ΤΑΚΙΣ ΑΛΕΞΙΟΥ - ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ by CENTRE OF ARTS 4 SEASONS

ΤΑΚΙΣ ΑΛΕΞΙΟΥ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ 2. ΟΙ ΔΩΔΕΚΑ ΛΕΞΕΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ

Το βιβλίο “Σημειώσεις για μια Θεραπευτική Φιλοσοφία - 2. Οι 12 Λέξεις” του Δρ. Τάκι Αλεξίου εκδόθηκε ως e-book τον Φεβρουάριο του 2022. Διεύθυνση παραγωγής, καλλιτεχνική επιμέλεια και εξώφυλλο: Τάκις Αλεξίου. Επιμέλεια ελληνικού κειμένου: Γρηγόρης Μπαϊρακτάρης, Κική Μπαρδάνη. Layout: Λίτσα Μαράντη. Διανομή: Γιούλη Τσαγκαράκη COPYRIGHT: Εκδόσεις Τέσσερις Εποχές, Τηλ:0030-6944128460, Fax: 0030-210-6011904, e-mail: profalex@otenet.gr

ΔΡ. ΤΑΚΙΣ ΑΛΕΞΙΟΥ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ 2. ΟΙ 12 ΛΕΞΕΙΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ 4 ΕΠΟΧΕΣ · ΑΘΗΝΑ 2022 3

Δεν είμαι αυτό που μου συνέβηκε, αλλά αυτό που επιλέγω να γίνω. Carl Jung Το μυαλό σου είναι το αδιέξοδό σου, δεν χρειάζεται αλλαγή, χρειάζεται να απελευθερωθεί. Σωκράτης Να μη φοβάσαι τις αρρώστιες και το θάνατο. Να φοβάσαι το φόβο. Επίκτητος Ο διαισθητικός νους είναι ένα ιερό δώρο και ο λογικός νους εναι ένας πιστός υπηρέτης. Έχουμε δημιουργήσει μια κονωνία που τιμά τον υπηρέτη και έχει ξεχάσει το δώρο. Albert Einestein Δεν υπάρχει άνθρωπος στη γη, ακόμα και ο πιο φοβισμένος, που να μην μπορεί να γίνει ήρωας μέσω της Αγάπης. Πλάτων Ξέρω ότι είναι δελεαστικό να μείνω και να συναντήσω αυτές τις ξανθές γυναίκες. Ξέρω ότι είναι ακόμα πιο λογικό να περάσω τη νύχτα εδώ μαζί τους, αλλά θέλω να είμαι Σπίτι. Rumi Σ’ αυτές τες σκοτεινές κάμαρες, που περνώ μέρες βαρυές, επάνω κάτω τριγυρνώ για νά ‘βρω τα παράθυρα.— Όταν ανοίξει ένα παράθυρο θά ‘ναι παρηγορία. Κωνσταντίνος Π. Καβάφης 4

ΑΦΙΕΡΩΝΕΤΑΙ Σε όσους αποφασίζουν αμετάκλητα να νοικοκυρέψουν το συναισθηματικό τους σπιτικό, χωρίς πισωγυρίσματα!!!

Είχα την αίσθηση της αιωνιότητας: της μη αίσθησης του χρόνου, όταν ο πολυαγαπητός παλαιός μου φίλος Τάκις, μετά από πολλά χρόνια, μου ζήτησε να προλογίσω το βιβλίο του… Κι εγώ αισθανόμουν ότι χθες ακόμη μιλούσαμε, εμβαπτισμένοι στην φιλία μας και τις κοινές μας ιδέες. Άνοιξα και διάβαζα τις σελίδες αυτού του πονήματος. Τι χαρά, πρώτα όταν αντίκρισα τις ζωγραφιές του: ανέδιδαν την λάμψη του ήλιου και της ελεύθερης ψυχής! Κι έπειτα διάβασα τις επίκαιρες σκέψεις του στα τεκταινόμενα των καιρών. Και στο ίδιο το πνεύμα τους, άρχισα κι εγώ να προσθέτω λίγες απ’ τις δικές μου… Αλήθεια η εποχή μας, όπου το ψέμα μπλέκεται με την αλήθεια, όπου το κάθε τι είναι… ό,τι το βαφτίσουμε… Είναι η τελευταία προθεσμία για αλλαγές, για να βάλουμε τάξη και στόχους στη ζωή μας. Τι έχουμε έλθει άραγε να κάνουμε εδώ στη Γη; Διότι εδώ γεννηθήκαμε… με σκοπό κι εμείς εδώ να εργασθούμε, κάτι κι εμείς εδώ να προσφέρουμε, να βελτιώσουμε και όταν έλθει η ώρα της αναχώρησής μας θα μας δοθεί τι έχουμε αλλού να προσφέρουμε… Πόσο μ’ αρέσει ν’ αλλάζω ιδέες με ανθρώπους… Πολύ ωφέλιμες οι σκέψεις σου φίλε μου: να εστερνισθούμε βαθειά, τον βασικό στόχο της ζωής μας, το να οδηγήσουμε την ύπαρξή μας στην ολοκλήρωση… Ναι, είναι η ώρα των αλλαγών… Ιωάννα Μαρή, Επίτιμη Σύμβουλος Επικρατείας Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Προγεννητικής Αγωγής 5

υνδυάζοντας τα ρητά που προηγήθηκαν, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι μπορούμε να “διαλέξουμε τι θα γίνουμε”, να σταματήσουμε να “φοβόμαστε” ως “πιστοί υπηρέτες”, αποδεχόμενοι το ιερό “δώρο” που είναι η “Αγάπη”...Με άλλα λόγια, να αφήσουμε πίσω τον πειρασμό των “ξανθών γυναικών”, ευχομενοι “να είμαστε σπίτι” και να “ανοίξουμε ένα παράθυρο”, για να μπει το φως μέσα... Ολοκληρώνοντας τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στην Γενική & Αντιληπτική Ψυχολογία (1962-1964), ο βιολο-γικός άνθρωπος του Neufert όπως και η άποψη του Corbusier ότι η πόλη της ταχύτητας είναι η πόλη της επιτυχίας, απόψεις που αγνοούσαν παντελώς την συναισθηματική-ψυχολογική και κοινωνική υπόσταση του Ανθρώπου, με οδήγησαν σε μια Διδακτορική Διατριβή (1964-1968) που συνέδεε την Αρχιτεκτονική με την Ψυχολογία. Η παράλληλη ενασχόλησή μου με τις εικαστικές Τέχνες, τη Ζωγραφική, τις κατασκευές και αργότερα τη Μουσική, με έφεραν κοντά στην Ψυχολογία του Χώρου και των Χρωμάτων. Από τότε η Ψυχολογία και γενικότερα η Συναισθηματική υπόσταση του Ανθρώπου με συντροφεύουν, καθημερινά, προσπαθώντας να μου δώσουν απαντήσεις για την όλο και αυξανόμενη παράλογη πορεία του ανθρώπινου γένους που οδηγεί στην καταστροφή ενός ολόκληρου Πλανήτη. Αναρωτιέμαι λοιπόν και εγώ, με τα λόγια του Tiziano Terzano, για πόσο ακόμα, ο κόσμος αυτός θα κυβερνάται από τα ανηλεή, απάνθρωπα και ανήθικα κριτήρια μιας βάρβαρης παγκόσμιας οικονομίας??? Ο λόγος για τις τρεις βιομηχανικές “επαναστάσεις” που έλαβαν χώρα τα τελευταία 250 χρόνια οδηγώντας τον πλανήτη μας στην καταστροφή... Δρ. Τάκις Αλεξίου, Αθήνα, Φεβρουάριος 2022 6

ο επιχείρημα της δημιουργίας μιας κοινωνικής τάξης μεσαίου εισοδήματος κατέρρευσε τα τελευταία χρόνια, όπως και αυτό της εξάλειψης του αναλφαβητισμού μέσω της υποχρεωτικής πρωτοβάθμιας δημόσιας εκπαίδευσης διότι παραμένει σε λάθος κατεύθυνση. Το ίδιο ισχύει και σε ό,τι αφορά το επιχείρημα της αύξησης του μέσου όρου ζωής, που είναι ουσιαστικά πλαστό, διότι η συναισθηματική υγεία του ανθρώπου υποβαθμιζόταν και συνεχίζει να υποβαθμίζεται αδιάκοπα. Η βία διογκώνεται και παίρνει διαστάσεις μιας πανδημίας, με αφετηρία την πρώτη βιομηχανική “επανάσταση” που είχε ως άμεσο αντίκτυπο την συνεχή αλλοίωση της ποιότητας κάθε μορφής ζωής, συμπεριλαμβανομένης και αυτής του ανθρώπου. Μόνο τα θύματα των δύο παγκοσμίων πολέμων ξεπερνούν τα εκατό εκατομμύρια, από τα οποία οι περισσότεροι ήταν άμαχοι!

ην περίοδο από το δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα μέχρι σήμερα, τα θύματα από τους πολέμους, Επταετή, Ρωσοτουρκικούς, την Αμερικανική και Γαλλική επανάσταση, την εξόντωση των ιθαγενών πληθυσμών από τις αποικίες ευρωπαίων, πορτογάλων, ισπανών, άγγλων, γάλλων, αμερικανών, των διαφόρων εμφυλίων πολέμων, ανά τον κόσμο κλπ. υπήρξαν αναρίθμητα! Κυκλοφορεί ευρέως η άποψη ότι ο πόλεμος αποτελεί την κινητήρια δύναμη της “εξέλιξης”, όχι φυσικά του ανθρώπου, αλλά της τεχνολογίας, των “θετικών” επιστημών, μέσω της οποίας τελικά η εξέλιξη του ανθρώπου, συστηματικά ολισθαίνει. Άλλωστε μέσω του ανταγωνισμού, ακρογωνιαίου λίθου του καπιταλισμού των αγορών είναι γεγονός ότι βρισκόμαστε, όλα αυτά τα χρόνια, σε ένα διαρκή ψυχολογικό-συναισθηματικό πόλεμο, όλοι ενάντια σε όλους, που αποδομεί ουσιαστικά ό,τι έχει απομείνει από 8

τη Δημοκρατία. Σε κάθε περίπτωση είναι γεγονός ότι χωρίς την διάσπαση της δικής μας προσοχής, που αποδεικνύεται μέσω της φλυαρίας, της αοριστολογίας, της γενικολογίας, της ετεροαναφοράς, και φυσικά της σύγχυσης, θα βρισκόμασταν σε μία συναισθηματικά ασύγκριτα καλύτερη κατάσταση, οι σχέσεις μας θα ήταν ωριμότερες, και η κοινωνία μας θα έκανε, ένα κβαντικό άλμα προς τα μπρος.

