Mini słownik mitologiczny

mini słownik mitologiczny

prace uczniów Zespółu Szkół Społecznych nr 3 BTO

Zeus

najwyższy władca niebios i gromowładca, zsyłający burze i pioruny. Najmłodszy syn tytana Kronosa i tytanidy Rei oraz dziecko, które miało obalić ojca według przepowiedni Uranosa, brat Posejdona, Hadesa, Hestii, Demeter i Hery. Dla Greków był głównym bogiem uważanym za idealny przykład władzy i najpotężniejszego bóstwa.

Najczęściej przedstawiano go jako siedzącego na tronie z piorunem w ręku. Jego świętym drzewem był dąb czasem sosna a zwierzęciem - orzeł. Wychowały go nimfy górskie i koza Amalteja. Pewnego razu złamał się jej róg a Zeus pobłogosławił go tak, że od tamtego czasu z rogu dostać można było wszystko czego się potrzebowało powstał tak róg obfitości. Kiedy zaś koza zmarła Zeus z jej skóry zrobił sobie tarczę, której nie przebije żaden pocisk znaną jako Egidę.

Posejdon władca mórz i oceanów. Patron żeglarzy i rybaków, był kapryśną i srogą istotą, kierującą się swymi emocjami. Wraz z Zeusem, Hadesem, Herą, Demeter i Hestią należał do szóstki bóstw, które obaliły tytanów. Uważany za syna boga czasu - Kronosa i tytanidy macierzyństwa - Rei oraz wnuka uosobienia nieba - Uranosa i ziemi – Gai. Przedstawiany jest najczęściej jako mężczyzna o silnej budowie ciała z muszelkami w swej brodzie i ze swym nierozłącznym atrybutem i symbolem władzy - trójzębem, stworzonego przez cyklopów w podzięce za uwolnienie ich z Tartaru. Świętym zwierzęciem Posejdona był koń. Siedzibą boga mórz było Morze Śródziemne. Bóg miał tam wspaniały pałac otoczony przez nereidy, delfiny i inne dziwne stworzenia morskie.

Okna są z bursztynu, a ze ścian wyrastają kwiaty morskie. Otacza go sad pełen drzew rodzących znakomite owoce, a także alg, korali, gąbek i rozmaitych innych stworzeń.

Posejdon posiadał też rydwan, do którego zaprzęgał hippokampy. Posejdon wybrał sobie na żonę piękną jasnowłosą Amfitrytę, będącą jedną z Nereid a jego dzieci to m.in.

Tryton, Tezeusz, Charybda.

Hades

w mitologii greckiej bóg podziemnego świata zmarłych. Z czasem Hadesem zaczęto również nazywać jego krainę. Hades był bogiem świata podziemnego i umarłych.

Czasami jest zaliczany do grona bogów olimpijskich, mimo że nie uczestniczył w biesiadach olimpijskich. Starożytni Grecy nie uważali Hadesa za siłę zła. Niewątpliwie był to bóg surowy i budzący strach, ale przy tym bardzo sprawiedliwy. Czczony był w całej Grecji, jednak starano się to robić w trwodze i milczeniu. Zazwyczaj Grecy starali się nie wypowiadać jego imienia. Hades rzadko pojawiał się na Ziemi. Jeżeli już się tam przebywał, to zazwyczaj miał na sobie czapkę z psiej skóry, która czyniła go niewidzialnym. Hades raczej nie buntował się przeciwko Zeusowi. Częste ataki i próby zdobycia tronu niebios podejmował natomiast Posejdon, który nie mógł pogodzić się z tym, że to jego młodszemu bratu przypadło niebo. Hades był synem tytana Kronosa i tytanidy Rei oraz bratem Zeusa, Posejdona, Demeter, Hestii i Hery. Uprowadził z ziemi Persefonę, córkę Demeter, która później została jego małżonką. Jego atrybutami były berło i klucze, które symbolizowały jego władzę nad światem umarłych, ale jest też pokazywany z rogiem obfitości (który symbolizował władzę nad surowcami) i psią czapką, darem od cyklopów. Przy boku zawsze miał Cerbera – trójgłowego psa.

Temida

Bogini była córką Uranosa i Gai, a więc Tytanką. O ile większość jej braci była okrutnymi monstrami w ludzkiej skórze, ona była wcieleniem boskich praw i boskiego porządku świata. Nigdy specjalnie nie przepadała za swoim młodszym bratem Kronosem. Wprawdzie przez długie lata służyła Kronosowi jako doradczyni, ale to po stronie Zeusa stanęła w wojnie o władze. Temida stała się też pierwszą żoną młodego Zeusa i ze związku z nim zrodziły się wkrótce trzy Mojry i trzy Hory, uosobienia prządek losu i pór roku.

