

‫بكه‌ری (عالمة‌ الرفع) ـه‌ له‌و زمان ‌ه ئێرانیه‌ خۆرئاوایی ‌ه‬ ‫باشوریه‌ كۆنه‌دا‪.‬‬ ‫ـ ناوی (نیمرود) ی ب ‌ه شێوه‌ی (نه‌مرود) نوسیوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م ناو‌ه هه‌رچه‌ند بنچینه‌كه‌ی ڕون نیه‌‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه‬ ‫ته‌وڕاتدا ب ‌ه شێوه‌ی (نیمرۆد) هاتوه‌ ك ‌ه ئه‌م ‌ه ل ‌ه‬ ‫عه‌ره‌بیدا بوه‌ته‌ (نمرود) |نیمروود|‪ .‬به‌اڵم خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م ‌ه به‌ شێوه‌ی (نه‌مرود)؛ الساییكردنه‌وه‌ی خه‌ڵكه‌‪.‬‬ ‫ـ ناوی ده‌قی په‌هله‌ویی (خوه‌تای نامه‌گ) ی ب ‌ه‬ ‫شێوه‌ی (خوتای نامه‌ك) نوسیوه‌! ئیتر ل ‌ه سه‌رچاو‌ه‬ ‫فارسیه‌كه‌دا چۆنی بینیوه‌؛ ئاوا وێنه‌ی كردوه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ناونیشان ‌ه ب ‌ه په‌هله‌وی بریتی ‌ه ل ‌ه (خوه‌تای نامه‌گ)‬ ‫[خوێندنه‌وه‌ی «نامه‌گ» ب ‌ه شێوه‌ی «نامه‌ك» یان‬ ‫الساییكردنه‌وه‌ی سه‌رچاوه‌ عه‌ره‌بیه‌كانه‌‪ ،‬یان ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ نوسینی فارسیه‌و‌ه بێت؛ به‌پێی ڕواڵه‌تی ڕێنوس ‌ه‬ ‫په‌هله‌ویه‌كه‌ی ‌ه ك ‌ه ئه‌و پاشگر‌ه به‌ «ك» ده‌نوسرێت و‬ ‫ب ‌ه «گ» ده‌خوێنرێته‌وه‌]‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ ل ‌ه فارسیی ده‌ریدا‬ ‫بوه‌ته‌ (خودای نامه‌) و دواتر ل ‌ه فارسیی خۆرئاوایی‬ ‫(ئێرانی) ی نوێدا بوه‌ت ‌ه (خودا نامه‌)‪.‬‬ ‫ـ ناوبراو هه‌تا (كولتور) یشی ب ‌ه شێوه‌ی (كه‌لتور)‬ ‫نوسیوه‌! كه‌ ئه‌مه‌ تێكه‌ڵكردنی «كولتوور» ‪kultur‬‬ ‫|كولتووه‌| ی ئاڵه‌مانی ‌ه [ل ‌ه ‪ cultūra‬ی التینیه‌وه‌]‬ ‫له‌گه‌ڵ «كه‌لچه‌ر» ‪| culture‬كه‌ڵچه‌| ی ئینگلیزی‪.‬‬ ‫ـ له‌بریی (هه‌خامه‌نشی) یاخود وردت��ر بڵێن‬ ‫(هه‌خامه‌نیشی)؛ نوسیویه‌تی (هه‌خامه‌نشین)! بڵێیت‬ ‫له‌گه‌ڵ (نشین) ی كوردی تێكه‌ڵی كردبێت؟!‬ ‫ـ له‌بریی (ی���ه‌زدگ���ه‌رد)‪ ،‬ی��اخ��ود وردت���ر بڵێن‬ ‫(یه‌زدێگێرد)؛ نوسیویه‌تی (ی��ه‌زگ��ورد)‪ .‬ك ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی ب��اوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌كادێمیست نابێت شوێن‬ ‫هه‌ڵه‌ی باو بكه‌وێت!‬ ‫ـ ده‌ڵێت‪ :‬به‌پێی شاهنام ‌ه زوحاك (‪ )1100‬ساڵ‬ ‫ته‌مه‌نی بوه‌‪ .‬ل ‌ه كاتێكدا ئه‌وه‌ی له‌ شاهنامه‌دا هه‌ی ‌ه‬ ‫باسی (‪ )1000‬ساڵه‌‪.‬‬ ‫ـ ده‌ڵێت‪( :‬ئه‌لفبێی میدی)! ئه‌گه‌ر مادیه‌كان‬ ‫نوسینیان هه‌بوبێت؛ یان هه‌مان بزماری بوه‌ كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫ێ نه‌بوه یان نیمچ ‌ه ئه‌لفبێییه‌‪.‬‬ ‫ـ بزماریی ئێرانی ـ ئه‌لفب ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ر نوسینی ئارامییشیان به‌كار هێنابێت؛ ئه‌و‌ه‬ ‫نوسینی ئارامی ‌ه و نابێته‌ ئه‌لفبێی مادی‪.‬‬ ‫ـ ئه‌و چیرۆك ‌ه وه‌كو ڕاستییه‌كی مێژویی دوپات‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه كه‌ كوروش كچه‌زای ئه‌ستیاگێس بوه‌‪ .‬به‌اڵ ‌م‬ ‫ئێست ‌ه الی مێژونوسه‌ موحه‌ققیقه‌كان گومانی زۆر له‌و‬ ‫داب‌ونه‌ریت ‌ه ده‌كرێت‪ ،‬به‌ڵكو ئێنسایكلۆپیدیای بریتانی‬ ‫(مادده‌ی ‪ )Cyrus II‬ئه‌و خزمایه‌تیه‌ی كوروش و‬ ‫ئه‌ستیاگێس ل ‌ه بابه‌تی ئه‌فسانه‌ی میللی ‪Legend‬‬ ‫پۆلێن ده‌كات‪.‬‬ ‫چه‌ند شتێكی تریش‪ .‬ئه‌م بابه‌تانه‌ش درێ��ژه‌ی‬ ‫زۆریان هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم بوار نه‌ماو‌ه بۆ زیاتر‪.‬‬ ‫ماوه‌ته‌و‌ه بڵێم‪:‬‬ ‫بابه‌ته‌كه‌ ڕه‌نگ ‌ه هه‌ندێك الیه‌نی تری مابێت له‌سه‌ری‬ ‫بدوێم‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م زنجیره‌یه‌ هه‌موی ده‌بێت ‌ه كتێبێك‬ ‫و به‌م زوانه‌ ب ‌ه چاپ ده‌گات‪ ،‬و له‌و كتێبه‌دا درێژه‌ی‬ ‫زیاتر ده‌بێت‪ .‬ه��ه‌روه‌ه��ا ده‌بێت ئ��ه‌وه‌ بڵێم ك ‌ه ل ‌ه‬ ‫پۆلێنكردنی بیرۆك ‌ه و به‌ڵگ ‌ه و بیانوه‌كانی (سه‌الم‬ ‫ناوخۆش) دا ماندو بوم‪ ،‬و ب ‌ه زه‌حمه‌ت ده‌توانیت‬ ‫وێناكردن و بیركردنه‌وه‌یه‌كی پێكه‌وه‌به‌سراو ل ‌ه‬ ‫نوسینه‌كه‌ی سه‌باره‌ت به‌ بابه‌تی نوسینه‌كه‌ گه‌اڵڵ ‌ه‬ ‫بكه‌یت‪ .‬ڕێكخستنێكی وردی بابه‌تی و لۆجیكیی‬ ‫جومگه‌كانی نوسینه‌ك ‌ه نابینیته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌ هه‌ندێك‬ ‫حاڵه‌تدا پێویستیت ب ‌ه پاش‌وپێشكردنی په‌ره‌گرافه‌كان‬ ‫هه‌ی ‌ه هه‌تا مه‌به‌سته‌كه‌ و وێنه‌ ته‌واوه‌كه‌ی زه‌ینی‬ ‫نوسه‌ر بینا بكه‌یته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش سیفه‌تی ئه‌و جۆر‌ه‬ ‫نوسینانه‌ی ‌ه كه‌ نوسه‌ره‌كانیان دیدگایه‌كی ڕون و‬ ‫یه‌كالیی و به‌رچاوڕۆشنانه‌یان نی ‌ه س��ه‌ب��اره‌ت ب ‌ه‬ ‫بابه‌تی نوسینه‌كه‌یان‪ ،‬ئه‌مه‌ش ب ‌ه هۆی ئه‌وه‌ی وه‌كو‬ ‫پێویست و ل ‌ه ئاستی نوسینێكی زانستیدا هه‌وڵیان‬ ‫بۆ به‌ده‌ستهێنانی زانیاری و به‌ڵگ ‌ه و سه‌ره‌داوه‌كانی‬ ‫بابه‌ته‌ك ‌ه ن��ه‌داوه‌ و كه‌ره‌سته‌ی پێویستیان له‌به‌ر‬ ‫ده‌ستدا نی ‌ه و هه‌ندێك جار ب ‌ه هۆی ئه‌وه‌یش ك ‌ه‬ ‫ڕه‌نگ ‌ه هێشتا نه‌كه‌وتبن ‌ه س��ه‌ر میتۆدی زانستیی‬ ‫ساخكردنه‌وه‌ی ئه‌و جۆر‌ه بابه‌ت ‌ه كولتوریانه‌‪ ،‬و زۆر‬ ‫جاریش ئامانجێكی پێشوه‌خت دیاریكراویان هه‌ی ‌ه‬ ‫و ئیتر هه‌ر ب��ه‌ده‌وری ئه‌و ئامانجه‌دا ده‌سوڕێنه‌و‌ه‬ ‫و خوێنه‌ریش ب��ه‌ده‌وری خۆیاندا ده‌سوڕێننه‌و‌ه و‬ ‫توشی سه‌ره‌گێژه‌ی ده‌ك��ه‌ن‪ .‬نوسینه‌كه‌ی ناوخۆش‬ ‫نمونه‌یه‌كی نایابی ئه‌م حاڵه‌ته‌یه‌‪ .‬نمونه‌یه‌كی تریش‬ ‫كتێبه‌كه‌ی كۆچكردو (عه‌بدولخالیق سه‌رسام) ـه‌ ب ‌ه‬ ‫ناوی (ئاڤێستای ن��ه‌ورۆز)‪ ،‬ئه‌م كتێبه‌ش له‌و جۆر‌ه‬ ‫نوسینانه‌ی ‌ه ك ‌ه ـ هه‌رچه‌ند خاوه‌نه‌كه‌ی خۆی بۆ ماندو‬ ‫كردو‌ه ـ كه‌ره‌سته‌ی پێویستی بۆ نه‌خراوه‌ و به‌ڵكو‬ ‫ب ‌ه میتۆدێكی زانستیی ڕاسته‌قین ‌ه نه‌نوسراوه‌‪ ،‬هه‌تاكو‬ ‫خوێنه‌ریش ماندو ده‌ك��ات به‌بێ‌ ئ��ه‌وه‌ی دیدگایه‌كی‬ ‫ڕون و یه‌كالیی بخات ‌ه به‌ر چاوی‪ .‬نوسین ب ‌ه زمانی‬ ‫كوردی له‌سه‌ر بابه‌تی ناوه‌رۆز و چیرۆكی زوحاك و‬ ‫كاو‌ه له‌م جۆره‌‌ی زۆره‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌توانم بڵێم هێشتا ب ‌ه‬ ‫كوردی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك ك ‌ه زانستی بێت و ل ‌ه ئاستی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی زانستیدا بێت به‌رهه‌م نه‌هاتو‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ێ‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌‪ .‬بۆ سه‌لماندنی ئه‌م قسه‌یه‌ش؛ به‌ڵگه‌م ل ‌‬ ‫نابڕێت‪ .‬هه‌مو ڕۆشنبیریی كوردی و به‌ڵكو ئه‌كادێمیای‬ ‫كوردی گیریان خواردوه‌ ب ‌ه ده‌ستی باسی جه‌ژنێكی‬ ‫به‌هار و ئه‌فسانه‌یه‌كی ئه‌ژدیهاكوژیه‌و‌ه و بۆیان‬ ‫چاره‌سه‌ر نابێت! وا دیار‌ه ئێسته‌ له‌ هه‌مو كات زیاتر‬ ‫پێویستتر‌ه (ئێنسایكلۆپیدیای نه‌ورۆز) ه‌كه‌ی خۆم‬ ‫ته‌واو بكه‌م!‬

‫ذمارة (‪ )155‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬

‫‪5‬‬

‫خو َيندنةوةى ئاين‬

‫تۆتالیتاریزمی رۆحی‌و ئەركەكانی رۆشنگەریی هاوچەرخ‬ ‫خەسرەو میراودەلی‬ ‫ئ���ەم كتێبە‪ ،‬ه���ەر ل��ەن��اون��ی��ش��ان��ەك��ەی��ەوە‬ ‫پێماندەڵێت كە ئێمە لەبەردەم حیزبێكداین كە‬ ‫یەكگرتوە‪ ،‬كە خوازیارە (تۆتالیتایزمی رۆحی)‌و‬ ‫(ئەركەكانی رۆشنگەری) بەیەكەوە كۆبكاتەوە‪،‬‬ ‫كە خودی ئامانجی نوسینی كتێبەكە‪ ،‬هەوڵێكە بۆ‬ ‫هەڵوەشاندنەوەی ئەم ئەگەرە گریمانكراوە‪ ،‬ئەم‬ ‫پرۆسەی هەڵوەشاندنەوەیەش لەدو رەهەندەوە‬ ‫كراوە‪ ،‬كە رەهەندی ئاینی‌و رەهەندی سیاسیی‬ ‫یەكگرتوی ئیسالمیە كە راپۆرتەكەی ئەمیندار‬ ‫نمایشیدەكات‪ ،‬دی��ارە بەوپێیەش كە ئەم دو‬ ‫رەهەندە (ئاینی‌و سیاسی)‪ ،‬لەتێڕوانینی حیزبە‬ ‫ئیسالمیەكاندا بەشێوەیەكی سەیر شەتەكدراون‌و‪،‬‬ ‫هەوڵی ئاوێتەكردن‌و یەكخستنیاندراوە‪ ،‬بەجۆرێك‬ ‫كە دەكرێت بڵێین ئاین لەالی ئەوان سیاسەتەو‪،‬‬ ‫سیاسەتیش ئاین‪ ،‬لەو سۆنگەیەوە كە دەیانەوێت‬ ‫ئاینیانە سیاسەت بكەن‌و‪ ،‬سیاسیانەش ئاین‬ ‫بخوێننەوە‪ .‬كە ئەمەش پارادۆكسێكی ئاشكرایە‪،‬‬ ‫لەو روانگەیەوە كە سەردەكێشێت بۆ كۆكردنەوەی‬ ‫بەزۆرو ناچاریانەی نێوان كۆمەڵێك چەمكی دژو‬ ‫بەرامبەر بەیەك كە بریتین لە‪ :‬ئەقڵ‌و‪ ،‬نەقڵ‪،‬‬ ‫دنیاو دوا رۆژ‪ ،‬رەه��او رێ��ژەی��ی‪ ،‬موقەدەس‌و‬ ‫ئاسایی‪ ،‬ماددەو میتافیزیك‪ ..‬تاد‪.‬‬ ‫لێرەشەوە هەوڵی كتێبەكە بۆ پوچەڵكردنەوەی‬ ‫ئەگەری كۆكردنەوەو گونجاندنی ئەم چەشنە‬ ‫پارادۆكسانەیە‪ .‬گەرچی وەك ئاماژەمانپێكرد‪،‬‬ ‫كتێبەكە لەهەردو روی ئاینی‌و سیاسیەوە هەوڵی‬ ‫راڤەكردن‌و رەخنەكردنەكەی راپۆرتی ئەمینداری‬ ‫یەكگرتوی ئیسالمی‌و هەڵسەنگاندنی دەدات‌و‪،‬‬ ‫ئ��ەم دوان��ەش ل��ەالی ئیسالمیەكان بەیەكەوە‬ ‫لەحیم كراون‪ ،‬بەاڵم من دەمەوێت تەنیا لەسەر‬ ‫الیەنە ئاینیەكەیان بوەستم‪ ،‬واتە وەستان لەسەر‬ ‫الیەنێكیان لەهەمانكاتدا ئەگەرێكی مومكینە‪.‬‬ ‫بەتایبەتیش لەو سۆنگەیەوە كە بەندە بۆ خۆم‬ ‫پتر سەروكارم لەگەڵ ئایندایە نەك سیاسەت‪.‬‬ ‫گرنگترین ب��اب��ەت ك��ە ب��ەر ل��ەه��ەر شتێك‬ ‫پەیوەستە ب��ەم كتێبەو‪ ،‬بەكرۆكی رەخنەو‬ ‫هەڵسەنگاندنەكانیەوە‪ ،‬ن��ەب��ون��ی رەخ��ن��ەو‬ ‫لێكۆڵینەوەیە لەسەر دیاردەی ئاینداری لەدنیای‬ ‫ئێمەدا بەگشتی‌و‪ ،‬چۆنیەتی مومارەسەكردنیشی‬ ‫لەالی حیزبە ئیسالمیەكان بەشێوەیەكی تایبەت‪،‬‬ ‫كە كاك بەختیار لەپێشەكی كتێبەكەیدا ئاماژەی‬ ‫پێدەكات «كاتێتی ‪ ..‬دەرگای تەواوی پرسیارە‬ ‫مەعریفیەكان بكرێنەوەو تێكڕای روناكبیران‪،‬‬ ‫نوسەرو هێزە سكوالریستەكان‪ ،‬زۆرتر لەرابوردو‪،‬‬ ‫بەرپرسیارن لەكردنەوەی دەرگاكانی پرسیارو‬ ‫بەشداریكردنیش لەدیالۆگی دۆزینەوەی وەاڵمە‬ ‫زانستیەكان»‪،‬ل‪.13‬‬ ‫بەپێویستی دەزان��م لێرەدا هەڵوێستەیەك‬ ‫لەسەر بڕگەی (نوسەرو هێزە سكوالریستەكان)‬ ‫بكەم‪ ،‬كە وەك كاك بەختیار دەڵێت‪ ،‬ئەوە‬ ‫راستە كە دەبوایە نوسەرانێك‌و هێزگەلێك كە‬ ‫خۆیان بەسكوالریست دەزانن چیتر بێهەڵوێست‌و‬ ‫بێپرسیار نەمێننەوە‪ ،‬سەیر لەوەدایە كە دەگمەنن‬ ‫ئەو نوسەرانەی (ئاین)‌و (ئیسالمی سیاسی) وەك‬ ‫بابەتی رەخنەو لێكۆڵینەوە دابنێن‌و‪ ،‬لەمبارەیەوە‬ ‫بێباكیەكی زۆر لەئارادایە‪ ،‬گەرچی سیكوالربون‬ ‫بەر لەهەر شتێك هەڵوێست وەرگرتنە لەئاست‬ ‫ئایندا‪ .‬دەبێت ئەوەش بڵێین كە (نوسەر) هەیە‬ ‫وەك��و توانای مەعریفی سیكوالر بێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەهەڵوێستیدا لەئاست ئایندا سیكوالر نیە‪ ،‬وەك‬ ‫ئاماژەمان پێدا‪ ،‬بەاڵم پێموایە بونی (هێزی‬

‫ئەم كتێبە وەك نوسراوێك ئەژمار بكەن‪ ،‬كە‬ ‫دژی یەكگرتو یاخود مامۆستا س��ەالح یان‬ ‫ئیسالمیەكان بەگشتی نوسرابێت‪ .‬بەداخەوە‬ ‫هێشتا حیزبەكان لەدنیای ئێمەدا نەگەیشتونەتە‬ ‫ئاستی قەبوڵكردنی رەخنەی بەرامبەر‪ ،‬چونكە‬ ‫لەبنەڕەتدا كەلتوری رەخنە لەالیان بونی نیە‪،‬‬ ‫دیارە بەتایبەتیش سەبارەت بەئیسالمیەكان‪ ،‬ئەوا‬ ‫سەركردەكانی خۆیان بەكاریزماو دور لەرەخنە‬ ‫دەبینن‪ .‬گەرچی ئەم دیاردەیە الی حیزبەكان‬ ‫بەگشتی بونی هەیە‪ ،‬بەاڵم ئاینیبونی حیزبی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬وایكردوە بەشێوەیەكی سروشتی الی‬ ‫ئەوان تۆختر‌و بەهێز تر بێت‪.‬‬ ‫نوسەر زۆرێ��ك لەپەرەگرافەكانی هێناوەو‪،‬‬ ‫هەوڵی رەخ��ن��ەك��ردن‌و هەڵسەنگاندنی داوە‪،‬‬ ‫كتێبەكەی بۆ چ��وار ب��ەش‪ ،‬لەگەڵ پێشەكی‌و‬ ‫پاشكۆیەكدا دابەشكردوە‪ ،‬پاشكۆیەكە دەقی‬

‫كەمتریان لەهێزە دونیاییەكان‪ ،‬بەیەكتر لەناو‬ ‫ئیسالمیەكاندا نەكردوە»‪ ،‬دواتر بەشەش خاڵ‬ ‫سلبیاتەكان باسدەكات‪ .‬ل‪.54‬‬ ‫بێگومان ئەم قەیرانە لەبنەڕەتدا لەكۆكردنەوەو‬ ‫بەیەكەوە گونجاندنی زۆركاریانەی دین‌و دونیاوە‬ ‫ه��ات��وه‌‪ ،‬كە ئەمەش ناكۆكیەكی گ��ەورەی��ە‌و‪،‬‬ ‫سەرەنجام ئیزدیواجیەتی لێدەكەوێتەوە‪ ،‬دیارە‬ ‫ئیزدیواجیەتیش فاكتەرە بۆ چەندەها كێشەو‬ ‫قەیرانی قوڵ‌و سەخت‪ .‬هەر ئەمەش چارەنوسی‬ ‫گروپگەلێك دەبێت كە دوا رۆژ بەدونیاو‪ ،‬رۆح‬ ‫بەجەستەو‪ ،‬ئاین ب ‌ه بەرژەوەندی بگۆڕنەوەو‪،‬‬ ‫بەشێوەیەكی سەیر بابەتەكان تێكەڵ بەیەكتری‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫لەالپەڕە (‪)60‬یشدا كاك بەختیار هەڵوێستەیەك‬ ‫لەسەر دی���اردەی (ختوكەدانی رۆح��ی) الی‬ ‫ئیسالمگەرایان دەك��ات‪ ،‬وەك تاكە فاكتەری‬

‫ئەم كتێبە‪ ،‬هەر لەناونیشانەكەیەوە پێماندەڵێت ئێمە لەبەردەم حزبێكداین‬ ‫كە یەكگرتوە‪ ،‬كە خوازیارە (تۆتالیتایزمی رۆحی)‌و (ئەركەكانی‬

‫رۆشنگەری) بەیەكەوە كۆبكاتەوەو خودی ئامانجی نوسینی كتێبەكە‪،‬‬ ‫هەوڵێكە بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەم ئەگەرە گریمانكراوە‬

‫سكوالر) جێگای پرسیارە!‬ ‫با بگەڕێینەوە سەر ن��اوەرۆك��ی كتێبەكەو‪،‬‬ ‫ئاماژە بەوە بكەین كە «ئەم هەڵسەنگاندنەی‬ ‫راپۆرتی ئەمینداری پێشوی یەكگرتو (بەرێز‬ ‫سەالحەدین بەهادین) ل���ەدوای راپەڕینەوە‪،‬‬ ‫ی��ەك��ەم هەڵسەنگاندنی راپ��ۆرت��ی سیاسی‬ ‫ئەمینداری حیزبەكانە‪ ،‬لەكۆنگرەكاندا‪ ،‬دەیان‬ ‫راپ��ۆرت��ی ل��ەم��ج��ۆرە ل��ەم��پ��ەڕی چ��ەپ هەتا‬ ‫ئەوپەڕی راستی حیزبەكان پێشكەشكراون‌و‬ ‫ێ ئەوەی‬ ‫كاریگەری نالەباریشیان هەبوە‪ ،‬بەب ‌‬ ‫هەڵەسەنگاندینان بۆ كرابی»‪ ،‬ل‪.17‬‬ ‫‌واتە ئەمجۆرە لەخوێندنەوەو راڤە لەخودی‬ ‫خۆیدا كارێكی نۆبەرەیە‪ ،‬كە ئەمەش خاوەنی‬ ‫گرنگی تایبەتی خۆیەتی‪.‬‬ ‫مایەی سەرنجە كە دەشێت ئەندام‌و الیەنگرانی‬ ‫یەكگرتو‪ ،‬بەڵكو رەنگە زۆرێك لەئیسالمیەكانیش‪،‬‬

‫راپ��ۆرت��ەك��ەی ئەمیندارە‪ .‬لەگڵ پشتبەستن‬ ‫بەكۆمەڵێك سەرچاوەی گرنگ‪ .‬نوسەر بەردەوام‬ ‫هەوڵیداوە بەڵگە بۆ بۆچونەكانی بهێنێتەوە‪.‬‬ ‫لەیەكێك ل��ەت��ەوەرەك��ان��ی بەشی یەكەمی‬ ‫كتێبەكەیدا‪ ،‬نوسەر دەڵێت‪« :‬لەگەڵ رێزم‬ ‫بۆ ئازادی بیروڕا‪ ،‬هەرگیز ناتوانم بیسەلمێنم‪،‬‬ ‫خودا‪ ،‬پێویستی بەحیزبایەتی هەبێ‌ هەتا بانگی‬ ‫خوداخوازی‌و ئیسالمخوازی بۆ بدرێ‌»‪ ،‬ل‪. 53‬‬ ‫بەڵگەش ئەوەیە كە لەالپەڕەی دواتردا دەڵێت‪:‬‬ ‫«حیزبە ئاینییەكان‪ ،‬بەتایبەتی ئیسالمگەراكان‪،‬‬ ‫ل��ەدوای نەریتی حیزبایەتی لەزەمانی حەسەن‬ ‫بەنای عەرەبەوە‪ ،‬هەتا زەمانی سەالحەدینی‬ ‫ب��ەه��ادی��ن��ی ك���ورد‪ ،‬ئ��ەگ��ەر زی��ات��ر لەحیزبە‬ ‫دونیاییەكان‪ ،‬خەریكی ناكۆكی‌و قوڵكردنەوەی‬ ‫جیاوازییەكان‌و لێكدابڕان‪ ،‬بەڵكو كوشتن‌و‬ ‫پەالماردانی یەكتر نەبوین‪ ،‬ئەوا بەدڵنیاییەوە‬

‫گەورەو كاریگەری سەرنجڕاكێشان‌و كێشكردنیان‬ ‫«ئەم زۆرینەیە‪ ،‬هەڵدەگەڕێتەوە بۆ خەیاڵدانی‬ ‫رۆحیان‌و لەروی سایكۆلۆژیەوە‪ ،‬ئیسالمگەراكان‬ ‫دەتوانن بیانبزوێنن»‪ .‬شایانی باسە كە حیزبە‬ ‫ئیسالمیەكان بەگشتی‌و ‪ ،‬یەكگرتوش بەتایبەتی‬ ‫‪ ،‬توشی گرفتێكی گەورەو سەیربوە‪ ،‬سەبارەت‬ ‫بەگونجاندنی نێوان سیاسەت‌و دەعوە‪ ،‬لەسەر‬ ‫حسابی دەعوەو رۆحانیەت‌و جەوهەری ئاینەكە‪،‬‬ ‫كە ئەمەش كێشەی خەمی جیاكردنەوەی ئەم‬ ‫دوان��ەی هێناوەتە كایە‪ ،‬كە ئەمینداریش لەم‬ ‫راپۆتەدا ئاماژەیپێكردوەو‪ ،‬كاك بەختیاریش‬ ‫هەڵوێستەی لەسەر كردوە‪.‬‬ ‫لەهەموی سەیرت ئەوەیە‪ ،‬كە لەراپۆرتێكی‬ ‫لەمشێوەیەدا‪ ،‬ئەمیندار زۆر بەرونی دوچاری‬ ‫دوفاقیەت دەبێتەوە لەقسەكانیدا‪ ،‬كە كتێبەكەش‬ ‫گرنگیەكی تایبەتی پ��ێ��داوە‪ ،‬ئەمەش ئەوە‬

‫دەسەلمێنێت كە بونی دوفاقیەت بەڕادەیەك هەیە‬ ‫كە تەنانەت ئەمینداری حیزبەكەو‪ ،‬لەراپۆرت‌و‬ ‫ێ‬ ‫بۆنەیەكی لەم شێوەیەدا‪ ،‬ناتوانێت نكولی لـ ‌‬ ‫بكات‪ .‬لەالیەكەوە رەتكردنەوەی دەس��ەاڵت‌و‪،‬‬ ‫لەو الشەوە هاوپەیمانی لەگەڵیدا‪ ،‬بەدیكتاتۆر‬ ‫دانانی هەندێك لەسەركردە عەرەبی‌و بیانیەكان‌و‬ ‫بەجاهیلكردنیان ل��ەالی��ەن حیزبە ئیسالمیە‬ ‫عەرەبیەكانەوەو‪ ،‬لەپاڵیشیدا هاوپەیمانی‌و‬ ‫رێككەوتن‪ .‬دی��ارە ئەم كتێبەش لەسەر ئەم‬ ‫بابەتانە خاوەنی هەڵسەنگاندنی خۆیەتی‪.‬‬ ‫سەبارەت بەشۆڕشەكانی جیهانی عەرەبیش‪،‬‬ ‫ن��وس��ەر دەڵ��ێ��ت‪« :‬ل���ەدرێ���ژەی قسەكانیدا‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫بەبێئەوەی ب��ەخ��ۆی ب��زان��ێ‌‪ ،‬دان��ی پیادەن ‌‬ ‫ك��ە ئیخوانەكان كەوتونەتە س��ەر ح��ازری‌و‬ ‫راپەڕینەكانیان قۆستۆتەوە‪ .‬كوتومت دەڵێ‌‪:‬‬ ‫(ئیسالمی بەگشتی‌و ئیخوانەكان بەتایبەتی‬ ‫كەوتوەتە بەر ئەركێكی بەرپرسیارێتی مێژویی‬ ‫كە هەرگیز چاوەڕێی نەكردبو بەم نزیكانە بۆی‬ ‫پێش بێت‪ ..‬تاد) ‪ ،‬ل‪.74‬‬ ‫دی��ارە س��ەرك��ردە جیابوەكانی ئیخوانیش‪،‬‬ ‫لەنمونەی س��ەروەت خ��ەرب��اوی‌و ئەوانی دی‪،‬‬ ‫جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە كە ئیخوانەكان‬ ‫هاتونەتە سەر حازری‪.‬‬ ‫خاڵێكی دی��ك��ە گ��رن��گ ك��ە لەكتێبەكەدا‬ ‫ئاماژەیپێكراوە‪ ،‬قۆزتنەوەی چەمكە فەلسەفی‌و‬ ‫فیكری‌و سیاسیەكان‌و‪ ،‬تەوزیفكردنەوەیان‬ ‫لەالیەن ئیسالمگەرایانەوە بۆ مەبەستی خۆیان‪،‬‬ ‫ك��ە ل��ەم��ج��ۆرە هەڵوێستەشیاندا ن��ەك زی��ان‬ ‫بەپەیام‌و ناوەرۆكی ئەو زاراوان��ە دەگەیەنن‪،‬‬ ‫بەڵكو تەواو بەئاراستەی پێچەوانەدا دەیانبەن‌و‪،‬‬ ‫چەواشەكاریەكی سەیر ئەنجام دەدەن «ئەمانە‬ ‫دێ��ن‪ ،‬لەژێر كاریگەری ئەندێشەو ئایدیاكانی‬ ‫سەردەم‪ ،‬دەستەواژە لەزاراوەكان‪ ،‬لەچەمكەكان‪،‬‬ ‫لەفەلسەفەو رێبازەكان هەڵدەبژێرن‪ ،‬بەاڵم لەناو‬ ‫رێڕەوی مەزهەبی‌و ئایینی‌و دەسەاڵتی خوازراوی‬ ‫خۆیاندا‪ ،‬جێیان دەكەنەوەو نەك بیخەنە خزمەتی‬ ‫ستراتیژی دیموكراسی‪ ،»..‬ل‪.81‬‬ ‫لەبەشی دوەم���ی كتێبەكەداو‪ ،‬لەیەكێك‬ ‫لەتەوەرەكانیدا‪ ،‬رەخنە لەقسەكردن لەبەرگری‬ ‫لەماف‌و ئازادی لەراپۆرتەكەی مامۆستادا دەكات‬ ‫ێ ئازاد بێ‌‪ ،‬ئەگەر‬ ‫«هەرگیز ئەقڵی مرۆڤ ناتوان ‌‬ ‫بەشی زۆری روبەری ئەقڵ‪ ،‬بەئەحكامەكانی ئاین‌و‬ ‫مەزهەب‌و نەریت‌و كولتوری رابوردو‪ ،‬كوتومت‪،‬‬ ‫ئاخنرابێ‌‪ ،»...‬ل‪.113‬‬ ‫دەتوانین بڵێین قسەكردن لەسەر ئازادی الی‬ ‫ئیسالمگەرایان‪ ،‬لەهەمو بابەتێك زیاتر مایەی‬ ‫سەرنج‌و رەخنەیە‪ .‬لەكاتێكدا كە لەبەرامبەر‬ ‫نوسینی هەر بابەتێك كە لەگەڵ تێگەیشتنی‬ ‫ئەواندا یەكنەیەتەوە‪ ،‬بەدژایەتی موقەدەسی‬ ‫دادەنێن‌و‪ ،‬كێشەی دنیا دەنێتەوە‪ ،‬لەرێگەی‬ ‫مینبەرو كەناڵە میدیاییەكانیانەوە‪ ،‬كە لەم‬ ‫كتێبەشدا ئاماژەیپێدراوە‪.‬‬ ‫لەشوێنی دیكەی كتێبەكەدا‪ ،‬لەوە دەدوێت‪،‬‬ ‫كە ئەمیندار لەالیەكەوە دەڵێت ئێمە لەكێشەو‬ ‫گرفتەوە دوری��ن‪ ،‬لەالیەكی دیكەشەوە قسە‬ ‫لەبونی چەند گرفتێكی گەورە دەكات‌و‪ ،‬بەڕونی‌و‬ ‫راشكاوی دانیان پێدا دەنێت!!!‬ ‫لەیەكێك لەتەوەرەكانی بەشی سێیەمدا‪،‬‬ ‫ه��ەڵ��وێ��س��ت��ەك��ردن ل��ەس��ەر م��ەس��ەل��ەی ئەمر‬ ‫بەمەعروف‌و نەهی لەمونكەرو‪ ،‬سەپاندنی حوكمی‬ ‫ێ گەلێك‬ ‫خ��وداو ‪..‬ت��اد‪ ،‬كە ئەمەش بابەتێك ‌‬ ‫هەستیارەو دەخوازێت زۆری لەبارەوە بگوترێت‪.‬‬ ‫لەبەشی چوارەمی كتێبەكەداو‪ ،‬لەیەكێك‬ ‫لەتەوەرەكانیدا‪ ،‬لەسەر ئەم پەرەگرافەی ئەمیندار‬ ‫دەوەستێت‪ ،‬كە پێی‌وایە یەكگرتو «سەالمەتە‬ ‫ل��ەب��واری خەفەكردنی ئ���ازادی رادەرب��ڕی��ن‌و‬ ‫رەخنەو رای جیاوازو لەبواری داخرانی فیكری‬ ‫فیقهدا»‪ .‬ب��ەدوای ئەم پەرەگرافەدا‪ ،‬نوسەر‬ ‫ێ باپرسین‪ :‬جگە لەباسكردنی‬ ‫دەڵێت‪« :‬جار ‌‬ ‫هەمە الیەنەی كەلەپوری ئیسالم‌و رەخنەگرتن‬ ‫لەباقی فەلسەفەو ئایدیۆلۆژیەت‌و الیەنەكانیتر‪،‬‬ ‫بەئیسالمگەراكانیشەوە‪ ،‬یەكگرتو دەرگای ئازادی‬ ‫لەسەر چ فەلسەفەیەكی تر كردۆتەوە؟ ل‪.214‬‬ ‫شایانی باسە كە یەكگرتو لەفیقهدا شافیعی‌و‪،‬‬ ‫لەفیكردا سەلەفیەو‪ ،‬جگە لەمەش شتێكی‬ ‫دیكە قەبوڵناكات‪ ،‬مەگەر وەك تاك ئەگەر‬ ‫چەند ئەندامێك هەبن بۆچونیان جیاواز بێت‪،‬‬ ‫كە ناكرێت بیگشتێنن‌و‪ ،‬تەنانەت بەئاشكراش‬ ‫باسی بكەن!! تەنانەت بۆ چونەكانی كەسێكی‬ ‫وەكو مامۆستا ناسری سوبحانی لەالیان حەرام‌و‬ ‫قەدەغەیە‪ ،‬كە كەسێكی سەلەفیش بو!! واتە‬ ‫ئەوان لەناو خودی ئاینەكەی خۆیاندا بۆچونی‬ ‫جیاوازیان قەبوڵ نیە‪ ،‬ئیدی قسەكردن لەسەر‬ ‫بیرباوەڕی ترو‪ ،‬فەلسەفەو فیكری نائاینی دەبێت‬ ‫چۆن بێت؟!‬ ‫پێویستە ئ��ەوە بڵێم كە كتێبەكە‪ ،‬گەرچی‬ ‫بەقەبارە گەورە نیە‪ ،‬بەاڵم بەبابەت‌و قەرەباڵغەو‬ ‫ف���رە رەه���ەن���دو ف���رە ب��اس��ەو‪ ،‬خستنەڕوی‬ ‫پەرەگرافەكانی كارێكی ئاسان نیەو‪ ،‬نازانیت‬ ‫لەسەر كوێی بوەستیت‪ ،‬لەبەر ئەوە ناچارم بۆ‬ ‫خوێنەر بەجێی بهێڵم‪.‬‬

‫‪Taboo‬‬ ‫گۆشەیەكی تایبەتە‬ ‫بەكۆمەڵناسیی‬ ‫ئاین‬ ‫ئەڤین ئیبراهیم فەتاح‬

‫هۆمۆسێكسواڵیتیی‬ ‫ئیسالمی!‬ ‫لەناو تاكسی بووم بۆ چوونە سەر كار‪ ،‬ژنە‬ ‫مامۆستایەك لە تەنیشتم بوو‪ ،‬تەندروستی تێكچوو‬ ‫و ڕشایەوە! دەی خێرە؟ گوتی ئەدی گوێت لەو‬ ‫هەواڵە نەبوو؟‬ ‫‪ +‬هەواڵی چە؟‬ ‫ لە فەڕەنسا ئاهەنگیان گێڕاوە بۆ یەكەمین‬‫زەواج��ی میسلی! ئەمە لە ئیسالمدا ح��ەرام و‬ ‫قێزەونە‪ ،‬بۆیە بە بیستنی هەواڵەكە ڕشانەوەم‬ ‫هات‪...‬‬ ‫‪ +‬ئ��ەزان��م هۆمۆسیكسواڵێتی لە ئیسالمدا‬ ‫بەنەزەری تۆ حەرام و تابوویەكی زۆر سەختە‪،‬‬ ‫بەاڵم‪ ،‬ئایا ناكرێت؟ هۆمۆسێكسواڵێتی بریتیە‬ ‫لە مومارەسەكردنی سێكس لە نێوان دوو كەسی‬ ‫هاوڕەگەز‪ .‬ئەمیش لە كۆنەوە هەیە‪ ،‬جیاوازیی‬ ‫خۆرئاوا ئەوەیە ئێستا بە ئاشكرا دەیكەن بەبێ‬ ‫ئەوەی مافە مەدەنیەكانیان بڕووشێت‪ ،‬بەاڵم‪ ،‬لە‬ ‫ئیسالمیشدا هەر هەبووە و تەالری خەلیفەكان پڕ‬ ‫لە غوالم بوونە‪ ،‬ئەم غوالمانە كوڕی لووسكەی‬ ‫ناسك بوونە‪ ،‬خورامی ئارەزووەكانی خەلیفەو‬ ‫دەرەورب��ەری بوونە‪ .‬جگە لەوەش خودا بەڵێنی‬ ‫غوالمی لە بەهەشتیش داوە‪ ،‬ن��اوی (ئیرشاد‬ ‫مانجی) ت بیستووە؟‬ ‫ نەخێر‪.‬‬‫‪ +‬ژنێكی موسڵمانە بەئەسڵ ئەفغانی و لە‬ ‫كەنەدەدا دەژی و خۆی بە چاكسازی ئیسالمی‬ ‫دەزانێت‪ ،‬بەرنامەی لە تەلەڤزیۆنی كەنەدی هەیەو‬ ‫كتێبەكانی لەسەر ئیسالم پڕی بازاڕن‪ .‬ئەم ژنە‬ ‫لەگەڵ ژنێكی دیكە دەژیت‪ ،‬وەكو دوو هاوسەر‬ ‫و پێی وایە ئیسالم سێكسكردنی نێوان ژنانی‬ ‫جایزكردووە!‬ ‫ ئەستەخفیر الله!!‬‫‪ +‬لە ئیالفی رۆژی ‪ 2013\1\17‬دیمانەیەك‬ ‫باڵوبۆتەوە لەگەڵ ئیمام و خەتیبی مزگەوتێك‬ ‫لە واشنتۆن ناوی (دعی عبد الله) دەڵێ‪ :‬حەزم‬ ‫بە پیاوە و لەگەڵ پیاوێكدا دەژی��م م��اوەی ‪10‬‬ ‫ساڵە و گرێبەستی زەواجمان هەیە و سوپاسی‬ ‫خوداش دەكات و پێی وایە موسڵمانەكان بەهەڵە‬ ‫لە سوورەتی (ه��ود) دەرب��ارەی (قەومی لوط)‬ ‫گەیشتوون و ئەم ج��ۆرە زەواج��ە لە ئیسالمدا‬ ‫حەرام نیە‪ .‬ئەم پیاوە دەڵێت لە ژیانمدا یەك جار‬ ‫لەگەڵ ژن بووم كە پەشیمان بوومەتەوە و هیچ‬ ‫چێژم نەكردووە!‬ ‫ه��ەر لە ئیالف ه��ه‌واڵ دراو‌ه ک ‌ه دوو ساڵ‬ ‫پێش ئێستا سارا و ئیسرا دوو كچی موسڵمانی‬ ‫بەریتانین‪ ،‬زەواجی خۆیان ڕاگەیاندوەو پێیان وایە‬ ‫ئیسالم حەاڵڵی كردووە! لە فەرەنساش مزگەوتێكی‬ ‫تایبەت بۆ موسڵمانە هاوڕەگەزبازەكان كراوەتەوە‪.‬‬ ‫الی خۆمان زەواج نیە‪ ،‬بەاڵم وەكو پەیوەندیی‬ ‫بەنهێنی هەس! بۆ نموونە‪ ،‬تەنتە هەیە‪ ،‬ئەم‬ ‫تەنتانە پیاوی تەواویشن كەچی چاوەڕوانی ئەوەن‬ ‫پیاوی دیكە بدۆزنەوە و كاری خۆیان بكەن‪ ،‬واتا‪،‬‬ ‫بەزۆر نا بەڵكو بە ڕەزامەندیی هەردوال!!!‬ ‫كاتێك یەكەم جار موحازەرەم گوتەوە بۆ ئەوەی‬ ‫لە زانكۆ وەرگیرێم‪ ،‬سێ دوكتۆر دانیشتبوون بۆ‬ ‫ئ��ەوەی هەڵمسەنگێنن‪ ،‬موحازەرەكەم لەسەر‬ ‫چەمكی جێندەربوو‪ .‬كاتێك باسی جێندەر دەكەیت‬ ‫دەبێ ڕوونی بكەیتەوە‪ ،‬جێندەر جۆری كۆمەاڵیەتی‬ ‫دەستنیشان دەكات بۆ ‪ 5‬جۆر‪ ،‬بە پشتبەستن‬ ‫بە جۆری پەیوەندیی سێكسی‪ :‬نێر‪ ،‬مێ‪ ،‬هۆمۆ‪:‬‬ ‫(گەی‪ ،‬لیزبیان‪ ،‬بایسێكشواڵ)‪ ...‬كۆمەڵگەكان‬ ‫ڕاهاتوون سەبارەت بەم پەیوەندیانە ماف و پێگەی‬ ‫كۆمەاڵیەتی ببەخشن بە تاكەكانیان ‪ ..‬واتە‪ ،‬نێر‬ ‫زۆرترین مافی هەیەو هومۆ كەمترین‪ .‬لە سەرقاڵیی‬ ‫وانەوتنەوەم پرسیاری یەكێك لە پرۆفیسۆرەكان‬ ‫ئ��ەوە ب��وو‪ :‬خ��ۆت ل��ەگ��ەڵ كامیانیت؟؟! زۆر‬ ‫پێكەنینم هات چونكە ئەو مامۆستایە ئیسالمی‬ ‫بوو‪ .‬گوتم‪ :‬دوكتۆر! ئێمە لە كۆمەڵناسی باسی‬ ‫بابەتەكە دەكەین‪ ،‬وەكو ئەوەی هەیە نەك وەكو‬ ‫خۆمان ئارەزوومانە‪ .‬بابەتی هۆمۆسێكسواڵێتی‬ ‫لەم كۆمەڵگەدا هەیە‪ ،‬بەاڵم ئەگەر سووری لەسەر‬ ‫ئەوەی بزانیت من كامیانم؟ من ژنم و وەكو ژنێك‬ ‫حەزم بە پیاوە و ‪ 15‬ساڵیش لەگەڵ هاوسەرم‬ ‫بووم‪ ،‬كەچی خودا لێی بردمەوە! باشە؟!‬

