Transformatie Zorgvastgoed - Caro van Dijk Architectuur

magazine

Zorg & Transformatie

Caro van Dijk Architectuur maart 2019

1

2

over Caro van Dijk Architectuur Caro van Dijk Architectuur is een jong bureau voor architectuur en interieur ontwerp in Amsterdam, opgericht in 2012 door ir. Caro van Dijk. Inmiddels werken we met een internationaal team van 4-5 enthousiaste jonge architecten en stagiaires aan uiteenlopende projecten op het gebied van wonen, zorg, leren en werken.

We houden ervan om nieuwe concepten te bedenken vanuit onderzoek en wetenschappelijke kennis. Deze manier van werken zetten we vaak in bij projecten in de zorg of voor mensen met speciale behoeften: ouderen met dementie, mensen met autisme, of kinderen met een beperking. We werken dan graag samen met onderzoekers zoals omge- vingspsychologen en experts op het gebied van healing environments, die ons van kennis voorzien waar wij weer inspiratie uit halen.

We werken veel aan het herontwikkelen van bestaande gebouwen: woongebouwen, zorggebouwen, maar ook kantoorgebouwen die een nieuwe uitstraling zoeken die weer past bij deze tijd. We denken dat er in elk gebouw, ook in de ‘lelijke eendjes’, altijd wel een slimme ingreep te vinden is wat ze weer waardevol kan maken, voor de gebruiker en voor de wijk.

Bewegen in de bestaande omgeving betekent ook: je verdiepen in de context en bestaande sociale relaties. Het duurzaam revitaliseren van bestaande woonwijken en stedelijke omgevingen is een complex sociaal proces waar gebouwen en hun bewoners een grote rol in spelen.

Het toekomstbestendig maken van de stad is daarbij een voorwaarde: duurzame energie, slimme verwarming en koeling, rekening houden met de waterhuishouding, en als het even kan het toepassen van mileuvriendelijke materialen en bijdragen aan biodiversiteit.

co-creatie: gebruikers als ontwerpers Met name in onze zorg- en onderwijs projecten hebben we veel ervaring opgedaan met participatie van gebruikers in het ontwerp proces. We zijn in de ontwerpfases gewend aan het organiseren van ontwerp workshops met vaak grote groepen betrokkenen, die meestal allemaal verschillende belangen en ideeën meenemen.

Verderop in het proces kijken we bijvoorbeeld met bewoners naar materiaal samples en afwerkingen, zodat mensen weten wat ze krijgen.

Gelijkwaardige samenwerking tussen verschillende vakgebieden is in onze ogen een must voor innovatie en echte oplossingen, met name de combinatie gebruiker ontwerper - wetenschap - bouwer. Als we hier de tijd voor nemen, hoe moeilijk ook binnen de krappe planning, is dat blijvende winst met een beter resultaat.

3

Ontwerp en Onderzoek Caro van Dijk Architectuur combineert al jaren onderzoek en ontwerp parallel naast elkaar, om kennis in ons vakgebied te ontwikkelen en te delen. Met name op gebied van ontwerpen voor mensen met dementie zijn we initiatiefnemer geweest van diverse onderzoeken waarbij wetenschappers samen met ontwerpers aan de slag gaan om toepasbare innovaties te ontwikkelen die het leven van mensen met dementie kunnen verrijken.

We werken daarbij graag samen met uiteenlopende disciplines: zorgprofessionals en bewoners, maar ook omgevingspsychologen, (dag)lichtexperts en ergotherapeuten. Er wordt een enorme hoeveelheid kennis ontwikkeld in de wetenschap waar ontwerpers van kunnen profiteren en inspiratie uit kunnen halen. Door het combineren van onderzoek en ontwerp toepassing ervaren wij dat deze elkaar versterken en het eindproduct verbeteren.

Samen leven met aandacht voor het individu: iedereen doet mee in de woongroep, maar ieder op zijn eigen manier: van een afstandje of aan het hoofd van de tafel. Dat geldt zowel voor bewoners zelf, die sterk reageren op welke sfeer bij hen past op dat moment, als voor medewerkers of familie: ook zij hebben hun eigen manier die ze prettig vinden. We ontwerpen dus verschillende ruimtes en sferen: zo voelt iedereen zich thuis.