ιστορία της Αυστραλίας ως αγγλικής αποικίας, αρχίζει το 1821 με τους αυτόχθονες κατοίκους της χώρας, γνωστούς ως Αβοριγίνες (Aborigines), να ανέρχονται σε περίπου 400.000, αριθμός που μειώθηκε δραματικά μετά την εξόντωσή τους, φτάνοντας κάποια στιγμή να είναι λιγότεροι από 40.000. Συνέπεια της εκτεταμένης αποικιοκρατίας, μεταξύ άλλων, ήταν και η επιβολή του “λευκού αληθινού Θεού” και η κυριαρχία του λατινικού αλφαβήτου και όλα αυτά, όπως και άλλα πολλά, στο όνομα του “ανώτερου” πολιτισμού των ευρωπαίων αποικιοκρατών! Οι πρώτοι ιθαγενείς της Β. Αμερικής που ήρθαν σε επαφή με το Χριστόφορο Κολόμβο ήταν 200.000, μέλη της φυλής Αραουάκοι. Υποδουλώθηκαν και αφανίστηκαν. Ορισμένοι ιστορικοί υπολογίζουν πως μέχρι και το 80% κάποιων γηγενών πληθυσμών πέθανε από ασθένειες που ήρθαν από την Ευρώπη. Και μόνο ο Καναδάς ζητάει επίσημα συγνώμη για την πολιτική του απέναντι στους Ινδιάνους της Αμερικής, το 2008.

ι ιστορικοί υποστηρίζουν επίσης ότι μέχρι και τον 19ο αιώνα πουλήθηκαν σχεδόν 18 εκατομμύρια Αφρικανοί σκλάβοι στις ΗΠΑ και Ν. Αμερική. Από αυτούς, κοντά στο 1,5 εκατομμύριο πέθαναν μέσα στα πλοία στη διαδρομή, άλλα 4 εκατομμύρια πέθαναν όταν υποχρεώθηκαν να 9

ταξιδέψουν από το κέντρο της Αφρικής προς στα παράλια και δεν άντεξαν τις κακουχίες και άλλα 5 εκατομμύρια πέθαναν από δυσεντερία στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Καραϊβική. Ακόμα και σήμερα 20,9 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε “σύγχρονη” δουλεία σε ολόκληρο τον κόσμο, παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα της “χρυσής εποχής”, της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης! Υπόψη, υπάρχει και πέμπτη!

ίναι γνωστό, πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος απαρτίζεται από τρεις νόες, τον ενστικτώδη, τον συναισθηματικό και τον λογικό, τρία σε ένα όπως λέμε και αν ειλικρινά επιθυμούμε ο σύγχρονος άνθρωπος να αποκτήσει κριτικό νου, να μάθει δηλαδή να σκέφτεται εποικοδομητικά, και αν επιπλέον ενδιαφέρεται τα ένστικτά του -αναφέρομαι κυρίως στη σεξουαλική του ζωή- να αποκτήσουν ποιότητα οφείλει να νοικοκυρέψει το Συναισθηματικό του Σπιτικό. Και εδώ είναι που αρχίζουν τα δύσκολα και οι κύριοι λόγοι είναι δύο. Ο πρώτος είναι επειδή η Ψυχολογία και Ψυχοθεραπεία, μέχρι πρότινος εστίαζαν στις ψυχικές διαταραχές και την κλινική συμπτωματολογία και ο δεύτερος επειδή η εμβρυική και παιδική κακοποίηση στο σπίτι από γονείς και συγγενείς και αργότερα στο σχολείο από δασκάλους και καθηγητές, συνεχίζουν ουσιαστικά να παραμένουν στο “απυρόβλητο”.

ε μία εκπομπή μεγάλης τηλεθέασης παρουσιάστηκε, και μάλιστα από τους κριτές, ο άκρατος εγωισμός μιας παίκτριας, ως “υπερηφάνεια”. Δυστυχώς όμως αυτή η διαστρέβλωση λέξεων και εννοιών δεν περιορίζεται στην τηλεόραση, αλλά επεκτείνεται στη καθημερινή μας ζωή, ακόμα και στην Ιατρική και Ψυχιατρική, η οποία για παράδειγμα την 10

καταστολή κάποιων συμπτωμάτων, την ονομάζει “θεραπεία”. Αν πάρουμε την σύνθετη λέξη “φιλάσθενος” (φίλος/ασθένεια) θα διαπιστώσουμε ότι ακόμα και αυτός που αποστρέφεται τη Φιλία, σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελε να φιλευτεί με την ασθένεια. Σε αντίθεση με την σύνθετη λέξη “φιλόζωος”, που προσδιορίζει θετικά, πολλούς συνανθρώπους μας. Η σύγχυση στη γλώσσα και στο μυαλό του ανθρώπου περιπλέκεται ακόμα περισσότερο όταν για το ίδιο άτομο, στο χώρο και πάλι της Ιατρικής, γίνεται η χρήση του χαρακτηρισμού “ασθενής”, “πελάτης” και σχετικά πρόσφατα “θεραπευόμενος”, τον οποίο και θεωρώ καταλληλότερο στο πλαίσιο μιας ουσιαστικής σχέσης Θεραπευτή-Θεραπευόμενου. Γιατί όπως έλεγε και ο Αλεξανδρινός ποιητής Καβάφης, οι λέξεις και ιδιαίτερα αυτές που προσδιορίζουν τον χαρακτήρα του ανθρώπου και τις συμπεριφορές του, οφείλουν πάντα να είναι οι “αρμόζουσες”.

σύγχυση όμως δεν περιορίζεται μόνο στην διαστρέβλωση των λέξεων και των εννοιών. Επεκτείνεται και στη Συναισθηματική-Ψυχική μας Υγεία, σε σημείο να αναφέρουμε το άγχος ως κάτι φυσιολογικό, κάνοντας χρήση ακόμα και του όρου “δημιουργικό” άγχος, την στιγμή που θα έπρεπε να γίνεται λόγος για μετάτραυματικές αγχωτικές κρίσεις-διαταραχές, των οποίων, όπως καλά γνωρίζουμε, τα πραγματικά αίτια βρίσκονται στα εμβρυικά-παιδικά τραυματικά μας βιώματα και όχι στις αφορμές του παρόντα χρόνου, που απλόχερα προσφέρει η σύγχρονη κοινωνία της βίας, της ταχύτητας και του θορύβου. Θυμήθηκα την εξαιρετική ρήση, τις 12 λέξεις του Carl Jung, που υπογράμμιζε ότι “δεν είμαι αυτό που μου συνέβηκε, αλλά αυτό που επιλέγω να γίνω”. 12

αι η ερώτηση παραμένει: Γιατί δεν αποδίδονται οι ευθύνες στους γονείς και συγγενείς, αργότερα στους δασκάλους και καθηγητές που κακοποιούν τα παιδιά και μαθητές τους? Η άποψη ότι και αυτοί κακοποιήθηκαν από τους δικούς τους γονείς, σε καμία περίπτωση δεν τους απαλλάσσει, όπως δεν απαλλάσσεται και το κράτος, που δεν έχει φροντίσει να εκσυγχρονίσει την Εκπαίδευση και να επεκτείνει την απαραίτητη σχετική νομοθεσία. Το μάθημα της Προγεννητικής και Συναισθηματικής Αγωγής για καθηγητές, γονείς και μαθητές είναι απαραίτητο!!! Θεωρώ ότι είναι παντελώς παράλογο, και δεν είμαι ο μόνος, να καταδικάζονται νέοι και νέες για παραβατική συμπεριφορά απέναντι στην κοινωνία και να τιμωρούνται-φυλακίζονται, ακόμα και ανήλικοι, την στιγμή που οι γονείς και καθηγητές τους, οι κατεξοχήν εκάστοτε “ηθικοί αυτουργοί”, θεωρούνται από το νόμο αθώοι. Η Δικαιοσύνη οφείλει να κατοχυρώσει άμεσα τα δικαιώματα του Εμβρύου, του Μωρού, του Παιδιού και του Έφηβου. ΥΓ. Να σημειώσω ότι την γνωστή κοινωνιολόγο, ψυχολόγο και ψυχαναλύτρια Alice Miller για την ευαισθησία και το τεκμηριωμένο έργο της για τα παιδιά την διέγραψαν από την ψυχαναλυτική εταιρεία στην οποία ανήκε.

ταν πριν από δύο δεκαετίες εμφανίστηκε η πολλά υποσχόμενη Θετική Ψυχολογία, και μάλιστα ως η Επιστήμη της Ευτυχίας, οι κριτικές που δέχτηκε δεν ήταν λίγες. Το γεγονός της προσάρτησης εννοιών όπως της Ευτυχίας, της Ευεξίας, της Ηθικής και των ανθρωπίνων Αρετών, που οδηγούν σε μία Καλή Ζωή, ακόμα και της σημασίας του Περιβάλλοντος και της Ποιότητας της Ζωής, δεν αναιρεί κάποια κύρια ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα, μερικά από τα οποία είναι: Αν και με ποιο τρόπο είναι δυνατό να εκπαιδευτεί 13

ένα άτομο σε Θετικά Συναισθήματα, όταν ο ψυχικά “υγιής πληθυσμός” είναι ουσιαστικά απών, την στιγμή που, όπως πολύ καλά οι πάντες γνωρίζουν, η μεγάλη πλειονότητα των κατοίκων αυτού του Πλανήτη πάσχει καθημερινά, στην καλύτερη περίπτωση, από άγχος, κατάθλιψη και κρίσεις πανικού, καθώς και από άλλες σοβαρότερες ψυχικές Διαταραχές? Είναι δυνατόν τα αδιαχείριστα και ανεπίλυτα παιδικά βιώματα που μας βασανίζουν στη ενήλικη ζωή να συνειδητοποιηθούν στα πλαίσια ενός τρίμηνου σεμιναρίου ή κάποιων ελάχιστων συνεδριών? Είναι δυνατόν να απαλλαγούμε πραγματικά από την εγωκεντρική μας τύφλωση και μνήμη και να ξεκινήσουμε την πορεία προς τον ανώτερο Εαυτό μας, νοικοκυρεύοντας το Συναισθηματικό μας Σπιτικό?

ολλοί από εμάς γνωρίζουν ότι ο καπιταλισμός των αγορών κλείνει τον κύκλο της ζωής του, βρίσκεται στη εντατική και πνέει τα λοίσθια, χωρίς να έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο για το τι έπεται, κοινωνικά. Προτού όμως μας εγκαταλείψει εφηύρε, τις τελευταίες δεκαετίες, εκτός από την Πράσινη Ανάπτυξη (1987) για την οποία έχουν ήδη ειπωθεί πολλά, και την Θετική Ψυχολογία (1996). Για την Πράσινη Ανάπτυξη τίθεται το απλό ερώτημα, πώς και στα 33 χρόνια από την επίσημη ίδρυσή της δεν κατάφερε στο ελάχιστο να αντιστρέψει το κλίμα καταστροφής ολόκληρου του Πλανήτη. Όσο για την Θετική Ψυχολογία, η οποία παρότι επιχειρεί να θολώσει τα νερά με διάφορες θεωρίες, στρατηγικές και τεχνικές προτείνει μια γεμάτη αντιφάσεις Ψυχοθεραπεία η οποία παροτρύνει, ουσιαστικά, τους “πελάτες” της προς μια “Καλή Ζωή” με Αρετές, τον Ατομικισμό, την Εξωστρέφεια, την “Κοινωνικότητα” και φυσικά το Χρήμα. Είναι πολλά τα παραδείγματα ακραίας ψυχοπαθολογίας, σε παγκόσμια 14

κλίμακα, που ενσωματώνουν όλα αυτά τα χαρακτηριστικά.