‫ذمارة (‪ )155‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬

‫كؤنت َيكست‬

‫‪6‬‬

‫گەڕانەوەى كارل شمیت‪:‬‬ ‫تیۆری (دۆست ‪ /‬دوژمن) لە سەدەى بیست و یه‌که‌مدا‬ ‫حسێن محەمەد‬ ‫پێشەكی‬ ‫چەند مانگ پێش ئێستا‪ ،‬لێژنەی‬ ‫لێکۆلینەوەی پاڕڵمانی ئینگلیز‪ ،‬ڕەخنەی‬ ‫توندی ئاراستەی دەزگ��ای دیپلۆماسی‬ ‫ئەو واڵتە کرد سەبارەت بەوەی کە ئەو‬ ‫دەزگایە نەیتوانیوە پێشوەخت‪ ،‬پێشبینی‬ ‫سەرهەڵدانی گەالنی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست‬ ‫بکات‪ .‬ڕووداوەکانی واڵتانی عەرەب بە‬ ‫خۆ سووتاندنی الوێکی توونسی سەرەتا‬ ‫لە واڵتی ئاماژە پێکراو دەستی پێکرد‬ ‫و ب��وو بە ه��ۆی هەاڵتنی بن عەلی و‬ ‫پاشان واڵتانی دیکەی عەرەبی یەک لە‬ ‫دوای یەک گرتەوە و گۆرانکاری گەورەی‬ ‫درووست کرد‪ .‬ئە و ڕووداوانەی کە هەر‬ ‫خێرا بە بەهاری عەرەبی ناوزەد کران‪،‬‬ ‫نەک تەنیا سەرسووڕمانی دەوڵەتانی‬ ‫رۆژاوای��ی لێکەوتەوە‪ ،‬بەڵکوو ناوەندە‬ ‫زانستی و ئاکادمیەکانیش تووشی‬ ‫پەشۆکان و سەرسووڕمان کرد‪.‬‬ ‫مەگەر ئەوە نەبوو کە بە وتەی شانتال‬ ‫مووفێ ماوەیەک پیش ئێستا بە هات و‬ ‫هاوارەوە دەیانگوت دیمۆکراسی لیبڕال‬ ‫بۆ هەمیشە سەرکەوتوە و مێژوو بەرەو‬ ‫کۆتایی دەروات؟! بە تایبەت پاش‬ ‫رووخانی کۆمۆنیزم‪ ،‬ئەو دوو بەرەکییە‬ ‫کە گۆرەپانی سیاسەتی نێونەتەوە یی‬ ‫کردبوو بە ‪ ٢‬بەشی دژ بە یەک ‪ ،‬لە‬ ‫ئارادا نەما‪ ،‬هەمووان وای بۆ دەچوون کە‬ ‫داڕمانی سیستەمی کۆمۆنیستی دەبێتە‬ ‫هۆی لە ناوچوونی دژوازیە مەزنەکان و‬ ‫گۆزار بەرەو دێمۆکراسی ئارام و هێمنانە‬ ‫دەب��ێ‪ .‬کەچی ئەمرۆ دەبینین کە لە‬ ‫هەناوی بزووتنەوەی ئازادیخوازانەی‬ ‫گەالنی رۆژه��ەالت��ەوە‪ ،‬چەندین شەڕ و‬ ‫پێکدادان و کێشمەکێشی قەومی و ئاینی‬ ‫دێتە ئاراوە‪ ..‬پێکدادانی وا کە بەرزترین‬ ‫ئاستی توند و تیژی تێدا دیتە ئاراوە یان‬ ‫بە دی دەکرێ‪.‬‬ ‫ئێستا لە جیاتی سەقامگیر بووونی‬ ‫ن��ەزم��ی نوێی جیهانی (رۆژاوا و بە‬ ‫تایبەت ئامریکا) بە شیوەیەکی هێمنانە‬ ‫و دەرک��ەوت��ن��ی ئاشتیانەی ئامانجە‬ ‫جیهانگیرەکانی دونیای مۆدێرن وەکوو‬ ‫ئازادی و برایەتی و مافی مرۆڤ‪ ،‬دەبینین‬ ‫شوناسی ناوچەیی و زۆر جاران فیرقەیی‬ ‫خ��ێ��را وەک���وو ق��ارچ��ک هەڵدەتۆقێن‬ ‫بەرانبەر یەک دەوەستن و کێشەکان بە‬ ‫شێوەیەکی بورکان ئاسا دەتەقێنەوە و‬ ‫ب��ەرەی دۆس��ت و دۆژم��ن بە شێوەیکی‬ ‫نوێ لە ناوچەکەدا دروس��ت دەبێت و‬ ‫ئەو ئانتاگۆنیسم و کیشمەکێش‪ ،‬چیدی‬ ‫بوونی نامێنێ‪ .‬کەچی ئەمرۆ دەبینین‬ ‫کێشمەکێشی خوێناوی توندوتۆڵتر لە‬ ‫شێوەی شەڕی نێوان فێرقە و ئاینزاکان‬ ‫خۆی دەردەکەوێتەوە‪.‬‬ ‫شەڕی موسڵمانە توندئاژۆکان دژی‬ ‫خاچپەرەستانی واڵت��ی میسر‪ ،‬شەڕی‬ ‫شیعە و سوننە لە ع��ی��راق‪ ،‬سووریا‪،‬‬ ‫بەحرەین‪ ،‬لوبنان و عەرەبستان و‪...‬‬ ‫لە ناوچەکەدا و پەرەسەندنی کردەوەی‬ ‫تیرۆریستی لە رۆژئاوا‪ .‬هەرەوک پێشتر‬ ‫باسمان ک��رد لە ئاکامی ئ��ەم ش��ەڕ و‬ ‫پێکدادانەدا بەرەی ئێمە و ئەوان و خۆیی‬ ‫و بێگانە و دۆست و دوژمن سەر لە نوێ‬ ‫ساز دەبێتەوە‪ .‬کەوابوو نابێ لە ناوچوونی‬ ‫مەترسی ملمالنێی چینایەتی‪ ،‬چاومان‬ ‫بەسەر کێشە مەترسیدارەکانی جیهانی‬ ‫ئەمڕۆدا دابخات و تیوری ئانتاگۆنیسم‬ ‫دەبێ جارێکی دیکە گرینگی پێ بدرێتێ‪.‬‬ ‫ئەمە وام��ان لێ دەک��ات بۆ ئ��ەوەی بە‬ ‫بەرچاوڕوونی زیاترمان هەبێت سەبارەت‬ ‫ب��ە داه��ات��ووی کێشەکانی ناوچەکە‪،‬‬ ‫بگەڕێنەوە ب��ۆ بیرمەند و مافناسی‬ ‫ئاڵمانی کارڵ شمیت کە خاوەنی تیوری‬ ‫بە ناوبانگی دۆست‪/‬دۆژمنە لە فەلسەفەی‬ ‫سیاسیدا و هەروەها کەسێک بوو کە‬ ‫رەخنەی زۆر جیدی ئاراستەی لیبراڵ‬ ‫دێمۆکراسی کرد‪.‬‬ ‫تیۆری دۆست‪/‬دوژمن‬ ‫ک���ارڵ شمیت ل��ە ش���اری بچووکی‬

‫پلێنبێرگ لە ناوچەی وستفاڵیای واڵتی‬ ‫ئەڵمانیا لە بنەماڵەیەکی کاتۆلیکی‬ ‫لە دایک بوو‪ .‬لە شارەکانی بێرلین و‬ ‫میونیخ و ستراسبوورگ تا ساڵی ‪١٩١٥‬‬ ‫وانەی حقووقی خوێند‪ .‬شمیت ئەمرۆکە‬ ‫وەکوو یەکێک لە گرینگترین سیماکانی‬ ‫فەلسەفەی سیاسی سەدەی بیستەم دێتە‬ ‫ئەژمار و رەخنەکانی لە نیولیبرالیزم‪،‬‬ ‫سەر لە نوێ سەرنجەکانی ب��ەرەو الی‬ ‫نووسینەکانی ڕاکێشاوە‪ .‬جۆرج شواب لە‬ ‫پێشەکی وەرگێرانی کتێبی « تیۆلۆژی‬ ‫سیاسی» بۆ ئینگلیزی ئاماژە بۆ ئەوە‬ ‫دەکا کە کارڵ شمیت بێ گومان یەکێک‬ ‫لەو بیرمەندە سیاسی و حکوومیانەی‬ ‫سەدەی بیستەمە کە زۆرترین مشت و‬ ‫مڕی لە سەر کراوە‪ .‬الیەنگران و نەیارانی‬ ‫بە یەکسان دانیان بە م��ەزن ب��وون و‬ ‫درەوش���اوە بوونی دان���اوە و تەنانەت‬ ‫رەخنەگرانیشی پێیان وایە کە ناوبراو‬ ‫یەکێک لە بیرمەندە هەڵکەوتەکانی‬ ‫سەردەمی ئێمەیە‪.‬‬ ‫شمیت باوکی ئایدیای سیاسی بەرباڵوە‬ ‫وەکوو ‪:‬دەوڵەتی ‪( ،total‬کە دواتر بە‬ ‫تۆتالیتێر ناوبانگی دەرکرد‪ ،‬ئەو بابەتەی‬ ‫کە لە بۆچوونی فرانس نیومان‪ ،‬هێربێرت‬ ‫مارکوزە و هانا ئارێنت و ئەوانی دیکە‬ ‫چەکەرەی کردبوو)‪ ،‬پێودانگی دۆست و‬ ‫دۆژمن لە سیاسەتدا(بیرۆکەی بنەڕەتی‬ ‫لە نووسراوی هەندێ ریالیستی سیاسی‬ ‫وەکوو هانس مۆرگێنتاو) و ئەم تێزە کە‬ ‫دێموکراسی رەفز کەرەوەی لیبرالیزمە و‬ ‫لیبرالیزم نەفی ک��ەرەوەی دیموکراسی‪،‬‬ ‫(ئەو بیرۆکەی کە بە هۆی چەپی نوێوە‬ ‫برەوی پێدرا)‪)١(.‬‬ ‫نووسینەکانی شمیت زۆر بەرباڵون‪.‬‬ ‫ل��ە نووسینەکانیدا پ��ەرژاوەت��ە سەر‬ ‫زۆر بابەتی وەک���وو م��ێ��ژووی فیكر‪،‬‬ ‫ژیۆپۆلەتیک‪ ،‬فۆرمەکانی دەوڵ���ەت‪،‬‬ ‫پێوەندی کڵێسە و دەوڵەت و هەروەها‬ ‫پێوەندییە نێو دەوڵەتییەکان‪ .‬هەندێ‬ ‫لە بەناوبانگترین کتێبەکانی بریتین بوو‬ ‫لە «رۆمانتیسیزمی سیاسی»(‪،)١٩١٩‬‬ ‫«ت���ی���ۆل���ۆژی س����ی����اس����ی»(‪،)١٩٢٢‬‬ ‫«پێگەی عەقاڵنی پارلمانتاریزمی‬ ‫هاوچەرخ»(‪ ،)١٩٢٣‬دیکتاتۆری (‪،)١٩٢١‬‬ ‫«یاسایی بوون و رەواییبوون»(‪،)١٩٣٢‬‬ ‫یاسای زەوی(‪ ،)١٩٣٦‬و چەند کتێبێکی‬ ‫دیکە‪ .‬گرینگترین کتێبی شمیت بەاڵم‪،‬‬ ‫کتێبی «چەمكی پۆلیتیکاڵە»(‪.)١٩٢٧‬‬ ‫کتێبێکی کورت کە ئێرنێست یۆنکێر ئاوا‬ ‫باسی لێدەکا‪ »:‬کانزایەک‪ ،‬کە بە ئارامی‬ ‫دەتەقیتەوە»‪)٢(.‬‬ ‫ب��ەاڵم ئاخۆ لە روان��گ��ەی شمیتەوە‬ ‫پۆڵیتیکاڵ بە چ واتایەک دێت؟ مەبەستی‬ ‫شمیت لە پۆلیتیکاڵ‪ ،‬شیوەیەکی ژیان‬ ‫یان کۆمەڵێک دام��ەزراوە نییە بەڵکوو‬ ‫جۆرێک پێودانگ بۆ جۆرێکی تایبەت‬ ‫لە بڕیاردانە‪ .‬بۆ وێنە ئەخالق باسی‬ ‫خیر و شەڕ‪ ،‬جوانیناسی باسی جوان‬ ‫و ناشیرین و ئابووریش باسی قازانج و‬ ‫زیان دەکات‪ .‬لە سیاسەتیشدا بە وتەی‬ ‫شمیت‪ :‬دانانی جیاوازی سیاسی تایبەت‬

‫کارل شمیت‬ ‫و‪ ...‬هێز وەردەگرێ‪ .‬لەم ناوەدا براوەی‬ ‫ڕاستەقینەی مەیدانی سیاسەت هیزێکە‬ ‫بتوانێ دۆژمن وەکو جەمسەری نەرێنی‬ ‫کێشەکە بە چ��ۆک دابێنێ‪ .‬بە ب��ڕوای‬ ‫شمیت دۆژمن هێما‪ ،‬یاسا‪ ،‬بیرۆکە و شتی‬ ‫لەو چەشنە نییە‪ .‬دۆژمن هەڕەشەیەکی‬ ‫بەرچاو بە دژی مان و هەبوونی الیەنی‬ ‫دیکەیە‪ .‬هەروەها مەسەلەی دیکە پرسی‬ ‫شەڕی یەکالکەرەوەیە بۆ شکستی دۆژمن‬ ‫وەکو وەڕاستگەڕانی لۆژیکی سیاسەت‪.‬‬ ‫بەم پێیە‪ ،‬بی الیەن بوون و دەوەستان‬ ‫دانیشتن و لە دوورەوە سەیری ناکۆکیەکان‬ ‫ک���ردن‪ ،‬درۆ و فریوێکی گ��ەورەی��ە و‬ ‫ئەویش بریتی دەبێ لە کۆتایی هاتن و‬ ‫بێ مانابوونی سیاسەت ئاکام دۆڕاندنی‬ ‫کێشەکانی لێ دەکەوێتەوە‪ .‬بەم پێیە‬ ‫شمیت هەڵوێستی بێ الیەنانە و فانتێزی‬ ‫لیبڕاڵەکان بە توندی ئیدانە دەک��ات‬ ‫و تەنانەت بە کەسانی سیاسیشیان‬ ‫دانانێ(‪)٣‬‬ ‫دۆس��ت‪/‬دۆژم��ن ن��وێ��ن��ەرەوەی نێوان‬ ‫ئاستی یەکبوون یان ئانتاگۆنیزمی نێوان‬ ‫بیرو ڕاکان و تاک و گرووپەکانە‪ .‬لەم‬ ‫ن��اوەدا ب��راوەی ڕاستەقینەی مەیدانی‬ ‫سیاسەت هیزێکە بتوانێ دۆژمن وەکو‬ ‫جەمسەری نەرێنی کێشەکە بە چۆک‬ ‫دابێنێ‪ .‬ب��ەاڵم نابێ ئ��ەوەم��ان لە بیر‬ ‫بچێت کە لێرەدا مەسەلە تەنیا داکۆکی‬ ‫لە ش��ەڕ و ش��ەڕخ��وازی نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئەوەی گرینگی پێ دەدرێ لۆژیکی ئەم‬ ‫شەڕەیە کە سەرکەوتن لەودا بە مانای‬ ‫لە ناوبردنی دۆژمن دێت‪ .‬بە پێچەوانەی‬ ‫بۆچوونی کالزەڤیتز (فەیلەسوفی شەڕ)‬

‫دەزانن لەوێوە دێت کە شمیت لە کتێبی‬ ‫چەمكی پۆلیتیکاڵدا باس لەوە دەکا کە‬ ‫هەموو بیرۆکە سیاسیەکان لە کۆنەوە‪،‬‬ ‫س��رۆش��ت��ی م��رۆڤ��ی��ان ب��ە سروشتێکی‬ ‫شەرانگێز زانیوە‪ .‬م��رۆڤ لە بەرانبەر‬ ‫مرۆڤدا کەسێکی دوژمنکارە و ئەمەش‬ ‫گەڕانەوەیە بۆ هۆبز کە گوتبووی مرۆڤ‬ ‫گورگی مرۆڤە‪.‬‬ ‫شمیت لە کتێبی «تیۆلۆژی سیاسی»دا‬ ‫دەگەڕیتەوە بۆ چەمکی « گۆناحی‬ ‫یەکەمین» لە ئاینی مەسیحیەتدا‪)٤(.‬‬ ‫کەوابوو بۆ کۆنتڕۆلی ئەم ئەم مرۆڤە‬ ‫گوناهبارە شەرەنگێزە خراپەکارە وەکو‬ ‫هۆبز باس لە پێویستبوونی حاکمێکی‬ ‫ب��ە هێز دەک���ا‪ .‬ب���ەاڵم هێڵی جیایی‬ ‫نێوان شمیت و هۆبز ئەوەیە کە هۆبز‬ ‫شەڕانگێزی م��رۆڤ لە «لێڤیاتان»دا‬ ‫دەتوێنیتەوە‪ ،‬کەچی حاکمی دڵخوازی‬ ‫شمیت کەسێکە کە شەڕ لە چوارچێوەی‬ ‫جیاکاری دۆس��ت‪/‬دۆژم��ن دا بە فەڕمی‬ ‫بناسێت‪.‬‬ ‫ن��اب��ێ ل��ە ب��ی��رم��ان بچێ ک��ە کۆمار‬ ‫دیمۆکرتیکی ڤایماری دوای شەڕی دووەم‪،‬‬ ‫دەست و یەخەی چەندین قەیرانی ئابووری‪،‬‬ ‫سیاسی و کۆمەاڵیەتی مەترسیداربوو و لە‬ ‫فەوزا و پاشاگەردانییەکی کەم وێنە لە‬ ‫مێژووی ئاڵماندا‪ ،‬هێزە رادیکاڵە چەپ و‬ ‫ڕاستەکان هەڕەشەیان لە بوون و مانەوەی‬ ‫کۆماری ساوا دەکرد‪ .‬هەر ئەوەیە کە‬ ‫دەبێ گرینگی بیرۆکەی دۆست‪/‬دۆژمن‬ ‫بۆ ساتە وەختی لە دایک بوونی (‪)١٩٢٧‬‬ ‫لە بەر چاو بگرین‪ .‬ئەوکات‪ ،‬شمیت‬ ‫بانگەشەی حاکمێکی بە هێزی دەکرد‬

‫ئانتاگۆنیسمی سیاسین‪ .‬ناوبراو هەوڵی‬ ‫زۆری دا کە پێش بە شرۆڤەی لیبرالی‬ ‫یاسای بنەڕەتی ڤایمار بگرێ و لە سەر‬ ‫ئەو بڕوایە بوو کە ئەبێ لە نێوان یاسایی‬ ‫بوون و رەوایەتیدا جیاوازی بکرێ‪ .‬ئە م‬ ‫بۆچوونە لە دەستووردا کە دەبێ هەموو‬ ‫حیزبەکان بۆ دەس��ت پێڕاگەیشتن بە‬ ‫دەسەاڵت لە ڕێگای پرۆسە ئاساییەکانەوە‬ ‫هەلی یەکسان پێشکەش بکات تەنێ‬ ‫دەبێ لە بارەی ئەو حیزب و الیەنانەوە‬ ‫دەک��ار ببرێت کە ب��ڕوای��ان بە یاسای‬ ‫بنەڕەتی و لەوە گرینگتر رەوایەتی هەیە‪.‬‬ ‫ئەگین حیزبی زۆرینە ئەم دەسەاڵتە پەیدا‬ ‫دەکات هەتا کۆی ئەزموونە کە لە بار‬ ‫بەرێت و بیشێوێنێت‪ .‬ئەو حاکمەی کە بە‬ ‫کێشانی هێڵی دۆست‪/‬دوژمن نەک تەنیا‬ ‫لە دەرەوە بەڵکو لە ناوخۆی واڵتیشەوە‬ ‫پارێزگاری لە حوکمی دەستوور بکات‪.‬‬ ‫دۆستی لە بۆچوونی شمیت دا مانایەکی‬ ‫نەگەتیڤی هەیە واتا سەرچاوەی دۆستی‬ ‫جۆرێکە لە بەشداریکردن لە دۆژمنایەتی‬ ‫و شەڕ لە دژی شتێکی دیکەیە‪ .‬دوژمن‬ ‫لە روانگەی ناوبراو گشتییە نەک تاکە‬ ‫کەسی و تێیدا بابەتی وەک��وو قین و‬ ‫ن��ەف��رەت وح��ەزی تاکەکەسی جێگای‬ ‫نابێتەوە‪ .‬بۆ وێنە سیاسەتمەدارێک قینی‬ ‫لە سیاسییەکی دیکە بێت و سنووری‬ ‫دۆست و دۆژمن لە گەڵ ئەو بکێشێت‪.‬‬ ‫لە راستیدا دۆژمن جۆرێک پێوەندییە کە‬ ‫کاتێ دروست دەبێت کە من کەسێکی‬ ‫دیکە وەک��و شتێکی بێگانە و جیاواز‬ ‫پێناسە بکەم و ئەویدی وەکو ناخۆیی‬ ‫و غەریبە بنوێنمەوە‪ .‬بۆ وێنە‪ :‬عەرەب‪.‬‬ ‫ب��ە وات���ای شمیت خ��ۆی پێم بڵێین‬ ‫دۆژمنەکەتان کێیە هەتا پێتان بڵێم‬ ‫ئێوە کێن؟ لێرەدایە کە پرسی شوناس‬ ‫دێتە ئاراوە‪ .‬دەبێ بزانین هەر شوناسێک‬ ‫تایبەتمەندی پێوەندی وەرگرتنی هەیە‬ ‫و مەرجی بوونی ه��ەر شوناسێکیش‬ ‫سەلماندنی جیاوازییە‪ ،‬واتە دیاری کردنی‬ ‫ئەویدی‪ ،‬کێشانی سنوور لە نێوان من و‬ ‫ئەویدیكەدا و ئێمە و ئەواندا‪ .‬لێکچوون‬ ‫لە نێو خۆماندا و جیاوازی ئێمە لە گەڵ‬ ‫ئەوان‪ .‬واتە ئەویدی دەوری کاریگەری‬ ‫هەیە لە شێوەگیربوونی شوناسی ئێمە‬ ‫و تێڕوانین مان بۆ خۆمان‪ .‬بۆ وێنە‬ ‫ت��ورک و ع���ەرەب‪ ،‬گیاخۆر و گۆشت‬ ‫خۆر‪ .‬چونکوو دەبێ کەسانێک هەبن کە‬ ‫گیاخۆر نەبن هەتا گرووپی گیاخۆران مانا‬ ‫بدا‪ .‬کەسانێک ببن کە زمان و کولتووریان‬ ‫وەکوو ئێمە نەبێ هەتا گرووپی نەتەوەیی‬ ‫ئێمە مانا بدات‪.‬‬ ‫بە سەرنج دان بەم پرسە بۆمان ڕوون‬ ‫دەبێتەوە کە چ��ۆن ئانتاگۆنیزمەکان‬ ‫بەدیدێن و کێشەکان س��از دەب��ن‪ .‬لە‬ ‫شوناسە‬ ‫قاڵبگیربوونی‬ ‫بەستێنی‬ ‫کۆمەاڵیەتیەکاندا‪ ،‬وات��ە ئەو شوێنەی‬ ‫کە دروستبوونی «ئێمە» لە ڕێگای‬ ‫وێ��ن��اک��ردن��ی «ئ����ەوان����ەوە» جێگای‬ ‫موناقەشەیە‪ ،‬ب��ەردەام ئیمکانی ئەوە‬ ‫هەیە کە ئەم جیاوازیە‪ ،‬ئەم پێوەندی‬ ‫ئێمە و ئەوانە‪ ،‬ببێتە پێوەندیێک لە‬

‫دۆست‪/‬دۆژمن نوێنەری نێوان ئاستی یەکبوون یان ئانتاگۆنیزمی نێوان بیروڕاکان و تاک و‬ ‫گرووپەکانە‪ ،‬لەم ناوەدا براوەی ڕاستەقینەی مەیدانی سیاسەت هیزێکە بتوانێ دۆژمن وەکو‬ ‫جەمسەری نەرێنی کێشەکە بە چۆک دابێنێ‬ ‫کە پیوەندی بە کار و فیكری سیاسیەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەویش جیاوازی دانان لە نێوان‬ ‫دۆست و دۆژمن دایە‪ .‬هەرچەند نابێ لە‬ ‫بیرمان بچێ کە چەمکە سیاسییەکانی‬ ‫وەکوو دۆست و دۆژم��ن‪ ،‬مانای وەکوو‬ ‫جوانی‪ ،‬ناحەزی و خێر وشەڕ نادەن بە‬ ‫دەستەوە‪.‬‬ ‫شمیت ل��ە کتێبی ن���اوب���راودا باس‬ ‫لە الی��ەن��ی تایبەتی سیاسەت دەکا‬ ‫واتە ئەو تایبەتمەندیەی کە سیاسەت‬ ‫لە الیەنەکانی دیکەی کۆمەلگا جیا‬ ‫دەکاتەوە‪ .‬بە بڕوای ناوبراو‪ ،‬بەستێنی‬ ‫سیاسەت ل��ە بەستێنەکانی دیکەی‬ ‫کۆمەلگا وەکو دین‪ ،‬ئابووری‪ ،‬ئەخالق‬

‫کە پێی وابوو شەڕ تەنیا درێژکراوەی‬ ‫سیاسەت و دیپلۆماسییە ب��ەاڵم بە‬ ‫ئامرازی دیکە‪ ،‬شمیت پێی وایە کە شەڕ‬ ‫نە ئامانج‪ ،‬نە مەبەست و تەنانەت یەکێک‬ ‫لە الیەنەکانی سیاسەتیش نییە‪ .‬شەڕ‬ ‫نموونەیەکی زێدەڕۆیانەیە نابێ بکرێ بە‬ ‫دیاردەیەکی ئاسایی یان شتێکی ئایدیالی‬ ‫و خ��وازراو‪ .‬كەاتە مەرجی زیرەکی لە‬ ‫سیاسەتدا دوورکەوتنەوە لە شەڕە هەر‬ ‫چەند سیاسەتمەداری دڵخوازی شمیت‪،‬‬ ‫کەسێکە وێ��ڕای دەس��ت نیشانکردن و‬ ‫پێناسەکردنی دوژمن لە کاتی پێویستدا‬ ‫ئامادەی لە ناو بردنی بێت‪ .‬ئەوەی کە‬ ‫زۆر کەس شمیت بە شوێنکەوتەی هۆبز‬

‫کە لە بەرانبەر بەرەی دوژمنانی کۆماردا‬ ‫بەرگری لە کۆمار بکات‪ .‬شمیت پێیوابوو‬ ‫کە دەوڵ���ەت لە نێوان ئانتاگۆنیزمی‬ ‫بەردەوامی هێز و الیەنەکاندا حکومەت‬ ‫دەکا و ک��ردەوەی لێبڕاوانەی دەوڵەتی‬ ‫بۆ بەربەرەکانێ لە گەڵ هەڕەشەکان و‬ ‫هێزە تێک دەرەکان بە پێویست دەزانی‪.‬‬ ‫ڕووداوەکانی دواتر و هاتنە سەرکاری‬ ‫هیتلەر و بزوونەوەی نازیزم‪ ،‬راستبوونی‬ ‫بیرۆکەکانی شمیتی سەلماند‪.‬‬ ‫شمیت پ��ێ��ی��واب��وو ک��ە ب��ۆچ��وون��ی‬ ‫لیبرالی و یاسایی ل��ە دەوڵ���ەت ئەم‬ ‫ڕاستییە دەش��ارێ��ت��ەوە کە دەوڵ��ەت و‬ ‫حکومەتی یاسا خۆیان بەرهەمی کۆتایی‬

‫چەشنی پ��ێ��وەن��دی دۆس���ت‪/‬دۆژم���ن‪.‬‬ ‫واتە ئەم پێوەندییە دەتوانێ بە مانای‬ ‫شمیتی وشە‪ ،‬ببێتە پرسێکی سیاسی‪.‬‬ ‫ئەمە کاتێ ڕوودەدا کە ئەویدی (کە تا‬ ‫ئەو کاتە تەنیا لە ژێر ناوی جیاوازیدا‬ ‫وێنادەکرا و باسی لێوە دەک��را) هێدی‬ ‫هێدی وەکوو شتێک چاوی لێدەکرێ کە‬ ‫نکۆڵی و حاشا لە شوناسی ئێمە دەکا‪.‬‬ ‫لێرە بە دواوە هەر چەشنێک پێوەندی‬ ‫ئێمە ‪/‬ئەوان‪ ،‬چ ئاینی بێت چ قەومی‪،‬‬ ‫نەتەوەیی ‪،‬ئ��اب��ووری‪ ،‬دەبێتە شوێنی‬ ‫ئانتاگۆنیزمێکی سیاسی‪)٥(.‬‬ ‫ل��ە ب��ن��ەڕەت��دا شمیت ب����ڕوای بە‬ ‫ئانتاگۆنیزمی بێبڕانەوەی بەرژەوەندی‬

‫مرۆڤەکانە‪ .‬ئەمەش جیاوازی گەورەی‬ ‫شمیت و ل��ی��ب��ڕال��ەک��ان��ە‪ .‬ئ���ەوەی کە‬ ‫ل��ی��ب��رال��ی��زم س���ەب���ارەت ب��ە سروشتی‬ ‫مرۆڤەکان گەشبینە‪ ،‬شمیت وەرەس‬ ‫دەک��ا‪ .‬گەشبین ب��ەوەی کە لە دۆخی‬ ‫جەنگ و ش��ەڕی ب��ەردەوام��ی» هەموو‬ ‫دژی هەموو»‪ ،‬بڕوات بە یاسای بێ الیەن‬ ‫هەبێ کە ئەو یاسایانە ڕێگە خۆشکەری‬ ‫گەیشتن بە دۆخێکی ئ��ارام و بێکێشە‬ ‫بن‪ ،‬جێگای گومانی جیددی شمیتە‪.‬‬ ‫ناوبراو هیچ بڕوایەکی بە دامەزراوە یان‬ ‫یاسای بێالیەن نییەو باسکردن لەوەی‬ ‫کە گوایە دامەزراوەی سەربەخۆ و جودا‬ ‫لە دەول��ەت بوونیان هەیە (پلۆرالیزم)‬ ‫بەگاڵتەجاری لیبرالیزمی وەسف دەکا‬ ‫و ه��ەر چەشنە دەوڵ���ەت و یاسایەک‬ ‫بە دەرک��ەوت��ن و سەپاندنی ئیرادەی‬ ‫دەسەاڵتی سەرکەوتوو بە سەر ئەوانی‬ ‫دیکەدا دەزان��ێ‪ .‬لەو روانگەوە شمیت‬ ‫نیزیکە لە کەسانی پۆست مارکسیستی‬ ‫وەک الکالو و مووفە کە بە ئانتاگۆنیزم‬ ‫بوونی ڕاستیەکان بڕوایان هەیە و ئەوەی‬ ‫کە سیاسەت ئاکامی گوشاری هێزی‬ ‫الیەنێک بۆ الیەنێکی دیکە و ئەوەی‬ ‫ک��ە ئ��ەم کێشە و ش��ەڕە ل��ە ن��او ئەو‬ ‫چوارچێوەی ئانتاگۆنزمەدا دروست دەبێ‬ ‫و مانا پەیدادەکا(‪)٦‬‬ ‫دەک��رێ بڵێین بۆچوونەکانی شمیت‬ ‫ئەمرۆکە جۆرێکە لە هۆشداریدان بە‬ ‫رۆژاوا و سیستمی سیاسی لیبرال‬ ‫سەبارەت بە بۆچوونەیان کە پێیانوایە‬ ‫لیبرالیزم بۆهەمیشە سەرکەوتووە و‬ ‫گۆرانەکان هێمنانە و ئ��ارام دەب��ن و‬ ‫سیستەمی نوێی جیهانی بەرقەرار دەبێت‪.‬‬ ‫پرسیاری سەرەکی بۆ شمیت ئەوەیە کە‬ ‫بۆچی لیبرالیزم لەیاری حوکمدارێتیدا‬ ‫سەرکەوتنی ئەوتۆی نەبووە و تەکنۆلۆژیا‬ ‫چۆن چۆنی هەموو الیەنەکانی ژیانی‬ ‫مودێرنی داگیرکردووە؟‬ ‫ه��ەر بۆیە لەسەر ئ��ەو بڕوایەیە کە‬ ‫لە کۆمەڵگای پیشەسازی عامەگەرای‬ ‫مۆدێرندا‪ ،‬لە مانای سەرەکی خۆی بەتاڵ‬ ‫بێتەوە و لە ئاکامدا زۆرێک لە چەمکە‬ ‫سەرەکییەکانی وەک��وو حوکمدارێتی‬ ‫خەڵک‪ ،‬یاساگەرایی و کۆدەنگی بدۆڕێنێ‪.‬‬ ‫ناوبراو پێمان دەڵێ کە ناوکی سیاسەت‬ ‫ملمالنێ و ئانتاگۆنیزمە کەوابوو جیهانی‬ ‫بێ دۆست و دوژمن جیهانی بێ سیاسەت‬ ‫و ب��ێ ئینسانە‪ .‬ب��ەم پێیە رەخنەی‬ ‫سەرەکی ناوبراو ئاراستەی لیبرالیزمی‬ ‫نوێیە‪ .‬ئەو قوتابخانەی کە دەوڵەت وەکوو‬ ‫دامەزراوەیەکی بێ الیەن پێناسە دەکات‬ ‫کە ئەرکی سەرەکی البردنی جیاوازی‬ ‫نێوان تاک و گرووپەکانە‪ .‬بە وتەی شمیت‬ ‫س��ەردەم��ی ئێمە س��ەردەم��ی بێ الیەن‬ ‫کردن و لەسیاسەتخستن و ئانتاگۆنیزمی‬ ‫تەندروست لە ژیانی سیاسی بە هۆی‬ ‫مەسرەفگەرایی‪ ،‬سەرقاڵیە گشتیەکان‪،‬‬ ‫وتووێژی هەمیشەیی هەڵوەشاوەتەوە و‬ ‫سەرچاوەی هەموو ئەمانە لیبرالیزمە‪.‬‬ ‫الوازی دەوڵەتە لیبراڵەکان دەگەرێتەوە‬ ‫ب��ۆ هێرشی ئ���ەوان ب��ۆ س��ەر دۆژمنی‬ ‫سروشتی کۆمەڵگای مرۆڤەکان واتە‬ ‫ئەو شتەی بوونی سیاسی ئەوان دیاری‬ ‫دەک��ات‪ .‬ناوبراو الوازی ئەم دەوڵەتانە‬ ‫بۆ فۆرمالیزمی ستەمکارانەی حقووقی‪،‬‬ ‫بێالیەن بوونی ڕی��اک��اران��ە‪ ،‬و ه��ات و‬ ‫چوونیان لە نێوان ئاشیخوازی چەکدارانە‬ ‫و شەڕی ئەخالق و بڕوا دەگەڕێنێتەوە(‪)٧‬‬ ‫سەرچاوەکان‬ ‫‪-١‬جرج شواب‪»)1389( ،‬حاکمیت و امر استثنا»روزنامه‬ ‫شرق‪www.Sharghnews.com:‬‬ ‫‪-4-2‬م���ارک لی ال(‪»)1387‬زن��دگ��ی سیاسی اشمیت»‬ ‫‪www.tafaavot.blogspot.com‬‬ ‫‪-3‬شهریوری ن��ادر(‪»)1387‬ک��ارل اشمیت مریدوفادار‬ ‫هابز»روزنامه شرق شماره‪.805‬‬ ‫‪-5‬شانتال موفه(‪»)1387‬دوست دشمن پس از افول‬ ‫مارکسیسم» ترجمه جواد گنجی‪www.aftab.ir،‬‬ ‫‪-٦‬شهریوری نادر(‪»)1385‬نیاز دائمی به دشمن‪ :‬کارل‬ ‫اشمیت و معنای سیاست» روزنامه شرق‪،‬شماره‪.806‬‬ ‫هەروەها سوودم لە وەرگێرانی ئینگلیزی ئەم دوو کتێبەی‬ ‫شمیت بینیوە‪:‬‬ ‫‪political»)2005(,Carl‬‬ ‫‪Scmitt-1‬‬ ‫‪theology, four chapters on the‬‬ ‫‪concept of sovereignty «. George‬‬ ‫‪schwab(trans), Chicago: university of‬‬ ‫‪.Chicago Press‬‬ ‫‪Carl Scmitt ,»the concept of the -2‬‬ ‫»‪political‬‬ ‫‪George‬‬ ‫‪schwab(trans),‬‬ ‫‪.Chicago: university of Chicago press‬‬

‫ذمارة (‪ )155‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬

‫کلیلەکانی کەلتور‪‌:‬‬

‫‪7‬‬

‫كؤنت َيكست‬

‫كۆمۆنیكاسیۆن‪ ،‬االتصال‪Communication ،‬‬

‫ده‌یڤید مۆرلی‬ ‫وه‌رگێڕانی‪ :‬بڕوا عه‌الدین‬ ‫وشه‌ی كۆمۆنیكاسیۆن چه‌ند مانایه‌كی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ڕه‌نگ ‌ه دێرینترینیان ئه‌وه‌ بێت‬ ‫ك ‌ه واتای گۆڕینی ((شت ‌ه مادییه‌كان))‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬واتایه‌ك كه‌ مێژووه‌كه‌ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ س��ه‌ده‌ی چ��وارده‌ی��ه‌م‪.‬‬ ‫پاشتر كه ئه‌م مانای ‌ه كاڵبۆوه‌ و ئیدی‬ ‫هیچ بایه‌خێكی ئه‌وتۆی نه‌ما‪ ،‬له‌سه‌ده‌ی‬ ‫حه‌ڤده‌یه‌مدا گه‌شه‌یكرد بۆ بیرۆكه‌یه‌كی‬ ‫به‌رفراوانتر ده‌رب��اره‌ی ((گه‌یاندن یان‬ ‫ئامرازی گه‌یشتنی نێوان دوو كه‌س یا‬ ‫دوو شوێن‪ ،‬وات�� ‌ه ك��رده‌ی گوزه‌ركردن‬ ‫یاخود توانای گوزه‌ركردن له‌شوێنێكه‌و‌ه‬ ‫بۆ شوێنێكی تر))‪ ،‬هه‌روه‌ها ب ‌ه واتای‬ ‫((هێڵێكی گرێدان و پێكه‌وه‌به‌ستن‪،‬‬ ‫دااڵنێكی گه‌یه‌نه‌ر یاخود ك��ران��ه‌وه‌))‬ ‫ش به‌كارده‌هات‪ .‬لێره‌دا ده‌توانین ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌نديی ‌ه درێژخایه‌ن و یه‌كانگیر‌ه‬ ‫ببینین ك�� ‌ه وش���ه‌ی كۆمۆنیكاسیۆن‬ ‫به‌وشه‌ی گواستنه‌وه‌و‌ه له‌ئێستادا هه‌یه‌‬ ‫تی‪.‬‬ ‫ل���ه‌س���ه‌ده‌ی پ��ان��زه‌ی��ه‌م��دا وش���ه‌ی‬ ‫كۆمۆنیكاسیۆن (وه‌ك گ��ه‌ی��ان��دن)‬ ‫به‌رفراوانتر بوو تا هه‌موو ئه‌و زانیاریان ‌ه‬ ‫بگرێته‌و‌ه كه‌ ده‌گوێزرانه‌وه‌‪ ،‬وات ‌ه ئه‌وه‌ی‬ ‫ك�� ‌ه ئ��ه‌م��ڕۆ پێی ده‌ڵ��ێ��ی��ن ن��اوه‌رۆك��ی‬ ‫كۆمۆنیكاسیۆن‪ .‬دی��اره‌ به‌ناوبانگترین‬ ‫مانای مۆدێرنی وشه‌ی كۆمۆنیكاسیۆن‬ ‫(ك�� ‌ه ده‌گ��ه‌ڕێ��ت��ه‌وه‌ ب��ۆ كۆتاییه‌كانی‬ ‫سه‌ده‌ی حه‌ڤده‌یه‌م) بریتیه‌ له‌ئاماژ‌ه بۆ‬ ‫چاالكیی ناردن یا گواستنه‌و‌ه و گه‌یاندنی‬ ‫ئه‌و په‌یامانه‌ی هه‌ڵگری زانیاری و ئایدیا‬ ‫و زانینن‪ .‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تاكانی سه‌ده‌ی‬ ‫پانزه‌یه‌میشه‌وه‌ مانای دووه‌می ئه‌و وشه‌ی ‌ه‬ ‫هێنده‌ پێداگریی له‌سه‌ر گواستنه‌وه‌ی نام ‌ه‬ ‫و په‌یامه‌كان و ناوه‌رۆكه‌كانیان نه‌ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌ڵكو زیاتر جه‌ختی له‌سه‌ر كارایی‬ ‫دی��ال��ۆگ‪ ،‬كارلێككردن و ئاوێته‌بوون‬ ‫بوو‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی له‌بیرۆكه‌ی گفتوگۆ و‬ ‫په‌یوه‌ندی نێوان كه‌سه‌كاندا ده‌یبینین (یا‬ ‫ته‌نانه‌ت جوتبوونی سێكسییش له‌سه‌ده‌ی‬ ‫ه��ه‌ژده‌ی��ه‌م��دا)‪ .‬ل��ه‌گ��ه‌ڵ سه‌ره‌تاكانی‬ ‫سه‌ده‌ی حه‌ڤده‌یه‌میشدا كۆمۆنیكاسیۆن‬ ‫مانایه‌كی دیكه‌ وه‌رده‌گرێت ك ‌ه زیاتر ب ‌ه‬ ‫واتای به‌شداریكردن دێت‪ .‬لێر‌ه به‌دواو‌ه‬ ‫ده‌بێت ‌ه ئاماژه‌ بۆ به‌شدارییه‌كی گشتی‪،‬‬ ‫بۆ تایبه‌تمه‌ندێتیه‌كی هاوبه‌ش یا بۆ‬ ‫نزیكایه‌تی وه‌ك له‌سروتی نوێژی پیرۆزی‬ ‫مه‌سیحیی (‪ )Communion‬دا‬ ‫ده‌یبینین‪ .‬دی��ار‌ه ئ��ه‌م مانایه‌ش زۆر‬ ‫به‌به‌هێزی له‌به‌كارهێنانه ئینگلیزیی ‌ه‬ ‫ئه‌مریكی ‌ه هاوچه‌رخه‌كه‌یدا ئاماده‌یه‌‪،‬‬ ‫كاتێك قسه‌كه‌ر و وته‌بێژه‌كان به‌و‌ه‬ ‫ده‌ستپێده‌كه‌ن ك ‌ه بڵێن ئ��اره‌زووی��ان‬ ‫به‌شداریكردن و هاوبه‌شییان ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ج��ه‌م��اوه‌ره‌ گوێگره‌كه‌یاندا‪ .‬مانایه‌كی‬ ‫تریش هه‌یه‌ ك ‌ه له‌بنه‌ڕه‌تدا جه‌ختی‬ ‫ك‬ ‫له‌سه‌ر ئایدیای كۆمۆنیكاسیۆنه‌ وه‌ ‌‬ ‫پڕۆسه‌ی هاوبه‌شیی و به‌شداریكردن‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵه‌كه‌سێك ده‌رب��اره‌ی بڕێك‬ ‫ئایدیا و ئه‌زمونی دیاریكراو‪ .‬ئه‌ڵبه‌ت ‌ه‬ ‫به‌شێكی ڕیشه‌كانی ئه‌م مانایه‌ له‌ئایدیای‬ ‫ئایینییدا بۆ بیرۆكه‌ی (سروتی نوێژی‬ ‫م��ه‌س��ی��ح��ی��ه‌ك��ان) وه‌ك پ��ڕۆس��ه‌ی��ه‌ك��ی‬ ‫هاوبه‌شیی و به‌شداریكردن په‌نهانه‌‪.‬‬ ‫لێره‌شدا دیسان هه‌ندێك په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌نێوان گه‌یاندن و ئایدیاكانی گروپ‬ ‫(‪ )Community‬ده‌ب��ی��ن��ی��ن ك ‌ه‬ ‫پاشتر زی��ات��ر ده‌ی��دۆزی��ن��ه‌وه‌‪ .‬وش��ه‌ی‬ ‫كۆمۆنیكاسیۆن مانایه‌كی گرنگی تریشی‬ ‫هه‌ی ‌ه ك ‌ه جه‌ختده‌كاته‌ سه‌ر ئه‌و نێوه‌ند‌ه‬ ‫ته‌كنیكیه‌ی له‌ڕێیه‌وه‌ و به‌هۆیه‌و‌ه پڕۆسه‌ی‬ ‫گه‌یاندن ڕوده‌دات‪ .‬ئه‌م به‌كارهێنانه‌ش‬ ‫یان ئاماژه‌یه‌ بۆ ئامرازه‌كانی گه‌یاندنی‬ ‫سیمبولیان ‌ه (زمان‪ ،‬نیشانه‌كان‪ ،‬وێنه‌كان‬ ‫یا ئه‌و ته‌كنیكانه‌ی به‌هۆیانه‌وه‌ كرده‌ی‬ ‫گواستنه‌وه‌كه‌ ڕووده‌دات) یاخود ئاماژه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ ئامرازه‌كانی گه‌یاندنی ماته‌ریاڵی‬ ‫(ڕێگاكان‪ ،‬كه‌ناڵه‌كان‪ ،‬هێڵ ‌ه ئاسنینه‌كان‪،‬‬ ‫كه‌شتی و فڕۆكه‌كان)‪ .‬لێره‌شدا یه‌كێك‬

