BRUZZ - editie 1749 by bruzz.be

#1749

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

A N A LY S E S

+ BRUZZ CULTURE FRANÇOIZ BREUT BRUSSELSE POPBRICOLEUR IN VLAAMSE VELDEN

UNITED FASHION FESTIVAL LA MODE, AUSSI, SE REMET EN QUESTION

NAOMI “NAMGLAM” WAKU MAKEUP IS AN ART FORM

TIPS

14 | 04 | 2021

HET CLANDESTIENE CAFÉ

VERBODEN AVOND AAN DE TOOG

Foefelen doe je in de slaapkamer, niet op je belastingbrief. - Prof. Michel Maus

ANTIPODE. De Vrije Universiteit Brussel en BRUZZ gaan in gesprek met studenten, ondernemers, kunstenaars en wetenschappers. Over wat ons verbindt en onderscheidt, gemeenschappelijke interesses en tegengestelde meningen.

Luister nu naar de PODCAST op BRUZZ.be of in je favoriete podcast app Onze gasten: Michel Maus, Dirk De Wachter, Caroline Pauwels, Hassan Al Hilou, Jean Paul Van Bendegem, Hannah Pinson, Philippe Herreweghe, Karine Van Doninck, Koen Vanmechelen, Jan Wallyn, Dalilla Hermans, ...

BRUZZ_Antipode_fullpage_215x290.indd 1

02/04/2021 11:44

Inhoud / Sommaire / Inside Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

HETOPEN KWAAD IS GESCHIED WONDE De Er dag dat dezer dit magazine op uwminder deurmat landt, maakt lijken dagen weinig benijdenswaardige het jobs Overlegcomité onze restaurants Aan en cafés dan die vanduidelijk Brussels of minister-president. alle, op 1maar mei toch de deuren Maarkanten, zelfs wanneer onze vooralopenen. aan Vlaamse weerklinkt de kritiek op een afwezige Rudi Vervoort. Nu toonde overheid detezichzelf opgelegde deadline haalt, isdie hetdekwaad afgelopenDe dagen wel enig initiatief. wasde hetindruk weer niet al geschied. afgelopen dagen kreegAlleen iedereen goed.dure Eerst viel zijn beslissing om denagekomen. avondklok omDat 22die uur dat een belofte alweer niet wordt te handhaven op een koude Dan legde dehet miniskwam met een voorwaarde – alssteen. de coronacijfers ter-president deellimousines Uber aan banden toelaten – doet erdezelfs niet toe. De van kleine letters van dit door eenvoudig vragen dat ze wet ennog een voor arrestzevan heten Brusselse hofuitgevan contract warentede meesten al de vergeten goed wel waren beroep zouden respecteren. Weer niet goed. Zelfs zijn eigen regeringspartners sproken. Na meer dan een jaar snakken mensen naar perspectief: wanneer zal ik verdachtenworden? hem ervan Brusselkan te willen katapulteren naar een waarin gevaccineerd Wanneer ik opnieuw op restaurant of tijd café, naar alleen de rechtse een draadloze hadden. De wet respecteren? bioscoop ofyuppies een concert … zeg metelefoon welke maatregelen er nodig zijn om Neen dat maar! Nochtans legde Vervoort de vinger opgecombineerd een open wonde: onze wetten en regels mogelijk te maken. Het gebrek hieraan, met de aankondigingspozijn niet klaar voor een deeleconomie gedicteerd door de smartphone. Hoe litiek van de afgelopen maanden, verkleint het draagvlak voor de coronamaatresympathiek we In diedit deelplatformen ook aan de andere gelen met de dag. magazine leest u mogen hoe hetvinden, eraan toegaat achter kant de van het schermpje zich niet zelden die zonder veelnooit sociale beschergesloten deur van bevindt een Brusselse bar die naiemand de eerste lockdown helemaal ming de eindjes aan elkaar knoopt. En daarin schuilt de echte uitdaging voor sloot. Het lijkt er bijna alsof corona niet bestaat. We keuren het absoluut niet onze politici. De deelplatformen zijn blijvertjes, en dus moet de politiek ervoor goed, maar dat wil niet zeggen dat we verbaasd waren. Hoe langer een duidelijk zorgen dat ze kunnen opereren binnen wettelijk kader én dat hun werkneperspectief uitblijft, hoe meer mensen de een grenzen zullen opzoeken. mers een minimum aan bescherming krijgen. Lees de reportage over het clandestiene café p8 - 9 Lees de analyse over de platformeconomie p8 - 9 N L NL

ANALYSE REPORTAGE

“Wij horen niets van Sihame El Kaouakibi, en “Een ons parkgewoon is als een breiwerk. Trek één houden verder bezig met dejejongeren”

draad los, ontrafelt ook devzw rest” De geldstromen naardan We Love BXL, de Brusselse van Sihame El Kaouakibi, blootgelegden 10fietsers doen parken naar adem happen 16 De vele wandelaars REPORTAGE PORTRET

“Ons zakencijfer gezakt, Jean Narcy,isde man van maarde erclubliederen zijn ook dingen van ten goede Unionveranderd” én RWDM

LE MAL EST FAIT PLAIE OUVERTE

Le jour où ce magazine se trouve dans votre boîte aux lettres, le comité de De nos jours, il semble y avoir peu de postes moins enviables que celui du aura fait savoir si nos restaurants et cafés pourront rouvrir le Ministre-Président bruxellois. De tous côtés, mais surtout du côté 1er mai. Mais même si notre gouvernement respecte l’échéance qu’il s’est flamand, on critique Rudi Vervoort sur le fait qu’il est trop absent. Il a beau imposée, le mal est fait. Depuis quelques jours, tout le monde a l’impression avoir fait preuve d’initiative ces derniers jours, ce n’est toujours pas ça. Tout qu’aucune promesse n’est tenue. Peu importe si elle s’accompagne de la d’abord, sa décision de maintenir le couvre-feu à 22 heures est très mal condition de chiffres liés au coronavirus en baisse. La plupart des gens ont tombée. Ensuite, le Ministre-Président a imposé des restrictions aux chaufdéjàfeurs oublié les petites lettres du contrat avant d’avoir fini de les prononcer. « limousine » d’Uber en leur demandant simplement de respecter la loi Après plus d’un les gens ont de besoin de perspectives quand que je et un arrêt dean, la Cour d’appel Bruxelles. Encore une: fois, ça est-ce ne va pas. pourrai êtreses vacciné ? Quand pourrais-je retourner au restaurant, au café, au Même partenaires au gouvernement l’ont soupçonné de vouloir catapulter cinéma ou voir un concert ? Dites-moi quelles mesures sont nécessaires pour Bruxelles à l’époque où seuls les yuppies de droite disposaient de téléphones quesans ce soit de mesures claires en combinaison la sur fil. possible. RespecterLe la manque loi ? Pas question ! Pourtant, Vervoort a mis le àdoigt politique d’annonce deetces derniers mois faitpas progressivement diminuer le une plaie : nos lois règlements ne sont prêts pour une économie soutien aux mesures coronavirus. Dans ce magazine,que vous apprencollaborative dictéecontre par lele smartphone. Aussi sympathiques soient ces drezplateformes, quelle est lade viel’autre derrière lesdeportes fermées d’un bar bruxellois n’amal à côté l’écran, il y a souvent quelqu’un quiqui a du jamais vraiment fermé après le vraiment premier confinement. si c’est le coronavirus joindre les deux bouts, sans de couverture Comme sociale. Et là que n’y existait Nousdéfi n’approuvons pas, maisLes cela ne signifiecollaboratives pas que noussont réside lepas. véritable pour nos politiques. plateformes sommes étonné. Plus la perspective se fait plus les partent en là pour rester et il faut donc s’assurer queattendre, leurs activités ontgens un cadre juridique quête des limites. et que leurs employés bénéficient d’un minimum de protection. Lisez le reportage sur sur le bar clandestin en p8 - 9 en p8 - 9 Lisez le reportage l’économie collaborative FR

Dalende verkoop dwingtvan chocolatiers Aan de vooravond de Zwanzeom creatief zĳn 26 naar eerste klasse A derbyte die Union kan brengen 22

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY UnderINTERVIEW

cover op café 8, ANALYSE Moratorium op uithuisze ingen blij moeten niet duren 14,“We INTERVIEW Vij ig jaar Brukselbinnenstebuiten 20, te bescheiden zijn” open 24, REPORTAGE Ook de STEDENBOUW Nieuw Pannenhuispark CLB-medewerkers hebben het zoon zwaar 18, COLUMN Nick Trachet 54 Vera Coomans en haar blazen popgroep Madou nieuw leven in 40

BRUZZ CULTURE EN

Cabin Fever: Antoine Wielemans 32, EN The Brusseler 38,

WEEK Zoom 4, In 6, Bijgedachte COVER STORY ProstituNLDEFrançoiz Breut 40,beeld FR Meytal Blanaru744, EN Naomi Waku

complex plaatje de stad 24 BRUZZ CULTURE NLeen The Africans 50, FRinEat & Drink Standard 52 Cabin Fever 46,tie, Rosine Mbakam 30, KlaraFestival: Musikaa 32, Vincen Beeckman & Kasperc’était Demeulemeester 34, Cécile Massart 38, Ariane Loze 44, « Avant, avant-garRandide De parler Vlieghe 48, & Drink Le Dillens en bocal 50 diste deEat recycler ANALYSE Uber en de platformeconomie 8 INTERVIEW Vincent les tissus. Aujourd’hui, Van Quicken bornes’y 10, Meron Knikman, voorzitster van de Vroumême Armani est mis » wenraad 15 BIG CITY Waarom wordt de gemiddelde temperatuur Le United Fashion Festival célèbre la van ons land in Ukkel gemeten? 28 COLUMN Nick Trachet 52 mode durable et inclusive 34

OPEN WOUND THE DAMAGE IS DONE

These days, there seem to be few jobs less enviable than that of prime By the time this magazine onCriticism your doormat, theVervoort consultative minister of the Brussels lands Region. that Rudi is too absent can be heardwill fromhave all sides, butifespecially from thecafés Flemish diddoors show committee decided restaurants and can side. openHe their pastgovernment few days, but to nothe one’s satisfaction.deadline, First, his the on 1some May.initiative But eventhe if our meets self-imposed decision keep the curfew 10 p.m. did not down well. Then damage has to already been done.atOver the past fewgodays, everyone gotthe theprime ministerthat imposed restrictions Uber’s car-sharing by simply impression a promise made on once again was not being kept.asking That itthem cameto the law ruling by the Brussels ofnot Appeal. notMost good. withrespect a condition – ifand theacorona figures allow itCourt – does reallyAgain, matter. Evenhad hisforgotten own government partners himeven of wanting catapult people the small print insuspected the contract beforeto they heardBrusselsAfter backmore to a time only right-wing yuppies wireless phones. Respect them. thanwhen a year, people are longing forhad perspective: when will I the law? No way! Yet Vervoort put his finger on an open wound: our laws get the vaccine? When will I be able to go to a restaurant or a café again, toand the regulations are not ready a sharing dictated by the smartphone. cinema or a concert...tell mefor what has to economy happen to make that possible? The No matter how sympathetic find these sharing platforms, is absence of this, combined with we themay communication style of the pastthere months, oftenthe someone the other sidemeasures of the screen trying make ends meet reduces supportonfor the corona dayjust by day. In to this magazine, you much social protection. Therein lies the realofchallenge ourthat can without read about what goes on behind the closed door a Brusselsforbar politicians. The following sharing platforms here to stay, so politicians ensure never quite closed the first are lockdown. It almost seems asmust if corona can a legal and thatnot their employees are doesthat notthey exist. Weoperate do notwithin condone it atframework all, but that does mean we were given a minimum level of protection. surprised. The longer there is no clear perspective, the more people will see Read of Brussels’ sharing economy on p8 - 9 how far theyour cananalysis go. Read our report about an illegal café on p8 - 9PITTEURS, hoofdredacteur KRISTOF EN

NOG MEER BRUZZ MEER BRUZZ

FR concertation

VIJF geeft JAARBRUZZ NA DE het AANSLAGEN Al vĳf jaar lang beste van Stad van de toekomst Volgende weeken is het vijf jaar geleden dat zichzelf voor Brussel zĳnexact liefhebbers. Brussel zwaar werd doorreporde aanslagen Geniet volgende weekgetroffen van speciale in Maalbeek en Zaventem. In BRUZZ magazine tages en uitzendingen operaldeonze kanalen, kijken we naar wat afgelopen vijf jaar en een extra dik feestnummer van veranderd is, zowel in goede als het in slechte zin. magazine. Vier (nee, met ons mee, enook via Vijf jaar na devĳf!) aanslagen, volgende week BRUZZ radio, bruzz.be luister, lees,BRUZZ kĳk entv,scroll à volonté! Ma 19.04 – vr 23.04, BRUZZ magazine, KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur BRUZZ radio, BRUZZ tv en BRUZZ.be MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be Brussel en Amsterdam wijzen elkaar de weg

FOTO: LUUK KOENEN / BEWERKING: STUDIO BESHART

Steeds meer mensen gaan in de stad wonen, maar hoe ziet de toekomst van die steden eruit? Hoe gaan de steden om met cruciale uitdagingen rond mobiliteit, wonen, afval, toerisme en taal.

AT5 en BRUZZ onderzochten het in Amsterdam en Brussel.

VIJF WEKEN, VANAF 20 APRIL,

op BRUZZ tv, BRUZZ.be en in BRUZZ magazine.

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 10 MAART 2021

14 APRIL 2021

De week

VACCINATIEPLATFORM BRUVAX WELDRA BEKENDGEMAAKT BIJ HET GROTE PUBLIEK

Brusselse ouderen minder bereid tot vaccinatie Een maand geleden liep Brussel nog voorop in de vaccinatie van de oudere bevolking, maar vandaag ligt de vaccinatiegraad bij 75-plussers veel lager dan in Vlaanderen. Om de beoogde vaccinatiegraad van 70 procent te halen wil Brussel mobiele teams inze en. “Die 70 procent is haalbaar, meer is mooi meegenomen.” — KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

BRUZZ | DE WEEK

De vaccinatie van de oudere bevolking in Brussel lijkt op een plafond te botsen. In de categorie ouder dan 85 is volgens de laatste gegevens van Sciensano 67 procent gevaccineerd in Brussel, tegenover 89 procent in Vlaanderen. In de categorie van 75 tot 84 jaar is 66 procent van de Brusselaars gevaccineerd, tegenover 80 procent in Vlaanderen. Voorzitter van de taskforce vaccinatie Dirk Ramaekers maakt zich dan ook zorgen om die cijfers en vreest voor een lagere vaccinatiebereidheid in Brussel, ook bij de ouderen. “De percentages zijn nog lichtjes aan het stijgen en zitten op het niveau van

Wallonië (69 procent voor 85+, 66 procent bij 75-84 jaar, red.),” zegt Inge Neven, hoofd van de Brusselse Gezondheidsinspectie. Ook zij geeft aan dat een aantal ouderen om diverse redenen niet gevaccineerd wil worden. “Sommigen willen eerst zien wat het effect van de vaccins is bij anderen, sommigen wachten tot de partner is uitgenodigd voor het vaccin. En we weten dat sommige mensen die al vaak benaderd zijn geweest, gewoon geen vaccin willen.” Neven verwacht wel dat de vaccinatiegraad bij de ouderen nog licht zal stijgen, maar Vlaamse cijfers moeten we in Brussel niet verwachten. Hier zullen

Buren willen Zennetuin open De Zennetuin vlak bij het kanaal is bijna een half jaar dicht. De gemeente Sint-Jans-Molenbeek sloot de toegang tot het kleine parkje in oktober vorig jaar af na klachten van overlast door jongeren. Buurtbewoners vragen burgemeester Catherine Moureaux (PS) om de Zennetuin opnieuw open te stellen. In de directe omgeving zijn weinig alternatieven om de kinderen buiten te laten spelen. 4

14 APRIL 2021

we ons tevreden moeten stellen met het eerder vooropgestelde doel. Neven: “Hoger dan 87 procent gaan, zal bij ons vrij moeilijk zijn. Een vaccinatiegraad van 70 procent is wel haalbaar, meer is mooi meegenomen.” Een klein deel van de ouderen kan vanaf volgende week wel nog aan huis gevaccineerd worden. Het Gewest zet dan mobiele teams in, bedoeld voor mensen die minder mobiel zijn, een zware fysieke handicap hebben of zwaar psychisch lijden. “Die mobiele teams zijn slechts een klein deel van de oplossing,” erkent Neven. In een latere fase, wellicht

1000

Een duizendtal motorrijders betoogt zaterdagnamiddag in Brussel tegen een verplichte technische keuring voor gemotoriseerde tweewielers. Volgens een Europese richtlijn zou die vanaf januari 2022 verplicht zijn. De betogers vinden dat de overheid beter zou investeren in de staat van het wegdek.

vanaf begin mei, worden de mobiele teams ook ingezet voor de vaccinatie van daklozen en mensen zonder papieren. Intussen heeft meer dan een vijfde van de volwassen bevolking in ons land een eerste prik gekregen. In Brussel gaat het volgens Sciensano om 15,9 procent van de volwassen bevolking. Op het einde van de eerste week van april waren er in Brussel ruim 180.000 dosissen toegediend. Maar het Brussels Gewest houdt ook zelf cijfers bij. “In werkelijkheid hebben we al 250.000 dosissen toegediend,” aldus Neven, die verwijst naar de vaccinatie van Vlamingen en Walen in Brussel. In de gegevens van Sciensano vallen zij niet onder de Brusselse cijfers. “We zetten elke dosis die we ontvangen. We volgen de tendensen die we ook in Vlaanderen en Wallonië zien.” Vorige week zijn in

Brussel bijna 42.000 vaccins toegediend.

ZATERDAG EN ZONDAG Als er meer vaccins geleverd kunnen worden en het vaccinatietempo omhoog kan, zal Brussel daar klaar voor zijn, zegt Neven nog. In vaccinatiecentrum Pacheco heeft afgelopen weekend een test plaatsgevonden waarbij ook zaterdag (1.600 dosissen) en zondag (600 dosissen) werd geprikt. “Om te zien of er de wil is om op zondag gevaccineerd te worden, voor de dag dat we meer vaccins krijgen, en of we op een bepaalde dag grotere volumes kunnen verwerken. Dat werkt goed.” Begin volgende week wordt in principe het Brusselse vaccinatieplatform Bruvax bekendgemaakt bij het grote publiek. Dat platform zal een positieve invloed hebben op de Brusselse vaccinatiecijfers,

Brand in voormalige school Zaterdagochtend woedt een felle brand in de Schaarbeekse Capronnierstraat, in het voormalige gemeentelijke schoolcomplex. Een van de paviljoenen van het erfgoedcomplex brandt volledig uit. De Franstalige school verhuisde vanwege de bouwvallige staat van de gebouwen in 2018 naar de vlakbij gelegen Van Oost-site. Er vallen geen gewonden. Wel worden enkele krakers aangetroffen.

door inschrijvingen toegankelijker te maken, aldus Neven. “Nu heb je een code nodig om jezelf in te schrijven, maar veel mensen hebben daar moeite mee, omdat ze bijvoorbeeld de uitnodigingsbrief niet hebben ontvangen, waardoor het moeilijk is om een afspraak te maken. Met Bruvax zal vanaf volgende week de naam volstaan.” Bruvax wordt ook het systeem waarmee Brusselaars zich op de reservelijst voor een vaccin zullen kunnen zetten. Maar net als in de rest van het land, is het niet de bedoeling dat mensen hiermee kunnen ‘voorsteken’. Neven: “Het beleid vandaag is nog altijd dat we per leeftijdscategorie vaccineren, en zo zal de wachtlijst ook werken. Voorlopig gaat het dus om de 60-plussers. Als we de tool volgende week lanceren, is het niet de bedoeling dat iedereen ouder dan achttien zich plots inschrijft.”

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

BRUZZ | DE WEEK

Het vaccinatiecentrum aan de Heizel, vorige vrijdag. Het Gewest zal mobiele teams inzetten om mensen thuis te kunnen vaccineren.

KIM

Politie neemt materiaal in beslag

Dit fietspad is duidelijk een Vlaams project om Brussel te isoleren Een Vlaams proefproject om op de Tervurenlaan een rijstrook om te vormen tot een fietspad, schiet in het verkeerde keelgat bij BENOÎT CEREXHE (CDH), de burgemeester van Sint-Pieters-Woluwe (in ‘Het Nieuwsblad’)

Sinds een week bezetten verschillende cultuurwerkers het plein aan De Munt om aandacht te vragen voor hun precaire situatie tijdens de coronacrisis. Vrijdagnamiddag neemt de politie er microfoons en luidsprekers in beslag. “De politie heeft de microfoon van de stemlozen afgenomen, maar wij laten ons niet het zwijgen opleggen.” De cultuurwerkers blijven acties houden op het plein.

416

Door plaatstekorten in het Franstalige secundair onderwijs dreigen 416 kinderen uit Brussel en omstreken op zoek te moeten gaan naar een school buiten de hoofdstad. Dat blijkt uit gegevens van inschrijvingscommissie CIRI. De cijfers aan Nederlandstalige kant worden eind april verwacht. 14 APRIL 2021

I 5

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

OVERAL ADIL NL/ Je kon er niet naast

kijken: in heel Anderlecht doken dit weekend weer tags en affiches op die herinneren aan het overlijden van Adil. De jongen liet exact een jaar geleden het leven bij een politieachtervolging. De ouders van Adil bliezen een herdenking af door de coronamaatregelen, al 6

14 APRIL 2021

ADIL PARTOUT kwam zaterdag toch een groep van zestig personen samen in Kuregem. De onderzoeksrechter buigt zich op 20 april over het dossier, maar de ouders van Adil hebben na inzage in het dossier al aangegeven dat ze bijkomend onderzoek zullen eisen naar het overlijden van hun zoon.

FR/Difficile de rater les nombreux tags et affiches commémorant la mort d’Adil à Anderlecht ce week-end. Le jeune homme perdait la vie il y a un an après une course-poursuite avec la police. Confinement oblige, ses parents ont annulé la cérémonie de commémoration mais

ADIL EVERYWHERE une soixantaine de personnes se sont quand même réunies à Cureghem samedi. Le juge d’instruction se penchera sur le dossier le 20 avril. Les parents d’Adil ont fait savoir qu’ils exigeront des devoirs d’enquête supplémentaires dans le cadre du décès de leur fils.

EN/ You couldn’t miss it: this weekend, tags and posters popped up again all over Anderlecht reminding us of Adil’s death. The boy died exactly one year ago during a police chase. Adil’s parents cancelled a commemoration because of the corona measures, but a group of

Bijgedachte

REDACTIECHEF MATHIAS DECLERCQ neemt het nieuws op de korrel

60 people still gathered in Cureghem on Saturday. The investigating magistrate will rule on the case on 20 April, but Adil’s parents have already indicated, having read the case file, that they will demand an additional investigation into their son’s death.

Eerst het goede nieuws. De vaccinatiecampagne in dit land lijkt eindelijk onder stoom te komen. Deze week moet de kaap van twee miljoen Belgen die al (minstens) één prikje kregen, gerond zijn. De komende weken gaat het vaccinatietempo ook fors omhoog. Er zullen meer dan 350.000 vaccins per week gezet worden in ons land. Dat zijn cijfers die na een bijzonder slome start van de vaccinaties, stilaan bemoedigend zijn. Hoe meer vaccinaties er in de komende weken gezet worden, hoe sneller immers het befaamde rijk der vrijheid opnieuw in zicht komt. Achter de globale cijfers gaapt wel een steeds grotere kloof tussen de regio’s onderling. Zo is in Vlaanderen al 89,3 procent van de 85-plussers en 77,1 procent van de 75-plussers ingeënt. In Brussel is de vaccinatiegraad bij de ouderen een pak lager: daar gaat het respectievelijk om 67,1 en 66,1 procent. Net zoals bij het zorgpersoneel van de rusthuizen en de ziekenhuizen, is het eens te meer duidelijk dat de vaccinatiebereidheid in de hoofdstad een pak lager ligt dan in de rest van het land. En dat baart experts zorgen. “Brussel is geen geïsoleerd gebied,” klonk het bij Dirk Ramaekers, de voorzitter van de federale taskforce Vaccinatie. Toch is er geen reden tot paniek, aldus de Brusselse Gezondheidsinspectie. Brussel kan nog een tandje bijsteken, met onder meer mobiele teams om ouderen thuis te vaccineren (zie pagina 4). En hoe dan ook zal de vaccinatiegraad bij de ouderen in ons land in het algemeen ruim boven de beoogde 70 procent liggen. Problematischer is de stilaan gapende kloof in de praktische uitrol van de vaccinaties. Het begon, zoals zo vaak, met iets kleins: in Brussel vond men het beter om de Brusselaar zelf een tijdspanne en vaccinatiecentrum naar keuze te laten inboeken, terwijl in Vlaanderen iedereen een afspraak krijgt toegewezen. Die beslissing leidde tot een andere beslissing: omdat een afspraak op maat via het federale afsprakenplatform Doclr te administratief en te tijdrovend was, heeft Brussel ervoor gekozen om dat federale platform voortaan links te laten liggen. Intussen hebben we in Brussel een eigen systeem, Doctena. En dan moest de kwestie van de

reservelijsten nog komen. Mensen die nog geen afspraak hadden voor een prikje, maar wel in de leeftijdsgroep zitten die in aanmerking komt, konden zich vanaf 8 april inschrijven op de federale reservelijst voor vaccinaties. “Elke Belg kan zich vanaf 8 april inschrijven op de reservelijst,” kopten álle media dagen op voorhand. Tenminste, als je geen Brusselaar bent. Want die werd, na een dag vol verwarring, gewoon doorverwezen naar de website van het Brussels Gewest, waar de eigen reservelijst ten vroegste aanstaande maandag wordt opengesteld. Want Brussel, jawel, dat heeft een eigen systeem. Dan is het voor mij duidelijk: er is géén federale vaccinatiestrategie. We zitten niet alleen op verschillende snelheden, maar ook met verschillende strategieën, verschillende communicatiekanalen, verschillende websites en verschillende platformen. Dat is overigens geen waardeoordeel, maar een simpele vaststelling. Eentje die aansluit bij de grote verschillen die zich al sinds het begin van deze crisis manifesteerden, zoals bijvoorbeeld op het vlak van de maatregelen en de handhaving ervan. Zelfs een ongeziene gezondheidscrisis, drie lockdowns en verregaande vrijheidsbeperkingen die al meer dan een jaar aanslepen, hebben niet geleid tot een unitaire aanpak in ons kleine landje. En dat ondanks het voornemen om in de federale taskforce de acht ministers onder leiding te brengen van één coronacommissaris. In die taskforce moest de vaccinatiecampagne gestroomlijnd worden over ons landje, maar worden nu gewoon de schouders opgehaald, wanneer Brussel beslist om nog maar eens een andere richting in te slaan. “Ach, zolang het maar vooruitgaat,” hoor ik u denken. Ik hoop het met u mee.