Daglicht en Verlichting

Verschillende Sferen en Prikkelniveaus

OriĂŤntatie en Wayfinding

4

Herkenbaarheid en Eigenheid

Ontwerpen voor de zintuigen Het beleven van de ruimte gebeurt via alle zintuigen: de ogen voorop, maar ook akoestiek, tactiliteit en tastzin en zelfs geur spelen een grote rol bij de beleving en interpretatie van een ruimte. Tegelijk houden we rekening met oudere zintuigen die minder goed werken en meer aandacht vragen voor bijvoorbeeld kleurcontrast.

5

Stimuleren van Zelfstandigheid

6

THE ART & SCIENCE OF DEMENTIA CARE Ontwerp Onderzoek

Het onderzoeksproject the Art & Science of Dementia Care heeft een bonte verzameling aan ideeën en strategieën opgeleverd voor het ontwerpen van de woonomgeving voor mensen met dementie. Zes teams van ontwerpers, onderzoekers, zorg professionals en producenten gingen samen aan de slag om ter plekke in bestaande verpleeghuizen te experimenteren met de ruimte. Caro van Dijk en Henri Snel zijn de projectleiders van dit onderzoek in opdracht van Cordaan en het Stimuleringsfonds voor Creatieve Industrie, en hebben de teams begeleid in hun zoektocht.

Het ontwerpend onderzoek heeft een impuls gegeven aan goed onderbouwd interieur ontwerp dat de kwaliteit van leven van mensen met dementie kan verbeteren. Het doel was om de horizon wat betreft ontwerp voor verpleegomgevingen te verbreden, en te komen tot veelbelovende onderbouwde prototypes die na het project verder gebracht kunnen worden in reële toepassingen - wat verschillende teams ook gedaan hebben. De resultaten zijn gepresenteerd tijdens een aantal expertmeetings rond verschillende thema’s, onder andere tijdens de Dutch Design week in Eindhoven.

7

8

GAASPERDAM WONEN

Transformatie

Reigersbos is een rustige en groene woonwijk met veel voorzieningen. In deze buurt transformeren we een bestaand gebouw naar 48 twee-kamer-appartementen voor mensen met een verstandelijke beperking. Tussen en rondom de woonvleugels zijn grote tuinen voor gemeenschappelijk gebruik; het gebouw ligt hierdoor in het groen maar toch midden in de wijk.

Elk appartement wordt voorzien van een Frans balkon, opgenomen in de bestaande gevel. Op de koppen van de woonvleugels komen de nieuwe entrees met lift. De (woning)plattegronden zijn met een ruime badkamer geschikt voor mindervaliden en mensen met een zorgvraag, en zijn zo opgezet dat de appartementen in de toekomst ook geschikt zijn voor andere doelgroepen.

Architectuur en Interieur: Caro van Dijk Architectuur Tuinontwerp: Bureau B+B (landschapsarchitect) Fotografie: Luuk Kramer

9

10

11

12

13

GAASPERDAM JEUGD Transformatie

Het voormalige verpleeghuis Gaasperdam uit 1985 is getransformeerd naar nieuwe voorzieningen voor kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking. Waar het oude verpleeghuis centraal georganiseerd was, heeft nu iedere nieuwe functie en vleugel zijn eigen entree en uitstraling. Het gebouw heeft hierdoor rondom een gezicht naar de buurt gekregen, de oude ‘achterkanten’ zijn verdwenen.

De noordelijke vleugel is getransformeerd naar Kinderdienstencentrum De Kring en Logeerhuis Dunya. In De Kring krijgen kinderen met een verstandelijke beperking van 8-18 jaar begeleiding in kleine groepjes of 1-op-1, waarbij ze zich ontwikkelen in hun omgang met prikkels en communicatie. Bij Logeerhuis Dunya kunnen de kinderen logeren in het weekend of tijdens vakanties, om hun gezin te ontlasten en voor extra begeleiding en activiteiten.

Architectuur en Interieur: Caro van Dijk Architectuur Tuinontwerp: Bureau B+B (landschapsarchitect) Fotografie: Luuk Kramer

14

15

16

GAASPERDAM DAGCENTRUM

Transformatie

Het voormalige verpleeghuis Gaasperdam uit 1985 is getransformeerd naar nieuwe voorzieningen voor kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking. Waar het oude verpleeghuis centraal georganiseerd was, heeft nu iedere nieuwe functie en vleugel zijn eigen entree en uitstraling. De noordwestelijke vleugel is getransformeerd naar Dagcentrum Gaasperdam, voor volwassenen met een verstandelijke beperking. Elke groep heeft een eigen ruimte, daarnaast delen de gebruikers een kantine, een sportzaal en verschillende zitplekken en leestafels.

