Grzegorz Wiśniewski – Kultura w Polsce w dobie Edwarda Gierka (1971-1980). Kalendarium

Grzegorz Wiśniewski

Grzegorz Wiśniewski

Wa r s z a wa 2 0 1 3

A l. Uj a zd ow sk ie 20/ 6 00– 478 Warszaw a cent r u m @ c ent r u md aszy nsk iego. org . pl w w w.cent r u md aszy nsk iego.org . pl

Publikacja przygotowana pod auspicjami Centrum im. Ignacego Daszyńskiego © Grzegorz Wiśniewski, 2013 Znak „Biblioteka Lewicy” umieszczony za zgodą właściciela praw autorskich.

Projekt okładki i opracowanie graficzne Piotr Owczarek Skład i druk Petersen spółka z o.o. wydawca Wydawnictwo Printshop

ISBN 978-83-60397-39-8

Spis treści 1973

Literatura • 35 Teatr • 38 Film • 41 Muzyka i balet • 43 Sztuki piękne • 45 Radio i telewizja • 47 Inne wydarzenia kulturalne • 47

Wstęp • 7

1971

Literatura • 9 Teatr • 12 Film • 15 Muzyka i balet • 16 Sztuki piękne • 18 Radio i telewizja • 20 Inne wydarzenia kulturalne • 20

1974

Literatura • 49 Teatr • 52 Film • 55 Muzyka i balet • 56 Sztuki piękne • 59 Radio i telewizja • 60 Inne wydarzenia kulturalne • 61 Nagrody państwowe • 61

1972

Literatura • 21 Teatr • 24 Film • 27 Muzyka i balet • 28 Sztuki piękne • 32 Radio i telewizja • 33 Inne wydarzenia kulturalne • 34 Nagrody państwowe • 34

1975

Literatura • 63 Teatr • 66 Film • 70 Muzyka i balet • 71 Sztuki piękne • 74 Radio i telewizja • 75 Inne wydarzenia kulturalne • 76

5

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

1976

Literatura • 77 Teatr • 79 Film • 82 Muzyka i balet • 84 Sztuki piękne • 86 Radio i telewizja • 88 Nagrody państwowe • 89

1979

Literatura • 119 Teatr • 121 Film • 124 Muzyka i balet • 125 Sztuki piękne • 128 Radio i telewizja • 130 Inne wydarzenia kuturalne • 130

1977

Literatura • 91 Teatr • 94 Film • 97 Muzyka i balet • 98 Sztuki piękne • 101 Radio i telewizja • 102 Inne wydarzenia kulturalne • 103

1980

Literatura • 131 Teatr • 132 Film • 134 Muzyka i balet • 136 Sztuki piękne • 137 Radio i telewizja • 138 Inne wydarzenia kulturalne • 138 Nagrody państwowe • 139

1978

Literatura • 105 Teatr • 108 Film • 110 Muzyka i balet • 111 Sztuki piękne • 114 Radio i telewizja • 116 Inne wydarzenia kulturalne • 116 Nagrody państwowe • 117

Zestawienia: Filmy o największej frekwencji • 140 Uczestnictwo w kulturze w latach 70. i dziś • 141 Bibliografia • 142

6

Wstęp

K

alendarium niniejsze dokumentuje najważniejsze wydarzenia kulturalne w Polsce w dobie rządów ekipy Edwarda Gierka – od początku roku 1971 do lata roku 1980. Wraz z poprzedzającym je piętnastoleciem okres ten tworzy ćwierćwiecze w dziejach polskiej kultury szczególnie owocne, oznaczające w naszej powojennej historii najwyższy jej wzlot. Budzi też podówczas polska kultura wyjątkowe zainteresowanie i zdobywa wyjątkową pozycję także poza granicami swego kraju, czego świadectwem stają się choćby powszechnie funkcjonujące określenia: „polska szkoła filmowa”, „polska szkoła kompozytorska” czy „polska szkoła plakatu”.

Kalendarium odnotowuje przede wszystkim powstałe w latach siedemdziesiątych nowe dzieła i kreacje artystyczne – z dziedziny literatury pięknej, teatru, filmu, muzyki, baletu, sztuk plastycznych, a także niektóre formy, w jakich dokonywał się ich społeczny obieg. Niemała, bo sięgająca dwóch tysięcy liczba wydarzeń, które tu przypomniano, służy poświadczeniu bogactwa i różnorodności życia kulturalnego owych lat, choć zarazem sprawia, że obok utworów i faktów bezdyskusyjnie wybitnych i nadzwyczajnie ważkich ujęte zostały i te zaledwie bardzo dobre lub bardzo dobrze przyjęte. Ale i tak nasze zestawienia nie objęły szeregu sfer dla kultury artystycznej bardzo istotnych. Co do literatury na przykład, nie odnosimy się tu do takich ważnych obszarów życia literackiego i polityki wydawniczej, jak przekłady 7

z literatur obcych czy wznowienia rodzimej i światowej klasyki; poza zakresem naszego zainteresowania znalazły się i ruch amatorski, i szkolnictwo artystyczne, i poza skromnymi wyjątkami refleksja historyczna i teoretyczna o kulturze. Wyrywkowo jedynie mogliśmy wspomnieć o pojawiających się dość obficie w tym okresie różnorakich, a nader wartościowych inicjatywach regionalnych, w tym tych inspirowanych przez ruch społecznokulturalny.

Przyporządkowanie dzieł i faktów artystycznych poszczególnym latom wynika w wypadku dzieł literackich z daty ich wydania książkowego, w wypadku dzieł muzycznych – z daty ich powstania, w wypadku przedstawień teatralnych i filmów – z daty premiery. Wydarzenia periodyczne typu festiwali i konkursów sygnalizujemy w dużej części tylko jednorazowo – z okazji tego pierwszego bądź jubileuszowego (piątego, dziesiątego itp.), odnotowanie wszystkich edycji rezerwując dla imprez najgłówniejszych.

1971

1971

20 I

26 I

31 III

22 XII

spotkanie wybranego miesiąc wcześniej na funkcję I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR Edwarda Gierka z przedstawicielami środowisk twórczych, podczas którego między innymi zakomunikował on zebranym o podjęciu decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie inauguracyjne posiedzenie Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego Jerzy Kwiatek kierownikiem Wydziału Kultury KC PZPR (na miejsce powołanego na funkcję wiceprezesa Rady Ministrów Wincentego Kraśki) Stanisław Wroński ministrem kultury i sztuki (na miejsce Lucjana Motyki)

L i t e r at u r a TWÓRCZOŚĆ LITERACKA – PIERWSZE WYDANIA UTWORÓW LITERATURY PIĘKNEJ Proza fabularna

Halina Auderska Jabłko granatu Filip Bajon Białe niedźwiedzie nie lubią słonecznej pogody Jerzy Broszkiewicz Dziesięć rozdziałów

(t. 2 Nie cudzołóż, nie kradnij) Michał Choromański Głownictwo, moglitwa, praktykorze Stanisława Fleszarowa-Muskat Wizyta Jan Gerhard Autopamflet Tadeusz Hołuj Róża i płonący las Jarosław Iwaszkiewicz Opowiadania muzyczne

9

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Tadeusz Konwicki Nic albo nic Andrzej Kuśniewicz Strefy Stanisław Lem Bezsenność Tadeusz Nowak Diabły Marek Nowakowski Mizerykordia Janusz Odrowąż-Pieniążek Małżeństwo z Lyndą Winters

albo pamiątka po Glorii Swanson Edward Stachura Siekierezada Andrzej Szczypiorski Msza za miasto Arras Zygmunt Trziszka Dopala się noc Jerzy Wawrzak Linia Bogdan Wojdowski Chleb rzucony umarłym Poezja

Witold Dąbrowski Ognicha Jerzy Harasymowicz Lekcja przyrody Julia Hartwig Dwoistość Ireneusz Iredyński Muzyka konkretna Jarosław Markiewicz Podtrzymując radosne pozory

trwania pochodu Tadeusz Nowak Psalmy Jan Bolesław Ożóg Oko Bohdan Zadura Podróż morska Dramat

Henryk Bardijewski Sznur Miron Białoszewski Teatr osobny Bohdan Drozdowski Hamlet 70 Stanisław Grochowiak Lęki poranne Ireneusz Iredyński Sama słodycz Helmut Kajzar Gwiazda

10

1971 Janusz Krasiński Śniadanie u Desdemony Tadeusz Różewicz Na czworakach Jarosław Marek Rymkiewicz Porwanie Europy Jerzy Stanisław Sito Pasja doktora Fausta Esej, reportaż, wspomnienia, krytyka, historia kultury

Edward Balcerzan Oprócz głosu Stanisław Barańczak Nieufni i zadufani Henryk Bereza Prozaiczne początki Bohdan Cywiński Rodowody niepokornych Ludwik Flaszen Cyrograf Maria Kuncewiczowa Fantomy Stanisław Lem Doskonała próżnia Konstanty Puzyna Burzliwa pogoda Józef Szczublewski Żywot Osterwy Kazimierz Wyka Wędrując po tematach INNE WYDARZENIA ŻYCIA LITERACKIEGO

Andrzej Kurz dyrektorem i redaktorem naczelnym Wydawnictwa Literackiego w Krakowie 23–24 IV Walny Zjazd Stowarzyszenia Księgarzy Polskich – prezesem SKP ponownie Tadeusz Hussak V uruchomienie międzywydawniczej serii Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej (w 1971 r. wyjdzie 21 tytułów w łącznym nakładzie 1. 150 tys. egzemplarzy) V pierwszy numer miesięcznika Literatura na Świecie (red. nacz. Wacław Kubacki)

1 VI Andrzej Wasilewski dyrektorem Państwowego Instytutu Wydawniczego (na miejsce Stanisława Bębenka, z zachowaniem pełnionej już funkcji redaktora naczelnego)

1 VII obchody 15-lecia Wydawnictwa Poznańskiego

1 II

11

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

VIII pierwszy numer kwartalnika Pamiętnikarstwo Polskie

obchody 25–lecia Państwowego Instytutu Wydawniczego z otwarciem wystawy „PIW 1946–1971” w Muzeum Narodowym w Warszawie X ostatni (dwunasty) numer pisma Orientacje

27 XI obchody 25–lecia działalności Ludowej Spółdzielni Wydawniczej

26 XII ostatni numer dwutygodnika Współczesność

– PIW rozpoczął edycję Pism wszystkich Cypriana Norwida w opracowaniu Juliusza Wiktora Gomulickiego (w 1971 r. ukazało się dziewięć tomów, ostatni – jedenasty – wyjdzie w 1976 r.)

11 X

T e at r PREMIERY W TEATRACH DRAMATYCZNYCH

15 I

6 II

11 II

25 II

11 III

13 III

14 III

Hamlet W. Szekspira w Teatrach Dramatycznych w Szczecinie w reż. Józefa Grudy Nie-boska komedia Z. Krasińskiego w Teatrze Polskim w Bydgoszczy w reż. Zygmunta Wojdana Thermidor S. Przybyszewskiej w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Jerzego Krasowskiego (prapremiera) Dobry człowiek z Seczuanu B. Brechta w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze w reż. Wandy Laskowskiej Kordian J. Słowackiego w Teatrze Polskim w Poznaniu w reż. Romana Kordzińskiego Biesy F. Dostojewskiego w adaptacji A. Camusa w Teatrze Ateneum w Warszawie w reż. Janusza Warmińskiego (polska prapremiera) Żegnaj, Judaszu I. Iredyńskiego w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Konrada Swinarskiego 12

1971

14 III

28 III

17 IV

29 IV

2 V

28 V

13 VI

13 VI

3 VII

8 VII

28 VIII

3 X

9 X

14 X

Sen nocy listopadowej wg S. Wyspiańskiego we Wrocławskim Teatrze Pantomimy w chor. Henryka Tomaszewskiego Dialogus de passione wg scenariusza Kazimierza Dejmka w Teatrach Dramatycznych w Szczecinie w reż. Jitki Stokalskiej (prapremiera) Maleńka Alicja E. Albee’ego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Stanisława Hebanowskiego (polska prapremiera) Biesy F. Dostojewskiego w adaptacji A. Camusa w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Andrzeja Wajdy z Janem Nowickim i Wojciechem Pszoniakiem Szewcy S. I. Witkiewicza w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu w reż. Macieja Prusa Chryja J. Radiczkowa w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu w reż. Andrzeja Witkowskiego (polska prapremiera) Beniowski wg J. Słowackiego w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza Szewcy S. I. Witkiewicza w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Jerzego Jarockiego Faust J. W. Goethego w Teatrze Polskim w Warszawie w reż. Józefa Szajny Ciemna potęga L. Tołstoja w Teatrze Współczesnym w Warszawie w reż. Erwina Axera Opowieści lasku wiedeńskiego Ő. von Horvàtha w Teatrze Nowym w Łodzi w reż. Jerzego Zegalskiego (polska prapremiera) Wszystko dobre, co się dobrze kończy W. Szekspira w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Konrada Swinarskiego Pasja doktora Fausta J. S. Sity w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Tadeusza Minca (prapremiera) Pogrzeb po polsku T. Różewicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Jerzego Krasowskiego (prapremiera)

13

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

12 XI

17 XII

Oskarżyciel publiczny F. Hochwäldera w Teatrze im. Jaracza w Łodzi w reż. Jana Maciejowskiego (polska prapremiera) Trzy siostry A. Czechowa w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza

PREMIERY W TEATRACH STUDENCKICH VIII Jednym tchem wg S. Barańczaka w Teatrze Ósmego

Dnia w Poznaniu w reż. Lecha Raczaka X Koło czy tryptyk? w Teatrze 77 w Łodzi wg scenariusza i w reż. Ryszarda Bigosińskiego i Zdzisława Hejduka XII Sennik polski wg scenariusza E. Chudzińskiego i K. Miklaszewskiego w Teatrze STU w Krakowie w reż. Krzysztofa Jasińskiego FESTIWALE I PRZEGLĄDY

2–10 V

15–23 V

1–8 VI

6–25 VI

17–24 X

9–16 XI

23 XI – 2 XII 28 XI – 3 XII

XI Kaliskie Spotkania Teatralne XII Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu X Rzeszowskie Spotkania Teatralne przegląd repertuaru (z okazji 10-lecia istnienia) Teatru Jednego Aktora Danuty Michałowskiej w Krakowie III Międzynarodowy Festiwal Festiwali Teatrów Studenckich we Wrocławiu przegląd finałowy I Ogólnopolskiego Festiwalu Dramaturgii Krajów Socjalistycznych w Katowicach VIII Warszawskie Spotkania Teatralne V Ogólnopolski Festiwal Teatrów Lalek w Opolu

X Ignacy Gogolewski dyrektorem i kierownikiem artystycznym

Teatru im. Wyspiańskiego w Katowicach (do 1974 r.)

14

1971 Film TWÓRCZOŚĆ FILMOWA Premiery kinowych filmów fabularnych

8 I

16 I

12 II

26 III

4 V

21 V

27 VIII

24 IX

21 XII

Południk zero reż. Waldemar Podgórski Twarz anioła reż. Zbigniew Chmielewski Dancing w kwaterze Hitlera reż. Jan Batory Pułapka reż. Andrzej Piotrowski Kardiogram reż. Roman Załuski Dzięcioł reż. Jerzy Gruza Nie lubię poniedziałku reż. Tadeusz Chmielewski Życie rodzinne reż. Krzysztof Zanussi Trąd reż. Andrzej Trzos-Rastawiecki

Film dokumentalny

Fabryka reż. Krzysztof Kieślowski Szkoła podstawowa reż. Tomasz Zygadło IMPREZY FILMOWE

20–23 I

14 II – 8 III

25–28 II

29 V – 1 VI

I Ogólnopolski Przegląd Filmów Fabularnych, Krótkometrażowych i Telewizyjnych „Polskie debiuty filmowe 70” w Gdańsku Konfrontacje – Przegląd filmów świata 70 w Warszawie i Łodzi: m.in. Okruchy życia C. Sauteta, Czyż nie dobija się koni? S. Pollacka, Nocny kowboj J. Schlesingera, Kes K. Loacha, Sokoły I. Gaála II Ogólnopolski Festiwal Filmów dla Dzieci i Młodzieży w Poznaniu XI Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Na torach Bohdana Kosińskiego)

15

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

1–6 VI

26–27 VI

VIII Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie Ogólnopolski Zjazd Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych z okazji 15-lecia organizacji (w końcu 1971 r. w Polsce działa 310 DKF-ów – 175 stałych i 135 kandydackich)

Muzyka i balet TWÓRCZOŚĆ KOMPOZYTORSKA

Tadeusz Baird Play Andrzej Dobrowolski Muzyka na taśmę i fortepian solo Henryk Mikołaj Górecki Ad Matrem Wojciech Kilar Upstairs-Downstairs Włodzimierz Kotoński Multiplay Jerzy Maksymiuk Metafrazy (balet) Krzysztof Meyer III Kwartet smyczkowy Krzysztof Penderecki Zmartwychwstanie (II cz. Jutrzni) Krzysztof Penderecki De natura sonoris II Zbigniew Rudziński Requiem ofiarom wojen Bogusław Schaeffer Experimenta Tomasz Sikorski Vox humana PREMIERY W TEATRACH MUZYCZNYCH

5 I

6 II

Elektra R. Straussa w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Jan Krenz, reż. Aleksander Bardini, w partii tytułowej Hanna RumowskaMachnikowska (polska prapremiera) Il maestro di capella G. B. Pergolesiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Antoni Wicherek, reż. Lech Komarnicki, w partii tytułowej Bernard Ładysz

16

1971

9 V

11 VI

26 VI

16 VII

16 X

31 XI

19 XII

19 XII

30 XII

Cyrulik sewilski G. Rossiniego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Antoni Wit, reż. Danuta Baduszkowa Zemsta nietoperza J. Straussa w Operetce w Warszawie – kier. muz. Zdzisław Górzyński, reż. Erich Leister Faust Ch. Gounoda w Operze Śląskiej w Bytomiu – kier. muz. Napoleon Siess, reż. Władysław Daszewski Koronacja Poppei C. Monteverdiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Zygmunt Latoszewski, reż. Ludwik René (polska prapremiera) Rzeźby mistrza Piotra R. Twardowskiego w Operze we Wrocławiu – kier. muz. Zygmunt Hassa, chor. Teresa Kujawa (prapremiera) Człowiek z La Manczy M. Leigha w Operetce w Warszawie – kier. muz. Jan Pruszak, reż. Maciej Zenon Bordowicz Carmen G. Bizeta w Operze im. Moniuszki w Poznaniu – kier. muz. Mieczysław Nowakowski, reż. Klaus Kahl Kariera Nikodema Dyzmy A. Hundziaka w Teatrze Muzycznym w Gdyni – kier. muz. Wiesław Suchoples, reż. Jan Wodziński (prapremiera) Konsul G. C. Menottiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Antoni Wicherek, reż. Józef Grubowski

FESTIWALE, KONKURSY, WYSTĘPY GOŚCINNE, INNE WYDARZENIA MUZYCZNE 26–29 IV

15–18 VII

25–30 VIII

10–16 IX

XI Festiwal Polskiej Muzyki Współczesnej „Poznańska Wiosna Muzyczna” X Festiwal Moniuszkowski w Kudowie-Zdroju VI Festiwal Oratoryjno-Kantatowy „Wratislavia Cantans” we Wrocławiu V Festiwal Pianistyki Polskiej w Słupsku

17

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

18–26 IX

2–3 XI

8–10 II 5–7 IV

XV Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” – m.in. z prawykonaniami utworów Tomasza Sikorskiego, Bogusława Schaeffera, Kazimierza Serockiego, Wojciecha Kilara i Józefa Rychlika oraz z występami Deutsche Oper am Rhein z Düsseldorfu (która odwiedziła także Łódź) występy Swiatosława Richtera w Radomiu i Wrocławiu (w latach siedemdziesiątych pianista wystąpi w Polsce łącznie 26 razy – także w Warszawie, Lublinie, Kielcach, Opolu, Krakowie, Katowicach, Rybniku, Białymstoku, Łodzi, Zielonej Górze, Szczecinie i Toruniu)

XVI Walne Zebranie Członków Związku Kompozytorów Polskich – prezesem ZKP ponownie Stefan Śledziński VI Walny Zjazd Delegatów Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków – prezesem SPAM ponownie Kazimierz Wiłkomirski

Sztuki piękne otwarcie wystawy „Rzeźba pomnikowa i monumentalna w Polsce Ludowej” w Muzeum Architektury we Wrocławiu I wystawa „Fotografowie poszukujący” w Galerii Współczesnej w Warszawie II jubileuszowa wystawa międzynarodowej kolekcji sztuki nowoczesnej, zgromadzonej przed 40 laty przez grupę „a. r.” – Muzeum Sztuki w Łodzi II–III wystawa tkaniny Magdaleny Abakanowicz w Galerii Współczesnej w Warszawie II–VIII wystawa malarstwa Fernanda Légera – kolejno w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Muzeum Narodowym w Krakowie i Ośrodku Propagandy Sztuki w Łodzi III–IV pośmiertne wystawy prac Jerzego Krawczyka w Łodzi (Ośrodek Propagandy Sztuki) i w Warszawie (Zachęta)

9 I

18

1971 IV wystawa rzeźby i scenografii Władysława Hasiora

w Muzeum Architektury we Wrocławiu 19 IV – 20 V wystawa prac Tadeusza Kulisiewicza w Muzeum Narodowym w Warszawie 24 IV – 3 V wystawa malarstwa Benona Liberskiego w Galerii Kordegarda w Warszawie 5–30 VI V Międzynarodowe Biennale Exlibrisu Współczesnego w Malborku

24 VI otwarcie wystawy plakatów ze zbiorów Museum of Modern Art w Nowym Jorku – Muzeum Plakatu w Wilanowie w Warszawie VII–VIII ogólnopolska wystaw malarstwa, grafiki i rzeźby „Portret człowieka” w Zachęcie w Warszawie

8–12 IX IV Biennale Form Przestrzennych w Elblągu

9 IX otwarcie wystawy malarstwa Leona Chwistka w Pałacu Sztuki w Krakowie 14–15 IX V Wystawa i Sympozjum „Złotego Grona” w Zielonej Górze

6 X otwarcie wystawy malarstwa Jana Świtki w Arsenale w Poznaniu

8–28 X wystawa „Grafika w Polsce Ludowej” w Zachęcie w Warszawie 2–30 XI wystawa prac Kuźmy Pietrowa-Wodkina w Muzeum Narodowym w Warszawie

9 XI akcja „Cambriolage” Tadeusza Kantora w Galerii Foksal w Warszawie 10–28 XI pokaz ekspozycji z V Międzynarodowego Biennale Tkaniny Artystycznej w Lozannie – Zachęta w Warszawie XI–XII retrospektywna wystawa malarstwa Hanny RudzkiejCybisowej w Muzeum Narodowym w Poznaniu

9 XII otwarcie wystawy prac Zbigniewa Dłubaka w Galerii Współczesnej w Warszawie

– IX Pokaz synkretyczny pt. „Zaproszenie” Włodzimierza Borowskiego w Galerii „A” w Gnieźnie 19

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Radio i telewizja

6 XII

15 XII

emisja pierwszego programu w kolorze w Telewizji Polskiej 15-lecie istnienia na antenie Polskiego Radia świętowała powieść radiowa Matysiakowie

PREMIERY TEATRU TELEWIZJI

4 I

8 II

12 IV

10 V

Profesja pani Warren G. B. Shawa w reż. Aleksandra Bardiniego Świętoszek Moliera w reż. Zygmunta Hübnera Poskromienie złośnicy W. Szekspira w reż. Zygmunta Hübnera Wizyta starszej pani F. Dürrenmatta w reż. Jerzego Gruzy

FILM TELEWIZYJNY

Epilog norymberski reż. Jerzy Antczak Pierwszy, szósty reż. Mariusz Walter Szansa reż. Edward Żebrowski Za ścianą reż. Krzysztof Zanussi Przygody psa Cywila reż. Krzysztof Szmagier (serial)

I n n e w y da r z e n ia k u lt u r a l n e II obchody 15-lecia najstarszego klubu studenckiego 24–26 VI

w Polsce – „Nowego Żaczka” w Krakowie IX Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu – nagrody główne: Marek Grechuta (muzyka) i Leszek A. Moczulski (słowa) za piosenkę Korowód w wyk. kompozytora, Katarzyna Gärtner (muzyka) i Jerzy Kleyny (słowa) za piosenkę Z tobą w górach w wyk. Maryli Rodowicz oraz Jerzy Wasowski (muzyka) i Wojciech Młynarski (słowa) za piosenkę W Polskę idziemy, drodzy panowie w wyk. Wiesława Gołasa

20

1972

1972

spotkanie Edwarda Gierka z 33-osobową reprezentacją związków twórczych X Maciej Szczepański przewodniczącym Komitetu ds. Radia i Telewizji (na miejsce Włodzimierza Sokorskiego)

2 V

L i t e r at u r a TWÓRCZOŚĆ LITERACKA – PIERWSZE WYDANIA UTWORÓW LITERATURY PIĘKNEJ Proza fabularna

Edward Balcerzan Któż by nas takich pięknych Kazimierz Brandys Wariacje pocztowe Zbigniew Domino Błędne ognie Kornel Filipowicz Śmierć mojego antagonisty Tadeusz Hołuj Raj Julian Kawalec Przepłyniesz rzekę Józef Łoziński Chłopacka wysokość Zbigniew Nienacki Pan Samochodzik i zagadki Fromborka Janusz Odrowąż-Pieniążek Cocktail u księżny Gieorgijew.