Mimo rozstania z władcą bogów, Temida nie poczuła się zaślepiona zazdrością i dalej pomagała i doradzała Zeusowi. Jako jego najmądrzejsza doradczyni, która wyciągała go z niejednego kłopotu, zaskarbiła sobie nie tylko sympatię bogów, ale i ludzi.

Hermses

w mitologii greckiej bóg dróg, podróżnych, kupców, pasterzy, złodziei, posłaniec bogów. Hermes jako bóg handlu musiał mieć opanowane techniki dobijania targu, a ponieważ stąd już tylko krok od oszustw, Hermes został także opiekunem złodziei, co przypisywano mu raczej żartem niż naprawdę. Jeden z 12 bogów olimpijskich.

Hymn homerowy do Hermesa opowiada, że jako niemowlę ukradł Apollinowi stado krów, sprytnie myląc ślady. Następnie podarował bratu lirę z jelit cielęcych i skorupy żółwia, czym złagodził gniew Apolla. W zamian otrzymał jako oznakę władzy laskę herolda, zwaną kaduceuszem (kerykejonem), oplecioną dwoma wężami, (które zaprzyjaźniły się kiedy Hermes rzucił między nie kerykejonem) uśmierzającą spory i kłótnie. Na początku swojego pobytu na Olimpie okradł większość bogów. Został stamtąd wypędzony, ale bogom zaczęło go brakować, ponieważ miał w sobie tyle młodości i wdzięku, że Olimp zdawał się bez niego pusty i smutny. Dzięki decyzji Zeusa powrócił na Olimp. Odprowadzał zmarłych do Hadesu, zsyłał ludziom marzenia senne. Był wysłańcem i ambasadorem Zeusa, posłańcem i gońcem bogów z Olimpu. Atrybutami Hermesa są: kaduceusz, podróżny kapelusz ze skrzydłami – petasos. Jego atrybutem były też sandały ze skrzydłami, dzięki którym przemieszczał się z miejsca na miejsce. Hermesowi przypisywano także wynalezienie pisma i liczb, ćwiczeń gimnastycznych. Jako że był patronem podróżnych, stawiano mu przy drogach pomniki zwane hermami, tj. słupy zwieńczone rzeźbą przedstawiającą głowę Hermesa.

Hefajstos boski kowal, opiekun rzemiosł, najpracowitszy ze wszystkich bogów, jeden z dwunastki olimpijskiej, syn Zeusa i Hery. Hefajstos rzadko pojawiał się na przyjęciach u Zeusa i wszyscy przywykli widzieć w nim samotnika. Dzień i noc pracował w swojej kuźni na wyspie Lemmos lub we wnętrzu Etny. Uznawany był za absolutnego mistrza kowalstwa.

Wykuł on berło i pioruny Zeusa, wszystkie trony na Olimpie, Egidę, zbroję i oręż Achillesa, wóz Heliosa, strzały Erosa, naszyjnik Harmonii, mechaniczne służebnice ze złota inne arcydzieła. Ulepił on z gliny Pandorę oraz przykuł Prometeusza do skał Kaukazu. Jego pomocnikami były cyklopy. Wykonał też Talosa.

Hefajstos uznawany był także za pana żywiołu ognia, boga metali i metalurgii;

Ares

w mitologii greckiej bóg wojny. Jeden z dwunastu bogów olimpijskich. Ares był synem Zeusa i Hery. Nie przejawiał żadnych szczególnych zdolności, dlatego rodzice oddali go na wychowanie jednemu z tytanów. Jego opiekun sam nic nie umiał i trenował boga jedynie w ćwiczeniach fizycznych. Zaszczepiło to przekonanie u Aresa, że najwspanialszym z zajęć jest wojna. Po jakimś czasie Hefajstos wykuł dla niego włócznie, miecze i tarcze, po czym bóg wojny zszedł na ziemię. Nauczył tam ludzi prawdziwej walki, nauczył ich okrucieństwa i wojny. W odróżnieniu od Ateny, która również jest greckim bóstwem wojny, nie patronuje on rzemiosłu wojennemu i sprawiedliwej walce, ale nikczemnościom związanym z wojną: konfliktowi, zniszczeniu i okrucieństwu. Jest patronem m.in. szpiegów, katów i bezwzględnych dowódców.

Pozytywnym jednak aspektem był fakt, że to Ares nauczył ludzkość bezinteresownego bohaterstwa i prawdziwej odwagi. Potrafił sprowadzić pokój, bronić ojczyzny, porządku społecznego. Jest to jednocześnie bóg odwagi, męstwa, dawca siły, wytrzymałości, ducha bojowego oraz kontroli gniewu, potrafiący zesłać lęk i tchórzostwo. Symbolami Aresa są – miecz, zbroja i tarcza. Jego zwierzętami są: pies, jastrząb, koń, wilk i sęp.