‫ئه‌م قۆناغه‌‪ ،‬قۆناغی کۆمۆنیکاسیۆنه‌‬ ‫له‌مه‌سه‌ل ‌ه جه‌وهه‌ریه‌ گرنگه‌كان بریتی ‌ه‬ ‫له‌و گۆڕانه‌ مێژوییانه‌ی به‌سه‌ر په‌یوه‌ندی‬ ‫شێوه‌كانی گه‌یاندنی سیمبولییانه‌دا‌ دێن و‬ ‫ده‌یانگۆڕێت بۆ فۆرمه‌كانی گواستنه‌وه‌ی‬ ‫ماته‌ریاڵیی‪ .‬ڕه‌نگ ‌ه باشترین هێماكردن‬ ‫بۆ ئه‌و چركه‌ساته‌ی تیایدا گه‌یاندن ‌ه‬ ‫سیمبولییه‌كان خۆیانی له‌ئامرازه‌كانی‬ ‫گواستنه‌وه‌ پێ جیابكه‌نه‌وه‌ بریتی بێت‬ ‫له‌داهێنانی بروسكه‌‪ ،‬به‌و توانایه‌ی ك ‌ه‬ ‫هه‌یه‌تی بۆ ناردنی په‌یامی كاره‌بایی‬ ‫ڕاسته‌وخۆ له‌دوراییه‌كی زۆره‌وه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫په‌ره‌سه‌ندن ‌ه ئاماژه‌یه بۆ هه‌نگاوێكی‬ ‫مێژوویی یه‌كالییكه‌ره‌و‌ه له‌ڕۆڵی ئه‌م‬ ‫دوو مانا تایبه‌تمه‌نده‌ی ((گه‌یاندن))‬ ‫و ئه‌ركه‌كانیاندا‪ .‬ل��ه‌ڕووی مێژوییشه‌و‌ه‬ ‫زۆر پڕۆسه‌ی دیك ‌ه له‌گه‌ڵ مانای ئه‌م‬ ‫گواستنه‌وه‌ مێژوییه هاوشان و ته‌ریبن‌‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستمان له‌و مشتومڕانه‌ی ‌ه ك ‌ه تایبه‌ت‬ ‫بوون به‌سه‌رهه‌ڵدانی ئامرازه‌كانی میدیا‬ ‫له‌كۆتاییه‌كانی س��ه‌ده‌ی ن��ۆزده‌ی��ه‌م و‬ ‫سه‌ره‌تاكانی سه‌ده‌ی بیسته‌مدا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫مشتومڕه هاوچه‌رخه‌كانیش ده‌رب��اره‌ی‬ ‫گرنگیی و بایه‌خی ئ��ام��رازی ن��وێ بۆ‬ ‫ئ��ه‌و س��ه‌رده‌م�� ‌ه دیجیتاڵییه‌ كه‌ ب��ه‌ڕای‬ ‫زۆرب��ه‌م��ان له‌ئێستادا گۆڕانكارییه‌كی‬ ‫گ����ه‌وره‌ و س��ه‌ره‌ك��ی ب��ه‌س��ه‌ر م��ان��ای‬ ‫گه‌یاندندا هێناوه‌‪ .‬له‌كۆتاییه‌كانی سه‌ده‌ی‬ ‫بیسته‌مدا‪ ،‬تا ڕاده‌یه‌كی زۆر‌ به‌شێكی‬ ‫ه��ه‌ر‌ه زۆر‌ی توێژینه‌وه‌كان له‌باره‌ی‬ ‫گه‌یاندن و كۆمۆنیكاسیۆنه‌و‌ه جه‌ختیان‬ ‫كردبووه‌ سه‌ر مانا به‌رته‌سكه‌كه‌ی ئه‌و‬ ‫وشه‌یه‌‪ ،‬وات ‌ه زیاتر پێداگرییان له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و فاكته‌رانه‌ ده‌كرد كه‌ ده‌ستنیشانی‬ ‫گواستنه‌وه‌ی زانیاری ك��ارا ده‌ك��ه‌ن ل ‌ه‬ ‫نێره‌رێكه‌و‌ه بۆ وه‌رگرێك‪ .‬شێوه‌كانی‬ ‫گه‌یاندنی ج��ه‌م��اوه‌ری��ی بایه‌خیان ب ‌ه‬ ‫باشترین ڕێگه‌كان ده‌دا بۆ به‌دیهێنانی‬ ‫جۆرێك له‌گواستنه‌وه‌ی په‌یامه‌كان كه‬ ‫هیچ به‌ربه‌ستێك نه‌توانێت ببێت ‌ه ڕێگ‌ر‬

‫له‌پرۆسه‌ی گه‌یاندنه‌كه‌دا له‌‌خۆ بگرێت‬ ‫(ب��ه‌و فاكته‌رانه‌شه‌وه‌ ك ‌ه پێیانده‌ڵێن‬ ‫زمانی جه‌سته‌)‪ .‬ڕه‌خنه‌كانی ئ��ه‌وان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ بوو ك ‌ه پێی وا بوو‬ ‫ل��ه‌ڕوی پره‌نسیپه‌و‌ه و وه‌ك واقیعیش‬ ‫مه‌حاڵه‌ گه‌یاندن و كۆمۆنیكاسیۆن‬ ‫ڕوون���ه‌دات‪ ،‬جا كه‌سه‌ك ‌ه بیه‌وێت یان‬ ‫حه‌زیشی پێنه‌كات (چونك ‌ه ته‌نانه‌ت‬ ‫نزمترین ئاستی كۆمۆنیكاسیۆنیش بریتی ‌ه‬ ‫له‌و دۆخه‌ی كه‌ تیایدا كه‌س هه‌ستده‌كات‬ ‫ن��اگ��ه‌ی��ه‌ن��ه‌ره‌)‪ .‬ئ��ه‌ڵ��ب��ه‌ت��ه‌ ل��ه‌ك��ای��ه‌ی‬ ‫به‌رفراوانتری گه‌یاندنه‌كان و توێژینه‌و‌ه‬ ‫كولتورییه‌كانیشدا ئه‌م نمونه‌ ترادسیۆنالی ‌ه‬ ‫كه‌وته‌ به‌ر نه‌شته‌ری ڕه‌خنه‌یه‌كی توند‬ ‫و گرنگ و ب��ه‌ه��ۆی كاریگه‌رییه‌كانی‬ ‫سیمۆلۆژیاو‌ه پ��ه‌ره‌ی سه‌ند‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫سیمۆلۆژیا زۆر گرنگی به‌و شیفر‌ه و‬

‫توێژینه‌وه‌یه‌كی سودبه‌خشیان بۆ بكرێت‪.‬‬ ‫نمونه‌كانی پێشتر حه‌زیان به‌ مامه‌ڵه‌ی‬ ‫كۆمۆنیكاسیۆنی سه‌ركه‌وتو بوو وه‌ك‬ ‫دۆخی ئاسایی شته‌كان‪ ،‬ته‌نها بایه‌خیشیان‬ ‫ب ‌ه دۆخه‌كانی به‌هه‌ڵه‌تێگه‌یشتن ده‌دا‬ ‫وه‌ك بڕێك دابڕانی ئاوارته‌ و تایبه‌تیی‬ ‫له‌شه‌پۆلی كۆمۆنیكاسیۆنه‌كاندا ‌ك ‌ه‬ ‫‌یه یه‌كااڵبكرێنه‌و‌ه و‬ ‫پێویستیان به‌وه ‌‌‬ ‫نه‌مێنن‌‪ .‬نابێت ئه‌وه‌شمان له‌یادبچێت‬ ‫كه‌ سیمۆلۆژیا ك��اری‌ بۆ پرسیار له‌و‬ ‫گریمانه‌یه ك���ردوه‌ ك��ه‌ س��ه‌ب��اره‌ت ب ‌ه‬ ‫ڕونیی كۆمۆنیكاسیۆنه‌ ((ئاساییه‌كان))‬ ‫له‌ئارادا‌یه‌‪ .‬به‌پێی بوونی ئه‌و دابه‌شكردن ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی و كولتورییه‌یشی ك ‌ه له‌زۆربه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌كاندا هه‌یه‌‪ ،‬ناشێت نێره‌ر و‬ ‫وه‌رگری په‌یامه‌كانیش به‌ هه‌مان شێو‌ه‬ ‫به‌شدارییه‌كی ته‌واویان له‌گه‌ڵ ‌كۆده‌كانی‬

‫له‌مڕۆدا مه‌رجێكی سه‌ره‌كی گروپ‬ ‫ئه‌وه نیه كه وه‌ك جوگرافیا‬ ‫هاوسێی یه‌ك بن!‬ ‫كۆد‌ه زمانه‌وانی و كولتورییانه‌ ده‌دات‬ ‫كه‌ له‌پشت هه‌موو كرده‌كانی گه‌یاندنه‌و‌ه‬ ‫په‌نهانن‪ ،‬پره‌نسیپه‌كه‌شی ئه‌وه‌ بوو ك ‌ه‬ ‫پێی واب��وو نامه‌یه‌ك‪ ،‬په‌یامێكمان نی ‌ه‬ ‫به‌بێ ك��ۆد‪ .‬ل��ه‌م الیه‌نه‌شه‌وه‌ نمونه‌ی‬ ‫گه‌یاندن وه‌ك به‌كۆدكردن \ له‌كۆدخستن‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی تایبه‌تی هه‌بوو‪ .‬ئه‌م‬ ‫نمونه‌یه‌ كه‌ ستیورات هۆل (‪,Hall‬‬ ‫‪ )1981‬گه‌شه‌ی پێدا كاریگه‌ری كرده‬ ‫سه‌ر سه‌رنجدان له‌هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی‬ ‫سنوره‌كانی ئاستی ده‌له‌التی چونیه‌ك‬ ‫((ی��اخ��ود دی���ار)) ل��ه‌و زانیارییانه‌دا‬ ‫ده‌به‌زێنن كه‌ ده‌ویسترێت له‌په‌یامێكدا‬ ‫بگوازرێته‌و‌ه ب��ه‌ره‌و ئاسته‌كانی مانای‬

‫گه‌یاندن و كۆمۆنیكاسیۆ ‌ن هه‌بێت‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئه‌م تێگه‌یشتن و لێكۆڵینه‌وه‌ نوێیه‌ش‬ ‫وا مامه‌ڵه‌ی ئه‌و شرۆڤه‌ هه‌مه‌ڕه‌نگ ‌ه بۆ‬ ‫ی شتێكی‬ ‫په‌یامه‌كان ده‌كات وه‌ك ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئاسایی بن‪ ،‬وات�� ‌ه وه‌ك ئ��ه‌وه‌ی كلیلی‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌ك بن ك ‌ه ده‌بێت پێكه‌و‌ه‬ ‫دیاره‌ هه‌ر‬ ‫ب��ك��رێ��ن‪.‬‬ ‫له‌م خاڵه‌شدای ‌ه ك ‌ه مه‌سه‌له‌ی ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌كایه‌كانی گه‌یاندن و كولتوریشدا‬ ‫بایه‌خێكی ئه‌وتۆیان پێده‌درێت و زیاتر‬ ‫تیشكیان ده‌خرێت ‌ه س��ه‌ر‪ .‬پێشتر وا‬ ‫پێ له‌سه‌ر ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ داده‌گیرا ك ‌ه‬ ‫بریتی ‌ه ل ‌ه گۆڕینی شێوه‌كانی گه‌یاندن‬ ‫و كۆمۆنیكاسیۆن له‌نێوان كه‌سه‌كان‬

‫كه توێژینه‌وه‌یه‌ له‌مه‌سه‌له‌ی ئ��ه‌وه‌ی‬ ‫‌‌‬ ‫چی ده‌ڵێت‪ ،‬له‌چ كه‌ناڵێكه‌و‌ه ده‌یڵێت‪،‬‬ ‫بۆ كێی ده‌ڵێت و مه‌به‌ست و ئه‌نجامی‬ ‫ئ���ه‌و وت��ن�� ‌ه چ��ی��ی��ن‪ .‬ئ��اش��ك��رای�� ‌ه ئ��ه‌م‬ ‫تێگه‌یشتن ‌ه له‌كۆمۆنیكاسیۆن دیدگایه‌كی‬ ‫هه‌ڵسه‌نگێنه‌رانه‌ دروس��ت��ی��ك��ردو‌ه ك ‌ه‬ ‫خاوه‌نی دیالۆگێكی دوالیستیانه‌ی ‌ه وه‌ك‬ ‫ئه‌و وێنه یه‌كسانیخوازانه‌یه‌‌ی یۆرگن‬ ‫هابه‌رماس (‪)1970 ,Habermas‬‬ ‫ب��ه‌ (هه‌ڵوێستی ئیدیاڵی ئاخاوتن)‬ ‫ن���اوی ده‌ب����ات‪ ،‬ك�� ‌ه ب�� ‌ه وات��ای��ه‌ك��ی تر‬ ‫مانای ئه‌و ئاسته‌ی تا چه‌ند وێنه‌كانی‬ ‫كۆمۆنیكاسیۆنی ج��ه‌م��اوه‌ری��ی له‌و‬ ‫پێودانگ ‌ه الده‌ده‌ن‪ .‬وه‌ك ده‌بینین‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ل��ێ��ره‌دا زۆر گرنگ ‌ه بریتیي ‌ه‬ ‫له‌توانای وێنه‌ی هاوچه‌رخ ك ‌ه به‌هۆی‬ ‫‌ئامرازه‌كانی كارلێككردن ‌ه و ده‌توانێت‬ ‫ت ب��ۆ ج��ه‌م��اوه‌ر‬ ‫س��ه‌رل��ه‌ن��وێ ده‌س����ه‌اڵ ‌‬ ‫بگه‌ڕێنێته‌وه‪ ،‬وه‌كچۆن له‌تواناشیدای ‌ه‬ ‫فۆرمێكی زۆر دیموكراسییتر له‌دیالۆگ‬ ‫له‌نێوان نێره‌ران و وه‌رگرانی په‌یامه‌كاندا‬ ‫بهێنێته‌و‌ه كایه‌‪ .‬كه‌وات ‌ه بایه‌خی گره‌وی‬ ‫ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌و مه‌ودایه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫تیایدا په‌نهانه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ له‌و پرۆگرام ‌ه‬ ‫ته‌له‌ڤزیۆنیانه‌ی بینه‌رانی ه��ان��ده‌دات‬ ‫له‌كاتی ‌په‌ره‌سه‌ندن و هه‌ڵكشانێكی‬ ‫پیالنگێڕانه‌ی شاراوه‌دا په‌یوه‌ندیبگرن و‬ ‫ده‌نگبده‌ن‪ ،‬وێنه‌یه‌كی ڕه‌سه‌ن له‌دیالۆگی‬ ‫دیموكراتیان ‌ه دروستبكه‌ن یان النیكه‌م‬ ‫وای نیشانبده‌ن كه‌ دروستیده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ل��ێ ئ���ه‌و ج��ه‌خ��ت��ك��ردن��ه‌وه‌ی��ه‌‌ ل��ه‌س��ه‌ر‬ ‫پرسیاری ئه‌وه‌ی كێ خاوه‌ن ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫ل��ه‌گ��واس��ت��ن��ه‌وه‌ی زان��ی��اری��ی��دا و ت��ا چ‬ ‫سنورێك سیستم به‌ شێوه‌یه‌كی گونجاو‬ ‫ڕێگ ‌ه به‌ ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی ده‌دات‪ ،‬هیچ‬ ‫نیه‌ جگ ‌ه له‌ڕه‌هه‌ندێك له‌ڕه‌هه‌نده‌كانی‬ ‫مه‌سه‌له‌ی كۆمۆنیكاسیۆن‪ .‬بێگومان‬ ‫زۆر گ��رن��گ�� ‌ه ل��ه‌پ��ه‌ی��وه‌ن��دی م��ان��ای‬ ‫به‌شداریكردن له‌كۆمۆنیكاسیۆندا تێبینی‬

‫كۆمۆنیكاسیۆن له‌مڕۆدا به مانای پێچانه‌وه‌ی كات و شوێن دێت‪ ،‬مه‌به‌ست لێی‬ ‫به‌خشینی سنوری زیاتره به‌و جوگرافیایه‌ی كه‌ ته‌كنیكی نوێ دروستی ده‌كات‬ ‫‌له‌و په‌یوه‌ندیه‌ی نێوان نێره‌ر و وه‌رگر‪.‬‬ ‫ئ��ه‌م چه‌شن ‌ه له‌تێگه‌یشتن بۆ مانای‬ ‫گه‌یاندن وا پێناسه‌ی كۆمۆنیكاسیۆنی‬ ‫ده‌ك��رد كه‌ بریتی ‌ه له‌گواستنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫م�� ‌هب�� ‌هس��ت��داران��ه‌ی یه‌كه‌كانی زان��ی��اری‬ ‫به‌ بێ هیچ په‌رده‌پۆشێك‪ ،‬وه‌كچۆن‬ ‫وێنای پرۆسه‌كه‌شی له‌چوارچێوه‌یه‌كی‬ ‫زۆر میكانیكیتردا دیلكرد‪ .‬له‌كایه‌ی‬ ‫كۆمۆنیكاسیۆنی نێوان كه‌سه‌كانیشدا‬ ‫زۆر له‌وانه‌ی كه‌ له‌بواری ده‌روونزانی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییدا ك��ارده‌ك��ه‌ن دركیان ب ‌ه‬ ‫سنوره‌كانی ئه‌م نمونه‌یه‌ له‌گه‌یاندن كرد‬ ‫و داوایانكرد پێناسه‌یه‌كی به‌رفراوانتری بۆ‬ ‫بكرێت تاوه‌كو وێن ‌ه نامه‌به‌ستداره‌كانیش‬

‫ئاماژه‌پێدان (ناوه‌كیی‪ ،‬لكێنه‌ران ‌ه یان‬ ‫په‌نهان) ك��ه‌ به‌گشتی ل��ه‌س��ه‌ر شانی‬ ‫ئ��ه‌و یه‌كانه‌ی وا ده‌رده‌ك��ه‌وێ��ت‌ ساد‌ه‬ ‫و ساكاران‪ ،‬ب ‌ه ت��ه‌واوی ئه‌و زانیاریی ‌ه‬ ‫ئاشكرا و ڕاسته‌وخۆیانه ‌‌بارده‌كرێن ك ‌ه‬ ‫ده‌شێت په‌یامه‌ك ‌ه بیگوێزێته‌وه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫جۆر‌ه مامه‌ڵه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵ كۆمۆنیكاسیۆن‬ ‫زیاتر پشتی به‌و نمونه‌ بونیادگه‌رییه‬ ‫به‌ستبوو له‌زانستی زماندا ك ‌ه بانگه‌شه‌ی‬ ‫ب��ۆ توێژینه‌وه‌ی ڕوب��ه‌رێ��ك��ی فراوانتر‬ ‫له‌توێژینه‌وه‌ی كۆد‌ه كولتوریه‌كان ده‌كرد‬ ‫(بۆ نمون ‌ه له‌وێنه‌ی هونه‌رییدا‪ ،‬له‌پۆشاك‬ ‫و ش��ێ��وازدا) ك��ه‌ پێی واب���وو ده‌شێت‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ی نمونه‌‌كانی زم��ان‪،‬‬

‫(دوالیستی یان دیالۆگئاسایانه‌) وه‌ بۆ ئ��ه‌و ئ��ه‌و پێكه‌وه‌گرێدانه‌ بكه‌ین ك ‌ه‬ ‫وێنه‌ جه‌ماوه‌ریه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌یش به‌مه‌به‌ستی له‌نێوان زاره‌وه‌ك��ان��ی كۆمۆنیكاسیۆن‬ ‫و‬ ‫گواستنه‌وه‌ی په‌یام ‌ه تاكڕه‌هه‌نده‌كان‪)Communication( ،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ل���ه‌و ه���ه‌اڵوێ���ردان���ه‌وه‌ ك ‌ه گ��روپ��دا (‪ )Community‬هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتیان هه‌بوو‌ه به‌سه‌ر ئامرازه‌كانی هه‌روه‌ها تێبینی ئه‌و ڕۆڵه‌ی ك ‌ه یه‌كه‌م‬ ‫میدیادا بۆ ئه‌و جه‌ماوه‌ر‌ه به‌رفراوان ‌ه له‌فۆرمه‌له‌كردن و دروستكردنی دوه‌میاندا‬ ‫ی ده‌یگێڕێت‪ .‬لێره‌دا خاڵی سه‌ره‌كی و‬ ‫له‌وه‌رگر ك ‌ه هن و ده‌بینرێن‪ .‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ج��ه‌وه��ه‌ری بریتیه‌ ل��ه‌وه‌ی كه‌ بزانی ‌ن‬ ‫لێره‌دا زۆر گرنگه‌ بریتی ‌ه له‌و ده‌سه‌اڵت ‌ه ‌‬ ‫(وه‌ك پ��ڕوپ��اگ��ه‌ن��ده‌ی س��ی��اس��ی یا گروپ قه‌واره‌یه‌ك نی ‌ه له‌پێشدا هه‌بێت‬ ‫ریكالمی بازرگانی) گه‌مه‌ به ‌گوتاره‌كانی ئینجا بتوانێت كۆمۆنیكاسیۆن بكات‪،‬‬ ‫ئامرازه‌كانی میدیای جه‌ماوه‌ریی ده‌كات به‌ڵكو ‌ئ��ه‌و كات ‌ه باشتر له‌گروپه‌كان‬ ‫ب�� ‌ه ‌مه‌به‌ستی ف��ۆرم��ه‌ل��ه‌ك��ردن��ی ڕای تێده‌گه‌ین كه‌ له‌ڕێگ ‌ه و به‌هۆی نمون ‌ه‬ ‫گشتی‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ ده‌بینین وا پێناسه‌ی جۆراوجۆره‌كانیانه‌و‌ه له‌كۆمۆنیكاسیوۆندا‬ ‫كۆمۆنیكاسیۆن ‌ه جه‌ماوه‌ریه‌كان كراو‌ه دروس���ت���ب���وون و پ��ێ��ك��ه��ات��وون‪ .‬الی‬

‫هه‌مووانیش ئاشكرای ‌ه كه‌ له‌م سه‌رده‌مه‌ی‬ ‫ئێستاماندا مۆدێلی ناوكه‌خێزان زیاتر‬ ‫ب��ه‌ه��ۆی هێڵه‌كانی ت��ه‌ل��ه‌ف��ۆن��ه‌و‌ه ئه‌و‬ ‫گه‌رموگوڕیی و په‌یوه‌ندیه‌ توندوتۆڵه‌یان‬ ‫ماوه‌‪ ،‬مه‌به‌ستمان له‌ئێستا ئه‌و دۆخه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه وای لێهاتو‌ه ته‌كنیكه‌ مۆدێرنه‌كان‬ ‫بوونه‌ت ‌ه ڕه‌خسێنه‌ری وێنه‌ی ه��ه‌رزان‬ ‫و ڕاسته‌وخۆ له‌كۆمۆنیكاسیۆنی نێوان‬ ‫ڕوبه‌ڕو ومه‌ودای زۆر دور له‌یه‌كدا‪ ،‬به‌و‬ ‫مانایه‌ی كه‌ له‌مڕۆدا مه‌رجێكی سه‌ره‌كی‬ ‫گروپ ئه‌وه‌نی ‌ه كه‌ وه‌ك جوگرافیا هاوسێی‬ ‫یه‌ك بن‪ .‬ئه‌م تێڕوانینه‌ش بۆ خۆی زیاتر‬ ‫جه‌ختكردنه‌وه‌ی ‌ه له‌سه‌ر ئه‌و بیرۆكه‌یه‌ی‬ ‫رۆم��ان یاكۆبسۆن (‪,Jakobson‬‬ ‫‪ )1972‬ك ‌ه ب��اس له‌گرنگی و بایه‌خی‬ ‫ه��ه‌ب��وون��ی ڕه‌ه���ه‌ن���دی خۆشگۆییانه‬ ‫(موجامه‌له‌)‌ له‌كۆمۆنیكاسیۆندا ده‌كات‬ ‫وه‌ك ڕه‌گه‌زێك بۆ ‌به‌ستنه‌وه‌ی خه‌ڵكی‬ ‫به‌یه‌كتری و هێشتنه‌وه‌ی كه‌ناڵه‌كانیش‬ ‫ب��ه‌ك��راوه‌ی��ی‪ ،‬ن���ه‌وه‌ك به‌ته‌نها وه‌ك‬ ‫گواستنه‌وه‌ی زانیاری لێی بڕوانرێت و‬ ‫به‌س‪ .‬له‌وه‌ش بایه‌خدارتر و سه‌ره‌كیتر‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ به‌باشزانین و به‌كارهێنانی‬ ‫ئه‌م دید‌ه بۆ كۆمۆنیكاسیۆن ماناشی وای ‌ه‬ ‫ئیدی په‌یوه‌ندیگیریی و گه‌یاندن به‌ته‌نها‬ ‫دیارده‌یه‌كی الوه‌كی نین‌‪ ،‬به‌ڵكو ڕۆڵێكی‬ ‫سه‌ره‌كی له‌كاروبار‌ه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كاندا‬ ‫دی���اره‌ له‌دیدێكی‬ ‫ده‌گ���ێ���ڕن‪.‬‬ ‫تره‌وه‌‪ ،‬زۆر كه‌سیش بانگه‌شه‌یان بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫كرد له‌م قۆناغه‌ پۆستمۆدێرنه‌ماندا ك ‌ه‬ ‫ده‌یگوزه‌ریێنین‪ ،‬پیشه‌سازیه‌كانی گه‌یاندن‬ ‫و په‌یوه‌ندیگیریی و كۆمۆنیكاسیۆن زیاتر‬ ‫و زیاتر بوونه‌ته‌ مه‌سه‌له‌یه‌كی سه‌نتراڵ‬ ‫و چه‌قی شته‌كان داگ��ی��رده‌ك��ه‌ن‪ ،‬به‌و‬ ‫مانایه‌ی ك ‌ه چه‌ند‌ه سیمای سه‌ره‌كی‬ ‫و تایبه‌تمه‌ندی ئ��ه‌م قۆناغه‌ بریتیي ‌ه‬ ‫له‌پێچانه‌وه‌ی و البردنی كات و شوێن‪،‬‬ ‫چه‌نده‌ بریتی ‌ه له‌ بااڵنماكردن و به‌خشینی‬ ‫س��ن��وری زی��ات��ر ب���ه‌و ج��وگ��راف��ی��ای��ه‌ی‬ ‫ته‌كنیكه‌كانی كۆمۆنیكاسیۆنی نوێ‬ ‫ده‌س��ت��ه‌ب��ه‌ری ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ل���ه‌وه‌ش زیاتر‬ ‫خودی ئه‌و پیشه‌سازیان ‌ه بوونه‌ت ‌ه چه‌ق‬ ‫و سه‌نته‌ری ئ��ه‌و گۆڕانكارییه‌‪ ،‬دی��ار‌ه‬ ‫به‌بێئه‌وه‌ی ئه‌و‌ه له‌یادبكه‌ین به‌زۆری له‌به‌ر‬ ‫ئابووری كۆمه‌ڵگ ‌ه پێشكه‌وتوه‌كانیشه ك ‌ه‬ ‫ده‌بێته‌وه‌ ب ‌ه سه‌نته‌ر و چه‌ق‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا ئه‌و كۆمه‌ڵگایان ‌ه زۆر زیاتر‬ ‫له‌دروستكردنی كااڵی مادیی‪ ،‬پشتیان‬ ‫ب ‌ه به‌رهه‌مهێنان و گواستنه‌وه‌ی زانین‬ ‫و زان��ی��اری ‌به‌ستوه‌‪ .‬ئه‌ڵبه‌ته‌ ه��ه‌روا‬ ‫له‌خۆڕاش نی ‌ه كه‌ له‌ئێستادا هه‌بوونی‬ ‫شاره‌زایی و توانسته‌كانی كۆمۆنیكاسیۆن‬ ‫ب��وون��ه‌ت�� ‌ه یه‌كێك له‌پێویستترین و‬ ‫داواك���راوت���ری���ن ت��وان��س��ت��ی گ��رن��گ بۆ‬ ‫كاركردن له‌و كۆمه‌ڵگایانه‌دا‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌ته‌نها پێوار و نه‌بوونی ئه‌و وێنانه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ستی توانسته‌كانی زمان و نوسین‬ ‫و كامپیوته‌رن به‌سن بۆ ئه‌وه‌ی‌ زۆربه‌ی‬ ‫زۆری ئه‌ندامه‌ هه‌ژاره‌كانیان بخه‌نه‌ خانه‬ ‫‌و جێگه‌ی په‌راوێزێكی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‪.‬‬ ‫م���رۆڤ ده‌ت��وان��ێ��ت بڵێت ك�� ‌ه ئه‌م‬ ‫بریتی ‌ه له‌قۆناغێك ك ‌ه‬ ‫قۆناغه‌مان‬ ‫شه‌یدای بیرۆك ‌ه و ته‌نانه‌ت ئایدیۆلۆژیای‬ ‫كۆمۆنیكاسیۆنه‌‪ .‬ئه‌وه‌تا ریكالمه‌كان و‬ ‫ئامرازه‌كانی په‌یوه‌ندیگرتن و گه‌یاندنی‬ ‫دوور پێمان ده‌ڵێن ((باشتر وای ‌ه قس ‌ه‬ ‫بكه‌ین))‪ ،‬نمایشه‌كانی ئاخاوتن ك ‌ه وێنه‌ی‬ ‫خه‌ڵكانی ساد‌ه و ئاسایی ده‌گرن‪ ،‬به‌سه‌ر‬ ‫جیهانی په‌خشی ته‌له‌ڤزیۆنییدا زاڵ و‬ ‫بااڵده‌ستن‪ ،‬كۆمپانیاكانی مۆبایلیش‬ ‫بۆمان دوباره‌ده‌كه‌نه‌و‌ه و ده‌سه‌لمێنن‬ ‫ك ‌ه ((ب��ۆ كوێ بچین ده‌توانین تۆڕی‬ ‫زانیاریه‌كانمان له‌گه‌ڵ خۆمان ببه‌ین))‪،‬‬ ‫تا له‌خێزان و هاوڕێكانمان دانه‌بڕێین و‬ ‫هه‌رده‌م له‌په‌یوه‌ندی و كۆمۆنیكاسیۆندا‬ ‫بین‪ .‬خاڵی گرنگ و سه‌ره‌كی له‌هه‌موو‬ ‫ئه‌م پرۆسه‌یه‌دا ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ زۆر گرنگ ‌ه‬ ‫جیاكاریی بكه‌ین ل��ه‌ن��ێ��وان گه‌شه‌ی‬ ‫تێگه‌یشتن له‌كاروباره‌كانی م��رۆڤ و‬ ‫ن��ێ��وان��ی پ��ه‌ره‌س��ه‌ن��دن��ه‌ك��ان��ی ته‌كنیك‬ ‫له‌خێرایی و كارایی ئامرازه‌كانی گه‌یاندن‬ ‫و كۆمۆنیكاسیۆندا‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )155‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬

‫‪8‬‬

‫ملمالنێی تایفی جگە لە عەلمانیەت دەرمانێكی تری نیە‬ ‫گفتوگۆ لەگەڵ جۆرج تەرابیشی‬

‫سازدانی‪ :‬هادی یەحمەد‬ ‫لە عەرەبییەوە‪ :‬سەركەوت جەلیل‬ ‫(‪)2-2‬‬ ‫ه��ادی یەحمەد‪ :‬لە بەبنەڕەتكردنی‬ ‫مێژوویی و دینیی عەلمانیەتدا‪ ،‬دەبینین‬ ‫گرنگترین بەشی كتێبی «هرگقات‪ »2‬كە‬ ‫ناوتناوە «عەلمانیەت وەك كێشەیەكی‬ ‫ئیسالمی_ئیسالمی» ب��ۆ ناكۆكیی‬ ‫س��ون��ن��ی_ش��ی��ع��ی ی���ان ئ����ەوەی پێی‬ ‫دەڵێیت ملمالنێی (نەواسب_رەوافز)‬ ‫تەرخاندەكەیت‪ ،‬ئ��ەو ملمالنێیەش بە‬ ‫ملمالنێی كاسۆلیكی_پرۆتستانتی لە‬ ‫ئەوروپا بەراورددەكەیت‪ ،‬دەیان دەقیش‬ ‫دەهێنیتەوە بۆ ئەوەی وێكچونی هەردوو‬ ‫مێژووی ئەوروپی و عەرەبی ئیسالمی‬ ‫بسەلمێنیت‪ ،‬پ��اش��ان ه��ەم��وو ئەوانە‬ ‫دەبەستیتەوە ب��ە ملمالنێ و یەكتر‬ ‫كوشتنی سوننە و شیعەكانەوە لە‬ ‫عێراق و پاكستان و توركیا و ئێران‪.‬‬ ‫دەتەوێت لە كۆتاییدا بمانخەیتە سەر‬ ‫ئەو رایەی‪ ،‬كە عەلمانیەت پێویستیەكە‬ ‫دابەشبوونە تایفیەكانی هەردوو جیهانی‬ ‫عەرەبی و ئیسالمی دەیخوازێت‪ ،‬جا‬ ‫ئایا عەلمانیەت لە سایەی ئەو ملمالنێ‬ ‫تایفیەدا چارەسەرێكی گونجاوە؟‬ ‫ج��ۆرج تەرابیشی‪ :‬م��ن پێویستیی‬ ‫عەلمانیەت نابەستمەوە بە ملمالنێی‬ ‫تایفیەوە‪ ،‬بەاڵم ملمالنێی تایفی جگە‬ ‫لە عەلمانیەت دەرمانێكی ت��ری نیە‪،‬‬ ‫تایفەگەراییش لە واڵتانی عەرەبی و‬ ‫ئیسالمیدا هەیە‪ ،‬تەنیا لە چەند واڵتێكی‬ ‫زۆر كەمدا نەبێت‪ ،‬تەنانەت جەزائیریش‪،‬‬ ‫كە دیانوت دانیشتوانەكەی بە عەرەب‬ ‫و ب��ەرب��ەری��ش��ەوە سوننی مالیكین‪،‬‬ ‫هەرچەندە ئ��ەم كێشەیەی ع��ەرەب و‬ ‫بەربەر كێشەیەكی گەورەیە‪ ،‬نامەوێت‬ ‫بچمە وردەكاریەكانەوە‪ ،‬بەاڵم بەربەرەكان‬ ‫دیدێكی پێشكەوتوخوازییان بۆ ئیسالم‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم عەرەب بەداخەوە دیدێكی‬ ‫زۆر چەقبەستوویان هەیە‪.‬‬ ‫دەمەوێت بڵێم‪ :‬لە جەزائیر گوندێكی‬ ‫دورزی هەیە‪ ،‬كە گوندی بەنی عەبسە‪ ،‬لە‬ ‫ئێستادا كەمینەیەكی گەورەی مەسیحی‬ ‫تێدا دەژین‪ ،‬بە رەسمی ژمارەیان پانزە‬ ‫هەزارە‪ ،‬دەوترێت ژمارەیان لە سەد هەزار‬ ‫زیاترە‪ ،‬ئەوانە پاشماوەی داگیركاریش‬ ‫نین‪ ،‬بەڵكو ئ��ەو ك��ەس��ان��ەن‪ ،‬ك��ە بە‬ ‫ئاشكرابێت یان بە دزییەوە‪ ،‬لە دینێكەوە‬ ‫چوونەتە سەر دینێكی تر‪.‬‬ ‫كەواتە كۆمەڵگەیەكی پاك لە ئیسالمدا‬ ‫نیە‪ ،‬چەند حاڵەتێكی دەگمەن نەبێت‪،‬‬ ‫چونكە تەنانەت لە كۆمەڵگەكانی وەكو‬ ‫جەزائیر و تونس و مەغریب‪ ،‬كە بە‬ ‫شێوەیەكی گشتی بە پاكترین واڵتی‬ ‫ع��ەرەب��ی دەژم��ێ��ردرێ��ن‪ ،‬دەزان��ی��ن كە‬ ‫جولەكەكان تا ساڵی ‪ 1967‬كەمینە‬ ‫بوون تیایاندا‪ ،‬جا ئەگەر چارەسەری‬ ‫عەلمانی پێڕەو بكرایە‪ ،‬جولەكەكان ناچار‬ ‫نەدەبوون ب��ەرەو ئیسرائیل و ئەوروپا‬ ‫كۆچبكەن‪ .‬ب��ا ل��ە ه��ەم��وو ب��ارودۆخ��ە‬ ‫مێژوییەكان چاوبپۆشین‪ ،‬جولەكەكان‬ ‫هەڵهاتن‪ ،‬لەكاتێكدا لە مەغریبدا بۆ‬ ‫زیاتر لە هەزار ساڵ بە پارێزراوی ژیاون‪،‬‬ ‫ناچاربون هەڵبێن‪ ،‬چونكە دەوڵەتی نوێ‪،‬‬ ‫بەهۆی ستەمی تەوژمی ئیسالمیەوە‪،‬‬ ‫چیتر هەڕەشە بوو لەسەریان‪.‬‬ ‫وا گ��ری��م��ان ب��ە ه��ی��چ ش��ێ��وەی��ەك‬ ‫تایفەگەرایی ه��ەر نیە‪ ،‬با نمونەیەك‬ ‫وەربگرین‪ :‬مەغریب‪ ،‬كە دەوڵەتێكی‬ ‫عەلمانی نیە‪ ،‬چونكە «بەپێی دەستور‪،‬‬ ‫پاشا میری ئیماندارانە تیایدا»‪ ،‬جا با‬ ‫كەسێكی وەك من مەسیحی بێت یان‬ ‫موسوڵمان‪ ،‬كە من سێ كچم هەیە و‬ ‫كوڕم نیە‪ ،‬دەبینیت ناتوانم میراتییان‬ ‫بۆ بەجێبهێڵم‪ ،‬چونكە حوكمی فیقهی‬ ‫باو_كە بە رای من حوكمێكی هەڵەیە_‬ ‫هاوشێوەی نێرینە میراتی بە مێینە‬ ‫ن���ادات‪ ،‬بۆیە ئ��ەگ��ەر ك��وڕێ��ك نەبێت‬ ‫كچەكان یەك لەسەر سێیان بەردەكەوێت‬

‫و پاشماوەی ماڵەكە بۆ خزمان دەبێت‪،‬‬ ‫ج��ا ئ��ای��ا ئێستا ی��اس��ای م��ی��رات��ی لە‬ ‫مەغریب پێویستی بەعەلمانیكردن نیە تا‬ ‫یەكسانیی لە میراتدا بێتەئاراوە؟ یاسای‬ ‫باری كەسێتی‪ ،‬كە تا ئێستاش ژن بە نیو‬ ‫شایەد‪ ،‬واتە بە نیو دەنگ هەژماردەكات‪،‬‬ ‫ئایا بۆ ئ��ەوەی یەكسانیی ژن و پیاو‬ ‫بێتەئاراوە‪ ،‬پێویستی بە هەمواركردنەوە‬ ‫و بەعەلمانیكردن نیە؟‬ ‫ب���ا ب��ەس��ەره��ات��ێ��ك��ی س�����ادەت بۆ‬ ‫بگێڕمەوە‪»:‬براكەم ئەندازیارە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ژنە ئەندازیارێكدا هاوسەرگیریی كردوە و‬ ‫لە سوریا دەژین‪ ،‬بەم دواییانە تابلۆی‬ ‫ئۆتۆمبیلەكەیان لێدزرا‪ ،‬بۆ ئەوەشی‬ ‫تابلۆیەكی ن��وێ وەرب��گ��رێ��ت‪ ،‬دەبێت‬ ‫پشتگیریی بنكەی پۆلیس بهێنێت‪ ،‬تا‬ ‫بیسەلمێنێت تابلۆكەیان دزراوە‪ .‬براكەم‬ ‫بە كارێكەوە سەرقاڵدەبێت‪ ،‬بۆیە ناچار‬ ‫ژنەكەی لەگەڵ ژنێكی خزمیدا‪ ،‬كە پزیشك‬ ‫بوو دەنێرێت بۆ بنكەی پۆلیس‪ ،‬چونكە‬ ‫دەیانزانی پۆلیس شایەدیی تاكە ژنێك‬ ‫قبوڵناكات‪ ،‬پۆلیسەكە پێی وتن لەبەر‬ ‫ئەوەی كە ژنن شایەدییان قبوڵناكات‪،‬‬ ‫پێویستە شایەدێكی تر بهێنن‪ ،‬باشتر وایە‬ ‫پیاوێك بێت یان دوو ژنی تر‪ .‬تەلەفۆنیان‬ ‫بۆ براكەم كردبوو‪ ،‬ئەویش كۆڵبەرێكی‬ ‫ن��ەخ��وێ��ن��دەواری ب��ۆ ن���اردب���وون‪ ،‬كە‬ ‫نەیدەزانی بخوێنێتەوە و بنوسێت‪ ،‬تەنیا‬ ‫خەریكی هەڵگرتنی شمەك دەبوو‪ ،‬چووە‬ ‫بنكەی پۆلیس و پاڵپشتی شایەدیی دوو‬ ‫ژنەكەی كرد‪ ،‬لەبەرئەوەشی خوێندنەوە‬ ‫و نوسینی نەدەزانی‪ ،‬بۆیە پەنجەمۆریان‬ ‫لێوەرگرت»‪ .‬ئایا ئەمە پێویستی بە‬ ‫بەعەلمانیكردن نیە؟ بە نیسبەت منەوە‬ ‫ئەو دوو خاڵە‪ ،‬واتە میراتی و شایەدی‬ ‫بەسن بۆ ئ��ەوەی دەوڵ��ەت بەعەلمانی‬ ‫بكرێت‪ ،‬جگە لە چەند پرسێكی تریش‪،‬‬ ‫وەك��و مافی تەاڵقدانی پیاو و پرسی‬ ‫بەخێوكردنی منداڵ و‪...‬هتد‪.‬‬ ‫هادی یەحمەد‪ :‬مانای وایە‪ ،‬بە رای تۆ‬ ‫پێویستمان بە دوبارە تەئویلكردنەوەی‬ ‫دەقەكانی قورئان هەیە؟‬ ‫ج��ۆرج تەرابیشی‪ :‬بەڵێ‪ ،‬بێگومان‪.‬‬ ‫چونكە پێموایە ئ���ەوەی ل��ە جیهانی‬ ‫ئیسالمیدا گ���وزەراوە‪ ،‬جێبەجێكردنی‬ ‫س��ون��ن��ەت ب����ووە‪ ،‬ن���ەك ق���ورئ���ان‪ .‬با‬ ‫نمونەیەكت ب��ۆ بهێنمەوە‪ :‬ق��ورئ��ان‬ ‫حوكمی بەردبارانكردن(رەجم)ی تێدانیە‪،‬‬ ‫حوكمی زینا شەالق لێدانە یان سزای‬ ‫دواڕۆژە‪ ،‬كەچی ئێستا لە هەندێك واڵتی‬ ‫موسوڵماندا بە ئەفغانستانی داگیركراو‬ ‫لەالیەن ئەمەریكاشەوە‪ ،‬حوكمی سوننەت‬ ‫بەسەر ژن��ی زی��ن��اك��اردا دەسەپێنن و‬ ‫رەجمی دەك��ەن‪ ،‬هەروەها لە هەندێك‬ ‫واڵتی عەرەبیشدا هەروایە‪ .‬نازانم‪ ،‬چۆن‬ ‫حوكمێك جێبەجێدەكەن‪ ،‬كە لە قورئاندا‬ ‫نیە‪ ،‬لەكاتێكدا داوای جێبەجێكردنی‬ ‫قورئان دەكەن! ئەوان دەڵێن سوننەتی‬ ‫پەیامبەر نەسخی قورئانی ك��ردوە‪،‬‬ ‫ئەوەش شتێكی ترسناكە‪ ،‬چونكە چۆن‬ ‫سوننەتی پەیامبەری مرۆڤ‪ ،‬دەتوانێت‬ ‫حوكمێكی خودایی نەسخبكاتەوە!‬ ‫هادی یەحمەد‪ :‬بەاڵم ئەی چی لەو‬ ‫حوكمانە بكرێت‪ ،‬كە دەق��ی بنبڕیان‬ ‫لەسەرە؟‬ ‫ج����ۆرج ت��ەراب��ی��ش��ی‪ :‬ب��ەگ��وێ��رەی‬ ‫پێویستیەكانی خ��ۆم��ان تەئویلیان‬ ‫دەك��ەی��ن��ەوە‪ ،‬وەك چ���ۆن ئ��ەوان��ی��ش‬ ‫ب��ەگ��وێ��رەی پێویستیەكانی خۆیان‬ ‫دەقەكانیان تەئویلكردەوە‪.‬‬ ‫ه��ادی یەحمەد‪ :‬لە رەخنەكانتدا لە‬ ‫محەمەد عابد جابری دەربارەی عەلمانیەت‬ ‫و ئەو وتەیەی‪ ،‬كە دەڵێت» عەلمانیەت‬

