Matematikk 4 frå Cappelen Damm Øvebok (kapittel 1)

MATEMATIKK 4 frå CAPPELEN DAMM

Øvebok

Hanne Hafnor Dahl May-Else Nohr

Nynorsk

Matematikk 4 frå Cappelen Damm Øvebok følgjer grunnbøkene Matematikk 4A og 4B. Bøkene er delte inn i dei same kapitla og delkapitla. Oppgåvene i øveboka eignar seg godt som lekser.

Kapittelstart

Kvart kapittel i øveboka startar med eit utsnit t av det store biletet du finn i byrjinga av det same kapittelet i grunnboka. Du har kanskje høyrt historia til kapittelet om Mattis, Mira, Jon og Olga? Hugsar du kva dei undra seg over?

I Hugar du? repeterer vi startoppgåvene Vi tenkjer og Vi lærer frå grunnboka.

Hugsar du kva de utforska og snakka om i klassen?

Hugsar du kva ulike løysingar de reflekterte over?

Vi ønskjer dykk eit skikkeleg morosamt og lærerikt år!

1 1 cm 1 cm

Øve 1 og Øve 2 er oppgåver på to nivå, akkurat som i grunnboka.

I Øve 1 har fleire av oppgåvene bilete som hjelper deg. Oppgåvene i Øve 2 har same tema som oppgåvene i Øve 1, men litt større utfordringar.

Ungane skal ut orske store tal og undersøk kva verdi siffera har. Til dømes består talet 2328 v siffera 2, 3, og 8. Verdien til siffera er 2000, 300, 20 og 8, som er 2 tusenarar, 3 hundrarar, arar og 8 e

Ungane ærer å stille opp ta d k d g rek d oppstilling, men dei s amtidig bli ut ordra til å løyse oppgåver med hovudrekning. Oppstilling 2 3 2 8 – 1 8 7 5 4 5 3

Nokre hovudrekningsstrategiar tel e frå det største talet: 1457 + 2 eller 1457 – 2 dobling og nær dobling 500 + 2490 = 500 2500 – 10 esten 000 1254 + 998 = 1254 + 000 –d ffe

Negative ta Ungane kan knyte er aringane sine til mellom nna temperatur og høgde meter under eller ver havet. S å g erne på eit termometer: Tyder –5 °C pluss- eller minusgradar? Når på året er det varmegradar/kuldegradar? E 1 minusgrad kaldare eller varmare enn g Te å –10 il 0. Kva er temperaturen ute dag? Kva er emperaturen ysaren?

166

Omgrep: al og siff fi ifra negat ve ta eratursk lnad gradar og °C høgd og d pn tur–retur

Aktivitetar Ternin spel – ørst til 100 Ungane kastar to terningar. Dei kastar terningane etter tur og avg or terning som viser tiarar, og kva for terning som viser einarar. Dersom ternin ane viser til dømes 3 o 5 prikkar, kan kastet g 35 eller 53 poeng Så kastar spelaren terningane ein gong til, avg verdien til auga og år eit nytt tal. Spelaren kn ut d ffe ll ta de to asta g skriv han på arket. Deretter går turen til este spelar. Kvar spelar legg di eransane rå kvar omgang Den spelaren ørst k em til 100, vinn spelet. Ungane kan spele spelet fleire g g g ut orske korleis dei kan velje tal som gir størst mogleg diff Talgåter h høgare verd enn 1000, men ågare Det er eit partal, og det har to like siffer  ta et. Kva for eit tal er eg? Sifferet 2 finst talet og har verdien 2000. Sifferet å hundrar lassen er dobbelt så stort som sifferet på einarplassen. p p Sifferet på einarplassen er verdt 3. Kva for eit tal er eg?

Finn ut er oppgåver som kan løysast på ulike måtar, eller som kan ha fleire rette svar. Nokre av oppgåvene må du nok jobbe lenge med før du finn ut av dei, og kanskje du må prøve fleire gonger. Det er lurt å samarbeide om å løyse desse oppgåvene. Mange av Finn ut-oppgåvene er praktiske oppgåver.