Opowiadania paryskie Józef Ozga-Michalski Sowizdrzał świętokrzyski Jan Pierzchała Krzak gorejący Dionizy Sidorski Tak długo tu szedłem Andrzej Stojowski Kareta Seweryna Szmaglewska Niewinni w Norymberdze Władysław Terlecki Pielgrzymi

21

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Bohdan Zadura Ażeby ci nie było żal Witold Zalewski Splot słoneczny Poezja

Stanisław Barańczak Dziennik poranny Jan Brzękowski Nowa kosmogonia Stanisław Czernik Zadymka Krzysztof Gąsiorowski Wyspa oczywistości Stanisław Grochowiak Polowanie na cietrzewie Jerzy Harasymowicz Bar na Stawach Marian Jachimowicz Żelazne studnie Anna Kamieńska Herody Krzysztof Karasek Drozd i inne wiersze Tymoteusz Karpowicz Odwrócone światło Ewa Lipska Trzeci zbiór wierszy Ryszard Milczewski-Bruno Podwójna należność Joanna Pollakówna W cieniu Wisława Szymborska Wszelki wypadek Anna Świrszczyńska Jestem baba Tadeusz Urgacz Garbuska Rafał Wojaczek Nie skończona krucjata Adam Zagajewski Komunikat Dramat

Ernest Bryll Wołaniem wołam cię Ernest Bryll Życie – jawą Jarosław Marek Rymkiewicz Kochankowie piekła Jerzy Stanisław Sito Potępienie doktora Fausta Esej, reportaż, wspomnienia, krytyka, historia kultury

Marian Brandys Koniec świata szwoleżerów cz. 1 i 2

(kolejne części w latach 1974–1979) 22

1972 Tadeusz Drewnowski Ucieczka z kamiennego świata Maria Janion Romantyzm, rewolucja, marksizm Andrzej Kijowski Szósta dekada Andrzej Kijowski Listopadowy wieczór Hanna Krall Na wschód od Arbatu Wiktor Osiatyński W kręgu mitu amerykańskiego Bogdan Suchodolski Labirynty współczesności Melchior Wańkowicz Karafka La Fontaine’a INNE WYDARZENIA ŻYCIA LITERACKIEGO I pierwszy numer dwumiesięcznika

Teksty (red. nacz. Jan Błoński)

4 II obchody 15-lecia Wydawnictwa Lubelskiego

4–5 II XVIII Walny Zjazd Delegatów Związku Literatów Polskich w Łodzi (prezesem ZLP ponownie Jarosław Iwaszkiewicz)

17 II pierwszy numer tygodnika Literatura (red. nacz. Jerzy Putrament)

11 IV Andrzej Wasilewski wybrany prezesem Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek (na miejsce Tadeusza Kaczmarka)

10 VI w Krakowie pierwszy numer kwartalnika Magazyn Kulturalny VI pierwszy numer miesięcznika literackiego młodych Nowy Wyraz (red. nacz. Jan Witan) VI Konstanty Puzyna redaktorem naczelnym miesięcznika Dialog (na miejsce Stanisława Stampf’la) VIII Bohdan Drozdowski redaktorem naczelnym miesięcznika Poezja (na miejsce Jana Zygmunta Jakubowskiego)

8 IX otwarcie wystawy poświęconej Leonowi Kruczkowskiemu w Muzeum Literatury w Warszawie 25–30 IX I Warszawska Jesień Poezji

7 XII pierwszy „specjalny dodatek artystyczno-literacki” do pisma Student 23

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

– uruchomienie międzywydawniczej serii

–

Biblioteka Literatury XXX-lecia (pierwsza pozycja – Opowiadania Marii Dąbrowskiej) rozpoczęły działalność: Cieszyńska Drukarnia Wydawnicza, Zakłady Graficzne w Katowicach, Olsztyńskie Zakłady Graficzne, Białostockie Zakłady Graficzne i Gnieźnieńskie Zakłady Graficzne

T e at r PREMIERY W TEATRACH DRAMATYCZNYCH I LALKOWYCH

17 II

27 II

28 II

18 III

25 III

14 IV

15 IV

11 V

3 VI

10 VI

Końcówka S. Becketta w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Jerzego Krasowskiego z Mają Komorowską Tryptyk staropolski H. Jurkowskiego w Teatrze Lalki i Aktora im. Andersena w Lublinie w reż. Stanisława Ochmańskiego Menażeria cesarzowej Filissy wg F. Wedekinda we Wrocławskim Teatrze Pantomimy w chor. Henryka Tomaszewskiego Lęki poranne S. Grochowiaka w Teatrze Polskim w Warszawie w reż. Augusta Kowalczyka (prapremiera) Na czworakach T. Różewicza w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Jerzego Jarockiego (prapremiera) Witkacy wg S. I. Witkiewicza w Teatrze Studio w Warszawie w reż. Józefa Szajny Kuchnia A. Weskera w Teatrze Ateneum w Warszawie w reż. Janusza Warmińskiego (polska prapremiera) Klik-klak J. Abramowa w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Jerzego Markuszewskiego Kram z piosenkami L. Schillera w Bałtyckim Teatrze Dramatycznym w Koszalinie w reż. Barbary Kijewskiej Ścisły nadzór J. Geneta w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu w reż. Izabelli Cywińskiej (polska prapremiera) 24

1972

22 VI

7 VII

15 IX

30 IX

21 X

22 X

28 X

29 X

10 XI

11 XI

12 XI

18 XI

18 XI

16 XII

30 XII

Macbett E. Ionesco w Teatrze Współczesnym w Warszawie w reż. Erwina Axera (polska prapremiera) Matka S.I. Witkiewicza w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Jerzego Jarockiego Nos wg N. Gogola w Teatrze Studio w Warszawie w reż. Bohdana Korzeniewskiego Persowie Ajschylosa w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej w reż. Józefa Pary Kroniki królewskie S. Wyspiańskiego w Teatrze im. Wyspiańskiego w Katowicach w reż. Ignacego Gogolewskiego Pierścień wielkiej damy C. Norwida w Teatrze Ziemi Opolskiej w Opolu w reż. Piotra Paradowskiego Co się komu śni E. Brylla w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Krystyny Skuszanki Szczęśliwe dni A. Arbuzowa w Teatrze Nowym w Łodzi w reż. Andrzeja Marii Marczewskiego Śmierć Tariełkina A. Suchowo-Kobylina w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu w reż. Izabelli Cywińskiej Wyzwolenie S. Wyspiańskiego w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Jerzego Golińskiego Lajkonik J. Kurczewskiego wg M. Kownackiej w reż. Wojciecha Wieczorkiewicza w Teatrze Lalki i Aktora Marcinek w Poznaniu Legenda S. Wyspiańskiego w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze w reż. Henryka Tomaszewskiego Turoń S. Żeromskiego w Teatrze Ziemi Krakowskiej im. Solskiego w Tarnowie w reż. Ryszarda Smożewskiego Potępienie doktora Fausta J. S. Sity w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Marka Okopińskiego (prapremiera) Człowiek znikąd I. Dworieckiego w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Ludwika René (polska prapremiera) 25

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

PREMIERY W TEATRACH STUDENCKICH II Spojrzenia wg T. Różewicza w Teatrze Gong-2

w Lublinie w reż. Andrzeja Rozhina

26 III Operetka W. Gombrowicza w Teatrze Nurt w Poznaniu w reż. Janusza Nyczaka (polska prapremiera) III Szłość samojedna w Teatrze Pleonazmus w Krakowie – kreacja zbiorowa pod kier. Ryszarda Majora XII Pasja II w Teatrze 77 w Łodzi wg scenariusza i w reż.

Ryszarda Bigosińskiego i Zdzisława Hejduka FESTIWALE, PRZEGLĄDY, WYSTĘPY GOŚCINNE

2–10 V

6–28 V

6 V – 21 VI

14–25 V

15–19 V

22–24 IX

4–14 XI

1–12 XII

XII Kaliskie Spotkania Teatralne X Śląska Wiosna Teatralna (poświęcona twórczości Aleksandra Fredry – 92 przedstawienia w 24 miejscowościach) Scena Lalkowa Teatru Ziemi Opolskiej zorganizowała dla ponad 11 tys. dzieci 52 rejsy statkiem po Odrze połączone z udziałem w spektaklu sztuki Kotek Protek Zbigniewa Poprawskiego w reż. Włodzimierza Dobromilskiego XIII Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu V Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek w Bielsku-Białej występy Royal Shakespeare Company z Londynu w Warszawie występy Akademickiego Ukraińskiego Teatru Dramatycznego im. I. Franki z Kijowa w Krakowie i Warszawie VIII Warszawskie Spotkania Teatralne

Józef Szajna przekształcił Teatr Klasyczny w Warszawie, którego dyrekcję i kierownictwo artystyczne objął kilka miesięcy wcześniej, w Teatr Studio IX Gustaw Holoubek dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru Dramatycznego m. st. Warszawy

1 II

26

1972 IX Krystyna Skuszanka i Jerzy Krasowski objęli dyrekcję

i kierownictwo artystyczne Teatru im. Słowackiego w Krakowie (na miejsce Bronisława Dąbrowskiego)

Film TWÓRCZOŚĆ FILMOWA Premiery kinowych filmów fabularnych

Trzecia część nocy reż. Andrzej Żuławski Perła w koronie reż. Kazimierz Kutz

25 II Agent nr 1 reż. Zbigniew Kuźmiński III Słońce wschodzi raz na dzień reż. Henryk Kluba

7 IV Zaraza reż. Roman Załuski V Jak daleko stąd, jak blisko reż. Tadeusz Konwicki

15 IX Ocalenie reż. Edward Żebrowski

26 IX Szklana kula reż. Stanisław Różewicz

17 X Poślizg reż. Jan Łomnicki

10 XII Trzeba zabić tę miłość reż. Janusz Morgenstern

19 XII Anatomia miłości reż. Roman Załuski

4 I

27 I

Film dokumentalny

Robotnicy 71 – nic o nas bez nas reż. Krzysztof Kieślowski i Tomasz Zygadło IMPREZY FILMOWE

20–26 II

18 II – 3 III

II ogólnopolski przegląd „Polskie Debiuty Filmowe 71” w Gdańsku Konfrontacje – Przegląd Filmów Świata 71 w Warszawie: m.in. Biały ptak z czarnym znamieniem J. Iljenki,

27

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Miłość K. Makka, Sacco i Vanzetti G. Montalda, Diabły K. Russela, Dekameron P. P. Pasoliniego, Wujaszek Wania A. Michałkowa-Konczałowskiego, Śmierć w Wenecji L. Viscontiego, Satyricon F. Felliniego 22–25 III V Przegląd Filmów o Sztuce w Zakopanem IV I Festiwal Kiczu Filmowego w Poznaniu

3–6 VI XII Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Hair Marka Piwowskiego)

6–11 VI IX Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Autobus z napisem „Koniec” Mariusza Waltera) II powołanie nowych kierowników zespołów filmowych: Iluzjon –

20 IV

Czesław Petelski, Kadr – Jerzy Kawalerowicz, Panorama – Jerzy Passendorfer, Pryzmat – Aleksander Ścibor-Rylski, Silesia – Kazimierz Kutz, Tor – Stanisław Różewicz, X – Andrzej Wajda przekazanie do użytku trzeciej hali zdjęciowej w Wytwórni Filmów Fabularnych we Wrocławiu

Muzyka i balet TWÓRCZOŚĆ KOMPOZYTORSKA

Tadeusz Baird Psychodrama Zbigniew Bargielski W małym dworku (opera) Joanna Bruzdowicz Trojanki (opera) Florian Dąbrowski Muzyka uroczysta Henryk Mikołaj Górecki II Symfonia „Kopernikowska” Wojciech Kilar Przygrywka i kolęda Włodzimierz Kotoński Concerto per oboe Zygmunt Krauze Folk Music Witold Lutosławski Preludia i fuga

28

1972 Krzysztof Meyer Koncert wiolonczelowy Zbigniew Penherski Zmierzch Peryna (opera) Witold Rudziński Chłopi (opera) Witold Rudziński Do obywatela Johna Browna Kazimierz Serocki Fantasia elegiaca Tomasz Sikorski Przygody Sindbada Żeglarza (opera radiowa) Piotr Warzecha Concerto per orchestra Zbigniew Wiszniewski Pater noster (opera radiowa) Franciszek Woźniak I Symfonia PREMIERY W TEATRACH MUZYCZNYCH

29 I

30 I

18 II

5 III

19 IV

7 V

20 V

Henryk VI na łowach z muzyką K. Kurpińskiego i librettem W. Młynarskiego wg W. Bogusławskiego w Teatrze Wielkim w Łodzi – kier. muz. Zygmunt Latoszewski, reż. Kazimierz Dejmek (prapremiera) Zamek Sinobrodego B. Bartóka w Operze Bałtyckiej w Gdańsku – kier. muz. Zbigniew Bruna, reż. i chor. Janina Jarzynówna-Sobczak Odprawa posłów greckich W. Rudzińskiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz.

Antoni Wicherek, reż. Krystyna Meissner Łucja z Lamermoor G. Donizettiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Elio Boncompagni, reż. Lech Komarnicki, w partii tytułowej Urszula Trawińska-Moroz Krakowiacy i Górale W. Bogusławskiego i J. Stefaniego w Teatrze Muzycznym w Szczecinie – kier. muz.

Edmund Borowski, reż. Tadeusz Bursztynowicz Pan Zagłoba A. Blocha w Teatrze Muzycznym w Gdyni – kier. muz. Wiesław Suchoples, reż.

Danuta Baduszkowa (prapremiera) Zielony stół do muzyki F. Cohena w chor. Kurta Joosa w Teatrze Wielkim w Łodzi (polska prapremiera) 29

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

21 V

22 V

25 V

10 VI

25 VI

30 XII

Spartakus A. Chaczaturiana w Operze we Wrocławiu – kier. muz. Akop Woskanian, chor. Teresa Kujawa inauguracja działalności Warszawskiej Opery Kameralnej: Karmaniola wg S. Moniuszki z librettem J. Kulmowej – kier. muz. Jerzy Maksymiuk, reż. Jan Kulma Sonata na dwa fortepiany i perkusję do muz.

B. Bartóka w Operze im. Moniuszki w Poznaniu w chor. Conrada Drzewieckiego (prapremiera) Legenda gruzińska (Abesalom i Eteri) Z. Paliaszwilego w Teatrze Wielkim w Łodzi – kier. muz. Dżansug Kachidze, reż. Guram Meliwa (polska prapremiera) Straszny dwór S. Moniuszki w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Jan Krenz, reż. Maciej Prus, w głównych partiach Bogdan Paprocki, Andrzej Hiolski, Leonard A. Mróz; premierę przygotowaną w związku ze 100-leciem śmierci kompozytora transmitują Polskie Radio i Telewizja Polska Borys Godunow M. Musorgskiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Jan Krenz, reż. Jan Świderski, w partii tytułowej Bernard Ładysz

FESTIWALE, KONKURSY, WYSTĘPY GOŚCINNE, INNE WYDARZENIA MUZYCZNE

6–29 I

2–5 III

26–29 IV

4–14 V

6 recitali bachowskich Tatiany Nikołajewej w Filharmonii Poznańskiej V Ogólnopolski Festiwal Skrzypcowy im. G. Bacewicz w Częstochowie XII Poznańska Wiosna Muzyczna IV Międzynarodowy Konkurs Lutniczy im. H. Wieniawskiego w Poznaniu

30

1972

20–31 V

31 VIII – 5 IX

10–16 IX

16–24 IX

2–8 X

17–21 X

19–22 X

23 X

12–26 XI

18 XII

1 I

–

III Łódzkie Spotkania Baletowe – z udziałem m.in. Ballet Rambert z Londynu (który wystąpił także w Warszawie i Poznaniu) oraz Baletu Klasycznego z Moskwy (który wystąpił także w Warszawie, Poznaniu i Gdańsku) VII Festiwal Oratoryjno-Kantatowy „Wratislavia Cantans” we Wrocławiu III Międzynarodowy Festiwal Muzyki Dawnej Krajów Europy Środkowej i Wschodniej „Musica Antiqua Europae Orientalis” w Bydgoszczy XVI Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” – m.in. z prawykonaniami utworów Wojciecha Kilara, Jana Oleszkowicza, Jana Fotka, Zygmunta Krauzego, Tomasza Sikorskiego, Henryka Mikołaja Góreckiego oraz z polskim prawykonaniem XV Symfonii Dymitra Szostakowicza występy Narodowego Baletu Kubańskiego w Łodzi i Warszawie występy New York City Ballet w Łodzi i Warszawie XV Międzynarodowy Festiwal Jazzowy „Jazz Jamboree” w Warszawie zakończenie V Konkursu Kompozytorskiego im. A. Malawskiego VI Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. H. Wieniawskiego w Poznaniu: I nagroda – Tatiana Grindienko (ZSRR), III nagroda – Barbara Górzyńska zakończenie XV Konkursu Kompozytorskiego im. Fitelberga

utworzenie Warszawskiej Opery Kameralnej – dyrektorem i kierownikiem artystycznym Stefan Sutkowski powstanie Polskiej Orkiestry Kameralnej (nazwa od 1973 r.) pod dyrekcją Jerzego Maksymiuka

31

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Sztuki piękne

21 I

15 III – 16 IV

23 III

4 V – 1 VI

15 V – 15 VI

16 V – 13 VIII 29 V – 24 VI 3 VI – 20 VIII

19 VI

25 VI

2 VII

10–24 VIII

9 IX

11 IX

otwarcie wystawy szkła artystycznego Zbigniewa Horbowego w Kordegardzie w Warszawie międzynarodowa wystawa „Narodziny krajobrazu nowożytnego 1550–1650” w Muzeum Narodowym w Warszawie inauguracja pokazu „Aparat” Jarosława Kozłowskiego w Galerii Foksal w Warszawie wystawa „Malarstwo brytyjskie 1945–1970” w Muzeum Narodowym w Warszawie, potem eksponowana także w Poznaniu i Krakowie wystawa akwafort i litografii Marca Chagalla w Muzeum Narodowym w Warszawie, potem eksponowanych też w Gdańsku i Krakowie IV Międzynarodowe Biennale Grafiki w Krakowie (nadesłano 3750 prac 1130 autorów z 55 krajów) I Ogólnopolskie Triennale Tkaniny Przemysłowej i Unikatowej w Łodzi IV Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie (nadesłano 1688 prac 757 autorów) otwarcie stałej Galerii Faras w Muzeum Narodowym w Warszawie odsłonięcie pomnika Władysława Broniewskiego w Płocku autorstwa Gustawa Zemły otwarcie VI Festiwalu Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie (Grand Prix – Janusz Przybylski) X Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki „Osieki 72” w Osiekach k/Koszalina odsłonięcie pomnika Karola Szymanowskiego w Słupsku autorstwa Stanisława Horno-Popławskiego otwarcie Galerii Polskiego Malarstwa Współczesnego w Muzeum Narodowym w Warszawie (ok. 200 obrazów i 50 rzeźb z lat 1917–1972) 32

1972

14 X

6 XI

30 XI

7 XII

9–26 XII

19 XII

19 XII

5–8 IV

15–25 VI

odsłonięcie pomnika Mikołaja Kopernika w Grudziądzu autorstwa Henryka Rasmusa otwarcie retrospektywnej wystawy dzieł Alfonsa Karnego w Zachęcie w Warszawie otwarcie wystawy malarstwa Zbigniewa Makowskiego w Zachęcie w Warszawie otwarcie wystawy Zdzisława Beksińskiego w Galerii Współczesnej w Warszawie wystawa prac Aleksandra Dejneki w Zachęcie w Warszawie, potem eksponowanych też w Szczecinie otwarcie wystawy obrazów Jana Cybisa w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dzień pogrzebu artysty otwarcie wystawy „Grafika „Wiedeńskiej Secesji” 1897–1912” w Muzeum Narodowym w Warszawie

XIII Walny Zjazd Delegatów Związku Polskich Artystów Plastyków w Poznaniu – prezesem ZPAP Janusz Kaczmarski (na miejsce Włodzimierza Buczka) I Krajowe Targi Plastyki w Warszawie

Radio i telewizja PREMIERY TEATRU TELEWIZJI

31 VII

25 XII

Mistrz Z. Skowrońskiego w reż. Jerzego Antczaka Zemsta A. Fredry w reż. Jana Świderskiego

FILM TELEWIZYJNY

Dziewczyny do wzięcia reż. Janusz Kondratiuk Niedziela Barabasza reż. Janusz Kondratiuk Chłopi reż. Jan Rybkowski (serial) 33

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

I n n e w y da r z e n ia k u lt u r a l n e

21–24 VI

24–27 VIII

5–10 IX

20–23 X

X Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu – nagrody MKiS: Zegarmistrz światła Tadeusza Woźniaka (muzyka) i Bogdana Chorążuka (słowa) w wyk. kompozytora i Alibabek oraz Jej portret Włodzimierza Nahornego (muzyka) i Jonasza Kofty (słowa) w wyk. Bogusława Meca XII Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie – I nagroda: Antoni Kopff (muzyka) i Andrzej Bianusz (słowa) za piosenkę Do zakochania jeden krok w wyk. Andrzeja Dąbrowskiego V Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem finał V Festiwalu Kultury Studentów Polski Ludowej we Wrocławiu

N a g r o d y pa ń s t wo w e LITERATURA I stopnia II stopnia

Teodor Parnicki, Kazimierz Wyka Roman Bratny, Wilhelm Szewczyk, Ryszard Wojna

SZTUKA I stopnia II stopnia

Jerzy Grotowski, Jan Krenz, Kazimierz Serocki Magdalena Abakanowicz, Andrzej Stopka, Wacław Taranczewski

34

1973

1973

–

Ministerstwo Kultury i Sztuki opublikowało Prognozę rozwoju kultury polskiej do 1990 r. opracowaną przez zespół pod przewodnictwem Jerzego Kossaka i Kazimierza Żygulskiego

L i t e r at u r a TWÓRCZOŚĆ LITERACKA – PIERWSZE WYDANIA UTWORÓW LITERATURY PIĘKNEJ Proza fabularna

Halina Auderska Ptasi gościniec Miron Białoszewski Donosy rzeczywistości Roman Bratny Losy Czesław Chruszczewski Dookoła tyle cudów Stanisław Dygat Dworzec w Monachium Janusz Głowacki Paradis Józef Hen Przeciw diabłu i infamisom Andrzej Kuśniewicz Stan nieważkości Tadeusz Łopalewski Zatańczmy karmaniolę Henryk Panas Według Judasza Teodor Parnicki Staliśmy jak dwa sny Teodor Parnicki Przeobrażenie Edward Redliński Awans Edward Redliński Konopielka Bogdan Rutha Szczurzy pałac Władysław Terlecki Powrót z Carskiego Sioła 35

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Kazimierz Truchanowski Zatrzaśnięcie bram Zbigniew Żakiewicz To sen tylko, Danielu Poezja

Mieczysława Buczkówna Dwie przestrzenie Adam Czerniawski Widok Delft Jerzy Górzański Kontrabanda Mieczysław Jastrun Wyspa Wojciech Kawiński Białe miasto Julian Kornhauser W fabrykach udajemy smutnych rewolucjonistów Tadeusz Kubiak Wiersze i obrazy Jalu Kurek Śmierć krajobrazu Jan Bolesław Ożóg Wyspa Barbarus Włodzimierz Paźniewski Z ostatniej chwili Anna Pogonowska Wizerunek Józef Ratajczak Ballada dziadowska Jarosław Marek Rymkiewicz Co to jest drozd Stanisław Stabro Requiem Edward Stachura Piosenki Dramat

Jerzy Jurandot Prawo pierwszej nocy Józef Kuśmierek Stracone wakacje Sławomir Mrożek Szczęśliwe wydarzenie Sławomir Mrożek Rzeźnia Wiesław Myśliwski Złodziej

36

1973 Esej, reportaż, wspomnienia, krytyka, historia kultury

Stanisław Barańczak Ironia i harmonia Mieczysław Jastrun Eseje Stanisław Lem Wielkość urojona INNE WYDARZENIA ŻYCIA LITERACKIEGO

500. numer tygodnika Kultura

4 I pierwszy numer tygodnika społeczno-kulturalnego Magazyn Pomorze – Fakty i Myśli w Bydgoszczy

9 I otwarcie wystawy poświęconej Tadeuszowi Brezie w Muzeum Literatury w Warszawie

14 II przekazanie do użytku nowego gmachu Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy przy ul. Koszykowej 28 II otwarcie pierwszej w kraju gminnej księgarni w Miłosławiu (woj. poznańskie)

14 III otwarcie wystawy poświęconej Julianowi Przybosiowi w Muzeum Literatury w Warszawie

23 VI obchody 20-lecia Wydawnictwa Literackiego w Krakowie

25 VII Dominik Horodyński redaktorem naczelnym tygodnika Kultura (na miejsce Janusza Wilhelmiego)

30 VII jednodniowa wystawa najcenniejszych zabytków piśmiennictwa polskiego w Bibliotece Narodowej w Warszawie VIII 100. numer poznańskiego miesięcznika społeczno-kulturalnego Nurt

9 IX jubileuszowy numer lubelskiego dwutygodnika społeczno-kulturalnego Kamena w 40-lecie pisma 24–28 IX II Warszawska Jesień Poezji

4 I

37

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

X Wacław Sadkowski redaktorem naczelnym Literatury

–

na Świecie (na miejsce Wacława Kubackiego) rozpoczęły działalność Gorzowska Drukarnia Akcydensowa i Drukarnia Wydawnicza w Krakowie

T e at r PREMIERY W TEATRACH DRAMATYCZNYCH

6 I

11 I

15 I

26 I

3 II

16 II

18 II

3 III

14 IV

14 IV

4 V

Gyubal Wahazar S. I. Witkiewicza w Teatrze Ateneum w Warszawie w reż. Macieja Prusa Antygona Sofoklesa w Teatrze Narodowym (na otwarcie Teatru Małego) w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza Antygona Sofoklesa w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Grudziądzu w reż. Krzysztofa Rościszewskiego Ameryka wg F. Kafki w Teatrze Ateneum w Warszawie w reż. Jerzego Grzegorzewskiego Jałowa wg Starego Testamentu w Teatrze im. Osterwy w Lublinie w reż. Zbigniewa Cynkutisa Sama słodycz I. Iredyńskiego w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Jana Bratkowskiego (prapremiera) Dziady A. Mickiewicza w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Konrada Swinarskiego z Jerzym Trelą Helena Eurypidesa w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż.