‫ج��ی��اك��ردن��ەوەی‬ ‫ك��ڵ��ێ��س��ای��ە ل��ە‬ ‫دەوڵ�������������ەت‪،‬‬ ‫ئ���ی���س�ل�ام���ی���ش‬ ‫كڵێسای تێدانیە‪،‬‬ ‫ك��ەوات��ە ئیسالم‬ ‫بە‬ ‫پێویستیی‬ ‫عەلمانیەت نیە»‬ ‫(هرگقات‪،‬ل ‪)65‬‬ ‫ج���اب���ری ب���ەوە‬ ‫تۆمەتباردەكەیت‪،‬‬ ‫كە هانای بۆ فێڵی‬ ‫لۆژیكی ب��ردوە و‬ ‫دەڵێیت‪ « :‬ئێمە‬ ‫ب��ەب��ێ م��ەرای��ی‪،‬‬ ‫ئو سو ڵیە كا نما ن‬ ‫پ���ێ ب��اش��ت��رە‪،‬‬ ‫ل����������ەوەی ك��ە‬ ‫ه��ان��ا ب��ۆ فێڵی‬ ‫میراتی و شایەدی بەسن بۆ ئەوەی دەوڵەت بەعەلمانی بكرێت‬ ‫لۆژیكی نابەن‪،‬‬ ‫چ��ون��ك��ە ئ���ەوان‬ ‫بەڵگەكاریەكەی خۆیان بەم شێوەیە (دولە) هاتووە‪ ،‬كە مانای گواستنەوەی‬ ‫دادەڕێژن‪« :‬ئیسالم دین و دەوڵەتیشە‪ ،‬شتێكە لە دەستێكەوە بۆ دەستێكی تر‪،‬‬ ‫ك��ەوات��ە ئیسالم دەوڵ��ەت��ی تێدانیە‪ ،‬لە هەموو فەرمودەكانی پەیامبەریشدا‬ ‫كەواتە ئیسالم عەلمانیەت قبوڵناكات» وش��ەی دەوڵ���ەت ن��ەه��ات��ووە‪ ،‬ه��ەر نۆ‬ ‫و دەڵ��ێ��ی��ت‪ :‬ئاشكرایە بەڵگەكاریی كتێبی فەرمودەكانیشم الی��ە‪ ،‬كە دە‬ ‫ئوسوڵیەكان لە رووی لۆژیكیەوە لەوەی ه��ەزار الپ��ەڕەن‪ .‬كەواتە چۆن ئیسالم‬ ‫جابری بەهێزترە‪ ،‬چونكە ئەوەی ئەوان وەك دین و دەوڵەتیش لەقەڵەم بدەم‪،‬‬ ‫ل��ەس��ەر پێشەكیەكی گ���ەورەی راس��ت ئەو پێناسەیە حەسەن بەننا دایهێنا‪،‬‬ ‫رۆنراوە‪ ،‬بەاڵم خاڵی الوازیی لە پێشەكیە ئەویش الی خۆیەوە نەیهێناوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بچووكەكەیدایە» چۆن وەاڵمی پێشەكیە لە ئەبو ئەعالی مەودودیی پاكستانی‬ ‫وەرگرتوە‪ ،‬كە ئەویش لەبەرئەوەی بە‬ ‫راستەكەی ئوسوڵیەكان دەدەیتەوە؟‬ ‫جۆرج تەرابیشی‪ :‬پێویستە سەرەتا باشی عەرەبیی نەزانیوە‪ ،‬بە باشیش لە‬ ‫ئەوە بۆ خوێنەر رونبكەمەوە‪ ،‬كە من قورئان تێنەگەیشتووە‪ ،‬كەچی بەاڵیەكی‬ ‫كاتێك وتم جابری وتویەتی» عەلمانیەت بۆ سازاندین و لە نیوەی یەكەمی سەدەی‬ ‫بریتیە لە جیاكردنەوەی دەوڵ��ەت لە بیستەمدا كێشەیەكی بۆ خوڵقاندین‪ ،‬كە‬ ‫كڵێسا و ئیسالمیش كڵێسای تێدانیە» قورئان لە چواردە سەدەی مێژووی خۆیدا‬ ‫و ئەوەشم بە ساختەیی كێشەكە ناوبرد‪ ،‬نەیناسیبوو‪.‬‬ ‫ه��ادی یەحمەد‪ :‬ب��ەاڵم مەبەست لە‬ ‫چونكە پێشەكیە گ��ەورەك��ە بریتیە‬ ‫لەوەی» عەلمانیەت واتە جیاكردنەوەی دەوڵەت لێرەدا «دەسەاڵتی سیاسیە»‪،‬‬ ‫دی���ن ل��ە دەوڵ������ەت»‪ ،‬بەڵگەشمان واتە ئیسالم دین و دەسەاڵتی سیاسیشە‪،‬‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬كە تەنانەت لە واڵتە مەسیحیە مەسەلەكە ئەوەیە چەمكی دەوڵەت لێرەدا‬ ‫پرۆتستانتیەكاندا كڵێسا بوونی نیە‪ ،‬بۆ مانایەكی دیاریكراو بەكارهێنراوە؟‬ ‫جۆرج تەرابیشی‪ :‬نا‪ ،‬ئیسالم دینە و‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا عەلمانیەت پێڕەوكراوە‪،‬‬ ‫چونكە جیاكردنەوەكە لەنێوان كڵێسا شتێكی لە دین زیاتریش نیە‪ .‬ئەوەی‬ ‫و دەوڵ��ەت��دا ن��ی��ە‪ ،‬بەڵكو پێناسەی لە مێژوودا ڕوی��داوە‪ ،‬شتێكی مرۆییە و‬ ‫عەلمانیەت ئەوەیە‪ ،‬كە»جیاكردنەوەی بەسەر هیچ مرۆڤێكی تریشدا ناسەپێت‪،‬‬ ‫دینە لە دەوڵ���ەت» جابری یاریی بە لە قورئاندا دەوڵەت وجودی نیە‪ ،‬تەنانەت‬ ‫پێشەكیە گەورەكە ك��ردوە‪ ،‬بۆ ئەوەی ئەو كەسەشی دەیەوێت پڕ بە پێستی‬ ‫ئەنجامێكی هەڵەی لێوە بەدەستبهێنێت‪ .‬وشەكە موسوڵمان بێت‪ ،‬ناتوانێت وەك‬ ‫هەرچی ئیسالمیەكانیشە‪ ،‬پێشەكیە دین و دەوڵەتیش پێناسەی بكات‪ ،‬ئەوەتا‬ ‫گ���ەورە راس��ت��ەك��ە دەڵ��ێ��ن��ەوە‪ ،‬وات��ە‪ :‬قورئان دەڵێت‪[ :‬الیوم أكملت لكم دینكم و‬ ‫«عەلمانیەت م��ان��ای جیاكردنەوەی أتممت علیكم نعمتی و رچیت لكم االسالم‬ ‫دینە لە دەوڵ��ەت» بەاڵم لە پێشەكیە دینا](ئایەتی‪ 3 ،‬سورەتی ئەلمائیدە)‪.‬‬ ‫بچووكەكەیاندا دەڵێن‪« :‬ئیسالم دین پەیامبەر مرد و دەوڵەتێك نەبوو‪ ،‬وەزیر‬ ‫و دەوڵەتیشە‪ ،‬بۆیە دی��ن و دەوڵ��ەت نەبوو‪ ،‬پاشا نەبوو‪ ،‬تەنانەت نوێنەریش‬ ‫نەبوو‪ ،‬دەوڵەت دواتر هاتەئاراوە‪ ،‬لەسەر‬ ‫لێكجیاناكرێنەوە»‪.‬‬ ‫وەاڵمی من بۆ ئەو خاڵە _بەدەر لە حیسابی دینیش هاتەئاراوە‪ ،‬نەك بە‬ ‫جابری و ساختەكردنی چەمكەكان_ بۆ هاوتەریبی لەگەڵ دیندا‪ .‬بەڵگەشمان‬ ‫ئەو پێشەكیە بچووكەی كە «ئیسالم وەك باسمانكرد‪ ،‬گەورەترین كوشتارگەی‬ ‫دین و دەوڵەتیشە» وەاڵمێكی سادەیە‪ :‬م��ێ��ژووی ئاینەكان ئ��ەوە ب��وو‪ ،‬كە لە‬ ‫«ل��ە قورئاندا وش��ەی دەوڵ��ەت بوونی سایەی دەوڵەتدا‪ ،‬نەك لە سایەی دیندا‬ ‫نیە»‪ .‬ئیتر چۆن قورئان بە شتێكدا كەسوكاری پەیامبەری كردە ئامانج‪ ،‬هەر‬ ‫بناسمەوە‪ ،‬كە تیایدا نەبێت‪ .‬وشەی لە ناچاركردنی عەلیەوە بە بەیعەت پێدان‪،‬‬

‫بەربەرەكان‬ ‫دیدێكی پێشكەوتوخوازییان بۆ‬ ‫ئیسالم هەیە‪ ،‬بەاڵم عەرەب بەداخەوە‬ ‫دیدێكی زۆر چەقبەستوویان هەیە‬

‫لە لێدان و لەباربردنی سكی فاتیمە‪ ،‬كە‬ ‫پاش شەش مانگیش لە مردنی باوكی‬ ‫پەیامبەری‪ ،‬توشی (تای نەفاس) هات‪،‬‬ ‫تا دەگاتە كوشتنی حوسەین و كوشتنی‬ ‫تالیبیەكانی نەوەی پەیامبەر بە سەدان‬ ‫و چەوساندنەوەیان بۆ ماوەیەكی زۆر‪.‬‬ ‫بێگومان باسی كاردانەوەی تالیبیەكان‬ ‫ناكەم‪ ،‬پاش ئەوەی لێرە و لەوێ حوكم‬ ‫یان دەوڵەتیان لە سەردەمی دەیلمەكاندا‪،‬‬ ‫یان لە ئێرانی سەفەویدا گرتەدەست‪..‬‬ ‫كەواتە كوا دین؟ تۆ پێتوایە دەوڵەتی‬ ‫ئومەوی لەسەر بنەمای دین دامەزرابوو؟‬ ‫ی��ەزی��دی ك���وڕی م��وع��اوی��ە‪ ،‬ك��ە تیری‬ ‫دەگرتە قورئان و دەیوت‪« :‬ئەگەر لێیان‬ ‫پرسیت‪ ،‬بڵێ یەزید تیری تێگرتووم»‪،‬‬ ‫لە باخچەی كۆشكەكەیدا قورئانی كردبوە‬ ‫نیشانە و تیری تێدەگرت‪ ،‬تۆ بڵێی ئەوە‬ ‫دەوڵەتی دینی بێت لە ئیسالمدا؟ ئەوە‬ ‫دەوڵەتە و جگە لە دەوڵەتیش هیچی‬ ‫تر نیە‪ ،‬ب��ەاڵم دی��ن بۆ شەرعیەتدان‬ ‫بەو دەوڵەتە و بە گروپی ستەمكارانی‬ ‫ئەو دەوڵەتە بەكاردەبرێت‪ ،‬خەلیفەكان‬ ‫هەموو خەمێكیان راب��واردن و شەراب‬ ‫و ژن و كەنیزەك بوو‪ ،‬بە جۆرێك لە‬ ‫هەندێ كۆشكدا ژم��ارەی كەنیزەكەكان‬ ‫گ��ەی��ش��ت��ە ن��ۆ ه�����ەزار‪ ،‬ئ��ەم��ان��ەش چ‬ ‫پەیوەندیەكیان بە دینەوە هەیە‪ ،‬تا‬ ‫بڵێین ئیسالم دین و دەوڵەتیشە؟ ئەوەی‬ ‫لە مێژوودا رویداوە كەس پێوەی پابەند‬ ‫نیە‪ ،‬چونكە مێژوو دەستكردی مرۆڤە‪،‬‬ ‫تەنانەت ئەگەر دەوڵ���ەت لە مێژووی‬ ‫ئیسالمیدا لەسەر تێكەڵكردنی دین و‬ ‫دەوڵەتیش دروستبوبێت‪ ،‬ئەوە مێژووە و‬ ‫مێژووش مرۆكردە‪ ،‬مرۆڤەكانیش بە كاری‬ ‫مرۆڤەكانی ترەوە پابەندنابن‪.‬‬ ‫هادی یەحمەد‪ :‬ئەی خوێندنەوەت بۆ‬ ‫ماوەی پەیامبەرێتی چیە و چۆنە‪ ،‬كە‬ ‫تا رادەیەكی زۆر هەردوو الیەنی دینی و‬ ‫سیاسی تیكەڵبوون تیایدا؟‬ ‫جۆرج تەرابیشی‪ :‬ه��ەروا ئاسان نیە‬ ‫بڵێین لە سەردەمی پەیامبەرێتیدا الیەنی‬ ‫دینی و الیەنی سیاسی تێكەڵبوون‪ ،‬لەو‬ ‫كاتەدا تۆوی دەوڵەتێكی ئیسالمی لە‬ ‫سەرەتای پێكهاتنیدا بوو و گومانیشم‬ ‫لەوە نیە‪ ،‬وەك وتیشم پەیامبەر مرۆڤە‬ ‫و ه��ەروەه��ا منیش‪ ،‬م��ن دەڵ��ێ��م دین‬ ‫لەسەر قورئان دروستبووە‪ ،‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫پەیامبەر فاڵن كەسی كوشتبێت‪ ،‬یان‬ ‫ف�ڵان ك��اری ئەنجامدابێت‪ ،‬ئ��ەوا وەك‬ ‫كەسێكی وەحی بۆ هاتوو لەالیەن خوداوە‬ ‫ئ��ەو ك��اران��ەی ن��ەك��ردوە‪ ،‬بەڵكو وەك‬ ‫مرۆڤێكی بڕیاردەر كردونی‪ ،‬رەنگە لە‬ ‫قسەكانیدا هەڵەبكات‪ ،‬خودی قورئانیش‬

‫پەیامبەر مرد و دەوڵەتێك نەبوو‪ ،‬وەزیر نەبوو‪ ،‬پاشا نەبوو‪ ،‬تەنانەت‬ ‫نوێنەریش نەبوو‪ ،‬دەوڵەت دواتر هاتەئاراوە‪ ،‬لەسەر حیسابی دینیش‬ ‫هاتەئاراوە‪ ،‬نەك بە هاوتەریبی لەگەڵ دیندا‬

‫دانی بەوەدا ناوە‪ ،‬هەرچەندە پەیامبەر لە‬ ‫مێژووی پەیامبەرێتیدا خاوەن پێگەیەكی‬ ‫مەزنە‪ ،‬چونكە ئەگەر پەیامبەر نەبێت‬ ‫پەیامبەرێتیش نەدەبوو‪ ،‬چونكە خودا‬ ‫ئ���ەوی ه��ەڵ��ب��ژاردوە و ك��ردوی��ەت��ی بە‬ ‫پەیامبەری خ��ۆی‪ ،‬لە كاتی گەیاندنی‬ ‫پەیامی خوداییشدا الیەنی پەیامبەرێتی‬ ‫لە كەسایەتیدا دەردەكەوێت‪.‬‬ ‫ب�����ەاڵم ك��ات��ێ��ك وەك م��رۆڤ��ێ��ك‬ ‫مامەڵەدەكات‪ ،‬ئەوا مرۆڤە‪ .‬لە كتێبەكانی‬ ‫فەرمودەدا ئەو فەرمودەیەم بینی‪« :‬من‬ ‫مرۆڤێكم و بەس»‪ ،‬كە زیاتر لە ‪ 85‬جار‬ ‫دوبارەبۆتەوە‪ ،‬بۆ نمونە لە سەحیحی‬ ‫موسلیمدا هاتوە‪« :‬من مرۆڤێكم و بەس‪.‬‬ ‫بۆیە هەر پیاوێكی موسوڵمان كە جنێوم‬ ‫پێدابێت‪ ،‬یان نەفرەتم لێكردبێت یان‬ ‫شەالقم لێدابێت‪ ،‬كارێك دەكەم حوكمی‬ ‫زەكات و رەحمەتی هەبێت بۆی»‪ ،‬لە‬ ‫سەحیحی ئ��ەح��م��ەددا ه��ات��ووە‪« :‬من‬ ‫مرۆڤێكم و بەس‪ ،‬وەك هەر مرۆڤێكی‬ ‫تریش توڕەدەبم‪ ،‬جا هەر پیاوێك كە‬ ‫ئازارم دابێت یان شەالقم لێدابێت‪ ،‬كارێك‬ ‫دەكەم حوكمی نوێژ و زەكاتی هەبێت‬ ‫ب��ۆی» ه��ەر ل��ە سەحیحی موسلیمدا‬ ‫هاتووە‪« :‬منیش مرۆڤێكی وەك ئێوەم و‬ ‫بەس‪ ،‬وەك ئێوەش شتم لەیاددەچێت»‪.‬‬ ‫لە قورئانیشدا هاتوە‪[ :‬ما كان لبشر ان‬ ‫یۆتیه الله الكتاب و الحكم و النبوە پم‬ ‫یقول للناس كونوا عبادا لی من دون الله‬ ‫و لكن كونوا ربانیین بما كنتم تعلمون‬ ‫الكتاب و بما كنتم تدرسون](ئایەتی‪79‬‬ ‫سورەتی ئال عیمران)‪ .‬بە پشتبەستن‬ ‫بەو خاڵە‪ ،‬رۆڵ��ی مرۆڤانەی پەیامبەر‬ ‫یارمەتیمان دەدات‪ ،‬كە خوێندنەوەی‬ ‫راستی مێژووی پەیامبەرێتی بكەین‪.‬‬ ‫هادی یەحمەد‪ :‬ئەی پێڕەونەكردنی‬ ‫عەلمانیەت لە هەردوو جیهانی عەرەبی و‬ ‫ئیسالمیدا چۆن لێكدەدەیتەوە و هۆكاری‬ ‫چیە؟‬ ‫ج��ۆرج تەرابیشی‪ :‬نابێت بڵێین‪:‬‬ ‫عەلمانیەت میوەیەكی پێگەیشتووە و‬ ‫ئامادەیە بۆ لێكردنەوە‪ ،‬بەڵكو تۆوێكە‬ ‫پێویستی بە چاندنە‪ ،‬ئێمەش لە جیهانی‬ ‫ع��ەرەب��ی و ئیسالمیدا پێویستمان‬ ‫ب��ە پ��رۆس��ەی��ەك��ی پ���ەروەردەك���ردن���ی‬ ‫س��ەرت��اپ��اگ��ی��رە‪ ،‬ه���ەر ل��ە خوێندنی‬ ‫سەرەتاییەوە تا ئ��ەوەی لە دەستوردا‬ ‫دەق���ی ل��ەس��ەر ب��درێ��ت‪ ،‬ب��ۆ ئ��ەوەش��ی‬ ‫بەعەلمانیكردن پرۆسەیەك نەبێت لە‬ ‫س���ەرووی ك��ۆم��ەڵ��گ��اوە‪ ،‬وەك ئ��ەوەی‬ ‫لە توركیادا بینیمان‪ ،‬كەچی لەالیەن‬ ‫ئیسالمی سیاسیەوە كۆمەڵگا بە ئیسالمی‬ ‫دەك���را‪ ،‬ئ��ەوك��ات پێویستە پرۆسەی‬ ‫بەعەلمانیكردن سەرتاپاگیربێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بێئەوەی دژی دینداری بێت‪ ،‬كە ئەمەیان‬ ‫شتێكی كەسییە‪ .‬ه��اوك��ات پرۆسەی‬ ‫بەعەلمانیكردن دەرفەتی ئەوە بە ئیسالم‬ ‫دەبەخشێت‪ ،‬كە لە كۆتی بەسیاسیكردن‬ ‫و بەئایدۆلۆژیاكردن رزگ��اری بێت‪ ،‬كە‬ ‫لەالیەن بانگخوازانی ئیسالمی سیاسیەوە‬ ‫پێوەی ئااڵوە‪ ،‬هەروەها رۆحانیەتی خۆی‬ ‫بۆ دەگەڕێتەوە‪ ،‬كە بەهۆی پرۆسەی‬ ‫بەسیاسیكردنەوە لێی داماڵراوە‪.‬‬ ‫ئەوەش مانای وانیە‪ ،‬كە عەلمانیەت‬ ‫ب��ۆ ئێمە بووبێتە ئ��ای��دۆل��ۆژی��ا‪ ،‬ئێمە‬ ‫دەڵێین عەلمانیەت ئ��ەو ت��ۆوەی��ە‪ ،‬كە‬ ‫دەشێت لە بەاڵی شەڕ و كوشتاری تایفی‬ ‫رزگارمان بكات‪ ،‬وەك ئەو ش��ەڕەی لە‬ ‫عێراق و پاكستان و توركیاش هەیە‪،‬‬ ‫ك��ە كەمینەیەكی عەلەویی گ��ەورەی‬ ‫تێدایە و لە هەر ساتێكدا بێت‪ ،‬ئەگەری‬ ‫هەڵگیرسانی ش��ەڕی لێدەكرێت‪ .‬ئێمە‬ ‫دوپاتی دەكەینەوە كە عەلمانیەت _‬ ‫وەك لە توێژینەوەیەكی ترمدا بە ناوی‬ ‫«عەلمانیەت وەك جیهادێكی دونیایی»‬ ‫وتوومە_ تاكە رێگە و بژاردەی رزگاربونە‬ ‫لە جیهاندا‪ ،‬جیهانی عەرەبیش ئەگەر بێت‬ ‫و پێشنەكەوێت‪ ،‬ئەوكات دەبێت خۆی بۆ‬ ‫قۆناغێكی نوێی سەدەكانی ناوەڕاست‬ ‫ئامادەبكات‪.‬‬ ‫سەرچاوە‪www.hurriyatsudan.com:‬‬

‫ذمارة (‪ )3‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬ ‫سةرثةرشتيار‪:‬‬ ‫بةهمةن تاهير نةريمان‬

‫‪3‬‬

‫‪www.chawdernews.com‬‬

‫ذمارة (‪ )3‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬

‫‪rwangewrexne@yahoo.com‬‬

‫ثاشكؤيةكة لةسةر كت َيبى ىَ‬ ‫(دل ئيخوان)ى سةروةت خةرباوى‬

‫سه‌روه‌ت خه‌رباوی‪:‬‬

‫ناكۆكی‌و ناتەبایی قەدەری كۆمەڵە ئیسالمیەكانە‬

‫نوسينى‪ :‬سةروةت خةرباوى‬ ‫وةرطيانى‪ :‬بورهان عةتار‬ ‫رَِ‬ ‫س���ةروةت خ��ةرب��اوى‪ ،‬ثارَيزةرَيكى ن��اوداري‬ ‫ميسرية‪ ،‬سةركردةيةكى ناودار و ضاالكى ئيخوان‬ ‫ىَ‬ ‫لةسال ‪ 1957‬لة ثارَيزطاى "شةرقية"‬ ‫ب��ووة‪،‬‬ ‫ىَ‬ ‫ل��ةداي��ك��ب��وة‪ ،‬ل��ة س���ال ‪ 2000‬ل��ةس��ةر ط�يران��ى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل سةركردايةتى و مةكتةبي‬ ‫موختار نوح‪،‬‬ ‫ىَ‬ ‫ئريشادى ئيخوان دةبَيتة كَيشةى‪ ،‬لةسال ‪2002‬‬ ‫بةيةكجارى لة ئيخوان جيادةبَيتةوة‪ ،‬خاوةنى‬ ‫ضةند كتَيبَيكة‪ ،‬لةوانة‪ (:‬ىَ‬ ‫دل ئيخوان_دادطاكانى‬ ‫ىَ‬ ‫لَيثَيضينةوةى ئيخوان) كة لة سال ‪ 2010‬ضاثي‬ ‫ي��ةك��ةم��ى دةرض����وو‪ ،‬ه��ةروةه��ا ‪ (:‬نهَينيةكانى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةى ئيخوان‬ ‫ثةرستطة‪ ،‬نهَينية شاراوةكانى‬ ‫َ‬ ‫مسلمني)‪ ،‬لةم ثاشكؤ تايبةتيةدا‪ ،‬هةولدةدةين‪،‬‬ ‫ئةم دوو كتَيبة وةربطيرَِينة سةر زمانى كوردى و‬ ‫بة زجنرية دايببةزَينني‪ ،‬لة ميسر‪ ،‬ئةم دوو كتَيبة‬ ‫بة كتَيبة ثِرفرؤشةكانى ميسربوون‪ ،‬ئةمةش‬ ‫ل��ةب��ةر ئ���ةوةى ن��وس��ةر ضةندين نهَينى طرنطى‬ ‫ئيخوانى كةشفكردوة‪ ،‬كة ثَيشرت‪ ،‬بةو وردية‪،‬‬ ‫ئاماذةيان ثَينةدراوة‪.‬‬ ‫مشتوم ِرى ن َيوان برايانى دوذمن بةيةك‬ ‫ىَ‬ ‫بةيانيةكى رؤذ َيك لةرؤذانى ىَ‬ ‫هةوال‬ ‫سال ‪،1988‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫دامةزراندنى ِر َيكخراو َيكى ثيشةيى لة ِر َيطةى ضةند‬ ‫بةياننامةيةكةوة ِراط��ةي��ةن��را‪ ،‬كة لةن َيو ذوورو‬ ‫ِرارةوةكانى دادطا بآلوكرايةوة‪ ،‬ئةم ر َيكخراوة لةذ َير‬ ‫ىَ‬ ‫(كؤمةل ثار َيزةرانى ئيسالمى)دا دامةزراندنى‬ ‫ناوى‬ ‫َ‬ ‫خؤى راطةياند‪ .‬ئةندامانى ئةم ريكخراوة ثيشةيية‪،‬‬ ‫سةر بةكؤمةلَطةل َيكى ئيسالميى جياوازبوون‪،‬‬ ‫وةك‪( ،‬جهاد)ء (اجلماعة االسالمية)ء ئيديكةش‪،‬‬ ‫هةند َيكيان رةطو ِريشةيان سةلةفى بوو‪ ،‬بةآلم هةر‬ ‫هةموويان لةسةنطةر َيكى دذ بةئيخواندا بوون‪ .‬ئةم‬ ‫بةرةية وةك ركابةر َيكى ئيسالمى‪ ،‬دذ بةليذنةى‬ ‫شةريعةتى ئيسالمى خؤى نيشاندا‪ ....‬ياخود‬ ‫بةواتايةكى ِرونرت دذ بة (ئيخوان ئةملسلمني)‪....‬‬ ‫(منتصر الزيات)‪ ،‬لةدواى ئازادكردنى لةزيندان‪،‬‬ ‫لةثيشةى ث��ار َي��زةري��دا ‪ ،‬س��ةرةت��اى يةكةمني‬ ‫هةنطاوةكانى ب��وو‪ ،‬وةك سةركردةيةكى ئةو‬ ‫بةرةية دةركةوت‪ ،‬هةروةها (حممود عبدالشايف)‪،‬‬ ‫كة كةسايةتيةكى ئيسالمى ناسراوبوو‪ ،‬لةن َيو‬ ‫مةعشةرى ث��ار َي��زةران��داء (قمر موسى) ئةمريى‬ ‫ك��ؤم� ىَ‬ ‫�ةل ئيسالمى‪ ،‬لةكؤليذى م��اف لةزانكؤى‬ ‫قاهرية‪ ،‬لةحةفتاكانى سةدةى رابردودا‪ ،‬وةك دوو‬ ‫كةسايةتى ديارو بةرضاو لةو كؤمةلَدا ياخود لةو‬ ‫رابيتةيةدا حزوريان هةبوو‪.‬‬ ‫ئ���ةم راب��ي��ت��ةي��ة‪ ،‬ئ��ي��خ��وان��ى ت��وش��ى ت��رسء‬ ‫دلَة ِراوكـىَ ك��رد‪ ....‬ئةم ثار َيزةرانة‪ ،‬لةبنة ِرةتدا‬ ‫سةر بةو طروثء كؤمةلَةو بزاظانةن كة ش َيوازى‬

‫کۆمه‌ڵی پارێزه‌رانی ئیسالمی‪ ،‬سەر بەكۆمەڵگەلێكی‬ ‫ئیسالمیی جیاوازبوون‪ ،‬وەك‪( ،‬جهاد)‌و (الجماعة االسالمیة)‪،‬‬ ‫هەندێكیان رەگوڕیشەیان سەلەفی بوو‪ ،‬بەاڵم هەر هەموویان‬ ‫لەسەنگەرێكی دژ بەئیخواندا بوون‬

‫توندوتيذيان ث��ةي� ِرةوك��ردووةء سةركردةكانيان‬ ‫لةدواى تريؤركردنى (ئةنؤر سادات) دةستطريكرانء‬ ‫ف ِر َيدرانة زيندانةوة‪.‬‬ ‫ئ��ةم راب��ي��ت��ةي��ة‪ ،‬بةث َيى م � َي��ذوى ن��اس��راوى‪،‬‬ ‫ِرةن��ط��دان��ةوةى خراثى لةسةر هةموو ط��روثء‬ ‫كؤمةلَة ئيسالميةكانى ن َيو سةنديكا دةب َيت‪-‬‬ ‫بةئيخوانيشةوة‪ ،-‬ضونكة وةك طومتان‪ ،‬بةطروث َيكى‬ ‫َ‬ ‫عةقليةتى‬ ‫دةرم��اط�يرو ت��ون��د ِرةو ناسرابون‪ ،‬كة‬ ‫ميسرى دةذى دةوةست َيتةوة‪ .‬جطة لةوةش ئةو‬ ‫رابيتةية‪ ،‬بةث َيى رةفتارو جوآلنةوةى ثياوةكانىء‬ ‫بةث َيى هةلَسوكةوتء مامةلَةى هةند َيكيان لةن َيو‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل‬ ‫سةنديكادا‪ ،‬وةك ركابةر َيكى سةرسةختى‬ ‫ئيخوان دةركةوت‪ ،‬ضونكة دواى ئةوةى كة ئيخوان‬ ‫تةنها خؤي بةخاوةنى ئةو كاآليةو ثياوةكانى‬ ‫دةزانى‪ ،‬لةسةنديكاى ثار َيزةراندا‪ ،‬كةضى ئ َيستا‬ ‫هةند َيكيان دةرك��ةوت��ونء ث َييان دةلَ�َي�نَ ئ َيمةش‬ ‫خ��اوةن هةمان كاآلو خ��اوةن ثياوانى خؤمانني‪،‬‬ ‫هةمان درومشى ئ َيوةش بةرزدةكةينةوة‪ ....‬ئةطةر‬ ‫ئ َيمة ئةم كارةبكةين‪ ،‬ئيدى هيض بيانويةكتان‬ ‫نام َين َيت‪ ،‬خؤ بةتةنيا ئ َيوة ج َينشينى ئيسالم ننيء‬ ‫ناشنب!‬ ‫ب��ؤي��ة جةنط َيكى نه َينى ل��ةن � َي��وان براياندا‬ ‫دةستيث َيكرد‪ ،‬لةهةندآ ج��اردا ئاطرى جةنط‬ ‫ب��ةط��ةرم��ىء بةئاشكرا ب��ة ب��ةرض��اوى سةرجةم‬ ‫ثار َيزةرانةوة َبل َيسةى دةسةند‪ ،‬بةآلم هةميشة‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل ئيخوان بوو‪ ،‬ضونكة طروثةكةى‬ ‫سةركةوتن بؤ‬ ‫َ‬ ‫(منتصر الزيات) و (قمر موسى) قالبوى سياسةت‬ ‫نةبوون‪ ،‬لةبة ِر َيوةبردنى جةنطدا‪ ،‬ئةزمون َيكيان‬ ‫ن��ةب��وو‪ ،‬بةلَكو هةموو ويستء مةبةست َيكيان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دادطاكانء‬ ‫ئاشنابوونء هةلَسوكةوت بوو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثار َيزةراندا‪ ،‬و َيراى رةخنةطرتن لةكؤمةلىَ‬ ‫ِ‬ ‫ئيخوانء كةمكردنةوةى نرخء بةهايان‪ ،‬لةاليةكى‬ ‫ديكةوة (موختار نوح) لةتةواوى ثار َيزطاكاندا‪،‬‬ ‫ب��ؤ دةستبةركردنى ثشتطريىء ثةيداكردنى‬ ‫اليةنطرو دؤستء هةواداران بؤ طروثةكةى خؤى ‪،‬‬ ‫هةنطاوى زؤر طةورةى هاويشت‪ ،‬بؤية رةخنةكانى‬ ‫ث��ار َي��زةرة ئيسالميةكان هيض كاريطةريةكى‬ ‫نةبوو‪ ،‬وةك نةشيتوانى لةب ِرشتء بةهاو ه َيزى‬ ‫ئيخوان كةمبكاتةوة‪ ،‬كة وةآلم��ى هيرَ شةكةيان‬ ‫بةهيرَ شدايةوةو طومانيان لةنيازو نيةتى ثار َيزةرة‬ ‫ئيسالميةكان ثةيداكرد‪.‬‬ ‫كات َيك ملمالن َيكانى ن َيوان ه َيزة ئيسالميةكان‬ ‫قؤلَبؤوةو بةرةنطاربونةوةكان فراوانرتبوون‪،‬‬ ‫كةسان َيكى باشء نيازثاك‪ ،‬وةك ناوبذيوان‪ ،‬بؤ‬ ‫ضارةسةركردنى ناكؤيةكيانى ن َيوانيان‪ ،‬كةوتنة‬ ‫بةينةوة‪ ،‬بؤ ئةو مةبةستة بؤ و بؤ وتوو َيذكردن‬ ‫لةو بارةيةوة‪ ،‬كات َيك دياريكرا‪ ،‬كة رةنطة بطةنة‬ ‫ضارةسةر َيك ياخود بةداب ِران َيكى يةكجارى كؤتايى‬ ‫ب َيت‪.‬‬ ‫زستانى ‪ 1988‬بنةو بارطةى ث َيضايةوةو ئامادةى‬ ‫مالَئاوايى بوو‪ ،‬ث َيش ئةوةى بةهار ب َيت‪ ،‬بارةطاى‬ ‫ئيخوان لةشةقامى (ج��ول مج��ال) لةناوضةى‬ ‫ىَ‬ ‫سةرقال خؤ ئامادةكردن بوو‬ ‫خؤرهةآلتى قاهرية‪،‬‬ ‫بؤ ث َيشوازيكردن لةهةندآ ميوانى تايبةت‪( ،‬مام‬ ‫خليل) كارطوزارى بارةطاكة‪ ،‬هةندآ ميوةو ك َيكء‬ ‫ضاى ئامادةكردو بارةطاى ئيخوانى بةج َيه َيشت‪،‬‬ ‫وةك ث َيشرت ث َيى راطةيةنرابوو‪ .‬بةضةند خولةك َيك‬ ‫بةر لةنو َيذى خةوتنان‪ ،‬هةندآ لةو ميوانانة‬ ‫دةرك���ةوت���ن‪( ،‬م��وخ��ت��ار ن���وح)ء (خ��ال��د ب��دوي)‬ ‫ء (مج��ال ت��اج) يةكةمني ميوانةكان ب��وون‪ ،‬كة‬ ‫ئامادةى بارةطاى ئيخوان بوون‪ ،‬منيش هةردواى‬ ‫ئةوان بةهاو ِر َييةتى (عبدالسالم دياب) – كاتى‬ ‫خؤى يةك َيك بوو لةكةسايةتية نزيكةكانى سةر‬ ‫بةئيخوان‪-‬و (سيد عبدالعزيز) خؤمانكرد بةذوردا‪،‬‬ ‫بينيمان نو َيذى خةوتنيان دابةستبوو‪ ،‬ئ َيمة نو َيذمان‬ ‫دابةست‪ ....‬دواى ئةوةى سةالمى نو َيذمان دايةوة‪،‬‬ ‫بينيمان (منتصر الزيات)ء (حممود عبدالشايف)ء‬ ‫(قمر موسى) ئةوانيش بةجيا لةثشتمانةوة نو َيذيان‬ ‫دابةستبوو و ضةند ثار َيزةر َيكى سةر بةكؤمةلَةكةى‬ ‫بؤ ل (‪)4-3-2‬‬ ‫خؤشيانيان لةطةلَدابوو‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )3‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬ ‫دواى ضةند وت��ةو رستةيةكى بةخيرَ هاتنء‬ ‫نيشاندانى ر َي���زو خؤشةويستيةكى ِروك���ةش‪،‬‬ ‫كة لةثشتيةوة جؤر َيك لةهةلَو َيستء تيرَ ِ امان‬ ‫خؤى حةشاردابوو‪( ،‬موختار نوح) بةم ش َيوةية‬ ‫دةستيكرد ب��ةق��س��ةك��ردنء ط��وت��ى‪ :‬س��وث��اسء‬ ‫ستايش بؤ ئةو ثةروةردطارةى كة دةيثةرستنيء‬ ‫داواى يارمةتىء ر َينمايىء تةوبةى ل َيدةكةين‪،‬‬ ‫داواكارين ل َيى لةخراثةكامنانء لةكردةوةو رةفتارة‬ ‫نادروستةكامنان مبانثار َيز َيت‪ ،‬هةر كةس َيك خوا‬ ‫ثةنايدا ر َيطةى سةرفرازى ءنناكات‪ ،‬هةر كةس َيكيش‬ ‫طوم ِرابوو‪ ،‬كةس ر َينمايى ناكات‪ ،‬ثةنام بةو خوايةية‬ ‫كة تاكء تةنياو بآ شةريكة‪ ،‬شايةتى دةدةم كة‬ ‫(حمةمةد‪ -‬د‪.‬خ) بةندةى خوايةو نيرَ راوى ئةوة‪،‬‬ ‫درودو س�لآوى خوا لةسةر ئةو ء خاوخ َيزانىء‬ ‫ه��او ِرآء يارانى ب َيت‪ ....‬ئةم ِرؤ كؤدةبينةوة تا‬ ‫سنور َيك بؤ ناكؤكيةكامنان دابن َيني‪ ،‬كة هةرطيز‬ ‫ناب َيت ئةجمؤرة ناكؤكيانة لةن َيوامناندا هةب َيت‪....‬‬ ‫ث َيش ئ��ةوةى وتةكةى تةواوبكات (خالد بدوي)‬ ‫ربى‪:‬‬ ‫بةن َيوضةوان َيكى طرذو مؤنةوة قسةكةى ث َي ِ‬ ‫براى بةر َيزم(موختار) ئةطة ِر ر َيم ث َيبدةيت من‬ ‫هةلَو َيستم لةسةر وتةكانت هةية‪.‬‬ ‫بةسةرساميةوة (موختار) طوتى‪ :‬بةآلم من‬‫ه َيشتا هيضم نةطوتوة!!‬ ‫َ‬ ‫خاليد ث َيى طوت‪ :‬تؤ طوتت (ناكؤكى نيوامنان)‬‫لةكات َيكدا هيض ناكؤكيةك لةن َيوامناندا نية‪،‬‬ ‫كؤمةل ئيسالمى ل� ىَ‬ ‫ىَ‬ ‫�ةدل ئ َيمةدا‬ ‫ضونكة برايانى‬ ‫خؤشةويسترتين كةسن‪ ،‬من ل��ةح��زورى خواى‬ ‫ثةروةردطارء لةحزورى ئ َيوةشدا دةلَ َيم‪ ،‬براكامن‬ ‫(منتصر)ء (حم��م��ود)ء (قمر)ء هةموو برايانى‬ ‫ديكةش لةالى من خؤشةويسترتين كةسن‪ ....‬ئينجا‬ ‫ث َييةكى كوتا بةزةويداء وةك بةضرثة َبل َيت‪ :‬ئايا‬ ‫خواى طةورة نافةرمو َيت‪« :‬و َن َز ْعنا مافى ُصدُو ِر ُك ْم‬ ‫ِم ْن َغ ِّل إخوان ًا على ُس ُر ٍر متقابلني»‪.‬‬ ‫موختار بةزةردةخةنةيةكةوة‪ ,‬طوتى‪ :‬خاليدى‬‫ب��رام قسةكةى تؤ راس��ت��ة‪ ....‬ئينجا روى بةالى‬ ‫برايانى ئامادةبوو وةرطيرَ ِ ا‪ ،‬وةك ئةوةى مةسةلةكان‬ ‫شيبكاتةوةء طوتى‪ :‬خاليدى برام هةميشة خوامان‬ ‫بريدةخاتةوة‪ ....‬ئينجا بةردةوام بوو‪ :‬بةلَـآ‪ ،‬كةس‬ ‫ىَ‬ ‫نكول لةوة بكات كة خؤشةويستى خوا‬ ‫ناتوان َيت‬ ‫َ‬ ‫هةموومانى ثيكةوة كؤكردؤتةوة‪ ،‬بةآلم من قسة‬ ‫لةسةر جياوازيى َ‬ ‫ئةقلةكانء ت َيطةيشنت دةكةم‪ ،‬نةك‬ ‫لةسةر جياوازيى دلَةكانء رؤحةكان‪( ....‬موختار‬ ‫نوح) بةم ضةند وتةية كؤتايى بةقسةكانى ه َينا‪:‬‬ ‫من داواتان ل َيدةكةم ب َينة ن َيو ليذنةى شةريعةتى‬ ‫ئيسالميةوة‪ ....‬ئةطةر هاتنة َ‬ ‫ثال ئ َيمةوة‪ ،‬ئةوا‬ ‫بةكؤبوونةوةمان ه َيز َيك دروستدةكةين كة بةهةند‬ ‫تةماشابكر َيت‪ ،‬ليرَ ةدا (حممود عبدالشايف) طوتى‪:‬‬ ‫براكةم (موختار)‪ ....‬براكةم (خالد)‪ ....‬ئةوةى‬ ‫كة دةيلَينَ من لةطةلَتاندام‪ ....‬ئةطةر بووين بةيةك‬ ‫جةستة‪ ،‬راستة دةبينة ه َيز َيك كة بةهةند ل َيمان‬ ‫بروانر َيت‪ ....‬بةآلم بؤضى ئ َيوة ناينة َ‬ ‫ثال ئ َيمةوة؟‬ ‫ِ‬ ‫بةر لةوةى (موختار) وةآلمبداتةوة‪ ،‬لةو الوة‬ ‫(منتصر الزيات) هةلَيدايةو طوتى‪ :‬براكةم (موختار)‬ ‫ئ َيمة يةكني‪ ،‬تؤ خ��اوةن ضاكةيتء كةس َيكى‬ ‫بةهةلَو َيستيت‪ ،‬هةرطيز ئةوةمان بريناض َيتةوة‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل ئيسالميدا‬ ‫كات َيك لةقةيرانةكانى جيهادء‬ ‫بةرطريت ل َيكردين‪ ،‬ئةمةو س��ةرب��ارى ئ��ةوةى‬ ‫لةدانيشتنى دادطاييكردنةكاندا‪ ،‬شت َيكى زؤرت‬ ‫َ‬ ‫هاتنةثال ئ َيوة‪،‬‬ ‫ل َيوة فيرَ بووين‪ ،‬بةآلم مةسةلةى‬ ‫ث َيويستى بةسةرنجء تيرَ امانة‪ ،‬ضونكة ئ َيوة لةطةلَ‬ ‫ِ‬ ‫ئيخواندا ه��او ِرانء سةركردةكانيشتان ئيخواننيء‬ ‫راب���ةرو ر َيكخستنى تايبةت بةخؤتان هةية‪،‬‬ ‫هةموو ئةمانةمان قةبولَة‪ ،‬بةآلم ئ َيمة ثابةندنابني‬ ‫ث َيتانةوة‪ ،‬لةبةر ئ��ةوةى كات َيك فةرمان َيكتان‬ ‫لةوانةوة‪( ،‬واتة لةئيخوانةوة)‪ ،‬بؤ دةردةض َيت ئ َيوة‬ ‫ناضارن ثابةندبن ث َيوةى‪ ،‬بةآلم ئ َيمة ث َيضةوانةى‬ ‫ئةو فةرمانانة بريدةكةينةوة‪ ،‬ثابةنديش نابني‬ ‫ث َيوةى‪ ،‬ليرَ ةدا يةك َيتيةكةمان ثةرتدةب َيتء ناكؤكى‬ ‫دةكةو َيتة ن َيوامنانةوة‪ ....‬لةبةر ئ��ةوة باشرت‬ ‫واية ئ َيوة ب َينة َ‬ ‫ثال ئ َيمة‪ ،‬برام‪ ،‬ئةطةر ويستت‬ ‫سةركردايةتيشت ث َيدةدةين‪.‬‬ ‫بةسةرسو ِرمان َيكةوة (موختار ن��وح) وةآلمى‬ ‫دايةوة‪ :‬ئةوةى ئ َيوة هةتانة ئ َيمةش هةمانة‪ ،‬ئ َيوة‬ ‫سةركردةكانتان لةكةسان َيكن كة ثار َيزةرنني!‬ ‫ل�َي�رَ ةدا (قمر موسى) بةهةلَضون َيكى زؤرةوة‬ ‫هةلَيدايةء طوتى‪ :‬نةخيرَ ‪ ،‬براكةم (موختار) ئةمة‬ ‫راست نية‪ ....‬سةركردايةتيةكمان نية لةدةرةوةى‬ ‫خؤمان‪ ....‬ث َيويستيش بةضةواشةكارى ناكات‪.‬‬ ‫ب��ةرل��ةوةى مشتوم ِرةكة طةرمب َيت (سيد‬ ‫عبدالعزيز) بةسينيةك ضاو كوليضةوة خؤى كرد‬ ‫ب��ةذوردا‪ ،‬ئينجا بةش َيوازةكةى خؤى كة ت َي َ‬ ‫كةل‬ ‫بوو لةجدييةتء طالَتة‪ ،‬طوتى‪« :‬صلى على النيب»‬ ‫تؤ‪..‬ء ئةو‪ ،‬ء ئةو‪ ،‬ء‪ ،‬ئةو خواردن َيكم بؤ ه َيناون‬ ‫لةذيانتاندا خواردنى واتان نةبينيوة‪ ،‬بةدةم بيخؤ‬ ‫تا ضاو شةرمبكات «صلى على النيب»‪.‬‬ ‫ئيدى هةمويان دةستيان ك��رد بةث َيكةننيء‬ ‫ىَ‬ ‫سةرقال ضا خواردنةوة ب��وون‪ ....‬دواى ئةوةى‬ ‫(خالد بدوي) فر َيكى لةضاكةيدا‪ ،‬رويكردة (منتصر‬ ‫الزيات)ء طوتى‪ :‬ئا‪ ....‬هاتةوة بريم‪ ،‬برا بةر َيزةكةم‬ ‫حةزمدةكرد ئيمامةتى نو َيذى خةوتنانى ئةم ِرؤت‬