Tips til dei vaksne heime er sider som dei vaksne heime kan lese for å kunne ta del i alt det spennande du skal lære, og kanskje hjelpe deg endå meir. Her kan dei lese litt om korleis barn lærer matematikk. I tillegg får dei forslag til gode spørsmål de kan snakke om, og aktivitetar de kan gjere saman.

Hovudrekning 8

Firesifra tal 10 Addisjon og subtraksjon 14 Oppstilling med tal over 1000 16 Negative tal 18 Finn ut 20

Multiplikasjon 22 2-, 3-, 4-, 5- og 10-gongen24 6-, 7-, 8-, og 9-gongen 26 Multiplisere med tiarar og hundrarar28 Dele opp og multiplisere 30 Bruke blokkmodellar 32 Kor mange ulike kombinasjonar? 34 Finn ut 36 3

Divisjon

Multiplikasjon og divisjon 40 Delingsdivisjon og målingsdivisjon 42 Divisjon med noko til overs 44 Bruke modellar 46 Finn ut 48

6 7 8 9 10

6 Tal og rekning 76

Samanhengen addisjon og subtraksjon78

Samanhengen multiplikasjon og divisjon80

Desimaltal med tidelar 82

Desimaltal i lengdemåling 84 Finn ut 88

7 Strategiar i divisjon 90

Dele tal i hundrarar, tiarar og einarar92

Dele tal på gode måtar 96

Samanhengar i divisjon 100

Dividere med 10 og 100 102

Målingsdivisjon og delingsdivisjon104

Del av ein heil 106

Del av ei mengde 108

Finn ut 110

8 Måling 112

Måle volum 114

Liter og desiliter 116

Desimaltal 120

Kilogram og gram 122

Måle areal 126

Areal og omkrins 128 Tid 130 Finn ut 132

9 Mønster og algoritmar 134

Utforske mønster 136

Figurtal 138

Mønster i talfølgjer 140

Kodar med lykkjer 142

Kodar med vilkår 144 Finn ut 146

10 Rekning 148

Lese og tolke diagram 150

Lese og tolke tabellar 152

Dei fire rekneartane 154

Utforske algebra 160 Finn ut 164

Tips til dei vaksne heime 166

Kva for eit tal er 10 mindre, og kva for eit tal er 10 meir? 72 125

51 278

67 342

5

Kva for eit tal er 10 meir enn 35?

Kva for eit tal er 40 meir enn 62?

Kva for eit tal er 70 meir enn 19?

Kva for eit tal er 30 mindre enn 78?

Kva for eit tal er 50 mindre enn 105?

Kva for eit tal er 60 mindre enn 128?

Kva for eit tal manglar? 85 + = 95 + 20 = 92 + 30 = 65

32 = 12 + 45 = + 25 67 = 50 +

6

4 134 Jacub Ella ?

Korleis kan de skrive dette som addisjon og subtraksjon?

75 = 50 + 135 = 15 + 292 = 22 +

Jacub har 134 kr. Ella har 98 kr meir enn Jacub. Kor mange kroner har Ella? + = Ella har kr.

© Cappelen Damm. All kopiering forbode.

134 98

Korleis tenkjer du når du løyser oppgåvene?

Hugsar du?

500 – 250 = 250 254 + 199= 453

Olga veit at 250 + 250 = 500. Då tenkjer ho at 500 – 250 = 250.

Olga tenkjer at 199 er 1 mindre enn 200: 254 + 200 – 1= 453

Korleis tenkjer du når du reknar 500 – 498? Øve 1

Sjå på tallinja og rekn ut. + 1 – 20 66 46

start 66 – 20 = 66 – 19 =

+ 1 – 100 175 275

start 275 – 100 = 275 – 99 =

Ella har 50 kr. Ho kjøper vaflar til 15 kr per stykk. Kor mange vaflar kan Ella kjøpe?