ι ερωτήσεις πολλές. Πώς είναι δυνατόν να οικοδομηθεί μια Καλή Ζωή, και να αναπτυχτούν θετικά συναισθήματα, αρετές και ιδιότητες, σε μια ψυχή που ξεχειλίζει από “Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες”? Έτσι, με ένα μαγικό ραβδάκι, εξαφανίζεται ο “θυμωμένος Ποσειδώνας” (Καβάφης / Ιθάκη)? Δεν είδαμε την καταστροφή που έφερε “η πόλις της ταχύτητας” του Corbusier και συνεχίζουμε αθεράπευτα στο ίδιο πνεύμα την “ψυχοθεραπεία” της ταχύτητας? Γνωρίζουμε ότι ο μέγας αυτός αρχιτέκτονας και πολεοδόμος υπήρξε συνεργάτης των Ναζί, στη διάρκεια του δευτέρου παγκόσμιου πολέμου? Είναι ολοφάνερο, πως η καταστροφική πολεοδομία και αρχιτεκτονική που εισήγαγε, προηγήθηκε της “πράσινης” ανάπτυξης και της “θετικής” ψυχολογίας. Όλοι γνωρίζουμε, ότι κάποια κέντρα έχουν σχεδιάσει με κάθε λεπτομέρεια τη ζωή στον πλανήτη για τα επόμενα χρόνια, πώς δηλαδή θα κρατήσουν υποταγμένη την ανθρωπότητα στα συμφέροντά τους. Ένα πράγμα που τους διαφεύγει πάντα είναι ο ανθρώπινος παράγων, που παραμένει απρόβλεπτος, το πέταγμα της πεταλούδας που μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω στους απάνθρωπους σχεδιασμούς τους και στην κυριαρχία της βαρβαρότητας.

πό πότε “η επιδίωξη υψηλής απόδοσης” -κοινώς η εκμετάλλευση- μπορεί να έχει “θετικό προσανατολισμό” για το προσωπικό μιας εταιρείας, και δη πολυεθνικής? Αυτό υποστηρίζει η Θετική ΨυχολογίαΨυχοθεραπεία και γενικότερα η Θετική Υγεία. Επόμενη ερώτηση, γνωρίζατε ότι στον χώρο της Παιδείας υπάρχουν “Θετικά εκπαιδευτικά προγράμματα σπουδών” όπως το 16

πρόγραμμα Penn Resilience στην Αμερική? Επόμενη ερώτηση, γνωρίζατε ότι υπάρχει και η προσέγγιση της “Θετικής γονεϊκότητας” στο σπίτι, που είναι βασισμένη στην προώθηση του βέλτιστου προς το συμφέρον του παιδιού περιβάλλοντος χωρίς βία? Και συνεχίζουμε: Τότε γιατί αυξάνουν συνεχώς, πέρα της εγκληματικότητας και της χρήσης ναρκωτικών ουσιών, τα ποσοστά εφηβικής ακόμα και παιδικής κατάθλιψης στις χώρες του “ελεύθερου” κόσμου, αυξάνοντας τον κίνδυνο ανάπτυξης περαιτέρω ψυχικών διαταραχών στην ενήλικη ζωή? Γιατί η πάνω από τρεις δεκαετίες άσκηση της Θετικής Ψυχολογίας και της Επιστήμης της Ευτυχίας, δεν κατάφερε μέχρι σήμερα να δώσει κάποια δείγματα μείωσης των παραπάνω ανησυχητικών καταστάσεων?

αι ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, δεν είναι καθόλου λίγοι αυτοί που το μόνο τους ενδιαφέρον είναι, με κάθε δυνατό τρόπο, να εντυπωσιάσουν και να εντυπωσιαστούν... “Ευτυχισμένα” έρμαια των αγορών και της διαφήμισης, που όταν αναγνωρίσουν το αδιέξοδο, που τους οδήγησε η επιλογή μιας ανούσιας και καταστροφικής κοινωνικότητας, είναι αργά. Τις αμαρτίες γονέων που κληρονόμησαν τις έχουν κάνει ήδη απλόχερα κληρονομιά στα δικά τους παιδιά και ζήτω η πατρίς, η θρησκεία και η οικογένεια! Ξέρατε ότι κατά την Baumrind Diana υπάρχουν τέσσερις τύποι γονεϊκής συμπεριφοράς: ο “δημοκρατικός”, ο αυταρχικός, ο ανεκτικός και ο αδιάφορος? Και ξέρατε ότι, εκτός από τον δημοκρατικό, που κατέχει και το μικρότερο ποσοστό, στις υπόλοιπες τρεις περιπτώσεις κακοποιούνται τα παιδιά? Εάν τώρα σοβαρευτούμε και δούμε χωρίς παραμορφωτικούς φακούς την ποιότητα της δημοκρατίας των αγορών που βιώνουμε ιδιαίτερα έντονα τα τελευταία χρόνια, είναι δεδομένο ότι ακόμα και στην θετική 17

γονεϊκότητα του “δημοκρατικού” τύπου, τα παιδιά, με τον ένα ή άλλο τρόπο, κακοποιούνται. Για ποια ενσυναίσθηση στα συναισθήματα του παιδιού μπορεί να γίνεται λόγος και ποιες αποφάσεις λαμβάνονται μετά από συζήτηση με τα παιδιά?

κτός από την Ενσυναίσθηση, υπάρχει και ο όρος της Ενσυνειδητότητας, μια από τις πέντε πτυχές της οποίας, κατά την Ruth Baer, είναι αυτή της επιλογής της συμπεριφοράς που θα ακολουθήσουμε αντί να συμπεριφερόμαστε μηχανικά-αυτόματα, που σημαίνει (μετα)τραυματικά, κάτι που είναι αδύνατον να επιτευχθεί εάν δεν έχουμε προηγουμένως νοικοκυρέψει στοιχειωδώς το συναισθηματικό μας σπιτικό. Μετά από τα πέτρινα χρόνια του αντιαιρετικού αγώνα της ορθόδοξης εκκλησίας της Ελλάδας με κορύφωση την πενταετία 1990-1995, όροι όπως Ενσυνειδητότητα, αρχαίες πρακτικές Διαλογισμού και Χαλάρωσης, Αναπνευστικές Ασκήσεις, Κλινική Ύπνωση, Αυτογνωσία, Αυτορρύθμιση, Εστίαση της Προσοχής και τόσοι άλλοι, δεν κατατάσσονται πλέον στον κατάλογο των αιρέσεων και έχουν ενταχθεί και στις ψυχιατρικές και ψυχολογικές σχολές των ελληνικών πανεπιστημίων με εξακριβωμένα θετικά αποτελέσματα στην Ψυχοθεραπεία.

υμάμαι τα χρόνια της αρχιτεκτονικής μου δραστηριότητας, πως δεν ήταν λίγοι οι διπλωματούχοι του είδους που δεν γνώριζαν να σχεδιάσουν ούτε μία τουαλέτα, πόσο μάλλον κάτι μεγαλύτερο. Το ίδιο φυσικά ισχύει και σε όλα τα άλλα επαγγέλματα, συμπεριλαμβανομένων και αυτών στο χώρο της υγείας. Στην σχέση ΘεραπευτήΘεραπευόμενου υπάρχουν οι θεραπευτικές πρακτικές και τα θεραπευτικά αποτελέσματα, που μπορεί να είναι θετικά εφόσον 18

πέραν της αναγκαίας θεωρητικής γνώσης και πρακτικής εξάσκησης, από την πλευρά του Θεραπευτή, και της αποδοχής της πραγματικής κατάστασης του Θεραπευόμενου, τηρούνται ορισμένες βασικές προϋποθέσεις. Το πρώτο και κυριότερο είναι η Σχέση μεταξύ Θεραπευτή και Θεραπευόμενου να είναι Ουσιαστική, κάτι που δυστυχώς σπανίζει, διότι ο Θεραπευόμενος μεν δεν τιμά την Αλήθεια, ο δε Θεραπευτής δεν ενδιαφέρεται ειλικρινά να την ακούσει. Είναι γνωστή η ρήση ότι: “Οι νευρωτικοί χτίζουν πύργους στα σύννεφα, ενώ οι ψυχωτικοί ζουν μέσα σε αυτούς, και οι ψυχίατροι (ψυχαναλυτές, ψυχολόγοι, ψυχοθεραπευτές) μαζεύουν τα νοίκια.” (T. Lewis, F. Amini, and R. Lannon)

ίναι χαρακτηριστικό γνώρισμα, κυρίως των επαγγελματιών πολιτικών να παρουσιάζουν το άσπρο μαύρο και το μαύρο άσπρο, σε σημείο μάλιστα να εμφανίζουν τον εξουθενωτικό ανταγωνισμό ως “ευγενή άμιλλα”, την εκμετάλλευση των εργαζομένων ως “υψηλή απόδοση με θετικό προσανατολισμό” και την καταστροφή ενός ολόκληρου Πλανήτη, απλά ως “κλιματική αλλαγή”, σαν να είναι κάτι που επιδιορθώνεται άμεσα, ενώ στη πραγματικότητα χρειάζονται 200.000 χρόνια σώφρονος περιβαλλοντικής πολιτικής, που απουσιάζει παντελώς. Η ρήση “αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα”, δεν είναι καθόλου βιβλική. Είναι μια μεγάλη Αλήθεια, που δυστυχώς, πέραν ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν ξεστομίζεται ούτε από τα χείλη των ειδικών της Ψυχικής Υγείας. Ισχύουν τελικά τα λόγια του Μενέλαου Λουντέμη, που εξιδανικεύοντας την γυναίκαάνθρωπο στο έπακρο, ισχυρίζεται στο βιβλίο του “Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος” ότι “.γεννήθηκε σ’ αυτόν τον κόσμο για να πονέσει τρεις φορές: Μια όταν γίνεται άνθρωπος, μια όταν 20

γίνεται γυναίκα και μια όταν γίνεται μητέρα. Όταν πεθαίνει δεν πονά. Είναι γιομάτη ευδαιμονία γιατί εκπλήρωσε τον προορισμό της.” Και η ερώτησή μου: Πόσες γυναίκες γίνονται Άνθρωποι, προτού γίνουν μητέρες? Κάτι που φυσικά ισχύει και για τον άντρα-πατέρα...