Stanisława Hebanowskiego (polska prapremiera) Sen srebrny Salomei J. Słowackiego w Teatrze im. Jaracza w Olsztynie w reż. Jana Błeszyńskiego Moralność pani Dulskiej G. Zapolskiej w Teatrze Nowym w Poznaniu w reż. Jadwigi Chojnackiej Nadobnisie i koczkodany S.I. Witkiewicza w Teatrze Cricot 2 w Krakowie w reż. Tadeusza Kantora 38

1973

10 V

13 V

19 V

1 VI

15 VI

17 VI

23 VI

13 VII

23 VIII

19 IX

6 X

8 X

25 X

3 XI

15 XI

Świętoszek Moliera w Teatrze im. Wyspiańskiego w Katowicach w reż. Witolda Skarucha Przepis ze starej kroniki J. Broszkiewicza w Teatrze im. Jaracza w Łodzi w reż. Jana Maciejowskiego (prapremiera) Skoro go nie ma T. Peipera w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Jerzego Wróblewskiego (prapremiera) Wesele S. Wyspiańskiego w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Piotra Paradowskiego (rekonstrukcja prapremiery z 1901 r.)

Stara kobieta wysiaduje T. Różewicza w Teatrze im. Osterwy w Lublinie w reż. Kazimierza Brauna Gra w zabijanego E. Ionesco w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Henryka Tomaszewskiego Trzy po trzy wg A. Fredry w reż. Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Narodowym w Warszawie Proces wg F. Kafki w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Jerzego Jarockiego Otello W. Szekspira w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Marka Okopińskiego Pierścień wielkiej damy C. Norwida w Teatrze im. Norwida w Jeleniej Górze w reż. Grzegorza Mrówczyńskiego Teatr osobny M. Białoszewskiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Ryszarda Majora (prapremiera) Replika J. Szajny w Teatrze Studio w Warszawie w reż. autora Sen wg F. Dostojewskiego w Teatrze Studio w Warszawie w reż. Lidii Zamkow Szczęśliwe wydarzenie S. Mrożka w Teatrze Współczesnym w Warszawie w reż. Erwina Axera (prapremiera, powrót Mrożka na polskie sceny po pięcioletniej przerwie) Wacława dzieje S. Garczyńskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza (prapremiera)

39

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

17 XI

17 XI

29 XI

9 XII

20 XII

22 XII

30 XII

Lilla Weneda J. Słowackiego w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Krystyny Skuszanki Kartoteka S. Różewicza w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Tadeusza Minca Elektra J. Giraudoux w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Kazimierza Dejmka Bal w operze wg J. Tuwima w Teatrze Stara Prochownia w Warszawie w oprac. i wyk. Wojciecha Siemiona A jak królem, a jak katem będziesz T. Nowaka w Teatrze Nowym w Poznaniu w reż. Janusza Nyczaka Śmierć Tariełkina A. Suchowo-Kobylina w Teatrze Nowym w Poznaniu w reż. Izabelli Cywińskiej Skoro go nie ma T. Peipera w Teatrze Ateneum w Warszawie w reż. Janusza Warmińskiego

PREMIERY W TEATRACH STUDENCKICH

Straż pożarna by nie zmogła, jedna, druga, trzecia… w Teatrze Pleonazmus w Krakowie – kreacja zbiorowa pod kier Ryszarda Majora XII Retrospektywa w Teatrze 77 w Łodzi wg scenariusza i w reż. Ryszarda Bigosińskiego i Zdzisława Hejduka

X

FESTIWALE, PRZEGLĄDY, WYSTĘPY GOŚCINNE

7–14 II

17–28 III

2–10 V

20–27 V

9–17 VI

30 IX – 3 X

występy Stratford National Theatre of Canada w Warszawie i Krakowie występy Teatru im. Majakowskiego z Moskwy w Warszawie i Łodzi XIII Kaliskie Spotkania Teatralne XIV Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu XV Festiwal Teatrów Polski Północnej w Toruniu występy Greckiego Teatru Narodowego z Aten w Warszawie 40

1973

21–28 X

10–17 XI

6–8 XII

12–21 XII

11 I

19–21 IV

1 VII

IV Międzynarodowy Studencki Festiwal Teatru Otwartego we Wrocławiu VII Ogólnopolski Festiwal Dramaturgii Radzieckiej w Katowicach X Łódzkie Spotkania Teatralne IX Warszawskie Spotkania Teatralne

otwarcie Teatru Małego (jako drugiej sceny Teatru Narodowego) w Warszawie XXXV Walny Zjazd Delegatów Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu w Warszawie – prezesem SPATiF ponownie Gustaw Holoubek powołanie Teatru Nowego w Poznaniu jako samodzielnej placówki artystycznej i administracyjnej – dyrektorem i kierownikiem artystycznym Izabella Cywińska (w przebudowanym i wyremontowanym gmachu Teatru występy rozpoczęły się 20 grudnia)

Film TWÓRCZOŚĆ FILMOWA Premiery kinowych filmów fabularnych

8 I

12 II

4 V

11 V

29 V

3 VIII

31 VIII

Wesele reż. Andrzej Wajda Kopernik reż. Ewa i Czesław Petelscy Motyle reż. Janusz Nasfeter Na wylot reż. Grzegorz Królikiewicz Jezioro osobliwości reż. Jan Batory Palec boży reż. Antoni Krauze Hubal reż. Bohdan Poręba

41

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

25 IX

16 X

23 XI

3 XII

3 XII

23 XII

Zazdrość i medycyna reż. Janusz Majewski W pustyni i w puszczy reż. Władysław Ślesicki Iluminacja reż. Krzysztof Zanussi Chłopi reż. Jan Rybkowski Sanatorium pod klepsydrą reż. Wojciech Has Bułeczka reż. Anna Sokołowska

Film dokumentalny

Pradziadek Sól reż. Ewa Kruk IMPREZY FILMOWE

15–19 II

3–23 III

2–5 VI

5–10 VI

24 VI – 1 VII 16–19 VIII

21–23 IX

III ogólnopolski przegląd „Polskie Debiuty Filmowe 72” w Gdańsku Konfrontacje – Przegląd Filmów Świata 72 w Warszawie i Łodzi: m.in. Tak tu cicho o zmierzchu S. Rostockiego, Dyskretny urok burżuazji L. Buñuela, Dopóki lud prosi M. Jancsó, Francuski łącznik W. Friedkina, Goście E. Kazana, Mechaniczna pomarańcza S. Kubricka, Sprawa Mattei F. Rosiego XIII Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Budowałem miasto Bohdana Kosińskiego) X Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – 10 dni pierwszych Andrzeja Brzozowskiego) V Lubuskie Lato Filmowe w Łagowie I Międzynarodowe Spotkania Filmowe „Młodzież na ekranie” w Koszalinie X Ogólnopolski Festiwal Filmów Amatorskich 8 mm POL-8

42

1973 Muzyka i balet TWÓRCZOŚĆ KOMPOZYTORSKA

Tadeusz Baird Elegeia Tadeusz Baird Koncert na obój i orkiestrę Augustyn Bloch Bardzo śpiąca królewna (opero-balet) Zbigniew Bujarski El Hombre Henryk Mikołaj Górecki Euntes ibant et flebant Eugeniusz Knapik La flûte de jade Zygmunt Krauze Aus aller Welt stammende Krzysztof Meyer IV Symfonia Wojciech Michniewski Szeptet Krzysztof Penderecki I Symfonia Krzysztof Penderecki Canticum Canticorum Salomonis Zbigniew Penherski Kroniki mazurskie II Bogusław Schaeffer Symfonia w 9 częściach Kazimierz Serocki Impromptu fantasque Marek Stachowski Musique solennelle Józef Świder Wit Stwosz (opera) Romuald Twardowski Studium in a Romuald Twardowski Lord Jim (opera) PREMIERY W TEATRACH MUZYCZNYCH

18 II

3 III

18 III

Adagietto do muz. G. Mahlera (prapremiera) i Les biches F. Poulenca (polska prapremiera) w Operze im. Moniuszki w Poznaniu w chor. Conrada Drzewieckiego Czarodziejski flet W.A. Mozarta w Teatrze Wielkim w Łodzi – kier. muz. Bogusław Madey, reż. Kazimierz Dejmek Pożądanie G. Bacewicz w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Mieczysław Nowakowski, chor. Jerzy Makarowski (prapremiera) 43

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

15 IV

1 XII

15 XII

15 XII

Porgy i Bess G. Gershwina w Operze we Wrocławiu – kier. muz. Andrzej Rozmarynowicz, reż.

Bolesław Jankowski (polska prapremiera) Gioconda A. Ponchiellego w Operze im. Moniuszki w Poznaniu – kier. muz. Jan Kulaszewicz, reż. Danuta Baduszkowa Medium G. C. Menottiego w Operze Śląskiej w Bytomiu – kier. muz. Napoleon Siess, reż.

Maria Fołtyn (polska prapremiera) Pancerni i pies B. Konowalskiego w Teatrze Muzycznym w Gdyni – kier. muz. Jerzy Procner, reż. Danuta Baduszkowa (prapremiera)

FESTIWALE, KONKURSY, WYSTĘPY GOŚCINNE, INNE WYDARZENIA MUZYCZNE III X Festiwal „Jazz nad Odrą” we Wrocławiu

XIII Poznańska Wiosna Muzyczna V I Ogólnopolski Konkurs Choreograficzny w Teatrze Wielkim w Łodzi 29 VIII – 2 IX występy Australian Ballet z Melbourne w Poznaniu i Warszawie 31 VIII – 5 IX VIII Festiwal Oratoryjno-Kantatowy „Wratislavia Cantans” we Wrocławiu 22–30 IX XVII Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” – m.in. z prawykonaniami utworów Tadeusza Bairda, Marka Stachowskiego, Zbigniewa Rudzińskiego, Bernadetty Matuszczak, Krzysztofa Meyera, Andrzeja Dobrowolskiego, a także z polskimi prawykonaniami I Symfonii Krzysztofa Pendereckiego oraz Preludiów i fugi i Koncertu wiolonczelowego Witolda Lutosławskiego 23–25 XI występy Deutsche Staatsoper z Berlina w Warszawie 29 III – 1 IV

44

1973 15–16 II

15–16 IV

1 IX

12 IX

XVII Walne Zebranie Członków Związku Kompozytorów Polskich – prezesem ZKP Jan Stęszewski (na miejsce Stefana Śledzińskiego) VI Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia Polskich Artystów Lutników – prezesem SPAL ponownie Włodzimierz Kamiński Antoni Wicherek kierownikiem artystycznym Teatru Wielkiego w Warszawie (na miejsce Jana Krenza) utworzenie Polskiego Teatru Tańca – Baletu Poznańskiego pod dyrekcją Conrada Drzewieckiego

Sztuki piękne

21 I – 31 I

29 I

20 II

27 II – 15 IV

10 III

10–19 III

4–23 IV

6 IV

12 IV – 30 V

wystawa malarstwa Ildefonsa Houwalta w Galerii Kordegarda w Warszawie otwarcie wystawy plakatów Józefa Mroszczaka w Warszawie otwarcie Galerii i Sal Studyjnych Sztuki Średniowiecznej w Muzeum Narodowym w Warszawie wystawa twórczości Ludomira Sleńdzińskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie otwarcie wystawy obrazów Tadeusza Kantora „Wszystko wisi na włosku” w Galerii Foksal w Warszawie wystawa malarstwa Wiesława Garbolińskiego w Galerii Kordegarda w Warszawie wystawa „Jesienne Salony Paryskie – retrospektywa i Salon 1972” w Zachęcie w Warszawie otwarcie wystawy „Prace niemieckich ekspresjonistów” w Muzeum Narodowym w Krakowie wystawa dzieł Pabla Picassa ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie

45

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

IV–V wystawa rysunków i grafiki Tadeusza

Kulisiewicza w Muzeum Sztuki w Łodzi

12 V otwarcie wystawy rzeźb Bolesława Chromego w Biurze Wystaw Artystycznych w Toruniu (potem pokazywanej też w Bydgoszczy i Katowicach)

13 V otwarcie wystawy „Niemiecka sztuka walcząca 1900–1945” w Muzeum Historii Ruchu Robotniczego w Poznaniu (potem pokazywanej też w Kaliszu, Łodzi i Warszawie)

2 VI otwarcie wystawy „Sztuka francuska w zbiorach polskich” w Muzeum Narodowym w Poznaniu 15 VI – 31 VII wystawa malarstwa francuskiego XVII-XX wieku ze zbiorów Ermitażu w Muzeum Narodowym w Warszawie 16–21 VI V (ostatnie) Biennale Form Przestrzennych w Elblągu

1 VII inauguracja V Prezentacji Malarzy Krajów Socjalistycznych w Szczecinie

16 VII otwarcie wystawy scenografii Władysława Daszewskiego w Domu Artysty Plastyka w Warszawie

20 IX odsłonięcie pomnika Polegli, niepokonani w Warszawie autorstwa Gustawa Zemły X V Biennale Plakatu Polskiego w Katowicach 9 XI – 31 XII wystawa „Rosyjski realizm krytyczny 1850–1900” ze zbiorów muzeów rosyjskich w Muzeum Narodowym w Warszawie XII wystawa prac Zdzisława Jurkiewicza w Galerii Współczesnej w Warszawie – inauguracja I Ogólnopolskiego Konkursu Malarskiego im. Spychalskiego w Poznaniu – akcja „Pochód sztandarów Władysława Hasiora” w Łącku – akcja Jerzego Beresia „Ołtarz twarzy” w Galerii Studio w Warszawie

46

1973 Radio i telewizja – wprowadzenie całodobowej emisji

3 IV

ogólnopolskiego programu radiowego Los człowieka S. Bondarczuka zainaugurował w Telewizji Polskiej cykl „Filmoteka arcydzieł”, prezentujący najwybitniejsze dzieła światowego kina

PREMIERY TEATRU TELEWIZJI

19 II

12 III

23 IV

25 VI

12 XI

24 XII

Kłamstwo I. Bergmana w reż. Andrzeja Łapickiego Pierwszy dzień wolności L. Kruczkowskiego w reż. Jana Bratkowskiego Mąż i żona A. Fredry w reż. Bohdana Korzeniewskiego Kariera Artura Ui B. Brechta w reż. Jerzego Gruzy Don Carlos F. Schillera w reż. Macieja Zenona Bordowicza Damy i huzary A. Fredry w reż. Olgi Lipińskiej

FILM TELEWIZYJNY

Chłopcy reż. Ryszard Ber Kaprysy Łazarza reż. Janusz Zaorski

I n n e w y da r z e n ia k u lt u r a l n e I Biennale Sztuki dla Dziecka w Poznaniu V X Ogólnopolski Festiwal Piosenki i Piosenkarzy Studenckich w Krakowie VIII XIII Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie: Grand Prix – piosenki z muzyką Katarzyny Gärtner w wyk.

Maryli Rodowicz Diabeł i raj i Małgośka (słowa Agnieszka Osiecka) oraz A gdzie to siódme niebo (słowa Jerzy Kleyny)

9–13 V

47

1974

1974

Józef Tejchma ministrem kultury i sztuki (na miejsce Stanisława Wrońskiego) z zachowaniem zajmowanego stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów VI w Poznaniu zostało opublikowane obszerne Studium do programu rozwoju kultury w Wielkopolsce pod redakcją Krzysztofa Kostyrki i Alojzego Andrzeja Łuczaka

13 VII spotkanie Edwarda Gierka z przedstawicielami środowisk kulturalnych z całego kraju IX 74 – VII 75 Panorama XXX-lecia PRL – trwająca cały sezon prezentacja osiągnięć kulturalnych poszczególnych województw w stolicy (w województwach biorących udział w prezentacji gościły z kolei warszawskie placówki kulturalne) XII Ministerstwo Kultury i Sztuki ogłosiło Program rozwoju kultury na lata 1975–1990

16 II

L i t e r at u r a TWÓRCZOŚĆ LITERACKA – PIERWSZE WYDANIA UTWORÓW LITERATURY PIĘKNEJ Proza fabularna

Halina Auderska Babie lato Maciej Zenon Bordowicz Orkiestranty Kazimierz Brandys Pomysł Leopold Buczkowski Kąpiele w Lucca Michał Choromański Miłosny atlas anatomiczny Zbigniew Domino Cedrowe orzechy

49

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Kornel Filipowicz Gdy przychodzi silniejszy Janusz Głowacki Polowanie na muchy i inne opowiadania Leon Gomolicki Erotyk Antoni Gołubiew Wnuk

(ostatnia część Bolesława Chrobrego) Józef Hen Jokohama Jan Himilsbach Przepychanka Tadeusz Hołuj Osoba Jarosław Iwaszkiewicz Sny. Ogrody. Sérenité Julian Kawalec Wielki festyn Tadeusz Konwicki Kronika wypadków miłosnych Jan Koprowski Wieczór w Café Raimund Alojzy Andrzej Łuczak Głodny Władysław Machejek Machlanina Tadeusz Nowak Dwunastu Julian Stryjkowski Na wierzbach…nasze skrzypce Jan Józef Szczepański Rafa Andrzej Szczypiorski I ominęli Emaus Władysław Terlecki Czarny romans Piotr Wojciechowski Ulewa, kometa, świński targ Poezja

Józef Baran Nasze najszczersze rozmowy Jerzy Harasymowicz Żaglowiec i inne wiersze Zbigniew Herbert Pan Cogito Jarosław Iwaszkiewicz Śpiewnik włoski Zbigniew Jerzyna Modlitwa do powagi Anna Kamieńska Drugie szczęście Hioba Urszula Kozioł W rytmie słońca Ewa Lipska Czwarty zbiór wierszy

50

1974 Tadeusz Śliwiak Znaki wyobraźni Anna Świrszczyńska Budowałam barykadę Bohdan Zadura Pożegnanie Ostendy Dramat

Henryk Bardijewski Albert Ireneusz Iredyński Słuchowisko Ireneusz Iredyński Radio Janusz Głowacki Obciach Stanisław Grochowiak Okapi Stanisław Grochowiak Po tamtej stronie świec Jerzy Jesionowski Odnowiciel Janusz Krasiński Kochankowie z klasztoru Valdemosa Tomasz Łubieński Koczowisko Sławomir Mrożek Emigranci Tadeusz Różewicz Białe małżeństwo Esej, reportaż, wspomnienia, krytyka, historia kultury

Julian Kornhauser, Adam Zagajewski Świat nie przedstawiony Jerzy Kossak Rozwój kultury w Polsce Ludowej Aleksander Krawczuk Rzym i Jerozolima Waldemar Łysiak Wyspy zaczarowane Henryk Markiewicz Nowe przekroje i zbliżenia Teodor Parnicki Rodowód literacki INNE WYDARZENIA ŻYCIA LITERACKIEGO III 100. numer Przeglądu Humanistycznego

19–21 IV

4–6 V

X Kłodzka Wiosna Poetycka finał XX Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego w Lublinie

51

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

6 V

23–27 IX

21 X

21 XII

obchody 500-lecia narodzin sztuki drukarstwa w Polsce z otwarciem wystaw „Książka polska wczoraj i dziś” w Warszawie oraz „300 lat drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego 1674–1974” w Krakowie III Warszawska Jesień Poezji z wystawą w Muzeum Literatury w Warszawie „Poezja polska 1944–1974” obchody 30-lecia Spółdzielni Wydawniczej Czytelnik obchody 20-lecia miesięcznika Twórczość

T e at r PREMIERY W TEATRACH DRAMATYCZNYCH

13 I

26 I

1 II

7 II

2 III

4 III

27 III

5 IV

Noc listopadowa S. Wyspiańskiego w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Andrzeja Wajdy Sen F. Kruszewskiej w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Stanisława Hebanowskiego Awans wg E. Redlińskiego w Teatrze Rozmaitości w Warszawie w reż. Olgi Lipińskiej Balladyna J. Słowackiego w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza Lir E. Bonda w Teatrze Współczesnym w Warszawie w reż. Erwina Axera (polska prapremiera) Przyjeżdżam jutro wg Eurypidesa i P. P. Pasoliniego we Wrocławskim Teatrze Pantomimy w chor. Henryka Tomaszewskiego Bloomusalem wg J. Joyce’a w Teatrze Ateneum w Warszawie w reż. Jerzego Grzegorzewskiego Ślub W. Gombrowicza w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Jerzego Jarockiego (polska prapremiera w teatrze zawodowym)

52

1974

26 IV

27 IV

27 IV

18 V

19 V

23 V

30 V

26 VI

12 VII

9 XI

16 XI

16 XI

23 XI

26 XI

Dante wg Boskiej komedii w Teatrze Studio w Warszawie w reż.

Józefa Szajny (sześć dni wcześniej premiera we Florencji) Kwiaty polskie wg J. Tuwima w Teatrze Polskim w Poznaniu w reż. Tadeusza Minca Konopielka wg E. Redlińskiego w Teatrze im. Norwida w Jeleniej Górze w reż. Grzegorza Mrówczyńskiego Nowe cierpienia młodego W. U. Plenzdorfa w Teatrze Rozmaitości w Warszawie w reż.

Henryka Rozena (polska prapremiera) Tymon Ateńczyk W. Szekspira w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Grudziądzu w reż. Zofii Wierchowicz Miesiąc na wsi I. Turgieniewa w Teatrze Narodowym (scena Teatru Małego) w Warszawie w reż.

Adama Hanuszkiewicza z Zofią Kucówną Wyzwolenie S. Wyspiańskiego w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Konrada Swinarskiego z Jerzym Trelą Grupa Laokoona T. Różewicza w Teatrze Współczesnym w Warszawie w reż. Zygmunta Hübnera Złodziej W. Myśliwskiego w Teatrze Polskim w Warszawie w reż. Anny Minkiewicz (prapremiera) Grzech S. Żeromskiego w Teatrach Dramatycznych w Szczecinie w reż. Józefa Grudy Zeszłego lata w Czulimsku A. Wampiłowa w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Stanisława Hebanowskiego (polska prapremiera) Przedwiośnie wg S. Żeromskiego w Teatrze Śląskim im. Wyspiańskiego w Katowicach w reż. Zbigniewa Bogdańskiego Darzbór J. Abramowa w Teatrze Polskim w Poznaniu w reż. Andrzeja Witkowskiego (prapremiera) Bal manekinów B. Jasieńskiego w Teatrze Ateneum w Warszawie w reż. Janusza Warmińskiego

53

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

7 XII

11 XII

14 XII

Kubuś Fatalista wg D. Diderota w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu w reż. Witolda Zatorskiego Wesele S. Wyspiańskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza Księżniczka Turandot C. Gozziego w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Henryka Tomaszewskiego

PREMIERY W TEATRACH STUDENCKICH III Ikar w Teatrze Akademickim KUL w reż. Leszka Mądzika VI Exodus L. A. Moczulskiego w Teatrze STU

w Krakowie w reż. Krzysztofa Jasińskiego XII Wybrane sceny z najnowszej naszej dekadencji w Teatrze Pleonazmus w Krakowie – kreacja zbiorowa pod kier. Ryszarda Majora FESTIWALE, PRZEGLĄDY, WYSTĘPY GOŚCINNE

2–11 V

4–5 V

1–8 VI

21–26 IX

24–29 X

5–14 XI

1–10 XII

XIV Kaliskie Spotkania Teatralne występy Teatru Narodowego z Helsinek w Warszawie XV Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu V Jeleniogórskie Spotkania Teatralne występy Gorki Theater z Berlina w Warszawie występy Wielkiego Teatru Dramatycznego z Leningradu w Warszawie X Warszawskie Spotkania Teatralne

otwarcie Teatru Kwadrat w Warszawie 31 XII inauguracja działalności Teatru Płockiego – inauguracja działalności Młodzieżowego Ruchu Miłośników Teatru „Proscenium” przy Teatrze Nowym w Poznaniu

6 XII

54

1974 Film TWÓRCZOŚĆ FILMOWA Premiery kinowych filmów fabularnych

14 II

20 II

29 III

10 V

28 V

8 VII

2 IX

20 IX

10 X

5 XI

11 XI

Ciemna rzeka reż. Sylwester Szyszko Drzwi w murze reż. Stanisław Różewicz Nagrody i odznaczenia reż. Jan Łomnicki Nie będę cię kochać reż. Janusz Nasfeter Nie ma mocnych reż. Sylwester Chęciński Pójdziesz ponad sadem reż. Waldemar Podgórski Potop reż. Jerzy Hoffman (cz. I) Zapis zbrodni reż. Andrzej Trzos-Rastawiecki Potop reż. Jerzy Hoffman (cz. II) Zapamiętaj imię swoje reż. Siergiej Kołosow Kochajmy się reż. Krzysztof Wojciechowski

IMPREZY FILMOWE 19 II – 5 III

6–9 III

28 IV – 1 V

1–4 VI

Konfrontacje – Przegląd Filmów Świata 73 w Warszawie, Łodzi i Trójmieście: m.in. Najemnik A. Bridgesa, Strach na wróble J. Schatzberga, Szepty i krzyki I. Bergmana, Wielkie żarcie M. Ferreriego, Szczęśliwy człowiek L. Andersona, Ludwig L. Viscontiego IV ogólnopolski przegląd „Polskie Debiuty Filmowe 73” w Gdańsku I Międzynarodowe Forum Filmowe „Człowiek – Praca – Twórczość” w Świdniku k/Lublina XIV Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Pierwsza miłość Krzysztofa Kieślowskiego)

55

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

4–9 VI

7–14 IX

–

1 I

27–28 IV

XI Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie I Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku (Grand Prix – Potop Jerzego Hoffmana) w ramach adresowanej do młodzieży akcji „Z filmem na ty” w imprezach „Spotkania z filmem” wedle niepełnych danych bierze udział 763 tys. widzów, działają też Małe Akademie Filmowe i Młodzieżowe Wszechnice Filmowe

utworzenie samodzielnego Studia Filmów Animowanych w Krakowie III Walny Zjazd Stowarzyszenia Filmowców Polskich – prezesem SFP ponownie Jerzy Kawalerowicz

Muzyka i balet TWÓRCZOŚĆ KOMPOZYTORSKA

Krzysztof Baculewski Nowe Wyzwolenie (opera) Edward Bogusławski Pro Varsovia Andrzej Dobrowolski A-la. Muzyka na orkiestrę nr 4 Wojciech Kilar Krzesany Juliusz Łuciuk Portraits lyriques Krzysztof Meyer Śpiewy polskie Krystyna Moszumańska-Nazar Madonny polskie Krzysztof Penderecki Magnificat Krzysztof Penderecki Przebudzenie Jakuba Kazimierz Serocki Concerto alla cadenza Tomasz Sikorski Muzyka z oddali

56

1974 PREMIERY W TEATRACH MUZYCZNYCH

20 I

17 II

16 III

6 IV

29 VI

30 VI

29 IX

6 X

3 XI

21 XII

27 XII

Epitafium dla Don Juana w Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu w chor. Conrada Drzewieckiego (prapremiera) Tannhäuser R. Wagnera w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Antoni Wicherek, reż.

