2013 წ. ქ. ახალციხე სსიპ №5 საჯარო სკოლა
2013 წ .
პროექტის
პროექტის ხელმძღვანელი: ფიზიკის მასწავლებელი მაია
პროლოგი მოგესალმებით! №5
საჯარო
ამ ელ. რესურსში თქვენ წაიკითხავთ სსიპ. ქ. ახალციხის
სკოლის
X–ე—XI
-ე
კლასის
მოსწავლეთა
მიერ
განხორციელებული პროექტის ,,ვირტუალური მოგზაურობა ელექტრობაში“ საპრეზენტაციო მასალას და პრეზენტაციის სცენარს, სადაც მოსწავლეები შეეცადნენ გადაეფურცლათ ჩვენი სამყაროს უზარმაზარი წიგნის ფურცლები და და საინტერესოდ გაეცოცხლებინათ ფიზიკის ისტორიის მნიშვნელოვანი ეპიზოდები. მოსწავლეებმა აქტიურად ითანამშრომლეს ხელოვნების პედაგოგთან, ქალბატონ
მარინა
სიმღერებით,
მჭედლიძესთან
რომელთა
ტექსტებიც
და
პრეზენტაცია
თავად
შექმნეს
გაალამაზეს აღნიშნული
პროექტისთვის.
მაია თათეშვილი და მარინა მჭედლიძე მოსწავლეებთან ერთად
პრეზენტაცია გახსნეს სწორედ ერთ–ერთი სიმღერით და ფიზიკის ნაწილს შესავალი გაუკეთეს დიდი ილიას უკვდავი ,,მარგალიტებით“....
გახსნა სიმღერის
ტექსტი:
(სიმღერა
არჩილ
მელოდიაზე, მიეძღვნა მასწავლებელებს) განათლება, სწავლა, ცოდნა, სიმდიდრეა მადლიანი, თქვენგან გულით ნაჩუქარი, სანუკვარი, განათლება სიმდიდრეა, მადლიანი. მეგობრებო, გახსოვთ წამი, რომ შევაღეთ სკოლის კარი,
კერესელიძის
,,ყელსაბამის“
თქვენ კი თქვენი გული წრფელი, მოგვიძღვენით, მოგვიძღვენით, გული ჩვენთვის ანაძგერი. განათლება, ჩვენთვის არის ცოდნის კარის გასაღები და ზღაპრული თქვენი შრომის ანარეკლი. განათლება, ცოდნის კარის გასაღები, განათლება, სიმდიდრეა სანუკვარი.
შესავალი ვაკ
ო –დღეს
ჩვენშიაც–კი
ბევრი
არ
არის
იმისთანა კაცი, რომ არ იცოდეს–რა კარგი რამ
არის
ადამიანისათვის
ცოდნა,
სწავლა და განათლება. მაგრამ, ჩვენდა სამწუხაროდ, მეტად ფეხმოკლედ გვესმის ეს სიკარგე ჩვენ
ცოდნისა
იგი
და
მოგვწონს,
მორთულობა,
სწავლა–განათლებისა. როგორც
იმისთანა
იმისთანა სამკაული,
ურომლისოდაც ადამიანს შეუძლიან ასე თუ ისე ცხოვრების
გზა
დაჰლიოს,
იოლად
გამოვიდეს ხალხსა და ქვეყანაში, ერთის სიტყვით, ურომლისოდაც არცა ჰშივა კაცსა და არცა სცივა. ამის გამო ცოდნის არ–ქონას ისე ვუყურებთ, როგორც არ– ქონას მორთულობისას, სამკაულისას, რომელიც თუ არის, ხომ კარგი, თუ არადა, არა ჰღირს იმისათვის კაცმა თავი შეიწუხოს, თავი იტკინოს.
ნინი –ჩვენი შეცდომა სწორედ ამაშია. ცოდნა, სწავლა–განათლება, ასე ახსნილი
და
გაგებული,
სწორედ
ცოდნისა
და
სწავლა–განათლების
შეგინებაა, გაუპატიურებაა. დღეს უცოდნელად, უსწავლელად კაცი ერთს ნაბიჯსაც ვერ გადასდგამს ცხოვრების მოედანზედ უმარცხოდ და უძლეველად. ცხოვრების მოედნიდამ ბურთი დღეს მარტო მცოდნეს გააქვს, მარტო მცოდნეს აქვს საკმაო და საპატიო კერძი წუთისოფლის სუფრაზედ, და თუ უცოდინარისათვის რჩება
რამე,
ნარჩენი
მარტო
მცოდნეს
ნასუფრალია,
მცოდნე
კაცის
სუფრის
ნაბღერტია.