BRUZZ | DE WEEK

Er is géén federale vaccinatiecampagne

“Zelfs een ongeziene gezondheidscrisis, drie lockdowns en verregaande vrijheidsbeperkingen hebben niet geleid tot een unitaire aanpak in ons kleine landje”

Lees online het meest recente nieuws over de coronapandemie en de vaccinaties via BRUZZ.be 14 APRIL 2021

I 7

ILLEGAAL CAFÉ DOET DENKEN AAN DE CLANDESTIENE BARS TIJDENS DE AMERIKAANSE DROOGLEGGING

In dit café lĳken de ‘roaring twenties’ al begonnen een bonte bende tooghangers zich verzameld heeft. “On est libre!” juicht een van de uitbaters. Hij steekt zijn vuist heldhaftig in de lucht en zijn ogen schitteren. De recente uitspraak van een Brusselse rechter over de ongrondwettelijke coronamaatregelen heeft hij uitgeprint en onder de toog gelegd, voor het geval dat de politie binnenvalt. “Deze bar uitbaten is inderdaad riskant,” beaamt hij. “Hoe meer mensen erover praten, hoe meer risico we lopen. Vroeg of laat worden we betrapt. Maar zolang de Belgische staat de pandemiewet niet aanneemt, zijn wij op legale wijze geopend.” Ook zijn collega lijkt het te menen. “Als de politie komt, bel ik meteen naar onze advocaat. Die lost het wel op. En de volgende dag ga ik gewoon weer open. Waarom niet?”

Alleen wie het wachtwoord kent, mag het café binnen.

SPEAKEASY

De horeca blij dicht, maar een rasechte kroeg in het centrum van Brussel opent elk weekend de deuren. Cafégangers zijn welkom, op voorwaarde dat ze het wachtwoord kennen. De uitbaters menen dat ze niets illegaals doen. “Als de politie binnenvalt, schakelen wij onze advocaat in.” Verslag van een verboden avond. — JASMIJN POST, FOTO’S KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

innen raken in de zaak verloopt exact volgens de instructies die we een avond eerder gekregen hebben. Zodra we de straat en het juiste huisnummer hebben gevonden, spreken we ter plaatse een man aan. “Of we hier in de buurt ergens gratis kunnen parkeren?” De code klopt, en de blik in de ogen van de portier verandert. Op

14 APRIL 2021

fluistertoon vraagt hij of “we echt niet van de politie zijn”. Hij laat ons binnen, leidt ons naar een hoekje aan de toog, waar een trap naar boven leidt. Het eerste wat we horen als we de wenteltrap betreden, is het gedempte geroezemoes van mannen- en vrouwenstemmen. De lichten zijn gedimd, wijnglazen staan keurig uitgestald in

houten kistjes, en aan de muur hangt een verdwaald carnavalsmasker. Mondmaskers zijn hier nergens te zien.

ON EST LIBRE Verspreid over twee verdiepingen zit een twintigtal mensen in comfortabele eenzitjes en stijlvolle lederen fauteuils. Vrienden van de uitbater, vrienden van die vrienden, andere cafébazen, muzikanten en zelfs enkele toeristen. In de hoek speelt een man gitaar. Er wordt gelachen, gerookt, gedronken en nu en dan maant iemand de groep aan, uit voorzorg en samenhorigheid, om het volume laag te houden. De meest revolutionaire gesprekken worden aan de bar gevoerd, waar

“It takes some big fucking cojones to open a bar like this,” lacht een jongeman aan de bar. Hij werkt als stagiair in een hotel om de hoek. “Dit lijkt wel de drooglegging.” De zaak doet inderdaad denken aan een illegaal café uit de tijd van de prohibition in de Verenigde Staten. Rond 1920 was het stoken en verkopen van alcohol overal in het land verboden, om de volksgezondheid van de Amerikanen te vrijwaren. Als reactie daarop doken toen overal zogenaamde ‘speakeasies’ op. Clandestiene bars waar het cliënteel – op fluistertoon – kon drinken. Honderd jaar later zien we in Brussel hetzelfde fenomeen ontstaan, weliswaar als gevolg van een heel andere gezondheidscrisis. Drie Amerikanen staan hartelijk te praten, rechtstaand aan de bar, met een glas bier in de ene hand en een shot limoncello

“Waarom mogen cafés geen terras buiten plaatsen? In New York doen bijna alle zaken dat. En ze worden daarin gesteund door de gemeente” DEBBY Amerikaanse piloot

Iets voor tienen verlaat een deel van de klanten het pand, als dieven in de nacht, om voor de avondklok weer thuis te zijn. Maar de meerderheid van de aanwezigen lijkt ook die maatregel te negeren. De sfeer wordt steeds uitgelatener. De gitaar gaat van hand tot hand en de zingende barvrouw trakteert de tooghangers op een cover van Amy Winehouse. “I cheated myself, like I knew I would. I told you I was trouble, you know that I’m no good.” De klanten applaudisseren, niet door in hun handen te klappen, maar ingetogen knippend met de vingers. “Ik weet dat het niet mag, maar we hebben dit nodig,” zegt een meisje. “De stad heeft dit nodig. Mijn ouders weten van niets, zelfs mijn vrienden niet.”

REACTIES

“Versoepelen moeten we met zijn allen doen” STEVEN VAN GUCHT Viroloog

“Andere cafés blijven wel gesloten, terwijl ze hetzelfde bedrag aan steun hebben ontvangen” FRÉDÉRICK DA SOGHE Horeca Brussel

e cafés zijn officieel gesloten sinds oktober en moeten dat nog zeker tot 1 mei blijven. Brusselse politieinspecteurs controleren hier actief op. De uitbater riskeert volgens de federatie Horeca Brussel een boete van 4.700 euro boete. Daar komen nog de kosten van de rechtbank bij, net als 250 euro per aanwezige persoon. Het is niet bekend hoeveel boetes er al in Brussel zijn uitgeschreven voor het clandestien openen van een café in Brussel. Het gebeurt wel, klinkt het in verschillende politiezones. Horeca Brussel distantieert zich van de keuze om te openen. “Andere zaken blijven wel gesloten terwijl ze hetzelfde bedrag aan steun hebben ontvangen,” zegt Frédérick da Soghe van de federatie. Daar komt nog bij dat de zaak vermoedelijk ook geen belastingen betaalt nu. “Wie vandaag geen belastingen betaalt, helpt in crisistijden zijn collega’s er niet doorheen, want de steun wordt mede daarmee betaald.”

Volgens viroloog Steven Van Gucht is het nog veel te vroeg om de cafés te openen. “We zitten midden in de derde golf. De ziekenhuizen zitten vol. Het systeem staat onder druk: het personeel is al een jaar heel druk bezig. Gelijklopend aan de vaccinaties kunnen we de wereld geleidelijk weer openzetten. Clandestiene bijeenkomsten achter gesloten deuren zijn een heel slecht idee, zeker als de ramen in de zaak niet open kunnen. Jonge gezonde mensen worden misschien zelf niet ziek, maar kunnen het wel doorgeven aan een familielid. De druk moet eerst van de ziekenhuizen, het is te vroeg. Als we versoepelen, moeten we het met zijn allen doen. Op termijn volgen ook de cafés.” Deze reportage kwam tot stand met bijkomend onderzoeken redactiewerk door Pieterjan Braet. De auteurs van dit stuk hebben de geldende quarantaine-maatregelen in acht genomen bij deze reportage.

MOT DE PASSE: F*** LES MESURES SANITAIRES

PASSWORD: F*** THE CORONA MEASURES

Au plus fort de la troisième vague, un petit groupe de personnes cherche une issue à la crise. Dans un bar clandestin, des professionnels de l’Horeca, des musiciens et des hommes d’affaires se rencontrent. Ici, les gens ne se tiennent pas à distance et il n’y a pas de masques. Derrière le comptoir, on sert de la bière au fût, plus loin on entend de la musique. L’entrée ne se fait que sur mot de passe. Les gérants sont prudents, mais n’ont pas vraiment peur. Le tribunal de Bruxelles a statué fin mars que le fondement des mesures anti-Covid était illégal. Si ces propriétaires ont des problèmes, leur avocat les aidera, affirment-ils.

At the height of the third wave, a small group of people are looking for a way out of the crisis. In an illegal café, restaurant owners, musicians and businessmen meet. Here, people do not keep their distance and there are no facemasks to be seen. Behind the bar, beer is being tapped and in the distance, music can be heard. Only those who know the password are allowed in. The owners are careful, but not really afraid. The Brussels court ruled at the end of March that the basis for the corona measures is illegal. If the owners get into trouble, their lawyer will help them, so they argue.

BRUZZ | CORONA

in de andere. Ze werken als piloot en hun terugvlucht naar de States vertrekt “in exactly 71 hours”. Ondertussen doen ze wat ze altijd doen wanneer ze ergens enkele dagen verblijven: de leuke eet- en drinkplekken van de stad in kwestie opzoeken. “Alleen is het hier in Brussel verdomd moeilijk,” zegt Debby. “Waarom mogen cafés geen terras buiten plaatsen? In New York doen bijna alle zaken dat. En ze worden daarin gesteund door de gemeente.” Naast hen een Koerdische handelaar. Hij kwam hier voor de lockdown ook al regelmatig. “Vrijheid, dat is het juiste paadje in het bos vinden,” klinkt het filosofisch.

14 APRIL 2021

I 9

XWAT IS ER GEBEURD MET DE GELDSTROMEN NAAR ‘WE LOVE BXL’?

Mist rond Molenbeekse organisatie van El Kaouakibi blĳft B R U Z Z | A N A LY S E

Niet alleen over de geldstromen van en naar de Antwerpse organisaties van Sihame El Kaouakibi is er vandaag nog veel onduidelijkheid. Ook wat er precies met de honderdduizenden euro’s subsidies voor haar Brusselse vzw We Love BXL gebeurd is, blijft een mysterie. Niemand lijkt overigens banden te hebben met de Molenbeekse vzw of het bestuur. “Met de crisis hebben we El Kaouakibi niet meer gehoord,” klinkt het binnen de organisatie. — KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

“

e love wat? Neen, dat zegt me niets,” zegt een jongeman voor de Brussels Event Brewery, de vroegere Belle Vue-brouwerij in Molenbeek. In dit complex is de jeugdorganisatie We Love BXL gehuisvest, net als verschillende andere organisaties, zoals het OCMW van Molenbeek. Een deurbel of postbus van We Love BXL, dat zien we nergens. Het is nochtans op dit adres, op deze naam, dat een renovatieklusje van 3.630 euro in een van de Antwerpse privéwoningen van oprichter en voorzitter Sihame

El Kaouakibi gefactureerd werd. Het is maar een van de vele verdachte geldstromen die nu onderzocht worden door het gerecht en de subsidiërende overheden.

MOLENBEEK We Love BXL werd in juli 2017 opgericht in Antwerpen door Sihame El Kaouakibi en Erika Nguyen. El Kaouakibi vond daarvoor steun bij toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA). Ze hadden elkaar eerder dat jaar leren kennen op een ondernemers-

“Vanuit het college hadden wij onze bedenkingen. Wat met de andere bestaande projecten in Molenbeek?” ANALISSA GADALETA

URBAN YOUTH Niet alleen binnen de Molenbeekse meerderheid en minderheid van toen was er kritiek bij het begin van de oprichting van We Love BXL. Ook het Molenbeekse middenveld was argwanend, omdat een niet-Brusselse organisatie zonder ervaring of aantoonbare knowhow op het terrein rond deradicalisering uit het niets gelanceerd werd met veel financiële steun van de overheid. Dat We Love BXL geen of amper toenadering zocht met gelijkaardige, gevestigde organisaties die uiteindelijk in dezelfde publieksvijvers vissen, voedde het idee dat de vzw een lege doos is die

▼

Toenmalig Molenbeeks schepen

conferentie in Parijs. Haar Antwerpse jongerenorganisatie Let’s Go Urban bestond toen al enkele jaren en was intussen uitgegroeid tot een relatief grote organisatie. “Toen ze over haar werk vertelde, wist ik meteen: dit hebben we ook in Brussel nodig,” zei Jambon daarover. En dus werd er luidop gedroomd over een Brusselse variant van Let’s Go Urban. Na de aanslagen in Brussel en Zaventem moest die Brusselse versie een rol spelen in de strijd tegen radicalisering, in het kader van het Kanaalplan. Aanvankelijk beloofde Jambon een opstartsubsidie van 100.000 euro, als de gemeente Molenbeek mee in het verhaal zou stappen. “Vanuit het college hadden wij onze bedenkingen. Wat met de andere bestaande projecten in Molenbeek?” zegt toenmalig Molenbeeks schepen Annalisa Gadaleta (Groen) over die periode. “Omdat we toen geen akkoord konden bereiken, werd beslist om het project te realiseren zonder ons,” aldus Françoise Schepmans (MR), die toen burgemeester was en vandaag eerste schepen. Tijdens de zomervakantie van 2018 beslist Jambon om niet 100.000 euro, maar 200.000 euro uit de federale subsidiepot toe te kennen aan de organisatie van El Kaouakibi en Nguyen. Zij verhuizen de maatschappelijke zetel enkele weken later naar het pand in Molenbeek.

14 APRIL 2021

SUBSIDIES WE LOVE BXL

200.000 euro

Opstartsubsidie via de federale regering in 2018, onder impuls van toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon

160.000 euro 63.000 euro Van het coronanoodfonds, via de Vlaamse regering in 2020, met intussen Jan Jambon als minister-president, en Benjamin Dalle bevoegd voor Brussel

We Love BXL deelt op de sociale media beelden van heel wat activiteiten. “We doen nog altijd heel veel, ondanks corona,” zegt een medewerker.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Impulssubsidie van het Brusselfonds, via de Vlaamse regering, in 2019 en 2020, toegekend onder toenmalig minister van Brussel Sven Gatz

Sihame El Kaouakibi kreeg ook voor haar Brusselse project heel wat subsidies. Het bestuur was niet bereikbaar voor vragen daarover. © PHOTONEWS

“Met de crisis horen we het bestuur niet en houden wij ons gewoon bezig met de dagelijkse activiteiten voor de jongeren” ANONIEME WERKNEMER We Love BXL 14 APRIL 2021

I 11

▼

WAT IS ER GEBEURD MET DE GELDSTROMEN NAAR ‘WE LOVE BXL’?

B R U Z Z | A N A LY S E

maar weinig waarmaakt voor de subsidies die ze gekregen heeft. “Hebt u onze Instagram-account al gezien? Daar staat heel veel over wat we doen,” vertelt een medewerker van We Love BXL die anoniem wil blijven. “Ik ben ook maar een medewerker die niet geassocieerd wil worden met deze mediarel.” Op de website van We Love BXL zien we een rijkgevulde agenda met dagelijks activiteiten, op Instagram aankondigingen van allerlei workshops: van hiphopdans tot conversatietafels – in samenwerking met het Huis van het Nederlands – tot de anatomie van het vrouwenlichaam. Sinds het begin van de tweede lockdown in het najaar van 2020 vinden alle evenementen online plaats. “Zelfs de dansworkshops, wat niet evident is. We doen nog heel veel, ondanks corona. Van maandag tot vrijdag hebben we dagelijks een activiteit. We zijn er voor de Brusselse jongeren, maar krijgen ook jongeren uit Leuven, Bergen, Antwerpen en Luik over de vloer. We zijn er voor de urban youth,” gaat de anonieme werknemer van We Love BXL verder. Activiteiten- of jaarverslagen van de vzw vinden we nergens terug. Hoeveel jongeren We Love BXL precies bereikt, is niet duidelijk, al zou 2020 “een recordjaar” geweest zijn. “Vorig jaar hebben we drie en een halve maand stilgelegen door de eerste lockdown. Midden juni zijn we opnieuw in gang geschoten en we hebben een prachtig zomerprogramma gehad. Tussen augustus en december – de activiteiten waren toen vooral online – hebben we 1.600 deelnemers geteld.”

duidelijkheid hadden gevraagd over de boekhouding. Die kwam er niet. Via de ondernemingsrechtbank van Antwerpen werd een voorlopig bewindvoerster aangesteld die

ONDUIDELIJKHEID OVER FINANCIËN EN BESTUUR

Het gebouw waar We Love BXL gevestigd is. Een deurbel of postbus is er niet te zien. “We Love what? Nee, ken ik niet,” luidt een reactie. © PHOTONEWS

VIER E’S “Wij organiseren fun activities als dans, slam en graffiti. Zo komen jongeren met ons in contact. Zodra wij er een goede band mee hebben – ze vertrouwen ons – kunnen we overschakelen naar ons ander aanbod, wat eigenlijk de kern is van onze organisatie: workshops rond empowerment, entrepreneurship, educatie en de professionele carrière.” De vier E’s dus – empowerment, entrepreneurship, educatie en employment – van chief believer El Kaouakibi en haar Antwerpse organisatie Let’s Go Urban. Daar, in Antwerpen, ging de bal in februari aan het rollen nadat enkele bestuursleden

duidelijkheid moest scheppen over de geldstromen van en naar Let’s Go Urban. Het voorlopige rapport werd eind maart voorgesteld aan de Antwerpse ondernemingsrechtbank, die zich pas op 20 april uitspreekt. Dat de boekhouding van de jongerenorganisatie chaotisch en onvolledig is, was eerder al gebleken, net als de vervlechting tussen Let’s Go Urban en

“We konden toen niet tot een akkoord komen, en daarom werd beslist om het project te realiseren zonder ons” FRANÇOISE SCHEPMANS Oud-burgemeester van Molenbeek 12

14 APRIL 2021

andere organisaties van El Kaouakibi. Volgens de voorlopige bewindvoerster heeft El Kaouakibi bewust 450.000 euro doorgesluisd naar haar eigen vennootschappen en zouden verschillende facturen vervalst geweest zijn. “Het versterkt mijn vermoeden dat zeker de laatste jaren het financiële geldgewin voor mevrouw El Kaouakibi en de met haar verbonden vennootschappen voorop stond,” klinkt een deel van de conclusie.

De verontrustende signalen uit Antwerpen doen dan ook veel vragen rijzen over We Love BXL. Werden de subsidies gebruikt waarvoor ze bestemd waren? Behalve de 200.000 euro via de federale overheid, heeft de Brusselse organisatie van El Kaouakibi ook heel wat geld uit Vlaanderen gekregen. Onder vorig minister van Brussel Sven Gatz (Open VLD) kon We Love BXL aanspraak maken op de impulssubsidie via het Brusselfonds: 80.000 euro in 2019 en nog eens 80.000 euro het jaar daarop. De vzw kan dezelfde subsidie ook voor 2021 aanvragen, maar heeft dat nog niet gedaan. Daarnaast heeft ze dit jaar ruim 60.000 euro gekregen als steunmaatregel in het kader van de coronacrisis en heeft ze ook een projectsubsidie via de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) ontvangen in het kader van de staycation-projecten voor de zomer. “Ik heb daar geen inzage in. De financiën worden geregeld door het bestuur,” vertelt de anonieme werknemer. En wie in dat bestuur zit? “Naar mijn weten zijn dat Sihame en Erika.” Of El Kaouakibi nog nauw betrokken is, kan de werknemer bijvoorbeeld niet zeggen. “Want ik ben niet de contactpersoon van Sihame. Ik heb geen contact met het bestuur, ik ben gewoon een werknemer en maak deel uit van het operationele team. Dat bestaat uit een team van twee – vroeger drie – mensen.” “Wij werken als volgt: jongeren kunnen naar ons komen met een vraag of wens voor een bepaald type workshops of ondersteuning. Wij proberen dan een coach te vinden en stellen een plan op dat we doorsturen naar het bestuur, dat de beslissingen neemt.” Hoe het contact dan tussen ‘het operationele team’ en het bestuur verloopt? “Dat hangt ervan af. Met de crisis horen we ze niet en houden wij ons gewoon bezig met de dagelijkse activiteiten voor de jongeren. Daarvoor verliep de communicatie met het bestuur per mail en telefoon, en dat verliep goed.”

ONDERZOEK Voor vragen over financiële zaken moeten we bij het bestuur zijn, dat onbereikbaar blijkt. Dat privézaken gefactureerd werden op We Love BXL kan tot nu toe niet weerlegd worden. De gelekte factuur van 3.630 euro is overigens de reden

QUE SE PASSE-T-IL À WE LOVE BXL? Il n’y a pas que les flux financiers de et vers les associations de l’entrepreneuse anversoise et politicienne Sihame El Kaouakibi, empêtrée dans un scandale financier, qui soulèvent des questions. Le mystère demeure par rapport à ce qui a été fait avec les centaines de milliers d’euros de subsides versés à l’asbl bruxelloise We Love BXL. Et personne ne semble entretenir des liens avec l’asbl molenbeekoise ou son administration. « Depuis la crise, nous n’avons plus entendu El Kaouakibi », entend-on au sein de l’organisation. We Love BXL a été fondé en 2017 à Anvers par El Kaouakibi et Erika Nguyen. Tant la majorité que l’opposition molenbeekoises ont émis des critiques depuis la création de We Love BXL. La société civile molenbeekoise aussi était méfiante, à la suite du lancement d’une association non bruxelloise, sans expérience et sans expertise démontrable sur le terrain, sortie de nulle part et bénéficiant de beaucoup de soutien fédéral. FR

xxx

Sihame El Kaouakibi in het Vlaams Parlement, geflankeerd door haar toenmalige partijgenoten Els Ampe (rechts) en Stephanie D’Hoze. © BELGA

WHAT IS GOING ON AT WE LOVE BXL? There is still much uncertain surrounding the Antwerp entrepreneur and politician Sihame El Kaouakibi, now embroiled in a financial scandal, and not only about the money flows from and to the Antwerp organisations. We also do not know exactly what happened to the hundreds of thousands of euros of subsidies for her Brussels-based non-profit organisation We Love BXL. No one seems to have any connection with the Molenbeek non-profit organisation or its board. The word from the organisation is that “Since the crisis, we haven’t heard from El Kaouakibi.” We Love BXL was founded in July 2017 in Antwerp by Sihame El Kaouakibi and Erika Nguyen. The establishment of We Love BXL gave rise to criticism, both within the Molenbeek majority and within the opposition at the time. The wider Molenbeek community was also suspicious, because an organisation, not from Brussels and with no experience or demonstrable know-how in deradicalization, had been launched out of the blue and with a great deal of financial support from the government. EN

waarom huidig minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) een onderzoek naar de subsidie van 200.000 euro heeft gevraagd. Bij de oorspronkelijke rapportering van die subsidie waren geen onregelmatigheden aan het licht gekomen, maar of de controles voldoende zijn, blijft een vraag. Ook de rapportering voor de eerste schijf van 80.000 euro via het Brusselfonds in 2019 was in orde, aldus Gatz’ opvolger in de Vlaamse

regering Benjamin Dalle (CD&V). De rapportering voor de tweede schijf in 2020 moet nog gebeuren. De administratie heeft We Love BXL nu wel gevraagd om dat vervroegd te doen, al is daar officieel nog tijd voor tot eind juni. Er lopen nog verschillende onderzoeken naar de geldstromen rond El Kaouakibi’s organisaties, onder meer een gerechtelijk onderzoek, al is het Brusselse parket daar voorlopig niet bij betrokken.

EN NU?

Exit Open VLD Begin april startte Open VLD de procedure op om El Kaouakibi uit de partij te zetten. Donderdag kondigde het Vlaams Parlementslid aan “de eer aan zichzelf te houden”. Ze is geen lid meer van de Vlaamse liberale partij,

maar zal wel nog als onafhankelijke in het Vlaams halfrond zitting hebben. De Antwerpse stapt ook uit het bestuur van Let’s Go Urban. Of ze dat ook van plan is bij de Brusselse versie van de

jongerenorganisatie, is nog niet duidelijk. “Het is belangrijk dat dit project kan doorgaan, onafhankelijk,” schrijft El Kaouakibi op Instagram over haar beslissing over haar rol binnen Let’s Go Urban.

“In het belang van het onderzoek en mijn eigen situatie kan en mag ik niet op elke beschuldiging reageren,” aldus El Kaouakibi nog. “Ik zal me dan ook zolang het nodig is van elke commentaar onthouden.”

14 APRIL 2021

I 13

HET MORATORIUM OP UITHUISZETTINGEN BLIJFT MAAR DUREN

‘Improvisatie is geen argument meer’

B R U Z Z | A N A LY S E

Al meer dan een jaar geldt in Brussel een verbod op uithuiszettingen. Een goede bescherming van de huurders, maar het geduld van sommige huiseigenaars raakt stilaan op. Ze wachten soms op meer dan 10.000 euro huur. Hoe houdbaar is het uitzettingsverbod? “Je moet die tijd gebruiken om structurele oplossingen te vinden.” — EVA CHRISTIAENS

en gepensioneerde die meer dan 10.000 euro kwijt is of een jonge vader die vreest zijn eigen appartement te moeten opzeggen omdat hij de lening niet meer kan afbetalen. Zes verhuurders trokken vorige maand samen naar de rechter omdat ze tot een jaar, of langer, huurinkomsten missen. Die mensen kunnen hun huurders niet zomaar op straat zetten. Door het moratorium op uithuiszettingen kan de vrederechter wel een uitzetting opleggen, maar de politie en deurwaarder mogen die niet afdwingen. Een politieke keuze van de Brusselse regering om huurders te beschermen tijdens de coronacrisis. In maart vorig jaar waren huisbezoeken nog verboden en was verhuizen uiterst moeilijk. Na een jaar heeft het

eigenaarssyndicaat er meer dan genoeg van. Zij stapten vorige zomer al naar de Raad van State tegen de regel, maar kregen ongelijk. Eind maart kregen ze opnieuw ongelijk bij de Brusselse rechtbank van eerste aanleg, samen met de zes eigenaars. “Onze klacht was niet-ontvankelijk, omdat we ons tot het Brussels Gewest hadden gericht in plaats van tot de Brusselse Agglomeratie,” zucht ondervoorzitter Eric Mathay van het Nationaal Eigenaars- en Mede-eigenaarssyndicaat (NEMS). “Wij gaan zeker in beroep. De oplossing die er nu is, is er geen. De Brusselse regering verlengt het moratorium keer op keer, maar heeft absoluut niets voorzien voor de verhuurders. Sommige hebben al maanden geen huur meer ontvangen en kunnen er niets aan doen.”

Over hoeveel verhuurders het in totaal gaat, weet Mathay niet. Er bestaan geen duidelijke cijfers van, al wezen eerdere studies wel op gemiddeld 5.000 verzoeken tot uithuiszetting per jaar en 600 effectieve uitzettingen. Dat was voor corona. “Ik heb de indruk dat men in het algemeen per vredegerecht honderden dossiers van die aard heeft,” zegt persrechter Gery de Walque vanwege de achttien Brusselse vredegerechten. Zelf is hij vrederechter in Sint-Pieters-Woluwe. “Ik zie dat sommige verhuurders enkele maanden na het vonnis bij ons terugkeren. Ze kunnen hun huurders niet uitzetten door het moratorium, dus vragen ze ons om een bijkomende veroordeling om de achterstallige huur op te eisen. We stellen inderdaad vast dat verhuurders geen enkele oplossing hebben voor hun probleem.”