Otto Fritz, wśród wykonawców Hanna Lisowska Stworzenie świata A. Pietrowa w Operze Śląskiej w Bytomiu – kier. muz. Napoleon Siess, chor.

Henryk Konwiński (polska prapremiera) Coppélia L. Delibesa w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Mieczysław Nowakowski, chor. Asaf Messerer Król Roger K. Szymanowskiego w Operze Bałtyckiej w Gdańsku – kier. muz. Zbigniew Chwedczuk, reż. Stanisław Hebanowski Chłopi W. Rudzińskiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Antoni Wicherek, reż. Danuta Baduszkowa (prapremiera) Bardzo śpiąca królewna A. Blocha w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Mieczysław Nowakowski, chor. i reż. Witold Gruca (prapremiera) Zmierzch Peryna Z. Penherskiego w Operze im. Moniuszki w Poznaniu – kier. muz. Jan Kulaszewicz, reż. Krystyna Meissner (prapremiera) Księżniczka w oślej skórce J. Szajny-Lewandowskiej w Operze Śląskiej w Bytomiu – kier. muz. Antoni Duda, reż. Lia Rotbaumówna (prapremiera) Legenda Bałtyku F. Nowowiejskiego w Operze Bałtyckiej w Gdańsku – kier. muz. Zbigniew Droszcz, reż. Maria Fołtyn Gra o Herodzie w Warszawskiej Operze Kameralnej – kier. muz. Stefan Sutkowski, reż. Kazimierz Dejmek

57

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

FESTIWALE, KONKURSY, WYSTĘPY GOŚCINNE, INNE WYDARZENIA MUZYCZNE

19–24 II

20–25 III

27–31 III

11 IV

25 V – 2 VI

9 VI

31 VIII – 5 IX

21–29 IX

7–8 X

3 XI

8 XI

11–13 III

20 IV

X Festiwal Polskiej Muzyki Współczesnej we Wrocławiu występy Opery Heskiej z Wiesbaden w Warszawie i Łodzi XIV Poznańska Wiosna Muzyczna w Teatrze Wielkim w Warszawie śpiewała Anna Tomowa-Sintow IV Łódzkie Spotkania Baletowe – z udziałem m.in. Baletu Teatru Estonia z Tallina (który wystąpił także w Warszawie i Gdańsku) otwarcie Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze IX Festiwal Kantatowo-Oratoryjny „Wratislavia Cantans” we Wrocławiu XVIII Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” – m.in. z prawykonaniami utworów Zbigniewa Bujarskiego, Wojciecha Kilara, Witolda Szalonka, Marka Stachowskiego, Tomasza Sikorskiego występy Narodowego Baletu Tańca Współczesnego z Meksyku w Warszawie w Teatrze Wielkim w Warszawie śpiewał Nikołaj Giaurow w Teatrze Wielkim w Warszawie śpiewała Elisabeth Söderström

VII Walny Zjazd Delegatów Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków – prezesem SPAM Stefan Sutkowski (na miejsce Kazimierza Wiłkomirskiego, teraz wybranego prezesem honorowym) inauguracja działalności Muzyczno-Estradowego Teatru na Targówku w Warszawie

58

1974 Sztuki piękne wystawa „Amerykański Zachód” w Muzeum Narodowym w Warszawie I–III retrospektywna wystawa prac Tytusa Czyżewskiego w Muzeum Narodowym w Poznaniu

7–26 II X wystawa prac Ogólnopolskiej Grupy Realistów w Zachęcie w Warszawie

7–24 III retrospektywna wystawa malarstwa Alfreda Lenicy w Zachęcie w Warszawie

12 III otwarcie retrospektywnego przeglądu polskiego plakatu artystycznego w Muzeum Narodowym w Kielcach

5 IV otwarcie wystawy prac Jana Berdyszaka w Muzeum Narodowym w Poznaniu IV wystawa malarstwa Jacka Sienickiego w Zachęcie w Warszawie 28 V – 30 IX wystawa „Muzea – społeczeństwu” w Muzeum Narodowym w Warszawie 3 VI – 8 VIII V Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie

9 VI otwarcie wystawy prac Rolanda Topora w Warszawie

9 VI pokazy i akcje „Repassage miejski” na dziedzińcu Uniwersytetu Warszawskiego organizowane przez Galerię Repassage 20 VI – 29 VIII V Międzynarodowe Biennale Grafiki w Krakowie

27 VI otwarcie wystawy rzeźb i rysunków Magdaleny WięcekWnukowej w Muzeum Narodowym w Poznaniu 7 VII – 8 IX VII Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie (Grand Prix – Marian Bogusz)

27 VII odsłonięcie pomnika Ludwika Waryńskiego w Warszawie autorstwa Gustawa Zemły VIII retrospektywna wystawa prac Henryka Stażewskiego z lat 1923–1974 w Ośrodku Propagandy Sztuki w Łodzi

8 I – 17 II

59

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

V Festiwal Sztuk Pięknych w Zachęcie w Warszawie 10 X – 10 XI wystawa „30 lat malarstwa w PRL” w Biurze Wystaw Artystycznych w Katowicach

16 XI otwarcie pokazu dzieł Władysława Hasiora w Sali Konstytucji Zamku Królewskiego w Warszawie XI wystawa prac Jerzego Dudy-Gracza w Salonie Szpilek w Warszawie 19 XI – 31 XII pierwsza monograficzna wystawa dzieł Maksymiliana Gierymskiego – Muzeum Narodowe w Warszawie

2 XII otwarcie wystawy prac Tadeusza Brzozowskiego w Muzeum Narodowym w Poznaniu

3–22 IX

I pierwszy numer dwumiesięcznika Sztuka (w miejsce Przeglądu

Artystycznego) – redaktorem naczelnym Krzysztof Kostyrko

Radio i telewizja

1 I

– –

utworzenie Telewizyjnej Wytwórni Filmów „Pol-tel” z siedzibą w Warszawie oraz oddziałami w Katowicach i Krakowie oddanie do użytku Centrum RadiowoTelewizyjnego przy ul. Woronicza w Warszawie uruchomienie w Konstantynowie k/Gąbina najsilniejszej na świecie radiostacji z najwyższym (646 m) na świecie masztem

PREMIERY TEATRU TELEWIZJI

7 I

7 X

25 XI

9 XII

30 XII

Partita na instrument drewniany S. Grochowiaka w reż. Stefana Szlachtycza Matka Courage i jej dzieci B. Brechta w reż. Lidii Zamkow Trzy siostry A. Czechowa w reż. Aleksandra Bardiniego Hedda Gabler H. Ibsena w reż. Jana Świderskiego Romeo i Julia W. Szekspira w reż. Jerzego Gruzy 60

1974 FILM TELEWIZYJNY

Najważniejszy dzień życia (serial, m.in. Uszczelka, Gra oraz Broda, wszystkie w reż. Andrzeja Konica) Czterdziestolatek reż. Jerzy Gruza (serial, kolejne części do 1977 r.)

I n n e w y da r z e n ia k u lt u r a l n e

11–14 VI

1 X

X Festiwal Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze utworzenie Instytutu Kultury w Warszawie – dyrektorem Jerzy Kossak

N a g r o d y pa ń s t wo w e LITERATURA I stopnia II stopnia

Marian Brandys, Maria Kuncewiczowa, Andrzej Kuśniewicz Jerzy Lisowski, Tadeusz Nowak, Zbigniew Załuski

SZTUKA I stopnia II stopnia

Andrzej Markowski, Konrad Swinarski, Andrzej Wajda Daniel Olbrychski, Andrzej Strumiłło, Stanisław Szymański

61

1975

1975

zebranie założycielskie Stowarzyszenia Twórców i Działaczy Kulturalnych „Kuźnica” w Krakowie (przewodniczącym Rady Klubu zostaje Tadeusz Hołuj) 20–27 IV I Tydzień Kultury Chrześcijańskiej w Warszawie IV Lucjan Motyka kierownikiem Wydziału Kultury KC PZPR (na miejsce Jerzego Kwiatka)

8 IV

28 V

15 IX

4 XI

5 XII

uchwalenie ustawy o nowym podziale administracyjnym kraju – likwidacja powiatów i powstanie 49 województw inauguracja roku kulturalnego 1975/76 w Łazienkach w Warszawie z udziałem Edwarda Gierka spotkanie Edwarda Gierka z twórcami i pracownikami filmu polskiego memoriał 59 intelektualistów i twórców kultury w związku z projektowanymi zmianami w Konstytucji

L i t e r at u r a TWÓRCZOŚĆ LITERACKA – PIERWSZE WYDANIA UTWORÓW LITERATURY PIĘKNEJ Proza fabularna

Filip Bajon Proszę za mną na górę Lesław Bartelski Krwawe skrzydła Andrzej Braun Próba ognia i wody Leopold Buczkowski Oficer na nieszporach Bohdan Czeszko Powódź

63

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Bohdan Czeszko Sygnaturki Jan Drzeżdżon Upiory Jan Maria Gisges Samotność w bieli śniegów Marek Harny Unieś mnie, wielki ptaku Józef Hen Crimen Eugeniusz Kabatc Patrycja czyli o miłości i sztuce w środku nocy Bogusław Kogut Koniec wielkiego postu Andrzej Kuśniewicz Trzecie królestwo Edmund Niziurski Eminencje i bałłabancje Jerzy Putrament Akropol Ryszard Schubert Trenta tre Edward Stachura Wszystko jest poezja Andrzej Stojowski Carskie wrota Julian Stryjkowski Sen Azrila Władysław Terlecki Odpocznij po biegu Bogdan Wojdowski Mały człowieczek, nieme ptaszę, klatka i świat Witold Zalewski Czarne jagody Poezja

Ernest Bryll Zwierzątko Mieczysława Buczkówna Planeta miłość Wojciech Burtowy Inaczej ponazywać kwiaty Krzysztof Gąsiorowski Bardziej niż ty Stanisław Grochowiak Bilard Marian Grześczak Sierpień. Tętnienie Jerzy Harasymowicz Barokowe czasy Mieczysław Jastrun Błysk obrazu Stefan Jurkowski Wysokie lato Tadeusz Kijonka Kamień i dzwony Ryszard Krynicki Organizm zbiorowy Bogusława Latawiec Przestrzenie 64

1975 Stanisław Misakowski List Seweryn Pollak Bezsenność Joanna Pollakówna Lato szpitalne Adam Zagajewski Sklepy mięsne Dramat

Henryk Bardijewski Siła przyciągania Tymoteusz Karpowicz Dramaty zebrane Jerzy Mikke Niebezpiecznie, panie Mochnacki…

Sławomir Mrożek Garbus Tadeusz Różewicz Białe małżeństwo i inne dramaty Esej, reportaż, wspomnienia, krytyka, historia kultury

Paweł Hertz i Władysław Kopaliński Księga cytatów

z polskiej literatury pięknej Maria Janion Gorączka romantyczna Ryszard Kapuściński Chrystus z karabinem na ramieniu Maria Kuncewiczowa Natura Jerzy Putrament Pół wieku, t. 6: Rapanui Jan Józef Szczepański Przed nieznanym trybunałem Krzysztof Teodor Toeplitz Kultura w stylu blue jeans INNE WYDARZENIA ŻYCIA LITERACKIEGO

otwarcie Muzeum Henryka Sienkiewicza w domu urodzenia pisarza w Woli Okrzejskiej w powiecie łukowskim 22–23 II XIX Walny Zjazd Delegatów Związku Literatów Polskich w Poznaniu – prezesem ZLP ponownie Jarosław Iwaszkiewicz II Kazimierz Młynarz redaktorem naczelnym Nurtu (na miejsce Krzysztofa Kostyrki) 18–23 V XXX Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie (140 tys. książek z 2 tys. firm wydawniczych z 29 krajów)

16 II

65

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

22–25 IX 25 IX – 3 X

IV Warszawska Jesień Poezji III Międzynarodowy Zjazd Tłumaczy Literatury Polskiej w Warszawie i Krakowie

T e at r PREMIERY W TEATRACH DRAMATYCZNYCH I LALKOWYCH

24 I

25 I

1 II

1 II

5 II

13 II

22 II

22 II

15 III

21 III

22 III

Białe małżeństwo T. Różewicza w Teatrze Narodowym (scena Teatru Małego) w Warszawie w reż. Tadeusza Minca (prapremiera) Sprawa Dantona S. Przybyszewskiej w Teatrze Powszechnym w Warszawie w reż. Andrzeja Wajdy z Wojciechem Pszoniakiem i Bronisławem Pawlikiem Wiśniowy sad A. Czechowa w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Jerzego Jarockiego Cyganeria warszawska A. Nowaczyńskiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Stanisława Hebanowskiego Iwona księżniczka Burgunda W. Gombrowicza w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Ludwika René Sprawa Dantona S. Przybyszewskiej w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Jerzego Krasowskiego Makbet W. Szekspira w reż. Romana Kordzińskiego w Teatrze Polskim w Poznaniu Czarna róża wg J. Stryjkowskiego w Lubuskim Teatrze im. Kruczkowskiego w reż. Romana Kłosowskiego Rozmowy przy wycinaniu lasu S. Tyma w Teatrze Kwadrat w Warszawie w reż. Edwarda Dziewońskiego Rzeźnia S. Mrożka w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Jerzego Jarockiego (prapremiera) Mindowe J. Słowackiego w Teatrze im. Fredry w Gnieźnie w reż. Bernarda Forda-Hanaoki 66

1975

5 IV

13 IV

18 V

31 V

15 VI

19 VII

27 VII

2 IX

28 IX

7 X

25 X

15 XI

28 XI

13 XII

Kleopatra i Cezar C. Norwida w Teatrze im. Norwida w Jeleniej Górze w reż. Grzegorza Mrówczyńskiego Operetka W. Gombrowicza w Teatrze Nowym w Łodzi w reż. Kazimierza Dejmka (polska prapremiera w teatrze zawodowym) Szkoła błaznów M. de Ghelderode’a w Teatrze Nowym w Poznaniu w reż. Conrada Drzewieckiego Peer Gynt H. Ibsena w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Krystyny Skuszanki Staroświecka komedia A. Arbuzowa w Teatrze Nowym w Łodzi w reż. Jerzego Wróblewskiego (prapremiera światowa) Sułkowski S. Żeromskiego w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Jerzego Zegalskiego Oni S. I. Witkiewicza w Teatrze Nowym w Poznaniu w reż. Izabelli Cywińskiej Pluskwa W. Majakowskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Konrada Swinarskiego z Tadeuszem Łomnickim (premiera po śmierci reżysera) Dialogus de passione wg scenariusza i w reż.

Kazimierza Dejmka w Teatrze Nowym w Łodzi Sen nocy letniej W. Szekspira w Teatrze im. Norwida w Jeleniej Górze w reż. Henryka Tomaszewskiego Ułani J. M. Rymkiewicza w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Jerzego Krasowskiego (prapremiera) Umarła klasa w Teatrze Cricot 2 w Krakowie w reż. Tadeusza Kantora Śmierć Tariełkina A. Suchowo-Kobylina w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Bohdana Korzeniewskiego Ślub W. Gombrowicza w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Krystyny Skuszanki

67

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

14 XII

17 XII

19 XII

Garbus S. Mrożka w Teatrze Nowym w Łodzi w reż. Kazimierza Dejmka (prapremiera) Emigranci S. Mrożka w Teatrze Współczesnym w Warszawie w reż. Jerzego Kreczmara (prapremiera) Garbus S. Mrożka w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Jerzego Jarockiego

PREMIERY W TEATRACH STUDENCKICH

28 II

V

Musimy poprzestać na tym, co nazwano rajem na ziemi? w Teatrze Ósmego Dnia w Poznaniu – kreacja zbiorowa pod kier. Lecha Raczaka Autobus w Akademii Ruchu w Warszawie w reż. Wojciecha Krukowskiego

FESTIWALE, PRZEGLĄDY, WYSTĘPY GOŚCINNE

12 I – 9 II

15–20 III

23–27 III

18 IV – 27 IV 18 IV – 3 V

2–8 V

2–11 V

10–20 V

12–15 V

24–31 V

występy Leningradzkiego Teatru Miniatur Arkadija Rajkina w Poznaniu, Wrocławiu, Katowicach i Warszawie występy Teatru Thália z Budapesztu w Warszawie i Opolu X Szczeciński Tydzień Teatralny występy Ukraińskiego Teatru im. Franki z Kijowa w Katowicach, Opolu i Krakowie występy Moskiewskiego Teatru Artystycznego (MChAT) w Krakowie, Gdańsku, Warszawie i Wrocławiu Festiwal Przedstawień dla dzieci w wieku przedszkolnym – Konfrontacje 75 w Poznaniu XV Kaliskie Spotkania Teatralne I Opolskie Konfrontacje Teatralne – Klasyka polska występy Comédie Française z Paryża w Warszawie XVI Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu

68

1975

8–28 VI

14 VI

19–26 X

8–15 XI

17–23 XI

13–22 XII

15 I

23 I

25 I

Teatr Narodów w Warszawie – z prezentacją 53 przedstawień 21 inscenizacji 18 teatrów, które obejrzało 35 tys. widzów; w Warszawie wystąpiły m.in. Teatr im. Mossowietu z Moskwy, Kungliga Dramatiska Teatern ze Sztokholmu, Volksbühne z Berlina, Citizens’ Theatre z Glasgow, Théâtre du Soleil z Paryża, Waseda Sho-Gekijo z Tokio, Piccolo Teatro z Mediolanu, Schaubühne am Halleschen Ufer z Berlina Zachodniego, ze spektaklami m.in. Ingmara Bergmana, Benna Bessona, Ariane Mnouchkine, Giorgia Strehlera, Petera Steina we Wrocławiu inauguruje działalność Uniwersytet Poszukiwań Teatru Narodów pod kierunkiem Jerzego Grotowskiego V Międzynarodowy Studencki Festiwal Teatru Otwartego we Wrocławiu II Ogólnopolski Festiwal Dramaturgii Krajów Socjalistycznych w Katowicach X Ogólnopolski Festiwal Teatrów Jednego Aktora we Wrocławiu XI Warszawskie Spotkania Teatralne

Kazimierz Dejmek dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru Nowego w Łodzi otwarcie nowego gmachu teatru dramatycznego w Opolu – odtąd Teatru im. Jana Kochanowskiego otwarcie gruntownie przebudowanego i zmodernizowanego gmachu Teatru Powszechnego na Pradze w Warszawie – dyrektorem Teatru Tadeusz Kaźmierski, kierownikiem artystycznym Zygmunt Hübner

69

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Film TWÓRCZOŚĆ FILMOWA Premiery kinowych filmów fabularnych

21 I

21 II

27 III

3 VI

24 VI

15 VIII

15 VIII

22 IX

17 XI

27 XI

Bilans kwartalny reż. Krzysztof Zanussi Ziemia obiecana reż. Andrzej Wajda Awans reż. Janusz Zaorski Dzieje grzechu reż. Walerian Borowczyk Strach reż. Antoni Krauze Znikąd donikąd reż. Kazimierz Kutz Wieczne pretensje reż. Grzegorz Królikiewicz Noce i dnie reż. Jerzy Antczak Opadły liście z drzew reż. Stanisław Różewicz Zaklęte rewiry reż. Janusz Majewski

Film dokumentalny

Życiorys reż. Krzysztof Kieślowski IMPREZY FILMOWE 22 II – 6 III

31 V – 3 VI

3–8 VI

Konfrontacje – Przegląd Filmów Świata 74 w Warszawie, Łodzi, Katowicach, Krakowie i Gdańsku: m.in. Strach zżerać duszę R.W. Fassbindera, Rozmowa F. Coppoli, Żądło G.R. Hilla, Kalina czerwona W. Szukszyna, Romanca o zakochanych A. MichałkowaKonczałowskiego, Amarcord F. Felliniego XV Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Robić swoje Andrzeja Piekutowskiego) XII Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie

70

1975 31 VIII – 6 IX

II Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku (Grand Prix – Noce i dnie Jerzego Antczaka oraz Ziemia obiecana Andrzeja Wajdy)

II powołanie zespołu filmowego „Profil”

pod kierownictwem Bohdana Poręby

Muzyka i balet TWÓRCZOŚĆ KOMPOZYTORSKA

Tadeusz Baird Concerto lugubre Zbigniew Bargielski Koncert skrzypcowy Henryk Mikołaj Górecki Amen Wojciech Kilar Bogurodzica Andrzej Koszewski Prologus Andrzej Krzanowski I Symfonia Witold Lutosławski Les espaces du sommeil Juliusz Łuciuk Medea (balet) Stanisław Moryto Nokturny Zbigniew Penherski Anamnesis Bogusław Schaeffer Ballada Bogusław Schaeffer Missa elettronica Elżbieta Sikora Guernica, hommage à Pablo Picasso Marek Stachowski Poème sonore Bolesław Szabelski Mikołaj Kopernik Jadwiga Szajna-Lewandowska Błękitny kot (baśń muzyczna) Witold Szalonek Koncert na smyczki

71

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

PREMIERY W TEATRACH MUZYCZNYCH

6 II

25 II

13 IV

8 VI

13 VII

4 IX

26 X

26 X

21 XI

31 XII

Falstaff G. Verdiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Kazimierz Kord, reż. Regina Resnik Modus vivendi do muz. N. Kuźnika, Odwieczne pieśni do muz. M. Karłowicza, Przypowieść sarmacka do muz.

S. Moniuszki w Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu – chor. Conrad Drzewiecki (prapremiery) Balety Birgit Cullberg w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Józef Wiłkomirski, chor. Anne-Marie Lagerborg Diabły z Loudun K. Pendereckiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Mieczysław Nowakowski, reż. Kazimierz Dejmek (polska prapremiera) Machiavelli J. Wasowskiego w Teatrze Muzycznym w Gdyni – kier. muz. Stefan Rudko, reż.