ანა –ეხლანდელს დროში ნურვინ იფიქრებთ, რომ წინ წაუხვალთ მცოდნესა და
განსწავლულსა
მოედანზედ
და
გამარჯვება
ან
არსებობისათვის
თქვენ
ჭიდილში
დაინარჩუნოთ.
ნაღებს
საეკონომიო ქვეყნისას
და
ცხოვრებისას მცოდნე კაცი ჰხდის და უცოდინარს სასვლეპავად თუ დო დარჩა, ღმერთს მადლობა შესწიროს.
ვაკო –ცოდნა, სწავლა–განათლება, მარტო სამკაული კი არ არის კაცისა, პირველ წყების საჭიროებაა, როგორც პური, როგორც წყალი, როგორც საჭმელი
და
სასმელი,
ერთის
სიტყვით,
როგორც
ყოველივე
ის,
ურომლისოდაც კაცს გაძლება და ხეირი ამ ქვეყანაზედ არ შეუძლიან.
ნინი –ცოდნა ხომ ხერხია, მაგრამ თითონ, თავისთავადაც სიმდიდრე არის, მერე იმისთანა, რომ კაცი საცა წავა, თან მისდევს უხარჯოდ და უბარგოდ. ვერცა ვინ მოჰპარავს, ვერცა ვინ წინ გადუდგება.
ანა –ცოდნა თავის–თავად სიმდიდრეა და მერე იმისთანა მადლიანი სიმდიდრეა, რომ რაც
არ
უნდა
ბევრს
დაურიგო,
ბევრს
დაუნაწილო, შენ არა დაგაკლდება –რა, თუ არ
მოგემატება,
ანთებულ
ამ
შემთხვევაში
სანთელსა
ჰგავს:
ცოდნა ერთ
სანთელზედ რომ სხვა
სანთელს მოუკიდო, სანთელს ამით
არც ალი დააკლდება, არც სინათლე, არც სიცხოველე. რადგანაც
პირიქით, ერთის
იმატებს
მაგიერ
ათასი
კიდეც, სხვა
სანთელი იმასთან ერთად დაიწყებს ლაპლაპს. მაგრამ სანთელს იმაში არა გავს ცოდნა, რომ სანთელი, როცა იქნება, ჩაიწვის და გაჰქრება ხოლმე, ერთხელ ანთებული ცოდნა კი თავის დღეში არა. ცოდნა ყველას ერთნაირად მოუხდება, ყველას ერთნაირად დაამშვენებს ხოლმე, ოღონდ კი კაცი გულმონდომილი და მოწადინებული მივიდეს ცოდნის კარამდის!
ვაკო –დიდი ილიას ეს შეგონებები ყველა ეპოქასა და დროს მიესადაგება და საჭიროდ ჩავთვალეთ, რომ ისინი ჩვენი პრეზენტაციისთვის სლოგანად წაგვემძღვარებინა.
ანა– ჩვენ
ვსწავლობთ საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებს და დიდი სურვილი გვაქვს, რომ თქვენს ხელთ არსებული ჯადოსნური გასაღებით
გავაღოთ ბუნების
საოცარ სამყაროსთან მიმავალი კარიბჭე, რათა შევძლოთ ასვლა მეცნიერების მწვერვალზე
და იქიდან დანახვა მისი ამოუცნობი ხედის. სამყარო და
ბუნება ხომ საოცარ სიურპრიზებსა და იდუმალებით მოცულ მოვლენებს გვთავაზობს. დღეს ჩვენ შევეცდებით, საინტერესოდ გამოგზაუროთ ფიზიკის ისტორიის იმ მცირე და ამავე დროს უზარმაზარ სფეროში, რომლის გარეშეც დღეს ცხოვრება წარმოუდგენელია. ალბათ მიხვდით, ეს ელექტრობაა!
სიმღერის ტექსტი: ზღაპრული მიწა და ზღაპრული ცა, მუხტით დამუხტული დედამიწა, დამუხტვა, განმუხტვა, დამიწება, ზღაპრული სამყაროც აქ იწყება მის.