“Sommige verhuurders hebben al maanden geen huur meer ontvangen, maar ze kunnen niets doen” ERIC MATHAY Ondervoorzitter Nationaal Eigenaars- en Mede-eigenaarssyndicaat

14 APRIL 2021

“Het verbod op uithuiszettingen is nogal bruut en ondoordacht. Je verbiedt iets, maar begeleidt het niet,” zegt jurist Nicolas Bernard (Université Saint-Louis), die expert is op het vlak van woonbeleid. “In de zomer is er een eenmalige premie van 214 euro toegekend aan huurders. Voor eigenaars is er nog niets gebeurd. Dan is het begrijpelijk dat zij uiteindelijk in opstand komen. Hun schuld blijft oplopen. Tegelijkertijd kunnen ze hun pand niet opnieuw op de markt brengen. Eigenaars lijden een dubbel verlies.”

NADEEL GROEIT Momenteel loopt het verbod op uithuiszettingen nog tot 24 april. “Dat is veel te weinig tijd om nog flankerende maatregelen te bedenken voor verhuurders,” zegt Bernard. “En wat dan met de huurders? Er is geen enkele verplichting op herhuisvesting in Brussel.” Als de zaak opnieuw voor de Raad van State zou komen, kan de uitspraak volgens hem weleens anders uitdraaien. “Het gaat allemaal om proportionaliteit. In het begin van de crisis aanvaardde men die maatregel ten opzichte van het hogere doel, namelijk de pandemie bestrijden. Nu is dat verschoven, omdat het nadeel voor verhuurders groeit. Ten tweede kan je niet meer over improvisatie spreken. Vorig jaar veroorzaakte de pandemie een verrassingselement. Dat geldt nu niet meer.” Precies het gebrek aan flankerende maatregelen doet de Brusselse Bond voor het Recht op Wonen (BBRoW) ijveren om het uithuiszettingsverbod wél te verlengen. “Tot zes maanden nadat alle sectoren weer zijn opgestart, zou ideaal zijn,” zegt coördinator Werner Van Mieghem. “De Brusselse regering moet van die

xxxx

U BENT EIGEN AAR IN BRUSS EL. ER GELDT NOG ALTĲ D EEN MORATORIU M OP UITHU ISZETT INGEN . U ONTVA NGT VOORLOPIG

NICOLAS BERNARD Jurist

periode gebruikmaken om structurele maatregelen te nemen om precaire huurders te steunen en uithuiszettingen zoveel mogelijk te voorkomen. Het is niet omdat de immokantoren opnieuw bezoeken mogen organiseren, dat kansarme huurders snel een nieuwe woning vinden.” De BBRoW wil een betere, proactieve opvolging van huurders door alle OCMW’s en vraagt om nooit iemand uit te zetten zonder in een alternatieve woning te voorzien.

GARANTIEFONDS Ondertussen begint ook de Brusselse oppositie zich te roeren. In Vlaanderen en Wallonië geldt

het uitzettingsverbod al niet meer sinds januari. Vlaanderen werkt met een preventiefonds via de OCMW’s: het OCMW dat de huurder begeleidt, kan aanspraak maken op dat fonds om de verhuurder terug te betalen. Brussels N-VA-parlementslid Mathias Vanden Borre stelt voor om het Vlaamse systeem over te nemen. “Het gaat erom dat je een begeleidingsovereenkomst afsluit tussen het OCMW, de eigenaar en de huurder,” zegt hij. Daarbinnen kan je nog keuzes maken. “Je zou kunnen afspreken dat het OCMW een deel van de huur voor zijn rekening neemt, dat een ander deel via een afbetalingsplan verloopt en

eventueel een laatste deel kwijtschelden of via een fonds betalen. Om dat uit te werken, hebben we wel eerst cijfers nodig over de ernst van het probleem.” Vanden Borre diende vorige maand een resolutie in om zo’n fonds op te richten, maar die is nog niet op de parlementaire agenda gekomen. Behalve N-VA ondertekende ook CD&V die resolutie. Ook de MR wil een gewestelijk fonds in het leven roepen. “Ik vraag dat de regering in begeleiding voorziet via de OCMW’s, zodat die de huurders kunnen helpen met hun budgettaire planning,” zegt parlementslid Vincent De Wolf. “Je kan het referentiekader voor de huurprijzen

gebruiken om de verhuurder de referentieprijs uit te betalen.” Vanuit de meerderheid pleit Défi al voor zo’n systeem. Brussels staatssecretaris voor Huisvesting en Gelijke Kansen Nawal Ben Hamou (PS) reageert dat de uitwerking van een huurgarantiefonds al in het nieuwe Noodplan voor de Huisvesting staat. Zo’n fonds wordt dus onderzocht. Verder loopt er een evaluatiestudie rond het uitzettingsverbod. De resultaten moeten in juni bekend zijn. “De controle op uitzettingen zal gepaard moeten gaan met maatregelen om verhuurders schadeloos te stellen,” zegt haar kabinet. En intussen? “Wij staan in contact met de OCMW’s om ervoor te zorgen dat de moeilijkste situaties worden opgelost als het moratorium wordt opgeheven,” aldus het kabinet van minister-president Rudi Vervoort (PS). Of dat na 24 april zal zijn, is nog onduidelijk. “Elke verlenging is gebaseerd op de sanitaire maatregelen die het Overlegcomité bepaalt. We zullen zien hoe de situatie zich ontwikkelt.” ▼

“In de zomer is er een eenmalige premie van 214 euro toegekend aan huurders. Voor eigenaars is er nog niets gebeurd”

B R U Z Z | A N A LY S E

GEEN GELD.

14 APRIL 2021

I 15

▼

HET MORATORIUM OP UITHUISZETTINGEN BLIJFT MAAR DUREN

GETUIGENISSEN VAN VERHUURDERS

‘Waarom hebben Brusselse eigenaars niet dezelfde rechten als Vlaamse of Waalse?’

> Caroline (*) verhuurt een huis in Sint-Joost-ten-Node. Ze verloor zeker 13.800 euro.

B R U Z Z | A N A LY S E

“Mijn huurder is in 2019 zomaar naar Marokko vertrokken zonder het te melden. Hij betaalde zijn kosten al maanden niet meer en is het huis zelf beginnen onder te verhuren aan drie andere mensen. We wilden eerst bemiddelen in plaats van een advocaat in te huren, precies omdat we al zoveel geld kwijt waren. Eén persoon ging akkoord om een eigen contract met ons af te sluiten, de andere twee blijven weigeren. Ze willen geen huur betalen en ook niet vertrekken. Na zes maanden hebben we besloten om naar de vrederechter te stappen.” “Net toen de uitzetting gepland was, begon het moratorium. Ze is keer op keer uitgesteld omdat de regering het verbod altijd met korte periodes verlengt. Bij elke verlenging moet de deurwaarder een nieuwe brief versturen en moeten wij onze advocaat opnieuw betalen.” “Het gaat mij niet om het geld. Ik heb gelukkig de maandelijkse huur niet nodig om te overleven. Ik kan begrijpen dat de Brusselse regering kwetsbare huurders wil beschermen. Dat wil ik ook: we hebben de nieuwe huurder op de gelijkvloerse verdieping een korting gegeven wegens corona. Wat ik niet begrijp, is dat je krakers beschermt die ergens gratis wonen en zelfs schade aan het gebouw toebrengen. Wij hebben al twee plafonds moeten vervangen door waterschade. Ze

laten de kraan zomaar openstaan, ze betalen de factuur toch niet.” “Ik had geen probleem met het verbod op uithuiszettingen toen het nog in het hele land gold. Ik begrijp ook dat je in de winter niemand op straat zet. Maar nu het in Vlaanderen en Wallonië is afgeschaft, waarom dan niet in Brussel? Brusselse eigenaars hebben niet dezelfde rechten als Vlaamse of Waalse. Dat klopt niet.” (*) Caroline wil anoniem blijven omdat ze al bedreigd werd door een van de krakers.

> Liliane en Patrick verhuren een appartement in Schaarbeek. Ze verloren zeker 7.000 euro aan huurinkomsten en 5.000 euro aan juridische procedures. “Het is niet correct dat de overheid zich bezighoudt met privézaken” “Met een klein pensioentje van 1.500 euro moet je bijkomend geld vinden om op een correcte manier te kunnen leven. In 2019 kochten we een appartement waar al zeven jaar een huurder in woonde. We ontdekten al snel dat hij eigenlijk werkloos was. Hij werkte in het zwart in het buitenland en verhuurde onze kamers ondertussen aan drie andere mensen zonder onze toelating. Vanaf november 2019 heeft hij geen huur meer betaald. Dat was nog voor de coronacrisis, wat wil zeggen dat het moratorium in ons

UN MORATOIRE QUI N’EN FINIT PAS Une interdiction des FR expulsions est en vigueur à Bruxelles depuis plus d’un an afin de protéger les locataires, mais la patience des propriétaires atteint ses limites. Certains en sont déjà à plus de 16

14 APRIL 2021

10 000 euros de loyer à récupérer. « Les propriétaires subissent une double perte : leur dette continue d’augmenter et ils ne peuvent pas remettre leur bien sur le marché », explique l’avocat Nicolas

geval helemaal niet klopt.” “In maart vorig jaar zijn we naar de rechter gestapt en in oktober kregen we gelijk: hij moest het appartement verlaten. Dat heeft hij niet gedaan. Hij heeft nog af en toe huur betaald, af en toe niet. Nu zitten we alweer vier maanden zonder inkomsten. Door de verlenging van het moratorium krijgen we een vijfde maand op onze kap. In februari is hij uiteindelijk zelf vertrokken. De drie anderen hebben toen de deur geforceerd, want ze hadden geen sleutel meer. Sinds eind maart zijn ze weg. De politie is de inbraak komen controleren.” “Meneer Vervoort (Brussels minister-president, red.) moet niet denken dat hij mensen beschermt, want hij duwt heel wat eigenaars in de miserie. Wij moeten nu reparaties betalen en een ontsmettingsfirma laten komen. De hele keuken zit vol kakkerlakken. Het is niet correct dat de overheid zich bezighoudt met privézaken. Ze zeggen wel dat de huur verder betaald moet worden, maar dat is onnozel. Onze huurder heeft nog 12.000 euro schulden bij zijn echtgenote en 3.000 euro bij zijn energieleverancier. Wij zullen ons geld niet terugzien.”

> Elias verhuurt een handelspand in Sint-Gillis. Hij liep 15.000 euro inkomsten mis. De huurder is in september alsnog uitgezet. “Ik ben de uitzettingsprocedure gestart begin maart 2020, net voor

de lockdown. Op dat moment had mijn huurder al zes maanden geen huur meer betaald. Hij huurde de het pand al bijna drie jaar en wilde er een café in openen.” “We hadden een eerste audiëntie in maart, maar die is drie maanden opgeschoven wegens Covid. Uiteindelijk vond de zitting plaats in juni. Toen kwam een van de beklaagden niet opdagen zonder ons te verwittigen. We hebben toen gelijk gekregen van de rechter, maar het heeft nog tot september geduurd vooraleer de deurwaarder kon langsgaan om foto’s te nemen van de inboedel. Die bleek van te weinig waarde om ons terug te betalen. Ik heb toen wel het pand teruggekregen. Enkele maanden geleden is de huurder zijn spullen komen ophalen en dat is het laatste dat ik van hem heb gehoord.” “De huur heb ik niet terug. Ik ga daar niet achter zitten, want dan moet ik een nieuwe procedure opstarten. Dat kost alleen maar meer geld, tijd en stress en daar heb ik geen zin in. Ik heb geluk dat ik geen lening moet afbetalen voor het pand, want het was een erfenis van mijn vader. Ik kan me voorstellen dat dat voor andere verhuurders veel moeilijker is. Handelaars krijgen een coronacompensatie, maar van de eigenaars wordt verwacht dat ze huuruitstel geven. Het is alsof ze ervan uitgaan dat als de eigenaar het geld heeft om een pand te kopen, die ook maar het geld moet hebben om te wachten op zijn huur. Daar ben ik het niet mee eens: wij investeren in dat pand. Ik kan begrijpen dat je huurders moet beschermen, maar ergens houdt het op en hebben ook wij hulp nodig. Daar is momenteel geen enkele oplossing voor, niet financieel en niet juridisch.”

THE NEVER-ENDING MORATORIUM Bernard. L’opposition politique commence à réagir. Ils plaident en faveur d’un fonds de garantie des loyers, qui pourrait rembourser les propriétaires en cas de manquement du locataire.

There has ban on evictions in place in Brussels for over a year. The idea is to protect tenants, but the patience of homeowners is gradually running out. Some are already have yet to see EN

over 10,000 euros in late rent. “Owners suffer a double loss: their debt keeps mounting and they cannot put their property back on the market,” says lawyer Nicolas Bernard. There is no reliable esti-

mate of the number of landlords in difficulty and, meanwhile, the political opposition is starting to stir. They argue for a rent guarantee fund, which could reimburse the landlords if tenants fail to pay.

HOE DE CONTACT TRACING WEEGT OP DE CLB’S

‘Ik had niet door dat ik aan het opbranden was’ Het coronavirus houdt ons al meer dan een jaar in de ban. In september vorig jaar schakelde de overheid de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) in om de contact tracing in scholen te organiseren. Dat begint zijn tol te eisen bij de medewerkers. “Met een schouderklopje en een ‘goed gedaan’ moeten ze op het einde van het schooljaar niet meer a omen.” — ZOHRA BENHAMMOU

B R U Z Z | R E P O R TA G E

et is 6.25 uur. De dag begint vroeg voor Heleen Denis (57), psycholoog bij het Vrij CLB Pieter Breughel. Gedreven begint ze eraan, maar wanneer ze na een lange dag thuiskomt, is ze soms doodop, mentaal helemaal kapot. “Je hoort verhalen van leerlingen, leerkrachten en ouders en dan kan je niet zomaar zeggen: ‘het is 17 uur, ik klik dat om in mijn hoofd. Die getuigenissen blijven nazinderen.’” Toch vindt Denis dat ze niet te klagen heeft. In het Vrij CLB Pieter Breughel in Molenbeek valt de contact tracing onder de bevoegdheid van het medisch personeel. Daarvoor moeten hun kerntaken wijken. Maar in het GO! CLB Brussel nemen ook de maatschappelijk werkers en de psychologen de rol van contact tracer op, een beslissing genomen vanuit het centrum zelf. Een keuze waar een van de maatschappelijk werkers bij het GO! CLB – die anoniem wil blijven – niet volledig achterstaat. “Dat wij die taak op ons moeten nemen, vind ik moeilijk te accepteren. Jongeren hebben ons nu meer dan ooit nodig, maar door de contact tracing kunnen we ons werk niet even grondig doen. Ondertussen blijven de aanmeldingen binnenkomen, zijn de dossiers zwaarder en de wachtlijsten voor hulpverlening langer.” Er is een verklaring waarom het CLB de coronaopsporing in scholen moet organiseren. In de normale werking staat het CLB in voor

14 APRIL 2021

pandemieën en besmettingen. Als blijkt dat een leerling op school een hersenvliesontsteking heeft, bijvoorbeeld, dan is het aan het CLB om de nauwe contacten van de besmette leerling of leerkracht te achterhalen. Vanuit die redenering valt dus ook Covid-19 onder hun werking. In de praktijk blijkt het evenwel hoe langer hoe meer een onhaalbare kaart te zijn voor de CLB-medewerkers om die intensieve opdracht op zich te nemen. Ook voor Sofie Cruyssaert, verpleegkundige bij het Vrij CLB Pieter Breughel. Drie maanden geleden stopte ze met de contact tracing omdat het te veel beslag legde op haar persoonlijke leven. “Ik kreeg er nachtmerries van. Ik was er constant mee bezig in mijn hoofd.” Ook haar werkdagen werden langer. “Als ik een klas in quarantaine moest zetten, kon ik niet zomaar zeggen: ‘ik stop ermee. Mijn shift zit erop.’ Ik moest doorwerken als de meldingen bleven binnenkomen.” Cruyssaert had zich nochtans vrijwillig aangemeld om aan contactopsporing te doen, maar het werd dus te veel. “Ook andere collega’s hebben zich teruggetrokken omdat ze er anders aan onderdoor zouden gaan. Niemand dacht ook dat het zo lang zou duren,” vertelt Denis. Dat privilege heeft genoeg niet iedereen. De anonieme medewerker kan niet anders dan voortdoen. “We blijven doorwerken, omdat we de leerlingen niet in de steek kunnen laten.” Maar ook haar werd het te

“Jongeren hebben ons nu meer dan ooit nodig, maar door de contact tracing kunnen we ons werk niet even grondig doen,” zegt een CLB-medewerkster. © PHOTONEWS

“Avond- en weekendwerk worden niet gecompenseerd, een beetje loon naar werken zou toch mogen” HELEEN DENIS CLB-psychologe

MEER ERKENNING Stefan Grielens, algemeen directeur van het Vrij CLB Netwerk, geeft aan dat de overheid behoorlijk wat middelen heeft vrijgemaakt om de centra te ondersteunen. Die middelen liggen per CLB anders. Op basis van het aantal personeelsleden en de socio-economische status van de gezinnen van de leerlingen krijgt elk centrum middelen om de contact tracing te organiseren. Hoe die middelen worden ingezet, kan elk centrum zelf invullen. “Een logische beslissing,” oordeelt Grielens. “De centra kennen hun situatie het beste en zij weten welke deskundigen ze nodig hebben. Wij ondersteunen hen hierin, maar de uiteindelijke beslissing ligt bij de centra zelf.” Toch vragen de medewerkers zich af waarom het een taak is voor het CLB. “We begrijpen niet waarom het aan ons is toebedeeld als er ook contact-tracingcentra zijn. Het is dubbelop en inefficiënt werken,” zegt Denis. Volgens haar wordt die extra werklast te veel als een evidentie gezien. “Avond- en weekendwerk worden niet gecom-

penseerd, een beetje loon naar werken zou toch mogen.” Denis en haar collega’s hopen op meer erkenning, want anders zal niemand het werk nog willen doen. “Met een schouderklopje en een ‘goed gedaan’ moeten ze op het einde van het schooljaar niet meer afkomen,” klinkt het streng. Momenteel ziet Grielens nog geen zware uitval van het CLB-personeel, maar de signalen die hij opvangt, baren hem wel zorgen. “Veel van onze mensen zijn de laatste maanden boven hun limiet gegaan, omdat ze voelen dat hun werk onmisbaar is. Gaan we daar nog een weerbots van zien?” vraagt hij zich af. Ook Cruyssaert maakt zich zorgen. “Als het blijft verdergaan zoals het nu loopt, dan moeten er extra middelen komen om de CLB’s te ondersteunen.” De klok slaat kwart voor acht. Binnen een half uur heeft Denis online een tuchtklassenraad. Tijd om wat boodschappen te doen op de markt in Molenbeek heeft ze niet. Verse groenten en fruit moeten wachten tot het weekend. Nu eerst die telefoontjes, want het mentale welzijn van de jongeren wacht niet.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

veel, na de krokusvakantie viel ze voor drie weken uit. Dat zag ze zelf niet aankomen. “Ik had niet door dat ik aan het opbranden was. Mijn omgeving moest me erop wijzen. Door de huidige situatie loop ik mezelf voortdurend voorbij. Een jaar geleden kon ik mijn werk makkelijk van me afzetten, maar dat is nu anders. Corona heeft veel losgemaakt.”

MEER BRUZZ

Hoe gaan de CLBmedewerkers om met de extra last die al een heel schooljaar op hun schouders rust? Bekijk vanaf woensdagavond ook de videoreportage in BRUZZ 24 en op BRUZZ.be

LE SOS DES CENTRES D’ENCADREMENT POUR ÉLÈVES La charge de travail au sein des Centres d’encadrement pour élèves CLB (Centra voor Leerlingenbeleiding) a fortement FR

“Ik moest stoppen met die contact tracing, ik kreeg er nachtmerries van. Ik was er constant mee bezig in mijn hoofd” SOFIE CRUYSSAERT CLB-verpleegkundige

augmenté depuis qu’ils sont en charge du traçage de contacts dans les écoles. Le personnel des centres ne parvient plus à se focaliser sur

ses tâches principales. Divers collaborateurs se demandent pourquoi le traçage ne peut pas être transféré complètement aux centres de traçage.

Les signaux des différents centres indiquent qu’ils ne parviendront plus longtemps à assumer leur rôle. Ils ont besoin d’aide.

AN SOS FROM THE CENTRES FOR STUDENT GUIDANCE The Centres for Student Guidance (CLB) are suffering from a heavy workload as they are the ones who have to organise conEN

tact tracing in the schools. Core tasks have had to be abandoned, which means that the CLB staff cannot do their work as

thoroughly as they should. Some staff members also wonder why all of the contact tracing cannot be done by the contact tracing

centres. Signals from the centres indicate that they will not manage for much longer. There is a need for extra help. 14 APRIL 2021

I 19

BRUKSELBINNENSTEBUITEN GIDST AL VIJFTIG JAAR LANG

‘Want Brussel is meer dan die vieze en gevaarlĳke stad’ B R U Z Z | R E P O R TA G E

Gidsorganisatie Brukselbinnenstebuiten blaast vijftig kaarsjes uit. Met kritische, genuanceerde tours en geëngageerde publicaties maakte ze de voorbije decennia bijna een half miljoen mensen warm voor de stad. “Met onze verjaardag blikken we niet alleen terug, ook vooruit. Samen met Stapstad zullen we nu ook voor kinderen gidsen.” — HANS VANDECANDELAERE, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

rukselbinnenstebuiten begon toen socioloog en founding father Wim Kennis in mei 1971 voor een eerste keer zijn visie op de stad niet in een zaaltje, maar op de straatstenen uitlegde. De tijdgeest was bepalend. In de Noordwijk was een brutale kaalslag bezig. In de Leopoldwijk woedde al vastgoedspeculatie en de algemene leefbaarheid van de stad boerde achteruit. Vanuit die achtergrond groeide een gidsenvereniging met kwaliteitslabel. Bij Brukselbinnenstebuiten geen hapklare verhaaltjes over chocolade, Manneke Pis of het Atomium. Van meet af aan stond inzicht in de stad en in stedelijkheid centraal. “We hebben deelnemers altijd willen helpen om de stad te lezen vanuit verschillende invalshoeken,” zeggen voorzitster Lutgard Vrints en coördinator Anne Brumagne. “Pijnpunten benoemen, positieve zaken duiden en mensen liefde voor de stad bijbrengen, is steeds onze corebusiness geweest. En in vergelijking met vijftig jaar geleden kunnen we nu gelukkig ook wel over positieve evoluties berichten.”

Dit impliceert vijftig jaar lang de vinger aan de pols houden? LUTGARD VRINTS: Aanvankelijk was de insteek van onze tours vooral stedenbouwkundig, net omdat 20

14 APRIL 2021

het zo bergaf ging met de kwaliteit van de stad. Maar gaandeweg hebben we ons aanbod thematisch verbreed. Eigenlijk spelen we in op al wat reilt en zeilt in de stedelijke samenleving. Natuur en ecologie waren in de jaren 1990 nauwelijks een issue. Vandaag hebben we daar wél tours over. Hetzelfde geldt voor thema’s zoals toenemende diversiteit of de evolutie van woonvormen in Brussel. ANNE BRUMAGNE: Elke tour houden we ook tegen het licht van de actualiteit en schaven we inhoudelijk voortdurend bij. Daarvoor scholen we ook onszelf permanent bij. Dat moet, omdat de meeste groepen een gedegen, genuanceerde visie verwachten.

Want wie schrijft zich dan in voor jullie tours? BRUMAGNE: Een groot deel van ons publiek komt

uit Vlaanderen. Het zijn mensen die Brussel met eigen ogen willen zien en leren kennen. We zijn altijd kritisch en verbloemen niets, maar Brussel is meer dan die gedoodverfde vieze en gevaarlijke stad. VRINTS: De voorbije decennia zagen we ook een duidelijke internationalisering van ons publiek. We maken pas aangekomen Europese ambtenaren wegwijs in de stad. Of vanuit buurlanden zoals Nederland kloppen studenten, stedenbouw-

Anne Brumagne (op de schommel) en Lutgard Vrints van Brukselbinnenstebuiten op het Gaucheretplein, een van de plekken die terug te vinden zijn in de BrukselBeeldenBank (zie foto p23, op dezelfde plek).

kundigen of politieke verantwoordelijken bij ons aan.

Gidswerk is een van die vergeten sectoren in coronatijden. Hoe hard kwam de pandemie bij jullie binnen? VRINTS: Bruusk, uiteraard. We hadden in 2019 met 627 rondleidingen nog maar net een grand-crujaar achter de rug, toen de eerste lockdown het gidsen helemaal stillegde. In juni 2020 mochten we weer op pad, maar veel groepen durfden of konden zich nog niet inschrijven of naar Brussel komen. We hebben zoveel mogelijk tours voor individuele deelnemers georganiseerd, maar dat gaat nooit om dezelfde aantallen als bij tours voor groepen. BRUMAGNE: We bleven niet bij de pakken zitten en pasten onze werking aan. We zijn beginnen te gidsen met een audiosysteem. We schreven

xxxx

ANNE BRUMAGNE Coördinator Brukselbinnenstebuiten

wandelingen uit waarmee mensen op eigen houtje de stad konden verkennen. De gidsen gaven Brusseltips op Facebook en we hebben onze eerste digitale lezingen gegeven. Niettemin heeft corona getoond dat gidsen een erg kwetsbare beroepsgroep vormen. Ze werken in heel uiteenlopende, soms slechte statuten en sommigen hadden tijdens de pandemie geen

vangnet. De free tours in het stadscentrum, waar gidsen voor hun inkomen op de fooien van het publiek zijn aangewezen, maken de situatie van de gidsen nog precairder. Brukselbinnenstebuiten zit in de Federatie van Brusselse gidsen en wil mee blijven nadenken over de professionalisering van het metier. Ook aan Nederlandstalige kant komt er een platform voor de gidsenorganisaties.

Een opstapje naar de volgende vijftig jaar? VRINTS: Het is slechts een van onze ambities. We willen ook werken aan de verdere verruiming van ons publiek en vooral nog meer Brusselaars aantrekken. Wat kunnen we bijvoorbeeld voor cursisten Nederlands doen? Met de leeftijdsverbreding van de deelnemers zit het alvast goed. Vanaf juli wordt de gidsenorganisatie Stapstad in onze werking opgenomen. Zij is gespecialiseerd in rondleidingen voor kinderen uit het basisonderwijs. In de toekomst kunnen dus alle leeftijden met ons mee op stap. BRUMAGNE: We zullen ook de collectie boeken die we in de loop van vijftig jaar verzamelden beter presenteren in een enorme boekenwand. Door een samenwerking met BRIO (Brussels Informatie-, Documentatie- en Onderzoekscentrum, red.) zullen mensen van thuis uit kunnen zien wat die

▼

“Een groot deel van ons publiek komt uit Vlaanderen. Het zijn mensen die Brussel met eigen ogen willen zien en leren kennen. We zijn altijd kritisch en verbloemen niets”

14 APRIL 2021

I 21

▼

BRUKSELBINNENSTEBUITEN GIDST AL VIJFTIG JAAR LANG

collectie bevat, om ze dan vervolgens bij ons te komen raadplegen.

Maar nu eerst nog even een verjaardag vieren? BRUMAGNE: Door corona is er voorlopig geen

feest gepland. Maar we treden wel naar buiten met onze BrukselBeeldenBank. Ideaal om zowel terug als vooruit te blikken, want we gaan met onze lezingen ook de digitale weg op.