Zbigniew Bogdański (prapremiera) Cosỉ fan tutte W. A. Mozarta w Warszawskiej Operze Kameralnej – kier. muz. Kazimierz Kord, reż. Aleksander Bardini Halka S. Moniuszki w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Antoni Wicherek, reż. Maria Fołtyn Medea J. Łuciuka w Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu – chor. Teresa Kujawa (prapremiera) Gajane A. Chaczaturiana w Teatrze Wielkim w Łodzi – kier. muz. Tadeusz Kozłowski, chor. Boris Ejfman (polska prapremiera) Straszny dwór S. Moniuszki w Operze w Krakowie – kier. muz. Robert Satanowski, reż. Sławomir Żerdzicki

72

1975 FESTIWALE, KONKURSY, WYSTĘPY GOŚCINNE, INNE WYDARZENIA MUZYCZNE

3–7 IV

20 IV

20–29 IV

21–30 IV 22–26 IV

30 V

6 VII

9–16 VIII

31 VIII – 5 IX

5–7 IX

7–19 IX

20–28 IX

7–28 X

XV Poznańska Wiosna Muzyczna w Operze im. Moniuszki w Poznaniu tańczyła Nadieżda Pawłowa w Operze Bałtyckiej w Gdańsku, w Teatrze Wielkim w Łodzi i w Teatrze Wielkim w Warszawie śpiewał Jewgienij Niestierienko występy zespołu baletowego Teatru Opery i Baletu im. Kirowa z Leningradu w Warszawie, Łodzi i Zabrzu w Operze im. Moniuszki w Poznaniu i w Teatrze Wielkim w Warszawie śpiewała Jelena Obrazcowa w Teatrze Wielkim w Warszawie śpiewała Birgit Nilsson zakończenie X Festiwalu Pieśni Chóralnej w Międzyzdrojach XXX Festiwal Chopinowski w Dusznikach Zdroju X Międzynarodowy Festiwal Oratoryjno-Kantatowy „Wratislavia Cantans” we Wrocławiu występy Opery z Płowdiwu w Poznaniu IV Międzynarodowy Festiwal Muzyki Dawnej Krajów Europy Środkowej i Wschodniej „Musica Antiqua Europae Orientalis” w Bydgoszczy XIX Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” – m.in. z prawykonaniami utworów Bogusława Schaeffera, Tomasza Sikorskiego, Witolda Szalonka, Szabolcsa Esztényiego, Marka Stachowskiego, Augustyna Blocha, Zygmunta Krauzego, Barbary Buczkówny, Zbigniewa Bargielskiego, Adama Walacińskiego, Andrzeja Dobrowolskiego oraz z występami Opery z Brna (która odwiedziła także Łódź) IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Chopina w Warszawie: I nagroda – Krystian Zimerman

73

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

20–23 XI

X Ogólnopolski Festiwal „Jeunesses Musicales de Pologne” w Częstochowie

Robert Satanowski dyrektorem i kierownikiem artystycznym Opery i Operetki w Krakowie XI rozpoczęło działalność Krajowe Biuro Koncertowe w Warszawie

1 IX

Sztuki piękne III wystawa malarstwa i grafiki Jana Tarasina

w Galerii Zapiecek w Warszawie 19 IV – 14 V wystawa „Portret rosyjski i radziecki ze zbiorów muzeów ZSRR” w Muzeum Narodowym w Warszawie

9 V otwarcie ogólnopolskiej wystawy malarstwa, rzeźby, grafiki i tkaniny, poświęconej 30-leciu zwycięstwa nad faszyzmem – Zachęta w Warszawie V akcja plastyczna „Sztuka i praca” w Zakładach Budowy Maszyn i Aparatury im. Szadkowskiego w Krakowie

27 VIII otwarcie wystawy plastycznej „30 dzieł XXX-lecia” w Warszawie

od IX retrospektywna wystawa pośmiertna twórczości Aliny Szapocznikow – kolejno w Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowym w Warszawie, Arsenale w Poznaniu, Pałacu Sztuki w Krakowie, Biurze Wystaw Artystycznych w Bydgoszczy, Muzeum Narodowym w Gdańsku

3 X otwarcie Quadriennale Drzeworytu i Linorytu Polskiego w Biurze Wystaw Artystycznych w Olsztynie

22 X otwarcie I Międzynarodowego Triennale Tkaniny w Łodzi

27 X otwarcie wystawy „Romantyzm i romantyczność w sztuce polskiej XIX i XX wieku” w Zachęcie w Warszawie – 375 obrazów i rzeźb w 9 działach

74

1975 XI otwarcie wystawy prac Xawerego Dunikowskiego

w Muzeum Narodowym w Krakowie 14 XI – 10 XII wystawa „Niemiecki rysunek i akwarela XX w.” w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu XI–XII wystawa plakatów Mieczysława Wasilewskiego w Domu Artysty Plastyka w Warszawie XII cykl czterech wystaw Koji Kamoji: „Otwór”, „Lustro”, „Linia”, „Przeciąg” w Galerii Foksal w Warszawie – rzeźba plenerowa Władysława Hasiora Ogniste ptaki w Szczecinie

Radio i telewizja

2 I

–

uruchomienie IV Programu Polskiego Radia na antenie Telewizji Polskiej pojawia się program Właśnie leci kabarecik Olgi Lipińskiej (emitowany do 1977 roku)

PREMIERY TEATRU TELEWIZJI

31 III

10 XI

11 XII

15 XII

22 XII

Emancypantki wg B. Prusa w reż. Adama Hanuszkiewicza Nora H. Ibsena w reż. Macieja Englerta Arszenik i stare koronki J. Kesselringa w reż. Macieja Englerta Pogarda wg A. Moravii w reż. Andrzeja Łapickiego Horsztyński J. Słowackiego w reż. Ignacego Gogolewskiego

FILM TELEWIZYJNY

Dom moich synów reż. Gerard Zalewski Personel reż. Krzysztof Kieślowski Dyrektorzy reż. Zbigniew Chmielewski (serial)

75

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

I n n e w y da r z e n ia k u lt u r a l n e II Biennale Sztuki dla Dziecka w Poznaniu VII X Festiwal Artystyczny Młodzieży Akademickiej FAMA w Świnoujściu – ponad 100 tys. widzów VIII XV Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie

8 IX w Warszawie pierwszy z cyklu jubileuszowych koncertów Zespołu Pieśni i Tańca Mazowsze z okazji 25-lecia jego istnienia

1–5 VI

76

1976

1976

III spotkanie Edwarda Gierka z przedstawicielami świata kultury

13 V

25 VI

23 IX

i nauki Krakowa z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru spotkanie Edwarda Gierka z 32-osobową grupą polskich wydawców w reakcji na zapowiedź podwyżek cen detalicznych protesty robotnicze w Radomiu, Płocku, Ursusie i innych ośrodkach powstanie Komitetu Obrony Robotników (KOR)

L i t e r at u r a TWÓRCZOŚĆ LITERACKA – PIERWSZE WYDANIA UTWORÓW LITERATURY PIĘKNEJ Proza fabularna

Janusz Anderman Zabawa w głuchy telefon Jerzy Andrzejewski Teraz na ciebie zagłada Filip Bajon Serial pod tytułem Miron Białoszewski Szumy, zlepy, ciągi Wacław Biliński Wypadek Andrzej Braun Bunt Zofia Bystrzycka Kontuzja Jan Drzeżdżon Oczy diabła Leon Gomolicki Taniec Eurynome Marian Grześczak Odyseja, odyseja Jarosław Iwaszkiewicz Noc czerwcowa. Zarudzie. Heydenreich Krzysztof Kąkolewski Baśnie udokumentowane Erwin Kruk Pusta noc

77

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Bogusława Latawiec Ogród rozkoszy ziemskich Stanisław Lem Katar Józef Łoziński Paroksyzm Józef Morton Apassionata Tadeusz Nowak Półbaśnie Teodor Parnicki Sam wyjdę bezbronny Marian Pilot Karzeł pierwszy, król tutejszy. Tam, gdzie much nie ma…

Józef Ratajczak Wianek z baranich kiszek Zbigniew Safjan Pole niczyje Stanisław Srokowski Przyjść, aby wołać Andrzej Twerdochlib Trzecia runda Piotr Wojciechowski Wysokie pokoje Wojciech Żukrowski Plaża nad Styksem Poezja

Józef Baran Dopóki jeszcze Jerzy Harasymowicz Banderia Prutenorum Tadeusz Kubiak Nasz powszedni Edward Kupiszewski Opisanie ciszy Jarosław Markiewicz W ciałach kobiet wschodzi słońce Jan Bolesław Ożóg Na święto Kaina Erna Rosenstein Spoza granic mowy Wisława Szymborska Wielka liczba Rafał Wojaczek Utwory zebrane Dramat

Stanisław Grochowiak Dialogi Edward Redliński Czworokąt Tadeusz Różewicz Odejście Głodomora Andrzej Szypulski Życie seksualne białych myszek Władysław Terlecki Herbatka z nieobecnym

78

1976 Esej, reportaż, wspomnienia, krytyka, historia kultury

Jarosław Iwaszkiewicz Petersburg Romuald Karaś Himalajska tragedia Tadeusz Konwicki Kalendarz i klepsydra Kazimierz Koźniewski Historia co tydzień Jan Kurowicki Dzień powszedni wyobraźni Witold Nawrocki Klasa, ideologia, literatura Witold Zalewski Dolina Królów Andrzej Żurowski Szekspiriady polskie INNE WYDARZENIA LITERACKIE

obchody 25-lecia tygodnika Życie Literackie

2–30 V XXX Dni Kultury, Oświaty, Książki i Prasy z inauguracją w Słupsku

2–4 VI wystawa „Skarby Biblioteki Narodowej” w Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie 19–22 VI III Europejski Kongres Science Fiction „Eurocon” w Poznaniu – Państwowy Instytut Wydawniczy uruchomił kolejną ze swych serii wydawniczych – Biografie Sławnych Ludzi, inaugurując ją książkami o Ludwiku XI i Beethovenie

9 II

T e at r PREMIERY W TEATRACH DRAMATYCZNYCH I LALKOWYCH

6 I

10 I

17 I

Ślub W. Gombrowicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Jerzego Grzegorzewskiego Iwona, księżniczka Burgunda W. Gombrowicza w Teatrze im. Kochanowskiego w Opolu w reż. Jerzego Golińskiego Pierwszy dzień wolności L. Kruczkowskiego w Teatrze na Woli w Warszawie w reż. Tadeusza Łomnickiego 79

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

14 II

21 II

6 III

12 III

13 III

21 III

24 IV

19 V

30 V

13 VI

13 VI

15 VI

17 VI

26 VI

18 IX

Zamek wg F. Kafki w Teatrze im. Jaracza w Olsztynie w reż. Henryka Baranowskiego Mickiewicz cz. I – Młodość w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza Wijuny T. Lubkiewicz-Urbanowicz w Teatrze Nowym w Poznaniu w reż. Izabelli Cywińskiej (prapremiera) Antoniusz i Kleopatra W. Szekspira w Teatrze Polskim w Warszawie w reż. Jewgienija Simonowa Jubileusz E. Redlińskiego w Teatrze Współczesnym w Szczecinie w reż. Macieja Englerta (prapremiera) Gdy rozum śpi A. Buero Vallejo w Teatrze na Woli w Warszawie w reż. Andrzeja Wajdy z Tadeuszem Łomnickim Emigranci S. Mrożka w Starym Teatrze w Krakowie w reż.

Andrzeja Wajdy z Jerzym Stuhrem i Jerzym Bińczyckim Barbarzyńcy M. Gorkiego w Teatrze Powszechnym w Warszawie w reż. Aleksandra Bardiniego Egzamin J. P. Gawlika w Teatrze Nowym w Łodzi w reż. Wojciecha Pilarskiego Maria Stuart F. Schillera w Teatrze Polskim w Warszawie w reż. Augusta Kowalczyka z Niną Andrycz i Elżbietą Barszczewską Ijon Eurypidesa w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Marcela Kochańczyka (polska prapremiera) Przyjdzie na pewno E. O’Neilla w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Jerzego Antczaka (polska prapremiera) Anna Livia M. Słomczyńskiego wg J. Joyce’a w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu w reż. Kazimierza Brauna (prapremiera) Pieśń o Lisie J. W. Goethego w Teatrze Lalek Arlekin w Łodzi w reż. Wojciecha Wieczorkiewicza Wyzwolenie S. Wyspiańskiego w Teatrze Śląskim w Katowicach w reż. Józefa Pary 80

1976

21 X

29 X

6 XI

11 XI

18 XI

20 XI

4 XII

11 XII

30 XII

31 XII

Patna wg J. Conrada w Teatrze Nowym w Łodzi w reż. Kazimierza Dejmka Protokół pewnego zebrania A. Gelmana w Teatrze na Woli w Warszawie w reż. Tadeusza Łomnickiego (polska prapremiera) Sceny fantastyczne z legendy o Panu Twardowskim we Wrocławskim Teatrze Pantomimy w chor. Henryka Tomaszewskiego Odpocznij po biegu wg W. Terleckiego w Teatrze Powszechnym w Warszawie w reż. Zygmunta Hübnera Pacjenci wg Mistrza i Małgorzaty M. Bułhakowa w Teatrze STU w Krakowie w reż. Krzysztofa Jasińskiego Wesele S. Wyspiańskiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Stanisława Hebanowskiego Tato, tato, sprawa się rypła R. Latki w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu w reż. Marii Straszewskiej (prapremiera) Letnicy M. Gorkiego w Teatrze Nowym w Poznaniu w reż. Janusza Nyczaka Cervantes J. Szajny w reż. autora w Teatrze Studio w Warszawie (prapremiera) Płatonow A. Czechowa w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza

FESTIWALE, PRZEGLĄDY, WYSTĘPY GOŚCINNE

6 III

22–26 III 26 III – 4 IV

2–11 V

rozstrzygnięcie XV Konkursu Debiutu Dramaturgicznego organizowanego przez Teatr Ateneum w Warszawie występy The Bread and Puppet Theatre z USA we Wrocławiu i Warszawie II Opolskie Konfrontacje Teatralne – Klasyka Polska XVI Kaliskie Spotkania Teatralne

81

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

XVII Ogólnopolski Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu 10–21 VI występy Moskiewskiego Teatru Satyry w Warszawie, Krakowie i Katowicach 19–21 VI występy Thalia Theater z Hamburga w Warszawie VI w Gnieźnie przegląd sztuk Aleksandra Fredry w 100-lecie śmierci komediopisarza i 30-lecie tamtejszego Teatru im. Fredry 20–29 X występy Deutsches Theater z Berlina w Poznaniu i Warszawie 17–23 XI występy National Theatre Workshop z Londynu w Warszawie, Łodzi i Krakowie 11–22 XII XII Warszawskie Spotkania Teatralne

24–29 V

1 I

17 I

27 III

rozdział Teatrów Dramatycznych w Szczecinie (dyr. i kier. art. Józef Gruda) na dwie samodzielne placówki: Teatr Współczesny (dyr. i kier. art.

Maciej Englert) oraz Teatr Polski otwarcie Teatru na Woli w Warszawie – dyrektorem i kierownikiem artystycznym Tadeusz Łomnicki inauguracja działalności Teatru Dramatycznego w Elblągu (wcześniej sceny filialnej Teatru im. Jaracza w Olsztynie)

Film TWÓRCZOŚĆ FILMOWA Premiery kinowych filmów fabularnych

26 I

2 II

19 III

5 IV

Jarosław Dąbrowski reż. Bohdan Poręba Skazany reż. Andrzej Trzos-Rastawiecki Hazardziści reż. Mieczysław Waśkowski Partita na instrument drewniany reż. Janusz Zaorski 82

1976 Smuga cienia reż. Andrzej Wajda

10 IX Motylem jestem, czyli romans czterdziestolatka reż. Jerzy Gruza

11 X Ocalić miasto reż Jan Łomnicki X Zofia reż. Ryszard Czekała

22 XI Przepraszam, czy tu biją? reż. Marek Piwowski

29 XI Trędowata reż. Jerzy Hoffman

6 XII Blizna reż. Krzysztof Kieślowski

6 IX

IMPREZY FILMOWE 27 II – 27 III

29 V – 31 V

1–8 VI

4–11 IX

3–30 XI

4–9 XI

Konfrontacje – Przegląd Filmów Świata 75 w Warszawie, Łodzi, Krakowie, Katowicach i Gdańsku: m.in. Dersu Uzała A. Kurosawy, Premia S. Mikaeliana, Portret rodzinny we wnętrzu L. Viscontiego, Zawód – reporter M. Antonioniego, Widmo wolności L. Buñuela, Zagadka Kaspara Hausera W. Herzoga, Szczęki S. Spielberga XVI Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Urodzona Blanki Danilewicz i Zderzenie czołowe Marcela Łozińskiego) XIII Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie III Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku XXX Dni Filmu Radzieckiego: m.in. Oni walczyli za ojczyznę S. Bondarczuka, Czerwone jabłko T. Okiejewa, Niewolnica miłości N. Michałkowa Ogólnopolskie Seminarium Filmowe „Współczesny film radziecki” w DKF Kwant w Warszawie

83

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Muzyka i balet TWÓRCZOŚĆ KOMPOZYTORSKA

Augustyn Bloch Taka sobie muzyka Henryk Mikołaj Górecki Symfonia pieśni żałosnych Wojciech Kilar Kościelec 1909 Eugeniusz Knapik Le chant Krzysztof Knittel Robak Zdobywca Włodzimierz Kotoński Róża wiatrów Zygmunt Krauze Koncert fortepianowy Andrzej Krzanowski I Kwartet smyczkowy Aleksander Lasoń Symfonia na instrumenty dęte, perkusję i 2 fortepiany Witold Lutosławski Mi-parti Bernadetta Matuszczak Pamiętnik wariata (monodram operowy) Edward Pałłasz Symfonia 1976 Krzysztof Penderecki Koncert skrzypcowy Piotr Perkowski W stronę Atmy Bogusław Schaeffer Harmonie i kontrapunkty Kazimierz Serocki Arrangements Marek Stachowski Ptaki Bolesław Szabelski Mikołaj Kopernik Paweł Szymański Partita I Romuald Twardowski Laudate Dominum PREMIERY W TEATRACH MUZYCZNYCH

12 I

25 I

Rzekoma ogrodniczka W. A. Mozarta w Warszawskiej Operze Kameralnej – kier. muz. Maciej Jaśkiewicz, reż. Jitka Stokalska (polska prapremiera) Don Giovanni W. A. Mozarta w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Jacek Kaspszyk, reż. Maciej Prus

84

1976

14 II

19 IX

26 IX

Lord Jim R. Twardowskiego w Teatrze Wielkim w Łodzi – kier. muz. Antoni Wicherek, reż. Maria Fołtyn (prapremiera) Król Roger K. Szymanowskiego w Operze w Krakowie – kier. muz. Robert Satanowski, reż. Maciej Prus Katarzyna Izmajłowa D. Szostakowicza w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz.

Antoni Wicherek, reż. Lew Michajłow

FESTIWALE, KONKURSY, WYSTĘPY GOŚCINNE, INNE WYDARZENIA MUZYCZNE

obchody 30-lecia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w Krakowie II obchody 30-lecia Poznańskiego Chóru Chłopięcego kierowanego przez Jerzego Kurczewskiego

6 III otwarcie Muzeum Karola Szymanowskiego w willi Atma w Zakopanem

2–6 IV XVI Poznańska Wiosna Muzyczna 22 IV – 2 V występy Narodowego Baletu Kuby z Hawany w Warszawie i Łodzi 22–23 V w Teatrze Wielkim w Warszawie tańczyła Carla Fracci 22 V – 5 VI V Łódzkie Spotkania Baletowe – m.in. z udziałem baletu Węgierskiej Opery Państwowej z Budapesztu (który odwiedził także Warszawę) 1 VI – 14 XI IV Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski im. H. Wieniawskiego w Poznaniu

15 VI inauguracja X Festiwalu Organowego w Koszalinie

1–4 VII X Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym IX XI Międzynarodowy Festiwal OratoryjnoKantatowy „Wratislavia Cantans” we Wrocławiu

11 II

85

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

7–14 IX

18–26 IX

14–20 X

5–6 XI

25 XI

11 XII

I Spotkania Muzyczne w Baranowie (wśród organizatorów – „Siarkopol” w Machowie) XX Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” – m.in. z prawykonaniami utworów Wojciecha Kilara, Romualda Twardowskiego, Augustyna Blocha, Norberta Mateusza Kuźnika, Floriana Dąbrowskiego, Andrzeja Koszewskiego, Stefana Behra, Krzysztofa Baculewskiego, Bogusława Schaeffera i Andrzeja Dobrowolskiego oraz z występami Moskiewskiego Kameralnego Teatru Muzycznego (który odwiedził także Jelenią Górę) występy Staatsoper z Lipska w Łodzi i Warszawie koncerty symfoniczne Orkiestry Filharmonii Narodowej w Warszawie pod dyrekcją Witolda Rowickiego wieńczące obchody 75-lecia instytucji (m.in. z prawykonaniami Kościelca 1909 W. Kilara, Reduty na Woli B. Szabelskiego i Koncertu na orkiestrę W. Rowickiego) występ Los Angeles Philharmonic Orchestra pod dyrekcją Zubina Mehty w Warszawie w Teatrze Wielkim w Warszawie w przedstawieniu Toski śpiewali Teresa Żylis-Gara i Wiesław Ochman

Sztuki piękne wystawa „Malarstwo portretu we Francji 1610–1789” w Muzeum Narodowym w Warszawie III wystawa prac Henryka Stażewskiego w Galerii Współczesnej w Warszawie 8 IV – 9 V ogólnopolska wystawa plastyki „Sport w sztuce” w Biurze Wystaw Artystycznych w Katowicach 15 I – 29 II

86

1976 wystawa grafiki, tkaniny i modeli architektonicznych Friedensreicha Hundertwassera w Muzeum Narodowym w Warszawie

31 IV otwarcie wystawy „Sztuka dworu Wazów w Polsce” w Zamku Królewskim na Wawelu w Krakowie V wystawa malarstwa i rysunku Erny Rosenstein w Salonie Desy przy ul. Koszykowej w Warszawie V wystawa prac Andrzeja Strumiłły w Zachęcie w Warszawie VI wystawa prac Władysława Skoczylasa w Komorze Kazimierzowskiej Kopalni Soli w Wieliczce VI wystawa projektów scenograficznych Tadeusza Kantora „Od Itaki do Umarłej klasy” w Galerii Zapiecek w Warszawie 7 VI – 15 VIII VI Międzynarodowe Biennale Grafiki w Krakowie 9 VI – 22 VIII VI Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie 28 VI – 6 VIII wystawa rysunków Stanisława Noakowskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie VII–IX VIII Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie (Grand Prix – Izabela Gustowska) VII–X retrospektywna wystawa malarstwa Stanisława Teisseyre’a w Bydgoszczy i w Zachęcie w Warszawie VIII wystawa malarstwa Jerzego Nowosielskiego w Arsenale w Poznaniu 4 VIII – 15 IX wystawa „Złoto scytyjskie” w Muzeum Narodowym w Warszawie

7 IX otwarcie wystawy „Kultura i sztuka Traków na ziemi bułgarskiej” w Muzeum Archeologicznym w Warszawie

22 IX otwarcie I Ogólnopolskiego Triennale Szkła w Kłodzku IX wystawa twórczości Józefa Gielniaka w Muzeum Okręgowym w Jeleniej Górze 6 IX – 6 X retrospektywna wystawa dzieł Stanisława Lentza w Muzeum Narodowym w Warszawie 26 IV – 23 V

87

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

IX–XI wystawa dzieł Xawerego Dunikowskiego

w Galerii Rzeźby w Warszawie X wystawa prac Krzysztofa Wodiczki „Linia” w Galerii Foksal w Warszawie X pokaz rysunków satyrycznych Szymona Kobylińskiego w Galerii Szpilek w Warszawie X 76 – I 77 wystawa malarstwa Piotra Potworowskiego w Muzeum Narodowym w Poznaniu 15 XI – 12 XII wystawa „200 lat malarstwa amerykańskiego” w Muzeum Narodowym w Warszawie

16 XI odsłonięcie Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie zrekonstruowanego przez Mariana Koniecznego XII wystawa współczesnego malarstwa włoskiego w Muzeum Narodowym we Wrocławiu

Radio i telewizja

2 I

Polskie Radio rozpoczęło emisję Programu IV

PREMIERY TEATRU TELEWIZJI

16 II

23 II

3 V

14 VI

1 XI

15 XI

6 XII

27 XII

Matka S. I. Witkiewicza w reż. Jerzego Jarockiego Opera za trzy grosze B. Brechta w reż. Edwarda Dziewońskiego Konstytucja 3 Maja wg scenariusza J. Łojka i J. Mikkego w reż. Grzegorza Królikiewicza Faust J. W. Goethego w reż. Grzegorza Królikiewicza Rzecz listopadowa E. Brylla w reż. Bohdana Poręby Most J. Szaniawskiego w reż. Jana Bratkowskiego Dwoje na huśtawce W. Gibsona w reż.

Krzysztofa Kieślowskiego Ożenek N. Gogola w reż. Ewy Bonackiej

88

1976 FILM TELEWIZYJNY

Tylko Beatrycze reż. Stefan Szlachtycz Niedzielne dzieci reż. Agnieszka Holland Daleko od szosy reż. Zbigniew Chmielewski (serial) 07 zgłoś się reż. Krzysztof Szmagier (serial) Polskie drogi reż. Janusz Morgenstern (serial, kolejne części w 1977 r.)