‫‪2‬‬

‫ئەحمەد خواجە‪ ،‬موختار نوح‪ ،‬سامی عاشور‬ ‫بؤ بكرديناية‪ ،‬بةآلم درةنط هاتيت دواى ئةوةى‬ ‫خؤمان نو َيذمانكرد‪.‬‬ ‫ئينجا (سيد عبدالعزيز) بةث َيكةنينةوة طوتى‪:‬‬ ‫ئ َيستا ضى بووة مامة خاليد‪ ،‬جار َيكى ديكة نو َيذى‬ ‫خةوتنان دةكةينةوة‪ ....‬ها‪ ،‬كةس الرى هةية؟‬ ‫هةر ئ َيستا بانط ئةدةمء قامةتتان بؤ دةكةم‪....‬‬ ‫(منتصر الزيات)ء (حممود عبدالشايف) بةقسةكةى‬ ‫سةيد زؤر ث َيكةنينن‪ ،‬ئينجا (منتصر) رويكردة‬ ‫(خالد بدوي)ء طوتى‪ :‬طةورةمان‪ ....‬حةزم دةكرد‬ ‫هةموو تةمةمن ل��ةدواى ت��ؤوة نو َيذم بكردباية‪،‬‬ ‫كة طةلـآ جار بةو دةنطة بةسؤزو كاريطةرةت‬ ‫دةختستينة طريان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫خاليد وةك ئةوةى بةكيشى بكات بؤ مشتوم ِرى‬ ‫زياتر‪ ،‬طوتى‪ :‬براى ئازيزم‪ ،‬دةشـآ كات َيك د َييتة‬ ‫ذوورةوة‪ ،‬ئ َيمة نو َيذى جةماعةمتان دابةستوة‪،‬‬ ‫تؤشء ئةوانةى لةطةلَيشتدان بضن لةو الوة نو َيذ‬ ‫دابةسنت‪ ،‬لةكات َيكدا ئ َيمة لةنو َيذى جةماعةتداين؟‬ ‫(منتصر) ئاماذةى بؤ (قمر موسى)ء (حممود‬ ‫عبدالشايف) كردو طوتى‪ :‬مامى بةر َيزم خاليد‪ ،‬من‬ ‫زانيارى زؤرم لةبوارى زانستى (فقه)دا نية‪ ،‬بةآلم تؤ‬ ‫(قمر موسى)ت هةية كة سوارضاكى ئةو بوارةية‪.‬‬

‫ىَ‬ ‫كؤمةل‬ ‫ث َيوةرةكةت دروستب َيت‪ ،‬ئ��ةوا بوونى‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل شةريعة‬ ‫ئيخوان ث َيضةوانةى شةرعة‪ ،‬ضونكة‬ ‫بةرلةوان دروستبوةو (انصار السنة)ش ديسان‬ ‫بةر لةوان دروستبووة‪ ....‬ث َيش ئةوةى قسةكةى‬ ‫ت��ةواوب��ك��ات‪ ،‬بينى (عبدالسالم دي��اب) جطةرة‬ ‫دادةطريس َين َيت‪( ،‬دياب) جطةرة ك َيش َيكى ئالوودة‬ ‫بوو‪ ،‬تةنانةت ثةيوةست بوونيشى بةئيخوانةوة‬ ‫ر َي��ط��رن��ةب��وو ل��ةج��ط��ةرة ك� َي��ش��ان��ةك��ةى‪ ،‬كات َيك‬ ‫جطةرةكةى داطريساند‪( ،‬قمر موسى) بةدةنط َيكى‬ ‫ث ِر ل��ةن��ا ِرةزاي��ىء بةش َيوة زار َي��ك كة ئاماذةبوو‬ ‫بةتاوانباركردنى ئيخوان‪ ،‬ئةويش بة ِر َيطة بةخؤدانى‬ ‫بةشت َيك كة دروست نيية ر َيطةى ث َيبدر َيت‪.‬‬ ‫ئينجا طوتى‪ :‬تكاية ه��ةر كةس َيك دةيةو َيت‬ ‫َ‬ ‫بابفةرموى لةدةرةوةى ئةم ذوورة‬ ‫جطةرة بك َيش َيت‬ ‫بيك َيشت‪ ،‬ضونكة حةرامة‪ ،‬ح���ةرام‪ ....‬دوك��ةلىَ‬ ‫جطةرة هةراسامن دةكات‪ ،‬جطة لةوةى كة (حممود‬ ‫عبدالشايف)يش حةساسيةتى هةيةو ك َيشةى سنطء‬ ‫سيةكانى هةية‪.‬‬ ‫(عبدالسالم دي��اب) لةوشةكانى (قمر موسى)‬ ‫سةرسامبوو‪ ،‬ج��ؤر َي��ك لةنيطةرانىء ت��و ِرةي��ى‬ ‫بةروخسارييةوة دياربوو‪ ،‬زؤرى نةمابوو دانيشتنةكة‬

‫ديكةدا جياوازبوو‪ ،‬ضونكة مامؤستايةتيةكةى‬ ‫بةجؤر َيكة هةركةس َيك طةرةكى ب َيت‪ ،‬دةتوان َيت‬ ‫لةميانةى رؤذط���اردا بوونى خؤى بسةمل َين َيتء‬ ‫ل��ةم � َي��ذودا بةزيندويى مب َين َيتةوة‪ ،‬مرؤظيش‬ ‫بةزانستء بةكارةكانىء بةخو َيندكارةكانى‪ ،‬بوونى‬ ‫خؤى لةرؤذطاردا دةسةمل َين َيت‪( .‬ئةبو حةنيفة)‬ ‫ب��ةزان��س��تء ب��ةك��ارةك��ان��ىء بةخو َيندكارةكانى‬ ‫بةزنيدويى مايةوة‪ ،‬بةآلم (ليث بن سعد) و َي ِراى‬ ‫زانستء كارةكانى‪ ،‬ل��ةرؤذط��ارو لةم َيذو داب�� ِرا‪،‬‬ ‫ضونكة خو َيندكارةكانى بايةخيان بةهةلَطرتنء‬ ‫طواستنةوةى زانستةكةيان نةدا‪ ،‬كة كاريطةريى‬ ‫لةسةر خواجة هةبوو‪ ،‬بةجؤر َيك خو َيندنطايةك‬ ‫بوو هةموو رؤذ َيك سةركردةيةكى سياسى ياخود‬ ‫سةنديكايى بةتوانا ياخود ثار َيزةر َيكى بليمةتى‬ ‫دروستدةكرد‪ ،‬بةدر َيذايى تةمةنى ئةمة ت َيكؤشانء‬ ‫خوو هةلَو َيستى ئةو ثياوة بوو‪ ،‬خو َيندنطاكةى‬ ‫دةيان كةسى ث َيطةياند‪ ،‬لةوانةى كة دواتر بوون‬ ‫بةمامؤستا‪ ،‬بةآلم ر َيبازى مامؤستاكةيان نةطرت‪،‬‬ ‫تةنها غةمى ئةوان دروستكردنى خؤيانبوو‪.‬‬ ‫و َي���� ِراى مامؤستايةتى خ��واج��ةو ئينتماى‬ ‫خو َيندكارةكانى‪ ،‬كةضى مامؤستايةتيةكةى هيض‬

‫ل�َي�رَ ةدا (قمر موسى) طوتى‪ :‬براى بةر َيزم خاليد‬ ‫مةبةستت ضيية؟‬ ‫ئةو كاتة خةريكبوو لةوتوو َيذةكةدا هةلَبدةمآ‪.‬‬ ‫ب���ةآلم وام ب��ةب��اش زان���ى ب َيدةنطبمء ئاراميم‬ ‫هةلَبذارد‪ ،‬ضونكة ئةو رةمسةى كة و َينةى سيماو‬ ‫روخسارى ك َيشابوو‪ ،‬لةبةرضاوى مندا و َينةيةك‬ ‫بوو ج َيى سةرنجء تيرَ ِ امانء وردبونةوة بوو‪ ،‬نةك‬ ‫دةخالةتكردنء بةدواداضوون‪ .‬ئةوةتا ئةندامانى‬ ‫ب��اآلى بزوتنةوةى ئيسالمى كؤدةبنةوة‪ ،‬بةآلم‬ ‫ناكؤكيةكانى ن َيوانيان لةمثةر َيكة ل��ةب��ةردةم‬ ‫بريكردنةوةيان‪ ،‬سةبارةت ب��ةوةى كة ثؤستى‬ ‫سةرؤكايةتى بؤكام اليان طوجناوترة‪ ،‬كاميان دةب َيتة‬ ‫خاوةن ناو و دروشم‪ ،‬ءةك ئةوةى هةر كؤمةلَ َيكيان‬ ‫ئايدياو بريوباوة ِرى خؤى لةوى ديكةيان ث َيباشرت‬ ‫ب َيت‪ ،‬كةسيان دةستبةردارى بريو ِراى خؤيان نابن!‬ ‫جا ضؤن دةستبةردارى دةب َيت كات َيك كة ر َيكخسنت‬ ‫الى هةموومان لةث َيش ئايدياو بريو ِراكانةوةية!!‬ ‫مَ‬ ‫خةيال تةرة بوو‪ ،‬ئينجا لةث ِر‬ ‫لةدانيشتنةكةدا‬ ‫لةقسةى (خ��ال��د ب���دوي) بةئاطا ه��امت��ةوة‪ ،‬كة‬ ‫مةبةستى ثرسيارةكةى ِروندةكردةوة‪ :‬لةراستيدا‬ ‫ئ َيمةو ئ َيوة بةم كارةمان خواثةرستى دةكةين‪،‬‬ ‫ئ َيمة كؤمةلَ َيكني لةث َيش ئ َيوة دةستمان بةم كارى‬ ‫خواثةرستية كرد‪ ،‬لةبةر ئةوة ث َيويستة ئ َيوة ب َينة‬ ‫َ‬ ‫ثال كؤمةلَةكةمانةوة‪ ،‬ضونكة لةروى شةرعةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دروستنية كؤمةل َيك هةب َيتء لةو الشةوة كؤمةل َيكى‬ ‫ديكة قوتب َيتةوة!‬ ‫َ‬ ‫(حم��م��ود ع��ب��دال��ش��ايف) ه��ةل��ي��داي��ةو ط��وت��ى‪:‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل جياوازيدا‪....‬‬ ‫موالنا‪ ....‬ئةمة ث َيوةر َيكة‬ ‫لةو الش��ةوة (قمر موسى) بةتو ِرةييةوة طوتى‪:‬‬ ‫بةلَكو ئةوة ث َيوةر َيكى خراثء بؤطةنة‪ ....‬ئةطةر‬

‫بب َيتة ش���ة ِرة ب َيتام‪ ،‬بؤية ط��روث��ى ث��ار َي��زةرة‬ ‫ئيسالميةكان – هةند َيكيشمان لةطةلَياندا‪-‬‬ ‫لةبازنةى بريؤكةو ر َيكخسنتء سةركردايةتيكردن‬ ‫ه��ات��ن��ةدةرةوةو س��ةب��ارةت بةجطةرةك َيشانء‬ ‫ئ��اس��ان��ك��اري��ةك��ان��ى ئ��ي��خ��وان ل���ةو ب���ارةي���ةوة‬ ‫دانيشتنةكةيان طةرمكرد‪ .‬ئيدى ك َيشمة ك َيشمةكة‬ ‫بةضوونة دةرةوةى (دياب) كؤتايى ث َيهات‪ ،‬منيش‬ ‫نةمويست لةدةرةوة بةتةنيا ج َيي ب َي َلني‪ ،‬بؤية منء‬ ‫(سيد عبدالعزيز) لةطةلَيدا ضوينةدةرةوة‪ ،‬دواى‬ ‫ضةند خولةك َيك (مجال تاج)يش هاتة ثالمَ ان‪....‬‬ ‫ىَ‬ ‫سةرقال قسةكردنء طةمةو ث َيكةنني‬ ‫ل��ةدةرةوة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل (سيد عبدالعزيز)ى خاوةن (فقه) َيكى‬ ‫بووين‪،‬‬ ‫بةتام‪.‬‬ ‫يرَ‬ ‫َ‬ ‫دانيشتنةكةى ذوورةوة زياتر لةكاتذم يكى‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل ئيسالمى‬ ‫خاياند‪ ،‬كةضى لةث ِر َيكدا طروثى‬ ‫هاتنةدةرةوة‪ ،‬لةروخسارياندا نيشانةى تو ِرةييان‬ ‫ث َيوة دياربوو‪ ،‬رؤيشنت بآ ئ��ةوةى البكةنةوة‪،‬‬ ‫دواى ئةوةى بةضةند وشةيةكى كورت سالو َيكى‬ ‫خ�َي�رَ او بةثةلةيان كرد‪ .‬ئيدى ئةو كاتة زانيمان‬ ‫ك��ة دان��ي��ش�تنء طفتوطؤكانيان ب َيئاكام ب��وةو‬ ‫شكستيه َيناوة‪ ،‬ديارة ناكؤكىء ناتةباييش قةدةرى‬ ‫كؤمةلَة ئيسالميةكانة‪.‬‬

‫رؤلَ َيكى لةضارةسكردنى ئةو ناكؤكيانةدا نةبوو‪،‬‬ ‫كة ث َيشرت سةنديكاى ث��ار َي��زةران ناكؤكى لةو‬ ‫جؤرةى بةخؤوة نةبينيبوو‪ ....‬ضونكة ملمالن َيى‬ ‫ن � َي��وان ثياوانى حزبى (ال��وف��د) لةئةجنومةنى‬ ‫سةنديكادا تادةهات قولَرت دةبؤوة‪ ،‬كة هةند َيكيان‬ ‫ثشتطرييان لةخواجة دةكرد كات َيك ئةو‪ ،‬دةستةآلتة‬ ‫ثيشةييةكةى خؤى لةسةنديكادا ثيادةدةكرد‪،‬‬ ‫لةبةرامبةر ئةو طروثةى كة لةطةلَيدا ناكؤكبوو‪....‬‬ ‫بةشةكةى ديكةشيان لةبةرةى طروثى ناكؤكدا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بةرةو ث َيش ضوونى روداوةكاندا‪،‬‬ ‫وةستان‪....‬‬ ‫َ‬ ‫بةعةقليةتة تةكتيكيةكةيةوة‪،‬‬ ‫ئةمحةد خواجة‬ ‫توانى زؤربةى ئةندامانى ئةجنومةن بؤ ثؤلةكةى‬ ‫خؤى رابك َيش َيت‪ ،‬لةن َيوياندا ئةو طةجنة ناسرية‬ ‫ضاثوكةى كة بة(سامح عاشور) ناسرابوو‪ ،‬بةآلم‬ ‫(موختار نوح)ى ئيخوان دورةثةر َيز لةرووداوةكانى‬ ‫دة ِروانىء ضاود َيريى طؤ ِرانكاريةكانى رةوشةكةى‬ ‫دةكرد‪ ،‬بآ ئةوةى خؤى بةاليةكدا ساغبكاتةوة‬ ‫لةسةر حسابى اليةكةى ديكةيان‪ ،‬ضونكة دةيزانى‬ ‫بةهةر اليةكدا خؤى ساغبكاتةوة‪ ،‬زيان بةتةواوى‬ ‫مةسةلةكة دةطةيةن َيت‪.‬‬ ‫ل��ةث� ِر َي��ك��داء ب��آ ئ���ةوةى ط��روث��ةك��ةى خواجة‬ ‫ئاطادارب َيت‪ ،‬طروثى نةيار توانى كؤبونةوةيةك‬ ‫ىَ‬ ‫بةكؤمةل طشتى (اجلمعية العمومية) بكاتء متمانة‬ ‫لةئةجنومةنء نةقيب بست َيننةوة‪ ،‬بةآلم سةير ئةوة‬ ‫بوو (خواجة) هيض بايةخ َيكى بةو كؤمةلَةية نةدا‪،‬‬ ‫و َي ِراى طرنطىء بايةخيشى!!‬ ‫ه َيشتا بةهارى ىَ‬ ‫سال ‪ 1989‬بنةو بارطةى خؤى‬ ‫لةو بةشةى طؤى زةويدا نةخستبوو‪ ،‬كات َيك ئةمحةد‬ ‫خواجة‪ ،‬ب ِرياريدا كة دةرطاى ثاآلوتن بؤ خول َيكى‬ ‫نو َيى ئةجنومةنى سةنديكا خباتةسةرثشت‪ ،‬كة‬

‫(موختار نوح) لەتەواوی پارێزگاكاندا‪ ،‬بۆ دەسته‌بەركردنی پشتگیری‌و‬ ‫پەیداكردنی الیەنگرو دۆست‌و هەواداران بۆ گروپەكەی خۆی‪،‬‬ ‫هەنگاوی زۆر گەورەی هاویشت‪ ،‬بۆیە رەخنەكانی پارێزەرە‬ ‫ئیسالمیەكان هیچ كاریگەریەكی نەبوو‪،‬‬

‫بومةلةرزة‬ ‫ك�� َي��ش��ةك��ة ئ����ةوةي����ة‪ ،‬ك����ؤن‪ -‬ل���ةن���ةوةى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ن��ةوةى نو َيدا هةلَناكات‪،‬‬ ‫مامؤستاكان‪-‬‬ ‫ن��ةوةى نو َيش‪ -‬لةنةوةى خو َيندكاران‪ -‬لةطةلَ‬ ‫كؤندا بآ ثةيوةندية‪ ،‬نة ئةويان هيضى بةخشيوة‬ ‫بةوان‪ ،‬نة ئةويش هيضى لةو وةرطرتوة‪ ....‬بةآلم‬ ‫مامؤستايةتى نةقيب خواجة ل��ةط� َ‬ ‫�ةل خةلَكى‬

‫لةوانةية ئةم خولة نو َيية –بةمةزةندةى ئةو‪ -‬خوىل‬ ‫نةه َيشتنى ك َيشةكانء خاوةن ك َيشةكان ب َيت‪.‬‬ ‫ئينجا ث َيشهات َيكى كتوث ِر ه��ات��ةئ��اراوة‪....‬‬ ‫ذم���ارةي���ةك ل��ةث��ار َي��زةران��ى ئ��ةن��دام لةطروثى‬ ‫ثار َيزةرانى ئيسالمى‪ ،‬بةلَطةنامةى ث َيويستيان‬ ‫ث َيشكةشكرد بؤ خؤثاآلوتنيان لةو هةلَبذاردنةدا‪،‬‬ ‫كات َيكيش رووداوةك��ان بةخيرَ ايى هاتنةث َيش‪ ،‬بؤ‬ ‫راو َيذكردن بة (موختار نوح) لةبارةى كشانةوةيان‬ ‫ل��ةه��ةلَ��ب��ذاردن��ةك��ان ي��اخ��ود ب��ةردةوام��ب��ون��ي��ان‪،‬‬ ‫شاند َيكيان خؤى طةياندة نوسينطةى (موختار‬ ‫نوح) لةناوضةى (حلمية الزيتون)!! بليمةتى (نوح)‬ ‫لةبارةى هةلَبذاردنةوة ج َيطةى متمانةيانبوو‪ ،‬بؤية‬ ‫لةو بارةيةوة قسةى خؤى ك��رد‪ ،‬بةكشانةوةى‬ ‫خ��ؤىء ث��ار َي��زةرة ئيسالميةكانيشةوة‪ ،‬ضونكة‬ ‫طومانى نادروستىء ساختةى ل َيدةكرا‪ ،‬بةهؤى‬ ‫ل َيسةندنةوةى متمانة لةو ئةجنومةنة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةمةش تةنها كار َيك بوو‪ -‬كة هةر دوو هاوريى‬ ‫سةرسةختء نةيار‪ -‬ت َييدا ك��ؤكء تةبابن‪....‬‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل ئيسالمى‪ ،‬بةلَـآ لةناوة ِراستى ئةو‬ ‫ئيخوانء‬ ‫سالَةدا هةلَبذاردن بة ِر َيوةضوو‪ ،‬خواجة وةك نةقيبء‬ ‫(سامح عاشور)يش وةك ئةندام لةهةلَبذاردنةكةدا‬ ‫سةركةوتنيان بةدةسته َينا‪ ،‬هةلَبذاردن َيك هةموان‬ ‫بةضاوى خؤيان بينيان كة ض ساختةو فرتء ف َي َل َيكى‬ ‫ت َيداكرا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دواى سـآ س���ال‪ ،‬وش��ك��ة س��ال��ي��ي ئيخوان‬ ‫لةئةجنومةنى سةنديكاى ثار َيزةراندا ئامادةيى‬ ‫ن��ةب��وو‪ ،‬رؤذن��ام��ةى (ه��ي��وال��د ت��ري��ب��ون) ل��ةذ َي��ر‬ ‫ناونيشان َيكى سةرةكيدا نوسيبوى «بومةلةرزةى‬ ‫ئيخوان لةميسر دةدات»‬ ‫***‬ ‫«ئ��ةم ك���و ِرة قةلَةمبازةكانى ط����ةورةن‪ ،‬وا‬ ‫دي��ارة بةهةلَكةوتةيىء بةسةركردةيى خؤى‬ ‫شكؤمةندة‪ ،‬بؤية ث َيويستة ضاالكىء مجوجولَةكانى‬ ‫سنورداربكر َيتء دةنطى زوآللَيشى كثبكر َيت»‪،‬‬ ‫ئةمة وتةى مامؤستا (حمةمةد هيالل)ى ئةندامى‬ ‫نوسينطةى رابةرايةتىء لةوكاتةدا‪ ،‬بةتةمةنرتين‬ ‫كةسايةتى ئيخوانيش ب���وو‪ -،‬دوات���ر كؤضى‬ ‫دواييكرد‪-‬بةآلم كو ِرةكة‪ ،‬مةبةستى لة(موختار‬ ‫نوح) بوو‪.‬‬ ‫ىَ‬ ‫سال ‪ 1991‬لةسةرء بةندى ثشت هةلَكردنيدا‬ ‫بوو‪ ،‬هةندآ لةسةركردةكانى ئيخوان دةستيانكرد‬ ‫بة بةرتةسككردنةوةى طةمارؤكانيان لةسةر‬ ‫(ن��وح)ء كةلةثضةكردنى مجوجولَةكانيشى‪ ،‬ئةم‬ ‫كةلةثضةكردنء دةمشةتةكدانة كات َيك دةركةوت كة‬ ‫هةريةك لةم كةسايةتيانةى ئيخوان هةولَيان بؤدا‪:‬‬ ‫(احلاج مصطفى مشهور)ء دكتؤر (حممود عزت)‬ ‫كة ئةندامى نوسينطةى رابةرايةتىء قوتابى (سيد‬ ‫قوطب)ء قةشةى ثةرستطاكةى نيزامى تايبةت‬ ‫ب��ون‪ ،‬ه��ةروةك يةك َيكيش ب��وون لةترسناكرتين‬ ‫سةركردةكانى ئ َيستاى ئيخوان‪ ،‬هةروةها دكتؤر‬ ‫(حمةمةد حةبيب)ج َيطرى ئ َيستاى رابةرى طشتى‪،‬‬ ‫كة ثالَ َيوراوى يةكةم بوو بؤ ثؤستى رابةرى ئايندة‬ ‫َ‬ ‫و ىَ‬ ‫لةطةل كةسان َيكى‬ ‫رؤل هةرة ط��ةورةى هةبوو‬ ‫ديكةدا لةرووداوطةل َيكى سةرسو ِره َيندا كة دواتر‬ ‫روي��ان��دا‪ .‬مامؤستا (حمةمةد هيالل) بريار َيكى‬ ‫لةنوسينطةى راب��ةرب��ةراي��ةت��ي��ةوة دةرك���رد‪ ،‬بؤ‬ ‫ث َيكه َينانى ليذنةيةك بةسةرؤكايةتى ثار َيزةر َيكى‬ ‫نةناسراو‪ ،‬لةنةوةى ط��ةورة ئيخوانةكان بةناوى‬ ‫(حمةمةد كةمال)‪ ،‬ئةم ث َيشرت ثار َيزةر بوو لةيةك َيك‬ ‫لةنوسينطةكانى دةولَةتى كو َيت‪ ،‬تابب َيتة بةرثرسى‬ ‫ضاالكيةكانى ئيخوان لةسةنديكاى ثار َيزةرانداو‬ ‫سةرؤكى ئةو ليذنةيةش ب َيت‪ ....‬هةموان دةيانزانى‬ ‫كة مامؤستا (حمةمةد كةمال) لةبارةى سةنديكاى‬ ‫ثار َيزةرانةوة‪ ،‬خاوةنى هيض ئةزمون َيك نية‪ ،‬تةنانةت‬ ‫لةكارى ثار َيزةريشدا لةميسر‪ .‬ئةو ثياوة مةلةوانى‬ ‫نةدةزانى‪ ،‬كةضى فر َييانداية ن َيو دةريايةكى َ‬ ‫قول‪،‬‬ ‫بةآلم وريايانكردةوة كة بةهيض جؤر َيك نةكةو َيتة‬ ‫ذ َي��ر كاريطةرى (موختار ن���وح)ةوة‪ ،‬ياخود ذ َير‬ ‫كاريطةرى بريو ِراكانى‪ ،‬كةضى هةلَكردنى رةشةباى‬ ‫هةلَبذاردنةكانى س� ىَ‬ ‫�ال ‪1992‬ءاى لة (حمةمةد‬ ‫كةمال) كرد‪-‬خوا ل َيى خؤشب َيت‪ -‬كة ئيشوكارة‬ ‫هونةريةكانء ر َيوشو َينة ياساييةكان‪ ،‬خباتة ذ َير‬ ‫سةرثةرشتى ئةو طةجنةوة‪ ،‬كة نةيارانى خؤى‬ ‫سةرسامكردبوو لةاليةكةوة‪ ،‬لةاليةكى ديكةوة‬ ‫هةند َيك لةئةندامانى سةركردايةتيةكةى خؤشى‬ ‫–بةهؤى كاروبارى ر َيكخستنةوة‪ -‬ركء كينةيةكى‬ ‫زؤريان لـ َيهةلَطرتبوو‪ ،‬بةمةش خؤى لةن َيوان دوو‬ ‫ب��ةرداش��دا بينيةوة‪ ....‬ب َيطومان ه��ةر كةس َيك‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل ئيخواندا‬ ‫بيةو َيت تو َيذينةوة لةكاروبارى‬ ‫بكات‪ ،‬زؤر بةئاسانى دةرك بةوة دةكات كة لةدواى‬ ‫كؤضى دوايى (تةملةساني)ةوة‪ ،‬ك َيشةو طرفتةكان‬ ‫بةش َينةيىء ه َيدى ه َيدى بةسةر (نوح)دا دةبار َين‪.‬‬ ‫***‬ ‫ب��ةر ل��ةك��ردن��ةوةى دةرط���اى خ��ؤث��اآلوت��ن بؤ‬ ‫هةلَبذاردنةكانى سةرنديكاى ث��ار َي��زةران‪ ،‬كة‬ ‫لةئةيلوىل ‪1992‬دا بة ِر َيوةضوو‪ ،‬بؤ هةلَسةنطاندنى‬ ‫وردةك��ارىء ر َيوشو َينة تةكنيكيةكانى ثرؤسةى‬ ‫هةلَبذارنةكة‪ ،‬كؤبونةوةيةكى طرنطى سةركردةكانى‬ ‫(ئيخوان ئةملسلمني) لةسةر بةرزترين ئاست‬ ‫لةشارى ئةسكةندةريةى ميسر بة ِر َيوةضوو‪ ،‬لةم‬

‫‪3‬‬

‫ذمارة (‪ )3‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬ ‫كؤبونةوةيةدا‪ ،‬سةركردةكانى بةشى ثيشةييش‬ ‫ب��ةش��دارب��وون‪ ،‬ل��ةو كؤبونةوة ث � ِر مشتوم ِرةدا‬ ‫(موختار نوح) ث َيشنيازيكرد كة ئيخوان بةليست َيك‬ ‫بض َيتة هةلَبذاردنةكانةوة‪ ،‬كة ذمارةى كانديدةكانى‬ ‫ل��ةش��ةش ك��ةس ت� َي��ن��ةث��ة ِر َي��ت‪ ،‬ب��ؤ سةملاندنى‬ ‫دروس��ت��ى ث َيشنيازةكةشى جةختى لةسةر‬ ‫ئةوة ك��ردةوة‪ ،‬سةنديكاى ث��ار َي��زةران قةآليةكة‬ ‫لةقةآلكانى ليربالَيةت لةميسردا‪ ،‬كة ث َيكهاتةى‬ ‫فيكرىء ريشة م َيذوييةكةى جياوازيةكى زؤرى‬ ‫هةية بة ب���ةراورد ل��ةط� َ‬ ‫�ةل ه���ةردوو‪ :‬سةنديكاى‬ ‫ثزيشكانء ئةندازياراندا‪ ،‬ضونكة ضوونة ن َيو شة ِرى‬ ‫هةلَبذاردنةكان بةليست َيكى ث � ٍِر لةثالَ َيوراوانى‬ ‫ئيخوان‪ ،‬دوور نية ثةرستطاكة بةسةر سةرى هةموو‬ ‫ئيخواندا هةرةسب َين َيت‪ ....‬كةضى هةريةك لةدكتؤر‬ ‫(عةبدوملنعم ئةبو لفتوح) سةرثةرشتيارى ‪-‬كاتى‬ ‫خؤى – بةشى ثيشةييةكانى ئيخوان لةطةلَيشيدا‬ ‫ئةندازيار (أبو العالء ماضي) ئةم ث َيشنيازةى (نوح)‬ ‫يان رةتكردةوةو ث َيداطريان لةسةر ئةوة كرد كة‬ ‫درةفةتةكة لةبارة بؤ بةديه َينانى سةركةوتن َيكى‬ ‫طةورة لةسةنديكادا‪ ،‬كة زةمان َيك بوو درطاكانى‬ ‫بة ِروى (اخوان املسلمني)دا داخرابوو‪.‬‬ ‫ئةو ناوانةى كة سةركردايةتى ئيخوان ثاآلوتبوونى‬ ‫بؤ سةنديكاى ث��ار َي��زةران تا نو َينةرايةتى ئةم‬ ‫بزوتنةوة ئيسالمية بكةن‪ ،‬ج َيطةى َي�رَت� ِ ام��انء‬ ‫سةرسو ِرمان بوو‪ ،‬بةلَكو سةيروسةمةرو نامؤشبوو‪،‬‬ ‫يةكةمني ثالَ َيوراو (امح��د سيف االس�لام حسن‬ ‫البنا) ب��وو‪ ،‬كة لةاليةن هةريةك لة (ح��اج امحد‬ ‫حسنني) –خوا ل َيى خؤشب َيت‪-‬ء مامؤستا (حممد‬ ‫هالل)ةوة ثشتطرييةكى رةهايان ل َيدةكرد‪ ،‬و َي ِراى‬ ‫ئةوةى كة (سيف االسالم) كارى ثار َيزةريى نةبوو‪،‬‬ ‫ىَ‬ ‫سةرقال بارزطانى بوو‪ ،‬تاكة تايبةمتةندىء‬ ‫بةلَكو‬ ‫َ‬ ‫خةسلةت َيكى ئ��ةو ثياوة‪ ،‬ئ��ةوة ب��وو كة ك��و ِرى‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل (اخوان املسلمني) –حسن‬ ‫دامةزر َينةرى‬ ‫البنا‪ -‬بوو‪ ،‬بةآلم ثاآلوتنى بؤ سةنديكاى ثار َيزةران‬ ‫ب��ةالى ه��ةن��د َي��ك ل��ةس��ةرك��ردةك��ان��ى ئيخوانةوة‬ ‫مةسةلةيةكى حةمتى ب��وو‪ ،‬ضونكة ئ��ةو ثياوة‬ ‫سةرضاوةى طةلـآ ك َيشةو طريوطرفتى ئالَؤز بوو‬ ‫بؤ سةركردةكانى ئيخوان‪ ،‬بؤية لةو سؤنطةيةوة‬ ‫ويستيان لةهةر ث َيطةو جومطةيةكى سةركردايةتى‬ ‫ياخود لةئؤرطانةكانى ر َيكخستنى ئيخوان دورى‬ ‫خبةنةوةو بيخز َيننة ن َيو سةنديكاى ثار َيزةرانةوة‪،‬‬ ‫بؤ ئةوةى خؤيان لةك َيشةو ط َيضةلَةكانى بثار َيزن‪،‬‬ ‫دواى ئةوةى لةئةندام َيتى نوسينطةى رابةرايةتى‬ ‫دورخرايةوة‪ ....‬ديارة ثاآلوتنيشى بؤ ئةندام َيتى‬ ‫سةنديكاى ث��ار َي��زةران تةنها هؤكار َيك ب��وو بؤ‬ ‫رازيكردنىء بةس!!‬ ‫كةسى دووةم ل��ةالي��ةن بةشى ثيشةييةوة‬ ‫ثشتطريى ل َيكرا‪ ،‬ئةويش (حممد طوسون) بوو‪ ،‬كة‬ ‫بةش َيوةيةكى راستةقينة لةبوارى ثار َيزةريدا كارى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل براكةيدا ث َيشانطايةكى‬ ‫نةدةكرد‪ ،‬بةلَكو‬ ‫ئؤتؤمبيليان لةشارى (املنيا)بة ِر َيوةدةبرد‪....‬‬ ‫(طوسون) ث َيشرت ئةفسةر َيكى ثؤليس بوو لةبةشى‬ ‫ل َيكؤلَينةوة لةيةك َيك لةبنةكانى ثؤليسى شارى‬ ‫(املنيا)‪ ،‬دواتر بةهؤى ئاشكرابوونى ثةيوةنديى‬ ‫ىَ‬ ‫بةكؤمةل ئيسالميةوة دةستطريكراو لةكارةكةى‬ ‫دةرك��راو م��اوةى (‪ )10‬دة مانطيش زيندانيكرا‪،‬‬ ‫لةناوةراستى ىَ‬ ‫سال ‪1982‬ةوة تا نزيكةى ناوة ِراستى‬ ‫ِ‬ ‫ىَ‬ ‫سال ‪ ،1983‬دواى ئازادكردنى لةزيندان‪ ،‬لةن َيو‬ ‫ر َيكخستنة ئيسالميةكاندا ئةم بةرةو ئةوبةرى زؤر‬ ‫ىَ‬ ‫لةسال ‪1986‬دا هاتة ن َيو ر َيكخستنةكانى‬ ‫كرد‪ ،‬تا‬ ‫ئ��ي��خ��وان��ةوة‪ ،‬ل��ةب��ةر ئ���ةوةى (حم��م��د طوسن)‬ ‫لةخ َيزان َيكى طةورةو ناودارى شارى (املنيا) بوو‪،‬‬ ‫بؤية ئيخوان بؤ هةلَبذاردنةكانى ئةجنومةنى طةل‬ ‫ىَ‬ ‫سال ‪ 1987‬كانيديكرد‪ ،‬لةئةجنامدا بوو بةئةندامى‬ ‫ثارلةمان‪ ،‬ئينجا بؤ هةلَبذاردنةكانى ئةجنومةنى‬ ‫سةنديكاى ثار َيزةران ثاآلوتيان تا بيكةنة ئامراز َيك‬ ‫بؤ دامركانةوةو كثكردنى سةرك َيشيةكانى (نوح)‪،‬‬ ‫ئةطةر هاتو سةرث َيضى لةر َينمايةكانى ر َيكخستندا‬ ‫َ‬ ‫رؤلء سةنطى‬ ‫ك��رد! (لةبةشةكانى ئايندةدا‬ ‫(طوسون) زياتر ِروندةب َيتةوة)‪.‬‬ ‫ب��ةم ش َيوةية ن��اوةك��ان ري��زي��ان ب��ةس��ت‪....‬‬ ‫(لةهةموى سةيرت‪ ،‬ئةو ناوانةى كة لةكؤبونةوةى‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل طشتى ثار َيزةرانى ئيخواندا خرانة ِروو‪،‬‬ ‫لةكؤبونةوةيةكى دوات��ردا كة لةبارةطاى ئيخوان‬ ‫بة ِر َيوةضوو لةناوضةى (الف مسكن) لةقاهرية‪ ،‬هيض‬ ‫كام لةو كانديدانة دةنطى ئةندامانيان بةدةستنةه َينا‪،‬‬ ‫تةنانةت (امحد سيف االسالم حسن البنا) تةنها‬ ‫يةك دةنطى لةكؤى دوو سةد دةنط بةدةسته َينا‪،‬‬ ‫ب��ةآلم ك��ةس ئ��او ِرى ل��ةراى ث��ار َي��زةران��ى ئيخوان‬ ‫نةدايةوة‪ ،‬هؤكارى ئةم النةكردنةوةيةش طومانى‬ ‫هةند َيكيان بوو بةتايبةت (امحد سيف االسالم)‬ ‫كة ث َيى ءابوو (موختار نوح) ئاراستةى دةنطةكانى‬ ‫بةويستء ئارةزووى خؤى شكاندؤتةوة‪ ،‬لةبةر ئةوة‬ ‫ئةجنامى دةنطدانةكة ج َيطةى متمانة نية)‪ .‬كةضى‬ ‫هةلَبذاردنةكة كؤتاييهات‪ ،‬وةك ئةو تيرَ ِ وانينةء‬ ‫ث َيشبينيةى كة بةشى ثيشةييكان ضاوة ِروان بوون‬ ‫ل َيى‪ ،‬لةهةمانكاتدا بةليست َيك كة ذمارةيةك كانديدى‬ ‫لةخؤطرتبوو‪ ،‬هيض ثةيوةنديةكيان بةثيشةى‬ ‫ثار َيزةرييةوة نةبوو‪.‬‬ ‫لةبةر هؤكار َيكى زؤر (كةليرَ ةدا بوارى باسكردنيان‬

‫سه‌ندیکای پارێزه‌رانی لیسر‪ ،‬ل ‌ه ‪ 30‬ی سیبتەمبەری ‪ 1912‬دامه‌زراوه‌‬ ‫نية) ليستى ئيخوان بةش َيوةيةك سةركةوتنيان‬ ‫بةدةسته َينا كة جيهانى توشى شؤككرد‪ ،‬ئةمة‬ ‫ئةو بوومةلةرزةية بوو كة ِروبة ِروى ه َيزة سياسىء‬ ‫سةنديكاييةكان بؤوة‪ ،‬عةيام َيك بوو كارى سياسىء‬ ‫سةنديكاييان بؤ خؤيان ثاوةنكردبوو‪.‬‬ ‫ئةمة بوومةلةرزةى ئةيلول بوو‪ ،‬كة بةدوايدا‬ ‫بوومةلةرزةى راستةقينة لةمانطى تشرينى يةكةمى‬ ‫هةمان سالَدا هاتة ث َيشةوة‪( ....‬لةراستيدا ئةم‬ ‫سةركةوتنة يةكةم سةرةتاى هةرةسه َينانى ضياى‬ ‫ىَ‬ ‫سةهؤل ئيخوان بوو لةسةنديكاى ثار َيزةراندا)‪.‬‬ ‫***‬ ‫ثةميانى (الفضول)‬ ‫ئايا (نوح) وةك (برومثيوس)ى ئيغريقى بوو‪ ،‬كة‬ ‫سرودى رزطارى ض ِرىء طوتى‪ :‬و َي� ِراى د ِرةندةيى‬ ‫دوذم��ن��امن‪ ،‬ئةذيم‪ ،‬ئةذيم وةك هةلَؤى بةرزةف ِر‬ ‫بةسةر لوتكة بةرزةكاندا‪ ...‬ياخود وةك (سيزيف)‬ ‫لةئةفسانة ئيغريقيةكةدا كة سزاكةى طواستنةوةى‬ ‫طابةرد َيك بوو لةدام َينةوة بؤ لوتكةى ضيايةكى بةرز‪،‬‬ ‫جا ث َيش ئةوةى بطاتة لوتكةى ضياكة بةماوةيةكى‬ ‫كةم طابةردةكةى ل َيدةكةو َيتةخوارةوة‪ ،‬تا دام َينى‬ ‫ضيا كة بةتل خلؤردةب َيتةوة‪ ،‬ئينجا جار َيكى ديكة‬

‫ب��وون‪ ....‬هةروةها (حممد علوان)يشى ت َيدا بوو‬ ‫(علوان) ي��اري��دةدةرى سةرؤكى حزبى (الوفد)‬ ‫بوو‪ ،‬جطة لةمانة كؤمةلَ َيك كةسايةتى ديكةشى‬ ‫لةخؤطرتبوو‪ ،‬خاوةن بةهاو خةبات َيكى فيكرىء‬ ‫حةرةكى بوون لةسةر طؤ ِرةثانى سياسى لةميسردا‪.‬‬ ‫ئةوةى ج َيى سةرنج بوو‪ ،‬هيض كام لةثار َيزةرانى سةر‬ ‫بةئيخوان ئامادةييان لةو ضاالكيةدا نةبوو‪ ....‬نة‬ ‫(حممد طوسون) ياخود (بهاء عبدالرمحن) نة (اسامة‬ ‫حممود) ياخود (امحد سيف االسالم حسن البنا)‪ ،‬نة‬ ‫(جالل سعيد) لةئةندامانى ئةجنومةنى سةنديكاى‬ ‫طشتى بةرضاو نةكةوتن‪ ....‬هةروةها (مجال تاج)‬ ‫ياخود (حممد غريب) يان (صبحي صاحل) بةهيض‬ ‫سيفةت َيك بةشدارنةكران لةو ليذنةيةدا‪( ،‬ئةمانة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل (نوح)‬ ‫لةكةسايةتيةكانى ئيخوان بوون كة‬ ‫لةسةنديكادا دةستبةكاربوون)!!‪ ....‬يةك َيك لةو‬ ‫بريؤكانةى كة خستمانة بوارى ج َيبةج َيكردنةوة‪،‬‬ ‫تؤماركردنى داوايةكى قةزائى بوو بؤ هةلَطرتنى‬ ‫ثاسةوانى ياخود ض��اود َي��رى لةسةر سةنديكاى‬ ‫ثار َيزةران‪ ،‬شايةنى باسة ئةم داوايةمان بةناوى‬ ‫ذنة ثار َيزةر َيكى ناسريةوة تؤماركرد‪ ،‬كة مامؤستا‬ ‫(فاطمة ربيع) بوو‪ ،‬بؤ ئةوةى بب َيتة ئاماذةيةك كة‬

‫بةر لةوةى مانطى ئايارى ىَ‬ ‫سال ‪ ،1996‬ئاآلى‬ ‫خؤبةدةستةوةدان بةرزبكاتةوةو ر َيطة بؤ حوزةيران‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مامؤستا (رجائي)دا دانيشتني‬ ‫ضؤلَبكات‪،‬‬ ‫لةديدار َيكى ث ِر لةر َيزو خؤشةويستى‪ ،‬مامؤستا‬ ‫سةرنجء ت َيبنيةكانى خؤى ث َيشكةشكردء ئ َيمةش‬ ‫بةلَ َينمان ث َيدا ئةطةر ئامادةب َيت بةرثرسياريةتى‬ ‫سةنديكاى ثار َيزةران بطر َيتةئةستؤ‪ ،‬وةك نةقيبى‬ ‫ث��ار َي��زةران‪ ،‬هةموو ثشتطريىء ثشتيوانيةكى‬ ‫ل� َي��دةك��ةي��ن‪ ....‬ل��ةدي��دارى دووةم���دا ثةيام َيكى‬ ‫لةسةركردايةتى سياسيةوة ثيرَ ِ اطةياندين كة‬ ‫مةسةلةى ضاود َيرى لةسةر سةنديكاى ثار َيزةران‬ ‫لةئايندةيةكى نزيكدا هةلَدةطري َيت‪ ....‬ئينجا‬ ‫(رجائي) دةستيكرد بةدانوستان لةطةلمَ اندا‪ ،‬سةر‬ ‫زمانى حكومةت – ياخود فةرمانطةيةك لةحكومةت‪-‬‬ ‫ب َيطومان (نوح) وردةكاريةكانى ئةم دانوستانانةى‬ ‫دةطةياندة رابةرى ئيخوانء نوسينطةى رابةرايةتى‪،‬‬ ‫لةو ميانةيةشدا (نوح) طريوطرفتى طةورةى هاتة ِر َى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل‪ ،‬تا ثشتطريميان بؤ (رجائي)‬ ‫لةرازيكردنى‬ ‫قةبولَبكات لةبةرامبةر دةرضوونى ب ِريار َيك لةاليةنة‬ ‫ثةيوةنديدارةكان لةحكومةتدا بؤ كؤتايه َينان‬ ‫بةحالَةتى ضاود َيرى لةسةر سةنديكا‪ ،‬بةالمانةوة‬