Øve 2

Teikn strek rundt rekneuttrykka der du brukar halvering. 9

10 11

700 – 350

900 – 450 160 – 130 800 – 300

1000 – 500 430 – 215 284 – 142 500 – 250 750 – 325

12

Rekn ut. 254 + 100 = 254 + 99 = 254 – 100 = 254 – 99 =

362 + 200 = 362 + 199 = 362 – 200 = 362 – 199 =

Jon har 347 kr. Mira har 350 kr. Kor mange fleire kroner har Mira enn Jon?

Mira har fleire kroner enn Jon.

Mattis har 552 kr. Olga har 549 kr. Kor mange fleire kroner har Mattis enn Olga?

Mattis har fleire kroner enn Olga.

426 + 300 = 426 + 298 = 426 – 300 = 426 – 298 =

© Cappelen Damm. All kopiering forbode.

Kva for eit tal blir det dersom eg legg 2000, 200 eller 20 perler til talet 2340? 0?

Hugsar du?

2340 + 10 = 2350 2340 + 100 = 2440 2340 + 1000 = 3340

Olga tenkjer at ho har 2340 perler i boksar med 1000, 100 og 10 perler. Øve 1 Kor mange er det til saman? 13 perler + + = Kva for eit tal har høgast og lågast verdi? Set inn < eller >. 2312 15496987 90546655 6555

Kva verdi har siffera i talet? 15

3026 9237

16 Legg til 2 tiarar. 5422 8543 1049 Legg til 2 tusenarar. 3456 4359 987 8000

17

Legg til 2. 2531 1553 3098

Legg til 2 hundrarar. 2135 1381 3070

Kva for ulike verdiar har sifferet 9 i talet 9999?

Kva verdi har sifferet 8 i talet? 4803 8632

6118 3802

6285 8350

© Cappelen Damm. All kopiering forbode.

Talet 808 har 8 hundrarar og 8 einarar.

3234

Hugsar du?

3234 + 300 = 3534. Det er 3 tusenarar, 5 hundrarar, 3 tiarar og 4 einarar. undrarar, rar.

tusenararhundrarar tiarareinarar 1000 1000 1000 100 100 10 10 10 1 1 1 1

Kva for nokre reknestykke blir det når han adderer og subtraherer 3234 med 3, 30, 300 eller 3000?

100 100 100

Når Jacub adderer 3234 kr med 300 kr, blir det 3534 kr til saman. – 2 – 300 + 2 + 300 2561 4715 1819

Øve 1 Rekn ut. 25 Rekn ut. 2305 + 20 = 1516 + 30 =

3452 6035 4398

26

1735 + 400 = 1435 – 400 =

4580 + 500 = 4680 – 500 =

Øve 2

Tal + 2+ 30+ 400+ 5000 2345 3048 4501 1710

Tal – 2– 30– 400– 5000 8475 7469 6800 5730

Olga har 2395 kr. Mattis har 400 kr meir enn Olga. Kor mange kroner har Mattis?

Mattis har kr.

27 28 29 1111 kr

Mattis har 2359 kr. Han brukar 1111 kr på eit skateboard. Kor mange kroner har Mattis igjen?

Mattis har kr igjen.

© Cappelen Damm. All kopiering forbode.

Kor mange tusenarar, hundrarar, tiarar og einarar er det i 2395? narar er i 2395

Hugsar du?

Olga adderer først einarane, så tiarane, så hundrarane og til slutt tusenarane.

Kvifor kan det vere lurt å addere tala i denne rekkjefølgja?

tusenararhundrarartiarareinarar 1000 1000 1000 100 100 10 10 10 1 1 1 1 1000 1000 100 10 10 10 1 1 1 1 1

Øve 1 Rekn ut. Vis korleis du vekslar. 30 3505 +2978 =

1587 +3405 =

Olga kjøper ei turjakke og ein sekk. Kor mange kroner betalar ho til saman?