სამყაროს გულისთქმას თუ გაიგებ, ამოვა მზე, წვიმა გადაიღებს;
ბუნების მრისხანე მოვლენები და ფიზიკის ზუსტი კანონები, გალვანი, ამპერი, მუშენბრუკი, ფრანკლინი, ვოლტა და ფარადეი;
მის.
სამყაროს გულისთქმას თუ გაიგებ, ამოვა მზე, წვიმა გადაიღებს;
ექსპერიმენტები, კვლევა და ცდა, ციდან დაშვებული ელექტრობა, აღმოჩენები და მიღწევები, ესაა ფიზიკის საფუძვლები; მის.
სამყაროს გულისთქმას თუ გაიგებ, ამოვა მზე, წვიმა გადაიღებს;
ზეციდან ეელვის გამოწვევა, საფრთხე შიიში და თავგანწირვა, უძველეს პართელთა ელექტრობა, ფანტასტიკაა თუ რეალობა; მის.
სამყაროს გულისთქმას თუ გაიგებ, ამოვა მზე, წვიმა გადაიღებს;
ზღაპრული მიწა და ზღაპრული ცა, მუხტით დამუხტული დედამიწა,
დამუხტვა, განმუხტვა, დამიწება, ზღაპრული სამყაროც აქ იწყება მის.
სამყაროს გულისთქმას თუ გაიგებ, ამოვა მზე, წვიმა გადაიღებს;
,,ქილა, რომელმაც ევროპა შეძრა“ 1745 წელი. ვერსალის ბრწყინვალე სასახლის დარბაზი. საზეიმო მუნდირში გამოწყობილი,
სამეფო
კარის
ასოთხმოცი
გვარდიელი
ხელიხელჩაკიდებული
წრეზე
დგას
და
ბრძანებას
ელოდება... ბრძანებას ჰოლანდიის ქალაქ ლეიდენის უნივერსიტეტის
პროფესორი–პიტერ
მუშენბრუკი გასცემს. მას ხელში უცნაური ქილა
უჭირავს.
პირველი
ეს
,,ლეიდენის
კონდენსატორი,
მუშენბრუკმა დაგროვება მუშენბრუკი
ქილაა“,
რომლითაც
ელექტრული
მუხტის
შეძლო.
ლეიდენის
ქილას
ოტო
გერიკეს
მიერ
შექმნილი
,,ელექტრული
მანქანით“ მუხტავდა და ამ გზით ქილაში
დიდი
მუხტს აგროვებდა.
რაოდენობის
სწორედ ამგვატრად დაგროვილი ელექტრობის სადემონსტრაციო ცდას ატარებდა მუშენბრუკი ვერსალში... დიახ, ეს ერთ–ერთი ის საჯარო ექსპერიმენტია, რომელიც ასე მოდური იყო XVIII–ე საუკუნის მეორე ნახევარში. ექსპერიმენტის მსვლელობას თვით მისი უდიდებულესობა საფრანგეთის მეფე–ლუი მე– XV–ე ადევნებს თვალს. მუშენბრუკის ბრძანებაზე გვარდიელები ,,ელექტრულ წრედს“ კრავენ: ,,წრედის“ ერთ ბოლოში მდგარი გვარდიელი
,,ლეიდენის ქილას“
ხელში
იჭერს, მეორე ბოლოში მდგარი გვარდიელი კი ქილას საცობში გაყრილ ლურსმანს ეხება... ასოთხმოცივე
გვარდიელს
მოულოდნე–ლობისაგან გაურკვეველი
და
შეგრძნებისაგან
ყვირილი აღმოხდება. ყველა მათგანი ძლიერ ელექტრულ დარტყმას იღებს! დიახ,
ეს
იყო
მეცნიერული
ექსპერიმენტი, რომელიც ამტკიცებდა (მასში
მონაწილეთა
სურვილისა
და
თანხმობისგარეშე), არა მარტო იმას, რომ ადამიანის სხეული დენის კარგი გამტარია, არამედ ელექტრული წრედის ერთ–ერთ იმ კანონსაც, რომელიც ლაბორატორიულ პირობებში მხოლოდ ერთი საუკუნის შემდეგ დაადგინეს: გამტარების მიმდევრობითი შეერთებისას, ყველა გამტარში ერთი და იმავე სიდიდის დენი გადის. ლეიდენის საოცარი ქილის ამბავი