N a g r o d y pa ń s t wo w e LITERATURA I stopnia II stopnia

Bohdan Czeszko, Kazimiera Iłłakowiczówna, Stanisław Lem, Tadeusz Łopalewski Ryszard Kapuściński, Julian Kawalec, Mieczysław Franciszek Rakowski

SZTUKA I stopnia

II stopnia

Henryk Mikołaj Górecki, Czesław Rzepiński, Stefan Stuligrosz, Jan Świderski, zespół w składzie: Jerzy Antczak, Jadwiga Barańska, Jerzy Bińczycki Jerzy Jarocki, zespół w składzie: Zbigniew Chmielewski, Henryk Bąk, Jerzy Jesionowski, Aleksander Minkowski, Jan Nowicki, Mikołaj Sprudin, Andrzej Szypulski

89

1977

1977

Edward Gierek przyjął Jarosława Iwaszkiewicza

11 II Edward Gierek spotkał się z przewodniczącymi związków twórczych i działaczami partyjnymi ze środowisk twórców kultury

3 IV rozpoczęły się prace przy budowie fundamentów 12-kondygnacyjnego budynku Książnicy Głównej w zespole gmachów Biblioteki Narodowej w Warszawie

16 IX centralna inauguracja roku działalności kulturalnej i sezonu artystycznego 1977/78 w Łodzi z udziałem Edwarda Gierka XII Bogdan Gawroński kierownikiem Wydziału Kultury KC PZPR (na miejsce Lucjana Motyki)

22 I

L i t e r at u r a TWÓRCZOŚĆ LITERACKA – PIERWSZE WYDANIA UTWORÓW LITERATURY PIĘKNEJ Proza fabularna

Miron Białoszewski Zawał Kazimierz Brandys Nierzeczywistość (poza cenzurą) Jan Drzeżdżon Leśna Dąbrowa Jerzy Jesionowski Drugi brzeg Julian Kawalec Oset Donat Kirsch Liście croatoan Tadeusz Konwicki Kompleks polski (poza cenzurą) Andrzej Kuśniewicz Lekcja martwego języka Tadeusz Nowak Prorok

91

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Edward Stachura Się Jerzy Stefan Stawiński Młodego warszawiaka zapiski z urodzin Władysław Terlecki Rośnie las Kazimierz Truchanowski Całowanie ziemi Kazimierz Truchanowski Dzwony piekieł Poezja

Józef Baran Na tyłach świata Marianna Bocian Proste nieskończone Ernest Bryll Ta rzeka Jan Brzękowski Paryż po latach Tomasz Gluziński Przebieg wydarzeń Jarosław Iwaszkiewicz Mapa pogody Anna Janko List do królika doświadczalnego Mieczysław Jastrun Scena obrotowa Tadeusz Różewicz Duszyczka Piotr Sommer W krześle Andrzej Szmidt Złożenie broni Roman Śliwonik Z pamięci Marek Wawrzkiewicz Serce przepiórki Adam Ważyk Zdarzenia Tadeusz Wyrwa-Krzyżański Dom ust Bohdan Zadura Małe muzea Dramat

Halina Auderska Kwartet wokalny Henryk Bardijewski Posiedzenie Ernest Bryll Ballada łomżyńska Bohdan Drozdowski Z Szekspirem…

Helmut Kajzar Villa dei misteri Sławomir Mrożek Krawiec

92

1977 Zofia Posmysz Miejsce na ścianie Edward Redliński Wcześniak Andrzej Szypulski Czarne motyle Esej, reportaż, wspomnienia, krytyka, historia kultury

Jarosław Iwaszkiewicz Podróże do Polski Jarosław Iwaszkiewicz Podróże do Włoch Romuald Karaś Nazywam się Pekosiński Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem Kazimierz Moczarski Rozmowy z katem Edmund Jan Osmańczyk Rzeczpospolita Polaków Zbigniew Raszewski Krótka historia teatru polskiego Jarosław Marek Rymkiewicz Aleksander Fredro jest w złym humorze Małgorzata Szejnert Ulica z latarnią Kazimierz Wyka Pokolenia literackie INNE WYDARZENIA ŻYCIA LITERACKIEGO I zaczęło się ukazywać pierwsze pismo

literackie poza cenzurą – Zapis II 250. numer miesięcznika Dialog (nakład 7,5 tys. egz.)

VIII półmilionowy egzemplarz (i ponad pięćdziesiąt pozycji) w serii Proza iberoamerykańska Wydawnictwa Literackiego w Krakowie 22–24 IX I Konferencja Polonistów Zagranicznych w Warszawie (ok. 100 badaczy z 20 krajów) IX rozpoczęła działalność Niezależna Oficyna Wydawnicza (NOWa)

1 X obchody 25-lecia Wydawnictwa Iskry X 200. numer wrocławskiego miesięcznika społeczno-kulturalnego Odra

93

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

X pierwszy numer wychodzącego poza cenzurą

nieregularnego kwartalnika literackiego Puls

T e at r PREMIERY W TEATRACH DRAMATYCZNYCH

8 I

9 II

13 II

17 II

5 III

1 IV

28 IV

6 V

6 V

7 V

19 V

Ta Gabriela… w Teatrze Narodowym (scena Teatru Małego) w Warszawie w reż. Andrzeja Łapickiego z Ireną Eichlerówną Odejście Głodomora T. Różewicza w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu w reż. Helmuta Kajzara (prapremiera) Wielki Fryderyk A. Nowaczyńskiego w Teatrze Nowym w Łodzi w reż. Kazimierza Dejmka Nastasja Filipowna wg Idioty F. Dostojewskiego w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Andrzeja Wajdy z Jerzym Radziwiłowiczem i Janem Nowickim Kartoteka T. Różewicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Tadeusza Minca Śnieg S. Przybyszewskiego w Teatrze im. Kochanowskiego w Opolu w reż. Bogdana Hussakowskiego Król Lear W. Szekspira w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Jerzego Jarockiego z Gustawem Holoubkiem Mąż i żona A. Fredry w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza Dziewięćdziesiąty trzeci S. Przybyszewskiej w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Jerzego Krasowskiego Ballada łomżyńska E. Brylla w Teatrze Dramatycznym w Elblągu w reż. Jacka Grucy (prapremiera) Dziady A. Mickiewicza w Teatrze im. Jaracza w Olsztynie w reż. Henryka Baranowskiego

94

1977

29 V

10 VI

11 VI

12 VI

30 VI

1 X

22 X

29 X

5 XI

22 XII

30 XII

31 XII

Cień W. Młynarskiego wg J. Szwarca w Teatrze Nowym w Łodzi w reż. Kazimierza Dejmka Przedstawienie „Hamleta” we wsi Głucha Dolna I. Breŝana w Teatrze na Woli w Warszawie w reż.

Kazimierza Kutza z Tadeuszem Łomnickim Samuel Zborowski J. Słowackiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Stanisława Hebanowskiego Wesele S. Wyspiańskiego w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Jerzego Grzegorzewskiego Lot nad kukułczym gniazdem D. Wassermana w Teatrze Powszechnym w Warszawie w reż.

Zygmunta Hübnera (polska prapremiera) Mazepa J. Słowackiego w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Krystyny Skuszanki Tartufe Moliera w Teatrze Nowym w Łodzi w reż. Bohdana Korzeniewskiego Trzema krzyżykami Helmuta Kajzara w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu w reż. autora Największa świętość I. Druce w Teatrze Współczesnym w Warszawie w reż. Macieja Englerta z Henrykiem Borowskim (jedna z dwóch równoczesnych polskich prapremier sztuki, wraz z daną tego samego dnia premierą w Teatrze im. Jaracza w Łodzi) Rozmowy z katem wg K. Moczarskiego w Teatrze Powszechnym w Warszawie w reż. Andrzeja Wajdy Mewa A. Czechowa w Teatrze Ateneum w Warszawie w reż.

Janusza Warmińskiego z Aleksandrą Śląską i Krystyną Jandą Sen srebrny Salomei J. Słowackiego w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza

95

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

PREMIERY W TEATRACH STUDENCKICH

Przecena dla wszystkich w Teatrze Ósmego Dnia w Poznaniu w reż. Lecha Raczaka XI Biała skrzynia wg U. Kozioł w Akademickim Ośrodku Teatralnym Kalambur we Wrocławiu w reż. Bogusława Litwińca

23 III

FESTIWALE, PRZEGLĄDY, WYSTĘPY GOŚCINNE

23 I

27 III – 3 IV

2–12 V

10–17 V

28 V – 6 VI 29 V – 4 VI

9–13 IX

5–15 XI

5–15 XI

23–25 XI

6–17 XII

22 V

1 IX

występ Michaiła Uljanowa i Julii Borisowej w Antoniuszu i Kleopatrze W. Szekspira w Teatrze Polskim w Warszawie III Opolskie Konfrontacje Teatralne – Klasyka Polska XVII Kaliskie Spotkania Teatralne XV Śląska Wiosna Teatralna V Przemyska Wiosna Teatralna XVIII Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu występy Teatru Dramatu Starogreckiego z Aten w Krakowie, Wrocławiu, Warszawie i Poznaniu VIII Ogólnopolski Festiwal Dramaturgii Rosyjskiej i Radzieckiej w Katowicach występy Teatru im. Leninowskiego Komsomołu z Moskwy w Katowicach, Bytomiu, Gliwicach, Krakowie i Warszawie występy Teatru Dramatycznego z Kowna w Białymstoku XIII Warszawskie Spotkania Teatralne

otwarcie nowej sceny – Forum w Starym Teatrze w Krakowie otwarcie Teatru Dramatycznego w Legnicy

96

1977 Film TWÓRCZOŚĆ FILMOWA Premiery kinowych filmów fabularnych

23 I

28 I

25 II

16 V

13 VI

12 IX

16 IX

10 X

25 XI

Colargol na Dzikim Zachodzie reż. Tadeusz Wilkosz Barwy ochronne reż. Krzysztof Zanussi Człowiek z marmuru reż. Andrzej Wajda Zdjęcia próbne reż. Agnieszka Holland, Paweł Kędzierski, Jerzy Domaradzki Kochaj albo rzuć reż. Sylwester Chęciński Rebus reż. Tomasz Zygadło Wielka podróż Bolka i Lolka reż. Władysław Nehrebecki, Stanisław Dulz Śmierć prezydenta reż. Jerzy Kawalerowicz Sprawa Gorgonowej reż. Janusz Majewski

IMPREZY FILMOWE 2 III – 9 V

16–19 V

28–31 V

31 V – 5 VI

4–7 VIII

Konfrontacje – Przegląd Filmów Świata 76 w Warszawie, Łodzi, Gdańsku i Katowicach: m.in. Nakarmić kruki C. Saury, Niemoc S. Ousmane, Taksówkarz M. Scorsese, Lokator R. Polańskiego, Cudze listy I. Awerbacha, Piąta pieczęć Z. Fabriego, Niewinne L. Viscontiego, Twarzą w twarz I. Bergmana V Ogólnopolski Festiwal Filmów dla Dzieci i Młodzieży w Poznaniu XVII Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Zapora Ireny Kamieńskiej) XIV Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Szpital Krzysztofa Kieślowskiego) V Koszalińskie Spotkania Filmowe „Młodzi i Film”

97

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

5–12 IX

27–29 IX

IV Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku (Grand Prix – Barwy ochronne Krzysztofa Zanussiego) X Ogólnopolski Muzealny Przegląd Filmów w Kielcach

Muzyka i balet TWÓRCZOŚĆ KOMPOZYTORSKA

Tadeusz Baird Sceny Zbigniew Bargielski Kwartet smyczkowy „Alpejski” Edward Bogusławski Sonata Belzebuba (opera) Paweł Buczyński Kwartet smyczkowy Zbigniew Bujarski Musica domestica Zygmunt Krauze Suite de danses et de chansons Kazimierz Serocki Ad libitum Elżbieta Sikora Ariadna (opera) PREMIERY W TEATRACH MUZYCZNYCH

13 III

3 VI

11 VI

16 X

Opowieści Hoffmanna J. Offenbacha w Operze im. Moniuszki w Poznaniu – kier. muz. Wojciech Rajski, reż. Henryk Tomaszewski Arianna G. F. Haendla w Warszawskiej Operze Kameralnej – kier. muz. Jürgen Jürgens, reż. Jitka Stokalska Cosỉ fan tutte W. A. Mozarta w Operze im. Moniuszki w Poznaniu – kier. muz. Mieczysław Dondajewski, reż. Lech Komarnicki Krzesany do muz. W. Kilara i III Symfonia. Pieśń o nocy do muz. K. Szymanowskiego w Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu w chor. Conrada Drzewieckiego (prapremiery)

98

1977

22 X

19 XI

20 XI

26 XI

29 XII

Dyrektor teatru i Bastien i Bastienne W. A. Mozarta w Teatrze Muzycznym w Słupsku – kier. muz.

Grzegorz Nowak, reż. Ryszard Peryt Sonata Belzebuba E. Bogusławskiego w Operze we Wrocławiu – kier. muz. Robert Satanowski, reż. Bogdan Hussakowski (prapremiera) Fidelio L. van Beethovena w Operze we Wrocławiu – kier. muz. Robert Satanowski, reż. Maciej Prus Rusłan i Ludmiła M. Glinki w Operze Śląskiej w Bytomiu – kier. muz. Napoleon Siess, reż.

Zbigniew Bogdański (polska prapremiera) Sen nocy letniej B. Brittena w Operze im. Moniuszki w Poznaniu – kier. muz. Agnieszka Duczmal, reż.

Danuta Baduszkowa (polska prapremiera)

FESTIWALE, KONKURSY, WYSTĘPY GOŚCINNE, INNE WYDARZENIA MUZYCZNE

w Teatrze Wielkim w Łodzi śpiewał Virgilius Norejka

14 II w Teatrze Wielkim w Warszawie śpiewała Teresa Berganza

3 III inauguracja I Dni Muzyki Karola Szymanowskiego w Zakopanem

25 III w Filharmonii Narodowej w Warszawie grał Claudio Arrau

21 IV inauguracja XX Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej w Oliwie 24–29 IV XVII Poznańska Wiosna Muzyczna 16–22 V występy Opery Szkockiej z Glasgow w Łodzi i Warszawie V w Filharmonii Narodowej w Warszawie dyrygował Igor Markevitch 30 VI – 10 VII V Międzynarodowy Konkurs Lutniczy im. H. Wieniawskiego w Poznaniu (I nagroda – Józef Bartoszek) 3–16 VII w Teatrze Wielkim w Warszawie śpiewała Irina Archipowa

10–15 II

99

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

1–6 IX

17–25 IX

30 IX

3 X

20–23 X

13–27 XI

26 XI – 3 XII

28 XI

5–9 XII

1 I

1 VII

XII Międzynarodowy Festiwal OratoryjnoKantatowy „Wratislavia Cantans” we Wrocławiu XXI Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” – m.in. z prawykonaniami utworów Andrzeja Krzanowskiego i Kazimierza Urbańskiego, Bogusława Schaeffera, Witolda Szalonka, Eugeniusza Knapika, Zbigniewa Bujarskiego, Tomasza Sikorskiego oraz z polskimi prawykonaniami Universal Prayer Andrzeja Panufnika i Symfonii pieśni żałosnych Henryka Mikołaja Góreckiego w Muzeum im. Chopina w Warszawie wystawa autografów kompozytora, przekazanych w depozyt przez Artura Rubinsteina na antenie Polskiego Radia premiera pierwszego w dziejach fonografii nagrania Borysa Godunowa M. Musorgskiego w oryginalnej wersji kompozytora (koprodukcja PR i EMI) – pod dyr. Jerzgo Semkowa, z udziałem WOSPRiT oraz m.in. Leonarda A. Mroza, Martti Talveli i Nicolaia Geddy XX Międzynarodowy Festiwal Jazzowy „Jazz Jamboree” w Warszawie VII Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. H. Wieniawskiego w Poznaniu: I nagroda – Wadim Brodski (ZSRR), jedna z dwóch II nagród – Piotr Milewski występy Narodowego Teatru Opery i Baletu z Sofii w Warszawie i Łodzi obchody 20-lecia Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia w Teatrze Wielkim w Warszawie i w Operze im. Moniuszki w Poznaniu śpiewała Elisabeth Schwarzkopf

Robert Satanowski dyrektorem i kierownikiem artystycznym Opery we Wrocławiu Kazimierz Kord dyrektorem i kierownikiem artystycznym Filharmonii Narodowej w Warszawie (na miejsce Witolda Rowickiego)

100

1977

1 VIII

1 IX

Bohdan Wodiczko dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru Wielkiego w Łodzi (do 30 czerwca 1979) utworzenie Teatru Muzycznego w Słupsku (ze sceny filialnej Bałtyckiego Teatru Dramatycznego w Koszalinie)

Sztuki piękne wystawa dzieł Edvarda Muncha i Gustava Vigelanda w Muzeum Narodowym w Warszawie

15 I odsłonięcie pomnika Bolesława Prusa w Warszawie dłuta Anny Kamieńskiej-Jasińskiej I wystawa rzeźb Adama Myjaka w Kordegardzie w Warszawie I–II wystawa malarstwa Janusza Kaczmarskiego w Galerii PAX w Warszawie II–III wystawa prac Oskara Hansena i Bohdana Urbanowicza (reprezentujących Polskę na 37.

Biennale w Wenecji) w Zachęcie w Warszawie II–III wystawa prac laureatów Nagrody Krytyki im. Norwida z lat 1967–1976 w Domu Artysty Plastyka w Warszawie

25 IV otwarcie wielkiego pokazu młodej sztuki polskiej „CDN” pod wiaduktem mostu Poniatowskiego w Warszawie

13 V otwarcie wystawy „Trzy wieki plakatu francuskiego” w Muzeum Plakatu w Wilanowie w Warszawie 5 VIII – 18 IX wystawa „Polska fotografia artystyczna do 1939 r.” w Muzeum Narodowym we Wrocławiu 15 VIII – 5 IX XV Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach 7 X – 31 XII wystawa „200 lat malarstwa drezdeńskiego” w Muzeum Narodowym w Warszawie

19 X otwarcie wystawy dawnej i współczesnej sztuki Mongolii w Muzeum Etnograficznym w Warszawie 14 I – 20 II

101

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

odsłonięcie pomnika Marii Konopnickiej w Gdańsku autorstwa Franciszka Duszenki 14 XI – 31 XII wystawa dzieł Konstantego Brandla w Muzeum Narodowym w Warszawie

10 XII otwarcie ogólnopolskiej wystawy „Akt w sztuce współczesnej” w Biurze Wystaw Artystycznych w Sopocie

16 XII otwarcie polsko-czechosłowackiej wystawy „Wieki sąsiedztwa i przyjaźni” w Muzeum Narodowym w Krakowie, potem prezentowanej też w Muzeum Narodowym w Warszawie XII akcja uliczna „Przejście” Jerzego Kaliny na skrzyżowaniu ulic Świętokrzyskiej i Mazowieckiej w Warszawie – rzeźba plenerowa Władysława Hasiora Płomienne ptaki w Koszalinie

12 XI

Radio i telewizja

29 I – 5 II

I Festiwal Filmów i Widowisk Telewizyjnych w Olsztynie (Grand Prix – zespół w składzie: Zbigniew Chmielewski, Jerzy Jesionowski, Aleksander Minkowski i Andrzej Szypulski za serial Dyrektorzy)

PREMIERY TEATRU TELEWIZJI

31 I

21 II

18 IV

4 VII – 22 VIII

3 X

10 X

5 XII

Ich czworo G. Zapolskiej w reż. Tomasza Zygadły Turoń S. Żeromskiego w reż. Jana Kulczyńskiego Obłomow wg I. Gonczarowa w reż. Tadeusza Junaka Przed burzą (cz. 1–8) wg scenariusza R. Frelka i W. T. Kowalskiego w reż. Romana Wionczka Ostatnie dni M. Bułhakowa w reż. Macieja Wojtyszki Skiz G. Zapolskiej w reż. Olgi Lipińskiej Rewizor N. Gogola w reż. Jerzego Gruzy

102

1977 FILM TELEWIZYJNY

Ciuciubabka reż. Radosław Piwowarski Coś za coś reż. Agnieszka Holland Niedziela pewnego małżeństwa w mieście przemysłowym średniej wielkości reż. Jerzy Sztwiertnia Wysoka góra reż. Andrzej Titkow Lalka reż. Ryszard Ber (serial)

I n n e w y da r z e n ia k u lt u r a l n e

16–22 IV

21–25 VI

24–27 VIII

4–11 IX

III Biennale Sztuki dla Dziecka w Poznaniu XV Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu (po raz pierwszy pod patronatem Komitetu ds.

Radia i Telewizji): I nagroda – Hop, szklanka piwa muz. i wyk. Marek Grechuta, słowa Stanisław Witkiewicz I Festiwal Interwizji w Sopocie: Grand Prix – Malovanŷ džbánku z muz. Jindricha Grabeca do słów Jirzego Aplta i w wyk. Heleny Vondráčkovej; Grand Prix du Disque – Zdzisława Sośnicka za wykonanie piosenek Jeden świat z muz. Janusza Komana i skomponowanej przez siebie Kochać znaczy żyć, obu do słów Jonasza Kofty X Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem

103

1978

1978

18 I

29 III

3 IV

20 VII

Edward Gierek przyjął prezesa SPATiF Gustawa Holoubka Jan Mietkowski ministrem kultury i sztuki (na miejsce Józefa Tejchmy) Edward Gierek przyjął prezesa ZLP Jarosława Iwaszkiewicza Zygmunt Najdowski ministrem kultury i sztuki (na miejsce zmarłego 4 lipca Jana Mietkowskiego)

L i t e r at u r a TWÓRCZOŚĆ LITERACKA – PIERWSZE WYDANIA UTWORÓW LITERATURY PIĘKNEJ Proza fabularna

Lesław Bartelski Rajski ogród Leopold Buczkowski Kamień w pieluszkach Janina Dziarnowska Słowo o Brunonie Jasieńskim Jerzy Grzymkowski Wierne blizny Józef Hen Ja, Michał z Montaigne…

Michał Jagiełło Hotel klasy Lux Jerzy Krzysztoń Wielbłąd na stepie Igor Newerly Rozmowa w sadzie piątego sierpnia Ewa Nowacka Kilka miesięcy, całe życie Marek Nowakowski Książę nocy Marian Pilot Jednorożec Zofia Posmysz Cena Józef Ratajczak Świętych obcowanie Adolf Rudnicki Daniela naga

105

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Marek Sołtysik Sztuczne ruiny Julian Stryjkowski Przybysz z Narbony Władysław Terlecki Złoty wąwóz Piotr Wojciechowski Manowiec Poezja

Urszula Małgorzata Benka Dziwna rozkosz Miron Białoszewski Odczepić się Ernest Bryll Rok polski Stanisław Grochowiak Haiku-images Julia Hartwig Czuwanie Tomasz Jastrun Bez usprawiedliwienia Anna Kamieńska Rękopis znaleziony we śnie Julian Kornhauser Stan wyjątkowy Ewa Lipska Piąty zbiór wierszy Aleksander Nawrocki Niebo cwałuje boso Tadeusz Nowak Nowe psalmy Jan Bolesław Ożóg Klinika Marian Piechal Wiatr od Wisły Anna Pogonowska Zaprzęg Jarosław Marek Rymkiewicz Thema regium Stanisław Stabro Na inne głosy rozpiszą nasz głos Anna Świrszczyńska Szczęśliwa jak psi ogon Andrzej Zaniewski Mity Władysław Zawistowski Płonące biblioteki Dramat

Henryk Bardijewski Opresje Andrzej i Janusz Kondratiukowie Remont Andrzej Mularczyk Kwiaty z pierza Wiesław Myśliwski Klucznik

106

1978 Jerzy Stanisław Sito Polonez Jerzy Żurek Sto rąk, sto sztyletów Esej, reportaż, wspomnienia, krytyka, historia kultury

Jan Błoński Odmarsz Roman Bratny Pamiętnik moich książek Maria Janion i Maria Żmigrodzka Romantyzm i historia Ryszard Kapuściński Cesarz Ryszard Kapuściński Wojna futbolowa Tomasz Łubieński Bić się czy nie bić Waldemar Łysiak Cesarski poker Michał Misiorny Współczesny teatr na świecie. Sylwetki pisarzy Teodor Parnicki Szkice literackie Artur Sandauer Bóg, Szatan, Mesjasz i…?