πρώτη από τις δύο παρεμβάσεις της Θετικής Ψυχολογίας που επέλεξα να αναφερθώ είναι από τις “Τυχαίες Πράξεις Καλοσύνης” η “Προσφορά Χρόνου”, που ακολουθεί την Φιλοσοφία του Άλλου (Emmanuel Levinas) και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μου ζωής, παύοντας έτσι να είναι “τυχαία”. Είναι δε ιδιαίτερα σημαντικό το ότι έχει υιοθετηθεί από την Θετική ΨυχολογίαΨυχοθεραπεία. Οι παρεμβάσεις αυτές γενικότερα, κρίνοντας από προσωπικά βιώματα, προωθούν αδιαμφισβήτητα τις θετικές διαπροσωπικές σχέσεις, τα φιλανθρωπικά συναισθήματα προς τους άλλους και πέρα από κάθε αμφιβολία, ενισχύουν την τόσο αναγκαία, για μια Καλή Ζωή, Αυτοεκτίμηση. Όχι όμως στην περίπτωση που δεν τελούνται εν σιωπή, διογκώνοντας ακόμα περισσότερο το ήδη κυρίαρχο τραυματικό Εγώ, την αυτοπροβολή, την επίδειξη και εξαγορά, όπως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις, οπότε και δεν έχει κανένα θετικό-θεραπευτικό αποτέλεσμα, αλλά το ακριβώς αντίθετο, βουλιάζει τον άνθρωπο στα χειρότερα σκοτάδια και όχι μόνο τον ίδιο αλλά και τους γύρω του. Όλοι γνωρίζουμε πολλές τέτοιες περιπτώσεις!

ρωταρχική για το νοικοκύρεμα του Συναισθηματικού μας Σπιτικού είναι ως γνωστό η συνειδητοποίησηαποδοχή της πραγματικής μας κατάστασης. Η δεύτερη παρέμβαση προέρχεται από τις πέντε ονομαζόμενες Πτυχές 21

της ενσυνειδητότητας που κατέγραψε η Ruth Baer και οι συνεργάτες της και αφορά τη “Δράση με Συνειδητοποίηση”, που αποκαλείται η “Καρδιά” του Θιβετιανού Διαλογισμού. Πρόκειται για μια παρέμβαση που οδηγεί το άτομο να ακολουθήσει μια συμπεριφορά αποστασιοποιημένηαποταυτισμένη, αντί να συμπεριφέρεται αυτόματα δηλαδή αντιδραστικά και μηχανικά . Και αυτό που είμαι σε θέση να επιβεβαιώσω ανεπιφύλακτα, μετά από πολυετή άσκηση, είναι η θεραπευτική-εξελικτική αλλαγή, που μπορεί να επιφέρει μέσω της αναγκαίας Ησυχίας, Ηρεμίας, Χαλάρωσης και της Συνειδητής Εστίασης της Προσοχής στο Παρόν. Πρόκειται για μια παρέμβαση που, περιορίζοντας το τραυματικό Εγώ, μέσω της Καλοσύνης προς τον Άλλο Άνθρωπο, παραπέμπει, μεταξύ άλλων, και στις 12 λέξεις του Carl Jung: “Δεν είμαι αυτό που μου συνέβη (Τραυματικό / Αυτόματο Εγώ), αλλά είμαι αυτό που επιλέγω να γίνω.” (Ανώτερος / Καλύτερος Εαυτός).

ιλάω για τον σημερινό πολιτισμό και τον θεωρώ όχι σαν σύμβολο, αλλά ως θύμα-θύμα, για την εμπορευματοποίηση και παραποίηση αυτού του πραγματικού κόσμου. Αυτό είναι το θέμα μου” Ernesto Cardenal. Με τις εφιαλτικές διαστάσεις που παίρνει ο κορωνοϊός, γίνεται ολοφάνερο πόσο εύκολα και χωρίς εμφανή βία, αιματοκυλίσματα και κάποιον παγκόσμιο πόλεμο, είναι δυνατό να εγκλωβιστεί και να υποταχθεί ολόκληρη η ανθρωπότητα με βιολογικά μέσα. Το νερό καθαρίζεται με ειδικά φίλτρα ή αγοράζεται εμφιαλωμένο, ο δε αέρας είναι γεμάτος ρύπους και χωρίς ειδικά μηχανήματα καθαρισμού θα είχαμε από πολλού αποδημήσει εις Κύριον. Τι είδους πολιτισμός και κοινωνική πολιτική είναι αυτή, από όλο το προοδευτικό, συντηρητικό ή φιλελεύθερο, δημοκρατικό φάσμα, που δεν 22

μπορεί να προσφέρει στους πολίτες της τα δύο πρωταρχικά αγαθά: καθαρό νερό και αέρα?

ας λένε να ακούμε μόνο τους ειδικούς. Ποιον όμως από όλους? Αυτόν που προτείνει να κοιμόμαστε όσο γίνεται περισσότερες ώρες την ημέρα, ας πούμε τις είκοσι από τις εικοσιτέσσερις, και τις υπόλοιπες τέσσερις να κάνουμε shopping therapy, γιατί το χρειαζόμαστε και αυτό, ή αυτόν που θεωρεί, ότι αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι ύπνος, αλλά ξεκούραση-ανάπαυση και πως τέσσερις ώρες είναι υπεραρκετές? Στο θέμα του ύπνου γνωρίζουμε, πως για να αναπαυθεί το σώμα, χρειαζόμαστε έναν εγκέφαλο χωρίς σκουπίδια και φαντάσματα. Πού θα τον βρούμε όμως αυτόν τον εγκέφαλο, όταν βρισκόμαστε σε μόνιμη κατάσταση άγχους και οι περισσότεροι από εμάς για να ζεσταθούμε αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιήσουμε το μέχρι πρότινος διακοσμητικό τζάκι και ας γνωρίζουμε ότι ρυπαίνουμε τον αέρα? Και τώρα λόγω πανδημίας, ποιον ειδικό να ακούσουμε αυτόν που λέει ότι στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς πρέπει να κρατάμε, απόσταση ασφαλείας δύο καθισμάτων, δηλαδή ένα μέτρο? Ή αυτόν που συνιστά δύο μέτρα? Και στις ώρες αιχμής τι κάνουμε?

αι μη χειρότερα Φίλοι μου! Και μέσα σε όλη την καταστροφολογία επανέρχονται τα “Στρατόπεδα Συγκέντρωσης”, όχι για πολιτικούς κρατούμενους αυτή την φορά, αλλά για τους άμοιρους πρόσφυγες... Δεν ανήκω σε καμία κατηγορία προφητών ή αστρολόγων στους οποίους αποκαλύπτεται η Αλήθεια μέσω της ενόρασης ή των άστρων. Οι επιστήμονες εδώ και πολλά χρόνια κάνουν λόγο για κόλαση, στα πλαίσια αλλαγής του κοινωνικού συστήματος μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες με τα σημάδια, ολοφάνερα μέχρι στιγμής, ότι πάμε προς τα πολύ χειρότερα και με μόνη 24

ελπίδα τον αριθμό των ατόμων με ελεύθερη βούληση που αυξάνει σε περιόδους κρίσης. Αυτή η διαπίστωση σε συνδυασμό με το νοικοκύρεμα του δικού μας Συναισθηματικού Σπιτικού, που σηματοδοτεί την πορεία μας από το τραυματικό Εγώ στον ανώτερο Εαυτό μας, είναι η Ελπίδα μας!!!

ε ποιο τρόπο μπορώ να διαχειριστώ μια τοξική συμπεριφορά? Η απάντηση σίγουρα δεν βρίσκεται στην αντεπίθεση, σηκώνοντας μανίκια και βγάζοντας νύχια, ούτε στο να σκύβω το κεφάλι και να βράζω μέσα μου, μα ούτε και στο να το παίζω “ανώτερος” σαν να βρισκόμουνα σε κατάσταση “νιρβάνας”. Από όσο γνωρίζω, ο τρόπος είναι ένας με πολλές διατυπώσεις. Η πρώτη διατύπωση έχει σχέση με τον απαραίτητο διαχωρισμό Παρελθόντος και Παρόντος χρόνου. Η δεύτερη συνδυάζεται με την Τέχνη του Αγνοείν, που δεν έχει καμία σχέση με την αδιαφορία. Η τρίτη με την Κατανόηση της Κατάστασης του Άλλου, και της συνεπακόλουθης Καλοσύνης εκ μέρους μου. Και η τέταρτη με την Αποστασιοποίηση-Αποταύτιση. Όποια διατύπωση και αν επιλέξουμε, γεγονός παραμένει ότι αυτές οι συμπεριφορές αφορούν μετά-τραυματικές αγχωτικές κρίσεις-διαταραχές, τα πραγματικά αίτια των οποίων βρίσκονται στα παιδικά τραυματικά βιώματα του παρελθόντος και όχι στο παρόν. Και είναι η συνειδητοποίηση αυτής της Αλήθειας που μπορεί να μας απαλλάξει από το μαρτύριο των αντιδράσεων της εγωκεντρικής τύφλωσης και να μας επιτρέψει να αποστασιοποιηθούμε πλήρως από την όποια αρνητική συμπεριφορά των γύρω μας.

ι Παλαιστίνιοι, όπως και οι Εβραίοι και κάθε άλλος λαός, είναι διαφόρων ειδών. Ο Ηράκλειτος κατέτασσε τους ανθρώπους -αναφερόμενος σε αυτούς που συναθροίζονται στα στάδια- σε τέσσερις κατηγορίες: στους 25

μικροπωλητές, στους αθλητές, στους θεατές και στους παρατηρητές των θεατών. Αν θυμάμαι καλά, οι πρώτες τρεις ήταν του Πυθαγόρα, στις οποίες ο Ηράκλειτος πρόσθεσε την τέταρτη. Το όνομα του παλαιστίνιου ηγέτη Αραφάτ είναι στους πάντες γνωστό. Σχετικά πρόσφατα γνώρισα και το έργο του Έλληνα, εβραϊκής καταγωγής, Ψυχαναλυτή Γιωσαφάτ, και αναρωτιέμαι, πώς είναι δυνατόν να μην υπάρχει κάποια συγγένεια μεταξύ των δύο λαών και μάλιστα από αρχαιοτάτων χρόνων. Οι ακραίες απόψεις του Churchill για τους Άραβες είναι άκρως ρατσιστικές και από κάθε άποψη ανυπόστατες. Σίγουρα κάποιο σοβαρό ψυχολογικό πρόβλημα αντιμετώπιζε ο τότε πρωθυπουργός της Αγγλίας, πρόβλημα που αντιμετωπίζει άλλωστε και κάθε άλλο άτομο που γενικεύει καταδικάζοντας έναν ολόκληρο λαό, όπως έπραξε ο Γιωσαφάτ σε βιβλίο του, για τους Ιάπωνες και Γερμανούς.