‫ئەحمەد خواجە بەعەقڵیەتە تەكتیكیەكەیەوە‪ ،‬توانی زۆربەی‬ ‫ئەندامانی ئەنجومەن بۆ پۆلەكەی خۆی رابكێشێت‪ ،‬لەنێویاندا ئەو‬ ‫گەنجە ناسریە چاپوكەی كە بە(سامح عاشور) ناسرابوو‬ ‫سةرلةنوآ طة ٍِرايةوة بؤ دام َينى‪ ،‬بآ كؤتايى! بؤ‬ ‫ئةوةى بزانيت كة (موختار نوح) ه َيشتا طابةردةكة‬ ‫لةسةرشانيةتىء بةث َيداطريةكى سةيرةوة دةيةو َيت‬ ‫بيطةيةن َيتة لوتكةى ضياكة‪ ....‬با بطة ِر َيينةوة الى‬ ‫ىَ‬ ‫لةسال ‪1996‬دا كات َيك دةستيداية طابةردى‬ ‫(نوح)‪،‬‬ ‫جيهاد‪ ،‬لةدذى ثرؤسةى ضاود َيريكردن (احلراسة)‬ ‫كة ثار َيزةران دذى بوونء نكولَيان لةو تاوانانة‬ ‫كرد‪ ،‬دوذمنانيان بةرامبةر مافى سةنديكاكةيان‬ ‫ئةجنامياندا‪.‬‬ ‫هةندآ ثار َيزةر خؤيان مكومكردء نةخشةيان‬ ‫داناو تةطبرييان كرد‪ ،‬ئينجا داوايةكيان لةدادطا‬ ‫بةرزكردةوة بؤ دانانى ضاود َيريي لةسةر سةنديكا‪،‬‬ ‫ئاماجنيان لةو ك��ارة دوورخستنةوةى (موختار‬ ‫نوح)ء طروثةكةى بوو لةثؤستةكانيان وةك ئةندام‬ ‫لةئةجنومةندا‪ ....‬ديارة مةبةستى خؤيان هةبوو‪،‬‬ ‫بؤية ضاود َيرى بةسةر سةنديكادا سةث َينرا كة‬ ‫كؤنرتينء رةسةنرتين سةنديكاى ثيشةيى بوو‬ ‫لةميسردا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةو كاتة (نوح)‪ ،‬بةمةبةستى البردنى ضاوديرى‬ ‫لةسةر سةنديكا‪ ،‬كؤمةلَ َيكى لةبرادةرانى خؤى‬ ‫لةئيخوانء ل��ةدةرةوةى ئيخوان ل��ةدةورى خؤى‬ ‫كؤكردةوة‪( ...‬نوح) هةموو ر َيطةيةكى ياسايىء‬ ‫سةنديكايى طرتبةر بؤ ه َينانةدى ئ��ةوةى كة‬ ‫دةمانةو َيت‪ ،‬بؤ منونة‪ ،‬طؤظار َيكى سةنديكايى‬ ‫ضاثء بآلوكردةوة‪ ،‬ناويان ل َينا طؤظارى (احملروسة)‬ ‫كة ىَ‬ ‫رؤل خراثء دز َيوى ثاسةوانىء هؤكارةكانى‬ ‫ت َيدا ئاشكراكران‪ ،‬هةروةها ليذنةيةكى سياسىء‬ ‫سةنديكايى ث َيكه َينا بةناوى (ليذنةى سةد – جلنة‬ ‫املائة) كة زؤربةى كةسايةتىء ه َيما ثيشةييةكانى‬ ‫لةخؤطرتبوو‪ ،‬لةث َيش هةمويانةوة‪ ،‬مامؤستايان‬ ‫(امحد نبيل اهلاللي)ء (عبداحملسن شاشة)‪ -‬خوا‬ ‫ل َييان خؤشب َيت‪ -‬كة لةه َيماكانى ضةثى ميسرى‬

‫هةموو ه َيزة سياسيةكان لةدذى سةثاندنى ئةو‬ ‫ثاسةوانيةن‪ ،‬كة بةسةر سةنديكادا سةث َينراوة‪.‬‬ ‫لةطةرمةى سةرقالَيماندا‪ ،‬بةك َيشةى ه��ةولىَ‬ ‫هةلَطرتنى مةسةلةى ثاسةوانى لةسةر سةنديكا‪،‬‬ ‫مامؤستا (ئةمحةد خواجة) نةقيبى ثار َيزةران‬ ‫لةكؤتايى مانطى كانونى دووةمى ‪ 1996‬دا كؤضى‬ ‫دواييكرد‪ ،‬خواجة سةنديكاى لةمانط َيكى ساردو‬ ‫سةرمادا ج َيه َيشت‪ ،‬وةك ئةوةى سةنديكا بكاتة‬ ‫كؤيلةى شةختةو سةهؤلَبةندان‪ ،‬تاجةستةى‬ ‫وشكهةآلتوى ساردترب َيتةوة!‬ ‫َ‬ ‫لةدواى كؤضى دوايى نةقيبى ثاريزةران (خواجة)‬ ‫هيض شت َيكمان لةبةردةمدا نةما جطة طة ِران بةدواى‬ ‫َ‬ ‫لةخةسلةتةكانى‬ ‫ئةلتةرناتيظ َيكدا‪ ،‬كة هةندآ‬ ‫ئ��ةوى ت َيدا هةب َيت‪ ،‬هةرضةندة دلَنيابووين كة‬ ‫لةضةند س� ىَ‬ ‫�ال ئايندةدا ناتوانني قةرةبوى ئةو‬ ‫ثياوة بكةينةوة‪ ،‬لةطةشتى ط��ة ِرامن��ان ب��ةدواى‬ ‫ج َيطرةوةيةك بؤ خوال َيخؤشبوو خواجة‪ ،‬لةدوور‬ ‫را يةك َيك لةئةستيرَ ةكانى ئامسانى ثار َيزةرميان‬ ‫لـآ بةدياركةوت‪ ،‬يةك َيك لةطةورة بةهرةمةندو‬ ‫بليمةتة دةطمةنةكان‪ ....‬لةئاسؤوة مامؤستا‬ ‫(رجائي عطية) دةرك��ةوت‪ ،‬ضوين بةدةنطيةوةو‬ ‫كاآلى خؤمان بؤ خستة ِروو‪ ،‬ئةويش كاآلى خؤى‬ ‫بؤ خستينة ِروو‪ ....‬رةنطة ئةو دي��دارة دياريى‬ ‫خةونةكان ياخود ديدارى هةورةكان ب َيت‪ ....‬ئ َيمة‬ ‫خةومنان بةكؤتايى ث َيه َينانى ثاسةوانى دةبينىء‬ ‫طة ِرانةوةى شةرعيةت لةر َيطةى وتو َيذوو ثةيوةندية‬ ‫سياسيةكانء لةر َيطةى ثةيوةنديى طةرموطو ِر‪،‬‬ ‫بةنوخبةى دةس��ت��ةآلت��ةوة‪( ....‬رجائي) ل��ةدواى‬ ‫كؤضى دواي��ى (امحد خواجة) خةونى بةكورسى‬ ‫نةقيبيةوة دةبينى تا جؤرة تةبايىء طوجناوييةك‬ ‫لةن َيوان سةروةرى ثيشةيىء سةروةرى سةنديكايى‬ ‫مةيسةربكاتء ث َيكةوةيان طري َبدات‪.‬‬

‫سةير بوو كة (حممد طوسون)ء (مجال تاج) دذى‬ ‫ثشتطرييةكةى ئ َيمة وةستانةوة بؤ (رجائي عطية)‪،‬‬ ‫بةآلم بةهةموو ه َيزو توانايةكمانةوة بةرطرميان‬ ‫لةو ب ِريارةى خؤمانكرد‪ ،‬ئيدى ئةوة بوو ئةوةى‬ ‫ويستمان سةرئةجنام بةدةستمان ه َيناو ئيخوانيش‬ ‫َ‬ ‫لةطةل (رجائي)دا هاوثةميانيةك مؤربكةين‬ ‫رازيبوو‬ ‫كة درومشى «بةشداريي نةك زؤرانبازى (املشاركة‬ ‫ال املغالبة)ى ت َيدا بةرزبكر َيتةوة‪.‬‬ ‫ب َيطومان مامؤستا (رجائي) بةب ِريارةكةى ئيخوان‬ ‫ىَ‬ ‫خؤشحال خؤى دةب��� ِرى‪ ....‬من وا هةستدةكةم‬ ‫(رج��ائ��ي) س��ةرس��و ِرم��ان��ةك��ةى لةناخى خؤيدا‬ ‫ثةنهان داب َيت‪ ،‬كات َيك (خالد بدوي) بةقاض كوتاى‬ ‫بةزةويداء طوتى‪ :‬مامؤستاى طةورةمان‪ ،‬كامةية‬ ‫ئةو زةمانةتةى ث َيشكةمشانى دةكةيت‪ ....‬ضؤن‬ ‫دلَنيابني لةدواى هةلَطرتنى ثاسةوانى لةسةرمان‪،‬‬ ‫دةستطريناكر َينيء ف ِريمَ ان نادةنة زيندانةوة؟‬ ‫(رجائي) بةمؤ ِرةيةكةوة سةيريكردو طوتى‪:‬‬ ‫زةمانةت! كام زةمانةت! ئينجا بةردةوامبوو‬ ‫بةش َيواز َيك كة سةرسامى ث َيوة دياربوو‪ :‬ئايا (بؤ‬ ‫منونة) دةتةو َيت ضةكت بؤ بنوسم؟!‬ ‫خاليد ب�����ةردةوام ب��وو ل��ةق��اض كوتانةكةى‬ ‫ب��ةزةوي��دا‪ ،‬ل��ةو كاتةدا (امح��د ربيع) هاتة ن َيو‬ ‫مشتوم ِرةكةوةو طوتى‪ :‬ب َيطومان نةخيرَ ‪ ....‬بةآلم‬ ‫دةمانةو َيت بةيةكةوة سو َيندخبؤين ئةطةر هاتوو‬ ‫بةر لةهةلَبذاردنةكان دةستطرييان كردين ياخود‬ ‫يةك َيكيان ل َيدةستطريكردين‪ ،‬دةبآ كشانةوةى‬ ‫خؤت لةهةلَبذاردنةكان رابطةيةنيت‪ ....‬لةدواى‬ ‫وشةكانى (امحد ربيع) دةستمان خستة سةردةستى‬ ‫مامؤستا (رجائي)‪ ،‬ئةويش‪ -‬بةو ش َيوازةى كة‬ ‫داوامان كردبوو بةيةكةوة سو َيندمان خوارد‪ ،‬ئينجا‬ ‫(خالد بدوي) دواى سو َيند خواردنةكة طوتى «اهلل‬ ‫على مانقول وكيل» ئ َيمةش لةدواى ئةوةوة هةموو‬

‫ث َيكةوة هةمان ئةو رستةيةمان طوتةوة‪.‬‬ ‫بةلَينةكانى مامؤستا (رج��ائ��ي) س��ةب��ارةت‬ ‫ب��ةن��زي��ك��ب��ون��ةوةى وادةى الب��ردن��ى ث��رؤس��ةى‬ ‫ضاود َيريةكة لةسةر سةنديكا ضةندين جار دووبارة‬ ‫بؤوة‪ ،‬بآ ئةوةى هيضى لـ َيشينب َيت‪ ،‬و َي ِراى ئةوةى‬ ‫كؤنطرةيةكى ه��ةزارمي��ان لةئوت َيل (هيلتون‪-‬‬ ‫رمسيس) بةست‪ ،‬كة زياتر ل��ةه��ةزار ث��ار َي��زةر‬ ‫ئامادةي ئةو كؤنطرةية ب��وون‪ ،‬لةسةر سةكؤى‬ ‫كؤنطرة ضةندين كةسايةتى دةولَ��ةت لةتةنيشت‬ ‫(خمتار ن��وح)ء (رج��ائ��ي عطية) دانيشتبوون‪،‬‬ ‫(نوح) ثشتطريىء ثشتيوانى ئيخوانى بؤ (رجائي)‬ ‫ئاشكراكرد‪ ،‬لةثرسى وةرطرتنى ثؤستى نةقيبى‬ ‫ثار َيزةراندا‪ ،‬لةهةمانكاتيشدا دانياننا بةهةلَةى‬ ‫ئيخواندا لةثاوةنكردنى بة ِر َيوةبردنى كاروبارى‬ ‫سةنديكاو دورخستنةوةى ه َيزة سياسيةكانى‬ ‫ديكة‪ ،‬بؤ يةكةجمار لةبةردةم راى طشتيدا درومشى‬ ‫(املشاركة ال املغالبة)ى بةرزكردةوة‪....‬‬ ‫(رجائي) جار َيكى ديكة بةلَ َينيدايةوة كة هاكا‬ ‫ثرؤسةى ضاود َيريكردن لةسةر سةنديكا بب َيتة طةردى‬ ‫ب��ةردةم رةشةبا‪ ،‬سةبارةت بةو نزيكبوونةوةى‬ ‫هاتنةدى ئةو خةونة هةموان طفتوطؤيان كرد‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةو خةونة نة لةر َيطةى (رجائي)يةوة‪ ،‬نة لةر َيطةى‬ ‫ثةيوةندية سياسيةكانةوة هاتةدى!!‬ ‫دواى دوو َ‬ ‫سال‪ -‬لةسؤنطةى ئةو داوا قةزاييةى كة‬ ‫بةناوى (فاطة ربيع)ةوة لةيةك َيك لةدادطا باآلكانى‬ ‫ئةو وآلتةدا تؤماركرابوو‪ ،‬ب ِريارى هةلَوةشاندنةوةى‬ ‫ضاود َيرى لةسةر سةنديكاى ثار َيزةران دةرضوو‪....‬‬ ‫ليرَ ةدا (رجائي) هيض رؤلَ َيكى نةبوو‪ ،‬وةك ئةوةى‬ ‫خوا ويستب َيتى بةهاى ئةو كارة بداتة َ‬ ‫ثال ئةوانةى‬ ‫كة ت َيكؤشانء ماندووبوونء بةتةنط ك َيشةكةوة‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫دواى دةرض��وون��ى ب � ِري��ارى كؤتايى بةضةند‬ ‫رؤذ َي��ك‪ ،‬بةيانيةكى رؤذى هةينى س َييةم رؤذى‬ ‫مانطى ئاب ىَ‬ ‫سال ‪ 1999‬لةمالَةوة دانيشتبووم‪،‬‬ ‫ىَ‬ ‫سةرقال خو َيندنةوةى رؤذنامةكان ب��ووم‪ ،‬لةث ِر‬ ‫زةنطى تةلةفؤن ب َيدارى ك��ردم��ةوة‪ ....‬قسةكةر‬ ‫ه��او ِرى (عاطف ع��واد) ب��وو كة يةك َيك ب��وو لةو‬ ‫ثار َيزةرانةى سةر بةئيخوان و كةس َيكى نزيكيشى‬ ‫بوو لة (خمتار ن��وح)‪ ....‬لةدةنطيدا هةستم كرد‬ ‫جؤر َيك َ‬ ‫لةشلةذاوى ث َيوة دياربوو‪ ،‬ئينجا ئةم هةوالَة‬ ‫ناخؤشةى ثيرَ ِ اطةياندم‪( :‬خمتار نوح) لةسةر ر َيطاى‬ ‫سويس توشى روداو َيكى هاتوضؤ بوة‪ ،‬شؤفيرَ ةكةى‬ ‫طيانى لةدةستداوةو ئوتؤمبيلةكةشى بةتةواوى‬ ‫ت َيكشكاوة‪ ....‬بةآلم (خمتار) طو َيزراوةتةوة بؤ‬ ‫يةك َيك لةخةستةخانةكانى ميسرى َ‬ ‫نوىء حالَةتيشى‬ ‫ناج َيطرية‪.‬‬ ‫بةشى ضوارةم‪ :‬دةروازةى غةمةكان‬ ‫«ك��ات � َي��ك دةرط����اى زي��ن��دان��ةك��ةي��ان ل��ةس��ةر‬ ‫داخست‪ ،‬دةنطى ئ��ازار لةناخيدا بةه َيزتربوو‪،‬‬ ‫دةنطى بةرزكردةوة تا طو َيى ل َيب َيت‪ ..‬بةردةوام‬ ‫بةرزيكردةوةو بةرزيكردةوة تا خانةكانى ثض ِران‪...‬‬ ‫كات َيك خةلَك زانى ئاهو نالَةيةتى لةدةست زيندانى‬ ‫دي��وارة بةردينةكةى ياخود لةدةست وةرديانى‬ ‫َ‬ ‫بةدفةسال‪ ،‬بةدةست ئاماذةى‬ ‫سةروطو َيالك دز َيوى‬ ‫بؤ ب��راك��ةى ك��رد كة دانيشتبوو طؤشتى خؤى‬ ‫دةخ��واردو لةسةر سةربوردةى ذيانى َ‬ ‫ملومؤشى‬ ‫دةكرد»‪.‬‬ ‫(كراستى)‬ ‫ئايا مرؤظ دةتوان َيت رؤذان َيكى ث ِر ل��ةرووداو ء‬ ‫كارةسات لةضةند د َي ِر َيكدا كورتبكاتةوة‪ ،‬بآ‬ ‫ئ��ةوةى ل�َي�رَ ةو ل��ةوآ شت َيكى بريبض َيتةوة؟ ئايا‬ ‫ئادةميزاد لةتوانايداية هةموو بةسةرهاتةكانى‬ ‫ذيانى خؤى‪ ،‬بآ زيادوكةم‪ ،‬لةبريب َيت؟ ب َيطومامن‬ ‫ئةمة هةمان ئةو دةردة سةريةية كة رةوانب َيذيى‬ ‫رةوانب َيذانى بارطرانرتكردووة‪ ..‬ئا ئةمةى بةردةمم‬ ‫سيثارةكةمة‪ ،‬ئةو سيثارةيةى كة هةموو رووداوء‬ ‫كارةساتةكانى ئةو رؤذط��ارة سةختانةى ذيامنم‬ ‫ت َيدا ت��ؤم��ارك��ردووة‪ ،‬ئايا دةت��وامن ه��ةر هةموى‬ ‫بآ هيض كةموكو ِرييةك بطوازمةوةو تؤماريان‬ ‫بكةم‪ ..‬ئةطةر وامكرد ئةوا ستةم لةرووداوطةل َيكى‬ ‫ديكة دةكةم‪ ،‬خؤ ئةطةر وامنةكرد‪ ،‬ئةوا ستةمم‬ ‫لةخؤمء لةكةسان َيكى ج��وام�َي�رَ ك��ردوة‪ ،‬لةث َيناو‬ ‫ثشتطريكردنى براكانيان‪ ،‬دةستبةردارى ذيانء‬ ‫َ‬ ‫مالء نوسينطةكانى خؤيانبوون‪ ،‬كة قةدةر واى‬ ‫بؤ ه َينان‪ ،‬بةهؤى تؤمةت َيكى سياسيةوة‪ ،‬زيندانى‬ ‫بكر َين‪ ..‬ئةوةتا سيثارةكةم ي��ادةوةرى رؤذانى‬ ‫راب��ردوم بؤ دةطيرَ ِ َيتةوة‪ ..‬رؤذان َيك – كة خؤمء‬ ‫هةندآ لةبراكامن – بريمان لةضارةنوسى ياخود‬ ‫لةو ر َينماييانة نةكردبؤوة كة راب��ةر َي��ك ياخود‬ ‫بةرثرس َيكى طةورةى ئيخوانى ث َيشكةشيدةكردين‪،‬‬ ‫بةآلم غةمى طةورةمان بؤ ئةوانة بوو كة دةبن‬ ‫بةقوربانى ناكؤكيةكى سياسى ن َيوان ئيخوانء‬ ‫رذ َي���م‪ ..‬كـآ لةزيندان رزط��اري��ان دةك��ات‪ ،‬كـآ‬ ‫بةكةسوكاريان شاددةكاتةوة؟‬ ‫دةي��ان ناميلكةو سيثارة لةكت َيبخانةكةمدا‬ ‫كةلَةكةبوون‪ ..‬ئ��ةو ناميلكانةى كة ئ��ةو كاتء‬ ‫ئ َيستاش ه��او ِر َي��ي��ةك��ى بةئةمةكن لةخؤشىء‬ ‫ناخؤشيةكامندا ثةنايان بؤ دةب���ةم‪ ..‬هةرضى‬ ‫بةسةرم هاتووة‪ ،‬هةرضى ث َييدا ت َيثة ِريوم‪ ،‬لةدوو‬

‫ذمارة (‪ )3‬دوشةممة ‪2013/6/3‬‬ ‫تو َيى الثة ِرةكانيدا تؤماريان دةكةم‪ .‬هةموو جار َيك‬ ‫كة دةطة ِريمَ ةوة بؤ سيثارةكةم‪ ،‬وةك طةجنينةيةك‬ ‫دةيبينم ث ِرة لةنه َينى طةل َيك‪ ،‬كة بؤ كةسم ئاشكرا‬ ‫ن��ةك��ردووة‪ ..‬لةيةك َيك لةبةشةكانى سيثارةكةم‬ ‫بريوةرييةكامن‪ ،‬ئةم رووداو و بةسةرهاتانةم بةرضاو‬ ‫ك��ةوت‪ ،‬وام ث َيباشبوو كة بآ زي��ادو ك��ةم‪ ،‬لةم‬ ‫كت َيبةدا تؤماريان بكةم‪ ،‬تا تيشك َيك خباتةسةر ئةو‬ ‫ِروداوانةى كاتى خؤى ت َييداء لةطةلَيدا ذيام‪.‬‬ ‫((رؤذى رةشء تةنطانةبوو‪ ،‬كات َيك ثايةكانى‬ ‫ثتةو ء مكؤمبوو تةنطانةو رؤذى رةش رةويةوة‪..‬‬ ‫ئينجا ئةو رؤذة رةشانة جار َيكى ديكة هاتنةوة‪...‬‬

‫سةير َيكى كردينء زةردةخةنة بة ِرويةوة دياربوو‪،‬‬ ‫ئينجا طوتى‪ :‬دةزطا ئةمنيةكان زانيان ئ َيمة لةثشت‬ ‫ثرسى كؤتايى ث َيه َينانى ضاود َيريدةكةين‪ ..‬منيش‬ ‫لةنوسينطةكةى خؤمةوة ثار َيزةر َيكم ن��ارد تا‬ ‫ل��ةدوورةوة ضاود َيريى دانيشتنى كؤتايى بكات‪،‬‬ ‫و َي � ِراى ئ��ةوةى ئاطادارم كردبوةوة كة ئامادةى‬ ‫دانيشتنةكة نةب َيت‪ ،‬كةضى بةتةنطةوةبونى بؤ‬ ‫مةسةلةكة‪ ،‬ثالَي ث َيوةنا لةبةردةم دةستةى دادطا‬ ‫ئامادةب َيتء ناويشم لةكؤنوسى دانيشتنةكةدا‬ ‫ج َيطريبكات‪ ،‬ب َيطومان ثياوانى ئاسايش بةمةيان‬ ‫زانى‪.‬‬

‫منتصر الزیات‬ ‫ث َيدةض َيت ئةمة ح� ىَ‬ ‫�ال دونيا ب َيت‪ ،‬مةسةلةكان‬ ‫ئالَؤزء بةرتةسكدةبنةوة‪ ،‬ئينجا ئاسايى دةبنةوة‬ ‫ئينجا ئالَؤزء بةرتةسكدةبنةوة‪ ..‬ئةطةر دونيا‬ ‫لةسةر يةك بار ب��ة ِر َي��وةض��وو‪ ،‬ئ��ةوا هيضى ت َيدا‬ ‫نام َين َيتةوة‪ .))..‬ئةمة قسةى (موختار نوح) بوو‪،‬‬ ‫كة بةدةم هةناسةيةكى ث ِر ئازارةوة كردى‪ ،‬ئينجا‬ ‫بةدةم هةناسةب ِرك َيوة طوتى‪ :‬ه َيندةى نةمابوو‪،‬‬ ‫بؤ كؤتايه َينان بةثرؤسةى ضاود َيريكردن لةسةر‬ ‫سةنديكا‪ ،‬ب ِريارى دادطا بةدةستب َينني‪ ،‬هةموومان‬ ‫طومتان ئ��ةو مؤتةكةيةى سةرسنطمان الض��وو‪،‬‬ ‫ب��ةآلم ه َيشتا طومامنان هةبوو‪ ،‬هةتاكو توشى‬ ‫ئةم كارةساتة دلَتةز َينة بووم‪ ..‬باوة ِردةكةيت‪..‬‬ ‫شؤفيرَ ةكة مردو ضووة ذ َير سايةى بةزةيى خوا‪..‬‬ ‫لةر َيطةى (عني السخنة) ئؤتؤمبيل َيكى طةورةى‬ ‫بارهةلَطر خ��ؤى ك َيشا بةئؤتؤمبيلةكةماندا‪،‬‬ ‫لةئةجنامدا ئؤتؤمبيلةكةى ئ َيمة ت َيكشكاو منيش‬ ‫ث��ةراس��وةك��امنء قاضم برينداربوون‪ ،‬كة ئ َيستا‬ ‫دةمبينن‪ ..‬ب��ةآلم ئ��ةوةى ج َيطةى داخ��ة‪ ،‬طيان‬ ‫لةدةستدانى شؤفيرَ ة داماوةكةية‪ ..‬خوا ل َيى خؤش‬ ‫ب َيت‪.‬‬ ‫منيش ك��ة خ��ؤم��داب��وو بةسةرشانى (عاطف‬ ‫ع��واد)دا كة لةتةنيشت قةرةو َي َلةكةى (موختار)‬ ‫دانيشتبوو‪ ،‬لةذوورةكةيدا لةنةخؤشخانةى (بدر)‪،‬‬ ‫طومت‪ :‬لةسةرخؤبة ئةمة ئريادةى خوايةء سوثاسء‬ ‫ستايش بؤ خوا لةخؤشىء لةناخؤشيدا‪ ..‬ئةو‬ ‫رؤذةم لةيادة كة بةر لةضةندين َ‬ ‫سال‪ ،‬سةبارةت‬ ‫بةو ئايةتة ثريؤزة‪ ،‬لةمةوث َيش خةيالَ َيك بةم َيشكتدا‬ ‫طوزةريكرد‪ّ ،‬‬ ‫(إن مع ال ُع ْس ِر يُ ْسرا) ‪..‬ءات��ة‪ ،‬دواى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ناخؤشى خؤشى دي��ت‪ -‬بةلكو فةرمويةتى –‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ناخؤشيدا خؤشى د َي��ت‪ .‬وات��ة‪ ،‬ناخؤشى‬ ‫َ‬ ‫د َيت لةطةليشيدا خؤشى هاوشانى ناخؤشيةكة‬ ‫د َيت‪ ،‬بةآلم خؤشيةكة نابينني‪ ،‬ضونكة ناخؤشيةكة‬ ‫ضاومانى نابيناكردوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫(نوح) هةناسةيةكى در َيذى دايةوةو طوتى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل (عاطف ع��واد)دا‪ :‬سوثاس بؤ‬ ‫هاو ِرابوونى‬ ‫خوا‪ .‬نوح جار َيكى ديكةء دواى ئ��ةوةى هةندآ‬ ‫لةئازارو غةمةكانى رةوان��دةوة‪ ،‬دةستيكردةوة‬ ‫بةقسةكردن‪ :‬لةدادطاى تةمييز‪ ،‬زانيم كة وةزيرى‬ ‫داد تانةى لةب ِريارى ضاود َيريةكة داوة‪ ،‬ث َيمواية‬ ‫دانيشتنى دادطاش بؤ ئةو ثرسة‪ ،‬لةمانطى ئةيلوىل‬ ‫ئايندةدا بةر َيوةدةض َيت‪ ،‬دةبآ ئ َيمةش بةهةموو‬ ‫ه َيز َيكمانةوة ئامادةى ئةم دانيشتنة بني‪.‬‬ ‫برى‪ :‬نيطةران مةبة‬ ‫(ع��اط��ف) قسةكانى ث � َي� ِ‬ ‫ئازيزةكةم ئ َيمة خؤمان ئ��ام��ادةك��ردوة‪ ...‬هيض‬ ‫غةمت نةب َيت‪ .‬نوح بةضاو َيكى سوثاسطوزارةوة‬

‫‪4‬‬ ‫حةوت كانديد‪ ،‬شايةنى باسة ه َيشتا دانوستانةكانى‬ ‫دؤسيةكةى دانةخستبوو‪.‬‬ ‫َ‬ ‫رؤذى ض����واردةى تشرينى ي��ةك��ةم تيثة ِرى‬ ‫ياخود بةضركةسات َيك ث َيش خؤرئاوابون‪ ،‬زةنطى‬ ‫مؤبايلةكةم ل َييدا‪ ،‬بينيم (ابراهيم بكري)ية زةنطى‬ ‫بؤ ل َيداوم‪ ،‬كات َيك ه َي َلةكةم كردةوة بةدةنط َيكى‬ ‫َ‬ ‫شلةذاوةوة طوتى‪ :‬مامؤستا (ثروت) فريابكةوة ئةم‬ ‫عةسرة هةريةك لة (موختار نوح)ء (خالد بدوي)ء‬ ‫(ابراهيم الرشيدي)ء ضةندانى ديكة دةستيطركران‪.‬‬ ‫ءةك ه��ةورة بروسةكةيةك ل َييدام‪ ،‬مَ‬ ‫دل كةوتة‬ ‫تةثةتةثء بةسةر ساميةوة طومت‪ :‬بةلَـآ‪ ..‬لةكوآ‪،‬‬ ‫بؤضى‪ ،‬ضؤن؟‬ ‫وردةك��اري��ةك��ان ن��ازامن ئةوةندة نةب َيت بةر‬‫لةضةند خولةك َيك لةمةوث َيش هاوسةرى (خالد بدوي)‬ ‫ثةيوةندى ث َيوةكردمء هةوالَةكةى ثيرَ ِ اطةياندم‪..‬‬ ‫ئةويش بةر لةضةند خولةك َيك لةمةو ث َيش هةولَيدا‬ ‫ثةيوةنديت ث َيوةبكات‪ ،‬بةآلم ث َيدةضوو موبايلةكةت‬ ‫داخراب َيت‪.‬‬

‫بآ سرةوت و بآ ئؤقرة‪ ..‬هةستةكامن ل َيم بوون‬ ‫بةمؤتةكة و خستميانة دلَةكوتآ‪ ،‬لةناخةوة‬ ‫دةيانهةذاندم‪ ،‬كرديامن بةثارضةيةكى ط ِرطرتو‬ ‫لةشة ِرء تو ِرةيىء غةمء ثةذارةو مةينةتى‪ ..‬وةك‬ ‫ئةوةى بةآلو مةينةتيةكان لةسةر مَ‬ ‫دل كؤبوب َيتنةوةو‬ ‫شو َينةواريان نةه َيشتب َيت‪ ،‬خؤزطة ك َيشةكة تةنها‬ ‫رازو هةست َيكى مرؤظانةى رةوا دةب��وو‪ ،‬كة خوا‬ ‫خستب َيتية دلمَ انةوة تا بةهؤيةوة بةرةنطاريى بةآلو‬ ‫نةهامةتيةكانى رؤذطار بوباينةوة‪ .‬بريو ِرايةك خؤى‬ ‫خزاندؤتة نامخةوةو ف ِر َييداومةتة ن َيو كوورةيةك‬ ‫لةسةرسامىء ت� َِي�رَ ام��ان‪( ..‬موختار)ء (خالد)ء‬ ‫(ابراهيم)‪ ،‬ضؤن دةستطريكران‪ ،‬لةكوآ‪ ،‬بؤضى؟‬ ‫ئةى بؤضى (ابراهيم بكري)(‪ )2‬ئةو كاتة لةطةلَياندا‬ ‫نةبوو؟ ئةو بارودؤخة ضى بوو كة نةيه َيشت ئامادةى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دةستطريكردنى‬ ‫ديدارةكة ب َيت كة هاتبوو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫موختاردا؟‪ ...‬خوداية ئةمة دةضيتة عةقلةوة؟‬ ‫ل��ةم� ىَ‬ ‫�ال (خ��ال��د ب���دوي) ض�يرؤك��ةك��ةم زان���ى‪..‬‬ ‫َ‬ ‫هاوسةرةكةى ث َيى طومت لةطةل (موختار)ء (ابراهيم‬

‫بةب ِريار َيكى سياسى‪ ..‬ئ َيستا كاتى ئةوة هاتووة‬ ‫بض َيت بؤ الى وةزيرى دادو كؤتايى بةم مةسةلةية‬ ‫به َين َيت – بؤية ث َيويستة ئامادةى دانيشتنى‬ ‫دادطايى (تةمييز) بب َيت‪ .‬دلَنيام دةضني بؤالىء‬ ‫لةطةلَيدا ر َيكدةكةوين كة لةطةلمَ اندا ئامادةى‬ ‫دانيشتنةكة بب َيت‪ :‬ئةمة قسةى (عاطف) بوو‪،‬‬ ‫كة ئاماذةى بؤ كردم تا كؤتايى بةسةردانةكةمان‬ ‫ب َيننيء ثياوةكة ضيرت هةراسان نةكةين‪ ..‬بةر لةوةى‬ ‫ذوورةك��ةى ج َيب َي َلني‪ ،‬كة ثربوو لةضةثكة ىَ‬ ‫طول‬ ‫ِ‬ ‫جوان‪ ،‬ضاو َيكى لـآ داطرمتء طوتى‪ :‬واهةستدةكةم‬ ‫ئةم دةردةسةرية‪ ،‬دةردةسةريةكى ديكةى بةدوادا‬ ‫د َي��ت‪ ،‬ضونكة يةك َيك لةبرايان خةون َيكى ث َيوة‬ ‫بينيبووم‪ ،‬ل َيكدانةوةكةى ئةوة دةطةيةن َيت كة‬ ‫توشى سـآ دةردةس��ةرى ديكة دةمب‪ ،‬داواك��ارم‬ ‫لةخوا هةموان بثار َيز َيت‪ .‬منء (عاطف) طومتان‬ ‫(ئامني)‪ ،‬ئينجا بةردةوامبوو لةقسةكانىء طوتى‪:‬‬ ‫بآ ئوم َيد مةبة‪ ،‬ضونكة هةموو نةهامةتيةك‬ ‫بؤ موسولمَ ان بةخيرَ دةط��ة ِر َي��ت‪ ،‬بري لةئايندة‬ ‫مةكةنةوة‪ ،‬هةمووى بةدةست خواى ثةروةردطارة‪،‬‬ ‫كات َيك دووضارى تةنطانةيةك دةبيت‪ ،‬لةبةزةيى خوا‬ ‫بآ ئوم َيد مةبة‪ ،‬ضارةسةر هةر الى ئةوة‪..‬‬ ‫دواى ئةوة مالَئاواييمان ل َيكرد‪ ،‬هاتينةدةرةوةو‬ ‫ط ِرةى طةرماى مانطى ئاب ئةيدا لةدةموضاومان‪،‬‬ ‫ث َيستى هةلَدةقرضاندين‪ .‬الثة ِرةكانى سيثارةكةم‬ ‫ث َيضايةوة‪ ،‬بةآلم ناتوامن ئةو رؤذان��ة بث َيضمةوةو‬ ‫ب��ي��اخن��ةم��ة ب��ن��ى ب��ي��رةوة‪ ،‬ض��ون��ك��ة ه َيشتا‬ ‫روداوطةل َيكى زؤر لةو روداوان��ةى كة كاتى خؤى‬ ‫رووبة ِروومبوونةتةوة تا ئ َيستا لةبةرضاومن‪ ،‬بةلَكو‬ ‫ئةم روداوانة روداو و روداوى ديكةيان بؤ ج َيه َيشتمء‬ ‫كاريطةريى ط��ةورةي��ان لةسةر ذي��امن هةبوو‪..‬‬ ‫كاريطةريةطى جياواز كة هةرطيز بةبريمدا نةهاتووة‬ ‫ث َيى بطةم‪ .‬كات َيك جار َيكى ديكة دةطة ِريمَ ةوة بؤ‬ ‫سيثارةكةم‪ ،‬دةبينم ئةم الث��ة ِران��ةى خ��وارةوة‬ ‫بةجؤر َيك لةطةلمَ دا دةدو َين‪ ،‬وةك ئةوةى دةمةتةق َيم‬ ‫لةطةلَدا بكةنء ئةو كارةساتء روداوانةم ب َيننةوةياد‬ ‫كة هةولمَ دا بوو لةبرييان بكةم))‪.‬‬ ‫«رؤذى ث َينجشةممة ضواردةى مانطى تشرينى‬ ‫يةكةمى ىَ‬ ‫سال ‪ 1999‬هةر لةسةرةتاوة غةمبارو‬ ‫سامح عاشور‪ 2008-2001 ،‬نه‌قیبی سه‌ندیکای پارێزه‌رانی میسر بوه‌‬ ‫خةمؤكى بوو‪ .‬بةبآ هؤيةكى ديارو ئاشكرا دوضارى‬ ‫الرشيدي)دا رؤيشتووة بؤ كؤبوونةوةى بةشى‬ ‫ل َيم ثرسى‪ :‬لةمالَةوة دةستطريكران؟‬ ‫حالَةت َيكى دةرونى سةير بووم‪ ،‬كة زياتر لةخةمؤكى‬ ‫ن���ةخ�َي�رَ ل��ةدي��دار َي��ك��دا ث�� َي��ك��ةوة ب���وونء ثيشةوةرانى (اخوان املسلمني) لةبارةطاى يةك َيتى‬‫(كآبة) دةضوو‪ ،‬هةرضةندة شت َيكى ئةو تؤ لةئارادا‬ ‫ر َيكخراوة هةندةسيةكانى دةولَةتانى ئيسالمى‪،‬‬ ‫نةبوو كة مايةى دلَتةنطيم ب َيت‪ ،‬بةلَكو ئةو ضةند دةستطريكران‪.‬‬ ‫بةدةنط َيكى ن��وس��اوةوة ط��ومت‪ :‬ضى (ابراهيم ب ِريار لةسةر ئةم كؤبونةوةية درا كة بارةطةكةى‬ ‫هةفتةيةى كة راب��ورد ث ِربوون لةموذدةى خيرَ و‬ ‫خؤشى‪ ،‬ئةوة بوو دادطاى (تةميز) لةبةرذةوةنديى رش���ي���دي)(‪ )1‬ط��ةي��ان��دة الى ئ���ةوان‪ ،‬ئ��ةى ئةو لةميسرةء ئةركى سةرثةرشتيكردنى سةنديكاى‬ ‫ئ َيمة ب ِريارى كؤتايى دةركرد‪ ،‬سةبارةت بةهةلَطرتنى لةدةرةوةى وآلت نةبوو‪ ،‬ئ َيستا لةوآ ئيشناكات؟ ئةندازيارانة‪.‬‬

‫ێ لەسەركردەكانی ئیخوان‬ ‫ساڵی ‪ 1991‬لەسەر‌و بەندی پشت هەڵكردنیدا بوو‪ ،‬هەند ‌‬ ‫دەستیانكرد بە بەرتەسككردنەوەی گەمارۆكانیان لەسەر (نوح)‌و كەلەپچەكردنی‬ ‫جموجوڵەكانیشی‪ ،‬ئەم كەلەپچەكردن‌و دەمشەتەكدانە كاتێك دەركەوت كە‬ ‫هەریەك لەم كەسایەتیانەی ئیخوان هەوڵیان بۆدا‪( :‬الحاج مصطفی مشهور)‌و دكتۆر‬ ‫(محمود عزت) كە ئەندامی نوسینگەی رابەرایەتی‌و قوتابی (سید قوطب)‌و قەشەی‬ ‫پەرستگاكەی نیزامی تایبەت بون‬ ‫شان َيكم هةلَتةكان‪ ،‬بآ باكانة ط��ومت‪ :‬طرنط‬ ‫نيية‪ ..‬ب َيطومان لةدواييدا هةر دةيانزانى‪ ..‬واش‬ ‫هةستدةكةم ث َيش ئةمة زانيب َيتيان‪ ..‬ضونكة‬ ‫ضؤلةكةكانى دةورثشتمان لةسةنديكا هيض‬ ‫َ‬ ‫هةوال نةب َيت‪.‬‬ ‫كار َيكيان نية تةنها كؤكردنةوةى‬ ‫نوح بةث َيداطريةوة سةيرى دةكردين‪ ،‬قسةكانى‬ ‫ت���ةواوك���رد‪ :‬ط��رن��ط ئ��ةوةي��ة ئ َيمة لةحالَةتى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مامؤستا‬ ‫ئامادةباشيدابني‪ ،‬دةشتوانني‬ ‫(رجائي)دا ر َيكبكةوين‪ ،‬تا ئامادةى دانيشتنى‬ ‫تانةكة (النقض) بب َيت‪ ،‬ث َيويستة لةسةرى‪ ،‬لةث َيناو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل حكومةتدا وتوو َيذو‬ ‫ج َيبةج َيكردنى ب ِريارةكة‪،‬‬ ‫دانوستان بكات‪ ،‬لةراستيدا خستمانة ب��ةردةم‬ ‫هةلَو َيست َيكى ناضارييةوة‪ ،‬كات َيك شكستيه َينا‬ ‫لةكؤتاييه َينانى ثرؤسةى ضاود َيريكردنى سةنديكا‬

‫ض��اود َي��رى لةسةر سةنديكاى ث��ار َي��زةرانء ئةو‬ ‫ت��ان��ةي��ةى حكومةتيشى رةت���ك���ردةوة‪ ،‬دواى‬ ‫دانيشتن َيكى سةختء ث ِر لةمشتوم ِر كة خؤمانء‬ ‫(رجائي عطية)ش ئامادةيبوينء ج َيبةج َيكردنةشى‬ ‫تةنها مةسةلةى كاتةء هيضى ديكة‪ ،‬لةاليةكى‬ ‫ديكةشةوة دةستمانكرد بةخؤئامادةكردن بؤ‬ ‫هةلَبذاردنةكانى ئايندة‪ ،‬هةولَةكانى مامؤستا‬ ‫(رجائي) بةناوى حكومةتةوة‪ ،‬خؤى لةدانوستاندا‬ ‫دةبينيةوة‪ ،‬سةبارةت بةذمارةى ئةو كانديديانةى‬ ‫كة ث َيويستة بضنة ن َيو ثرؤسةى هةلَبذاردنةكانةوة‪..‬‬ ‫ضونكة حكومةت – بةث َيى طوتةى مامؤستا‬ ‫رجائي‪ -‬تةنها ض��وار كانديدى لةئيخوان ر َيطة‬ ‫ث َيدابوو‪ ،‬بةآلم ئ َيمة هةولَةكامنان ض ِركردبؤوة تا ئةو‬ ‫ذمارةية‪ ،‬بةالنيكةمةوة‪ ،‬بطةيةنينة شةش ياخود‬

‫جار َيكى ديكة دةنطة زوآللَ��ةك��ةى (ابراهيم‬ ‫بكري) هاتةوة طو َيم‪ :‬ئ َيستا لةمؤلَةتداية‪ ..‬وا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بوماية‪،‬‬ ‫ب ِرياربوو لةو دي��دارةدا منيشيان‬ ‫دواتر كة يةكرتميان بينى لةو بارةيةوة قسةت بؤ‬ ‫دةكةم‪ ،‬بةآلم بارودؤخةكة نةيه َيشت ئامادةى ئةو‬ ‫ديدارةمب‪ ..‬ئ َيستا بةرةو ىَ‬ ‫مال مامؤستا خاليد دة ِرؤم‬ ‫لةشارى (النصر)‪.‬‬ ‫بةثةلة كؤتاييم بةتةلةفؤنةكة ه َيناو طومت‪ :‬من‬ ‫لةث َيش تؤدا لةو َيم‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ل��ةط��ةل ر َي��ط��ةك��ةدا‬ ‫ك��ات� َي��ك ئوتؤمبيلةكةم‬ ‫ربك َيدابوو ركابةرى زةمةنى دةك��رد‪ ،‬بآ‬ ‫لةث َيش ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةوةى طوآ بةهيض شتيك بدات‪ .‬منيش لةنيوان‬ ‫هةستةكامنء ب�يرو ِراك��امن دؤش��دام��اب��ووم‪ .‬وةك‬ ‫تاسةو قؤرتء ث َيضى ئوتؤمبيلةكةم لةتيذ ِرةويدا‬

‫هەر كەسێك بیەوێت توێژینەوە لەكاروباری كۆمەڵی ئیخواندا‬ ‫بكات‪ ،‬زۆر بەئاسانی دەرك بەوە دەكات كە لەدوای كۆچی دوایی‬ ‫(تەلمەسانی)ەوە‪ ،‬كێشەو گرفتەكان بەشێنەیی‌و هێدی هێدی‬ ‫بەسەر (نوح)دا دابارێن‬