PROGRAMMA Door corona zijn de data van de tours nog onzeker. De digitale lezingen vinden plaats op - donderdag 22/4 en vrijdag 23/4 (Leopoldwijk), - donderdagen 27/5 (Kuregem) - 24/6 (Noordwijk). Meer info en inschrijven via brukselbinnenstebuiten.be/beeldenbank

B R U Z Z | R E P O R TA G E

50 ANS DE VISITES GUIDÉES À BRUXELLES, ÇA SE FÊTE ! L’asbl Brukselbinnenstebuiten fête son cinquantième anniversaire. Grâce à des visites guidées critiques et nuancées et à des publications engagées, elle a suscité l’enthousiasme de centaines de milliers de personnes pour la ville au cours des dernières décennies. Son activité principale ? Fournir aux participants des outils pour apprendre à lire et à FR

comprendre la ville sous différents angles. Cinquante ans de visites guidées, cela représente également une mine d’or de matériel visuel unique. Il a été numérisé dans la BrukselBeeldenBank. La banque d’images sera révélée au grand public dans le cadre d’une série de conférences sur le quartier Léopold (quartier européen), Cureghem et le quartier Nord.

CELEBRATING FIFTY YEARS OF GUIDING IN BRUSSELS The guide organisation Brukselbinnenstebuiten (“Brussels inside-out”) is celebrating its fiftieth birthday. With critical, nuanced tours and engaging publications, it has made hundreds of thousands of people enthusiastic about the city over the past decades. The core business? To provide participants with the tools to learn to read and underEN

14 APRIL 2021

stand the city from different perspectives. Fifty years of guiding has also resulted in a wealth of unique visual material. This has now been digitised into the BrukselBeeldenBank and is being made accessible to the general public for the first time in a series of lectures on the Leopold Quarter (the European Quarter), Cureghem and the North District.

Meevieren met Sommige gidsen van Brukselbinnenstebuiten verzorgden niet alleen rondleidingen, maar namen de voorbije vij ig jaar ook foto’s. Die enorme collectie is nu gedigitaliseerd en wordt in het kader van het halve-eeuwfeest via publieksactiviteiten ontsloten.

ie herinnert zich nog de bouwputten van de Europawijk, de afbraak van de Côte d’Orfabriek aan het Zuidstation of de automobilisten die vanop het viaduct van de Leopold II-laan recht in de omliggende huiskamers op de eerste verdiepingen konden binnenkijken? De BrukselBeeldenBank vult een enorme leemte op door relatief recente beelden te verheffen tot archiefstukken. Soms zijn die beelden ronduit spectaculair. Hoe er bijvoorbeeld in de jaren 1980 in de slachthuizen van Anderlecht nog op een onwaarschijnlijk onhygiënische manier werd geslacht. Een pak andere foto’s hebben oog voor het kleine. Hoe de NMBS in de jaren 1990 de perrons met plompe kubusvormige vuilnisbakken ontsierde of hoe in diezelfde periode op de Zuidmarkt reuzenreclameborden halfnaakte vrouwen

afficheerden. “De beelden vertellen over de confrontatie tussen wat er ooit was en nu verdwenen is,” zegt Joris Sleebus, senior gids, een van de pioniers van Brukselbinnenstebuiten en vandaag vooral de man die het beeldarchief van de vereniging met een engelengeduld digitaliseerde. Op dit moment staat de teller op meer dan achtduizend beelden. Doorgaans gaat het om foto’s en dia’s die in de marge zijn aangevuld met oude postkaarten en historische kaarten. “Ons hele archief telde vijftienduizend beelden,” vervolgt Sleebus. “Ik heb ze geselecteerd op basis van belangrijkheid, zeldzaamheid en representativiteit. Foto’s van een raam of een balkon vlogen eruit. En zo houden we er nu ongeveer achtduizend over. Ze brengen vooral het centrum en de negentiendeeeuwse gordel errond in beeld, dus de buurten die door het gidswerk en

de BrukselBeeldenBank de publicaties van Bruksel onder de aandacht kwamen: de Vijfhoek, de Leopoldwijk, de Noordwijk, Laag-Molenbeek, Kuregem, Sint-Gillis, enzovoort.” Het verhaal van drie van die buurten (Noordwijk, Leopoldwijk en Kuregem) is nu in PowerPointlezingen uitgewerkt. Het is een eerste stap om de BrukselBeeldenBank voor het grote publiek te ontsluiten, en meteen de gelegenheid om samen de verjaardag van de

vereniging te vieren. In april, mei en juni is er eerst een digitale presentatie van het beeldmateriaal. Die focust op het verleden en eindigt waar de recente wijkontwikkeling begint. Zodra rondleidingen weer zijn toegestaan, volgen er tours die ook de hedendaagse situatie tonen. Er komen dit jaar ook uitgeschreven wandelingen, lezingen in de buurten zelf en digitale verhalen, allemaal gebaseerd op het beeldmateriaal.

De slachthuizen in Anderlecht in de jaren tachtig. Op het vlak van hygiëne is er veel veranderd. © BRUKSELBINNENSTEBUITEN

De Frankrijkstraat in Kuregem, waar de Côte d’Orfabriek tegen de grond ging. © BRUKSELBINNENSTEBUITEN

xxx

De aanleg van het viaduct op de Leopold II-laan in 1958. © BRUKSELBINNENSTEBUITEN

Het Gaucheretplein in de Noordwijk, waar ook jaren geleden al geschommeld werd. © BRUKSELBINNENSTEBUITEN

14 APRIL 2021

I 23

NIEUW PANNENHUISPARK ADEMT HISTORISCHE SPOORWEGSFEER

Flaneren, spelen en fietsen tussen de oude rails BRUZZ | STEDENBOUW

Met de zopas geopende parkstrook tussen Pannenhuis en Bockstael is het Thurn & Taxipark voltooid. Aan Bockstael moet er wel nog een passerelle komen, zodat fietsers het park makkelijker in en uit kunnen rijden. — BETTINA HUBO,

FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

et nieuwe stuk van twee hectare, gedoopt tot Pannenhuispark, begint aan de Charles Demeerbrug, bij Pannenhuis, en eindigt aan het pocketparkje Tielemans, net naast het Bockstaelplein. Het is de voortzetting van het L28-park en het Parckfarmpark, die beide al in 2014 opengingen. Parckfarm mondt dan weer uit in het grote park van projectontwikkelaar Extensa aan Thurn & Taxis. Samen vormen deze parken een groene corridor van tien hectare tussen Thurn & Taxis en Bockstael. Het opmerkelijke is dat ze allemaal aangelegd werden in de oude spoorwegvallei, die jarenlang braak lag nadat de spoorlijnen van en naar het vroegere goederenstation Thurn & Taxis in onbruik waren geraakt. Bij de aanleg van het Pannenhuispark is geprobeerd om dat oude spoorwegverleden weer tot leven te brengen, vertelt projectleider Pierre Molter van Leefmilieu Brussel, de gewestelijke administratie die optrad als bouwheer. “Terwijl het Parckfarmpark vooral in het teken van stadslandbouw staat en het L28-park geassocieerd wordt met

14 APRIL 2021

speelzones en betonnen sportterreinen, ademt het Pannenhuispark de sfeer van de vroegere spoorwegen.”

SPEELTUIGEN Her en der in het parklandschap liggen er verroeste rails en er staat ook een onderstel van een afgedankte wagon. Voorts zijn de bovenleidingspalen aan weerszijden van het tot wandelpad omgevormde spoor blijven staan en gebruikten de ontwerpers oude rails om er de schommels aan op te hangen. Er staan nog een heleboel andere speeltuigen. Zo werd vlak bij de nieuwe, blitse toegang aan de Demeerbrug een hoge glijbaan geïnstalleerd en aan de voet van de brug is er met blokken een Parkour gemaakt. Voorts zijn er banken en picknicktafels en is er een vijvertje waarin het regenwater van naburige gebouwen terechtkomt. Qua beplanting werd het park tamelijk wild en ongerept gelaten. “Het is nog deels een friche,” zegt Molter. Langs de wat hoger gelegen en nog steeds gebruikte spoorlijn 28 heeft Leefmilieu Brussel ook een ruim drie meter breed fietspad aangelegd, dat deel zal uitmaken

van de fietssnelweg die Beliris plant door Brussel. Fietsers raken vooralsnog aan Bockstael niet makkelijk het park uit. Beliris is wel voornemens een passerelle te maken om het flinke hoogteverschil te overbruggen, maar dat duurt wellicht nog een jaar of drie. In afwachting moeten ze via het steile paadje omhoog dat naar het pocketparkje Tielemans leidt. Dat pocketparkje werd bijna twee jaar geleden met toeters en bellen geopend door het Brusselse stadsbestuur, maar vandaag liggen de zeven cirkelvormige plantsoenen er onderkomen bij. Het plan was dat de buurt hier zou gaan tuinieren, maar dat project is niet van de grond gekomen. Volgens de betrokken groene schepenen van Stad Brussel krijgt het pocketparkje, dat een realisatie is van het wijkcontract Bockstael, over enkele weken een doorstart. Buurtbewoner Peter Colpaert hoopt alvast dat de Stad het nu beter aanpakt. “Als je wilt dat de bewoners zich engageren, moet je zo’n tuinproject goed begeleiden en ook goed controleren of zelfs afsluiten. Anders wordt het binnen de kortste keren gevandaliseerd.”

De verroeste rails en het onderstel van een afgedankte wagon verwijzen naar het verleden van het park.

RUIMTE MET BAR Behalve de ingangen aan Bockstael en aan de Demeerbrug komt er ook een toegang tot het nieuwe park bij het gebouw aan de Bockstaellaan 122 dat de Stad Brussel, eveneens in het kader van het wijkcontract, verbouwt tot een socio-culturele ruimte met bar. Molter betreurt dat er geen toegang komt aan het vroegere bedrijventerrein bij het spoor, waar nu de sportbedrijfjes Jump XL en FitFive zitten. De exploitant van het

terrein vreest overlast van jongeren als de poort tussen het terrein en het park opengaat. Dan nog de kostprijs van dit nieuwe stukje groen. Stad Brussel kocht de grond van de NMBS voor één miljoen euro, Leefmilieu Brussel betaalde de hele aanleg, ruim drie miljoen.

“Bij de aanleg van het Pannenhuispark is geprobeerd om het oude spoorwegverleden weer tot leven te brengen”

Fieters die omhoog willen naar Bockstael zullen nog een paar jaar op de passerelle moeten wachten.

PIERRE MOLTER Projectleider Leefmilieu Brussel 14 APRIL 2021

I 25

CHOCOLATIERS KIJKEN UIT NAAR DE DAG DAT DE PANDEMIE VOORBIJ IS

‘Het is een catastrofe’ De chocolatiers in de toeristische binnenstad deden er in de paasvakantie alles aan om ondanks de weinige passage hun vitrines op te fleuren, maar het omzetverlies is aanzienlijk. We trokken op ons paasbest van de Zavel naar de Grote Markt, en gingen, lonkend naar alternatieven, ook eens kijken hoe een Gault&Millau-Chocolatier of the Year zijn vertrek uit het centrum verteerd heeft. — TOM PEETERS,

en weekmiddag op de Grote Zavel, niet te warm voor april, maar droog. De klokken zijn inmiddels teruggekeerd naar Rome, maar het is nog steeds paasvakantie en er blijft dus genoeg zoets achter in de etalages. Eieren en hazen staren ons smekend aan, maar wanneer we een eerste winkel binnenlopen, zegt de verkoper dat hij vandaag nog geen klant gezien heeft, terwijl het middaguur toch al even verstreken is. Ja, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag waren nog enigszins druk in La Manufacture, een van de Brusselse vestigingen van Pierre Marcolini, maar daarna viel het stil. Het paasseizoen lijkt de slechte jaarcijfers van de hoofdstedelijke chocolademeesters amper op te krikken, terwijl ze de huur en de ramenlapper, die hier toevallig net komt schoonmaken, moeten blijven doorbetalen. Volk trekt volk, zelfs in coronatijden. Dus als we buiten zijn gewandeld zien we achtereenvolgens alsnog een buurtbewoner, een jong koppeltje en een oma met twee kleuters inkopen

14 APRIL 2021

doen. “De kleinkinderen zijn vandaag op bezoek en hadden hun Pasen nog te goed,” klinkt het bij de oudste. Ze sympathiseert met de chocolatiers, want “het zijn lastige dagen voor iedereen”. Intussen hangt Marcolini zelf vanuit Parijs aan de lijn. Bedragen wil hij niet noemen, maar hij is categoriek: “De situatie oogt niet fraai. We doen wat we kunnen, maar het is toch vooral uitkijken naar de dag dat de pandemie voorbij is en de maatregelen stoppen.” Zonder buitenlandse toeristen en met verplicht thuiswerk blijven de pleinen en straten te leeg. Zeker in een vakantieperiode, wanneer ook nog eens veel Brusselaars die het zich kunnen veroorloven – het clientèle van de meer prijzige chocoladeboetieks – coronamoe de hoofdstad verlaten op zoek naar ademruimte. Aan een andere hoek van de Grote Zavel probeert de piekfijn uitgedoste Godivaverkoper klanten te lokken door achter zijn vitrine verse aardbeien in vloeibare chocolade te dopen. Op ▼

B R U Z Z | R E P O R TA G E

FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

B R U Z Z | R E P O R TA G E De Neuhauswinkel bij Manneken Pis is gesloten. “De export en het toerisme stokken,” zegt Guy Gallet van de sectorvereniging.

14 APRIL 2021

I 27

▼

CHOCOLATIERS KIJKEN UIT NAAR DE DAG DAT DE PANDEMIE VOORBIJ IS

een normale lentedag zou men aanschuiven voor een hoorntje gevuld met zulke zoete heerlijkheid, maar nu heeft het meer weg van bezigheidstherapie. Even verder, bij Wittamer, dat behalve chocolade ook patisserie verkoopt, is de teneur iets positiever. Rekening houdend met de omstandigheden hebben ze dit paasseizoen hun streng getrokken, klinkt het bij de chocoladeafdeling. Hun gevoel voor humor zijn ze hier alvast niet kwijt, ook niet na enkele aprilse grillen inclusief paassneeuw: “De grote haas in de vitrine, die zon had moeten vangen, kon zo alvast niet wegsmelten.”

DRONKAARDS IN PLAATS VAN TOERISTEN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Dat de situatie bijzonder precair is moet je Guy Gallet niet vertellen. Als secretaris-generaal van sectorvereniging Choprabisco verenigt hij 165 leden uit de chocolade- en biscuitsector. Specifieke cijfers over de Brusselse chocolatiers of het huidige paasseizoen heeft hij niet. Maar zopas vrijgegeven jaarcijfers van Fevia, de federatie van de Belgische voedingsindustrie, tonen voor 2020 een gemiddelde omzetdaling ten opzichte van 2019 van 1,7 procent voor algemene voeding en van 3,7 procent voor cacaoproducten, chocolade en suikerwerk. “Zelf heb ik de officiële productiecijfers van Statbel onder de loep genomen, en ook al zijn die enkel afkomstig van bedrijven met meer dan twintig werknemers, de dalende trend is duidelijk,” legt hij uit. “In 2020 werd er 7,8 procent minder cacao, chocolade en suikerwerk geproduceerd dan in 2019. In het eerste semester, met de eerste lockdown, lopen die cijfers op tot 11,6 procent voor chocolade en zelfs tot 25,8 procent voor pralines. Voor de totale voedingsindustrie blijft de daling in die periode beperkt tot 6 procent. De chocolade-industrie is dus dubbel zo hard getroffen als de voedingsindustrie en binnen de chocoladesector zijn de pralinefabrikanten nog eens dubbel zo hard getroffen.” Focus je alleen op een echte crisismaand zoals mei 2020, dan lag de

Paaseieren bij chocolatier Mary. De paastijd heeft de slechte verkoopcijfers van de chocolatiers niet wezenlijk kunnen opkrikken.

14 APRIL 2021

productie van chocolade 36 procent lager dan in 2019, die van pralines zelfs 65 procent lager. “Zoom je dan nog eens in op winkels in een toeristische zone, zoals het centrum van Brussel of de luchthaven van Zaventem, dan zijn de cijfers nog veel slechter,” vervolgt Gallet. “Dat komt niet alleen omdat de export en het toerisme stokken, maar door onze beperkte sociale contacten zijn er ook gewoon veel minder mogelijkheden om pralines of eitjes cadeau te doen.” De gevolgen zijn het zichtbaarst op de Grote Markt. In het statige pand waar ooit Victor Hugo huisde en nu Neuhaus en Pierre Marcolini elk een boetiek uitbaten zijn de deuren gesloten. “Maar wij profiteren daar niet van, hoor,” klinkt het in de Leonidaswinkel enkele gevels verderop. “Het is een catastrofe. Vroeger liep het hier vol toeristen, nu vallen vooral de dronkaards op.” Op weg naar Manneken Pis valt geen beter nieuws te rapen. Godiva en Neuhaus vlak bij het beeldje zijn dicht, Leonidas in de Stoofstraat niet. Omdat men er pas in december 2019 de deuren opende, kende men er tot dusver slechts enkele maanden met een normale passage. “Het is wat het is,” probeert de vriendelijke winkelierster de moed er in te houden. “De paasvitrine heb ik gisteren al geüpdatet met vrolijke lentetinten en wachtend op klanten valt er altijd wel iets te poetsen.”

HUNKER NAAR KWALITEIT Zelfde verhaal in een bijzonder kalme Koninginnengalerij. Een winkelier schat dat de passage hier op weekdagen 80 procent lager ligt dan in een weekend. Lees: in het paasweekend hebben ze nog wat volk over de vloer gehad, daarna amper. “Het enige wat we kunnen doen is onze etalage zo aantrekkelijk mogelijk houden.” De paashaas die even verderop uit een Leonidasvitrine lijkt te springen, schiet wat dat betreft de hoofdvogel af: “Met zijn achterste in de winkel en zijn hoofd aan de buitenkant heeft hij inderdaad veel bekijks,” klinkt het binnen trots. “Het is een idee van onze marketingafdeling. Er zijn er maar

vijf in het hele land! Desalniettemin is de verkoop ook hier zwak. Veel locals zijn de stad uit, en op toeristen hoeven we al helemaal niet te rekenen.” In tegenstelling tot Neuhaus of Pierre Marcolini probeert Leonidas al zijn winkels open te houden. “Een bewuste zet,” zegt CEO Philippe de Selliers. “Pasen is voor ons na de eindejaarsfeesten de tweede beste periode van het jaar. Zelfs al wisten we dat de verkoop in het Brusselse stadscentrum veel lager zou liggen, we wilden onze filosofie – ‘geluksmomenten delen met zoveel mogelijk mensen’ – trouw blijven en binnenlandse toeristen die een dagje wilden ‘Brussellen’ niet ontgoochelen. Omdat je in crisisperiodes nog slimmer moet zijn dan anders, hebben we hard ingezet op decoratie. Dat is niet alleen belangrijk voor de verkoop of ons imago, het heeft ook geholpen om deze voor veel mensen toch erg donkere periode te counteren met een glimlach. De chocoladen paashaas op sommige van onze vitrines is ontzettend vaak gefotografeerd door passanten. Nu was het nog een test bij enkele eigen shops, maar in de toekomst hopen we hem ook aan franchisehouders aan te bieden.” Desondanks schat de CEO het totale omzetverlies door corona op 20 procent. “Dat loopt op tot 50 à 60 procent in het toeristische centrum van Brussel, waar Aziatische en Amerikaanse toeristen nu wegblijven, en zelfs tot 90 procent in de travel retail in de luchthaven. Maar ik trek me op aan onderzoek dat tijdens deze crisis vaststelde dat de hunker naar kwalitatieve, lokale producten en sociaal contact, ook in de winkel, alleen maar is toegenomen.”

E-COMMERCE Precies omdat chocolade geen banaal product is, blijft De Selliers sceptisch over onlineplatformen die het voorbije jaar een boost hebben gekregen. “Onze onlineverkoop is beperkt tot 1 à 2 procent van de omzet en kan mogelijk binnen enkele jaren doorgroeien tot 5 procent,” zegt hij. “Maar die zal nooit de zintuiglijke winkelervaring kunnen vervangen.” Bedrijven die voor de coronacrisis niet online actief waren, zijn intussen wel op die boot gestapt, zegt Gallet. “Couverturefabrikanten stellen hiervoor nu ook tools ter beschikking. Zo lanceerde Barry Callebaut een virtueel platform waarmee consumenten via een zoekfunctie makkelijk de weg kunnen vinden naar een chocolatier in hun buurt. Belcolade maakt zelfs gratis een gepersonaliseerde webshop met onlinebetalingsmethoden aan.” Toch gelooft de naar Koekelberg verhuisde chocolatier Frederic Blondeel er niet in. “Wij zijn vorige zomer begonnen met onlineverkoop, maar hebben die on hold gezet. Klanten verwachten dat hun postpakje met chocola er even goed uitziet als in winkel, maar dat kan je niet garanderen omdat je afhankelijk bent van koerierbedrijven. Pakjes kwamen soms gesmolten aan omdat bestelwagens te lang in de zon hadden gestaan, waarna men zijn beklag deed op Facebook. Als je chocola

L’IMPACT DE LA CRISE COVID SUR LES CHOCOLATIERS Les chocolatiers du cœur touristique du centre-ville ont tout fait pour embellir leurs vitrines pendant les vacances de Pâques, malgré le passage limité. Mais la perte de chiffre d’affaires est énorme. Sans touristes étrangers et à la suite de l’obligation du télétravail, les rues et les places de la ville sont restées très vides. Alors que les Bruxellois qui pouvaient se le permettre – la clientèle des boutiques de chocolat plus chères – se sont temporairement éloignés de la capitale, las du coronavirus, les chocolatiers n’attendent qu’une chose: la fin de la pandémie et des mesures sanitaires. Entre-temps, ils se raccrochent aux études qui démontrent que l’envie de consommer local et de qualité ne cesse d’augmenter et que les gens veulent de plus en plus se faire plaisir. Ils ne croient pas trop en la vente en ligne, car le chocolat bénéficie plutôt de l’expérience sensorielle en magasin et du sentiment de communauté qu’il éveille. FR

“Corona hee ook gewoontes veranderd die goed voor ons zijn uitgedraaid. Mensen zijn hun kleine pleziertjes meer gaan waarderen” FREDERIC BLONDEEL Chocolatier

CHOCOLATIERS LOOK FORWARD TO RESTRICTIONS EASING During the Easter period, the chocolate shops in the touristy city centre did everything they could to brighten up their display windows despite the low footfall, but the loss of turnover is still considerable. Without foreign tourists and with teleworking mandatory, streets and squares remained strikingly empty even during this holiday period. While many Brussels residents who could afford to – the same people who shop in the more pricey chocolate boutiques – left the capital, fed up of corona and in search of breathing space, the chocolatiers are looking forward to the end of the pandemic and the measures. In the meantime, they are trying to cheer themselves up by the research that shows that the craving for quality and local products has only increased, and by the fact that many people have visibly started to appreciate small pleasures more. They do not really believe in e-commerce because chocolate is not a standard product, but rather benefits from a sensory shopping experience that also fuels the sense of community. EN

koel wil transporteren, hangt er dan weer een meerprijs aan die niet iedere klant bereid is te betalen,” zegt de chocolatier.

VAN DE NOOD EEN DEUGD Blondeel besloot, aangevuurd door zijn dochter Eloïse, om zijn energie te stoppen in dingen die hij wel in de hand had. Vorige zomer, toen de coronamaatregelen minder streng waren, is zijn terras in de Ganshorenstraat zo kunnen uitgroeien tot een geheimtip. “Tijdens de eerste lockdown had Eloïse beslist om ijsjes te gaan verkopen en dat sloeg aan. Buurtbewoners leerden zo ook de chocoladefabriek en de winkel kennen. Ik mocht van haar niet sluiten! In plaats daarvan deden we zeven dagen per week open.” De productie lag wel vier maanden stil, wat opgelost werd met tijdelijke werkloosheid voor een deel van het personeel. “We hebben van de nood een deugd gemaakt, zijn met schilder- en elektriciteitswerken begonnen. Van cacaopaletten maakten we zitbanken.” De mond-tot-mondreclame in de nochtans niet vanzelfsprekende wijk tussen de metrostations van Simonis en Zwarte Vijvers deed haar werk en het gemeenschapsgevoel werd aangewakkerd. “We proberen voor leuke herinneringen te zorgen en dat

waarderen onze klanten,” pikt Eloïse in. “Tot het einde van de paasvakantie loopt er een tekenwedstrijd voor kinderen, en volgende week beginnen we opnieuw planken te zagen om tafeltjes bij te maken voor wanneer de terrassen weer open mogen.” “Ik vind dat we hier zelfs een mooier publiek bereiken dan in het centrum, waar de meeste klanten passanten zijn,” vervolgt vader Frederic. “Hier komt iedereen bewust naartoe. Na de aanslagen is het in het centrum nooit meer geweest wat het was, ook omdat auto’s er verder geweerd werden. Ik heb mijn conclusies getrokken en al mijn zaken daar verkocht. Hier kan je parkeren, is er een mooi gedecoreerde tuin met wat groen en zon in de namiddag. Wij hebben geen vitrine nodig om volk te trekken – het ruikt hier naar chocolade. Ons zakencijfer is gezakt, maar corona heeft ook gewoontes veranderd die goed voor ons zijn uitgedraaid en niet meteen weer weg zullen gaan: het respect voor ouderen is gegroeid, mensen hoeven niet meer zo nodig naar het centrum, waar toch een meer bedrukt coronagevoel hangt, ze vinden het ook minder erg om even te wachten, en zijn bovenal hun kleine pleziertjes meer gaan waarderen.”

14 APRIL 2021

I 29

Met de steun van

DE BRAILLELIGA BEGELEIDT BLINDE EN SLECHTZIENDE PERSONEN NAAR DAGELIJKSE OVERWINNINGEN. Alle info over ons en de campagne vind je op weekbrailleliga.be • Doe een gift: BE11 0000 0000 4848

LLB_21014_Bruzz_142x215_NL_PROD.indd 1

International WEEKLY SHOW ON WHAT’S HOT AND HAPPENING IN BRUSSELS.

Meet the makers

SUNDAY 6 PM BRUZZ TV & BRUZZ.BE/INTERNATIONAL

MÉABH MC MAHON / Reporter BRUZZ International Brought up in Ireland, Méabh lived in Germany and Spain before settling in Brussels. When not out ‘n’ about for BRUZZ International, she’s an anchor for Euronews.

