3 Religie in Rotterdam Houdingen tegenover het geloofsleven MELLOUKI CADAT
Het culturele en religieuze leven van de migranten in Rotterdam wordt op vele w ijzen beïnvloed door het proces van modernise ring dat zich in Nederland voltrekt. Deze invloeden zijn over het algemeen zeer am bivalent. Van de ene kant neemt de moderne maatschappij voor migranten het karakter van een risicosamenleving aan. Z e om vat tal van processen en gedragingen die een bedreiging vormen voor het traditionele geloofsleven. In reactie daarop kunnen gelovigen zich afsluiten van die maatschappij of zelfs een religieuze cultuur ontwikkelen die de moderne levens wijze principieel afw ijst. Van de andere kant biedt de moderne maatschappij ook vele mogelijkheden voor gelovigen. Door gaans zijn de levensstandaard en de levensverwachting voor mi granten in Nederland hoger dan die in het land van herkomst. Verder genieten zij hier een mate van godsdienstvrijheid die el ders veelal ontbreekt, en in zoverre leven zij niet alleen in een risicosamenleving, maar ook in een kansenmaatschappij. Er is ruim te voor emancipatie van culturele minderheden en voor de vrije ontplooiing van het geloofsleven. D oor deze situatie wordt ook het vormgeven van de eigen religieuze identiteit dubbelzinnig. Er zijn tendensen die tot het behoud of zelfs de versterking van een traditionele identiteit leiden, maar ook processen die een zekere modernisering in de hand werken. Het doel van dit hoofdstuk is om voor de verschillende etnische groepen na te gaan welke ten densen een rol spelen en hoe de balans er in de betreffende groep uitziet. Elders in dit boek is de modernisering van het bestaan met vier ontwikkelingen aangeduid: zelfwerkzaamheid, gelijkwaardig-
I2 5