Andrzej Krzysztof Waśkiewicz Formy obecności „nieobecnego” pokolenia Adam Zagajewski Drugi oddech INNE WYDARZENIA ŻYCIA LITERACKIEGO

XX Walny Zjazd Delegatów Związku Literatów Polskich w Katowicach (prezesem ZLP ponownie Jarosław Iwaszkiewicz)

15 IV na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie złożono prochy zmarłego przed dziewięcioma laty w Londynie Kazimierza Wierzyńskiego VI otwarcie Muzeum Henryka Sienkiewicza w Poznaniu, powstałego z kolekcji zgromadzonej przez Ignacego Mosia VII pierwszy numer czasopisma Zdanie – organu Klubu Twórców i Działaczy Kultury „Kuźnica” w Krakowie (redaktor naczelny – Józef Lipiec)

2 X Juliusz Żuławski prezesem Polskiego PEN-Clubu (na miejsce zmarłego 26.IX. Jana Parandowskiego)

7–8 IV

107

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

3 X

11 X

otwarcie wystawy „Książka polska XVI wieku” w Krakowie otwarcie wystawy „150 lat Biblioteki Kórnickiej” w Muzeum Narodowym w Poznaniu

T e at r PREMIERY W TEATRACH DRAMATYCZNYCH I LALKOWYCH

28 I

4 II

4 II

1 IV

7 IV

9 IV

25 IV

7 V

14 V

16 V

19 V

Czerwony kogut leci wprost do nieba wg M. Bulatoviča w Teatrze Nowym w Poznaniu w reż. Janusza Nyczaka Akropolis S. Wyspiańskiego w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Krystyny Skuszanki Sonata widm A. Strindberga w Teatrze im. Kochanowskiego w Opolu w reż. Bogdana Hussakowskiego Z biegiem lat, z biegiem dni wg scenariusza Joanny Olczak-Ronikier w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Andrzeja Wajdy i Anny Polony Dziady cz. III A. Mickiewicza w Teatrze im. Norwida w Jeleniej Górze w reż. Grzegorza Mrówczyńskiego Zwłoka F. Dürrenmatta w Teatrze Nowym w Łodzi w reż. Kazimierza Dejmka (polska prapremiera) Wyzwolenie S. Wyspiańskiego w Teatrze Współczesnym w Szczecinie w reż. Macieja Englerta Łaźnia W. Majakowskiego w Teatrze Nowym w Poznaniu w reż. Izabelli Cywińskiej Dokąd pędzisz, koniku? R. Moskowej w Teatrze Lalki i Aktora im. Andersena w Lublinie w reż. Włodzimierza Fełenczaka Życie Galileusza B. Brechta w Teatrze na Woli w Warszawie w reż. Ludwika René z Tadeuszem Łomnickim Śmierć w starych dekoracjach T. Różewicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Jerzego Grzegorzewskiego (prapremiera)

108

1978

24 VI

7 X

31 X

11 XI

16 XI

30 XII

Spór wg P. Marivaux we Wrocławskim Teatrze Pantomimy w chor. Henryka Tomaszewskiego Nieporozumienie A. Camusa w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Stanisława Hebanowskiego (polska prapremiera) Dziady A. Mickiewicza w Teatrze Narodowym (scena Teatru Małego) w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza Noc listopadowa S. Wyspiańskiego w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Macieja Prusa ze Zbigniewem Zapasiewiczem Zemsta A. Fredry w Teatrze Powszechnym w Warszawie w reż. Zygmunta Hübnera Śmierć na gruszy W. Wandurskiego w Teatrze Studio w Warszawie w reż. Józefa Szajny

FESTIWALE, PRZEGLĄDY, WYSTĘPY GOŚCINNE

8–17 IV

2–11 V

13–19 V

23 V – 9 VI

3–12 VI

21 IX – 8 X

IV Opolskie Konfrontacje Teatralne – Klasyka Polska XVIII Kaliskie Spotkania Teatralne XIX Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu I Międzynarodowe Spotkania Teatralne w Warszawie – z udziałem m.in. Teatru Narodowego im. Caragiale z Bukaresztu, Teatru Nuria Espert z Barcelony, Teatru Miejskiego z Göteborga, Wielkiego Teatru Dramatycznego im. Gorkiego z Leningradu (z Historią konia wg L. Tołstoja w reż. Georgija Towstonogowa), Greckiego Teatru Sztuki z Aten; kilka spośród teatrów uczestniczących w Spotkaniach wystąpiło też w innych miastach Polski XX Festiwal Teatrów Polski Północnej w Toruniu VI Międzynarodowe Spotkania Teatru Otwartego we Wrocławiu

109

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

16–26 X

1–12 XII

1 III

występy Centralnego Teatru Lalek Sergiusza Obrazcowa z Moskwy w Poznaniu, Wrocławiu i Warszawie XIV Warszawskie Spotkania Teatralne

przekształcenie radomskiej sceny filialnej Teatru im. Żeromskiego w Kielcach w samodzielny Teatr Powszechny w Radomiu

Film TWÓRCZOŚĆ FILMOWA Premiery kinowych filmów fabularnych

20 I

13 II

13 III

14 III

24 VII

21 VIII

12 IX

21 IX

27 IX

6 X

23 X

27 X

17 XI

8 XII

Tańczący jastrząb reż. Grzegorz Królikiewicz Akcja pod Arsenałem reż. Jan Łomnicki Pokój z widokiem na morze reż. Janusz Zaorski Pasja reż. Stanisław Różewicz Wodzirej reż. Feliks Falk Nauka latania reż. Sławomir Idziak …gdziekolwiek jesteś, Panie Prezydencie reż. Andrzej Trzos-Rastawiecki Spirala reż. Krzysztof Zanussi Bez znieczulenia reż. Andrzej Wajda Pejzaż horyzontalny reż. Janusz Kidawa Pogrzeb świerszcza reż. Wojciech Fiwek Do krwi ostatniej reż. Jerzy Hoffman Wśród nocnej ciszy reż. Tadeusz Chmielewski Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz reż. Stanisław Bareja

Film dokumentalny

Z punktu widzenia nocnego portiera reż. Krzysztof Kieślowski

110

1978 IMPREZY FILMOWE 27 II – 14 III

29 III – 1 IV

27–30 V

30 V – 4 VI

18–25 VI

4–11 IX

18–19 XI

Konfrontacje – Przegląd Filmów Świata 77 w Warszawie, Łodzi, Katowicach, Krakowie, Wrocławiu i Gdańsku: m.in.

Mroczny przedmiot pożądania L. Buñuela, Mimino G. Danieliji, Wszyscy ludzie prezydenta A. J. Pakuli, Casanova F. Felliniego, We władzy ojca P. i V. Tavianich, Stroszek W. Herzoga X Ogólnopolski Przegląd Filmów o Sztuce w Zakopanem XVIII Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Ziemia Tamary Sołoniewicz) XV Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie X Lubuskie Lato Filmowe w Łagowie V Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku (Grand Prix – Pasja Stanisława Różewicza i Bez znieczulenia Andrzeja Wajdy)

Walny Zjazd Stowarzyszenia Filmowców Polskich w Warszawie – prezesem SFP Andrzej Wajda (na miejsce Jerzego Kawalerowicza, teraz wybranego prezesem honorowym)

Muzyka i balet TWÓRCZOŚĆ KOMPOZYTORSKA

Tadeusz Baird Wariacje w formie ronda na kwartet smyczkowy Marian Borkowski Mont Sławomir Czarnecki Koncert na tubę Eugeniusz Knapik Corale, interludio ed aria Włodzimierz Kotoński Muzyka wiosenna Krzysztof Meyer Fireballs Krzysztof Meyer 24 preludia na fortepian Edward Pałłasz Koncert skrzypcowy 111

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Krzysztof Penderecki Raj utracony (opera) Bronisław Kazimierz Przybylski Koncert fortepianowy Kazimierz Serocki Pianophonie Tomasz Sikorski Music in Twilight Marek Stachowski Divertimento Bolesław Szabelski Koncert fortepianowy Romuald Twardowski Maria Stuart (opera) Romuald Twardowski Tryptyk mazowiecki Piotr Warzecha Koncert na 4 solistów i orkiestrę Lidia Zielińska Litania PREMIERY W TEATRACH MUZYCZNYCH

2 IV

23 IV

29 IV

21 V

28 V

5 IX

Défilé do muz. H. Berlioza, Fedra do muz. G. Aurica, Suite en blanc do muz. E. Lalo w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Antoni Wicherek, chor.

Serge Lifar, z Bożeną Kociołkowską jako Fedrą Księżyc C. Orffa w Teatrze Wielkim w Łodzi – kier. muz. Bohdan Wodiczko, reż. Conrad Drzewiecki (polska prapremiera) Faworyta G. Donizettiego w Operze Bałtyckiej w Gdańsku – kier. muz. Zbigniew Chwedczuk, reż. Stanisław Hebanowski, w partii tytułowej Stefania Toczyska Julietta B. Martinů w Teatrze Wielkim w Łodzi – kier. muz. Mieczysław Nowakowski, reż.

Ladislav Štros (polska prapremiera) Edyp G. Enescu w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz.

Cornel Trailescu, reż. Jean Rinzescu (polska prapremiera) Pamiętnik wariata B. Matuszczak w Warszawskiej Operze Kameralnej – kier. muz. Wojciech Michniewski, reż. Jitka Stokalska (prapremiera)

112

1978

4 XII

Katia Kabanowa L. Janáčka w Operze we Wrocławiu – kier. muz. Robert Satanowski, reż. Ryszard Peryt (polska prapremiera)

FESTIWALE, KONKURSY, WYSTĘPY GOŚCINNE, INNE WYDARZENIA MUZYCZNE

ukazał się 60. tom Dzieł wszystkich Oskara Kolberga, pomnikowej edycji rozpoczętej jeszcze w 1961 r.

21–28 I występy Opery Królewskiej ze Sztokholmu w Warszawie (tetralogia Pierścień Nibelunga R. Wagnera)

9 II w Teatrze Wielkim w Warszawie dwutysięczny występ Bogdana Paprockiego w jego karierze śpiewaczej

13–14 II występy The Academy of St. Martin-in the-Fields w Warszawie 16–20 IV XVIII Poznańska Wiosna Muzyczna

12 V w Filharmonii Narodowej w Warszawie dyrygował Carlo Zecchi 26 V – 2 VI występy Teatru Opery i Baletu z Permu w Szczecinie, Łodzi i Warszawie VI zakończył się 10. sezon działalności Młodzieżowego Ruchu Miłośników Muzyki Pro Sinfonika w Poznaniu, stworzonego i kierowanego przez Alojzego Andrzeja Łuczaka i skupiającego ponad 10 tys. członków

1–7 IX XIII Międzynarodowy Festiwal OratoryjnoKantatowy „Wratislavia Cantans” we Wrocławiu 8–22 IX V Międzynarodowy Festiwal Muzyki Dawnej Krajów Europy Wschodniej i Środkowej „Musica Antiqua Europae Orientalis” w Bydgoszczy i Toruniu 16–24 IX XXII Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” – m.in. z prawykonaniami utworów Krzysztofa Knittla, Augustyna Blocha i Tomasza Sikorskiego

10 XII w Filharmonii Narodowej w Warszawie grał Emil Gilels

11 I

113

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

1 IV

13 IV 24 XI

Mieczysław Dondajewski dyrektorem i kierownikiem artystycznym Opery im. Moniuszki w Poznaniu otwarcie nowej siedziby Teatru Muzycznego w Szczecinie w tamtejszym Zamku Książąt Pomorskich inauguracja działalności Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Wałbrzyskiej

Sztuki piękne otwarcie wystaw twórczości ubiegłorocznych laureatów nagród Ministra Kultury i Sztuki – Michała Byliny, Eugeniusza Gepperta i Henryka Stażewskiego – w Zachęcie w Warszawie I wystawa twórczości rzeźbiarskiej Macieja Szańkowskiego w Domu Artysty Plastyka w Warszawie wraz z pokazem jego rzeźby „Okno” w Galerii Krytyków I–II wystawa „Marian Wnuk i jego wychowankowie” w Zachęcie w Warszawie

3 III otwarcie wystawy fotografiki „Portret polski 1840–1939” w Warszawie

20 III otwarcie wystawy plakatu Republiki Hiszpańskiej 1936–1939 w Muzeum Plakatu w Wilanowie III–IV wystawa prac Jana Dobkowskiego w Zachęcie w Warszawie 3–23 IV wystawa prac Willema de Kooniga i Roberta Rauschenberga w Muzeum Narodowym w Warszawie, potem eksponowana też w Krakowie 6 IV – 7 V wystawa płócien Mihály Munkácsyego w Muzeum Narodowym w Warszawie 1 VI – 20 VIII VII Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie

2 VI otwarcie wystawy „Kolor w malarstwie polskim XIX i XX wieku” w Muzeum Narodowym w Poznaniu

4 I

114

1978 otwarcie pokazu rysunków Bruno Schulza w Muzeum Literatury w Warszawie 5 VI – 6 VIII VII Międzynarodowe Biennale Grafiki w Krakowie

9 VI otwarcie I Międzynarodowego Triennale Rysunku we Wrocławiu 19 VI – 25 VII wystawa „Tysiąc lat ikony bułgarskiej” w Muzeum Narodowym w Warszawie

14 VII otwarcie IX Festiwalu Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie (Grand Prix – Ryszard Kiełtyka) 4 IX – 15 X retrospektywna wystawa prac Wojciecha Gersona w Muzeum Narodowym w Warszawie

2 X inauguracja III Triennale Tkaniny Unikatowej i Przemysłowej w Łodzi

14 X odsłonięcie pomnika Henryka Wieniawskiego w Lublinie autorstwa Janusza Pastwy

21 X odsłonięcie pomnika Władysława Reymonta w Łodzi autorstwa Wacława Wołosewicza X–XI wystawa dzieł Marii Jaremy w Królikarni w Warszawie 6–26 XI wystawa prac Piotra Konczałowskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie 11 XII – 31 II 79 wystawa malarstwa, grafiki i rysunku XIX i początku XX wieku „Droga do niepodległości” w Muzeum Narodowym w Warszawie

14 XII otwarcie wystawy prac Jana Berdyszaka w Domu Artysty Plastyka w Warszawie XII wystawa malarstwa Jerzego Dudy-Gracza w Kordegardzie w Warszawie

5 VI

115

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Radio i telewizja

26 I – 3 II

–

II Festiwal Polskich Filmów i Widowisk Telewizyjnych w Olsztynie (Grand Prix – Janusz Morgenstern za serial Polskie drogi) na antenie Telewizji Polskiej ponownie Kabaret Starszych Panów (emitowany do 1980 r.)

PREMIERY TEATRU TELEWIZJI

9 I

30 I

2 II

20 II

3 IV

15 V

15 IX

11 XII

25 XII

Uciekła mi przepióreczka S. Żeromskiego w reż. Stanisława Brejdyganta Niespodzianka K. H. Rostworowskiego w reż. Jana Świderskiego Kłopoty to moja specjalność R. Chandlera w reż. Marka Piwowskiego Lęki poranne S. Grochowiaka w reż. Tomasza Zygadły Noc listopadowa S. Wyspiańskiego w reż. Andrzeja Wajdy Warszawianka S. Wyspiańskiego w reż. Andrzeja Łapickiego i Barbary Borys-Damięckiej Parady J. Potockiego w reż. Krzysztofa Zaleskiego Lorenzaccio A. de Musseta w reż. Agnieszki Holland i Laco Adamika Mąż i żona A. Fredry w reż. Jana Świderskiego

I n n e w y da r z e n ia k u lt u r a l n e

5 I

13 V

w Antoninie w woj. kaliskim po zakończeniu prac konserwatorskich oddano do użytku jako dom pracy twórczej pałacyk myśliwski, w którym dwukrotnie przebywał Fryderyk Chopin zakończenie XV Studenckiego Festiwalu Piosenki w Krakowie 116

1978 obchody 25-lecia Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego ZHP Gawęda

13 VIII zakończenie V Harcerskiego Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej w Kielcach

13 VIII zakończenie XV Tygodnia Kultury Beskidzkiej w Makowie Podhalańskim VIII II Festiwal Interwizji w Sopocie (Grand Prix – Wsio mogut koroli z muz. i w wyk. Ałły Pugaczowej, słowa Ł. Dierbieniow i B. Ryczkow) 25–29 X finał VI Festiwalu Kultury Studentów PRL w Poznaniu

21 XI otwarcie Muzeum Józefa Wybickiego w Manieczkach w woj. poznańskim

18 V

N a g r o d y pa ń s t wo w e LITERATURA I stopnia II stopnia

Arkady Fiedler, Edmund Jan Osmańczyk, Wojciech Żukrowski Zygmunt Łanowski

SZTUKA I stopnia

Henryk Czyż, Gustaw Holoubek, Alfons Karny, Witold Lutosławski, Tadeusz Łomnicki, Stanisław Teisseyre

117

1979

1979

L i t e r at u r a TWÓRCZOŚĆ LITERACKA – PIERWSZE WYDANIA UTWORÓW LITERATURY PIĘKNEJ Proza fabularna

Janusz Anderman Gra na zwłokę Jerzy Andrzejewski Już prawie nic Dariusz Bitner Proza Anna Bojarska Lakier Karol Bunsch Bezkrólewie Zbigniew Domino Czas do domu, chłopaki Michał Jagiełło Świetlista obręcz Julian Kawalec Pierwszy białoręki Tadeusz Konwicki Mała apokalipsa (poza cenzurą) Jerzy Krzysztoń Obłęd Stanisław Lem Powtórka Józef Łoziński Pantokrator Sławomir Łubiński Ballada o Januszku Jerzy Mańkowski Nie nauczyłem się od ziemi Ryszard Schubert Panna Lilianka Jan Józef Szczepański Autograf Władysław Terlecki Twarze 1863 Kazimierz Truchanowski Totenhorn Zygmunt Trziszka Oczerety Anatol Ulman Cigi de Montbazon

119

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Tadeusz Wyrwa-Krzyżański Amfiladowy trakt Witold Zalewski Ostatni postój Poezja

Józef Baran W błysku zapałki Marianna Bocian Actus hominis Maciej Zenon Bordowicz Sezon po mnie Teresa Ferenc Wypalona dolina Jerzy Harasymowicz Cudnów Anna Janko Wykluwa się staruszka Anna Kamieńska Milczenia Krzysztof Karasek Prywatna historia ludzkości Wojciech Kawiński Twoja noc bezsenna Jan Leończuk Żalnik Ewa Lipska Żywa śmierć Bogdan Loebl Kwiat odwrócony Ludmiła Marjańska W koronie drzewa Leszek Aleksander Moczulski Oddech Joanna Salamon Tu wzrusza tylko nietrwałość Roman Śliwonik Za żalem Bolesław Taborski Obserwator cieni Jan Twardowski Poezje wybrane Leszek Żuliński Przechodzień z Efezu Dramat

Stanisław Bieniasz Hałdy Janusz Głowacki Kopciuch Ireneusz Iredyński Dacza Jacek Janczarski Czyżby?

Tadeusz Różewicz Do piachu Jarosław Marek Rymkiewicz Dwór nad Narwią Karol Wojtyła Brat naszego Boga

120

1979 Esej, reportaż, wspomnienia, krytyka, historia kultury

Henryk Bereza Proza z importu. Szkice literackie Edward Stachura Fabula rasa Stefan Żółkiewski Kultura, socjologia, semiotyka literacka INNE WYDARZENIA ŻYCIA LITERACKIEGO

tygodnik Polityka publikuje opracowanie „O sytuacji książki w Polsce”, przygotowane przez zespół pod kierownictwem Andrzeja Wasilewskiego

24 III tygodnik Polityka wprowadza rubrykę „Spod lady” – o książkach dostępnych wyłącznie „po znajomości” 23–24 IV obchody 60-lecia serii wydawniczej Biblioteka Narodowa ( w której od 1919 r. ukazało się ponad 300 dzieł literatury polskiej i światowej)

24 IV obchody 30-lecia Instytutu Wydawniczego PAX w Warszawie

3–4 V Walny Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek – prezesem PTWK Zbigniew Gajczyk (na miejsce Andrzeja Wasilewskiego) VIII 100. numer miesięcznika Literatura na Świecie 24–29 IX Warszawska Jesień Poezji, połączona z otwarciem wystawy „W kręgu Chimery – sztuka i literatura polskiego modernizmu” w Muzeum Literatury w Warszawie

2–10 X IV Międzynarodowy Zjazd Tłumaczy Literatury Polskiej (ponad 100 uczestników z 30 krajów)

3 III

T e at r PREMIERY W TEATRACH DRAMATYCZNYCH I LALKOWYCH

20 I

Wychowanka A. Fredry w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Stanisława Hebanowskiego

121

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

21 I

27 I

17 II

22 II

24 II

2 III

3 III

10 III

29 III

17 IV

21 IV

21 IV

26 IV

13 V

16 VI

Sen o Bezgrzesznej wg scenariusza Jerzego Jarockiego i Józefa Opalskiego w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Jerzego Jarockiego Kniaź Patiomkin T. Micińskiego w Teatrze im. Siemaszkowej w Rzeszowie w reż. Krystyny Meissner Przezroczysty pokój Krystiana Lupy w Teatrze im. Norwida w Jeleniej Górze w reż. autora (prapremiera) Krawiec S. Mrożka w Teatrze Współczesnym w Warszawie w reż. Erwina Axera Kwartet B. Schaeffera w Teatrze im. Jaracza w Łodzi w reż. Mikołaja Grabowskiego Nie-boska komedia Z. Krasińskiego w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Jerzego Grzegorzewskiego Pani Wdzięczny Strumyk w Teatrze im. Horzycy w Toruniu w reż. Marka Okopińskiego (polska prapremiera) Wujaszek Wania A. Czechowa w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Jerzego Krasowskiego Do piachu T. Różewicza w Teatrze na Woli w Warszawie w reż. Tadeusza Łomnickiego (prapremiera) Koczowisko T. Łubieńskiego w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Tadeusza Minca (prapremiera) Vatzlav S. Mrożka w Teatrze Nowym w Łodzi w reż.

Kazimierza Dejmka (polska prapremiera) Czarny romans W. Terleckiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Marcela Kochańczyka Cesarz wg R. Kapuścińskiego w Teatrze Powszechnym w Warszawie w reż. Jerzego Hutka Wielki, mały król J. Kulmowej w Teatrze im. Osterwy w Lublinie w reż. Włodzimierza Fełenczaka Fantazy J. Słowackiego w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Krystyny Skuszanki

122

1979

21 VI

26 VII

12 X

3 XI

22 XI

28 XI

30 XII

31 XII

Zdrada H. Pintera w Teatrze Powszechnym w Warszawie w reż. Jana Bratkowskiego (polska prapremiera) Hamlet, ironia i żałoba wg W. Szekspira we Wrocławskim Teatrze Pantomimy w chor. Henryka Tomaszewskiego Kopciuch J. Głowackiego w Teatrze Współczesnym w Szczecinie w reż. Andrzeja Chrzanowskiego (prapremiera) Dziady A. Mickiewicza w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w reż. Macieja Prusa Dziesięć portretów z „Czajką” w tle wg A. Czechowa w Starym Teatrze w Krakowie w reż. Jerzego Grzegorzewskiego Dostojewski wg Braci Karamazow F. Dostojewskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza Przyrost naturalny T. Różewicza w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu w reż. Kazimierza Brauna (prapremiera) Balladyna J. Słowackiego w Teatrze Nowym w Poznaniu w reż. Janusza Wiśniewskiego

PREMIERY W TEATRACH STUDENCKICH

28 IV

Ach, jakże godnie żyliśmy w Teatrze Ósmego Dnia w Poznaniu w reż. Lecha Raczaka

FESTIWALE, PRZEGLĄDY, WYSTĘPY GOŚCINNE

26–29 I

1–5 III

23 III – 3 IV

21–28 IV

2–11 V

26 V – 1 VI

występy Württembergische Staatstheater ze Stuttgartu w Warszawie występy Vigszinház z Budapesztu w Warszawie i Katowicach V Opolskie Konfrontacje Teatralne – Klasyka Polska występy Narodno Pozorište z Nowego Sadu w Warszawie, Krakowie i Łodzi XIX Kaliskie Spotkania Teatralne XX Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu

123

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

X Jeleniogórskie Spotkania Teatralne 25–27 IX występy Słowackiego Teatru Narodowego z Bratysławy w Krakowie 25–28 X XV Łódzkie Spotkania Teatralne

4–12 XI III Ogólnopolski Festiwal Dramaturgii Krajów Socjalistycznych w Katowicach 12–18 XI I Ogólnopolski Festiwal Sztuk Dziecięcych w Wałbrzychu XI obchody 20-lecia Instytutu Aktora – Teatru Laboratorium we Wrocławiu 3–12 XII XV Warszawskie Spotkania Teatralne

15–23 IX

19 XII

oddanie do użytku nowej siedziby Białostockiego Teatru Lalek (budynek wg projektu Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego i Eugeniusza Wierzbickiego)

Film TWÓRCZOŚĆ FILMOWA Premiery kinowych filmów fabularnych

15 I

22 I

28 III

16 IV

25 V

10 VIII

4 IX

7 IX

15 X

22 X

Bilet powrotny reż. Ewa i Czesław Petelscy Płomienie reż. Ryszard Czekała Szpital Przemienienia reż. Edward Żebrowski Zmory reż. Wojciech Marczewski Test pilota Pirxa reż. Marek Piestrak Aktorzy prowincjonalni reż. Agnieszka Holland Panny z Wilka reż. Andrzej Wajda Lekcja martwego języka reż. Janusz Majewski Aria dla atlety reż. Filip Bajon Klincz reż. Piotr Andrejew 124

1979

16 XI

23 XI

Amator reż. Krzysztof Kieślowski Pełnia reż. Andrzej Kondratiuk

IMPREZY FILMOWE

Konfrontacje – Przegląd Filmów Świata 78 w Warszawie, Łodzi, Krakowie, Wrocławiu, Katowicach, Gdańsku i Poznaniu: m.in. Wyznanie miłości I. Awerbacha, Bliskie spotkania trzeciego stopnia S. Spielberga, Imperium namiętności N. Oshimy, Jesienna sonata I. Bergmana IV V Ogólnopolski Przegląd Filmów Młodzieży Szkolnej w Łodzi 26–29 V XIX Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Siedem kobiet w różnym wieku i Z punktu widzenia nocnego portiera Krzysztofa Kieślowskiego) 29 V – 3 VI XVI Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (wśród dwóch Grand Prix – Patrzę na twoją fotografię Jerzego Ziarnika) 10–17 IX VI Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku (Grand Prix – Amator Krzysztofa Kieślowskiego)

5–19 III

Muzyka i balet TWÓRCZOŚĆ KOMPOZYTORSKA

Rafał Augustyn Atlantyda I Augustyn Bloch Anenaiki Zbigniew Bujarski Similis Greco I Henryk Mikołaj Górecki Beatus vir Wojciech Kilar Siwa mgła Włodzimierz Kotoński Bora Aleksander Lasoń II Symfonia „Koncertująca”

125

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Witold Lutosławski Novelette Bernadetta Matuszczak Canticum Krzysztof Meyer V Symfonia Krzysztof Penderecki Te Deum Grażyna Pstrokońska-Nawratil Ikar Kazimierz Sikorski V Symfonia Paweł Szymański Gloria Romuald Twardowski Capriccio in blue Lidia Zielińska Koncert skrzypcowy PREMIERY W TEATRACH MUZYCZNYCH

14 I

20 I

7 III

12 V

25 VI

1 VII

20 VII

Pasja według św. Łukasza K. Pendereckiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – widowisko autorskie Andrzeja Majewskiego, kier. muz. Jacek Kaspszyk Prawda na próbę wystawiona A. Vivaldiego w Operze we Wrocławiu – kier. muz. Zofia Urbanyi-Krasnodębska, reż. Alicja Dankowska (polska prapremiera) Ariadna Elżbiety Sikory w Warszawskiej Operze Kameralnej – kier. muz. Jacek Kaspszyk, reż.

Krzysztof Rogulski (prapremiera) Błękitny zamek R. Czubatego w Teatrze Muzycznym we Wrocławiu – kier. muz. Maria OraczewskaSkorek, reż. Ryszard Kubiak (prapremiera) Anna Karenina R. Szczedrina w Operze w Bydgoszczy – kier. muz. Stanisław Renz, chor.