εν εμπνεόμαστε μόνο από το Ωραίο, τις όμορφες ζωγραφιές ή τις καλλιτεχνικές φωτογραφίες άλλων, αλλά και από τα κείμενα, τα ποιήματα και γενικά από τον τρόπο μιας γεμάτης νόημα ζωής. Έχω διδαχθεί πολλά από πολλούς, και για ένα πράγμα είμαι βέβαιος. Μια ζωή του “εγώ”, “εμένα”, “μου”, είναι μια δυστυχισμένη ζωή χωρίς ίχνος Αγάπης! Αλήθεια, τι είναι Αγάπη? Σίγουρα δεν είναι μια κούφια λέξη, που μοιράζεται απλόχερα, χωρίς κανένα περιεχόμενο, προς κάθε κατεύθυνση από πάρα πολλούς. Ο Δρόμος της Αγάπης από όσο γνωρίζω, καταγράφεται στην αρχαία Αίγυπτο με τον πρώτο ιστορικά καταγεγραμμένο αιρετικό Φαραώ Ακενατόν, της δέκατης-όγδοης δυναστείας, ο οποίος σταμάτησε τους πολέμους, εγκαθίδρυσε την Ειρήνη και Ισότητα μεταξύ των λαών της αχανούς χώρας του, έκτισε και εγκαταστάθηκε στην Πόλη της Αγάπης, El Amarna, 26

έχοντας στο πλάι του την Βασίλισσα και σύντροφο της Ζωής του Νεφερτίτη.

πό τότε πέρασαν 3.368 χρόνια, περίπου, και το Όνειρο για μια σύγχρονη Πόλη της Αγάπης παραμένει ανεκπλήρωτο. Αντ’ αυτής έχουμε την πόλη του θορύβου και της ταχύτητας του Corbusier, συνοδευόμενη από μία απάνθρωπη παγκόσμια οικονομία. Στις μέρες μας, η κρίση άρχισε ήδη να δείχνει το τερατώδες πρόσωπό της, πέντε χρόνια πριν από την πρόβλεψη του γνωστού αμερικανού Καθηγητή κοινωνιολόγου Immanuel Wallerstein από το Πανεπιστήμιο Columbia, ο οποίος έκανε λόγο για “κόλαση”, στα πλαίσια αλλαγής του κοινωνικού συστήματος το 2025. Και ποιος μπορεί να μας διαβεβαιώσει ότι η πανδημία του κορωνοϊού δεν είναι παρά μία “πρόβα τζενεράλε” για να μετρήσουν τυχόν αποκλίσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς από τις οργουελικές προβλέψεις μιας ολοκληρωτικής παγκόσμιας επιτήρησης. Μόνο που φαίνεται ότι δεν θα τους βγει μιας και ο απρόβλεπτος παράγων, άνθρωπος, ακόμα και ως σκλάβος των εξαρτήσεων του άκρατου εγωισμού και της ψυχοπαθολογίας του, απομονωμένος σε μια πολυκατοικία, βγαίνει στα μπαλκόνια, από την Κίνα, μέχρι την Ιταλία, να τραγουδήσει με τον γείτονα με τον οποίο δεν χαιρετιόταν μέχρι χθες.

ταν μετά το Διεθνές Φεστιβάλ της AthensArt το 2010, στην Τεχνόπολι, εκδόθηκε το δοκίμιο “Η Δύναμη της Φιλίας” και μεταφράστηκε σταδιακά σε 18 γλώσσες, είχα υπογραμμίσει, μεταξύ άλλων, ότι η κρίση δεν είχε δείξει το χειρότερό της πρόσωπο. Τώρα, μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Ελλάδα, Βραζιλία και Αυστραλία, μετά τις διαστάσεις που παίρνει το προσφυγικό τελευταία και 28

την πανδημία του κορωνοϊού με τις επιπτώσεις της στην καθημερινή μας ζωή και τα μέτρα που παίρνονται, όλο και περισσότεροι πολίτες συνειδητοποιούν ότι η μπόρα δεν πέρασε, αν και δεν την συνδέουν με την επικείμενη αλλαγή του κοινωνικού συστήματος. Πολλά είναι αυτά που δεν καταλαβαίνουμε, καιρός όμως είναι να πάψουμε να θεωρούμε ότι όσα, για τον οποιονδήποτε λόγο, δεν κατανοούμε, δεν ισχύουν και είναι “a priory” λανθασμένα. Δυστυχώς αυτός ο τρόπος (δυσ)λειτουργίας του ανθρώπινου εγκέφαλου δεν περιορίζεται μόνο στα θέματα της λογικής αλλά επεκτείνεται και στα ανοικοκύρευτα συναισθηματικά μας ή ορθότερα προέρχεται από αυτά.

ο “δεν καταλαβαίνω” αυτά που λες, όμως, εάν πράγματι το εννοώ, και επιθυμώ ειλικρινά, να κατανοήσω, θα μπορούσε να είναι η αφετηρία για να ξεβουλώσουν τα αυτιά μας, να ανοίξει το δημιουργικό τμήμα του μυαλού μας, που υπάρχει και αυτό πέρα του μηχανικού, για να αρχίσει να επεξεργάζεται τις νέες πληροφορίες εποικοδομητικά και αποτελεσματικά. Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι επιμένουμε στα παλιά και αφήνουμε κατά μέρος, όχι μόνο τη Σοφία Ανατολής και Δύσης, αλλά και όλες τις επιστήμες της Ζωής, συμπεριλαμβανομένης και της Έρευνας του Ανθρώπινου Εγκεφάλου που έχει κάνει άλματα τις τελευταίες δεκαετίες. Ο απρόβλεπτος ανθρώπινος παράγων, που ίσως αποτρέψει τα οργουελικά σχέδια κάποιων άρρωστων μυαλών για μια ακόμα πιο απάνθρωπη ολοκληρωτικά αυταρχική κοινωνία της βίας και καταστροφής, με πυρκαγιές ακόμα και στη Σιβηρία, που δεν ανάφερα πριν. Και είναι άγνωστο αν ο ουσιαστικός Διάλογος και η Συμμετοχική Κοινωνία των Πολιτών, με οδηγό την ευημερία και ευτυχία όλων, που παραμένει το 29

μεγάλο ζητούμενο, καταφέρει να επικρατήσει τελικά. Καιρός να αντιληφθούμε τι πραγματικά συμβαίνει μέσα μας και γύρω μας για να απελευθερώσουμε το μυαλό μας Σωκράτης, πορευόμενοι προς μια ουσιαστικά δημοκρατική, καλύτερη και όχι τρισχειρότερη κοινωνία.

εν υπάρχει χειρότερη μορφή Βίας από το Ψέμα , διότι χάνεται η εμπιστοσύνη στη συμβίωση των ανθρώπων, που είναι ό,τι χειρότερο. Χειρότερο και από την αδιαφορία! Στον Ψεύτη απουσιάζει παντελώς η Αγάπη και κυριαρχεί ένα Εγώ σε βαθμό μανίας! Επίσης, και χωρίς καμία υπερβολή, ο ψεύτης είναι συχνά και νάρκισσος, που δεν ανέχεται να αγνοείται, κάνει το άσπρο μαύρο, εξαπατά τους πάντες και συκοφαντεί ακόμα και αυτούς που τον ευεργέτησαν. Πρώτα όμως εξαπατάται ο ίδιος, όπως μια φοβισμένη γατούλα που βλέπει τον εαυτό της στον καθρέπτη σαν φοβερή τίγρη. Έτσι δεν είναι? Ένα άλλο προσωπείο του ψεύτη είναι να γίνεται, πέρα από λεκτικά και συναισθηματικά, ακόμα και σωματικά βίαιος, χωρίς να ξεχάσω, το στοιχείο της επιδειξιομανίας, καθώς και την άκρατη φλυαρία και περιέργεια, που χαρακτηρίζει την καθημερινή συμπεριφορά του ψεύτη-υποκριτή-συκοφάντη, συχνά απατεώνα, κλέφτη και βιαστή! Το ότι έχουμε έναν εγκέφαλο με τρεις νόες (ενστικτώδη, συναισθηματικό και λογικό), δεν σημαίνει ότι τον χρησιμοποιούμε ορθά, εννοώ δημιουργικά, εποικοδομητικά και αποτελεσματικά.

ι είναι αυτό, που συχνά δεν μας αρέσει να κάνουμε? Ας πούμε ότι κάποιος αποφασίζει να κάνει ένα μεταπτυχιακό. Τι παρεμβαίνει, τι είναι αυτό που ξαφνικά τον εμποδίζει και δεν το ολοκληρώνει? Ο κόπος? Ο 30

χρόνος? Ή μήπως ότι η απόφασή του δεν ήταν απόφαση, ήταν δηλαδή άλλο ένα ψέμα? Η ερώτηση λοιπόν αναδιατυπώνεται: Πώς μία μη-απόφαση μπορεί να γίνει σταθερή απόφαση, να εμπεριέχει δηλαδή το στοιχείο της Αλήθειας και Υλοποίησης! Ποιος θα μπορούσε να είναι ένας απλός και πρακτικός τρόπος αποφυγής της φλυαρίας και περιέργειας, που θα μας επιτρέψει να αντιληφθούμε την ιερότητα του χρόνου και να ολοκληρώνουμε αυτό που ξεκινάμε? Η απάντησή μου είναι: Διότι δεν μάθαμε να ακούμε, κι ας έχουμε αυτιά, δεν μάθαμε να βάζουμε τις ορθές ερωτήσεις, κι ας θεωρούμαστε νοήμονα όντα, ούτε φυσικά να συζητάμε ουσιαστικά. Η εκπαιδευτική κοινότητα δυστυχώς ακόμα και σήμερα παραμένει έρμαιο μιας ανελέητης και απάνθρωπης οικονομίας των αγορών, που δεν ενδιαφέρεται να μορφώσει άτομα με πραγματικά ελεύθερη βούληση και κριτικό νου. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που εξουσιάζει ακόμα και τη νεολαία με την πλαστική εμφάνιση, το χρήμα και τα υλικά αγαθά.

ο δίλημμα βαρβαρότητα ή “σοσιαλισμός”, είναι ιστορικά ανυπόστατο και καμία σχέση δεν έχει με την συμμετοχική κοινωνία των πολιτών, γι’ αυτό άλλωστε και τέθηκε στα χρονοντούλαπα της ιστορίας μετά από μόλις 69 χρόνια εγκαθίδρυσης της δικτατορίας του προλεταριάτου στην τ. Σοβιετική Ένωση και τις υπόλοιπες χώρες του συμφώνου της Βαρσοβίας. Τα λάθη-εγκλήματα αμέτρητα, ακόμα και απέναντι στην ελευθερία του λόγου, η χρήση της οποίας παραλίγο να με στείλει στην Σιβηρία, όταν κατέκρινα δημόσια την εισβολή των ρωσικών τανκς τον Μάιο του ’68 στη Πράγα. Πολλές οι “αμαρτίες” του “σοσιαλισμού” εκείνης της εποχής και μυαλό δεν έβαλαν, ανίκανοι να δουν στον καθρέπτη τη 32

βάρβαρη πολιτική τους που όφειλε, με τα λόγια του Μαρξ, να είναι σοσιαλιστική, δηλαδή ουσιαστικά δημοκρατική, ικανή μέσα από την προώθηση της Συναισθηματικής Υγείας όλων των Πολιτών και την ανάπτυξη της Ελεύθερης Βούλησής τους, να επαναφέρει τον Παράδεισο στη Γη.