Apollo syn Zeusa i Leto, bliźniaczy brat Artemidy. Był bogiem muzyki, zdrowia, sztuki, wyroczni, wróżb, przewodnikiem Muz. W późniejszych wierzeniach Apollo przejął zadania boga słońca Heliosa - jeżdżenie złotym rydwanem słońca po nieboskłonie. Patron poetów i śpiewaków. Apollo pełnił rolę opiekuna wyroczni delfickiej. Apollo był najpiękniejszym i najmłodszym z bogów. Grał mistrzowsko na lirze. Często przebywał na ziemi. Z Parnasu rozsyłał natchnienie. W Atenach po zbiorach jesiennych odbywało się święto ku jego czci. Apollinowi był także poświęcony wawrzyn szlachetny.

Atena

bogini mądrości, sztuki, sprawiedliwej wojny oraz opiekunka miast, m.in. Aten i Sparty. Jej atrybutami były: włócznia i tarcza. Jej świętym zwierzęciem była sowa (symbol mądrości i wiedzy), a rośliną – oliwka (symbol pokoju i bogactwa). Atena przyszła na świat inaczej niż inni bogowie greccy. Zeus połknął jej matkę Metydę i począł po tym cierpieć na bóle głowy. Wezwał więc do siebie boskiego kowala, Hefajstosa, któremu polecił rozłupać sobie czaszkę toporem. Gdy Hefajstos uderzył w głowę swego ojca, wyskoczyła z niej Atena ubrana w jasną zbroję. Wydała od razu okrzyk wojenny. Cechowała się wielkim wzrostem, ogromną siłą, ale także niezłomnym hartem ducha.Była niezwykle mądra, inteligentna. Należała do 12 bogów Olimpu. Zajmowała jednak szczególne miejsce wśród dzieci Zeusa, będąc jego ulubienicą. Patronka mądrości, uczonych i filozofów. Wprowadziła wiele wynalazków. Pokazała ludziom, jak budować wozy czy statki. W Atenach odpowiadała także za garncarstwo czy kowali. Stanowiła natchnienie dla twórców. Opiekowała się uprawą roli, sama wynalazła narzędzia, których używano w rolnictwie attyckim. Nauczyła ludzi hodowli koni. Chroniła państwo, stała na straży sprawiedliwego prawa i jego przestrzegania.

Chimera ziejący ogniem potwór, dziecko Tyfona i Echidny. Przyjmuje się najczęściej, że miała głowę lwa, ciało kozy i ogon węża. Z powodu jej dziwnej budowy, ukuto przymiotnik chimeryczny, określający coś, co jest wysoce nierzeczywiste, wydumane albo też mające kapryśną naturę.

Inne opisy mówią o stworze o dwóch głowach kozy i lwa oraz o ogonie węża czy smoka. Została pokonana przez Bellerofonta na skrzydlatym koniu – Pegazie, na rozkaz Jobatesa, króla Licji. Bellerofont przeleciał nad Chimerą, rażąc ją strzałami z łuku, po czym udało mu się wrazić Chimerze oszczep w gardło. Pocisk miał ostrze z ołowiu, który stopił się w ogniu buchającym z paszczy i zalał jej wnętrzności. Chimera była też symbolem trójdzielnego roku Wielkiej Bogini – lew oznaczał wiosnę, koza – lato, a wąż – zimę.

Afrodyta w mitologii greckiej bogini miłości, piękna, kwiatów, pożądania i płodności. Najbardziej urodziwa z bogiń antycznych mitów. Kwestia jej pochodzenia jest różnie przedstawiana w mitach. Według jednego z nich Afrodyta nie miała rodziców i pewnego dnia wyłoniła się z piany morskiej w pobliżu Cypru. Na jej brzegu oczekiwały już na nią Charyty: Eufrosyne, Aglaja i Talia, które odtąd zawsze towarzyszyły jej i służyły. Cypr stał się głównym miejscem kultu bogini. Natomiast w innych mitach opisywana jest jako córka Uranosa i Hemery, zwanej Uranią. Według Homera była córką Zeusa i Diony. Była żoną Hefajstosa.

W konkursie piękności między Herą, Ateną i Afrodytą, ta ostatnia obiecała Parysowi Helenę, żonę Menelaosa ze Sparty, za tytuł najpiękniejszej (jabłko niezgody), czym przyczyniła się do rozpętania wojny trojańskiej.

W wojnie starała się sprzyjać Trojanom. Jej atrybutami były: rydwan zaprzężony w gołębie, róża oraz mirt. Czczona była zwłaszcza przez kobiety, które widziały w niej patronkę małżeństwa. Ze względu na jej związek z morzem była czczona przez żeglarzy i w miastach portowych.