De tafels met bijzondere poten zijn afkomstig uit de meubelwerkplaats van zorgorganisatie en opdrachtgever Cordaan, waar mensen met een verstandelijke beperking onder begeleiding werken aan mooie producten van hout.

Architectuur : OD205 Interieur: Caro van Dijk Architectuur Tuinontwerp: Bureau B+B (landschapsarchitect) Fotografie: Roos Aldershoff

17

18

EBEN HAEZER

Architectuur en interieur In Amsterdam Zuid-Oost wordt locatie Eben Haezer getransformeerd naar een eigentijds gebouw voor wonen en zorg. Het nu grootschalig aandoende gebouw wordt opgeknipt in verschillende delen die ieder een eigen entree, sfeer en karakter krijgen.

Er is een woongebouw waar mensen met een zorgvraag wonen in kleinschalige groepen; hierbij hoort een eigen entree, en een omsloten veilige tuin die vanaf alle verdiepingen direct met de lift te bereiken is.

In het midden komt een buurtziekenhuis, waar oudere mensen die wel uit het ziekenhuis maar nog niet naar huis kunnen in hun eigen buurt kunnen aansterken, dichtbij vrienden en familie.

En aan de kop, nabij het winkelcentrum, is een publiek deel met een buurtrestaurant, en daarachter diverse voorzieningen zoals fysiotherapie, dagbesteding en een behandelruimte.

Buro SBH en Caro van Dijk Architectuur maakten samen het ontwerp voor de renovatie, de nieuwe entrees en het interieur. Bureau B+B maakte het ontwerp voor de tuin.

19

20

21

22

23

LANDLUST DAGCENTRUM

Interieur Ontwerp

Een voormalige boerderij in Diemen is omgebouwd naar locatie voor dagbesteding voor mensen met autisme. Deze doelgroep is bijzonder gevoelig voor omgevingsinvloeden en prikkels. In de bestaande context van de oude boerderij hebben we een interieur ontworpen dat hier zo goed mogelijk bij aansluit, met aandacht voor akoestiek, natuurlijke niet-giftige materialen en de beleving van de ruimte gedacht vanuit omgevingspsychologie. Voor elke werkplek hebben we een speciale werktafel ontworpen die een veilige omsloten hoek creĂŤert en de concentratie bevordert, zonder de client helemaal af te sluiten van de rest van de groep en de begeleider. Het hiervoor toegepaste materiaal is berken hout met een zachte, warme textuur, en een gelijkmatig uiterlijk doordat het hout noestvrij is en voorzien is van een whitewash coating.

i.s.m. K2 Architecten Fotografie: John Lewis Marshall

24

25

26

27

NIEUW KERKELANDEN interieur ontwerp

Locatie Nieuw Kerkelanden in Hilversum is getransformeerd van traditioneel verzorgingshuis naar een woongebouw voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel of gerontopsychiatrische problematiek, met vijf woonverdiepingen en bijbehorende faciliteiten. Er worden verschillende woonvormen aangeboden: op enkele verdiepingen wonen bewoners zelfstandig in een eigen appartement, en op andere verdiepingen wonen bewoners samen in een kleinschalige woongroep.

Wij maakten het interieur ontwerp voor de woonkamers en gangen op elke verdieping, en voor de algemene ruimtes zoals de therapieruimtes en een restaurant op de begane grond. Het ontwerp is gericht op de specifieke behoeften van deze cliĂŤntengroepen, zoals een prikkelarme omgeving en een duidelijke oriĂŤntatie in de ruimte.

In samenwerking met Weijman, CURA en BF-AS, in opdracht van Stichting Hilverzorg.

28

29

30

31

Caro van Dijk Architectuur ir. Caro van Dijk KNSM-laan 85 1019 LB Amsterdam

tel nr 020-6222065 mail@carovandijk.nl KvK nr 56079354 SBA nr 1.080801.003

32

copyright: Caro van Dijk Architectuur alle rechten voorbehouden maart 2019