αιρός να δώσω την δική μου εκδοχή για το “προπατορικό αμάρτημα” που σίγουρα δεν ήταν το “μήλο” αλλά η ταχύτητα, με την οποία το αδηφάγο ζώο, ο άνθρωπος, επεδίωξε να επιβληθεί και να εξαφανίσει τα υπόλοιπα ζωντανά, ακόμα και τους ομοίους του. Το “ανθρώπινο” είδος παρότι είχε σηκωθεί στα δύο πόδια του και είχε ελευθερώσει τα χέρια του, είχε χάσει σε γρηγοράδα, κάτι που πλήγωσε βαθιά τον άκρατο εγωισμό της “υπεροχής” του. Ανακάλυψε τον τροχό, κατέκτησε τους αιθέρες και βήμα-βήμα έφτασε σε ταχύτητες που ούτε ο ίδιος δεν είχε φανταστεί, μόνο που η πόλη της ταχύτητας, για την οποία ήταν ιδιαίτερα περήφανος, κατέληξε να είναι και το νεκροταφείο του είδους του. Αυτό το “φρούτο”, ο απαγορευμένος καρπός, της ανελέητης κυριαρχίας του Εγώ απέναντι στους πάντες και τα πάντα, συνοδευόμενο από βία, πόλεμους, πόνο, δυστυχία και αμέτρητες καταστροφές, ήταν το τέλος του και αυτός θεωρώ πως είναι ο λόγος που βρίσκεται στην Κόλαση που ο ίδιος έφτιαξε. Η πανδημία του κορωνοϊού, είναι σίγουρα μια τραγωδία, που προκαλέσαμε οι ίδιοι, με τον τρόπο ζωής μας και ξαφνικά καλούμαστε, από διεθνείς προσωπικότητες, να αξιολογήσουμε “τι είναι απαραίτητο”, να παραδεχτούμε δηλαδή ότι οι μέχρι σήμερα επιλογές μας ήταν κυριολεκτικά για τα σκουπίδια και ότι το πρόβλημα είναι συστημικό, δηλ. πολιτικό-οικονομικό και οφείλουμε να αλλάξουμε τρόπο ζωής. 33

ίναι αυτό το κυρίως ζητούμενο? Μόνο που έτσι, για πολλοστή φορά, δεν θα κάνουμε παρά μια τρύπα στο νερό! Η ρύπανση, η μόλυνση και η καταστροφή που έχει επιφέρει ο τρόπος ζωής μας, χωρίς να προηγηθεί η δική μας προσωπική ριζική αλλαγή, νοικοκυρεύοντας το Συναισθηματικό μας Σπιτικό, δεν θα έχει κανένα απολύτως θετικό αποτέλεσμα. O Χριστός σταυρώθηκε και θυσιάστηκε σηκώνοντας τις αμαρτίες του κόσμου. Ποιες ήταν και παραμένουν οι αμαρτίες αυτές? Και ποιός τις προκάλεσε και προκαλεί? Είναι μόνο αυτές που τιμωρούνται από το Νόμο? Σίγουρα ουρανοκατέβατες δεν είναι και όπως και να ονομάζονται, αποδεικνύουν, πέρα από κάθε αμφιβολία, την ανικανότητα του ανθρώπου να αγαπήσει και να αγαπηθεί. Αγάπη δίδαξε και ο Χριστός, και εμείς “ζούμε” μέσα στον άκρατο Εγωισμό, τη Βία και τους Πολέμους, μετατρέποντας τα ίδια μας τα σπίτια σε πεδία αντιπαραθέσεων και μαχών. Και μετά φταίει το φίδι και το μήλο που έδωσε ο Αδάμ στην Εύα...

νεξάρτητα από το ποιος τελικά είπε το γνωστό “αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα”, η αλήθεια είναι ότι η ορθή αυτή άποψη δεν εφαρμόστηκε ποτέ στην καθημερινή μας ζωή από την εκκλησία, την ψυχολογία και την πολιτική, οι οποίες θεωρούν τον γονέα και κατ’ επέκταση τον δάσκαλο εκ προοιμίου, συναισθηματικά υγιείς και ως εκ τούτου “αναμάρτητους”. Και όμως, η κακοποίηση στην οποία είναι εκτεθειμένα τα έμβρυα, τα μωρά, τα παιδιά και αργότερα οι μαθητές, είναι δεδομένη και είναι βέβαιο ότι μόνο μέσα από αυτή την παραδοχή θα είναι δυνατό να “συγχωρεθεί” αυτή η μεγάλη αμαρτία. Τα θεμέλια μιας καλύτερης Κοινωνίας και μιας ουσιαστικά Δημοκρατικής Πολιτείας θα μπορέσουν να τεθούν μόνο εάν λάβουμε υπόψη μας τα σοφά λόγια του Albert 34

Einstein: “Δεν μπορούμε να επιλύσουμε τα προβλήματά μας με την ίδια λογική, με αυτήν, που τα δημιουργήσαμε.”

Νεύρο-επιστήμη έχει αποδείξει ότι η Αγάπη αλλάζει τη δομή του εγκεφάλου μας φυσικά προς το καλύτερο και τα καλύτερα νευρωνικά δίκτυα που προκύπτουν είναι πιο οξυδερκή από τους γιατρούς στην διάγνωση, καλύτερα από τους μετεωρολόγους στο να προβλέπουν τον καιρό και άλλα πολλά. “Το πρώτο πράγμα στον κόσμο που αξίζει είναι η ενεργή ψυχή -ψυχή ελεύθερη κυρίαρχη, ενεργήπαρότι σε όλους σχεδόν τους ανθρώπους είναι παγιδευμένη και αγέννητη ακόμα.” R.W. Emerson. Το πόσο σημαντική είναι η γέννηση της ψυχής στον άνθρωπο γίνεται ολοφάνερο από την διαπίστωση ότι ένας μεταιχμιακά -συναισθηματικά κατεστραμμένος άνθρωπος είναι μια θανάσιμη απειλή. Γιατί ένα τέτοιο ζώο είναι ικανό να βλάψει τους πάντες και τα πάντα, χωρίς ίχνος αναστολής.

χοντας κατά νου ότι τα Συναισθήματα πηγαίνουν εκατό εκατομμύρια χρόνια πίσω, ενώ η Γνώση, στην καλύτερη περίπτωση, μόλις λίγες εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, καιρός να συνειδητοποιήσουμε τη μεγάλη σημασία της Συναισθηματικής Υγείας: Ρύθμισης, Αναθεώρησης και Συντονισμού του Μεταιχμιακού Νου. Με αυτό τον τρόπο μαθαίνουμε να ακούμε πέρα από τα βουλωμένα μας αυτιά, να ακούμε ακόμα και την Καρδιά μας, να αντλούμε δύναμη από την Συνάφεια με τους ομοίους μας, δίνοντας ανά πάσα στιγμή ένα φωτεινό παράδειγμα Ζωής στους διπλανούς, στους νεώτερους και κυρίως στα Παιδιά μας. Στο ερώτημα, πού βρίσκεται η δυσκολία, η απάντηση είναι απλή και ξεκάθαρη: Το ανθρώπινο είδος, στην μεγάλη του πλειονότητα δεν έχει 36

μάθει να αγαπά διότι, επαναλαμβάνω, δεν έχει μάθει πρώτα να ακούει, δεν έχει μάθει να βάζει τις ορθές ερωτήσεις και γι’ αυτό δεν έχει την παραμικρή ιδέα τι θα πει εποικοδομητικός Διάλογος και επιπλέον ούτε που ενδιαφέρεται στο ελάχιστο, να φτιάξει ουσιαστικές σχέσεις με τον Εαυτό του, τον Διπλανό του και την Κοινωνία.

μεγάλος γιατρός μέσα μας ή αλλιώς το ανοσοποιητικό σύστημα ενός οργανισμού όπως γνωρίζουμε, αποτελείται από ένα εκπληκτικό δίκτυο μεταξύ κυττάρων και πρωτεϊνών, διασπαρμένα σε όλο το σώμα, που συνεργάζονται αρμονικά προκειμένου να παρέχουν άμυνα κατά βακτηρίων, μικροβίων, ιών, τοξινών και παράσιτων και όχι μόνο. Το πολύπλοκο Ανοσοποιητικό Σύστημα του ανθρώπου και των άλλων θηλαστικών εξελίχθηκε σε πολύ μακρό χρονικό διάστημα, σε ορισμένες δε περιπτώσεις με τρόπους που ακόμα μας εκπλήσσουν. Αντί λοιπόν να αναζητούμε μέσα που θα ενισχύουν τις δεδομένες ικανότητες -πολλές από τις οποίες παραμένουν ακόμα και σήμερα άγνωστες- και τη Σοφία του, η δυτική ιατρική, θεοποιώντας τον γιατρό και την γεμάτη παρενέργειες φαρμακολογία του, συνεχίζει ουσιαστικά να αγνοεί παντελώς την χρησιμότητά του, κάνοντας ανεπανόρθωτη ζημιά στον ανθρώπινο οργανισμό. “Το όμοιο θεραπεύει το όμοιο” του Ιπποκράτη, του πρώτου ιατρού της Δύσης, επαναδιατυπώθηκε 2300 περίπου χρόνια μετά από τον Hahnemann, ο οποίος πήρε ξεκάθαρη θέση για την επίσημη ιατρική της εποχής του, από την οποία αν και γιατρός απείχε, υπογραμμίζοντας: “Η αίσθηση του καθήκοντός μου δεν θα μου επέτρεπε να θεραπεύσω την άγνωστη παθολογική κατάσταση των πασχόντων αδελφών μου με αυτά τα άγνωστα φάρμακα. Η σκέψη να γίνω με αυτόν τον τρόπο δολοφόνος ή 37

κακόβουλος παράγοντας για τη ζωή των συνανθρώπων μου ήταν για μένα τόσο τρομερή και ενοχλητική που σταμάτησα εντελώς την πρακτική μου στα πρώτα χρόνια της παντρεμένης ζωής μου και ασχολήθηκα αποκλειστικά με τη χημεία και τη γραφή.” Dr. Samuel Hahnemann (Κύρια έκδοση: “Όργανο της Ορθολογικής Τέχνης της Θεραπείας”, 1810). Όπως αναφέρουν ερευνητές του Cardiff University, ένα νεοανακαλυφθέν τμήμα του Ανοσοποιητικού μας Συστήματος θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη, του μαστού, των πνευμόνων και άλλων ειδών. Τα ευρήματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν ήδη στο Nature Immunology. “Υπάρχει εδώ μια ευκαιρία για τη θεραπεία κάθε ασθενούς” είπε στο BBC ο καθηγητής Andrew Sewell, ένας εκ των ερευνητών. “Προηγουμένως κανείς δεν πίστευε ότι αυτό θα ήταν δυνατόν. Εμφανίζει το ενδεχόμενο μιας “one size” αντικαρκινικής θεραπείας, ενός μεμονωμένου τύπου Τ κυττάρου που θα ήταν ικανό να καταστρέφει πολλά διαφορετικά είδη καρκίνων ανά τον πληθυσμό.”