‫كات َيك (ابراهيم بكري) ئامادةبوو‪ ،‬لةخؤميان‬ ‫طوآ ل َيبوو كة ب ِرياربوو لةطةلَياندا بض َيت بؤ ئةو‬ ‫كؤبونةوةية كة بةمةبةستى وتوو َيذكردن سازدرابوو‬ ‫ل��ةب��ارةى ه��ةن��دآ ثرسى ر َيكخستنى تايبةت‬ ‫بةهةلَبذاردنةكانى سةنديكاى ثار َيزةرانء البردنى‬ ‫ثرؤسةى ضاود َيريى لةسةر سةنديكا ثيشةييةكانى‬ ‫ديكةش‪.‬‬ ‫َ‬ ‫م� ىَ‬ ‫َ‬ ‫�ال خاليدم بةدليكى ث ِر لةغةمء ث��ةذارةوة‬ ‫ج َيه َيشت‪ ،‬دونيا لةبةرضاوم تاريكبوو‪ ،‬وةك هةور َيكى‬ ‫رةش دايثؤشيب َيت‪ ..‬لةنامخةوة طريان َيكى بةجؤش‬ ‫بينى طرمت‪ ،‬هةولمَ دا ر َيطةى ث َيبطرم‪ ،‬نةه َي َلم خؤى‬ ‫ئاشكرابكات‪ ..‬بةلَـآ‪ ..‬توانيم بؤ كات َيكى ديكة‬ ‫طريانةكةم بشارمةوة‪ ،‬بةرةو مزطةوتى (موسى بن‬ ‫َ‬ ‫لةطةل خواى خؤمدا‬ ‫نصري) رؤيشتم‪ ،‬لةطؤشةيةكدا‬ ‫تةنياييم هةلَبذارد‪ ،‬ئةوسا دامة ث ِرمةى طريان»‪.‬‬ ‫ثةراو َيز‪:‬‬ ‫(‪( )1‬ابراهيم الرشيدي) ئةندامى ئةجنومةنى سةنديكاى ثار َيزةران‬ ‫بوو لةسويسء نو َينةرى ئيخوانيش بوو‪ ،‬بةآلم بةهؤى هةذارىء بؤ‬ ‫بذ َيوى ذيانى‪ ،‬سةفةريكرد بؤ يةك َيك لةوآلتانى كةنداو‪ ،‬رؤذان َيكبوو‬ ‫يةك َيكبوو لةو كةسايةتيانةى كة هاوكارى (موختار نوح)ى كرد‬ ‫لةدامةزراندنى ليذنةى شةريعةتى ئيسالمى بة بةرطة ئيخوانيةكةى‪.‬‬ ‫(‪ )2‬ابراهيم بكري‪ ،‬قوتابى (موختار ن��وح) ب��وو‪ ،‬سةرةتا‬ ‫لةنوسينطةكةى ئيشى دةكرد‪ .‬دوايى لةر َيطةى ئةوةوة ثةيوةندى‬ ‫بة(اخوان املسلمني)ةوة كرد‪ .‬بؤ ماوةيةكى زؤر (ابراهيم) لة(موختار‬ ‫نوح) جيانةدةبؤوة شةو و رؤذ لةطةلَيدا بوو‪ ،‬بؤ هةموو ثار َيزطاكان‬ ‫هاو ِر َييةتى كردووةو لةهةموو كؤبونةوةكانيدا ئامادة بووة‪ .‬تةنانةت‬ ‫ئيخوانةكان ناويان ل َينابوو‪( ،‬موختار نوح)و ثاشكؤكةى‪.‬‬

‫ثاشكؤيةكى تايبةتى ضاودَير بؤ مةرطى دةرهيَنةرى سينةما (تةها كةرميى)‬

‫پاشکۆ‪-:‬‬ ‫ئێمە لەکاتێکدا ئەم پاشکۆ بچوکە ئامادە‬ ‫دەکەین‪ ،‬کە هێشتا تەواو باوەڕمان بە مەرگى‬ ‫کاک تەها کەریمى نەکردووە‪ ،‬هێشتا چاوەڕێین‬ ‫دواى چاپبوونى پاشکۆکە‪ ،‬کاک تەها یەک‬ ‫بە یەک بابەتەکانى بخوێنێتەوە و ڕاوسەرنجى‬ ‫خۆیمان پێ بڵێت‪.‬‬ ‫ئەمڕۆژانە بۆ هەموو هاوڕێیانى دوور و نزیکى‬ ‫کاک تەها‪ ،‬لە بێماناترین ڕۆژەکانى ژیانیانە‪ .‬نەک‬ ‫لەبەرئەوەى کەسێک مردووە‪ ،‬نا‪...‬هەموو ئەوانەى‬ ‫بەجۆرێک پەیوەندییان بەهونەرەوە هەبێت‪،‬‬ ‫پێشتر لە گرنگى مەرگ تێدەگەن‪ .‬سینەما پڕە‬

‫لە مەرگ‪ ،‬لە مردنى جۆراوجۆر‪ ،‬لە فەیدى ڕەش‪.‬‬ ‫سینەما ڕەنگە وەک ژاک کۆکتۆ دەڵێت‪ " :‬وێنەى‬ ‫مەرگ بگرێت ئەوکاتەى کە مەرگ خەریکى‬ ‫کارکردنە‪ ."...‬دەزانین هەموومان ڕۆژێک وەک‬ ‫سوارچاکەکەى فیلمى مۆرى حەوتەمى بێرگمان‬ ‫لەم شەترەنجەدا ئەدۆڕێین و دەبێ بڕۆین‪ .‬بەاڵم‬ ‫بۆ ئەوەندە زوو؟ بۆ ئەوەندە بێمانا؟ مەرگ‬ ‫ئەگەرچى هەمیشە شەتڕەنجەکە دەباتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بۆچى تەنانەت لێنەگەڕا تەها کەریمى یارییەکەى‬ ‫بکات‪ .‬مەرگى کاک تەها‪ ،‬دەرکەوتنى مەرگە‬ ‫لە ناوەختترین و بێڕەحمانەترین شوێنکاتدا‪.‬‬ ‫پێى وتین هەموو ئەو مەرگانەى لە سەرشاشە‬ ‫بینیومانە‪ ،‬هێندەى هەواڵى مردنێک لە واقعیدا‬ ‫بەئازار نییە‪ .‬هەرگیز کەسمان ئەوەندە بە‬

‫ذمارة (‪ )9‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫لەو دنیاش هەر فیلمسازى‪...‬‬ ‫سەختى بەر ئەم حەقیقەتە نەکەوتووین‪ .‬تا ئەو‬ ‫ڕادەیەى دەمانەوێت نامەیەک بۆ کاک تەها بنێرین‬ ‫و شتێکى لێ بپرسین‪ ..‬نازانین چى‪ .‬رەنگە پێى‬ ‫بڵێین ئەم مردنە‪ ،‬هى تۆ نەبوو کاک تەها‪ ،‬بۆ‬ ‫قبوڵت کرد‪ .‬دڵنیام هەڵەیەک ڕوویداوە کاک تەها‬ ‫ئەمە مردنى تۆ نەبوو‪!!..‬‬ ‫تەها کەریمى ئێجگار گرنگ بوو بۆ سینەما‬ ‫لەکوردستان‪ .‬جیددیبوون‪ ،‬ئارامى‪ ،‬تەوازووعى‬ ‫کاک تەها دەکرا سەرمەشقێک بێت بۆ هەموو‬ ‫سینەماکارەکانى دیکە؛ هەر ئەو شتانەى بە‬ ‫دەگمەن دەرهێنەرەکانى کورد هەیانە‪ .‬کاک تەها‬ ‫بەڕاستى سینەماى خۆش دەویست و لە گرنگى‬ ‫پێشخستنى ئەم هونەرە لە ناو وەک خۆى دەیوت‬ ‫(ئەم واڵتە هەتیوەدا) تێگەیشتبوو‪.‬‬

‫دەرەوەى بەرهەمهێنانى فیلم و ‪..‬هتد‪ .‬کۆى ئەمانە‬ ‫نیشانەى پرۆژەیەکى گەورەترە کە بەداخەوە کاک‬ ‫تەها فریاى تەواونەکردنى نەکەوت‪.‬‬

‫گرنگى تەها کەریمى و کارەکانى بێگومان‬ ‫لەم پاشکۆ کورتەدا جێگاى نابێتەوە و ئەمەش‬ ‫تەنها بەرکەوتنێکى سەرەتاییە بۆ ئەو کارەساتە‬ ‫ناوەختە‪ ،‬کە یەخەى هەموو سینەمادۆست و‬ ‫ڕەنگە کاک تەها لەو دنیاش هەرگیز‬ ‫هونەرمەندەکانى کوردستانى گرتەوە‪ .‬کۆى‬ ‫کارەکانى کاک تەها وێنەیەکى گشتیمان لەسەر وازنەهێنێت‪ ،‬ئێستا لەوێش بە شوێن لۆکەیشندا‬ ‫بیرکردنەوە و تێڕوانینى سینەماییانەى ئەم بگەڕێت و کامێرایەکى بەدەستەوەیە و قسە‬ ‫دەرهێنەرە بۆ دەخاتەڕوو‪ .‬دەتوانین چەندین لەگەڵ ئەکتەرەکانى دەکات‪ .‬ئێستا کاک تەها‬ ‫ڕەگەزى هاوبەش لە کۆى فیلمەکانیدا بدۆزینەوە لەو دنیاش هەر خەریکى فیلم دروستکردنە و‬ ‫و وەک گشتێک (سینەما)ى کاک تەها بدوێنین‪ .‬بەردەوام دەبێت‪ ،‬تا ڕۆژێک هەموومان کۆدەکاتەوە‬ ‫بەاڵم بەدەر لەهەموو ئەمانەش‪ ،‬قسەکردن لەسەر و دەڵێت‪:‬‬ ‫(بۆ ئاگادارى‪ ..‬رۆژى ‪ ،/.../.../‬لە هۆڵى‬ ‫تەها کەریمى تەنها لەچوارچێوەى فیلمەکانیدا‬ ‫قەتیس نابێت‪ ،‬پەیوەندى کەریمى لەگەڵ سینەما‪ )...( ،‬تازەترین فیلمى تەها کەریمى نمایش‬ ‫تێروانینى بۆ سینەما لەکوردستان‪ ،‬چاالکییەکانى دەکرێت‪ .‬هاتن بۆ هەمووانە)‪.‬‬

‫ثاشكؤيةكى تايبةتى ضاودَير‬ ‫بؤ مةرطى دةرهيَنةرى سينةما (تةها كةرميى)‬ ‫ذمارة (‪ )9‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬ ‫سةرثةرشتيارى طشتى‪ :‬سامى هادى‬ ‫ئامادةكارى ثاشكؤ‪ :‬حةمة قادر ‪ -‬ديزاين‪ :‬جةليل حسي‬

‫فۆتۆ‪ :‬بیار ره‌شید‬

‫‪2‬‬

‫ثاشكؤيةكى تايبةتى ضاودَير بؤ مةرطى دةرهيَنةرى سينةما (تةها كةرميى)‬

‫ذمارة (‪ )9‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫تەها کەریمی و پرۆژەیەکی گەورە‬

‫حەمە قادر‬ ‫ئەگەر بە وردی سەرنج بدەین زۆر بە ئاشكرا‬ ‫دەتوانین لەوە تێبگەین كە سینەما الی تەها‬ ‫كەریمی تەنها لە پرۆژەی بەرهەمهێنانی‬ ‫فیلمدا كورت نابێتەوە‪ ،‬بەڵكو سینەما وەك‬ ‫هونەرێك الی ئەم دەرهێنەرە پرۆژەیەكی‬ ‫گەلێك فراوانتر و بەرباڵوترە‪ .‬پرۆژەیەك كە‬ ‫دەتوانین بە پرۆژەیەكی (هونەری‪/‬نەتەوەیی)‬ ‫ناوی ببەین‪ .‬بە مانایەكی سادە ئەم پرۆژەیە‬ ‫جگە لەوەی بریتیە خزمەتكردن بە نەتەوە لە‬ ‫رێگەی هونەری سینەماوە بەڵكو هەوڵدانیشە‬ ‫بە خۆشكردنی زەمینەكانی ئەم خزمەتە‪.‬‬ ‫ئەگەر بە وردی تەماشا بكەین كارەكانی كاك‬ ‫تەها جگە لە فیلم (پرۆژەی سینەماتیك‬ ‫‪،‬نوسینەكانی‪ ،‬باڵوكردنەوەی كورتەفیلمەكانی‬ ‫بەشێوەی دی ڤی دی‪ ،‬و چاپكردنی سیناریۆی‬ ‫كوێستانی قەندیل و ‪..‬هتد)‪ ،‬هەموو ئەمانە‬ ‫ئاشكراكەری خەمێكی گەورەترە‪ ،‬خەمێك كە‬ ‫سەرچاوەكەی هەستكردنی قوڵێ‌ مرۆڤێكە بە‬ ‫كێشە قوڵەكانی سینەما لە واڵتی ئێمەدا‪.‬‬ ‫من زۆر بەراشكاوی دەتوانم بڵێم كەس بە‬ ‫ئەندازەی كاك تەها هەستی بەم كێشە قوڵە‬ ‫نەكردووە و هەستیشی پێكرابێت هیچكەس‬ ‫وەكو كەریمی هەوڵی بەشداری نەداوە لە‬ ‫چارەسەركردنیدا‪ .‬كاك تەها لەو كەسانەیە‬ ‫تەنها بە قسەكردن لەسەر كێشەكان رازی‬ ‫نەبووە‪ ،‬رازی نەبووە بەوەی دوور لە‬ ‫كێشەكان بوەستێت و هیچ نەكات‪ ،‬بەڵكو‬

‫بەقوڵی هەستی بە پرسیاری خۆی كردووە‬ ‫بەرامبەر بەو كێشەیە و هەوڵیشداوە النیكەم‬ ‫بەشدار بێت لە سوككردنی كێشەكاندا‪.‬‬ ‫پرۆژەی سینەماتیك كە بەشێكی زۆری‬ ‫ێ‬ ‫سینەماكارە گەنجەكان لە سلێمانی دەب ‌‬ ‫خۆیان بە قەرزارباری بزانن‪ ،‬یەكێكە لەو‬ ‫هەنگاوە پراكتیكیانە و چەندین كاری تر كە‬ ‫سەرجەمیان ناچنە خانەی پرۆژەی بەرهەمهێنی‬ ‫فیلمەوە بەڵكو زەمێنەسازی و رێخۆشكردنە‬ ‫بۆ لەدایكبوونی سینەما‪ ،‬لەدایكبونێكی‬ ‫سروشتی وەك هەموو ئەو واڵتانەی كە خاوەن‬ ‫سینەمان‪ .‬دەستبردن بۆ پرۆژەی سینەماتیك‬ ‫(كە رەنگە زۆر كەس وەك كارێكی ئاسایی‬ ‫تەماشای بكات) هەستكردنە بە بنەرەتی‬ ‫كێشەكان‪ ،‬بەوەی كە سینەماتیك منداڵدانی‬ ‫سینەمایەكی تەندروستە لە هەر واڵتێكدا‪.‬‬ ‫منداڵدانی دروستبونی نەوەیەكە جیاواز لە‬ ‫نەوەكانی پێشخۆی‪ ،‬نەوەیەك كە پەروەدەی‬ ‫ێ رۆڵی بەرەوپێشبردنی‬ ‫سینەماتیكن و دەب ‌‬ ‫سینەمایان بخرێتە ئەستۆ‪( .‬وەك ئەوەی‬ ‫سینەماتیك لە فەرەنسا كردی و ئێستاش‬ ‫ئەیكات چەندین دەرهێنەری گەورەی وەك‬ ‫ترۆفۆ‪ ،‬گۆدارد‪ ،‬ئالن رێنە‪ ،‬و‪..‬هتد) كە نەك‬ ‫تەنها سینەمایان لە فەرەنسا بەڵكو لە هەموو‬ ‫جیهان خستە قۆناغێكی نوێوە‪.‬بێگومان‬ ‫مەرج نیە هەركەس لە سینەماتیكەوە دێتە‬ ‫دەرەوە سینەماكار و دەرهێنەری گەورەی‬ ‫ێ دەرچێت‪ ،‬بەاڵم دورستكردنی سینەما لە‬ ‫ل‌‬ ‫واڵتێكدا بەبێ‌ سینەماتیك كات بەفیرۆدان‬ ‫و لەوەش ناخۆشتر پارە بەفیرۆدانە‪.‬‬ ‫سینەماتیك واتە ئاوردانەوە لە مێژووی‬ ‫سینەما‪ ،‬سینەما دەیان ساڵە گەیشتۆتە‬ ‫ئەوەی ئاور لە مێژووی خۆی بداتەوە‪،‬‬ ‫بەردەوام لە پەیوەندی و دیالێكتدا بێت لەگەڵ‬ ‫مێژووی خۆیدا‪ ،‬بەداخەوە لە كوردستان‬ ‫هێشتا هەست بە گرنگی ئەم ئاوڕدانەوەیە‬ ‫نەكراوە‪ ،‬ئاوردانەوەیەك كە شاكاری‬ ‫گەورەی سینەمایی لێكەوتۆتەوە‪ .‬چونكە‬

‫لە واڵتەكەیدا بخوات و كاری بۆ بكات‪.‬‬ ‫خەمێك كە پێموانیە هیچ دەرهێنەرێكی تر‬ ‫خۆی لەقەرەدابێت‪ .‬ئەمە خاڵێكی زۆر گرنگە‬ ‫كە كەس هەستی بەگرنگیەكەی نەكردووە و‬ ‫هەرقسەیەكیش لەسەركاك تەها كرابێت جگە‬ ‫لە فیلمەكانی ئەم بوارەی نەگرتۆتەوە‪ .‬سینەما‬ ‫وەك پرۆژەییەكی هونەری‪/‬نەتەوەیی لێرەدا‬ ‫گرنگی زیاتر وەرئەگرێت كە گرنگی بۆ هونەر‬ ‫لە پێشخستنی نەتەوەدا دەگەرێنێتەوە‪ .‬واتە‬ ‫خاڵێكی ئێجگار فەرامۆشكراو‪ ،‬فەرامۆشكراو‬ ‫بەو مانایەی كە هەمیشە كێشەی نەتەوەیی‬ ‫ئێمە وەك كێشەیەكی سیاسی ناساندووە‪.‬‬ ‫نەتەوەی لە هەموو مانا كلتوری و هونەرییەكەی‬ ‫رووتكردۆتەوە بۆ كێشەی سیاسی بەردەوام‬ ‫لەگەڵ (ئەوی تردا)‪ .‬كاك تەها هەم وەم فیلم‬ ‫هەم وەك پرۆژەكانی دیكەشی هەوڵیداوە ئەم‬ ‫تەلیسمە تێكبشكێنێت و بەشێك لە كێشەی‬ ‫نەتەوەیەی ئێمە بخاتە ئەستۆی كێشەی هونەر‬ ‫لە كوردستان بەگشتی و سینەما بەتایبەتی‬ ‫وەك گلۆبالترین و كاریگەرترین هونەری‬ ‫ئێستای جیهان‪ .‬بەمشێوەیە نەتەوە و هونەر‪/‬‬ ‫سینەما دەبنە دوو جەمسەر لە هونەری تەها‬ ‫ێ‬ ‫كەریمیدا كە بەردەوام شانبەشانی یەكتر ڕ ‌‬ ‫دەكەن‪ .‬بێگومان ئەمە بۆ هونەرمەند وەك‬ ‫شەخس و سینەما وەك هونەر ریسكێكی‬ ‫گەورەیە‪ ،‬و بەردەوام مەترسی ئەوەی هەیە‬ ‫هونەر بۆ دروشم و پروپاگەندای سیاسی و‬ ‫ناسیۆنالیستی كورت بێتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەمە‬ ‫ریسكێكە كاك تەها قبوڵی كردووە‪ ،‬بەالم‬ ‫چۆن؟؟ چۆن دەكرێ هونەر بخەینە خزمەت‬ ‫نەتەوە و نەتەوە بخەینە خزمەت هونەرە و‬ ‫ئەم كێشە روونەدات؟؟‬

‫شارەزابوون و مەعریفەی مێژووی سینەما‬ ‫ئەتوانێت نۆستالۆژیای سینەما دروستدەكات‪،‬‬ ‫نۆستالژیای سینەما و مێژووەكەی لەئاستی‬ ‫خۆیدا دەشێت داینەمۆیەكی بەهێزی داهێنان‬ ‫ێ‬ ‫بێت لە سینەمادا‪ .‬سینەماكارانی كورد ب ‌‬ ‫نۆستالژیاترین توێژی سینەمایین‪ ،‬زۆربەیان‬ ‫ێ ئەوەی زەروورتی ئاوڕدانەوە لە مێژووی‬ ‫ب‌‬ ‫ئەو هونەرە بزانن كە پێوەی سەرقاڵن‬ ‫ێ ئەوەی بزانن‬ ‫چاویان لە ئایندە بڕییوە! ب ‌‬ ‫چی لەم مێژووەدا گوزەراوە‪ ،‬سینەما چۆن‬ ‫گەیشتە ئەوەی ئێستا هەیە؟ دەیانەوێت‬ ‫هەنگاو بەرەو داهاتوو بنێت و وەك خۆشیان‬ ‫ئەڵێن (سینەمای كوردی!) بەرەو پێش‬ ‫ببەن‪ .‬چۆن دەكرێت خۆمان بە هونەرێكەوە‬ ‫خەریك بكەین كە مێژووەكەی نازانین؟ یان‬ ‫لە خۆمان نەپرسیبێت ئەو شتانە چین كە‬ ‫ێ بیڵێن و لەوەش گرنگتر بۆچی‬ ‫دەمانەو ‌‬ ‫ئەو شتانە تەنها بە سینەما دەوترێن؟ یان‬ ‫وەك گۆدارد ئەڵێت ‪»:‬ئەوان فیلم دەبینن‬ ‫بەاڵم سینەما نابینن‪ .»..‬لە كوردستان هەم‬ ‫لەسەرئاستی حكومی‪ ،‬هەم لەسەر ئاستی‬ ‫دەرهێنەر خۆیان بە فیلمەوە خەریك كردووە‪،‬‬ ‫و كەس سینەما نابینێت‪ .‬كاك تەها زۆر‬ ‫بەباشی لەمە تێگەیشتبوو كە سینەماتیك‬ ‫كرۆكی ئەم كێشانەیە و بە ئەمەش چی پێكرا‬ ‫درێغی نەكرد‪ .‬هەرچەند بەداخەوە پرۆژەكە‬ ‫جگە لە لەمپەرەكانی بەردەمی دواجاریش‬ ‫بەرەو نەمانیان برد و ئەوەی مایەوە دوو‬ ‫تێروانینە كە یەكەمیان وەك پرۆژەیەكی‬ ‫زۆرباش سەیری كرد و دوەمیشیان وەك‬ ‫پرۆژەیەكی بێزاركەر كە تەنها شوێنی نمایشی‬ ‫فیلمی رەش و سپی بوو!!! لێرەوە ئەو‬ ‫حەقیقەتەمان بۆ دەرئەكەوێت كە سینەما‬ ‫تێبینی‪:‬‬ ‫الی كاك تەها پرۆژەیەكی زۆر لەوە گەورەترە‬ ‫ئەم نووسینە تەنها پێشەکییەکە بۆ بیرکردنەوە لە‬ ‫كە دەرهێنەرەكانی تر بیری لێدەكەنەوە‪،‬‬ ‫کارو پڕۆژەکانی تەها کەریمی و نوسینەکە زۆر زیاترە‪،‬‬ ‫قەدەری ئەم دەرهێنەرە ئەوەیە كە جگە‬ ‫بەاڵم لێرەدا تەنها پرسیارە سەرەتاییەکانی باسەکە‬ ‫ێ‬ ‫لەوەی فیلمەكانی دروست ئەكات ئەب ‌ وروژێنراوە‪.‬‬ ‫خەمێكی زەمینەكانی دروستبونی سینەماش‬

‫شێوەنێک بۆ پیاوی پێداگری‬

‫شاهۆ مەحموودی‬ ‫بەرامبەر بوونەوە لە گەڵ مانای‬ ‫‪ -1‬‬ ‫مەرگ هاوکات هەراسناک ترین و مانادار‬ ‫ترین بەرامبەربوونەویە لەگەڵ زاتی ژیان‪.‬‬ ‫هەموو ئەو حوزن و پەژارەی کە لە تراژدیای‬ ‫مەرگی کەسێک ئاوێتەمان دەبێت بۆ ماوەیەک‬ ‫تووشی حاڵەتێکمان دەکات کە سەراسەری‬ ‫خوێندەوەمان لە چەمکی ژیان ئالۆز دەبێت‬ ‫و پێدەخەینە ساحەتێکی ئالتێرناتیوی‬ ‫مانایی کە کەمتر ئەزموونی دەکەین‪ .‬سێنێکا‬ ‫«بیرکردنەوەی بەردەوام لە مەرگ» بە جیدی‬ ‫ترین پەندی فەلسەفی بۆ «زاڵ بوون بە‬ ‫سەر هەراسی مەرگ» دەزانێت و ئەفالتوون‬ ‫لە زمانی سوقراتەوە دەڵێت‪ « :‬هەموو ژیانی‬ ‫فەیلەسووفەکان ئامادە بوون بۆ مەرگە»‬ ‫‪ .‬رواڵەتی «مەرگ» لە فۆرمی کالسیکدا‬ ‫شێوازێک لە دەسەاڵت و قەدەری ئیالهیە‪.‬‬ ‫مەعریفەی ئینسان بە هۆی نەناسینی جەستەی‬ ‫خۆی بەردەوام لەو هەوڵەدابوو کە نەخۆشێە‬ ‫کوشەندەکان و رووداوە سرووشتیەکان بە‬ ‫بەشێک لە قەهری سرووشت بناسێت و لە‬ ‫گووزاری ئۆستوورەکانەوە گرێیبداتەوە بە‬ ‫قەدەرو لە جوانترین حالەتیشیدا بیبەستێتەوە‬ ‫بە رزگار بوون لەم جیهانە چڵکن و ناحەزە‪.‬‬

‫بەاڵم لە یەکەمین هەنگاوەکانی مۆدێرنیسمەوە‬ ‫تەنانەت رووانگە بۆ مەرگیش رواڵەتی‬ ‫ئووستورەیی لێ سراوەتەوە و چیدی مردن‬ ‫لە رووداوێکی هاتوچودا ناتوانێت بەشێک لە‬ ‫قەدەر یان لە قەهری ئیالهی بێت‪.‬‬ ‫هەواڵی مەرگی «تەها» م لە‬ ‫‪ -2‬‬ ‫رووداوێکی هاتوچۆ دا بە تەلەفۆن پێگەشت‪.‬‬ ‫یەکەم وشە کە پێش لە بیرکردنەوە بە‬ ‫قوواڵیی حەزینی ئەم رووداوە لە دەروونمدا‬ ‫پێک هات‪ ،‬ووشەی «ناعادالنە» بوو‪ .‬هیچ‬ ‫دادێک لە مەرگی تەها دا نیە و سەراسەر‬ ‫ستەمە‪ .‬بۆیە بۆ دەربازکردنی خۆم لە تووش‬ ‫بوون بە هەر هەستێکی ئارکائیک و ئایینی‬ ‫تا بە ئیێستاش هەوڵ ئەدەم « تەها»‬ ‫بیربهێنمەوەو بەردەوام لە رابرددو بیکێشمە‬ ‫دەرەوە و لە ئێستامدا زیندووی کەمەوە‪.‬‬ ‫جۆرێک دەربازبوون لە ئالزایمێر‪ .‬جۆرێک لە‬ ‫فەرامۆشنەکردنی تەها لە پێناو نەمراندنیدا‪.‬‬ ‫لە راستیدا هەوڵی بەردەوام خوودی «تەها»‬ ‫ش هەمان بوو‪ .‬بەردەوام زیندوو کردنەوەی‬ ‫مردوەکان‪ .‬بەردەوام بیرهێنانەوەی مردوەکان‬ ‫لە ساحەتێکی ئارمانی ژیاندا‪ .‬تەنانەت‬ ‫سەردەمێک کە سەرقاڵی یەکێک لە فیلمە‬ ‫دێکۆمێنتەکانی بوو بە ترسێکی ‌غەریبەوە‬ ‫دەربارەی کاراکتێری سەرەکی فیلمەکەی‬ ‫ئەیوت‪« :‬ئەوپیاوە نەخۆشە‪ .‬ئەو پیاوە بۆی‬ ‫هەیە بمرێت‪ ».‬هەراسی تەها لە مردنی ئەو‬ ‫پیاوە هەراس لەو کاتەی بوو کە ئەوەندە‬ ‫بمرێت کە چێتر نەتوانێت هیچ کات زیندووی‬ ‫کاتەوە ‪.‬‬ ‫لە‬ ‫بەشێک‬ ‫جوانەمەرگی‬ ‫‪ -3‬‬ ‫کوولتوری ئەدەبی و هونەری ئێمە و‬ ‫دراوسێکانیشمانە‪ .‬بۆیە بە دەگمەن شاعیرو‬

‫نوسەر و هونەرمەندەکانمان پیر دەبن‪.‬‬ ‫ئەگەرچی ئەم جوانەمەرگیە بە مانای مەرگی‬ ‫فیزیکی کەسایەتیە هونەریەکان نیەو زیاتر‬ ‫بەشێک لە نائۆمێدی تاکەکانە کە واز لە‬ ‫قەڵەم و نوسراوەو و کامێراکانیان دەهێنن‬ ‫و لە دەزگایەکی راگەیاندن یان ئۆفیسێکی‬ ‫توێژینەوە درێژە بە ژیانی مام ناوەندی‬ ‫دەدەن و بەردەوام بە هەستێکی نۆستالۆژیکی‬ ‫رابردوویان دەخوێننەوە‪ .‬لەواقیعدا الیەنی‬ ‫سوبژێکتیڤی ژیانیان ‪ -‬کە هەمان مانای‬ ‫زیندوو بوونە ‪ -‬بیردەهێننەوە‪ .‬گرینگی و‬ ‫ناعادالنە بوونی چوانەمەرگی تەها لێرەدایە‬ ‫کە نە وازی لە کامێرا هێنا و نە هیچ فۆرمێکی‬ ‫ژیانی ئابووری توانی لە خۆیدا نووقمی کات‪.‬‬ ‫فیگووری تەها بۆ ژیان سەرانسەر فیگورێکی‬ ‫شۆرشگێرانە بوو بە ئینزبات و ئەخالقیاتی‬ ‫شۆرشگێرانەوە‪ .‬بۆیە ئەو سینەمای تەها‬ ‫خۆشیدەویست‪ .‬سینەمای زیندوو بوونەوەی‬ ‫قوربانیەکان بوو لە هەمان ساحەتی‬ ‫سوبژێکتیڤ دا‪ .‬ئێستا بە روونی دێتەوە یادم‬ ‫کە دوای پیاسەیەکی درێز دەستی بە مێهرەوە‬ ‫گووشیم و بەو بزە شیرینەی کە تایبەت بە‬ ‫خۆی بوو ئەو وتە ناسراوەی دووپات کردەوە‬ ‫کە ‪ »:‬هەر مرۆڤێکی بەشەرەف سەردەمانێک‬ ‫چەپ بووە»‪.‬‬ ‫ئەزموونی نەتەوەیی ئێمە لە گەڵ‬ ‫‪ -4‬‬ ‫سینەما ئەزموونێکی زۆر خراپ بوو‪ .‬تا ئەو‬ ‫رادەی کە بەرهەمهێنانی فیلمێک گرێدراوە بە‬ ‫جۆرێک ئەکسیۆنی دژە ئەخالقی و ئەو ئەگەرە‬ ‫پێکدێنێت کە چۆن دەکرێت لە بەرهەمێکی‬ ‫هوونەری کە خۆی بەرهەمی ئەکسیۆنێکی‬ ‫سەرانسەر دژە ئەخالقە چاوەرێی ئەوەبکرێت‬ ‫کە چەمکێکی رزگاری بەخش و مانایایەکی‬

‫مرۆڤانە بخوڵقێنێت؟ ئێمە جۆن دەتوانین‬ ‫لە رێگەی دەرهێنەرێکەوە کە بۆ بەشدار‬ ‫بوون لە فیستیڤاڵێک نارەواترین چێرۆکەکان‬ ‫دەخوڵقێنێت تەوەقعی ئەوە بکەین کە‬ ‫رواڵەتێکی راستگۆیانە لە ژیانمان پێ‬ ‫ببەخشێت؟ لە هەموو ئەم سااڵنەی سینەمای‬ ‫کووردستاندا بە دەگمەن و بەژمارەی‬ ‫ئەنگوستەکانی دەستێکم توانیمە متمانە بە‬ ‫دەرهێنەرەکان بکەم کە بەرجەستە ترین‬ ‫و متمانەترینی هەموویان «تەها کەریمی «‬ ‫بوو‪ .‬مەرگی تەها جیا لەو پەژارە تراژیکەی‬ ‫کە بەسەر جەستەیدا هات‪ ،‬هەراس لەمەرگی‬ ‫ئەو کوولتورە ئەخالقیەیە کە بە نیسبەت‬ ‫سینەما و ژیانەوە بووی‪ .‬دوای ئەو هەواڵە‬ ‫کووشەندە بە سەراحەت گەشتمە ئەو باوەرە‬ ‫کە زیندوو کردنەوەی تەها الی هەموومان‬ ‫تەنیا لەگووزاری پێداگری بەسەر ئیمکانە‬ ‫ئەخالقیەکانی سینەماوە گونجاوە‪ .‬ئێمە‬ ‫هەموومان «کاک تەها»مان خۆشدەوێست‬ ‫چونکە جەنگاوەر بوو‪ .‬چونکە لە هێچ‬ ‫فۆرمێکی پێشبینیکراودا نووقم نەدەبوو‪.‬‬ ‫چوونکە خاوەنی هیچ ئیگۆیەکی تاکەکەسی‬ ‫نەبوو ‪ .‬چونکە هەمووی دەرگاکانی لە‬ ‫وەرزبوون و ماندووبوون ئەبەست و هەرکاتێک‬ ‫بەرێکەوت ئەتبینی یان لە پرۆژەیەکی جیدی‬ ‫بەرهەمهێناندا بوو یان سەرقاڵی چنینی‬ ‫پرۆژەیەکی تازە بۆ بەرهەمهێنان‪ .‬ئەو ماندوو‬ ‫بوو‪ ،‬لە جنسی ئەو ماندووانەی کە هیچکات‬ ‫ئامادەنەبوو بۆ حەسانەوە‪ .‬ژیان حەقی‬ ‫تاهەتایی «تەها» بوو بەاڵم ‪..‬‬

‫تەها‪ ،‬وەك‬ ‫سوهراب و‬ ‫یەڵماز گیونەی‬

‫ڕاسان موختار‬ ‫بەدەفتەرێكی شینی سەد پەڕەییەوە خۆی كرد بە‬ ‫دوكانەكەی كاك عەتای نەهاییدا‪ ،‬ئەوكات هێشتا مو‬ ‫لەدەموچاوی نەهاتبو مێرمنداڵێكی جوان‪ ،‬بەاڵم وەك هەمیشە‬ ‫پڕ لەشەرم ‪ ،‬چەند چیرۆكێكی نوسیبو ئەیویست نیشانی‬ ‫كاك عەتای بدات‪ ،‬دوكانی كاك عەتا لەكانونی نوسەران‬ ‫ئەچو‪ ،‬بچوك بەاڵم گەرم لەوتوێژی ئەدەبی و فكری‪.‬‬ ‫ئەگەرچی ئەوكات لەسەرەتای چیرۆكنوسیندابو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نەهایی ئێجگار دڵی بەقەڵەمەكەی خۆشبو بەردەوام و‬ ‫بەنەرمی گفتوگۆیان دەكرد‪ ،‬گفتوگۆیەك كەتا پێش مەرگی‬ ‫ناوادەشی‪ ،‬لەنێوان ئوستاد و شاگرددا بەگەرمی مایەوە‪.‬‬ ‫سااڵنێك تێپەڕی‪ ،‬من بانەم جێهێشت و لە سلێمانی و لە‬ ‫كوردسات خەریكی كاربوم‬ ‫هەڵە نەبم پاییزی ‪ 2006‬فیلمی كوێستانی سپی بۆ نمایش‬ ‫هێنابو بۆ كوردسات‪ ،‬من تا درەنگ نەمناسییەوە‪ ،‬دواجار‬ ‫دوای ‪11‬ساڵ یەكترمان بینییەوە‪ ،‬تێر باوەشم پیاكرد‪ ،‬ئەو‬ ‫بۆمن بۆنی بانەو عەتای نەهایی هەڵگرتبو‪ .‬بەهەمانشێوەی‬ ‫مناڵی سەنگین و سەالر‪ ،‬هێواش و پڕ لە مەعلومات‪،‬‬ ‫لێوڕێژ لە پڕۆژە‪ ،‬بەهاوكاری كوردسات توانیمان فیلمەكەی‬ ‫نمایش بدەین‪ ،‬هەرزو بوە وێردی سەر زمانی هونەرمەندان‪،‬‬ ‫تەنانەت جارێك لەگەڵ فیلمسازی هاوڕێم بەهمەنی قوبادی‬ ‫لە ژورەكەی خۆم لەكوردسات تەماشای فیلمی كوێستانی‬ ‫سپیمان ئەكرد‪ ،‬وتم‪ :‬رات چییە؟‬ ‫ێ ناوی من دوای مردنم كوێر‬ ‫وتی‪ :‬تەنیا كەسێك كەناهێڵ ‌‬ ‫ببێتەوە تەهای كەریمییە‪ .‬وتی‪ :‬بەڕاستی تەها فیلمسازە‪.‬‬ ‫تەها نەك هەر فیلمساز‪ ،‬بەڵكو بیرمەندێكی باش بو‪،‬‬ ‫فیلمەكانی پڕبون لە رەخنەو خوێندنەوەیەكی جدی بۆ‬ ‫سیاسەت و واقعی كۆمەڵگەی كوردی‪ ،‬بەردەوام لەپاڵكاری‬ ‫سینەما خەریكی خوێندنەوەبو لەسەر ئەدەب و فكر‪.‬‬ ‫دوای ئەو سەردانە پێكەوە كارمان بۆ دامەزراندنی‬ ‫سینەماتیك كرد‪ ،‬پڕۆژەكەمان دایەدەست هێرۆخان‪ ،‬ئەویش‬ ‫خێرا لەرێگەی منداڵپارێزی كوردستانەوە جێبەجێیكرد‪،‬‬ ‫لەسینەماتیك هەمو هەفتەیەك فیلمێكی نمایش ئەكرد و‬ ‫هەر ئەو رۆژەش بەر لە نمایش وتارێكی لەسەر فیلمەكە‬ ‫لەئەدەب و هونەری كوردستانی نوێ باڵودەكردەوە‪ ،‬ئامانجی‬ ‫ئەوەبو خزمەت بە فەرهەنگی بینینی فیلم و فەرهەنگی‬ ‫سینەماو بردنەسەرەوەی هۆشیاری سینەمایی بكات‪ .‬مخابن‬ ‫ئەو پڕۆژەیە تەنها ساڵێكی خایاندو‪ ،‬دواتر كاك تەها‬ ‫دەستیكرد بەدروستكردنی فیلمی كوێستانی قەندیل و فیلمە‬ ‫دیكۆمێنتییەكانی تری‪.‬‬ ‫لەم سینەماكارە گەنجەدا زۆر شت هەبون كە دەكرێ لە‬ ‫داهاتودا قسەی زیاتری لێبكەین‪ ،‬بەاڵم كوردپەروەری و‬ ‫نیشتمانپەروەری و پاكی و بێگەردی و دڵسۆزی سیمای دیاری‬ ‫ئەو بون‪ ،‬هەرگیز نەیتوانی بۆ ساتێك وەك بێزنس تەماشای‬ ‫سینەما بكات‪ .‬ئەو لەرەفتاردا سۆهرابی سپێهری ئێمە بو‪،‬‬ ‫لەشەهامەتدا كەمتر لە یەڵماز گیونەی نەبو‪ ،‬لە ئەزمونیشدا‬ ‫ئەو هەمو خەاڵتەی فێستیڤاڵە نێودەوڵەتییەكان بەسن بۆی‪.‬‬ ‫ئەوەندە ئەڵێم تەهای كەریمی بەڕاستی مەدرەسەیەك بو بۆ‬ ‫خۆی‪ .‬مخابن تا خۆی لەژیاندا بو فیلمەكانی لەكوردستان زۆر‬ ‫بێناز بون‪ .‬بەكەمی نمایش ئەكران‪ ،‬یان هیچ نەبێ‌ لەهۆڵێكی‬ ‫شایستەدا نمایش نەكران‪ ،‬تەها مەزهەری بێنازی سینەمای‬ ‫كوردی بو‪ ،‬بوركانێك لە فیلم لە پەنامانا ئەكواڵ كەچی‬ ‫بەداخەوە بەكەمی توانرا یارمەتی بدرێ‪ ،‬ئەوەش گلەیی دڵمە‬ ‫لە وەزارەتی رۆشنبیری هیوادارم دوای مەرگی هیچ نەبێ وەك‬ ‫رێزێك بۆی بیر لەنمایشی ئەو فیلمانەی بكەنەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەگەر مەرگی ئەم گەورەپیاوەی سینەما رامان نەچڵەكێنێ‬ ‫ێ چی رامان چڵەكێنێ؟؟؟‬ ‫دەب ‌‬ ‫بەداخەوە زۆر زو‪ ،‬ناوادەو ناوەخت جێیهێشتین و ئەو‬ ‫دڵەی كە هەمیشە بۆ ئەم نیشتمانە لێیدەدا لە وەستان‬ ‫كەوت‪ ،‬لەوەستان كەوت بەرلەوەی چیرۆكی سەفەرم بۆ‬ ‫قەندیل و دیدار لەگەڵ قەرەیالن و حیكایەتی گەریالی بۆ‬ ‫بگێڕمەوە‪ ،‬چونكە پێی وتم‪ :‬برا كەچوی بۆ قەندیل پێیان‬ ‫بڵێ ساڵوی ئەو كەسانەتان لێدەكەم كەحەزدەكەن بێنە التان‬ ‫بەاڵم ناتوانن‪ .‬ئەو رۆشت و دڵی ئێمەی پڕكرد لەگریان‪.‬‬ ‫گریانێك كە زەحمەتە زو خۆشكاتەوە‪.‬‬