Krystyna Gruszkówna (polska prapremiera) Awantura w Recco M. Małeckiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Antoni Wicherek, reż. Kazimierz Dejmek (prapremiera) Trojanki J. Bruzdowicz w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Mieczysław Nowakowski, reż. Bogdan Hussakowski (polska prapremiera) 126

1979

16 IX

8 XII

9 XII

Joanna d’Arc na stosie A. Honeggera w Operze im. Moniuszki w Poznaniu – kier. muz. Mieczysław Dondajewski, reż. Ryszard Peryt (polska prapremiera) Krakowiacy i Górale W. Bogusławskiego i J. Stefaniego w Teatrze Muzycznym w Gdyni – kier. muz. Zbigniew Bruna, reż. Andrzej Ziębiński (inauguracyjna premiera w nowym gmachu Teatru) Król Roger K. Szymanowskiego w Teatrze Wielkim (taką właśnie nazwę przybrała na powrót placówka) im. Moniuszki w Poznaniu – kier. muz.

Wojciech Michniewski, reż. Maciej Prus

FESTIWALE, KONKURSY, WYSTĘPY GOŚCINNE, INNE WYDARZENIA MUZYCZNE

występy Hamburgische Staatsoper w Warszawie występy Komische Oper z Berlina w Warszawie IV XIX Poznańska Wiosna Muzyczna

7–14 VI występy Opery Walońskiej z Liége we Wrocławiu

1–7 IX XIV Międzynarodowy Festiwal OratoryjnoKantatowy „Wratislavia Cantans” we Wrocławiu 14–23 IX XXIII Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” – m.in. z prawykonaniami utworów Zygmunta Krauzego, Pawła Szymańskiego, Krzysztofa Meyera, Zbigniewa Bujarskiego i Romana Palestra oraz występami Württembergisches Staatstheater ze Stuttgartu z po raz pierwszy wykonanym w Polsce Rajem utraconym Krzysztofa Pendereckiego

13–14 X występy Alvin Ailey American Dance Theater w Warszawie 14–20 X I Ogólnopolski Konkurs Lutniczy im. Szulca w Poznaniu 21–28 X I Ogólnopolski Konkurs Wokalistyki Operowej im. Didura w Bytomiu

19–20 I

7–9 II

127

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

występy Moskiewskiego Baletu Klasycznego w Poznaniu, Wrocławiu, Łodzi i Warszawie

7–9 XI w Warszawie i Łodzi śpiewał Luigi Alva XI ukończenie druku pierwszego tomu Części biograficznej Encyklopedii Muzycznej Polskiego Wydawnictwa Muzycznego (tom ostatni, dwunasty, ukaże się w 2012 r.)

– I Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. Fitelberga w Katowicach

5–13 XI

XX Walne Zebranie Członków Związku Kompozytorów Polskich – prezesem ZKP Józef Patkowski (na miejsce Jana Stęszewskiego) 22 VII otwarcie nowego gmachu Teatru Muzycznego w Gdyni przy Placu Grunwaldzkim (proj. Józef Chmiel) XI reaktywowanie Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (prezesem Zygmunt Krauze) 17–18 XII Kongres Upowszechniania Kultury Muzycznej w Warszawie 27–28 II

Sztuki piękne II wystawa dzieł Jonasza Sterna w Galerii Zapiecek

w Warszawie II wystawa prac Janusza Eysymonta w Biurze Wystaw Artystycznych w Łodzi II–IV wystawa „Aktualne tendencje sztuki japońskiej” w Muzeum Sztuki w Łodzi 19 IV – 13 V wystawa „Wybitni przedstawiciele współczesnej sztuki hiszpańskiej” w Muzeum Narodowym w Warszawie IV–VI wystawa „École de Paris 1956–1976” we Wrocławiu, Poznaniu i Warszawie

128

1979 ogólnopolska wystawa scenografii „Myśl i kształt teatru” w Zachęcie w Warszawie V wystawa „Retrospekcje Józefa Szajny” w Galerii Studio w Warszawie VI wystawa „Realistyczna sztuka polska od XVI do XX wieku.

Tradycja i współczesność” w Zachęcie w Warszawie VI wystawa „Grupa Krakowska 1932–1937” w Pałacu Sztuki w Krakowie VI–VIII wystawa plakatu i grafiki Rafała Olbińskiego w Galerii Plakatu w Warszawie VI–IX wystawa dorobku fotograficznego Stanisława Ignacego Witkiewicza w Muzeum Sztuki w Łodzi

1 IX odsłonięcie Pomnika Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku autorstwa Wincentego Kućmy

3 IX odsłonięcie Pomnika Czynu Polaków w Szczecinie autorstwa Gustawa Zemły

8 IX otwarcie wystawy „Polaków portret własny” w Muzeum Narodowym w Krakowie (scenariusz Marka Rostworowskiego, około tysiąca eksponatów)

8 IX odsłonięcie pomnika Marii Konopnickiej we Wrześni autorstwa Mieczysława Weltera i Józefa Stasińskiego X VIII Biennale Plakatu Polskiego w Katowicach (po raz pierwszy przyznano Grand Prix, które otrzymał Henryk Tomaszewski) 26 XI – 2 III 80 wystawa twórczości Józefa Simmlera w Muzeum Narodowym w Warszawie XI–XII wystawa twórczości Jozefa Łukomskiego „Medytacje” w Domu Artysty Plastyka w Warszawie XI–II 80 wystawa „35 lat malarstwa w Polsce Ludowej” w Muzeum Narodowym w Poznaniu 15 V – 24 VI

129

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Radio i telewizja 10–16 V

III Festiwal Polskich Filmów i Widowisk Telewizyjnych w Olsztynie (Grand Prix – Andrzej Wajda za spektakl Noc listopadowa oraz zespół realizatorów serialu Ślad na ziemi)

PREMIERY TEATRU TELEWIZJI 5 III 10 IX 8 X 15 X 12 XI

Czarownice z Salem A. Millera w reż. Zygmunta Hübnera Trismus S. Grochowiaka w reż. Ryszarda Bugajskiego Bal manekinów B. Jasieńskiego w reż. Janusza Warmińskiego Kartoteka S. Różewicza w reż. Krzysztofa Kieślowskiego Eryk XIV A. Strindberga w reż. Jerzego Gruzy

FILM TELEWIZYJNY

Kariera Nikodema Dyzmy reż. Jan Rybkowski i Marek Nowicki (serial) Dom reż. Jan Łomnicki (serial, kolejne odcinki w 1980 r.)

Inne wydarzenia kuturalne IV Biennale Sztuki dla Dziecka w Poznaniu VI XVII Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu (Grand Prix – Irena Santor) VIII III Festiwal Interwizji w Sopocie (Grand Prix – Nim przyjdzie wiosna z muzyką i w wyk. Czesława Niemena do słów Jarosława Iwaszkiewicza)

4–9 V

130

1980

1980

L i t e r at u r a TWÓRCZOŚĆ LITERACKA – PIERWSZE WYDANIA UTWORÓW LITERATURY PIĘKNEJ Proza fabularna

Kornel Filipowicz Między snem a snem Eugeniusz Kabatc Małgorzata czyli requiem dla wojowniczki Jan Komolka Ucieczka do nieba Julian Kornhauser Stręczyciel idei Erwin Kruk Łaknienie Andrzej Kuśniewicz Witraż Tomasz Łubieński Pod skórą Andrzej Pastuszek Dobranoc Julian Stryjkowski Wielki strach (poza cenzurą) Wojciech Żukrowski Zapach psiej sierści Poezja

Julia Hartwig Chwila postoju Grzegorz Musiał Kosmopolites Karol Wojtyła Poezje i dramaty Dramat

Filip Bajon Wahadełko Jerzy Lutowski Szkoła dobroczyńców Sławomir Mrożek Pieszo Edward Redliński Pustaki

131

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

INNE WYDARZENIA ŻYCIA LITERACKIEGO I uruchomienie międzywydawniczej biblioteki

Książka dla każdego, publikującej w masowych nakładach najbardziej poszukiwane tytuły III Michał Rusinek prezesem Polskiego Oddziału Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC) – na miejsce zmarłego 2.III. Jarosława Iwaszkiewicza

3 V otwarcie przebudowanej i powiększonej, największej w Polsce księgarni Współczesna w Bydgoszczy 21–26 V XXV Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie V na zaproszenie redakcji Literatury na Świecie w Polsce gościli Susan Sontag, John Ashbery, Joyce Carol Oates, William Saroyan

29 VI otwarcie Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w leśniczówce Pranie nad Jeziorem Nidzkim

T e at r PREMIERY W TEATRACH DRAMATYCZNYCH I LALKOWYCH

6 I

11 I

15 II

23 II

14 III

Wesele S. Wyspiańskiego w Teatrze im. Węgierki w Białymstoku w reż. Jerzego Zegalskiego Spiskowcy wg J. Conrada w Teatrze Powszechnym w Warszawie w reż. Zygmunta Hübnera Sto rąk, sto sztyletów J. Żurka w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w reż. Jerzego Krasowskiego (prapremiera) My, niżej podpisani A. Gelmana w Teatrze Popularnym w Warszawie w reż. Andrzeja Ziębińskiego (polska prapremiera) Fantazy J. Słowackiego w Teatrze na Woli w Warszawie w reż. Jana Kulczyńskiego

132

1980

27 III

15 IV

26 IV

27 IV

8 V

11 V

21 V

24 V

23 VI

9 VII

Tajna misja E. Chudzińskiego i K. Jasińskiego wg B. Okudżawy w Teatrze STU w Krakowie w reż. Krzysztofa Jasińskiego Tryptyk M. Frischa w Teatrze Współczesnym w Warszawie w reż. Erwina Axera (polska prapremiera) Sprzężenie zwrotne A. Gelmana w Teatrze na Woli w Warszawie w reż. Andrzeja Rozhina (polska prapremiera) Mistrz i Małgorzata wg M. Bułhakowa w Teatrze Dramatycznym im. Szaniawskiego w Wałbrzychu w reż. Andrzeja Marii Marczewskiego Operetka W. Gombrowicza w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy w reż. Macieja Prusa Wakacje smoka Bonawentury M. Wojtyszki w Białostockim Teatrze Lalek w reż. Krzysztofa Rau (prapremiera) Opętani wg W. Gombrowicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Tadeusza Minca Pustaki E. Redlińskiego w Teatrze im. Kochanowskiego w Radomiu w reż. Zygmunta Wojdana (prapremiera) Wielopole-Wielopole Tadeusza Kantora w Teatrze Cricot 2 w reż. autora (prapremiera zaprezentowana we Florencji, gdzie teatr miał wtedy czasową siedzibę) Próba lotu J. Radiczkowa w Teatrze na Woli w Warszawie w reż. Krikora Azariana (polska prapremiera)

FESTIWALE, PRZEGLĄDY, WYSTĘPY GOŚCINNE

15–22 III

29 III – 2 IV 28 IV – 28 V

VI Opolskie Konfrontacje Teatralne – Klasyka Polska XV Ogólnopolski Przegląd Zawodowych Teatrów Małych Form w Szczecinie II Międzynarodowe Spotkania Teatralne w Warszawie – z udziałem m.in. Wielkiego Teatru Dramatycznego im. Gorkiego z Leningradu, Théâtre d’Orsay – Compagnie Renaud-Barrault z Paryża, Berliner Ensemble, Teatru Roberta Wilsona z Nowego Jorku, Teatro di Roma 133

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

2–11 V

24–31 V

22 VI – 12 VII

19 I

z Rzymu, Teatru Dramatu i Komedii na Tagance z Moskwy, ze spektaklami m.in. Georgija Towstonogowa, Jeana-Louisa Barraulta, Roberta Wilsona, Luigiego Squarziny, Jurija Lubimowa; niektóre teatry uczestniczące w Spotkaniach wystąpiły też w innych miastach Polski XX Kaliskie Spotkania Teatralne XXI Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu V Zamojskie Lato Teatralne

otwarcie Ośrodka Teatru Cricot 2 w Krakowie przy ul. Kanoniczej

Film TWÓRCZOŚĆ FILMOWA Premiery kinowych filmów fabularnych

14 I

18 II

17 III

18 III

24 III

11 IV

5 IX

Róg Brzeskiej i Capri reż. Krzysztof Wojciechowski Szansa reż. Feliks Falk Kung-fu reż. Janusz Kijowski Golem reż. Piotr Szulkin Paciorki jednego różańca reż. Kazimierz Kutz Dyrygent reż. Andrzej Wajda Grzeszny żywot Franciszka Buły reż. Janusz Kidawa

W sierpniu 1980 roku z produkcji filmowej lat 70. pozostawało na półkach kilkanaście filmów fabularnych (kinowe: Pięć i pół Bladego Józka w reż. Henryka Kluby, 1971; Kwiat paproci w reż. Jacka Butrymowicza, 1972; Przeprowadzka w reż. Jerzego Gruzy, 1972, premiera 1982; Diabeł w reż. Andrzeja Żuławskiego, 1972, premiera 1988; Zasieki w reż.

Andrzeja J. Piotrowskiego, 1973, premiera 1983; Pełnia nad głowami

134

1980 w reż. Andrzeja Czekalskiego, 1974; Głowy pełne gwiazd w reż. Janusza Kondratiuka, 1974, premiera 1983; Indeks w reż. Janusza Kijowskiego, 1977, premiera 1981; Palace Hotel w reż. Ewy Kruk, 1977, premiera 1983 oraz telewizyjne: Meta w reż. Antoniego Krauzego, 1971, premiera 1980; Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy w reż. Jerzego Gruzy, 1973, premiera 1980; Jej portret w reż. Mieczysława Waśkowskiego, 1974, premiera 1982; Spokój w reż. Krzysztofa Kieślowskiego, 1976, premiera 1980; Rekord świata w reż. Filipa Bajona, 1977, premiera 1980), a także pewna liczba filmów dokumentalnych (np. Wojciecha Wiszniewskiego).

IMPREZY FILMOWE III obchody 20-lecia Kina Dobrych Filmów Wiedza

13–21 III

31 V – 3 VI

3–8 VI

w Warszawie Konfrontacje – Przegląd Filmów Świata 79 w Warszawie, Gdańsku, Poznaniu, Wrocławiu, Katowicach, Krakowie i Łodzi: m.in. Niech żyje Meksyk!

S. Eisensteina, G. Aleksandrowa i E. Tisse, Syberiada A. Michałkowa-Konczałowskiego, Czas Apokalipsy F. F. Coppoli, Hair M. Formana, Chrystus zatrzymał się w Eboli F. Rosiego, Próba orkiestry F. Felliniego XX Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (Grand Prix – Ostry film zaangażowany Juliana Antonisza) XVII Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Krakowie

I Krzysztof Zanussi kierownikiem artystycznym

Zespołu Filmowego Tor

III utworzenie Zespołu Filmowego Kraków

z Ryszardem Filipskim jako kierownikiem artystycznym III utworzenie Zespołu Filmowego Zodiak z Jerzym Hoffmanem jako kierownikiem artystycznym

135

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

Muzyka i balet TWÓRCZOŚĆ KOMPOZYTORSKA

Jan Astriab Koncert skrzypcowy Paweł Buczyński Muzyka opadających liści Zbigniew Bujarski Kwartet smyczkowy „Na otwarcie domu” Eugeniusz Knapik Kwartet smyczkowy Andrzej Koszewski Campana Zygmunt Krauze Koncert skrzypcowy Witold Lutosławski Koncert podwójny na obój, harfę i orkiestrę kameralną Krystyna Moszumańska-Nazar Rapsod II Krzysztof Penderecki Lacrimosa Bronisław Kazimierz Przybylski À Varsovie Adam Sławiński Canto Władysław Słowiński Quartetto piccolo Marek Stachowski Choreia Marek Stachowski Quartetto da ingresso PREMIERY W TEATRACH MUZYCZNYCH

27 I

2 III

12 IV

20 IV

5 VII

Tryptyk G. Pucciniego w Teatrze Wielkim w Poznaniu – kier. muz. Mieczysław Dondajewski, reż. Janusz Nyczak Dama pikowa P. Czajkowskiego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Jacek Kaspszyk, reż. Lew Michajłow Tannhäuser R. Wagnera w Teatrze Wielkim w Łodzi – kier. muz. Wojciech Michniewski, reż. Bogdan Hussakowski Opowieść o Mistrzu Twardowskim L. Różyckiego w Operze w Krakowie – kier. muz. Marian Lida, chor. Tomasz Gołębiowski Kopciuszek G. Rossiniego w Teatrze Wielkim w Warszawie – kier. muz. Mieczysław Nowakowski, reż.

Bogdan Hussakowski, partia tytułowa – Ewa Podleś

136

1980 FESTIWALE, KONKURSY, WYSTĘPY GOŚCINNE, INNE WYDARZENIA MUZYCZNE 25–30 III 19–28 IV

7 V

26 VI – 2 VII 28–29 VIII 30 VIII – 8 IX

1–7 IX

12 II

XX Poznańska Wiosna Muzyczna występy baletu Teatru Wielkiego z Moskwy w Katowicach, Warszawie i Łodzi koncert monograficzny Iannisa Xenakisa z udziałem kompozytora w Filharmonii Narodowej w Warszawie występy Deutsche Staatsoper z Berlina w Warszawie i Łodzi I Festiwal Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach V Spotkania Muzyczne w Baranowie XV Międzynarodowy Festiwal Oratoryjno-Kantatowy „Wratislavia Cantans” we Wrocławiu

Ewa Michnik kierownikiem artystycznym Opery i Operetki w Krakowie

Sztuki piękne wystawa „Portret rodziny w sztuce polskiej XVI–XX w.” w Muzeum Narodowym w Warszawie 14 IV – 26 V wystawa „75 lat warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych” w Muzeum Narodowym w Warszawie IV wystawa „Współczesne medalierstwo polskie 1944–79” w Zachęcie w Warszawie IV wystawa malarstwa Bronisława Wojciecha Linkego w Galerii Interpress w Warszawie

6 V otwarcie wystawy prac Henryka Stażewskiego w Biurze Wystaw Artystycznych w Toruniu 5 VI – 31 VIII VIII Międzynarodowe Biennale Grafiki w Krakowie 20 VI – 30 VIII VIII Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie 27 III – 15 V

137

K u l t u r a w P o l s c e w d o b i e E d wa r d a G i e r k a

7 VII – 30 IX 13 VII – 14 IX 12 VIII – 15 IX

12–13 V 14–16 V

wystawa „Decorum życia Sarmatów w XVII i XVIII w.” w Muzeum Narodowym w Warszawie X Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie (Grand Prix – Jerzy Zabłocki) wystawa twórczości José Clemente Orozco w Muzeum Narodowym w Warszawie

Kongres Upowszechniania Kultury Plastycznej we Wrocławiu XVI Walny Zjazd Delegatów Związku Polskich Artystów Plastyków we Wrocławiu – prezesem ZPAP Jerzy Puciata (na miejsce Janusza Kaczmarskiego)

Radio i telewizja

8–11 V

IV Festiwal Polskiej Twórczości Telewizyjnej w Olsztynie (Grand Prix – Wojciech Marczewski za reżyserię filmu Klucznik)

PREMIERY TEATRU TELEWIZJI

21 I

17 III

24 III

Wyzwolenie S. Wyspiańskiego w reż. Konrada Swinarskiego Śmierć komiwojażera A. Millera w reż. Kazimierza Karabasza Wujaszek Wania A. Czechowa w reż. Aleksandra Bardiniego

I n n e w y da r z e n ia k u lt u r a l n e VI XVIII Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej

w Opolu (Grand Prix – Katarzyna Gärtner za muzykę widowiska Pozłacany warkocz) VIII IV Festiwal Interwizji w Sopocie

138

1980 N a g r o d y pa ń s t wo w e LITERATURA I stopnia II stopnia

Hanna Januszewska Bronisław Zieliński

SZTUKA I stopnia II stopnia

1 VII

30–31 VIII

5–6 IX

Wojciech Kilar, Zbigniew Zapasiewicz, Gustaw Zemła Marek Rostworowski

podwyżka cen mięsa; początek fali strajków podpisanie porozumień pomiędzy rządem i strajkującymi w Szczecinie i w Gdańsku Plenum KC PZPR – Edwarda Gierka na funkcji I Sekretarza KC zastępuje Stanisław Kania

139

NAJBARDZIEJ UCZĘSZCZANE FILMY KINOWE POLSKIE I OBCE WPROWADZONE NA EKRANY W LATACH SIEDEMDZIESIĄTYCH

Tytuł

Produkcja

Początek eksploatacji

Frekwencja do końca 1980

Potop (I, II)

Polska

wrzesień 1974

24 665 065

W pustyni i w puszczy (I, II)

Polska

paźdzernik 1973

23 511 044

Noce i dnie (I, II)

Polska

wrzesień 1975

21 511 891

Trędowata

Polska

grudzień 1976

8 857 981

Kochaj albo rzuć

Polska

maj 1977

8 471 396

marzec 1974

7 722 943

Ojciec chrzestny (I)

USA

Nie ma mocnych

Polska

maj 1974

7 701 972

Hubal

Polska

wrzesień 1973

7 401 783

Ziemia obiecana

Polska

luty 1975

7 100 894

lipiec 1976

6 918 210

Polska

czerwiec 1975

6 730 215

USA

wrzesień 1972

6 381 734

Szczęki Dzieje grzechu Love story

USA

Źródło: Mały rocznik filmowy 1980, Warszawa 1981

UCZESTNICTWO W KULTURZE W LATACH SIEDEMDZIESIĄTYCH I DZIŚ

1970

1979

2012

– liczba tytułów

1238

1626

7290

– łączny nakład w mln

39,4

57,2

33,0

127,0

147,6

122,0

10 091

9 171

5 050

Widzowie w kinach w mln

137,6

107,9

37,5

Słuchacze i widzowie w instytucjach muzycznych w tys.

8073

8344

4867

18 364

21 067

26 709

Edycje literatury pięknej

Wypożyczenia w bibliotekach publicznych w mln Widzowie w teatrach dramatycznych i lalkowych w tys.

Zwiedzający w muzeach w tys.

Źródło: Rocznik statystyczny GUS

BIBLIOGRAFIA Wydawnictwa ciągłe

Almanach Ruchu Kulturalnego i Artystycznego ZSP (SZSP) 1969/1972, 1973/1976, 1977/1980, Warszawa 1973, 1977, 1981.

Almanach Sceny Polskiej 1970/1971–1979/1980, Warszawa 1972–1982.

Biuletyn ZPAP 1971–1980.

Mały Rocznik Filmowy 1971–1980, Warszawa 1972–1981.

Polska Bibliografia Literacka za lata 1971–1980, Warszawa 1974–1988.

Przegląd Artystyczny 1971–1973.

Rocznik Literacki 1971–1980, Warszawa 1973–1984.

Rocznik Polityczny i Gospodarczy 1972–1980, Warszawa 1972–1981.

Ruch Muzyczny 1971–1980.

Sztuka 1974–1980.

Trybuna Ludu 1971–1980.

142

Opracowania

Baculewski K., Współczesność, w: Historia muzyki polskiej, red.

S. Sutkowski, t. VII, cz. I i II, Warszawa 1996, 2012.

Bogucki J., Sztuka Polski Ludowej, Warszawa 1983.

Burkot S., Literatura polska po 1939 roku, Warszawa 2007.

Czapliński P., Leciński M., Szybowicz E., Warkocki B., Kalendarium życia literackiego 1976–2000. Wydarzenia, dyskusje, bilanse, Kraków 2003.

Fik M., Kultura polska po Jałcie. Kronika lat 1944–1981, Warszawa 1989.

Fik M., Trzydzieści pięć sezonów. Teatry dramatyczne w Polsce w latach 1944–1979, Warszawa 1981.

Janicki S., Film polski od A do Z, Warszawa 1977.

Kępińska A., Nowa sztuka. Sztuka polska w latach 1945–1978, Warszawa 1981.

Komorowska M., Kronika teatrów muzycznych PRL. Lipiec 1944 – czerwiec 1989, Poznań 2003.

Kronika SPAM, Warszawa 1986.

Kultura polska 77–78, red. T. Galiński, Warszawa 1980.

Lubelski T., Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty, Katowice 2009.

Masłowska A., Kronika wystaw Muzeum Narodowego w Warszawie 1862–2002, t. II 1963–1982, Warszawa 2006.

Misiak A., Kinematograf kontrolowany, Kraków 2006.

50 lat Związku Kompozytorów Polskich, red. L. Erhardt, Warszawa 1995.

Wysiński K. A., Związek Artystów Scen Polskich 1950–1998. Zarys dziejów, Warszawa 1998.

143

Kalendarium dokumentuje najważniejsze wydarzenia kulturalne w Polsce w dobie rządów ekipy Edwarda Gierka – od początku roku 1971 do lata roku 1980. Wraz z poprzedzającym je piętnastoleciem okres ten tworzy ćwierćwiecze w dziejach polskiej kultury szczególnie owocne, oznaczające w naszej powojennej historii najwyższy jej wzlot. Publikacja odnotowuje powstałe w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia najbardziej ważkie dzieła i kreacje artystyczne z dziedziny literatury pięknej, teatru, filmu, muzyki, baletu, sztuk plastycznych, a także formy, w jakich dokonywał się ich społeczny obieg.

A l. Uj a zd ow sk ie 20/ 6 00– 478 Warszaw a c ent r u m @ cent r u md aszy nsk iego. org . pl w w w.c ent r u md aszy nsk iego.org . pl

I S B N 9 7 8 - 8 3 - 6 0 3 9 7 - 3 9- 8