Olga betalar kr til saman.

31 1435 kr

3234 +2135 =5369 + =

3074 +5835 =

1259 kr

Øve 2

Vis korleis du adderer og subtraherer. 5305 + 3975 = = 6147 – 4235 = =

8359 + 935 = = 3533 – 1583 = =

Eit år er det 6763 innbyggjarar i Fjordvang. Året etter er det 7392 innbyggjarar. Kor mange innbyggjarar har folketalet auka med?

Folketalet har auka med innbyggjarar.

3257 + 1985 = = 8238 – 966 = =

Oldefaren til Olga blei fødd i 1935. Han døydde i 2019. Kor mange år blei oldefaren til Olga?

Oldefaren til Olga blei år.

Bestemora til Mira fylte 75 år i 2022. I kva år blei ho fødd?

Bestemora til Mira blei fødd i .

© Cappelen Damm. All kopiering forbode.

36

Hugsar du?

Olga tel på tallinja og finn ut at det er 11 m frå 7-meteren og ned til botnen av bassenget. -7-6-5-4-3-2-1 0 12

37

Kor mange meter er det frå 5 m ned til –4 m?

-10

11 m 34567 Øve 1 Samanlikn temperaturen som dei to gradestokkane viser. Kva er temperaturskilnaden?

°C °C Sjå på tallinja i «Hugsar du»-ruta. Rekn ut. 5 + 3 = –5 + 3 = –3 – 4 = –4 + 2 =

10 – 3 = –10 + 3 = 0 – 6 = –5 + 6 =

–7 + 4 = 4 – 7 = 1 – 4 = 1 – 3 =

Skriv tala i stigande rekkjefølgje. 1 10 -5 -10 -1 5 8 -3 -8 6 -5 0

Den høgaste temperaturen i Noreg blei målt i juni 1970 på Nesbyen. Temperaturen var 36 °C.

Den lågaste temperaturen i Noreg blei målt i januar 1886 i Karasjok. Temperaturen var –51 °C.

Kor mange gradar skilnad er det mellom den høgaste og den lågaste temperaturen som er målt i Noreg? Vis korleis du tenkjer.

Det er gradar skilnad.

© Cappelen Damm. All kopiering forbode.

Karasjok

Nesbyen

Finn ut 1

Lag rekneuttrykk med addisjon og subtraksjon.

+ =2468 –=2468

+ =3250 –=3250

+ =2403 –=2403

Finn ut 2

Lag ulike tal med dei fire siffera. Kor mange ulike tal klarar du å lage?

Eg laga ulike tal.

8 2

7 5

Har du funne alle tala du kan lage?

Finn ut 3

Sofie er 32 år gammal. Læraren til klasse 4B er 9 år eldre enn Sofie. Læraren til klasse 4C er 11 år eldre enn læraren til klasse 4B.

Kor mange år er læraren til klasse 4B? år

Kor mange år er læraren til klasse 4C? år

Finn ut 4

Olga har fått mobiltelefon. Kva er nummeret hennar?

– Sifferet lengst til høgre er 1.

– Sifferet lengst til venstre er 2.

– Sifferet nest lengst til høgre har dobbelt så stor verdi som sifferet lengst til venstre.

– Den andre sifferet er summen av 3 + 3.

– Det tredje sifferet er produktet av 4 · 2.

– Det sjette sifferet har lågare verdi enn 1.

– Dei to midtarste siffera har lik verdi. Dei er halvparten av 18.

Nummeret til Olga er .

Finn ut 5

Jacub kjøper saft og is til Olga, Ella og seg sjølv. Dei skal ha eitt glas saft kvar. Kor mange is kan han også kjøpe dersom han har

r r 32 år

100 kr? is 90 kr? is kr

5

© Cappelen Damm. All kopiering forbode.