‫ثاشكؤيةكى تايبةتى ضاودَير بؤ مةرطى دةرهيَنةرى سينةما (تةها كةرميى)‬

‫‪3‬‬

‫ذمارة (‪ )9‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫به‌ مه‌رگ بڵێن شه‌رم بیگرێ‬ ‫دانا فایه‌ق‬ ‫کات ‪8.49‬ی شه‌وه‌‪ .‬چاییه‌که‌ی به‌رده‌مم‬ ‫ساردبووه‌ته‌و‌ه و هێشتا نه‌مخواردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬گوێم‬ ‫له‌ زه‌نگی مۆبایله‌که‌مه‌‪( .‬ته‌ها که‌ریمی) دڵم‬ ‫ده‌گه‌شێته‌وه‌ و خه‌ریک ‌ه ئه‌ڵێم (چایی و شته‌کان‬ ‫المه‌به‌ن‪ ،‬کاک ته‌ها دێت)‪ .‬مه‌گه‌ر ئه‌و هه‌میش ‌ه‬ ‫ناڵێت یه‌کێک ل ‌ه شته‌ خۆشه‌کانی ماڵی ئێو‌ه‬ ‫ئه‌وه‌یه‌؛ هه‌رکات داوای چایی بکه‌م ئاماده‌یه‌؟‬ ‫ئه‌زانم بۆچی ده‌یه‌وێ ئه‌مشه‌و بێت بۆ الم‪ ،‬دوێنێ‬ ‫ئێوار‌ه فریا نه‌که‌وت باسی پرۆژ‌ه و بیرۆکه‌کانیم‬ ‫بۆ ته‌واو بکات‪ .‬ئه‌یه‌وێت ئه‌مشه‌ویش به‌ده‌م چایی‬ ‫خواردنه‌وه‌و‌ه به‌شێکی تریانم بۆ باس بکات‪.‬‬ ‫ئاخر دوو سه‌عات قسه‌کردن چییه‌ بۆ ئه‌و هه‌موو‬ ‫پرۆژ‌ه و خه‌ون و خۆزگانه‌؟ وه‌اڵمی ته‌له‌فۆنه‌ک ‌ه‬ ‫ده‌ده‌مه‌وه‌‪ ...‬ئه‌و‌ه چییه‌؟ خۆ ده‌نگ ‌ه نه‌رمه‌که‌ی‬ ‫ته‌ها نییه‌! (ئۆهۆ هه‌ر ئه‌مجاره‌ شتی له‌بیر‬ ‫نه‌چوو‪ ...‬ڕۆژێ عه‌ینه‌ک و ڕۆژێ مۆبایل و ڕۆژێ‬ ‫جانتا‪ ،‬ئه‌ترسم ڕۆژێ خۆشی بیربچێ ل ‌ه شوێنێ)‬ ‫ل ‌ه دڵی خۆمدا وا ده‌ڵێم‪ .‬ده‌نگه‌که‌ زۆر تیژ‌ه و ل ‌ه‬ ‫گوێچکه‌مه‌و‌ه ڕێک ده‌چه‌قێت ‌ه مێشکم‪:‬‬ ‫کاکه‌ تۆ خاوه‌نی ئه‌م ژماره‌یه‌ ئه‌ناسی؟‬‫ئه‌ی چۆن نایناسم؟ هاوڕێمه‌‪.‬‬‫کاکه‌ گیان ئه‌و براده‌ره‌ ل ‌ه نزیک نه‌خۆشخانه‌ی‬‫شیره‌که‌ تووشی ڕووداوی هاتوچۆ بوو‌ه و بچۆ بۆ‬ ‫ته‌وارییه‌که‌‪ ،‬ڕه‌نگه‌ له‌وێ بێ‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی تر ده‌نگه‌که‌ له‌الم تیژ ده‌بێت و‬ ‫خه‌ریک ‌ه مێشکم هه‌ڵدڕێ‪ .‬چاییه‌که‌ی به‌رده‌مم‬ ‫ناخۆمه‌وه‌‪ ،‬خێرا جووتێ نه‌عل ده‌که‌م ب ‌ه سه‌رپێو‌ه‬ ‫و وه‌ک په‌له‌په‌لی دڵم‪ ،‬به‌ په‌له‌ ده‌ڕۆم‪.‬‬ ‫ده‌گه‌مه‌ به‌رده‌می ته‌وارییه‌که‌ و ب ‌ه پۆلیسه‌ک ‌ه‬ ‫ئه‌ڵێم کاکه‌ گیان ته‌له‌فۆنێکم بۆ کراوه‌‪ ،‬هاوڕێیه‌کم‬ ‫تووشی ڕووداوی هاتوچۆ بووه‌ و ئه‌مه‌وێ بچم بۆ‬ ‫الی‪.‬‬ ‫کام ڕووداو؟ ئه‌وه‌ی الی خه‌سته‌خانه‌ی‬‫شیره‌که‌؟‬ ‫به‌ڵێ‪ .‬هاوڕێکه‌م له‌ تاکسیدا بووه‌‪.‬‬‫پۆلیسه‌ک ‌ه ده‌می ل ‌ه گوێچکه‌م نزیک ده‌کاته‌و‌ه و‬ ‫به‌ به‌زه‌ییه‌وه‌ ئه‌ڵێ‪:‬‬ ‫براکه‌م؛ ئه‌وانه‌ی ناو تاکسییه‌ک ‌ه نه‌ماون‪ ،‬بڕۆ‬‫بۆ مه‌یتخانه‌!‪.‬‬ ‫خه‌ریک ‌ه ئه‌قیژێنم به‌سه‌ریا و ئه‌ڵێم چۆن دڵت‬ ‫دێ وا بڵێیت؟ ئه‌و‌ه چ جورئه‌تێک ‌ه ب ‌ه تۆو‌ه ک ‌ه‬ ‫ئه‌و قسه‌ی ‌ه ل ‌ه ده‌مت دێت ‌ه ده‌رێ؟ خه‌ریکه‌ پێی‬ ‫ئه‌ڵێم به‌شه‌ر ئێم ‌ه دوێنێ پێکه‌وه‌ بووین ل ‌ه باخی‬ ‫گشتی‪ ،‬ل ‌ه شوێن ‌ه هه‌میشه‌ییه‌که‌ی ئه‌و‪ ،‬ڕێک‬ ‫به‌رامبه‌ر گوڵه‌باخ ‌ه زۆره‌کان دانیشتبووین‪ ...‬ئه‌و‬ ‫هه‌موو شیعره‌ی ئه‌دۆنیسی بۆ خوێندمه‌وه‪...‬‬ ‫بیرۆکه‌ی فیلمی تازه‌ (دایکانی شه‌ممه‌‪ ،‬هیندیی ‌ه‬ ‫سووره‌کان)‪ ...‬ده‌فته‌ری گه‌وره‌‌ بۆ نووسینی‬ ‫سیناریۆ تازه‌که‌ی‪ ،‬بیرۆکه‌ی کردنه‌وه‌ی گۆشه‌یه‌کی‬ ‫سینه‌مایی هه‌فتانه‌‌‪ ،‬داوه‌تکردن بۆ شاری بانه‪ ،‬بۆ‬ ‫زه‌ماوه‌ندی فه‌هیمه‌‪ ،‬بۆ ماڵی عه‌تا نه‌هایی‪ ...‬ته‌ها‬ ‫درۆ ناکات‪ ،‬که‌ قه‌ولێکی دا هه‌ر ئه‌وه‌یه‌ و بێ‬ ‫ی ناکات‪ ...‬ئیتر چۆن ئه‌ڵێی نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫قه‌ول ‌‬ ‫به‌شه‌ر؟‬ ‫هیچێک له‌مانه‌ی پێ ناڵێم‪ ،‬ئه‌و به‌دبه‌خت ‌ه‬ ‫چوزانێ ئه‌دۆنیس و دایکانی شه‌ممه‌ و سیناریۆ‬ ‫و فه‌هیمه‌ و نه‌هایی چین و چی نین‪ ...‬چوزانێ‬ ‫ته‌ها که‌ریمی کێیه‌‪ ،‬ک ‌ه ئه‌و هه‌موو جوانانه‌ی‬ ‫کۆکردووه‌ته‌و‌ه له‌ خۆی‪ .‬به‌ره‌و مه‌یتخانه‌ ملی ڕێ‬ ‫ئه‌گرم‪ ،‬بۆ شتێک ک ‌ه قه‌ت به‌ بیرمدا نایه‌ت (مه‌رگی‬ ‫ته‌ها!)‪ .‬ڕێگه‌که‌م لێ تێک ئه‌چێ‪( ...‬ئه‌وه چیی ‌ه‬ ‫خۆ ملیۆنێ ‌جار ب ‌ه به‌رده‌میا تێپه‌ڕیوم‪ ،‬بۆچی‬ ‫ئێستا نایدۆزمه‌و‌ه و نازانم که‌وتووه‌ته‌ کوێوه‌؟)‪.‬‬ ‫خه‌ریک ‌ه پرسیار له‌ خه‌ڵک ئه‌که‌م (ئه‌رێ مه‌یتخان ‌ه‬ ‫که‌وتووه‌ته‌ کوێوه‌؟)‪ .‬ئه‌یدۆزمه‌وه‌‪ .‬دیسان‬ ‫پۆلیسێک دێته‌ به‌رده‌مم‪:‬‬ ‫فه‌رموو به‌ڕێز‪.‬‬‫هه‌موو گیانم ئه‌له‌رزێ‪ ،‬له‌ ترسی پۆلیسه‌که‌ نا‪،‬‬ ‫ل ‌ه ترسی‪.....‬‬ ‫کاک ‌ه گیان هاوڕێیه‌کم تووشی ڕووداوی هاتوچۆ‬‫بووه‌ و له‌ ته‌وارییه‌که‌وه‌ ناردیانم بۆ ئێره‌‪.‬‬ ‫ناوی چییه‌؟‬‫ته‌ها که‌ریمی‪.‬‬‫له‌گه‌ڵ پۆلیسێکی تر که‌مێ چرپه‌چرپ ئه‌که‌ن و‬ ‫نازانم ئه‌ڵێن چی‪.‬‬ ‫براکه‌م؛ ل ‌ه ژووره‌و‌ه جه‌نازه‌یه‌کی لێیه‌‪ ،‬هه‌وی ‌ه‬‫و شتی پێ نییه‌‪ ،‬تۆ بیبینی ئه‌یناسیته‌وه‌؟‬ ‫ئه‌ترسم‪ ...‬زۆر ئه‌ترسم ڕاستبێ‪ ،‬خۆی بێ‪.‬‬ ‫خه‌ریک ‌ه ئه‌ڵێم نا‪ ...‬نایناسمه‌وه‌‪ ،‬قه‌ت نه‌مبینیوه‌‪،‬‬

‫ئه‌گه‌ر ئه‌و بێ ئه‌ژنۆم ئه‌شکێ‪ ،‬ئه‌ڕوخێم‪ ،‬وێران‬ ‫ئه‌بم‪ ...‬ئه‌زانم ئه‌و نییه‌!‪.‬‬ ‫به‌ڵێ؛ هاوڕێی زۆر نزیکم بوو‪ ،‬چۆن‬‫نایناسمه‌وه‌؟‬ ‫باشه‌ براکه‌م وه‌ره‌ له‌گه‌ڵما‪.‬‬‫تا ئه‌گه‌ین ‌ه الی ته‌رمه‌کان‪ ،‬ئه‌و قسه‌ ئه‌کات‬ ‫و من نازانم ئه‌ڵێ چی‪ .‬چاوم بڕیوه‌ت ‌ه خه‌تی‬ ‫کاشییه‌کان و نامه‌وێ وا زوو بگه‌ین ‌ه ژووره‌وه‌‪.‬‬ ‫زاکیره‌م ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ یه‌که‌م بینین و یه‌که‌م‬ ‫قسه‌کردنمان‪ ،2006 .‬ئه‌ده‌ب و هونه‌ری‬ ‫کوردستانی نوێ‪ .‬ب ‌ه ئه‌ده‌به‌و‌ه دانیشتووه‌ و‬ ‫باس له‌ گۆشه‌یه‌کى سینه‌مایی ئه‌کات‪ .‬ئارام‬ ‫ئارام قس ‌ه ئه‌کات و حساب بۆ یه‌ک ب ‌ه یه‌کی‬ ‫وشه‌کانی ئه‌کات‪ .‬حساب بۆ جۆری دانیشتنه‌که‌ی‬ ‫و چۆنیه‌تیی ده‌ستجواڵندنه‌کانی ئه‌کات‪ .‬حه‌ز‬ ‫ئه‌که‌م گوێی لێ بگرم و چێژ له‌ قسه‌کانی ئه‌بینم‪.‬‬ ‫له‌ دڵی خۆما ئه‌ڵێم (من ئه‌بێ ئه‌م کوڕه‌م خۆش‬ ‫بوێت)‪ .‬هه‌ر واش بوو‪.‬‬ ‫ئه‌و هاوڕێیه‌ت ئیشی چیی ‌ه کاکه‌؟‬‫به‌و پرسیاره بێتامه‌ی پۆلیسه‌که‌ به‌ئاگادێمه‌و‌ه‬ ‫و نازانم چۆن وه‌اڵمی بده‌مه‌وه‌‪ .‬خه‌ریک ‌ه ئه‌ڵێم‬ ‫ئاخر عه‌یب نیی ‌ه ته‌ها که‌ریمی ناناسی؟ مه‌گه‌ر‬ ‫(کوێستانی سپی و کوێستانی قه‌ندیل و‬ ‫هه‌زارویه‌ک سێو)ت نه‌بینیوه‪ .‬شووره‌یی نیی ‌ه ئه‌و‬ ‫مرۆڤ ‌ه ناناسی که‌ ب ‌ه تاقی ته‌نها خه‌می شه‌ڕی‬ ‫چه‌ندین ساڵه‌ی ناوخۆ و کوردکوشتن و سنوور‌ه‬ ‫نه‌فره‌تییه‌کان و له‌ته‌کانی کوردستان و ئه‌نفال و‬ ‫که‌سوکاری ئه‌نفالی به‌ کۆڵه‌وه‌یه‌؟‬ ‫تاقه‌تم نییه‌ ئه‌وانه‌ی پێ بڵێم‪.‬‬

‫سینه‌ماکاره‌‪.‬‬‫داناچڵه‌کێ و ڕیتمی ڕۆیشتنه‌که‌ی هه‌ر وه‌ک‬ ‫خۆیه‌تی!‪ .‬به‌ ده‌ستی چه‌پی ده‌سکی ده‌رگای‬ ‫ک بائه‌دات و ده‌رگاک ‌ه ئه‌کاته‌وه‌‪ .‬پێشم‬ ‫ژوورێ ‌‬ ‫ئه‌که‌وێت بۆ ژووره‌وه‌‪ ...‬ژوورێکی ساردوسڕ‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫دوو ته‌رمی ڕاکشاو ئه‌بینم له‌سه‌ر دوو قه‌ره‌وێڵه‪.‬‬ ‫هه‌ردووکیان سه‌ریان به‌ په‌ڕۆ داپۆشراوه‌ و خوێن‬ ‫ل ‌ه سه‌ریان ده‌چۆڕێ‪ .‬خه‌ست خه‌ست خه‌ست‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌وێ فێڵ ل ‌ه پۆلیسه‌ک ‌ه بکه‌م و ل ‌ه خۆیشم‪.‬‬ ‫سه‌یری ئه‌و ته‌رمه‌یان‌ ئه‌که‌م ک ‌ه هیچ هیچی له‌ ته‌ها‬ ‫ناچێت‌؛ هیچ هیچی‪ .‬که‌چی پۆلیس ‌ه بێویژدانه‌ک ‌ه‬ ‫ئه‌مبات بۆ الی ته‌رمه‌که‌ی تریان‪ .‬ل ‌ه دڵی خۆمدا‬ ‫دۆعا ئه‌که‌م (خودای ‌ه ئه‌و‌ه که‌سێکی تر بێت‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫کاوبۆیه‌کی عه‌ینه‌ن ئه‌وه‌ی دوێنیی کاک ته‌های‬ ‫له‌پێدایه‌‪ ،‬ئیتر هه‌ر که‌سێک بێ‌ گرنگ نییه‌)‪ .‬ئه‌زانم‬ ‫ئه‌و‌ه دۆعایه‌کی نائینسانان ‌ه و خۆویستانه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫شته‌یه‌ که‌ ته‌ها ڕقی لێیه‌تی‪ ،‬به‌اڵم ک ‌ه دێته‌ سه‌ر‬ ‫مه‌رگی (ته‌ها) ئیتر من وام‪ ،‬نائینسان و خۆویست!‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر دڵی (ته‌ها)شم لێ عاجزبێ‪ .‬ئه‌زانم‬ ‫ئه‌و پانتۆڵه‌ هه‌ر ئه‌وه‌یه‌ که‌ دوێنێ له‌پێیدا بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ته‌ها نییه‌‪ .‬ئه‌و له‌به‌ر مناڵێکیش‬ ‫به‌رزه‌پێ هه‌ڵده‌ستێ‪ ،‬چۆن ئه‌بێ ئێمه‌ دوو که‌س‬ ‫به‌سه‌رسه‌ریه‌و‌ه وه‌ستاوین و خۆی ناجوڵێنێ؟‬ ‫ته‌ها ئه‌وه‌نده‌ په‌ڕپووت نیی ‌ه تاکێ پێاڵوی له‌پێدا‬ ‫بێت و تاکه‌که‌ی تری له‌وسه‌ری ژوور فڕێ بدات!‪.‬‬ ‫ته‌ها شه‌رمی ئه‌کرد قۆپچه‌ی کراسه‌که‌ی بکاته‌و‌ه‬ ‫و خه‌ڵک سنگی ببینێ‪ ...‬بۆیه‌ ئه‌و‌ه ته‌ها نییه‌‪.‬‬ ‫ته‌ها کراسی دڕاو له‌به‌ر ناکات و ئه‌یه‌وێ پۆشت ‌ه‬ ‫بێت‪ .‬ڕێک چوار ڕۆژ له‌مه‌وبه‌ر ل ‌ه (ڕووداو)م‪ .‬ل ‌ه‬

‫پۆلیسه‌ک ‌ه ده‌می ل ‌ه گوێچکه‌م نزیک ده‌کاته‌و‌ه و ب ‌ه‬ ‫به‌زه‌ییه‌وه‌ ئه‌ڵێ‪ :‬براکه‌م؛ ئه‌وانه‌ی ناو تاکسییه‌ک ‌ه‬ ‫نه‌ماون‪ ،‬بڕۆ بۆ مه‌یتخانه‌!‪.‬‬

‫ژووره‌که‌ی مامۆستا هۆرێن دانیشتووم‪ .‬یه‌کێک ل ‌ه‬ ‫ده‌رگا ده‌دات و دێت ‌ه ژوورێ‪ ،‬ب ‌ه هێمنییه‌که‌یا ئه‌بێ‬ ‫بزانم (ته‌ها که‌ریمی)یه‌‪ .‬ده‌مێک ‌ه یه‌کمان نه‌دیوه‌‪،‬‬ ‫دوو هه‌فته‌یه‌‪ .‬ئه‌مه‌وێ باوه‌شی پیابکه‌م و پڕ ب ‌ه‬ ‫سییه‌کانم بۆنی هه‌ڵمژم‪ .‬باوه‌شی میهره‌بانانه‌ی‬ ‫ئه‌کاته‌و‌ه و به‌ پێکه‌نینه‌وه‌‪:‬‬ ‫به‌‌هـ به‌هـ‪ ،‬ئه‌و کراس ‌ه سوونه‌تیی ‌ه جوان ‌ه چیی ‌ه‬‫له‌به‌رتا برام؟‬ ‫له‌ تاران بووم کاک ته‌ها‪ ،‬له‌وێ کڕیم‪.‬‬‫خه‌ریکه‌ ئه‌ڵێم ئه‌گه‌ر حه‌زت لێیه‌تی ئه‌یده‌م‬ ‫به‌ تۆ‪ ...‬وام نه‌وتووه‌ و هێشتا ب ‌ه پێوه‌ین‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫ئه‌ڵێ (منیش ل ‌ه ئامه‌د بووم‪ .‬زۆر زۆر خۆشبوو‪.‬‬ ‫ئه‌مجار‌ه ک ‌ه سه‌فه‌رت کرد بچۆ بۆ ئه‌وێ‪ .‬پێویست ‌ه‬ ‫باکوری کوردستان ببینی)‪.‬‬ ‫پۆلیسه‌که‌ ب ‌ه مقه‌ستێک ئه‌یه‌وێ په‌ڕۆکه‬ ‫‌که بدڕێنێ‪ ،‬ک ‌ه پێچراو‌ه له‌ سه‌ر‌ه‬ ‫سه‌وزه ‌‌‬ ‫خوێناوییه‌که‌وه‌‪ .‬خه‌ریک ‌ه پێی ئه‌ڵێم کاکه‌ گیان‬ ‫پێویست ناکا بیبینم‪ ،‬ئه‌و‌ه ته‌ها نیی ‌ه و ته‌واو‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌ره‌ هێشتا خوێنێ لێدێ‪ ،‬مه‌گه‌ر که‌سێک‬ ‫هه‌ی ‌ه دڵی بێت خوێن له‌ ته‌ها بهێنێ؟ ته‌ها ک ‌ه‬ ‫ب ‌ه هه‌موو ته‌مه‌نی دڵی که‌سێکی ئازار نه‌داوه‌‪،‬‬ ‫به‌ وریاییه‌و‌ه هه‌نگاوی ده‌نا نه‌بادا پێ بنێ ب ‌ه‬ ‫مێرووله‌دا‪ ،‬ڕواندنی هه‌ر نه‌مامێک فرمێسکی‬ ‫شادیی پێ ئه‌ڕشت‪ ،‬چۆن ئه‌بێ ئه‌و هه‌موو‬ ‫خوێنه‌ ل ‌ه سه‌ری ئه‌وه‌وه‌ بێ؟ هه‌ر کوردێک ل ‌ه‬ ‫هه‌ر له‌تێکی کوردستان و له‌ هه‌ر شوێنێکی دونیا‬ ‫بوو بێ ته‌ها ب ‌ه که‌سی خۆی و دڵسۆزی خۆیی‬ ‫ده‌زانی‪ ،‬مه‌گه‌ر شتی وا ده‌بێ ئه‌و‌ه ته‌ها بێت و‬ ‫له‌ چل ملیۆن کورد‪ ،‬یه‌کێکی له‌الوه‌ نه‌بێت ده‌ست‬ ‫بهێنێ ب ‌ه برینه‌کانیا و بێکه‌س له‌ویا که‌وتبێ؟‬ ‫بۆیه‌ کاکه‌ گیان پێویست ناکات بیبینم‪ ،‬ئه‌و‌ه ته‌ها‬ ‫نیی ‌ه و ته‌واو‪.‬‬ ‫پۆلیسه‌ک ‌ه په‌له‌یه‌تی‪ .‬من فریا ناکه‌وم بڵێم‬ ‫پێویست ناکا بیبینم‪ ،‬مقه‌سته‌که‌ی ده‌ستی له‌و‌ه‬ ‫تیژتره‌ ک ‌ه چاوه‌ڕێی ئه‌که‌م و هه‌ر زوو په‌ڕۆک ‌ه‬ ‫ئه‌دڕێ‪ ...‬وای خوای ‌ه چی ئه‌بینم؟ ئه‌و‌ه چییه‬ ‫دوای ئه‌و ئازاره‌ زۆره‌ش‌ هێشتا زه‌رده‌خه‌نه‌ک ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر لێوی النه‌چووه‌‪ .‬له‌ درزێکی زۆر بچووکه‌و‌ه‬ ‫چاوی ئه‌بینم و هێزی نیی ‌ه هه‌مووی بکاته‌وه‌‪ ...‬له‌و‬ ‫درزه‌ چکۆله‌یه‌و‌ه زۆر شتم پێ ئه‌ڵێ‪ ...‬من هه‌موو‬ ‫کوردستانم خۆش ئه‌وێ‪ ،‬به‌اڵم حه‌زم له‌ بانه‌ و‬ ‫سلێمانییه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر بۆم هه‌بێ یه‌کیان هه‌ڵبژێرم‪،‬‬ ‫سلێمانی هه‌ڵئه‌بژێرم‪ ،‬باوکیشم سلێمانیی زۆر‬ ‫خۆش ئه‌وێ‪ .‬له‌و درز‌ه بچوکه‌و‌ه ده‌یان فیلم و‬ ‫سیناریۆ و خه‌ون و خۆزگه‌ ئه‌بینم‪ ...‬پۆلیسه‌ک ‌ه‬ ‫ڕێگە نادات زیاتر ڕامێنم به‌رامبه‌ری‪:‬‬ ‫ها کاکه‌؛ ئه‌وه‌ هاوڕێکه‌ته‌؟‬‫ئه‌مه‌وێ بڵێم نه‌خێر ئه‌و نییه‌ و جارێکی تر‬ ‫ناماقوڵی وا نه‌که‌ی‪ ...‬به‌اڵم هیچ ناڵێم‪ ،‬سه‌یرێکی‬ ‫ئه‌که‌م و ب ‌ه ئاماژه‌ی سه‌رم تێی ئه‌گه‌یه‌نم‬ ‫(‪‌.).......‬‬

‫‪4‬‬

‫ثاشكؤيةكى تايبةتى ضاودَير بؤ مةرطى دةرهيَنةرى سينةما (تةها كةرميى)‬

‫پەیامەكان‬ ‫لە فەیسبووكەوە‬ ‫بۆ مەرگی‬ ‫تەها كەریمی‬ ‫ئا‪ :‬پاشكۆ‬ ‫چوارشەممەی ڕابردوو‪ ،‬لە ڕوداوێكی هاتوچۆدا‪ ،‬هونەرمەند تەهای كەریمی‪،‬‬ ‫لە تەمەنی ‪ 35‬ساڵیدا كۆچی دوایی كرد‪ .‬دوابەدوای ئەو ڕووداوە‪ ،‬لەالیەن‬ ‫دۆستان و نزیكانی ئەو هونەرمەندەوە‪ ،‬پەیجی كۆمەاڵیەتی فەیسبووك بە پەیام‬ ‫و هاوخەمی و الوانەوە داپۆشرا‪ .‬ئەمەی لێرەدا دەیخوێننەوە‪ ،‬بەشێكی ئەو‬ ‫پەیامانەیە كە لەالیەن هاوڕێیانی هونەرمەند تەها كەریمییەوە لە پەیجەكانی‬ ‫خۆیاندا باڵویان كردووەتەوە‪.‬‬

‫شوان عەتوف‪:‬‬ ‫(ئەم ستاتوسە هونەرمەند شوان‬ ‫عەتوف لەگەڵ وێنەیەكی هونەرمەند تەها‬ ‫كەریمیدا نووسیویەتی)‪:‬‬ ‫حەزم ئەكرد دەستم بشكێ‌ و ئەم‬ ‫وێنەت كە دوا وێنەتەو نە ئەتوانی وێنەی‬ ‫خۆت بگری نە وێنەی سینەمایی‪ ،‬بۆ‬ ‫مەرگت دانەنێم‪ ،‬هاوڕێی پاك و بێ‌ گەرد‬ ‫ئەی هونەرمەندی كوردپەروەر تەهای‬ ‫كەریمی گیان ‪ ...‬ماڵئاوا ‪ ..‬بۆ مەرگت‬ ‫هەزارو یەك ساڵو‪....‬هەزارو یەك ساڵو‪.‬‬

‫شوان كەریم‬ ‫ڕۆشتیت‪ ،‬ئەمەوێت شتێك بڵێم هەر شتێك‬ ‫بێت‪ ،‬ئەزانم چ بێمانایەكە ‪ ...‬بەردەوام‬ ‫دێڕێك ئەنوسم و ئەیكوژێنمەوە‪ ،‬هیچیان‬ ‫ئەوە نین كە ‪...‬كە ‪....‬كەچی؟ نازانم‪،‬‬ ‫هێندە هەیە ئەمەوێت شتێك بڵێم كە‬ ‫قورسترە لە نووسین‪ ...‬بڵێم گریاین‬ ‫ئەگرین‪ ،‬بڵێم دڵگرانین‪ ،‬خەمبارین‪ ،‬بۆ‬ ‫جاری هەزار دڵمان لە قەدەر ئەشكێت؟‬ ‫چەند دورن ئەم شتە سواوانە لە وەی كە‬ ‫لە ڕاستیا ئەبێت بنووسرێت و قورسترە لە‬ ‫نوسین‪ ،‬تازە بڵێم چی ‪...‬؟ تۆ ڕۆشتیت ‪...‬‬

‫دیاری قەرەداغی‬ ‫خودایە ئەم هەموو هێزو سەبرە لە‬ ‫كوێ بێنم بۆ بیستنی مەرگی (تەها‬ ‫كەریمی)ی هاوڕێم‪ ،‬خودایە سەبرێ‪،‬‬ ‫خودایە رەحمێك بە جوانەمەرگ و‬ ‫‌هێزێك بەخۆشەویستانی بدەی ‪...‬‬ ‫خودایە‪.‬‬

‫خەسرەو حەمەكەریم‬ ‫خودا زەوقێكی هەیە بۆ دروستكردنی‬ ‫ئادەمیزاد و ڕۆماننووس‪ ،‬ئارەزویەكی تر‬ ‫بۆ دروستكردنی پاڵەوان‪ ،‬زێڕ قیمەتێكی‬ ‫تری هەیە الی سنعەتكارو و‪ ،‬ئافرەت بۆ‬ ‫پۆشینی دونیا دەگەڕێت بۆ نەخشێكی‬ ‫تر‪ ،‬خوێنەر بۆ كیتابێكی تر‪ ،‬خاوەنی‬ ‫زەوییەكی بە پیت بۆ نەمامێكی پڕ‬ ‫بەرهەمی تر‪ ،‬خوێندكار بۆ ئارەزووی‬ ‫پلەیەكی بااڵ تر‪ ،‬ئەی خودا‪ ،‬ئەی خودا‪،‬‬ ‫تەها لە پێش گەڕان بە دووی نەمامدا زەوی‬ ‫وشكەڵەوەبووی ئاو دەدا‪ ،‬پڕ بە پیتبوونی‬ ‫بە‬ ‫نیشان دەداین‪ ،‬ئازاری دەچنی‪ ،‬بۆ ئەخالق‬ ‫تە ما حی‬ ‫ڕاوشكار دەردەچوو‪ ،‬ئەی خودا‪ ،‬خۆت شاهید بووی‪،‬‬ ‫لە بەهەشتیش نەبوو‪ ،‬ئاخر ئەو ڕێزی لێ‌ دەتكێ‌‪ ،‬الیەنە جوانەكانی تری‬ ‫گوناهبارانی بۆ كردینە فیلم‪ ،‬بەاڵی پەرت پەرتبوون و شەڕی دەست لە‬

‫ئێخەی براكانی بۆ كردینە یەكەمین نماییشی درێژی خۆی‪ ،‬ئەی خودا‪ ،‬ئەو‬ ‫ئەنفالی بۆ كردینە نامەیەكی پڕ لە مێخەك و شەرەفمانی بەناو شوشەی‬ ‫دۆشاودا بە مێخەكەوە بۆ كەعبەی بەعسییەكان پڕ مێخەك ڕێژ كردو بە‬ ‫ڕووباردا گەڕاندەوە‪ ،‬ئەی خودا بۆ لە ئێمەت ساند‪ ،‬بۆ دەرگایەكت لێ‌ كردەوەو‬ ‫سەدان دەرگات لە ئێمە داخست‪ ،‬بۆ خۆت نازانیت ئەم گەلە سەد ساڵ‬ ‫جارێك تەهایەكی بۆ دەنێریت‪ ،‬بۆ خۆت نازانیت لێرە‪ ،‬بەاڵیەكت قەوماندووە‬ ‫ئەوەی تۆ بپەرستێت‪ ،‬ئیتر نرخی نەمام و قەڵەم و كیتاب و سینەماو ئینسان‬ ‫بەژێرەوەكردن نازانێت‪ ،‬ئەی خودا‪ ،‬تۆ بۆ بردنەوەی تەهای جوانەمەرگ و من‬ ‫و هاوڕێكانم و واڵتە بێ‌ تەها كەریمییەكەم چۆن ئاشتبینەوە‪.‬‬

‫هەوراز محەمەد‬ ‫ئەوەی منی هێندەی تر گریاند‪ ،‬ئەو سنورە‬ ‫بوو ‪ ...‬ئەو سنورە نەفرەتییە‪ ،‬هەمووی‬ ‫سەد مەترێك لێك دووربووین لەگەڵ‬ ‫هونەرمەندان و دۆستانی تری كاك تەها‬ ‫كە لە رۆژهەاڵتەوە هاتبوون‪ .‬ئەوان‬ ‫لەوبەر سنور و ئێمەش لەمبەرەوە‪.‬‬ ‫بەهەر دوو دەست ساڵومان بۆ یەك‬ ‫ئەكرد و ئەگریاین‪ ،‬ئەگریایین و‬ ‫نەمانئەتوانی بگەینە یەك و دەست‬ ‫بكەینە ملی یەك و بەسەر شانی یەكدا‬ ‫بگرین بۆ مەرگی كاكە تەها كەریمی‪.‬‬ ‫رۆحت شاد و ماڵئاوا كاك تەها ‪...‬‬

‫یاسین عومەر‬ ‫ئەزیزم‪ ،‬برام‪ ،‬كەسم‪ ،‬خۆشەویستم‪،‬‬ ‫من هەرچەندە لە ناوەوە پڕم لە وشە‪،‬‬ ‫بگرە زەریایەكم لە گوزارشت و لە‬ ‫ی تۆ جگە لە‬ ‫وتن‪ ،‬بەاڵم بۆ مەرگ ‌‬ ‫الڵبوون هیچ شتێكی‌ دیكەم نییە‪،‬‬ ‫ی و نادادپەروەریی‌ ئەم ژیانە‬ ‫ناشرینی ‌‬ ‫هیچەش هەر لەوەدایە‪ ،‬رۆژانە سەدان؛‬ ‫ی‬ ‫بگرە هەزاران كەس هەن كە شیاو ‌‬ ‫ی مردنن‪ ،‬چونكە ئەوانە‬ ‫مەحكومیەت ‌‬ ‫ی‬ ‫هەر لە هەستانیانەوە خەریكی‌ ئازاردان ‌‬ ‫بوونەوەرەكان و پەخشكردنی‌ ناشرینین‪ ،‬بگرە‬ ‫كەچی‌ تۆ‬ ‫لە خەویشیاندا خەریكی‌ ئەتككردنن‪ ،‬ئەوانە نامرن‬ ‫ێ‬ ‫ئەمریت كە پەپوولە لە ناسكییت شەرمیدەكرد‪ .‬بنوو براكەم‪ ،‬بنوو هاوڕ ‌‬ ‫شیرینەكەم‪ ،‬بنوو‪ ....‬ئەم دنیا ناشرینەی‌ ئێمە شایەنی‌ ئەو هەموو پاكی و‬ ‫ناسكیی‌ و میهرەبانییەی‌ تۆ نییە‪.‬‬

‫مەحمود شێرزاد‬ ‫تەها! باشەكان تەمەنی جەستەییان‬ ‫یان زۆر كورتە یان زۆر درێژ! بەهەرحاڵ‬ ‫نابێ جەستە تاكە پێوەری مان و نەمان‬ ‫بێ‪ ،‬خۆت ئەوەت باش درك كردبوو‪،‬‬ ‫هیوادارم نزیكەكانیشت بۆ ئەوەی‬ ‫سەبوور بین ئەوە درك بكەین‪.‬‬ ‫نزیك ‪ ١٠‬رۆژ لەوە پێش تەهای‬ ‫كەریمی تەلەفۆنی كرد و گوتی‪:‬‬ ‫نایەمە ماڵەوە وەرە دەرەوە با دوو‬ ‫لە‬ ‫قسان پێكەوە بكەین‪ .‬هاتم‪ :‬گوتی خەیاڵێك‬ ‫بكەین و‬ ‫سەری داوم‪ ،‬ئەگەر باش بوو هەوڵدەدەین كاری بۆ‬ ‫كاری پێبكەین‪ ،‬ئەگەریش نا ئەوە هیچ! تۆ پێت وایە چۆن دەكرێ گەردوونیبوون‬ ‫و ئینسانبوونی خۆمان بۆ گەیشتن بە ئامانجە نەتەوەییەكانمان بەكار بێنین؟‬ ‫دوای نزیكەی ‪ ٣‬كاتژمێر پێكەوەبوون تووشی باسم رەسام بووین‪ ،‬گوتم تەها‬ ‫كێشەی كورد كۆتایی نایە‪ ،‬با بۆ ئەمڕۆ كۆتایی بە باسەكە بێنین‪ ،‬من لە گەڵ‬ ‫مامۆستا باسم دەگەرێمەوە بەرەو ماڵ‪ ،‬تۆش بڕۆوە‪ ،‬پێكەنی و گوتی‪ :‬كەواتە‬ ‫ئەوە سێ خاڵم دانا‪...‬خۆت ون نەكەی دیداری داهاتوو درێژەی پێدەدەین‪ .‬من‬ ‫دڵنیام دیداری داهاتووی نێوانمان هەر ئێستا لە رووداندایە و روویداوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫باسەكەمان هەمان باس نییە‪.‬‬ ‫سەبووری بۆ كەس و كار و هاوڕێ و هاوكارەكانت دەخوازم‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )9‬دو شةممة ‪2013/6/3‬‬

‫تەها كەریمی‬ ‫كێ‌ بوو؟‬ ‫سینەماكاری الوی بانەیی تەها كەریمی دەرهێنەری فیلمی سینەمایی «كوێستانی‬ ‫قەندیل»‪ ،‬كورتە فیلمەكانی «زریان»‪« ،‬سنووری ژیان»‪« ،‬كوێستانی سپی»‪« ،‬نەوت‬ ‫شێرپەنجەی شارەكەم»‪ ،‬فیلمی دیكۆمێنتی «بەكرێگیراوی سپی» و فیلمی دیكۆمێنتی‬ ‫سینەمایی بڵندی «هەزار و یەك سێو»‪ ،‬سەعات هەشتی ئێوارەی دوێنێ چوارشەمە ‪29‬ی‬ ‫ئایار ‪ 2013‬بە هۆی روداوێكی هاتوچۆ لە شاری سلێمانی لە هەرێمی كوردستان ماڵئاوایی‬ ‫لە ژیان و هونەری سینەما كرد‪.‬‬ ‫ئەم سینەماكارە كوردە بە دوایین بەرهەمی بڵندی دیكۆمێنتی خۆی بە ناوی «هەزار و‬ ‫یەك سێو» لە بەرهەمێهنانی كۆمپانیای «ئاوا میدیا» و سەبارەت بە كارەساتی ئەنفال‪،‬‬ ‫لە یەكەمین دیداری جینۆسایدی كورد بۆ كورتە فیلمی دیكۆمێنتاری بەشداری كرد و لە‬ ‫رێوڕەسمی كۆتایی ئەم فێستیڤاڵەدا لە هۆڵی تەوار لە شاری سلێمانی نمایشكرا‪.‬‬ ‫تەها كەریمی چەند رۆژ پێش ئێستا بە فیلمی دیكۆمێنتی سینەمایی بڵندی «هەزار و یەك‬ ‫سێو» لە بەشی ئەنفال لە فێستیڤاڵی فیلمی دیكۆمێنتاری ئامێد لە شاری ئامێد لە باكوری‬ ‫كوردستان بەشداری كرد‪.‬‬ ‫ئەم فیلمە دیكۆمێنتارییە ناوەرۆكەكەی بابەتێكی گرینگ دەخاتەڕو و چیرۆكی رزگاربونی‬ ‫‪ 5‬دەربازبوی پێكراو و برینداری ناو گۆڕەبەكۆمەڵەكانی ئەنفال بۆ بینەر دەگێڕێتەوە‪ ،‬لە‬ ‫تەواوی كۆمەڵكوژی ئەنفال كە ‪ 182000‬مرۆڤی كورد لە الیەن حیزبی بەعسی عێراق لە گۆڕە‬ ‫بەكۆمەڵەكانی بیابانەكانی عێراقدا خرانە ژێرخاكەوە‪ ،‬تەنیا ‪ 13‬كەس توانیان بە برینداری لە‬ ‫كاتێكدا شاهیدی ئەو تاوانە گەورەیە بون‪ ،‬خۆیان رزگار بكەن‪ .‬سێ كەس لەم ‪ 13‬شاهیدە‬ ‫ئێستا لە ژیاندا نەماون و تەنیا ‪ 10‬شاهید زیندون‪ ،‬كە ئەم شاهیدانە كەسایەتییەكانی دوایین‬ ‫فیلمی تەها كەریمی پێكدێنن‪.‬‬ ‫تەها كەریمی خەڵكی شاری بانە لە كوردستانی ئێرانە و دەرچوی بەكالۆریۆسی دەرهێنەری‬ ‫سینەمایە لە كۆلێژی سینەما‪ ،‬قوتابی بەشی توێژینەوەی هونەر بوە لە زانكۆی پەیامی نوری‬ ‫شاری تاران و لە ماوەی ژیانیدا فیلمی سینەمایی «كوێستانی قەندیل»‪ ،‬كورتە فیلمەكانی‬ ‫«زریان»‪« ،‬سنووری ژیان»‪« ،‬كوێستانی سپی»‪« ،‬نەوت شێرپەنجەی شارەكەم»‪ ،‬فیلمی‬ ‫دیكۆمێنتی «بەكرێگیراوی سپی» و فیلمی دیكۆمێنتی سینەمایی بڵندی «هەزار و یەك‬ ‫سێو» ساز كردوە‪.‬‬ ‫«كوێستانی قەندیل» یەكەمین بەرهەمی بڵندی سینەمایی تەها كەریمییە كە لە چەند‬ ‫ساڵی رابردودا لە كۆمەڵێك فێستیڤاڵ لە ئاستی جیهاندا نمایشكرا‪ ،‬لەوانە‪٤١ :‬مین خولی‬ ‫فیستیڤاڵی نێونەتەوەیی فیلمی «گوا» لە واڵتی هێندستان‪ ،‬نۆیەمین خولی فێستیڤاڵی‬ ‫نێونەتەوەیی فیلمی «چاوی سێیەم» لە شاری بەمبای لە واڵتی هێندستان‪ ،‬حەوتەمین خولی‬ ‫فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی فیلمی «دوبەی» لە واڵتی ئیمارات‪ ،‬نۆیەمین خولی فێستیڤاڵی‬ ‫نێونەتەوەیی فیلمی «تیرانا» لە واڵتی ئاڵبانی‪ ،‬دەیەمین خولی فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی‬ ‫فیلمی «ئیستانبوول» لە واڵتی توركیا‪ ،‬فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی فیلمی عەرەبی لە شاری‬ ‫ئەمستردام لە واڵتی هۆڵەندا‪ ،‬حەوتەمین خولی فێستیڤاڵی فیلمی كوردی لەندەن لە واڵتی‬ ‫بەریتانیا و چەندین فێستیڤاڵی دیكە‪.‬‬ ‫فیلمی سینەمایی «كوێستانی قەندیل» دو خەاڵتی گرینگیشی بەدەستهێناوە‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫ـ خەاڵتی باشترین سیناریۆی ‪15‬مین خولی فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی فیلمی «ئۆرێنس»‬ ‫لە واڵتی ئیسپانیا لە ساڵی ‪.2010‬‬ ‫ـ خەاڵتی سەرەكی باشترین فیلمی فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی فیلمی دیجیتاڵی هێندستان‬ ‫لە ساڵی ‪.2012‬‬ ‫هەروەها فیلمی دیكۆمێنتی «بەكرێگیراوی سپی» لە دەرهێنانی تەها كەریمی لە چەندین‬ ‫فێستیڤاڵ لە ئاستی دنیادا نمایشكراوە‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫ـ لە بەشی پێشبڕكێی فێستیڤاڵی نێودەوڵەتی فیلمی «كوریتیبا»ی ‪ Curitiba‬لە واڵتی‬ ‫بەڕازیل لە ساڵی ‪.2012‬‬ ‫ـ لە بەشی پێشبڕكێی «پانۆڕاما‪ :‬رەنگدانەوەی وێنەكان» لە میانەی ‪25‬مین خولی‬ ‫فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی فیلمی دیكۆمێنتی ئامستێردام «ئیدفا» ‪ IDFA‬لە واڵتی هۆڵەندا‬ ‫لە ساڵی ‪.2012‬‬ ‫ئەم فیلمە ‪ 60‬خولەكییە چەندین خەاڵتی گرینگیشی بەدەستهێناوە‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫ـ خەاڵتی سەرەكی باشترین فیلمی پێنجەمین خولی فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی فیلمی‬ ‫«گۆڵف» لە واڵتی ئیمارات لە ساڵی ‪.2012‬‬ ‫ـ خەاڵتی باشترین فیلمی بەشی نێودەوڵەتی شەشەمین خولی فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی‬ ‫فیلمی «سینەما حەقیقەت» لە واڵتی ئێران لە ساڵی ‪.2012‬‬ ‫تەها كەریمی لە سااڵنی رابردودا كورتە فیلمی چیرۆكی «كوێستانی سپی» و كورتە فیلمی‬ ‫دیكۆمێنتی «نەوت شێرپەنجەی شارەكەم»ی ساز كردوە و بەم دو كورتە فیلمە لە كۆمەڵێك‬ ‫فێستیڤاڵی جۆراوجۆر لە ئاستی دنیادا بەشداری كردوە‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫ـ شەشەمین خولی فێستیڤاڵی فیلمی كوردی لەندەن لە واڵتی بەریتانیا لە ساڵی ‪ 2009‬بە‬ ‫كورتە فیلمی «نەوت شێرپەنجەی شارەكەم»‪.‬‬ ‫ـ ‪17‬مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی نێونەتەوەیی «ئێسجاردی» ‪ Sguardi‬لە واڵتی‬ ‫ئیتالیا لە ساڵی ‪ 2010‬بە كورتە فیلمی «كوێستانی سپی»‪.‬‬ ‫ـ ‪25‬مین خولی فێستیڤاڵی كورتە فیلمی «بالك» واتە «رەش» لە واڵتی ئەڵمانیا لە‬ ‫ساڵی ‪ 2010‬بە كورتە فیلمی «كوێستانی سپی»‪.‬‬ ‫ـ فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی فیلمی «گۆڵف» لە ئیمارات لە ساڵی ‪ 2010‬بە كورتە فیلمی‬ ‫«كوێستانی سپی»‪.‬‬ ‫ـ فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی فیلمی «سین» لە ئیتاڵیا لە ساڵی ‪ 2010‬بە كورتە فیلمی‬ ‫«كوێستانی سپی»‪.‬‬ ‫كەریمی بە ئامادەبون لەم فێستیڤااڵنە چەندین خەاڵتی گرینگشی بەدەستهێناوە‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫ـ خەاڵتی یەكەمی بەشی دەرهێنەری كورتە فیلمە چیرۆكییەكان لە ‪23‬مین خولی فێستیڤاڵی‬ ‫نێونەتەوەیی كورتە فیلمی تاران لە ساڵی ‪ 2006‬بە كورتە فیلمی «كوێستانی سپی»‪.‬‬ ‫ـ كاندیدی سیمورغی بلورین لە بەشی «چاوی واقعییەت» لە ‪24‬مین خولی فێستیڤاڵی‬ ‫نێونەتەوەیی فیلمی فەجر لە تاران لە ساڵی ‪ 2005‬بە كورتە فیلمی «كوێستانی سپی»‪.‬‬ ‫ـ خەاڵتی تایبەتی ئەندامانی لێژنەی ناوبژیوانی دەیەمین خولی فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی‬ ‫فیلمی «ئاڵتێرناتیو» لە رۆمانیا لە ساڵی ‪ 2009‬بە كورتە فیلمی «نەوت شێرپەنجەی‬ ‫شارەكەم»‪.‬‬ ‫ـ خەاڵتی تایبەتی ئەندامانی لێژنەی ناوبژیوانی دوەمین خولی فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی‬ ‫فیلمی «جیپوور» لە واڵتی هێندستان لە ساڵی ‪ 2010‬بە كورتە فیلمی «كوێستانی سپی»‪.‬‬ ‫ـ خەاڵتی دوەمی بەشی نێونەتەوەیی فێستیڤاڵی فیلمی «یونیسپار» ‪ UNCIPAR‬لە‬ ‫واڵتی ئەرژەنتین لە ساڵی ‪ 2010‬بە كورتە فیلمی «نەوت شێرپەنجەی شارەكەم»‪.‬‬ ‫تەها كەریمی هەروەها ئەندامی لێژنەی دادوەرانی یەكەمین خولی فێستیڤاڵی فیلمی‬ ‫مندااڵنی رانیە لە شاری رانیە لە هەرێمی كوردستان‪ ،‬حەوتەمین خولی فێستیڤاڵی فیلم‬ ‫و وێنەی «ژیار» لە شاری بیجاڕ لە پارێزگای كوردستان لە كوردستانی ئێران و چەندین‬ ‫فێستیڤاڵی دیكەی كوردستانی لە ئەستۆدا بوە‪.‬‬