Michio Κaku υποστηρίζει ότι υπάρχουν δύο Θεοί, ο ένας της Πίστης και ο άλλος της Επιστήμης. Είναι έτσι, η μήπως είναι δυο διαφορετικές προσεγγίσεις, μεταιχμιακή (συναισθηματική) η πρώτη, νεοφλοιϊκή (λογική) η δεύτερη? Η Αγάπη, ως πορεία Ζωής, μετράει ιστορικά 3.500 χρόνια από την εποχή του Αχενατόν και της Νεφερτίτης, της αρχαίας Αιγύπτου, από τον Ιπποκράτη, που προσδιόρισε ότι τα συναισθήματα βρίσκονται στον εγκέφαλο πριν από 2.500 χρόνια, από τον Χριστό, που δίδαξε το γνωστό “Αγαπάτε αλλήλους” πριν από 2022 χρόνια, από τον Ρούμι, που υπογραμμίζει “Αγάπη, Αγάπη άλλη δουλειά δεν έχουμε, πράγματα καλά και γενναιόδωρα συμβαίνουν τώρα μέσα μου” 38

πριν από 1.200 χρόνια -και άλλους μεταγενεστέρους, σε όλο τον κόσμο- για να φτάσουμε στην Γενική Θεωρία της Αγάπης, το πρώτο επιστημονικό εγχειρίδιο, των Thomas Lewis, Fari Amini και Richard Lannon, που εκδόθηκε μόλις πριν από 22 χρόνια, το 2000.

ήμερα γνωρίζουμε ότι τα Συναισθήματα έχουν την δική τους λογική και είναι αυτά που προσδιορίζουν την ποιότητα της Σκέψης και των Ενστίκτων μας. Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι από εμάς, παραμένουμε εγκλωβισμένοι στην ψυχοπαθολογία του άρρωστου Εγώ μας, το οποίο αντιδρά, επιτίθεται και γίνεται έξαλλο, κάθε φορά που “αισθάνεται ταπεινωμένο”. Ερώτηση: Υπάρχει περίπτωση, ο οποιοσδήποτε, να μειώσει τον Ανώτερο Εαυτό ενός Ανθρώπου? Απάντηση: Όχι, σε καμία περίπτωση, διότι ενώ το Εγώ “ζει” σε πλήρη εξάρτηση από τον κόσμο, ο Εαυτός ζει στον κόσμο αλλά όχι από τον κόσμο, ανήκει δηλαδή στις περιπτώσεις εκείνες των ανθρώπων που κατάφεραν να “αναστηθούν” μετά από ειλικρινή και πολύχρονη προσπάθεια και συχνά αβάσταχτο πόνο, να ανέβουν στο σκαλί το πρώτο, όπως υπογραμμίζει ο σοφός Ποιητής: “Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει να’ σαι υπερήφανος κ’ ευτυχισμένος. Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι. Τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα. Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο, πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει. Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο πρέπει με το δικαίωμά σου να ’σαι, πολίτης εις των ιδεών την πόλι. Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι, τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.” Κωνσταντίνος Καβάφης

ια του ψεύτη, δυο του ψεύτη, τρεις του και κακή του μέρα, που λέει και η παροιμία. Ο αμόρφωτος, ζώντας εκτός Πραγματικότητας, στον κόσμο των ψευδαισθήσεων του Εγώ, δεν έχει μορφή και είναι χωρίς 40

σχήμα, δηλ. ά-σχημος, επειδή είναι και ψυχικά διαταραγμένος. Σε αντίθεση με τον άνθρωπο που τιμά την Αλήθεια, Ζει στην Πραγματικότητα, αποκτά μορφή και μεταμορφώνεται, σταδιακά σε κάτι πανέμορφο! Στην ερώτηση: Αν υπάρχει διαφορά και ποια, μεταξύ συνειδητού “υποφέρειν” και μησυνειδητού “υποφέρειν”, η απάντηση είναι ότι: Η διαφορά είναι μεγάλη διότι μόνο συνειδητοποιώντας τις 12 παρακάτω λέξεις του Carl Jung μπορούμε να αλλάξουμε και τις οποίες επαναλαμβάνω: “Δεν είμαι αυτό που μου συνέβη, είμαι αυτό που επιλέγω να γίνω!”

εγονός είναι ότι η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων ανά τους αιώνες παντρευόταν και συνεχίζει με τον ένα η άλλο τρόπο να παντρεύεται και να κάνει οικογένεια. Η πρόσφατη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία, ακόμα και στη Ελλάδα, που έγινε στο όνομα της απενοχοποίησης του σεξ, δεν είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, μιας και η σημασία της Συναισθηματικής Νοημοσύνης όχι μόνο για την ποιότητα των ενστίκτων αλλά και αυτής της λογικής μας, παρέμενε μακριά από την επίσημη εκπαίδευση. Τα τελευταία 50 χρόνια, παρόλο που η πρόοδος στον τομέα αυτό είναι όντως μεγάλη, η Συναισθηματική Αγωγή, που θα μπορούσε να θέσει τα θεμέλια για μια συναισθηματικά υγιή και κατ’ επέκταση ουσιαστικά δημοκρατική κοινωνία παραμένει, σε παγκόσμια κλίμακα, μακριά από το σχεδιασμό και των πιο προοδευτικών πολιτικών παρατάξεων.

έχρι πότε? Είναι βέβαιο ότι η Τέχνη του να είναι κανείς γονιός -και κατ’ επέκταση δάσκαλος- είναι η σπουδαιότερη από όλες τις Τέχνες και όμως παραμελείται συστηματικά, με αποτέλεσμα οι προπαππούδες να έχουν κακοποιήσει τους παππούδες μας, οι παππούδες μας 41

να έχουν κακοποιήσει τους γονείς μας, οι γονείς μας εμάς και εμείς με την σειρά μας τα δικά μας παιδιά, τα οποία με την σειρά τους θα κακοποιήσουν, με μαθηματική ακρίβεια, τα δικά τους. Μέχρι πότε? Το θέμα δεν είναι η αμορφωσιά, των παλαιοτέρων. Το θέμα είναι η πραγματική αμορφωσιά όλων εκείνων των πολιτικών και επιστημόνων -κορυφαίοι κάποιοι από αυτούς- όπως του Kaku, που ανιστόρητα δηλώνει ότι η επιστήμη υπήρξε, μέσα από τρεις βιομηχανικές “επαναστάσεις”, η μηχανή της ευημερίας για όλους τη στιγμή που στην πραγματικότητα κατέστρεψαν ολοσχερώς έναν ολόκληρο πλανήτη!

ναφέρομαι ξανά στον Churchill, ο οποίος ισχυριζόταν ότι: “Οι αυτοκρατορίες του μέλλοντος θα είναι αυτοκρατορίες του νου.” Ποιανού νου? Σίγουρα όχι του Νου όπως τον παρουσιάζει ο πιστός στα απάνθρωπα χνάρια του Corbusier, θεωρητικός φυσικός Kaku, στο βιβλίο του: Το Μέλλον της Ανθρωπότητας. Τι υποστηρίζει ο Kaku? Με τα λόγια του ιδίου: “Σε αντίθεση με όλες τις άλλες μορφές ζωής, που περιμένουν παθητικά τη μοίρα τους, εμείς οι άνθρωποι (που απέχουμε πολύ από το να είμαστε άνθρωποι...) ελέγχουμε, κατά κάποιον τρόπο, το πεπρωμένο μας.”. Το τι καταφέραμε, είναι ολοφάνερο: να καταστρέψουμε τον πλανήτη Γη, στο όνομα ενός κοινωνικού συστήματος, που προπαγάνδιζε πέρα από την ταχύτητα και την “ελευθερία” της ασυδοσίας, θεοποιώντας τα υλικά αγαθά, και πάνω από όλα το χρήμα. Ο ίδιος πάντα επιστήμονας, θεωρεί ότι βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας νέας χρυσής εποχής, εγκαινιάζοντας το 2024, σε δύο χρόνια, το πρώτο αμερικανικό αρχηγείο στη Σελήνη, και το 2045 το χτίσιμο υποδομών στον Άρη και φυσικά την εξόρυξη των πολύτιμων χημικών στοιχείων του. Δηλαδή, με πολύ 42

απλά λόγια, συνεχίζοντας το ίδιο καταστροφικό έργο σε άλλο πλανήτη. Αν αυτό είναι, όπως γράφει ο Kaku, το πεπρωμένο μας, πέρα από τη Γη, καλύτερα ας μην έρθει ποτέ!

εν είναι λίγοι οι επιστήμονες που με οδηγό τον ερπετοειδή τους νου, αγνοούν παντελώς την αποδεδειγμένα μέγιστη σημασία των Συναισθημάτων για την ποιότητα Ζωής και ουσιαστικής Ευημερίας των Ανθρώπων, καταλήγοντας σε μια τερατώδη “λογική”, η οποία φαίνεται πως επιχειρεί να θεμελιώσει μια τρισχειρότερη μετά-καπιταλιστική κοινωνία τα επόμενα 500 χρόνια. Ξέρατε ότι υπάρχουν εγκεκριμένα σχέδια αποικιοκρατίας του ηλιακού μας συστήματος, από τη NASA? Και ότι υπάρχει το ενδεχόμενο τα ανθρωποειδή ρομπότ να αποφασίσουν να διαιωνίσουν το είδος τους αγνοώντας τον άνθρωπο-προγραμματιστή τους? Στις τόσες φρικαλεότητες των πολέμων μεταξύ των “ανθρώπων”, με χαρακτηριστικό γνώρισμα τον παντελώς κατεστραμμένο συναισθηματικό νου τους, προστίθεται και η βίαιη αντιπαράθεση, όχι με τους εξωγήινους αλλά μεταξύ “ανθρώπων” και ανθρωποειδών ρομπότ. Ο λόγος για αστρόπλοια του πέμπτου κύματος, για νανοσκάφη, για την τηλεμεταφορά μας μέσω ακτίνας λέιζερ, για ταξίδια πέρα από το ηλιακό μας σύστημα σε άλλους γαλαξίες, για την “ψηφιακή αθανασία” και άλλα πολλά! Είναι ολοφάνερο πως κάτι ήξερε ο Θεός, και μας πέταξε κακήν κακώς έξω από τον Παράδεισο...

αιρός λοιπόν, εμείς που είμαστε αποφασισμένοι να συμμαζέψουμε πρώτα από όλα το συναισθηματικό μας σπιτικό και να παραμείνουμε Άνθρωποι, σε μια συναισθηματικά υγιή και ουσιαστικά δημοκρατική κοινωνία, 44

που θα μεταλλαχθεί ειρηνικά σε σοσιαλιστική, να φτιάξουμε την δική μας κιβωτό, σταματώντας κάθε καταστροφική μας ενέργεια, για να συμβάλλουμε στην εξυγίανση αυτού του πανέμορφου Γαλάζιου Πλανήτη και να ολοκληρώσει τον χρόνο ζωής που του απομένει... Σε αυτό το κρίσιμο σημείο της ιστορίας της Ανθρωπότητας βρισκόμαστε και από εμάς εξαρτάται αν θα πορευτούμε ειρηνικά με οδηγό την Καλοσύνη και την Αγάπη, ή αν θα καταστραφούμε ολοσχερώς και εξαφανιστούμε από το πρόσωπο της Γης. Για κάθε στοιχειωδώς λογικά σκεπτόμενο άνθρωπο, το δίλημμα δεν είναι αν θα κάνουμε αστρικά ταξίδια με τα ίδια διαλυμένα μυαλά για να καταστρέψουμε και άλλους πλανήτες, ή αν θα κάτσουμε στα αυγά μας, εξελισσόμενοι σε αληθινά ανθρώπινα όντα και μετά να αποφασίσουμε τη μοίρα μας, μακριά από κάθε μορφή βίας, ψευδαισθήσεις και ψυχικές διαταραχές κάθε είδους.