2/04/21 10:47

Culture. NL | FR | EN A HEART FOR THE ARTS, ALSO DURING THE LOCKDOWN

NAOMI “NAMGLAM” WAKU INVOKES THE POWER OF MAKEUP

‘I deliberately go for colours that make an impact’

MODE UNITED FASHION FESTIVAL

Quand la mode refuse de fermer les yeux sur le monde

POP FRANÇOIZ BREUT

‘Ik probeer me te amuseren, ook al is de realiteit keihard’

Culture. Cabin Fever

‘It was magical to rediscover ‘Peter and the Wolf’ with my four-year-old daughter’ EN

Antoine Wielemans has been transmi ing warm melancholy for the past sixteen years with Girls In Hawaii, but this autumn he will be making his solo debut. Until then, you can enjoy his equally exciting and tasty lockdown tips, from baba ganoush to Turkish delight. — TOM ZONDERMAN

When corona and lockdowns were still unheard of, Antoine Wielemans voluntarily went into seclusion on the coast of Normandy. Not to acclimatise, because he knew that the realm of freedom would be locked away, but to work on his solo album. The first result of his self-imposed quarantine is the melancholic single “Sel”; the bulk – his first solo album – to be released in September. “I have been making music with Girls In Hawaii for sixteen years now, I needed a break,” he tells us over the phone. “Those years with the group were intense, I never had the time or the energy to do anything else. For the first time in French as well. Fortunately, I wrote the songs for my solo album before corona, because a pandemic like that kills inspiration.” Given that, the past year was not all bad, because Wielemans could take the time to work on his record. It also let him crawl into his cocoon with his wife and their four-yearold daughter. “She is crazy about Angèle,” he laughs. “For the past year, she has listened to her songs every day. After a while, I tried to get her excited about something else, and that’s how we ended up with Peter and the Wolf by Prokofiev. It was love at first sight for her. After all these years, that fairy tale has lost none of its magic.” Wielemans himself indulged in Aldous Harding. “Designer, her second album, is genius. I got to know her when we played together at the Feeërieën. The song ‘Fixture Picture’ was in my playlist of songs I listened to every day 32

Antoine Wielemans went to ice-cold Normandy to record his first solo album: “Luckily I wrote the songs before corona, because the pandemic kills inspiration.” © MANOU MILON

for the past few months.” Voyou, the alias of colourful French pop artist Thibaud Vanhooland, also ended up on that playlist. “He opened for Girls In Hawaii a few times in France. During the lockdown, he retreated to a remote corner and made the instrumental record Chroniques terrestres vol. 1, with synths, trumpet and rhythm boxes. Very melancholic.”

RUTGER HAUER’S FACE Antoine Wielemans’s partner is the actress Lucie Debay, and they have often spent time in front of a screen together in the past year. “Lucie decides what goes on screen,” Wielemans laughs. “She convinced me to watch The Last Dance, the documentary series about the Chicago Bulls. You dive right into that atmosphere of the 1990s, with superstars like Michael Jordan. The documentary makers hide nothing. You see how everything becomes more commercial, how genius Michael Jordan was, but also how difficult and hard he could be for his colleagues.”

For those who, like Wielemans, are a bit fed up of Netflix, he recommends MUBI, a streaming service that focuses on arthouse films and classics. “You could really click on something with your eyes closed, it will always be great. The selection is updated every week, and there are always good suggestions. You can also search thematically, for example by selecting films that won awards at the Sundance Film Festival. I saw Midsommar, a recent film by Ari Aster about an idyllic commune in Sweden that goes completely off the rails. Very strange.” Wielemans also discovered Turkish Delight, Paul Verhoeven’s 1973 cult classic. “I didn’t know Rutger Hauer, what a great face that guy has. I found it very confronting to see, in a year in which our freedom is restricted, a film about 1970s Amsterdam, in

Quarantoon STEVE MICHIELS which alcohol, sex and total freedom are central.” Another of Wielemans’s discoveries on MUBI: Another Round, the latest film by Thomas Vinterberg. “A group of fifty-somethings want to test whether the theory that a person functions better with 0.05 per cent of alcohol in their blood is correct. Vinterberg, who also made Festen, shows in a way that is as merciless as it is hilarious what this does to them. That Mads Mikkelsen is in the cast is in itself a reason to watch.” Wielemans did not spend the whole lockdown indoors. He regularly went cycling with his daughter along the canal, on the new cycle path between Brussels and Charleroi. Sometimes, he went about the town, and ended up in museums like Wiels. “As we are renovating our own flat in Vorst/ Forest, we spent the last few months in a small studio in the city centre. Walking around in a building like Wiels is in itself an incredible sensation. The space on the roof, entirely made of glass, offers a wonderful view of Brussels. If I have to lock myself up somewhere again to write songs, I would love to do it there. (Laughs) He also regularly visits the MIMA. “I like the urban culture they bring to the fore. It’s pop culture, but they don’t spare the sacred cows.”

BABA GANOUSH When it comes to clearing his head, Wielemans takes to the kitchen. “My girlfriend can look in the fridge and improvise a great dish with anything she can find there, but that doesn’t work for me. I like to follow recipes down to the last detail.” At Christmas, Ottolenghi Simple: A Cookbook by the Israeli-British kitchen prince Yotam Ottolenghi was under the tree. “As the title of the book suggests, these are not complicated dishes where you have to visit five shops to find that one special herb. The principle of the book is: a maximum of ten ingredients per recipe and 45 minutes to make the dish.” One dish that Wielemans has mastered to perfection? “Try the courgette baba ganoush, a delicious oriental dip with roquefort, garlic, lemon, egg and goat’s milk yoghurt. The most important thing is to sear the courgette, over a flame or on a gas fire. The inside of the courgette then ‘melts’ into a kind of purée and takes on a deliciously smoky flavour. Ideal for sharing with friends. Now we just have to wait until we can do that again.” ANTOINE WIELEMANS The single “Sel” has now been released 33

Culture. Mode

MAD PIRATE LA SCÈNE DE LA MODE AVEC LE UNITED FASHION FESTIVAL

Comme une envie de moins FR

Avec le United Fashion Festival, la Home of Creators MAD, la plateforme bruxelloise de la mode et du design sur le Nouveau Marché aux Grains, imagine un futur durable et inclusif pour l’industrie de la mode. Marina Yee, Tom Van der Borght et Doriane van Overeem sont trois des quarante stylistes internationaux présents. Rencontres. — MICHAËL BELLON, PHOTOS IVAN PUT Une robe en seigle ou en tubes de plexiglas recyclés, un sac à main en vieux papier peint ou une veste exclusive « peinte » avec des restes de tissu. Par le biais d’une exposition, d’une collection de mode expérimentale et d’une série de conférences et de workshops (en ligne), le United Fashion Festival explore ce que la mode pourrait être. Les curateurs Bénédicte de Brouwer et Aya Noël ont trouvé quarante designers, artistes et chercheurs de neuf pays différents, dont Eleanor Chapman, Amélie Pichard, Tom of Holland, Delvaux et Bethany

Williams, qui, à travers des créations inspirantes, exposent leurs réflexions sur la consommation, la durabilité et la collaboration. Trois stylistes de Gand, d’Anvers et de Bruxelles nous expliquent pourquoi cette histoire de recyclage, d’upcycling, de produits équitables, de production locale, de co-création, de comportement d’achat critique et de DIY n’a rien d’une simple « mode ».

UNITED FASHION FESTIVAL > 6/6, MAD – Home of Creators & en ligne, www.unitedfashionfestival.eu

‘Nous devons remettre en question notre relation avec les vêtements’

gros impact sur la planète. »

TOM VAN DER BORGHT

Tom Van der Borght (1978), diplômé de la Stedelijke Academie voor Schone Kunsten de SintNiklaas en 2012, est basé à Gand et a plusieurs projets en cours en cette année covid. Il a été sélectionné au prestigieux Festival de Hyères, où il a remporté l’année dernière le Grand Prix dans la catégorie mode et le prix du public, ce qui lui offre l’occasion de préparer une nouvelle collection avec Chanel. Il collaborera également à une nouvelle performance du chorégraphe Alexander Vantournhout. Un lien important avec Bruxelles est son bon ami le designer Jean-Paul Lespagnard, dont la boutique Extra-Ordinaire est également le seul point de vente de sa collection en Belgique, et il a été plusieurs fois bien accueilli par le public bruxellois lors des Fashion Days du MAD.

COCOONING

La robe de Tom Van der Borght, exposée au United Fashion Festival, est faite de tubes de plexiglas, d’élastiques et de cordons d’anorak.

Au United Fashion Festival, avec la durabilité comme thème central, Van der Borght est certainement à sa place. Lui-même acheteur de produits vintage, il a commencé en 2005 en s’achetant une machine à coudre et en utilisant comme matériau de vieilles couvertures, des rideaux et tous les textiles qu’il pouvait trouver. « Nous devons remettre en question notre relation avec les vêtements et autres produits. Pour moi, en tant que styliste indépendant, c’est une préoccupation constante. » La pièce de Van der Borght présentée à l’exposition est issue de son avant-dernière collection Act 01 : Create a Safe Cocoon, qui lui a valu sa victoire à Hyères et qui s’inscrit dans son projet de longue

haleine « 7 façons d’être TVDB » : « un autoportrait extrême dans lequel je réfléchis à des thèmes tels que la normativité, la diversité et la durabilité ». Pour Van der Borght, la durabilité signifie trois choses : « Il y a une composante sociale qui est très importante. Il ne s’agit pas seulement de la façon dont nous vivons avec notre Terre, mais aussi avec les autres. Je me considère comme queer, je suis né avec une maladie musculaire héréditaire. La discrimination est souvent liée aux caractéristiques physiques et je veux explorer comment nous pouvons nous éloigner de la catégorisation et considérer l’identité comme une célébration. Un deuxième aspect est l’upcycling, le recyclage et le fait d’associer le luxe à des matériaux tels que le plastique qui ne sont pas nécessairement considérés comme beaux ou luxueux. Au lieu des classiques comme le cuir ou l’or qui ont un

Une troisième partie consiste à rechercher l’innovation, les matériaux innovants ou leur utilisation. « J’ai accumulé beaucoup de matériaux de récupération au fil des ans et j’ai entamé des collaborations avec des partenaires de la mode ou de l’industrie pour réutiliser les matériaux mis au rebut. Mais il est également important de souligner que l’upcycling et le recyclage ne sont qu’une partie de ma pratique. Je m’inspire des matériaux existants, mais je cherche aussi des matériaux pour accompagner mon inspiration. Par exemple, dans ma dernière collection, j’utilise également de la fausse fourrure en fibres végétales, et j’ai également travaillé avec une petite tannerie française qui produit des cuirs écologiques à partir des déchets de l’industrie alimentaire. » Par ailleurs, la robe de Tom Van der Borght, exposée au United Fashion Festival, est faite de tubes de plexiglas, d’élastiques et de cordons d’anorak. « J’ai récupéré ces tubes lors d’une exposition, qui auraient fini à la poubelle sinon, comme c’est souvent le cas. Pendant six mois, je les ai regardés de temps en temps, et finalement je les ai utilisés dans un concept ayant pour thème le cocooning sécurisant. C’est une robe qu’on peut tout à fait porter, mais on peut aussi la considérer comme une sculpture. »

BRUZZ | INTERVIEW

UNE ROBE SCULPTURE

« La discrimination est souvent liée aux caractéristiques physiques. Moi je veux considérer l’identité comme une célébration » 35

▼

MAD PIRATE LA SCÈNE DE LA MODE AVEC LE UNITED FASHION FESTIVAL

‘Enfin une exposition de mode qui ne se limite pas à de jolis vêtements’

BRUZZ

| INTERVIEW

MARINA YEE

La créatrice anversoise Marina Yee (1958) travaille au calme « dans son kot » à Anvers. Au tournant du siècle, elle a vécu et travaillé à Bruxelles pendant 22 ans, rompant ainsi définitivement avec les célèbres Six d’Anvers, diplômés de l’Académie d’Anvers dans les années quatre-vingt, et dont font aussi partie Dries Van Noten et Dirk Bikkembergs. « Ma sœur vivait à Bruxelles et a repéré un bâtiment pour moi près de la place du Jeu de Balle. J’y ai customisé de vieilles armoires et de vieux meubles en les peignant et en les patinant, et les gens aimaient ça. Un jour, un homme s’est assis à une table et a demandé un café et un croissant. J’ai fait un café avec ma propre machine à café et je suis allée acheter un croissant et c’est comme ça que mon salon de thé Indigo est né (rires). »

PAR SOI-MÊME Plus tard, Marina Yee a ouvert un atelier dans le quartier Dansaert, et les liens avec Sonja Noël de Stijl, la consultante en mode Linda Van Waesberge et aussi le MAD se sont maintenus. « J’ai immédiatement dit oui à l’exposition. Non seulement parce qu’Aya Noël, que j’ai connue quand j’étais enfant, m’a demandé de le faire et parce que

j’aime sa vision, mais aussi parce que le concept est fantastique. Enfin une exposition de mode qui ne se limite pas à de jolis vêtements avec un thème. Il s’agit aussi de sensibilisation, d’autres façons de s’exprimer de manière créative, et cela montre aux gens pour une fois que l’on peut quelque chose par soi-même. Pourquoi ne pas essayer de repriser une pièce avec du fil d’or ou de travailler avec des surplus ? Cela stimule la créativité. Retourner les choses sur toutes les coutures et penser hors du cadre. C’est ce que j’enseigne également à mes étudiants à l’Académie de Gand. Mettez la tête en bas et regardez à nouveau votre création. Mettez-la à l’envers sur le mannequin. Cela ouvre de nouvelles possibilités. Et on a le droit à l’erreur. Faire quelque chose qui est vraiment trop moche pour être porté ne peut pas faire de mal non plus. Cette attitude rend les gens positifs et aujourd’hui plus que jamais, on a besoin de cette joyeuse effervescence créative. »

TAKE IT SLOW Marina Yee travaille de manière durable depuis longtemps. Avec des produits durables, des tissus issus de surplus et des matériaux de seconde main, elle travaille en

« Je dois me retenir de ne pas donner de nom aux vestes, tant cela devient intime » 36

petites séries qu’elle conçoit individuellement. Les mots-clés de ses collections sont « low, slow, silent » et « longevity » (basse couture, couture lente, silencieuse et longévité). Sans vouloir être puriste, elle veut faire plutôt que prêcher. Pour l’exposition au United Fashion Festival, elle propose une pièce d’un nouveau projet qui en est encore au premier stade et que personne n’a encore vu. « J’ai une collection portable avec des pièces classiques, et aussi une collection artisanale avec des éditions limitées exclusives basées sur des vêtements de seconde main. Mais parallèlement, j’ai également ressenti le besoin de concevoir des pièces qui ne doivent pas nécessairement être portées. Je les fais de la même façon qu’un peintre ou un sculpteur le ferait. Je ne me suis jamais vraiment sentie à l’aise dans

le milieu de la mode et je n’aime pas ce mot. Je suis indépendante et une artiste d’avant-garde dans le sens où je veux toujours essayer de nouvelles choses, que rien n’est obligatoire et que tout est possible. Pour ce nouveau projet, je travaille avec des restes de tissus, des chutes, des rubans et des tissus effilochés avec lesquels je réalise un tableau sur une veste. En laissant la création longtemps dans mon atelier et en la reconstituant très lentement, étape par étape, pour voir ce qui va bien et où, elle finit par avoir quasiment une âme. Je dois me retenir de ne pas donner de nom aux vestes, tant cela devient intime. Je suis encore prudente quant au fait de rendre cela public, car je ne suis pas encore là où je voudrais être, mais ça donne un ultime sentiment de liberté. »

MAD HACKT DE MODEWERELD

‘J’utilise la mode comme un outil de revendication’

MADE IN BELGIUM La bio sur son site web dit de Doriane Van Overeem qu’elle est « déterminée à changer l’industrie effrénée de la mode ». « J’utilise la mode comme un outil de revendica-

tion. Je me définis comme une activiste engagée parce que je ne pourrais pas faire abstraction de mes valeurs personnelles dans mon moyen d’expression qui est la mode. Dès le début par exemple, je m’en suis tenue au made in Belgium, même quand tout le monde me disait : « Comme ça, tu ne vas pas gagner d’argent ». Je ne dis pas que je ne veux pas être saine financièrement, mais je ne le fais pas pour l’argent. Je pense qu’il est important de parler aussi du genre, de l’environnement, du zéro déchet, des matières innovantes qui peuvent nous éviter d’avoir à utiliser de la fourrure ou du cuir qui implique des souffrances animales. » Par exemple, Van Overeem a aussi récemment conclu un partenariat avec Accueil Montfort, une maison qui accueille des femmes sans abri à cause de violences conjugales. Ses créations s’adaptent également aux corps, avec des tailles qui peuvent être ajustées. Van Overeem se réjouit que les grandes maisons de mode commencent à prêter de plus en plus d’attention à toutes ces questions. « Avant, c’était avant-gardiste de parler de recycler les tissus. Au début de la pandémie, même Armani a écrit une lettre ouverte disant que nous ne pouvons pas garder le même rythme de consommation. »

PLUS DE OVERSTOCK Doriane Van Overeem a été sélectionnée pour le United Fashion

Festival avec la Tchèque Karolina Jurikova et le designer autrichien Maximilian Rittler, qui vit à Anvers, pour créer ensemble une collection de mode durable et abordable, accompagnés par trois experts de la mode : Véronique Branquinho, Niki de Schryver (Cosh !) et Peggy Acke (MAD). Leur recherche collective a donné naissance à une collection intitulée DailyMenu, composée de six pièces polyvalentes et durables fabriquées à partir de vêtements de seconde main et de matériaux deadstock, convenant aux hommes et aux femmes de différentes morphologies. Cette collection est en vente dans la boutique de l’exposition et sur le site web. « J’ai appris beaucoup de choses que j’ai envie d’intégrer encore davantage dans mes projets. N’utiliser que des tissus en overstock, par exemple, parce qu’il y en a tant. La collaboration avec Les Petits Riens, De Kringwinkel ou le laboratoire de textile circulaire CiLAB de Malines qui travaille avec des réfugiés syriens était passionnante. » La conception collective de DailyMenu n’a donc pas impliqué de gros egos artistiques. Mais il y a eu beaucoup de ping-pong entre trois types de cerveaux et aussi beaucoup d’humour. « Nos devises étaient Hack the system, Digest fashion et Hungry for less. On renomme le système de tailles : pas de XS ou XL, mais hot ou hotter. Et les pièces ont des noms comme Salad Jacket ou Pasta Pant. »

« On renomme le système de tailles : pas de XS ou XL, mais hot ou hotter »

BRUZZ | INTERVIEW

DORIANE VAN OVEREEM

La jeune créatrice bruxelloise Doriane van Overeem est originaire de Gembloux mais est venue à Bruxelles il y a plus de dix ans pour ses études à La Cambre. Depuis plusieurs années, elle a son atelier au See U, sur l’avenue de la Couronne. Elle tient sa passion pour la mode de sa mère. « Quand j’étais jeune, elle avait l’habitude de faire les brocantes avec mon frère et moi et elle m’expliquait par exemple ce qu’était une couture anglaise. Puis elle adorait m’habiller avec des robes de princesse pour aller à l’école, et elle me disait : « Tu t’en fous des autres, ce sont tous des moutons (rires). J’ai grandi avec cet état d’esprit. »

Het Brusselse mode- en designplatform en ‘home of creators’ MAD wil met het United Fashion Festival de mode-industrie een toekomst voorspiegelen die duurzaam en inclusief is. Drie van de veertig internationale ontwerpers vertellen ons hoe zij dat zien. “Inside out, upside down en out of the box denken. Dat leer ik mijn studenten aan de Academie van Gent ook. Ga op je kop staan en kijk dan nog eens naar je ontwerp. Zo maak je openingen naar nieuwe mogelijkheden,” vertelt modeveteraan Marina Yee. Op het United Fashion Festival is ook Tom Van der Borght zeker op zijn plaats. Hij begon in 2005 door voor zichzelf een naaimachine te kopen en alles wat hij aan textiel kon vinden als basis te gebruiken. “We moeten onze relatie met kleding en andere producten bevragen. Voor mij is dat een constante focus.” En de jonge ontwerpster Doriane van Overeem, al sinds haar kindertijd een vrije geest: “Ik kan geen abstractie maken van mijn persoonlijke waarden in mijn expressievorm, de mode.” NL

MAD HACKS THE FASHION WORLD With the United Fashion Festival, the Brussels-based fashion and design platform and “home of creators” MAD wants to imagine a future for the fashion industry that is sustainable and inclusive. Three of the forty international designers give us their view. “Inside out, upside down and thinking out of the box. That’s what I teach my students at the Ghent Academy. Stand on your head and take a second look at your design. That way, you create openings to new possibilities,” says fashion veteran Marina Yee. Tom Van der Borght is also at home at the United Fashion Festival. He started in 2005 by buying himself a sewing machine and using everything he could find in textiles as a basis. “We have to question our relationship with clothes and other products. For me, that is a constant focus.” The young designer and free spirit Doriane van Overeem says: “I can’t make an abstraction of my personal values in my form of expression, fashion.” EN

Culture. Exhibition

From Brussels with love, brol, ziever and soul EN

Mussels from Brussels, Maestro Tintin, Gauffrezilla… In the exhibition “The Brusseler”, over a hundred visions of Brussels collectively pay tribute to The New Yorker, the weekly magazine that has been raising the bar on cover art since 1925. — KURT SNOEKX

highly regarded comics anthology Raw (1980-1991), brought with her a whole host of illustrator friends and set out on a mission to capture the Zeitgeist in images, to become “your window into the current moment” and to put artists at the centre of that ambition and of the cultural dialogue...setting the gold standard on illustration along the way.

A MOSAIC OF THE CITY... “I have always been captivated by how a simple drawing can cut through the current of images we see every single day, how it can capture a moment, how it can crystallise a social trend or complex event in a way that a lot of words wouldn’t be able to do.” The words belong to Françoise Mouly and are from a TED Talk in 2017. Her firm belief in the ideas behind them have made her one of the most influential people in the illustration and comics scene. When Françoise Mouly became art director of The New Yorker, in 1993, the journalistic institution, founded in 1925 and infamous for its thorough research papers, was in dire need of a rejuvenation cure, a touch of humour and an escape from the ivory tower. Mouly, who with her husband, comics legend Art Spiegelman, had created and by then buried the

What The New Yorker says and shows echoes around the world. This is evident also from a series of tributes that have been popping up since 2013. Following The Parisianer, Le Montréaler, The Tokyoiter, The Shanghairen and The Milaneser, The Brusseler is now also honouring the New York magazine in the form of an illustrated mosaic of the city. “The Brusseler”, the exhibition at Seed Factory, brings together the work of over a hundred illustrators, each of whom produced one or more fictional covers of the equally fictional The Brusseler. These include luminaries such as Ever Meulen and Joost Swarte, who themselves also graced the cover of The New Yorker and thus fit into an illustrious list that includes Art Spiegelman, Chris Ware, Adrian Tomine, Loustal, Barry Blitt, Bob Staake, Kadir Nelson, Tom Gauld, Richard McGuire, Kara Walker, Wayne Thiebaud and Malika Favre. With

This exhibition brings together over a hundred illustrators, each of whom produced one or more fictional covers of the equally fictional “The Brusseler” 38

Clockwise from the top left corner: the cover designs by Johnny Bekaert, Wide Vercnocke, What’s in a name?, Serge Baeken, Laurent Durieux, Johan Devrome, Teresa Sdralevich and Ever Meulen.

images that keep their finger on the pulse of society. That make tangible what it means to ride the subway, to celebrate Valentine’s Day, to belong to a minority, to mourn a cut-off breath or the constant repetition of the same suffering, to be lost for words after the collapse of two towers.

...IN ETERNAL CONSTRUCTION The power of The New Yorker is above all that it portrays the fever, the euphoria, the sorrow, the dismay and the absurdity of a city, a microcosm, a world. “The Brusseler” does not always reach this depth, but the absurdity, the skewed humour and the surreal atmosphere of the city it represents are unmistakably shining through. The Atomium spheres are

uncountable, the Grand Place seems born to act as decor, the beer flows in abundance. Manneken Pis welcomes James Ensor, JCVD appears as Mussels (and not Muscles) from Brussels in Laurent Bazart’s design and Toots Thielemans blows his mouth organ. Stromae reveals his inner Tintin and Magritte in Johan Devrome’s work, and the real Tintin does not drive to “Destination Moon” but to a red and white Palais de Justice in Serge Baeken’s wonderful dissection of Belgian decisiveness. The current moment appears in the form of polluting face masks, vaccine showers and TV viewers who fight isolation by swapping day and night. Laurent Durieux, with his Citroën garage, seems to be going back to the future in a delightful fit of futuristic nostalgia, and Teresa

Sdralevich beautifully shows the city as a place in perpetual construction, an unfinished story on a human scale. Wide Vercnocke makes past, present and future all end up in the

maw of Gauffrezilla, the many-headed, sweet monster called Brussels. THE BRUSSELER > 30/6, Seed Factory, thebrusseler.eu

CECI N’EST PAS UNE COUVERTURE

Mussels from Brussels, Maestro Tintin, Gauffrezilla… In het fictieve magazine en de heel echte tentoonstelling The Brusseler brengen bijzondere visioenen van Brussel samen hulde aan The New Yorker, het weekblad dat sinds 1925 de kunst van de onovertroffen cover predikt. En dat in de vorm van een mozaïek door ruim 100 illustratoren, waarin de absurditeit, de liefde, de brol, de ziever en de ziel van het verschrikkelijke maar zoete monster Brussel doorschemeren.

Mussels from Brussels, Maestro Tintin, Gauffrezilla... Dans le magazine fictif et l’exposition bien réelle The Brusseler, des visions exceptionnelles de Bruxelles rendent hommage au New Yorker, l’hebdomadaire qui maîtrise l’art de la couverture depuis 1925. Et tout cela sous la forme d’une mosaïque réalisée par plus de 100 illustrateurs, dans laquelle transparaissent l’absurdité, l’amour, le brol, les zieverdera et l’âme du terrible mais si doux monstre qu’est Bruxelles.

Culture. Pop

FRANÇOIZ BREUT BEZINGT ‘LE FLUX FLOU DE LA FOULE’

‘Het leven is geen lange, kalme rivier’

Het voorbije jaar maakte Françoiz Breut fietsend langs Vlaamse en Waalse velden haar hoofd vrij. Om de betonblokken en het asfalt van de hoofdstad te counteren met licht, lucht en nieuwe ervaringen. Als er in haar nieuwe album Flux flou de la foule één boodschap zit, dan wel dat alles constant in beweging is, en dat we daar maar beter op voorbereid zijn. — TOM PEETERS

BRUZZ | INTERVIEW

e Française Françoiz Breut woont al een eeuwigheid in Brussel, waar ze haar carrière als zangeres en illustratrice vormgeeft. Ook al is ze toe aan haar zevende album, bij het niet-Franstalige publiek zijn haar zorgvuldig gebricoleerde liedjes amper bekend. De avontuurlijke elektronische textuur van haar nieuwe album herinnert wat aan de jongste plaat van Eefje de Visser, een Nederlandse die in Gent woont, ook in haar eigen taal is blijven zingen en wel succes kent in Vlaanderen. Slim van de Nederlandstalige perstekst om daar terloops even op te wijzen, ook omdat Flux flou de la foule eveneens met twee voeten stevig in deze gekke, wat onhebbelijke tijd staat. Muzikaal door het avontuur op te zoeken. Thematisch door te zingen over de uitdagingen waar de wereld voor staat, en tussentijds de Samusocial-fraude en de dood door politiekogel van een Koerdisch-Iraakse peuter op de vlucht op de korrel te nemen. Openingstrack ‘Juste de passage’ is een eerbetoon aan de vele onzichtbare vluchtelingen en de mensen die hen desondanks warm onthalen en opvangen: “Ik schreef het op mijn geprivilegieerde plek in mijn tourbusje toen ik terugkwam van een concert in Frankrijk en besefte hoe makkelijk ik de grens wél over kan, terwijl we in het grotere plaatje toch allemaal passanten zijn.” Breut is de vijftig inmiddels voorbij en niet naïef meer. Het kleine meisje uit Cherbourg leeft voort in haar illustraties, die meer dan haar teksten een fantasiewereld oproepen. “In mijn songs probeer ik me eveneens te amuseren,” zegt ze, en je hoort het ook in de lange, soms speelse rij adjectieven, woord- en zinspelingen die ze gebruikt. “Maar ik kan me niet onttrekken aan de realiteit, en die is vaak keihard.”

FRANÇOIZ BREUT: Alleen het ritme is wat vertraagd. Ik heb geprobeerd niet in een renteneurose te belanden. Plots was er meer tijd. Die heb ik gebruikt om mijn plaat af te werken en te tekenen, maar ook om na te denken, te lezen en te ademen. In het begin vond ik dat aangenaam, maar ik hoef me natuurlijk niet bezig te houden met overlevingsstrategieën. Ik besef heel goed dat ik geprivilegieerd ben. De lockdown heeft de opnames van de nieuwe plaat zelfs wat versneld. Concerten waren sowieso niet voorzien vóór de release. “Als muzikant heb ik kunnen doorwerken tot september. Er was nog een sessie voor de Botanique en eentje, samen met mijn Catalaanse producer Marc Melià, voor Arte. Repeteren zat er

▼

Heeft de pandemie je leven en je muziek veranderd?

▼

FRANÇOIZ BREUT BEZINGT ‘LE FLUX FLOU DE LA FOULE’

niet in. De pandemie heeft ook geen rechtstreekse impact gehad op de thematiek van de plaat, want ik had bijna alle nummers al geschreven voor de eerste lockdown aanbrak. Ik zing over de lamentabele toestand van onze planeet. Sommige liedjes gaan over de liefde, andere over de dood en eentje over ouder worden.

Maar ook al zijn je teksten niet direct gelinkt aan de pandemie, je lijkt het wel te hebben over enkele breuklijnen die het voorbije jaar alleen maar zichtbaarder zijn geworden?

BRUZZ

| INTERVIEW

BREUT: Ja, dat klopt. De bevoordeelden zijn nog

meer bevoordeeld, de armen nog armer. Ik woon in het centrum van de stad en merk dat ook de gentrificatie zich steeds verder doorzet. Vooral voor toeristen, die er nu paradoxaal genoeg niet zijn, moet alles top zijn. Mensen die hier wonen duwt men weg. Ik heb het erover in ‘Dérive urbaine dans la ville cannibale’, dat ik schreef toen het Samusocial-schandaal losbarstte. Dat zelfs je burgemeester het geld van de minstbedeelden achteroverdrukt, is wraakroepend, maar hoe snel zijn we het alweer vergeten? Tegelijk stelt men alles in het werk om ons te doen consumeren. De voorbije twintig jaar heb ik met mijn eigen ogen kunnen vaststellen hoe Brussel een openluchtattractiepark is geworden. Misschien dat ik ook daarom een verwoed fietser ben geworden. Ik wil ook de goeie energie opsnuiven en laat me daarbij niet afschrikken door te snel optrekkende mafkezen in auto’s of combi’s.

Gelukkig amuseer je je tussendoor ook nog door tongbrekers zoals ‘Le flux flou de la foule’ te verzinnen. Maakt dat deel uit van de vreugde van het creatieve proces? BREUT: Zeker, ik heb schone kunsten gestudeerd,

maar geen muziek, en ben dus autodidact. Onderweg heb ik wel wat mensen ontmoet die me op weg hebben geholpen, maar ik heb me altijd een bricoleur gevoeld. Daar vond ik plezier in, maar ik kan het niet alleen. Als een kind heb ik vriendjes nodig om mee te spelen. Dan lanceer ik een stukje tekst of een melodie, speel ik twee, drie noten op mijn keyboard en vullen zij me aan. Het is nu bijna 25 jaar geleden dat ik mijn eerste plaat uitbracht. In het begin was ik alleen de zangeres (ze interpreteerde de liedjes van haar toenmalige partner Dominique A, later ook van anderen, red.). Pas een dikke tien jaar later

schreef ik mijn eerste plaat. Het heeft even geduurd voor ik me daar comfortabel bij voelde.

In ‘Vicky’ zing je over een meisje met een onbedaarlijk aanstekelijke lach. Iedereen kent wel zo iemand. Jij dus ook? BREUT: (Lacht) Nee, ik had niemand specifiek in

gedachten. Vicky was gewoon de voornaam die het best samenklonk met ‘qui riait’. Ik moest ook denken aan La Vache Qui Rit en liet me inspireren door de essaybundel Le miroir des idées van Michel Tournier, die de lach met een hele reeks adjectieven beschrijft die op zich al grappig zijn. Het intrigeerde me hoe een humoristisch woord iets fysieks kan worden dat je hele lijf overhoop haalt. De Amerikaanse muzikant Spike Jones had dat al door in de jaren 1940, toen zijn geniale mix van gelach, liedjes en percussie erg populair was.

Je hebt het op je nieuwe plaat vaak over transformaties, die veelal traag zijn, en metamorfoses, die dan weer plots opduiken. Waar komt die interesse in de evolutie van stad, mens en planeet vandaan?

In 1969 geboren in Cherbourg (Frankrijk) als Françoise Breut Na haar studies schone kunsten in Caen komt ze terecht in Nantes, waar ze een carrière nastreeft als illustratrice en de Franse popartiest Dominique A ontmoet In 1993 ontwerpt ze de hoes van zijn tweede album, waarop ze ook enkele nummers inzingt In 1997 verschijnt haar titelloze solodebuut In het begin van de nieuwe eeuw vestigt ze zich in Brussel, waar ze ook zelf liedjes begint te maken In januari 2022 verschijnt Le grand déménagement, een kinderboek met tekeningen van haar

BREUT: We vertellen te weinig aan onze kinderen

dat de dingen nu eenmaal constant veranderen, terwijl ze dat nochtans echt moeten weten om te kunnen leven. Het leven is geen lange, kalme rivier. Mensen en plekken veranderen de hele tijd, en we zouden beter voorbereid moeten zijn op al die veranderingen zodat we ons vlotter leren aanpassen. Dingen kunnen ons overvallen, zoals deze pandemie. De planeet zal er daarna anders uitzien, want we kunnen niet gewoon teruggaan in de tijd en doen alsof er niets gebeurd is, zoals met onze kernenergie. Misschien ben ik er gevoeliger aan dan anderen, omdat ik opgroeide in Cherbourg, vlak bij een centrale voor nucleaire afvalverwerking, en mijn vader in de sector werkte. Na controles moest hij soms onder de scanner. Het gevaar loerde dus letterlijk om de hoek en is ook op mijn nieuwe plaat aanwezig. Maar als je wil, mag je het scheurtje in ‘La fissure’, een duet met Jahwar dat een postapocalyptische wereld schetst, ook als een liefdesbreuk lezen.

Je teksten zijn alhoewel precies verwoord vaak ook erg symbolisch, met veel verwijzingen naar kunst en literatuur. Heb je dat artistieke bad nodig om je aan al die evoluties te herinneren?

“De voorbije twintig jaar heb ik met mijn eigen ogen kunnen vaststellen hoe Brussel een openluchta ractiepark is geworden” 42

Françoiz Breut

BREUT: We moeten ons en wat er gebeurt in de

wereld vooral in vraag blijven stellen. Lezen helpt me daarbij, en de schilderkunst is natuurlijk mijn eerste liefde. Ik pik graag dingen op uit een ander tijdperk, want al verandert alles de hele tijd, sommige dingen blijven ook gewoon hetzelfde. Zo werd ik getriggerd door het schilderij Ophelia van John Everett Millais, waarop een jonge vrouw te zien is die roerloos in het water ligt. Er gaat zo’n sereniteit van uit dat het lijkt alsof ze rust heeft gevonden tussen de vegetatie en zich heeft teruggegeven aan Moeder Aarde. Misschien moeten we de dood zo proberen te zien in plaats van als iets sombers. Niet dat ik geloof in een leven na de dood, maar het doek kalmeert me wel.

Wat was het idee achter het coverbeeld, waarop je achterover gebogen met je gezicht naar de blauwe zonnehemel gekeerd staat? BREUT: We waren vooral op zoek naar een plek

met veel beton, die symbool moest staan voor de tijdgeest, en vonden de ideale plek aan de Ziegler-depots op de terreinen van Thurn & Taxis. Het was die dag toevallig erg mooi weer, waardoor het grijs mooi contrasteerde met de blauwe hemel. Kortom, de soms elektronische sound van de plaat en de vuile, gebetonneerde grond versus lucht en licht, die er desondanks nog altijd zijn. Zeker nu, met de pandemie, hebben we nood aan plekken die ons laten ademen.

Wat werkt voor jou het best om vrijuit te ademen? BREUT: Op mijn fiets springen en de stad even

achter me laten. Ik woon nu 21 jaar in Brussel, maar België is nog steeds exotisch genoeg voor mij. Omdat ik de stad en haar omgeving intussen

FRANÇOIZ BREUT SUIT LE FLUX

FRANÇOIZ BREUT IN FLUX

La Française Françoiz Breut vit depuis longtemps à Bruxelles, où elle a façonné sa carrière de chanteuse et d’illustratrice. Bien qu’elle en soit à son septième album, ses chansons concoctées avec soin ne sont guère connues du public non francophone. Depuis un an, Françoiz Breut se vide la tête en parcourant les champs flamands à vélo et en se promenant à travers la Kalmthoutse Heide et le Pays Noir. Pour contrecarrer les blocs de béton et l’asphalte de la capitale avec de la lumière, de l’air et de nouvelles expériences. S’il y a un message à retenir de son nouvel album Flux Flou de la Foule, c’est que tout est en constante évolution et que mieux vaut s’y préparer.

French-born Françoiz Breut has been living in Brussels since forever and here she has developed her career as a singer and illustrator. Although she has now released her seventh album, her carefully crafted songs are almost unknown outside a French-speaking audience. Over the past year, Breut has been clearing her head by cycling through Flemish fields and hiking in the Kalmthoutse Heide and the Pays Noir. To counter the concrete blocks and asphalt of the capital with light, air and new experiences. If there is one message in her new album Flux flou de la foule, it is that everything is constantly moving and we had better be prepared for that.

Defining Design.

26.03 > 29.08 2021

Chair.

FRANÇOIZ BREUT: FLUX FLOU DE LA FOULE Release: Le Pop Musik Concert: 21/9 (Les Nuits), www.botanique.be

Stoel.

erg goed ken, fiets ik tegenwoordig wat verder Vlaanderen in. Zo heb ik de voorbije maanden onder andere de Kalmthoutse Heide leren kennen. Anderzijds ben ik verliefd geworden op de streek rond Charleroi. Ik was onder de indruk van La Boucle Noir, dat je vanuit de stad meeneemt naar de mijnterrils. Na het wegtrekken van de zware industrie heeft de natuur er het landschap opnieuw opgeëist en dat is magnifiek. Ik vind altijd poëzie en schoonheid in duisternis.

Chaise.

AN EXHIBITION ABOUT 100 CHAIRS, 100 STORIES, 100 WAYS TO THINK ABOUT DESIGN.

DESIGNMUSEUM.BRUSSELS PLACE DE BELGIQUE 1 1 BELGIËPLEIN, 1020 BRUSSELS

Dancer : Michelle Peters · Photo : Tai Lomas · Graphic design : Kidnap Your Designer

Culture. Danse

‘Ce spectacle est ce que j’ai créé de plus imparfait’ FR

Dans Undivided, Meytal Blanaru, danseuse et chorégraphe israélienne basée à Bruxelles, ouvre un champ de rencontres entre artistes et public. Un spectacle accessible sur Auvio, en a endant d’être présenté aux Brigi ines en octobre. — GILLES BECHET

tant de nuances, pas nécessairement simples à définir mais qui composent la complexité de l’être humain. En réfléchissant à ce que cela signifiait aujourd’hui d’être ensemble, je me suis demandé s’il était possible de créer, sur scène, un lieu où je serais confortable et où les autres se sentiraient les bienvenus.

Par un bizarre coup du sort nommé pandémie, le public, qui est au cœur de cette création, la découvrira d’abord depuis le canapé de son salon ? BLANARU: De ce point de vue oui,

Comment être ensemble dans la douceur et l’écoute, comment public et danseuses, danseurs et musicien peuvent-ils partager un même espace en toute harmonie ? Conçu en période de pandémie, le nouveau spectacle de la chorégraphe et danseuse Meytal Blanaru (We Were The Future, Rain), autrice de la technique Fathom High, une fusion entre danse et méthode Feldenkrais, s’empare de ces questions dans Undivided. Un spectacle qui fait de la rencontre et de la connexion intime une respiration chorégraphique qui refaçonne le monde.

Undivided explore un autre rapport au public, de quoi est né ce spectacle ? MEYTAL BLANARU: J’avais envie de

questionner comment partager un espace et comment s’approcher les uns les autres dans le cadre d’un spectacle de danse. Undivided est né d’un manque que je ressens dans la manière que nous avons aujourd’hui d’interagir entre nous. Déjà avant la pandémie, j’avais le sentiment que la distance entre les gens était de plus en plus marquée et que nos relations n’étaient pas aussi personnelles qu’on le voudrait. Quand j’ai commencé à travailler sur cette pièce, il était clair que moi aussi j’avais tendance à aborder le monde en termes de bien et de mal, de juste et d’injuste, alors qu’il y a 44

mais on espère évidemment pouvoir le partager bientôt avec un public en salle. Dès le début, un public réduit a été associé à la création de Undivided de manière très humble et sécurisée du point de vue sanitaire. Pour moi et pour toute l’équipe, ça a été une expérience très forte de travailler avec ce contact humain, souvent très profond dans une période où on se sentait tous très isolés. Quand le public s’est installé, il y avait beaucoup de questions et un peu de tension qui ont fourni un point de départ très intéressant. Tout au long de la pièce, on a maintenu le contact visuel avec les gens assis en cercle autour de nous. Il y eu, au début, des moments d’incertitude et d’inconfort parce que nos invités se demandaient ce qui allait bien se passer. Mais on a traversé tout ça ensemble pour arriver à la fin de la pièce en se permettant de longs moments de contact visuel avec ce public, parfois sans rien faire d’autre.

Au cœur de cette création, il y a la méthode Feldenkrais, de quoi s’agit-il ? BLANARU: Pour le dire simplement,

c’est une pratique physique qui repose sur une série de mouvements délicats et non violents. Cela permet d’ouvrir en profondeur ce que nous demandons à notre corps pour acquérir une manière plus libre, plus

Née en Israël en 1982, Meytal Blanaru est installée à Bruxelles depuis 10 ans: « Quand j’ai découvert la scène chorégraphique en Belgique, j’ai eu l’impression d’être une enfant dans un magasin de bonbons ». © IVAN PUT

C’est une pratique qui n’est pas nécessairement liée à la danse ? BLANARU: Non pas du tout. La

méthode Feldenkrais est une pratique physique qu’on pourrait rapprocher de la pleine conscience, elle explore l’alignement du corps et des manières plus saines de bouger. Quand j’ai découvert la méthode Feldenkrais, j’ai vu assez vite l’immense potentiel que cela pouvait amener dans la pratique de la danse, ce qui m’a amené à développer ma propre méthode baptisée Fathom High. Je l’applique dans toutes mes créations et particulièrement dans Undivided où les sensations et l’occupation d’espace induites par la méthode Feldenkrais favorisent le rapprochement entre les danseurs les spectateurs. Mon travail est largement basé sur l’empathie kinesthésique. Par exemple, face à la violence, notre corps réagit immédiatement par des tensions. De la même manière, des mouvements très subtils et délicats, peuvent nous faire ressentir la douceur dans de petites parties de notre corps dont on n’avait pas conscience. La méthode Feldenkrais n’a jamais cherché à me changer en tant que danseuse alors que pendant toute mon éducation chorégraphique, on m’a dit ce que je devais faire et quand le faire.

Vous êtes établie depuis plus de 10 ans à Bruxelles, qu’est-ce qui vous y a attirée ? BLANARU: Quand j’ai quitté Israël

pour venir danser en Europe, j’ai voyagé dans différents pays, mais quand je suis arrivée en Belgique et que j’ai découvert la scène chorégraphique, j’ai vraiment eu l’impression d’être une enfant dans un magasin de bonbons. J’ai eu l’impression d’avoir trouvé ma place, même si cela m’a demandé quelques années avant de démarrer un projet personnel.

Qu'avez-vous retiré de l’expérience de création de Undivided ? BLANARU: Après cette création, j’ai

ressenti une joie profonde. J’avais toujours travaillé en maintenant une certaine distance avec le public et j’ai trouvé tellement rafraîchissant de pouvoir rencontrer les gens dès le

début, de les introduire dans l’espace, de bavarder avec eux, de pouvoir être soi-même sans devoir porter de masques. Je pense que dans notre culture, on a souvent tendance à idéaliser les gens qu’on voit sur une scène, à les mettre sur des piédestaux. À tout moment dans cette création, je me suis sentie imparfaite. En offrant une expérience très humaine qui apporte avec elle toute la complexité de l’existence, ce spectacle est

peuvent les incarner et les exprimer plus justement.

C’est le cas dans Rain, un solo où vous évoquez votre expérience douloureuse d’abus sexuels lorsque vous étiez enfant ? BLANARU: Il était important pour moi

de briser mes cycles de silence, de honte et de culpabilité et d’être fière en tant que survivante, et non en tant que victime. C’est une pièce qui ne demande aucune infrastructure

« Déjà avant la pandémie, j’avais le sentiment que la distance entre les gens était de plus en plus marquée » probablement ce que j’ai créé de plus imparfait. Par nature, je suis quelqu’un de très perfectionniste et pourtant j’adore cette pièce non pas malgré ses imperfections, mais grâce à ses imperfections.

Que pensez-vous pouvoir exprimer par la danse que vous ne pourriez exprimer autrement ? BLANARU: Je ne considère pas

nécessairement la danse comme un langage car je ne peux pas garantir la manière dont les gens vont ressentir ce que je fais. Je sais juste qu’en ce qui me concerne, si je ne bouge pas et si je n’ai pas un exutoire physique de ce que je ressens dans ma vie, je n’y arriverais pas. Il y a tant que choses pour lesquelles je ne trouve jamais les mots alors que les mouvements

technique. Ce qui me permet de la présenter aussi en dehors des salles de spectacle et ainsi de toucher un autre public. Je pense aux jeunes filles et adolescentes qui ont des tas de questions à propos du consentement, de l’objectification du corps féminin et des abus sexuels. J’aimerais me déplacer et engager le débat dans les communautés, dans les écoles, les maisons de quartier et les associations féminines. C’est très important de normaliser le discours autour de ces thèmes, afin qu’à terme, ils puissent moins peser sur les gens, individuellement et collectivement.

MEYTAL BLANARU : UNDIVIDED Auvio, www.rtbf.be & 26 > 30/10, Les Brigittines, www.brigittines.be

WAT BETEKENT DAT EIGENLIJK ECHT, SAMENZIJN?

WHAT DOES IT ACTUALLY REALLY MEAN, TO BE TOGETHER?

Hoe samen zijn in tederheid en met aandacht voor elkaar? Hoe kunnen publiek, dansers en muzikanten in volle harmonie dezelfde plaats delen? Dat zijn de centrale vragen in Undivided, het nieuwe stuk van de Israëlisch-Brusselse choreografe en danseres Meytal Blanaru (We were the future, Rain). In afwachting van de culturele heropstart is de creatie nu te zien op Auvio, het videoplatform van de tv-zender RTBF.

How can we be together with tenderness and attention for each other? How can the audience, dancers and musicians share the same place in harmony? These are the central questions in Undivided, the new piece by the IsraeliBrussels choreographer and dancer Meytal Blanaru (We Were the Future, Rain). In anticipation of the cultural relaunch, the creation can now be seen on Auvio, the video platform of the RTBF TV station.

BRUZZ | INTERVIEW

saine et heureuse de bouger et d’habiter ce corps.

Culture. Exhibition

Naomi Waku aka Namglam wows followers around the world with her daring makeup creations.

NAOMI WAKU CELEBRATES BEAUTY IN ALL ITS FACETS

An Instagram and TikTok phenomenon, the young makeup artist from Brussels Naomi Waku aka Namglam is inspiring a whole generation of women with her empowering makeup creations. For the “Beautés bruxelloises” collective exhibition, the artist and influencer is leaving her virtual bubble to beautify the walls of the Qartier space in the Beurs/Bourse pre-metro station. — SOPHIE SOUKIAS

ith 75,000 followers on Instagram at the time of the interview and 77,000 at the time when this was written, as well as 28,600 subscribers on TikTok, the hype surrounding Naomi Waku aka Namglam grows a bit more every day. The 27-year-old from Brussels made a name for herself in makeup art with audacious and eclectic creations that range from light and glamourous evening makeup to total transformations. Depending on her inspiration and state of mind, Namglam sometimes becomes a cosmic creature, sometimes an African mask or a demon of the night. Her face then becomes nothing more than an oval canvas on which her imagination can run free. Challenging beauty standards by celebrating the beauty of being yourself, Naomi Waku has made herself the voice and the face of an entire generation of women. A statement that the influencer has recently begun to translate into canvases that combine paint and fabric which increasingly invoke the magical powers of the mask. After being shown for the first time in the collective exhibition “Congo Eza”, curated by the Wetsi Art Gallery and Café Congo, a larger range of Naomi Waku’s work can now be seen

alongside works by the visual artist and painter Zeinabou Hamidou Diori in the Qartier space in the Beurs/Bourse pre-metro station (a collaboration between Brussels Mobility, the MIVB/STIB, and Zinnema, organised by the Cabinet of Brussels minister Pascal Smet), in conjunction with the “Beautés bruxelloises” exhibition. It is curated by the three inspiring women responsible for Résidences Art: Florence Akyams, Nola N’Guessan, and Audrey Kauer. Due to the lockdown, we met with Naomi Waku via Zoom. She was surrounded by little pots of face paint, a vast array of brushes, and a large ring light.

The Instagram community knows you by the pseudonym Namglam. What is glamour to you? NAOMI WAKU: Ah, glamour! (Laughs) For me, it’s

feeling pretty, but with something extra. When you’re getting ready for a night out, it’s lipstick or the little stroke of eyeliner that makes that beauty shine. It’s that additional thing that makes you feel extra-pretty.

Was glamour part of your life from a very early age? WAKU: When I was a teenager, I went through

every possible and imaginable style. I even went

▼

BRUZZ | INTERVIEW

‘My makeup is a magical statement’

▼

NAOMI WAKU CELEBRATES BEAUTY IN ALL ITS FACETS

BRUZZ

| INTERVIEW

through an emo phase. (Laughs) I was pretty into makeup. The fact that it was practically impossible for me to find makeup for my complexion forced me to be creative. When I would go round cosmetics shops with my girlfriends, I was constantly confronted with the fact that there were no concealers or foundations for me. Before I became a makeup artist, I thought that bright lipsticks were not for me. I thought the same about eyeshadows with no pigments. I remember I used MAC eyeshadow to do contouring. (Laughs) It was not right at all! But I had no choice. At the time, I wore makeup to feel pretty and to hide my spots. (Laughs) Now, when I put makeup on, it’s a statement. I hardly ever wear makeup in everyday life because, these days, I am comfortable au naturel.

“Makeup helped me to develop lots of things that previously, as a black girl, I didn’t think I could explore. Now, I believe that there are no limits” another. It’s great because now, Instagram is our platform too. It also encourages us to be more vocal. If we see that brands are not taking us into account for their foundation lines, for example, we will express that. Nowadays, that’s no longer accepted. Brands have to include everyone and that’s really great.

es”, I thought of the aunties of Matongé, those very eccentric women who are part of the Brussels landscape. They are our mothers, our aunts, our grandmothers. Congolese, African women who are all around us.

After finishing secondary school in Brussels, you went to the fashion academy in Antwerp, which was considered one of the three best institutions of its kind in the world.

In your Instagram posts, you also shine a spotlight on your followers; you often turn to them for suggestions or advice.

WAKU: I discovered them going to get my hair

WAKU: I was eighteen at the time. I could draw

me, I want them to participate, and I want to make them feel good. That way, we all grow together.

and sew a little, but I had not yet defined myself creatively. I had no idea how to construct a concept and I think that the Antwerp academy is a better fit for people who already have some level of experience. It didn’t work for me because I didn’t really receive much guidance and I was put down more than anything else. Because I was told that it was not for me, I ended up believing it. It’s a pity, because fashion was really my dream. I stopped to preserve my mental health and then I went through a rather difficult period. But in the end, none of that really matters because now, I am creating my own way.

Do you feel that in the world of makeup there was more space to express yourself? WAKU: Yes, much more! There are so many

possibilities in makeup. Also, when I started out, there were not that many black girls like me who were doing artistic makeup. I carved out a little niche for myself and now there are loads of us, which is great.

WAKU: Since more and more people are following

What is the most surprising or inspiring thing that a follower has suggested to you? WAKU: One time, a woman who follows me in

the US asked me to send her a photo of one of my looks to print and hang in her salon. Although I receive tons of comments and support, I sometimes feel like my followers are not speaking to me but to Namglam. In that moment, everything suddenly seemed very real.

Nowadays, Instagram is as much an art gallery as any physical gallery. WAKU: It’s a gallery and it’s a business card.

When I started doing makeup, I didn’t consider it art. Now, I appreciate what I do but I also respect it as art. Makeup is like painting. In fact, it is painting. In the future, I would like to sell more prints of my work.

On Instagram, you provide a lot of support for your black makeup artist colleagues via a series of hashtags.

The “Beautés bruxelloises” exhibition in the Qartier space, in which you combine makeup and paint on canvas, is helping to bring your work out of the virtual world.

WAKU: That’s really important. Because, as black

WAKU: It’s a wonderful opportunity and I am

influencers and content creators, we have a lot less visibility. One of my colleagues created #editorialblk, which enables us to support one

grateful to the curators of Résidences Art and Zinnema for having confidence in me. Since I was given carte blanche for “Beautés bruxellois-

What particularly inspired you about those aunties? done in Matongé. Their exuberant personalities, their outrageous looks and makeup have always interested me. Some of them dress in traditional clothing, others wear bold materials such as leather and heels. It can be considered tacky but over time, I came to appreciate that kind of “bad taste”. The aunties do not give a damn what other people think of them and have no intention of changing. I love that kind of energy and I wanted to present a beauty that I can identify with. In my canvases, the aunties are combined with my meditations on African masks and their highly ornamental aspect. I then recreate those canvases on my face in order to embody them.

The mask is one of the themes that run through your work. On Instagram, you sometimes opt for a completely black background with a light illuminating the made-up part of your face, so that all that is left is a mask emerging from the shadow. WAKU: I am fascinated by masks. For me, putting

on makeup is putting on a mask.

What does it feel like when you’re wearing that mask? WAKU: It’s a magical transformation that takes

place: I look at myself and I am a different person. I think: wow! Makeup allows me to express emotions that are buried within me. If I have the blues, sometimes I will express it through blue makeup. It’s almost therapeutic.