ια να μετουσιωθεί μια Αστική Δημοκρατία σε Συμμετοχική και να αλλάξει σταδιακά η απάνθρωπη οικονομική αντίληψη των αγορών, αυτό που χρειάζεται κυρίως είναι να σταματήσει η παιδική και μαθητική κακοποίηση στην οικογένεια και το σχολείο και να εισαχθεί σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης το μάθημα της Συναισθηματικής Αγωγής, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η Προγεννητική. Είναι γεγονός ότι χωρίς συναισθηματικά υγιείς Πολίτες και παρά τις όποιες καλές προθέσεις ορισμένων πολιτικών, δεν πρόκειται να υπάρξει καμία ουσιαστική κοινωνική αλλαγή, προς το καλύτερο! Σε κάθε άλλη περίπτωση, τον λόγο θα έχει δυστυχώς η βία, όπως αυτή που ζούμε αυτές τις μέρες παντού, η οποία και θα κορυφώνεται παγκοσμίως λόγω επερχόμενης αλλαγής του κοινωνικού συστήματος και μάλιστα μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες. Καιρός λοιπόν να πάψουμε 45

να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας και να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Αναφέρομαι πρώτα από όλα σε όσους ασχολούνται στον τομέα της Ψυχικής Υγείας και στους ελάχιστους ανοιχτόμυαλους πολιτικούς. Βρισκόμαστε σε μια μεταβατική περίοδο, την οποία οφείλουμε να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο, εάν επιθυμούμε πραγματικά τα παιδιά μας να έχουν καλύτερες προοπτικές από εμάς και μαζί τους και ολόκληρος ο Πλανήτης Γη!!!

ίναι γεγονός ότι η βία διογκώνεται, η Δικαιοσύνη δεν είναι πάντα “τυφλή” και η Δημοκρατία αποδυναμώνεται. Οι διάφορες πολιτικές δυνάμεις, ακόμα και οι πιο κοινωνικά ευαίσθητες, στα πλαίσια του καπιταλισμού των αγορών, όπως άλλωστε και το σοβιετικό μοντέλο του σοσιαλισμού, κυριολεκτικά απέτυχαν. Είναι επίσης γεγονός, ότι υπάρχει κάτι πολύ βαθύτερο και ουσιαστικότερο από την πολιτική και οικονομία, που οδηγεί ολόκληρη την Ανθρωπότητα σε όλο και μεγαλύτερα αδιέξοδα και είναι καιρός επιτέλους να συνειδητοποιήσουμε ότι, επαναλαμβάνω, εάν δεν πούμε τα πράγματα με το όνομά τους και δεν συμμαζευτούμε συναισθηματικά η Δημοκρατική Κοινωνία των Πολιτών θα παραμείνει, όπως και η Ειρήνη, όνειρο ανεκπλήρωτο, και θα οδηγηθούμε, με μαθηματική ακρίβεια, προς μια τυραννία που όμοιά της δεν έχει γνωρίσει η Ανθρωπότητα μέχρι σήμερα. Αυτή η τελευταία μεγάλη περίοδος του καπιταλισμού έχει ως αφετηρία την βιομηχανική επανάσταση στη Μεγάλη Βρετανία (1760-1860) και αργότερα στην υπόλοιπη Ευρώπη και Αμερική, επιφέροντας ραγδαίες μεταβολές και ανακατατάξεις: τεχνικές, οικονομικές, κοινωνικές, συναισθηματικές, ψυχολογικές και πολιτισμικές. 46

χοντας υπόψη τα λόγια του Einstein, που θεωρούσε ότι η ανθρώπινη ηλιθιότητα είναι άπειρη, κάτι για το οποίο δεν ήταν βέβαιος όσον αφορά το Σύμπαν, δεν υπάρχει κανένας λόγος να αναρωτιόμαστε γιατί χιλιάδες άνθρωποι τρέχουν να ακούσουν έναν “ιδιοφυή” λέκτορα αναφερόμενο στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Και η ερώτηση μόνο μία: Γιατί ένας “ιδιοφυής” λέκτορας αισθάνεται περήφανος να απευθύνει τις εξειδικευμένες γνώσεις του σχετικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη στο, κατά πλειονότητα, ηλίθιο κοινό του? Σε ένα κοινό που όλα αυτά τα χρόνια δεν κατάφερε, αν και βρισκόμαστε στα πρόθυρα της τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης, να αποκτήσει συνείδηση, δηλαδή έστω κάποιες βασικές Ηθικές Αρχές και Αξίες, και να σταματήσει, το λιγότερο, την Βία και τους Πολέμους?

έχρι σήμερα γνωρίζαμε τρεις βιομηχανικές επαναστάσεις, εκτός από την πρώτη που αφορούσε την εκβιομηχάνιση της παραγωγής, τη δεύτερη που ξεκίνησε στο τέλος του 19ου αιώνα (1870) με τη μαζική παραγωγή και χρήση του ηλεκτρισμού και την τρίτη βιομηχανική επανάσταση, που άρχισε πριν λίγες δεκαετίες (1970) και χαρακτηρίστηκε με την αυτοματοποίηση της παραγωγής και τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ακαδημαϊκοί, επιχειρηματίες, πολιτικοί αναφέρονται, όλο και συχνότερα, στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, που χαρακτηρίζεται από την ευφυή εκμάθηση των ίδιων των Μηχανών, την επιστήμη των Δεδομένων και την Τεχνητή Νοημοσύνη. Στο νέο αυτό οικονομικό μοντέλο επισημαίνεται ότι η χρήση Μηχανών με Τεχνητή Νοημοσύνη θα δημιουργήσει ζητήματα που αφορούν την ανθρώπινη ασφάλεια, την προστασία της ιδιωτικής ζωής, την αυτονομία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, διαβρώνοντας, 48

ακόμα περισσότερο την αστική Δημοκρατία, την Ελευθερία και την Ισότητα μεταξύ των ανθρώπων, συγκεντρώνοντας σε ακόμα λιγότερους την εξουσία και τον πλούτο.

πό όσα γνωρίζουμε, από τις τρεις επαναστάσεις, που προηγήθηκαν, η μοίρα των πολλών χειροτέρευε σ’ ολόκληρη τη Γη, όπως άλλωστε και η κατάσταση του ιδίου του Πλανήτη, ο οποίος για να ορθοποδήσει με την προϋπόθεση ότι θα σταματήσουμε την ανεπανόρθωτη καταστροφή που του έχουμε προκαλέσει στη διάρκεια αυτών των βιομηχανικών επαναστάσεων, θα χρειαστούμε, όπως έχω ήδη αναφέρει, 200.000 χρόνια. Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση φαίνεται πως θα είναι και η χαριστική βολή. Ας θεραπευτούμε και εξελιχθούμε λοιπόν, πρώτα ως άνθρωποι με Συναισθήματα, στα πλαίσια μιας ουσιαστικής Δημοκρατίας που ακόμα δεν ζήσαμε και μετά ας αποφασίσουμε ως ώριμα όντα, επαναλαμβάνω, τι θα κάνουμε... Και αναρωτιέμαι γιατί είναι τόσο δύσκολο να κατανοήσουμε το αυτονόητο, ότι δηλαδή η ποιότητα όχι μόνο των Ενστίκτων μας αλλά και αυτή της Λογικής μας, προσδιορίζεται από την κατάσταση της Συναισθηματική μας Υγείας!!! ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Ο Τάκις Αλεξίου γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στις 5 Ιανουαρίου του 1942. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στη Γερμανία (Δίπλωμα Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού, Τεχνικό Πανεπιστήμιο, Δρέσδη, 1964). Το 1967 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Γενική και Αντιληπτική Ψυχολογία και το 1968 τη πρωτοποριακή διδακτορική διατριβή του, συνδέοντας τον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό με την Ψυχολογία. Έχει εργαστεί ως Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος, σε διάφορα έργα στην Ελλάδα, τη Γερμανία, την Ελβετία, τις ΗΠΑ, το Κουβέιτ, τη Ζάμπια και το Ιράν. Είναι μέλος Αρχιτεκτονικών και Τεχνικών Ενώσεων και έχει συμμετάσχει σε σεμινάρια, συμπόσια και συνέδρια. Έδωσε επίσης διαλέξεις στη Γερμανία, Ελβετία, Αυστρία και Ελλάδα. Ήταν επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Offenbach/M. της Γερμανίας και για πολλά χρόνια Καθηγητής στο Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο AUA και στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο της Αγίας Παρασκευής - Αττική. Ως καλλιτέχνης έχει πραγματοποιήσει πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις σε όλο τον Κόσμο. Έχει διατελέσει Πρόεδρος ης Πανελλήνιας Ιστορικής και Φιλοσοφικής Εταιρείας και του Κέντρου Τεχνών 4 Εποχές οργανώνοντας Διεθνή Συμπόσια και Συνέδρια για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Στο χώρο της μουσικής έχει εκδώσει μια σειρά από μουσικές συνθέσεις. Έχει βραβευθεί με το «Διεθνές Βραβείο Καβάφη» και χαρακτηρίστηκε ως «Μεγάλος Ευεργέτης» για την φιλανθρωπική προσφορά του στην Ελληνική Κοινότητα της Αιγύπτου. Τιμήθηκε με πολλά βραβεία και το όνομά του αναφέρεται σε διάφορες ελληνικές και διεθνείς εγκυκλοπαίδειες. Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα και βιβλία αρχιτεκτονικού, εκπαιδευτικού και κοινωνικού περιεχομένου. Ως πρόεδρος του CA4S-AthensArt, δημιούργησε και διαχειρίζεται μέχρι σήμερα την ιστοσελίδα www. athensart-2010.ning.com Το 2010 διοργάνωσε το Διεθνές Φεστιβάλ Τεχνών AthensArt στην Τεχνόπολη / Αθήνα. Έχει οργανώσει πολλές ομαδικές και φιλανθρωπικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό προωθώντας τη Φιλία μέσα από την Τέχνη μπορεί να αλλάξει τον Κόσμο. Μέχρι σήμερα παρακολουθεί διάφορα επιμορφωτικά σεμινάρια, στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο πεδίο της Φιλοσοφίας και της Ψυχολογίας & Ψυχοθεραπείας. 50