You also sometimes create creepier makeup looks with a hint of gore. Is that your dark side expressing itself?

“When I started doing makeup, I didn’t consider it art. Now, I appreciate what I do but I also respect it as art”

WAKU: That part of my work is tied to my inner

demons. I am a very happy person but I can get down sometimes. When my makeup becomes darker, it means things are not going all that well. (Laughs) In times like that, painting helps me. Putting makeup on is a way for me to overcome those dark ideas, to make something out of them.

DE MAGISCHE MAKE-UP VAN NAOMI WAKU Ze heeft al meer dan 77.000 volgers op Instagram en bijna 29.000 op TikTok, maar de ster van Naomi Waku alias Namglam blijft elke dag groeien. De 27-jarige Brusselse maakt naam in de make-upwereld met gedurfde en eclectische creaties, van subtiele avondmaquillage tot totale transformaties. Door de schoonheidsnormen uit te dagen en de schoonheid van jezelf zijn te vieren, wordt ze de stem én het gezicht van een jonge generatie vrouwen. Sinds kort draagt ze die boodschap ook uit op doeken tussen schilderij en textielkunst. Voor de groepstentoonstelling Beautés bruxelloises treedt Naomi Waku uit haar virtuele bubbel om de muren van de Qartier-ruimte in het premetrostation Beurs op te fleuren. “Make-up heeft me geholpen om dingen te ontwikkelen die ik vroeger, als zwart meisje, niet durfde op te zoeken. Vandaag zijn er geen limieten meer.”

Naomi Waku: “For me, putting on makeup is putting on a mask. It’s a magical transformation that takes place.”

You also use white liner a lot. WAKU: For a long time, I thought that it was not

beautiful to draw too much attention to my face. I was convinced that white and flashy colours would stand out too much and that I was better off sticking to a very neutral palette. Then, little by little, I gave them a try, until I really made colours one of my strengths. I deconstructed my attitudes to makeup and realised that colours on dark skin can be very beautiful. Now, I deliberately go for colours that make an impact.

Did makeup help you with that process of deconstruction? WAKU: Yes, there are a lot of things that I thought

were not for me. Now, I believe that there are no limits. Even in terms of my own self-perception. Discovering the world of makeup helped me to feel prettier. Put that way, it sounds a bit sad, but it’s the truth. Makeup helped me to develop lots of things that previously, as a black girl, I didn’t think I could explore.

see themselves in a new way. To tell themselves: I matter!

The French musician and model Yseult, who now lives in Brussels, is playing a key role in those paradigm changes. WAKU: I need to meet her! (Laughs) We know

some of the same people too. When I discovered her, I was blown away. We look a bit alike too. There’s a similarity! (Laughs) What Yseult does is very beautiful to see. It’s great stumbling across things on social media that make you feel good. When I started posting on Instagram, I followed a huge number of Insta models. My whole feed was made up of them and it was telling me: you are not good enough, you don’t look like them. There were times when my self-image was extremely low. Starting to follow people like Yseult really changed things.

You now have more than 77,000 followers on Instagram and that makes you a source of inspiration too. What does that mean to you?

Because of a lack of models?

WAKU: I am very slowly becoming aware of the

WAKU: When you grow up without seeing people

impact my work can have on people. It makes me happy knowing that what I do inspires other people. I feel like I have accomplished something.

who look like you, it has an impact on you. Of course, Instagram, which is a very powerful tool when it comes to representation, has helped a lot. So has all the stuff about body positivity. Seeing different bodies on Instagram or in fashion shows is brilliant. It makes you feel like you have not been erased: that you exist. It enables people to deconstruct themselves and

BEAUTÉS BRUXELLOISES > August 2021, Espace Qartier (Beurs/Bourse pre-metro station), www.zinnema.be & residencesart.com

BRUZZ | INTERVIEW

LE MAKE-UP MAGIQUE DE NAOMI WAKU Avec plus de 77 000 followers sur Instagram et près de 29 000 sur TikTok, l’aura de Naomi Waku aka Namglam grandit chaque jour un peu plus. La Bruxelloise de 27 ans s’est fait un nom dans le make-up art avec des créations audacieuses et éclectiques voyageant du maquillage de soirée light et glamour à la transformation totale. Challengeant les codes de la beauté en célébrant la beauté d’être soi, c’est toute une génération de femmes dont elle se fait la porte-parole et le visage. Un statement que l’influenceuse traduit depuis peu sur des toiles entre peinture et tissu. Pour l’exposition collective Beautés bruxelloises, Naomi Waku sort de sa bulle virtuelle pour sublimer les murs de l’espace Qartier du pré-métro Bourse. « Le make-up m’a permis de développer plein de choses qu’auparavant, en tant que fille noire, je ne pensais pas explorer. Aujourd’hui, je me dis qu’il n’y a pas de limites. » FR

Culture. Radiohoorspel

Stemmen uit het elastische stadion van After-Africa In The Africans, a radio play in three acts ensceneert de Rwandees-Nederlandse kunstenaar Christian Nyampeta een radiofonisch hoorspel met sleutelscènes uit The trial of Christopher Okigbo, een roman van de Keniaanse schrijver Ali A. Mazrui. — MICHAËL BELLON Christian Nyampeta (1981) kwam in 1999 van Rwanda naar Nederland, waar zijn werk nog altijd gesteund wordt door het Mondriaan Fonds. Na een doctoraat in de beeldende kunsten aan Goldsmiths, University of London, verhuisde hij naar New York, waar de Art Prize Future of Europe-winnaar van 2019 nu een tentoonstelling in het Guggenheim voorbereidt. Aan die expo zal ook een publiek project verbonden zijn, want de kunstpraktijk van Nyampeta verbindt voortdurend film, beeldende kunst, design, theorie en de uitwisseling van teksten en ideeën in speciaal gecreëerde, collectieve educatieve contexten. Zo was zijn werk al te zien op de expo Risquons-tout in Wiels en initieerde hij

een jaar lang de École du soir/The Poet School bij het Kunstenfestivaldesarts.

AFTER-AFRICA Voor het radiohoorspel The Africans baseert Nyampeta zich op de sciencefictionroman The trial of Christopher Okigbo van de Keniaanse filosoof en schrijver Ali A. Mazrui uit 1971. In die roman komt de bij een auto-ongeluk om het leven gekomen radiopresentator Hamisi terecht in het hiernamaals After-Africa. Daar moet hij optreden als ‘raadsman der Verlossing’ in een proces tegen Christopher Okigbo. De Nigeriaanse dichter Okigbo (1932-1967) is een historische figuur die op jonge leeftijd overleed op het slagveld tijdens de Biafraanse onafhankelijkheidsoorlog in Nigeria. In het oneindig elastische Grote Stadion van After-Africa, moeten de Ouderen des Oordeels voor miljoenen aanwezigen nagaan of Okigbo het recht had om zijn individuele burgerlijke engagement boven zijn universele plicht als artiest te stellen. Nyampeta: “Volgens de aanklagers was het leven van Okigbo op aarde een contradictie, omdat de dichter universeel heldendom verwarde met parochiaal martelaarschap. Toen duizenden dichters, artiesten en performers uit heel Afrika en

Select.

Duet voor de armen

Classical music for the future

En avant la musique

NL/ Met ANECKXANDER en

EN/ The organisation

Screws haalde choreograaf Alexander Vantournhout al twee keer het TheaterFestival. Tijdens de eerste maanden van de coronacrisis maakte hij Snakearms: “Een ode aan het handen schudden.” In tijden van suffe vuistjes en elleboogjes herinnert het meeslepende hand-, armen ledematenduet van Vantournhout en Emmi Väisänen, met muziek van klarinettist Ben Bertrand, ons aan de tactiele tijden van weleer. (MB)

Vocatio offers financial support and professional guidance to young people with a dream. They offer scholarships in fields such as the arts, health sciences, technology and handicraft. During the pandemic, giving young talents a chance to create seems more necessary than ever. Vocatio is asking for your attention by organising a streaming concert, live from Flagey’s Studio 1. The Carousel Chamber Music Ensemble will move you with works by Mozart and Schubert, in allegro and andante, adagio and più lento. (GVDH)

FR/ Les enfants sont les premiers à pousser la chansonnette, mais après que les notes s’envolent, ce n’est pas toujours facile à rattraper. Studio Koko a la solution. Ils débarquent pour deux jours avec leur studio mobile à Recyclart. Les oreilles et les micros ouverts, ils attendent les enfants de 6 à 15 ans pour mettre leurs ritournelles en boîte et en musique. Pas besoin d’être un.e pro de la vocalise ou du solfège, il suffit d’apporter sa voix, éventuellement un instrument, mais surtout sa créativité et sa bonne humeur. (GB)

17/4, 22.30, www.podium19.be

19/4, 20.00, www.carousel-ensemble.com

16 & 17/4, Recyclart, www.recyclart.be

Artiesten uit Afrika en de Afrikaanse diaspora, onder wie Otobong Nkanga (boven) en Prince Joshua Botongore, lenen hun stem aan The Africans.

de diaspora in Dakar verzamelden voor het eerste World Festival of Negro Arts in 1966, kreeg Okigbo daar de eerste prijs als dichter en was hij een universele held die met zijn kunst alle grenzen overschreed. Maar volgens de aanklagers verwierp hij die positie door een jaar later te sterven op het slagveld van de Biafraanse oorlog, wat volgens hen van parochiaal of tribaal martelaarschap getuigde.”

LOFI FUTURISME Nyampeta las het boek van de Keniaanse filosoof over de Nigeriaanse dichter toen hij voor het eerst sinds lang weer in Rwanda was. Het liet hem niet meer los. “Het boek is wat uitleggerig en traditioneel gegenderd, waardoor het vrouwen niet de plaats geeft die hun toekomt, maar ik werd aangetrokken door de manier waarop het tijd

“Ik wil cycli van onderdrukking helpen te doorbreken” CHRISTIAN NYAMPETA Kunstenaar

verdraait en samenbalt, zodat een enorme reeks mensen die in verschillende tijden leefden, samenkomt. Het futuristische van de roman zit niet in technologische innovatie, maar in de tijdloze postnationale dialoog die erin gecreëerd wordt.” Zo krijgt het boek een pan-Afrikaanse en afrofuturistische inslag. “Ik gebruik de term niet vaak, maar voor mij is afrofuturisme denken aan een toekomst waarin het historisch formeel

DOCHTER EN KLEINDOCHTER Voor het radiohoorspel doet Nyampeta een beroep op diverse artiesten, zoals Phindile Dube, Prince Joshua Botongore, Moya Michael, Otobong Nkanga, Mohamed Toukabri, Appau Jnr Boakye-Yiadom en componist Julien Simbi. Een wel heel speciale stem is die van Obi Okigbo, de dochter van Christopher Okigbo en de moeder van Sofia Dati, die werkt bij… Wiels. Nyampeta: “Dat de kleindochter van Okigbo verbonden bleek aan het centrum voor hedendaagse kunst waar ik mijn voorstel lanceerde voor dit al zo lang gekoesterde project, sloeg mij met verstomming. Ik zal nooit vergeten hoe Sofia Dati plots glimlachte toen ik het onbewust over haar grootvader had. Die connectie over generaties heen was al een thema van het project, nu is het ook meer dan fictie. Dat Obi Okigbo zijn gedichten voorleest, is heel intiem.”

THE AFRICANS, A RADIO PLAY IN THREE ACTS > 30/4, www.wiels.org

Elles racontent

Workspace becomes museum EN/ Clever! For this XL edition of its

Open Studios, workspacebrussels has mapped out a museum route that visitors can reserve a time slot for. Throughout their own spaces and those of the neighbouring Kaaistudio’s, installations, sculptures and videos by artists such as Anton Lambert & Kaori Ishiguro, Elias Cafmeyer, or Kim and Anyuta Wiazemsky Snauwaert will surprise you from unexpected places. In addition, the public can also take part in a walk through the city curated by the TAAT collective, check out the WhatsApp performance by Nathalie Rozanes & Chloe Chignell, or stumble

geafrikaniseerde subject, dat zo lang onderdrukt, verhandeld, gekoloniseerd, bespot en vermoord is, opnieuw voluit en onbeperkt kan floreren. Dat het zich geen zorgen hoeft te maken over racisme, politie, paspoorten en visa, ook in eigen land.” Verder gaat de vraag of een kunstenaar ook een soldaat kan zijn ook over de rol en de gevolgen van de acties die een mens of een kunstenaar onderneemt. “Zo stel ik mijzelf de vraag hoe andere artiesten na mij over mijn houding en rol als kunstenaar en als mens zouden kunnen oordelen. Zo wil ik werken aan de toekomst door cycli van onderdrukking te helpen doorbreken.”

upon various interventions in the public space, such as the architectural, social and choreographic experiment I Think We Need to Talk by Collectief Elan(d). (MB) 15 & 16/4, 14 > 21.00, Kaaistudio’s & workspacebrussels, www.workspacebrussels.be

FR/ Les concerts sont encore sous cloche. Mais la musique déborde par là où elle peut. Comme dans Résidenci.elles, le podcast sur la création musicale au féminin initié par le centre culturel BRASS. Au fil des épisodes, des créatrices nous racontent leur parcours et leurs univers artistiques. On retrouve le duo Gift Songs qui unit leurs voix dans un répertoire de la Renaissance, le collectif d’improvisation C-îme, le rock languide et vénéneux de Soror, la chorale déjantée de Fritüür et ses reprises improbables et aussi l’inclassable projet musical électro-mélancolique de Refurinn Kitsune. (GB) www.lebrass.be 51

Culture. Eat & Drink

Standard, l’enseigne déjà remarquée à Anvers, s’installe à SaintGilles. Un régal.

Standard champion FR

Après Anvers, Standard débarque à Bruxelles. Difficile de résister à ces pizzas servies dans la plus pure tradition napolitaine. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE STANDARD Moskoustraat 11-13 rue de Moscou, Sint-Gillis/ Saint-Gilles, 02-218.33.30, www. standardpizza.be, ma/lu/Mo > vr/ve/ Fr 12 > 14.00 & 17.30 > 22.00, za/sa/Sa 17.30 > 22.00 & zo/ di/Su 12.30 > 21.30

On l’a déjà écrit : les pizzas sont les préparations qui nous manquent le plus depuis le début de ce confinement qui semble ne jamais avoir de fin. Car c’est une évidence, cette spécialité italienne supporte très mal le transport. À moins d’avoir une excellente pizzeria juste à côté de chez soi, et quand je dis « juste à côté de chez soi », il s’agit vraiment de la porte à côté, l’expérience du take-away s’avère immanquablement décevante. Du coup, on a fait le choix de s’abstenir. Jusqu’à ce qu’on ait appris que Standard, l’enseigne déjà

remarquée à Anvers, à deux pas de The Jane, s’installe à Saint-Gilles. Là, c’en était trop pour le pizza-addict que je suis. Décision a été prise de s’y rendre à vélo et, pour que l’aventure ne soit pas trop déceptive, de manger ce délice transalpin sur place, peu importe la météo ou le confort. Ni une, ni deux, direction rue de Moscou, juste en face du bar, hélas fermé, de la brasserie de l’Ermitage – on notera qu’avant sa fermeture, celui-ci proposait également des… pizzas. Après avoir commandé par téléphone, on

pousse la porte de cette adresse qui n’a malheureusement pas pu être ouverte autrement qu’en mode « à emporter ». Les quelques minutes où l’on attend l’alléchant carton s’apparentent à une véritable séance de torture. Voir la salle vide de ce vaste restaurant aux contours bruts de loft lumineux déchire le cœur : on s’y voit savourer l’Italie entre amis. Ce rêve se voit rapidement dissipé par le pizzaïolo qui nous tend le fruit défendu : une Standard vegan (12,50 euros). Pour la savourer immédiatement, on

s’est installé sur un plot très inconfortable (sa fonction première étant d’empêcher les voitures de se garer). Heureusement, le soleil était de la partie. On s’est livré à l’exercice difficile d’une dégustation avec les doigts. Les conditions difficiles n’ont rien entravé. On s’est régalé de la pâte au levain bien souple. Mention pour l’utilisation d’une crème de courgette et menthe, ponctuée de zestes frais de citron, en guise de substitut au formage, un vrai délice soulignant les garnitures composées de chou kale, de blettes et de pleurotes au goût de sous-bois. Sans oublier, ce qui en fait tout le prix, la blinde d’oignons en pickles ajoutant une note sucrée à l’ensemble. Vivement le repas sur place…

HIGH FIVE

FINE BAKERY Hartig, fijngevoelig en krokant. Des tartes salées fines et croquantes. Crisp and delicious savoury tarts. Instagram: finebakery.bxl

MINE MADEH Syrische keuken die je verwarmt in de winter. La chaleur de la cuisine syrienne en plein hiver. Syrian cuisine to keep you warm in winter.

YOKA TOMO Een bento onder vrienden. Petits bentos entre amis. A little bento with friends. (Facebook: yokatomo.bxl)

LE COCQ Café, frietkot, wasserette... de nieuwe Nicolay doet het allemaal. Friterie-bar-wasserette… le Nicolay nouveau fait tout. Café, chip-shop and laundromat... the new Nicolay does it all. (Instagram: lecocq_bruxelles)

MÀLOMA Takeaway met toeters en bellen. Jusqu’ici, le take-away le plus élaboré du confinement. Sophisticated take-away. (comptoir-maloma.squarespace.com)

Nick Trachet

BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN COLOFON JosianeCOLOFON De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 COLOFON Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Nick Trachet NickTrachet Trachet Nick

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk

BRUZZ Gratis in Brussels Hoofdstedelijk BRUZZ Gewest. BRUZZ Flageyplein 18, 1050Gewest. Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18,België: 1050 Brussel, 02-650.10.65 Rest van 25 1050 euro per jaar; Flageyplein 18, Brussel, 02-650.10.65

Harde kip Pistolets

Rest van België: 25 euro per jaar;

COLOFON COLOFON

Nick Trachet Nick Trachet

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

)

B R U Z Z | C U LT U R E Z ZU|RTER A C H E T B R U Z Z | BCRUULT

)

voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een moet er al een hele hoopIktegelijk forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde Ik liet de stukken rustig bakken in ruime olie NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen. Nick enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding voorjenader onderzoek. Iktegelijk kwam slachten! terug met een moet al een heleen hoop Brusselaardie diededestad stad woog gram, bolrond met eengeërfd diameter van Mijn eega heeft ditNa receptje van haar Brusselaar toe, water45 pepertjes look. anderhalf uur was forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Ik lietpistolet de stukken bakken in ruime olie endedewereld wereld culinair en culinair twaalf centimeter, de hoogte bedroeg zeven moeder: Gevulde eieren (voor +/4 personen): de kip nog steeds oneetbaar taai! Maakt niet uit, Nick Trachet NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen. Nick enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding ontdekt ontdekt tot 2bolrond eieren hard koken centimeter. Zo’n raspistolet met een erg Brusselaar die de stad dan eten1,5 we wat later. Inper de persoon: tropen zijn maaltijden Brusselaar diede destad stad woog gram, met eenisIk diameter van Brusselaar die toe, wat 45 pepertjes en look. Na anderhalf uur was voor nader onderzoek. kwam terug met een moet je ertien al een hele hoop tegelijk slachten! (gedurende minuten), schrikken in koud en de wereld culinair krokante, dunne korst omhuld rond een trouwens ergmaar relatief, iedereen krijgt een bord ende dewereld wereld culinair en culinair twaalf centimeter, de hoogte bedroeg zeven de kip nog steeds oneetbaar taai! Maakt niet uit, forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde Ik liet de stukken rustig bakken in ruime ontdekt water, pellen, halveren; de 5-6 eigelen prakken wanneer hij of zij thuiskomt, het eten mag dan alolie en ontdekt vederlicht wit broodkruim. Geen spoor van ontdekt centimeter. Zo’n raspistolet is met een erg dan eten we wat later. In de tropen zijn maaltijden NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen. Het Nick enikikeven voegde gehakte ajuin aan ding mengen met 100 gram gehakte gekookte hesp, lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen ofvan krokante, maar dunne korst omhuld rond eenuur was trouwens erg relatief, iedereen krijgt eenanderhalf bord Brusselaardie diededestad stad woog gram, bolrond met een diameter Brusselaar toe, wat 45 pepertjes en look. Na ajuin en peterselie; dehet halve eieren vullen met Ik deed er wat water bij om het stoven rustig Wie langs deopgevallen? Afrikaanse winkels moet wanneer hij of zij thuiskomt, eten mag dan al vederlicht wit broodkruim. Geen spoor van zonnebloempitten: puur gladde korst. Het broodje Is het u ook Alles inwandelt, deen voeding lijkt en de wereld culinair de wereld culinair centimeter, de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, bolletjes van mengsel. lauw zijn, er iseten altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij alswe sesamzaadjes, of erg ontdekt verder tegroot laten lopen. Nu had ik alslaapbollen kipismet het zeker zijn opgevallen: de vitrine hangt ontdekt is zo dat jedat er niet onmiddellijk inajuin kunt kleiner tealworden. Niet langopgeleden kwam het centimeter. Zo’n raspistolet met een dan wat later. In de tropen zijn maaltijden zewater in een gevette ovenschotel, overgiet Het is Pasen geweest, het feest van ei.lijkt Jullie (het Ikrook deedSchik erkrokante, wat bijin om stoven rustig Wie langs deopgevallen? Afrikaanse winkels moet zonnebloempitten: puur gladde korst. Het een broodje Iswel het u Nutella ook Alles inwandelt, de voeding écht naar kip dehet keuken), maar ik had vaker dan niet een reclame voor pluvera. maar dunne korst omhuld rond trouwens erg relatief, iedereen bord bijten, daarvoor is het te hoog. Je krijgt moet het in een nieuws dat kleinere potten op dehet markt verder tegroot laten lopen. Nu had ikvoor al Kennen kipdemet ajuin het zeker al zijn opgevallen: opgeleden de vitrine hangt met kaassaus (mornay, puristen) envan laat weten toch hoe dat komt? is zo dat je er niet onmiddellijk in kunt kleiner te worden. Niet lang kwam het wanneer hij of zij thuiskomt, het eten mag dan al vederlicht wit broodkruim. Geen spoor het nog graag wat Afrikaanser. jullie Meestal staat er het lachende gezicht van een twee breken of lichtelijk pletten. Om het te breken brengt. Voor dezelfde prijs als de vroegere rook écht naar kip in de keuken), maar iktot had vaker wel dan niet een reclame voor pluvera. 20Agussi àlauw 30 minuten bakken inJeegusi, de oven De dappere kip stamt uit Azië achter Indië, uit(het bijten, daarvoor is te hoog. moet het inhet nieuws dat Nutella kleinere potten op de markt zijn, erhet is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of agussi? – ook bekend als agushi of Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. kent een pistolet een snede in dejullie bovenkant. grotere, uiteraard! Ja, de hazelnoten zijn hettwee nog graag Afrikaanser. Meestal staat er het lachende gezicht van duurder een Ikwat deed er wat water bij Om om het stoven rustig oppervlak lichtbruin is.Kennen Wie langs de Afrikaanse winkels wandelt, moet Maleisië en zo. deMaar hanen zulke geweldige breken of lichtelijk pletten. het te breken brengt. Voor dezelfde prijs als de niet vroegere zonnebloempitten: puur gladde korst. Het broodje Isdiepvrieskip. het uOmdat ook opgevallen? Alles inde denu voeding lijkt egushi – wordt voornamelijk gebruikt in Het gaat over om Technisch is dat omlopen. hetals zwellen van het deeg in geworden meneer! En de zijn mensen houden niet agussi? Agussi – te ook bekend egusi, agushi Afrikaanse mama op, kleurrijke hoofddoek. verder laten Nu had ikIedereen al kipofmet ajuin het zeker opgevallen: opgeleden de vitrine hangt kent een pistolet een snede bovenkant. grotere, uiteraard! Ja,almet dede hazelnoten zijn duurder Aandoenlijk huiselijk isde het. kan een vechters zijn, gingen mensen gretig wedden is zo groot dat je erin niet onmiddellijk in kunt kleiner te worden. Niet kwam het West-Afrika. Het zijn de zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’. Het zijnlang legkippen de hete oven op te vangen. Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het via volumeegushi – wordt voornamelijk gebruikt in Het gaat over diepvrieskip. Maar niet om de nu (het rook écht naar kip in de keuken), maar ik had vaker wel dan niet een reclame voor pluvera. bijten, daarvoor is het te hoog. Je moet het in nieuws dat Nutella kleinere potten op de markt Technisch is dat om het zwellen van het deeg in geworden meneer! En de mensen houden niet ei koken, maar door even dat ietsje méér te doen, op hanengevechten. Dat deden ze ook met soort, of van velezijn pompoensoorten, gepeld en die teoveral oud zijn volgens de normen van de West-Afrika. Het dewat zaden van een meloendominerende ‘plofkip’. Het zijn legkippen geschiedenis op rust vertelde mij lang geleden dat verkleining. het nog graag Afrikaanser. Kennen jullie Meestal staat er het lachende gezicht van een twee breken of lichtelijk pletten. Om het te brengt. Voor dezelfde prijs als de vroegere de hete oven op te vangen. Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het via volumewordt zo’n simpel lijkt eigerecht met kaas een waarbreken kamelen, maardieren hanengaan zijn uiteraard nu eenmaal handiger gemalen. Het resultaat wat op amandelpoeeierindustrie. Zulke niet soort, of van velevruchtbaarheid pompoensoorten, gepeld en bovenkant. die te oud zijn volgens de normen vanhazelnoten devan de hoofddoek. agussi? Agussi – ookeen bekend alsinegusi, agushi of Afrikaanse mama op, met kleurrijke die feest. snee de verzinnebeeldt; deweek Laatst kwam mijn huisgenote kent een pistolet snede de grotere, uiteraard! Ja,terug de zijn duurder geschiedenis op rust vertelde mij lang geleden dat verkleining. Voor als iedereen op het einde van de om mee te nemen in je bagage als je een gewone der. Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke in verloren, maar zijn ook niet meer gepast voor Het resultaat lijkt op amandelpoeeierindustrie. Zulke dieren gaan uiteraard nietde egushi – wordt voornamelijk gebruikt Het gaat over diepvrieskip. Maar niet omgemalen. dedie nu Technisch is datwat om het zwellen deeg in geworden meneer! En de mensen houden niet genitaliën van Ceres. Se non van è vero dagelijkse zoektocht naar voedsel met devan snee vruchtbaarheid verzinnebeeldt; dehet… Laatst kwam mijn huisgenote terug weerde thuis isde nagodin het werk. Bijvoorbeeld. soldaat van Alexander de Grote bent. Zo kwam Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever kip heeft met de West-Afrika. Het zijn de zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’. Het zijn legkippen der. Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke verloren, maar zijn ook niet meer gepast voor de hete oven op te vangen. Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het via volumegenitaliën van de godin Ceres. Se non è vero … dagelijkse zoektocht naar voedsel met de Pistolets zijn per defi nitie wit. Ze staan ‘vogels-zonder-kop’. Ik kreeg een pakje dat meer Mettertijd is vele dit gerecht zelfs ‘gegentrifi ceerd’, devan haan in Europa terecht, maar sommigen soort, of van pompoensoorten, die tesmaak oud zijn volgens de heeft normen van winkel. ‘onze’ moderne diegaan liever kip met dede Afrikaanse Van agussi maakt men ‘soep’. Eigenlijk dikkeen textuur tandpasta. Dus deze vogels naar geschiedenis op rust vertelde mijgepeld lang dat verkleining. Pistolets zijnde pergodin defi nitie Ze staan ‘vogels-zonder-kop’. Ikmoest kreeg een dat meer voor en wit. moeten dus puurgeleden zijn. leek textuur alsof het broodbeleg bevatten. Daarin ofagussi toch minstens verburgerlijkt. Zo gewaagt men zeggen dat de Egyptenaren ze alpakje hielden. Samenniet symbool gemalen. Het resultaat lijkt wat op amandelpoeeierindustrie. Zulke dieren gaan uiteraard Van maakt men ‘soep’. Eigenlijk dikke van tandpasta. Dus gaan deze vogels naar saus. Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Azië leek en Afrika. Men is er ginder verzot op. Bij ons die snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de Laatst kwam mijn huisgenote terug van de voor àdelagodin moeten dus puur zijn. alsof hetuiteraard, broodbeleg moest bevatten. Daarin Volkorenpistolets zijneneen ontheiliging! Pistolets zat wat dus moet doorgaan voor koploos van der. oeufs Chimay, een gerecht dat elke zou met kip met eenop. haan alleenvoor symbool Je enkele vindt vandaag agussi in vrijwel verloren, zijn ook niet meer Agussi bindt erg mooi geeft een romig Azië ende Afrika. Men ismaar er want ginder verzot Bijgepast ons resultaat. Laat scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zonen feestdagen, tot genitaliën van deenontheiliging! godin Ceres. Se non è vero … dagelijkse zoektocht naar voedsel met de saus. Volkorenpistolets een Pistolets zat watjedus moet doorgaan voor koploos Afrikaanse winkel. worden uitenkele het fizijn jnste meelrustig gebakken, simila ‘onze’ moderne smaak dievoor liever kip heeft met de gecreëerd pluimgedierte. Het leken wel porties zijn voor Mme Tallien, prinses vanbij de raak niet ver. Die hanengevechten zijn resultaat. Laat scheppen meestoven was kip vroeger iets voor zonen feestdagen, tot Pistolets zijn per defi Zebij staan ‘vogels-zonder-kop’. Ik kreeg meer de kipuitenhet roer regelmatig om.nitie Hierwit. kunnen een fenomenale ontwikkeling de porties brave kip een pakje datmet worden fijnste meel gebakken, simila de pluimgedierte. Hetvan leken wel Van agussi maakt men ‘soep’. Eigenlijk dikke textuur tandpasta. Dus voor gaan deze vogelsmet naar Caraman-Chimay (1773-1843): je vervangt de zijn. doorgaans dodelijk (voor de vogels). Meestal de kip en roer regelmatig om. Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip Romeinen. Dat gaf in het Duits het woord lilliputters. Niet vuistdik, maar chocoladereepsymbool voor deDuits godin en moeten dus puur leek alsof het broodbeleg moest bevatten. nu Daarin ook nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde totAzië de goedkoopste proteïne opverzot de Romeinen. Dat gaf in het het woord lilliputters. Niet vuistdik, maar chocoladereepsaus. Agussi bindt erg mooi en geeft een romig en Afrika. Men is er ginder op. Bij ons nu ook nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot de goedkoopste proteïne op vullingVolkorenpistolets door duxelles (mengsel van gehakte en sterft ookzonder de wat winnaar na het gevecht. Erde moet Semmel, nog steeds de naam voor deze broodjes dun. Kolibries kop! zijn een ontheiliging! Pistolets zat dus moet doorgaan voor koploos maar zeker bijvoorbeeld ook scheppen spinazie. Een markt. Hetzelfde inzonder Afrika. Met vreugde bezingen Semmel, nog steeds deook naam voor deze broodjes dun. Kolibries kop! resultaat. Laat enkele rustig meestoven was kip vroeger iets voor zonen feestdagen, tot zeker bijvoorbeeld spinazie. Een Hetzelfde in Afrika. Met vreugde bezingen droog gebakken paddenstoelen, boter, sjalotten, dus onderweg gekweekt. inhet het zuiden van dat land. In het museum van bij de Ermarkt. was een tijd dat dedie portie van dede werkman worden uit het fije jnste meel gebakken, simila pluimgedierte. Het leken wel porties voor maar tomaatje zorgt ervoor dat je kan vergissen met ze daar de goedkope kip uit onze contreien per in zuiden van dat land. In het museum van Er was een tijd dat de portie van werkman met de kip en roer regelmatig om. Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip tomaatje zorgt ervoor dat je je kan vergissen metwoord ze daar de goedkope kipop die uit onze contreien per kruiden), de kaassaus blijft. En uiteraard zijn er Toen de diertjes een rustiger erf belandden, Romeinen. Dat gaf in het Duits het lilliputters. Niet vuistdik, maar chocoladereepNapels zag ikverkoolde verkoolde pistolets die deokra’s, uitbargrootgroot moest zijn. Datwordt was toen dede‘terrassiers’ Napels zag ik pistolets die de uitbarmoest zijn. Dat was toen ‘terrassiers’ nu ook nog groene groenten bij, zoals degradeerde tot de goedkoopste proteïne op de de hete pepers, tot jolijt van iedereen! Laat vliegtuig naar ginder gevlogen, mogelijk hetedepepers, tot van iedereen! Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk oeufs lajolijt Meulemeester, ooit – voor zegt menbroodjes – en de de kippen bleven leggen, ontdekte men dat diede sting Semmel, nog steeds deook naam deze dun. Kolibries zonder kop! van deàVesuvius Vesuvius in het jaar 79 hebben nog subsidies met werkten. Vandaag doen ze dat maar zeker bijvoorbeeld spinazie. Een markt. Hetzelfde in Afrika. Met vreugde sting van de in het jaar 79 hebben nog subsidies metschop devan schop werkten. Vandaag doen zeerg dat bezingen onbepaalde tijd verder sudderen. De agussisaus is met de EU. DieDie handel moet wel onbepaalde tijd verder sudderen. De agussisaus isbrassemet van de EU. handel moet wel erg in het zuiden van dat land. In het museum van populair als voorgerecht in de Brusselse Er was een tijd dat de portie van de werkman eieren buitengewoon handig zijn. Ze vormen tomaatje zorgt ervoor dat je je kan vergissen met ze daar de goedkope kip die uit onze contreien per overleefd. met winstgevend de ofzijn, Kubota en moeten ze na overleefd. metBobcat de Bobcat of want Kubota en moeten zehet nahun hun erg vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want de eigenaars van merk erg vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar de eigenaars van het merk Napels zag iktot verkoolde pistolets die de uitbargroot moest zijn. was toen de ‘terrassiers’ ries,binnenste en gebaseerd op een van brouwer, personage uitstekend voedsel voor deDat mens, komen in de hete pepers, jolijt iedereen! Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk Het is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness. Greppels graven is een Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness. Greppels graven is een ook wat eten metin de vingers, de top vijfhonderd van de Belgische ook watmuskusachtig. muskusachtig. Te eten met de vingers, staanstaan in deintop vijfhonderd van de Belgische sting van tijd deTeVesuvius het 79 hebben nog met schop werkten. Vandaag doenwel ze erg dat uit het mythische theaterstuk Lejaar mariage de porties die jegeworden. in dedehand kan houden oflein je onbepaalde verder sudderen. De met subsidies van de EU. Dieest handel ken en ware pistoletoloog trekt eerst datagussisaus natte zittend beroep ”Tu sais où keneen ende de ware pistoletoloog trekt eerst dat natteis zittend beroep geworden. ”Tu sais où estmoeten le moet boven bord rijst. Smakelijk. fortuinen. boven een bord rijst. Smakelijk. fortuinen. overleefd. met de Bobcat of Kubota en ze na hun erg vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want de eigenaars van het merk mademoiselle Beulemans. Hier bestaat de vulling broekzak kan steken, dat laatste liefst gaar. Ze kruim uit zijn broodje, zo zo is er plaats voorvoor extraextra zei groothandelaar opde de Ik kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwkruim uit zijn broodje, er plaats problème?” zeistaan een groothandelaar op Ikproblème?” kocht zo’n kipeen en de winkelier waarschuwHetmuskusachtig. binnenste is is soms niet helemaal doorbaknaar deomgang fitness. Greppels graven eenuit garnalen, ook wat Teineten met deGeen vingers, in de top vijfhonderd van Belgische gemarineerd lambiek. waren zo werkuren makkelijk in de datjede kippen zelfsisbeleg. Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. “C’est de mij: “Poulet dur!” Strong chicken lees Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. de mij:met “Poulet dur!” Strong chicken lees je“C’est ken een en de ware pistoletoloog zittend beroep geworden. ”Tu sais où est le beleg. boven bord rijst. Smakelijk. trekt eerst dat natte fortuinen. kaassaus erbij. de zeilschepen meegingen, waar ze de que les gens ne mangent plus.” Een groot deelin weleens in Engelstalige recepten. Surinamers kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” zei een groothandelaar op de que les gens ne(en mangent plus.” deelinwaarschuwweleens in Engelstalige recepten. Surinamers Ik zo’n kipEen en degroot winkelier Hoe dan ook: smakelijk. kapitein dekocht zieken) dagelijks voorzagen Nederland hebben het over “harde kip”, enzuchtend. ja van “C’est van de bevolking loopt rond in een elfenlijfje, beleg. Smakelijk. vroegmarkt in“harde Rungis mij ooit de mij: “Poulet dur!” Strong chicken lees je Nederland hebben het over kip”, en ja van deeen bevolking loopt rond in een elfenlijfje, vers eitje (en later kippensoep). mensen, dat zijnles zegens ook. Als je de oude recepten onthaard, gegomd en gekneed naar de stijlEen van de deelin que ne mangent plus.” groot weleens in Als Engelstalige recepten. Surinamers mensen, dat zijn ze ook. je de oude recepten onthaard, gegomd en gekneed naar de stijl van de Maar Bij kippen hebben eigenschappen overge-en ja van mwamba (moambe voor de kolonialen) leest, boekskes. virtuele lichamen Nederland hebben hethoort over “harde van de bevolking loopt rondvirtueel inleest, eenkip”, elfenlijfje, van mwamba (moambe voor de kolonialen) boekskes. BijImpressions virtuele hoort virtueel moet die kip uren uren sudderen in de houden van hunenlichamen origine bij degekneed evenaar. Ginder is van de voedsel. d’une paupiette de veau. mensen, dat zijn zeen ook. Als je de oude onthaard, gegomd naar de recepten stijl moet die kip uren en uren sudderen in de voedsel. Impressions d’une paupiette de veau. palmolie. Een moderne kip kan daar niet tegen, het altijd twaalf uur dag en twaalf uur nacht. De zondagse broodjes zijn ook zo geëvolueerd. van mwamba voor de kolonialen) leest, boekskes. Bij(moambe virtuele lichamen hoort virtueel palmolie. Eenna moderne kip kan daar tegen, die smelt een half uurtje al toturen een hoopje De zondagse broodjes zijn ook zo geëvolueerd. Hoe klein die viennoiserieën en fivoldaan jnniet gebak Genoeg voor een om zich tezijn vreten moet die kip kip uren en sudderen in voedsel. Impressions d’une paupiette dede veau. miserabele prut. die half uurtje alen totfieen hoopje geworden! De boterkoeken (koffi ekoeken voor de Hoesmelt klein dieeen viennoiserieën jn gebak zijn palmolie. Een moderne kip kanook daar tegen, aanna graantjes, slakken en spinnen. Deduizendpoten, zondagse broodjes zijn zoniet geëvolueerd. MaarDe ikzijn kwam duskillers, thuis met zo’n Het miserabele prut. die smelt na half uurtje alen tot hoopje Antwerpenaars) zijn bijna verdwenen en vervanKippen ware maar zebeest. zijn wel geworden! boterkoeken (koffi ekoeken voor Hoe klein dieeen viennoiserieën fieen jn de gebak zijn woog nietthuis eens zoveel: 1,2 kilo. Ik hakte miserabele prut. Maar ikoverigens kwam dus met zo’n Het gen door petieterige ‘croissants’. Inbeest. mijn jonge geworden! De boterkoeken ekoeken nachtblind. Wanneer de avond valt, gaan ze op voor de Antwerpenaars) zijn bijna verdwenen en(koffi vervande kip,kon zodra zeMaar ontdooid was, in handige ik kwam dus thuis met beest. Het woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo. Ikzo’n hakte jaren jeAntwerpenaars) met die dingen nog een kleine zijn bijna verdwenen en vervanstok, hoog in een boom. gen door petieterige ‘croissants’. In stukken: idealiter moet elkeniet etereens eenmijn stukzejonge krijgen woog overigens zoveel: 1,2 kilo. Ik hakte politieagent ko slaan. Vandaag passen in een de kip, zodra ze ontdooid was, in handige gen door petieterige ‘croissants’. In mijn jonge Toen de die kippen hier aankwamen, waarHet het in jarenmet kon je evenredig met dingen nog een een deel van vlees, velkleine en been. de kip, zodra ze ontdooid was, in handige holleidealiter kies. En dankon deelke pistolets: het is konden niet omdat jaren je met dieeen dingen nog eenze kleine stukken: moet eter stuk krijgen lang donker is en koud, niet politieagent kostukken: slaan. Vandaag passen ze in een veldeiswinter de voornaamste smaakdrager in een kip enstuk idealiter moet elke eter een zegenoeg broodjes heten dat ze klein moeten zijn. In politieagent ko slaan. Vandaag passen zekrijgen in een met een evenredig deel van vlees, vel en been. Het eten vinden bij daglicht, dus stopten ze been erinde kan je niet peuzelen, wat “Op de vitrine van met een evenredig deel van vlees, vel en been. Het hollezonder kies. En dan pistolets: het is niet omdat holle kies. En dan de pistolets: het is niet omdat mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met vel iswereldwijd de voornaamste in een kip was en met leggen. Pas na de lentenachtevening (met als wordt ervaren. Verder vel droevig is desmaakdrager voornaamste smaakdrager in een kip en ze broodjes heten dat ze klein moeten zijn. In ze broodjes heten dat ze klein moeten zijn. In varkensgehakt of leverworst, versierd metlater Belgian Afrikaanse winkels zonder been erin kan je niet peuzelen, wat Pasen), begonnen ze erin weer. Toen men voor zonder been kan je niet peuzelen, wat de nek erbij, het ultieme peuzelstuk enmet in het mijnook betere tijden ik er maximaal mijnatbetere at ik ertwee, maximaal pickles. Vandaag zie ik tijden nog broodjes, maar daartwee, met wereldwijd als droevig wordt ervaren. Verder was wereldwijd als droevig wordt ervaren. Verder was kunstlicht zorgen, ver in de twintigste eeuw, karkas vond ikkon de eierstokken terug. Lang geleden hangt vaker wel dan varkensgehakt leverworst, met Belgian varkensgehakt of leverworst, met Belgian kan ik er misschien wel vijfofversierd van op? En ikversierd ben niet ook nek erbij, ultieme peuzelstuk en in het laszijn ik een authentiek Italiaans recept ook de nek erbij, hetdeultieme peuzelstuk en in het de dappere beestjes het hele voor jaar door blijven pickles. Vandaag zie ik nog broodjes, maar daar pickles. Vandaag zie ik nog broodjes, maar daar zo’n grote eter meer. niet een reclame karkas vond ikop de eierstokken terug. Lang geleden spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor karkas vond ik de eierstokken terug. geleden eieren leggen. school nog in een antiek kan ikIk erheb welLang vijfdie van op?niet En ik ben niet Onlangs hoorde ikmisschien vanvan een op? slager nog kan ik er misschien wel vijf En ik ben las ik een authentiek Italiaans recept voor las ik een authentiek Italiaans recept voor schoolboek Frans geleerd hoe een reiziger in een voor pluvera” zo’n grote etereierstokken meer. pistolets met gekapt verkoopt, spaghetti met van kip,“van maar daarvoor zo’n ouderwetse grote etereierstokken meer. restaurant om een omelet vraagt, waarop dedie nog spaghetti met van kip, daarvoor Onlangs hoorde ikmaar van een slager die échte, grote”. Ik heb mij daarheen gespoed Onlangs hoorde ik van een slager diecenog De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet garçon antwoord: “Non monsieur, n’est pas la “van ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van saison.” Schoolboeken gingen toen erg lang die échte, grote”. Ik heb mij nog daarheen gespoed De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet 8mee. O K Tgrote”. O B E R 2 0Ik 2 0heb mij daarheen gespoed 5 2dieI échte, De2 hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet )

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

Harde kip Pistolets Gevulde eieren Harde kip Pistolets

De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet 52

28 OKTOBER 2020

De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet

De hele nalezen? bruzz.be/trachet Dereeks hele reeks nalezen? BRUZZ.be/trachet 52

28 OKTOBER 2020

IBAN: BE98 3631 6044 3393 ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN IBAN: BE9802-650.10.80 3631 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Josiane De Josiane Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 De30 Troyer (abo@bruzz.be), van Vlaams Brusselse Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Buiten België: euro per Media jaar. vzw02-650.10.80 BRUZZ Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis inBelgië: Brussels BRUZZ Buiten 30Hoofdstedelijk euro per jaar. Gewest. Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Gewest. Gewest. 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Rest van België: 25Flageyplein euro per jaar; OPLAGE Rest3631 van 6044 België: 25België: euro per25jaar; OPLAGE IBAN: BE98 3393 Rest van euro per jaar; OPLAGE : 62.609 exemplaren. ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN IBAN: BE98IBAN: 3631 6044 3393 6044 van Vlaams Brusselse Media vzw :(abo@bruzz.be), 62.609 exemplaren. BE98 3631 3393 JosianeOPLAGE De Troyer 02-650.10.80 Josiane DeMedia Troyervzw (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Vlaams Brusselse ADVERTEREN? Buitenvan België: 30 euro per jaar. Gratisvan in Vlaams Brussels Hoofdstedelijk Brusselse Media vzw Gratis Brussels Hoofdstedelijk Buiten België: 30 in euro per10 jaar. ADVERTEREN? Marthe Paklons, 02-650 61 Gewest. Buiten België: 30 euro per jaar. OPLAGE Rest van Gewest. België: 25 euro02-650 per jaar; Marthe Paklons, 10 61 sales@bruzz.be OPLAGEOPLAGE : 62.609 Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; IBAN:exemplaren. BE98 3393 OPLAGE sales@bruzz.be OPLAGE : 62.609 exemplaren. IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw DISTRIBUTIE 62.609 exemplaren. ADVERTEREN? van Vlaams Buiten België: 30 Brusselse euro per Media jaar. vzw Ute Otten, 02-650.10.63, DISTRIBUTIE Marthe ADVERTEREN? Paklons, 02-650 10 61België: 30ute.otten@bruzz.be Buiten euro per jaar. ADVERTEREN? Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be OPLAGE DIRECTIE ALGEMENE Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be OPLAGEOPLAGE : 62.609 exemplaren. DISTRIBUTIE Dirk Desales@bruzz.be Clippeleir ALGEMENE DIRECTIE OPLAGE : 62.609 exemplaren. Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE ADVERTEREN? Dirk De Clippeleir ADVERTEREN? MartheDISTRIBUTIE Paklons, 02-650 10 61 UteHOOFDREDACTIE Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Ute Otten,Paklons, 02-650.10.63, Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Marthe 02-650 10ute.otten@bruzz.be 61 sales@bruzz.be HOOFDREDACTIE Dirk De ALGEMENE Clippeleir DIRECTIE sales@bruzz.be MathiasKristof Declercq Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), DISTRIBUTIE ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Mathias Declercqute.otten@bruzz.be Ute Otten, 02-650.10.63, DISTRIBUTIE Dirk De Clippeleir CULTUUR & UIT Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Gerd Hendrickx ALGEMENE DIRECTIE MathiasKristof Declercq CULTUUR UIT HOOFDREDACTIE Pitteurs (algemeen&hoofdredacteur), Dirk DeGerd Clippeleir ALGEMENE Hendrickx Mathias Declercq Kristof PitteursDIRECTIE (algemeen hoofdredacteur), REDACTIE CULTUUR & UIT Dirk DeDeclercq Clippeleir Mathias HOOFDREDACTIE Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Gerd Hendrickx CULTUUR REDACTIE & UIT Kristof Pitteurs (algemeenBettina hoofdredacteur), Sloover, Kris Hendrickx, Hubo, Jasmijn HOOFDREDACTIE Gerd Hendrickx CULTUUR & UIT Eva Christiaens, Sara De Nathalie Carpentier, REDACTIE Mathias Declercq Post, KurtKristof Snoekx, Sophie Soukias,hoofdredacteur), Roan Van Pitteurs (algemeen Hendrickx Nathalie Carpentier,Gerd Eva Christiaens, Sara De Bettina Hubo, Jasmijn Sloover, Kris Hendrickx, Mathias Declercq Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom REDACTIE CULTUUR & UIT Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Roan Van Nathalie Eva Christiaens, SaraSoukias, De Zonderman GerdCarpentier, Hendrickx REDACTIE Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Van Maarten Verdoodt, Tom CULTUUR &Roan UITGarsse, Eyck, Steven Van Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Eva Christiaens, Sara DeTom Sloover, Kris Hendrickx, Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Gerd Hendrickx REDACTIE Zonderman Post,MEDEWERKERS Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Kurt Van Snoekx, Sophie Bettina Hubo,Eva Jasmijn Post, Zonderman Nathalie Carpentier, Christiaens, Sara Tom De Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Eyck,Nicolas StevenSoukias, Van Garsse, Maarten Verdoodt, REDACTIE Roan Van Eyck,Hubo, Steven Van Garsse, Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Jasmijn MEDEWERKERS Patrick Maarten Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Zonderman MEDEWERKERS NathalieVerdoodt, Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Tom Zonderman Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Nicolas Alsteen, GillesTom Bechet, Michaël Bellon, Trachet, VanKris Bogaert, Michel Verlinden Sloover, Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Nick Patrick Jordens, TomMEDEWERKERS Peeters, Niels Ruëll,Sophie Nick Soukias, RoanRuëll, Post, Kurt Snoekx, Van Zonderman Gilles Bechet, Michaël Bellon, Trachet,Nicolas TomEINDREDACTIE VanAlsteen, Bogaert, Michel Trachet, TomVerlinden Van Bogaert, Michel Verlinden Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Nielsder Ruëll, NickSophie Karen De Becker, GeertTom Van Hallen, Zonderman MEDEWERKERS Patrick Jordens, Peeters, Niels Ruëll, Nick EINDREDACTIE Trachet, TomEINDREDACTIE Van Bogaert, Michel Michaël Verlinden Soukias Nicolas Alsteen, GillesVan Bechet, Bellon, Trachet, Tom Bogaert, Michel Verlinden Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie MEDEWERKERS Patrick Karen Jordens, Tom Peeters,Geert Niels Van Ruëll,der NickHallen, Sophie De Becker, Soukias EINDREDACTIE Nicolas Bechet, Michaël Bellon, VORMGEVING Trachet, Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden EINDREDACTIE Soukias Karen De Becker, Geert Van der Patrick Jordens, TomHallen, Peeters,Sophie Niels Ruëll, Nick HeleenKaren Rodiers, Plaizier DeRuth Becker, Geert Van der Hallen, Sophie VORMGEVING Soukias EINDREDACTIE Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden VORMGEVING VERTALING Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Soukias Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VORMGEVING John Arblaster, Frédérique Beuzon, VERTALING EINDREDACTIE Soukias VORMGEVING Heleen Rodiers, Ruth Plaizier John Arblaster, Frédérique Beuzon, Martin McGarry, Karen DeLaura Becker,Jones Geert Van der Hallen, Sophie VERTALING VORMGEVING Heleen Ruth Plaizier Martin McGarry, Laura JonesRodiers, Soukias VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta HeleenVERTALING Rodiers, Ruth Plaizier FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE VORMGEVING VERTALING Bart Dewaele, Kim,Beuzon, Wauter Mannaert, Noémie Frédérique George Holmer, Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Heleen Rodiers, Ruth Plaizier John Arblaster, Frédérique Beuzon, Marsily,Holmer-Arblaster, Steve Michiels, Ivan Put, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Marsily, FOTOGRAFIE SteveMartin Michiels, Ivan Put, McGarry, Laura Jones VERTALING & ILLUSTRATIE Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Bart Dewaele, Kim,George Wauter Mannaert, Noémie Saskia Vanderstichele, Wide Frédérique Beuzon, Holmer, Greta Bart Dewaele, Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE FOTOGRAFIE &Steve ILLUSTRATIE Marsily, Michiels, IvanMartin Put, McGarry Holmer-Arblaster, Laura Jones, VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Bart Dewaele, Kim, Mannaert, Wauter Mannaert, Noémie VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Bart Dewaele, Kim, Wauter Noémie Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Kristof Pitteurs Marsily, Steve Michiels, Marsily, Steve Michiels, Ivan Put,Ivan Put, Kristof Pitteurs FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE 18, 1050 Wide Elsene. Saskia Vanderstichele, WideMannaert, VercnockeNoémie Saskia Vanderstichele, Vercnocke Flageyplein Flageyplein 18, 1050 Elsene. Bart Dewaele, Kim, Wauter VERANTWOORDELIJKE UITGEVER VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Marsily, Stevevan Michiels, Ivan Put, isVERANTWOORDELIJKE een uitgave deUITGEVER Vlaams Brusselse Bruzz is Kristof eenBruzz uitgave van de Vlaams Brusselse Kristof Pitteurs Pitteurs VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Saskia Wide Vercnocke Media vzw, wordt gedrukt opVanderstichele, deElsene. persen van Media vzw, wordt gedrukt op Eco de persen van Eco Flageyplein 18, 1050 Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene. Kristof Pitteurs Print CenterPrint (DPGCenter Media)18, (DPG Media) 1050 Elsene. 18, 1050 Elsene. BruzzFlageyplein is eenFlageyplein uitgave van de Vlaams Brusselse VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Bruzz van de Vlaams Brusselse en wordt gesubsidieerd dooris een uitgave enBruzz wordt gesubsidieerd door een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw,isBRUZZ wordt gedrukt op persen Eco Kristof Pitteurs Media gedrukt op de persen van Eco isvzw, een uitgave vanen devan Vlaams Brusselse de Vlaamse Gemeenschap enwordt dede Vlaamse deMedia Vlaamse Gemeenschap vzw, wordt gedrukt op deElsene. persende vanVlaamse Eco Flageyplein 18, 1050 Print Center (DPG Media) Gemeenschapscommissie. Media vzw, Media) wordt gedrukt op de persen van Eco Print(DPG Center (DPG Media) Print Center Gemeenschapscommissie. en wordt gesubsidieerd door Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Print Centergesubsidieerd (DPG engesubsidieerd wordt door en wordt doorMedia) de Vlaamse Gemeenschap en deop Vlaamse Media vzw, wordt gedrukt persen van Vlaamse Eco en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de de Vlaamse Gemeenschap en dede Vlaamse Gemeenschapscommissie. Print Center (DPG Media) de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Gemeenschapscommissie. en wordt gesubsidieerd door Gemeenschapscommissie. de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

“Op de vitrine van “Op de vitrine van Afrikaanse winkels “Pistolets zijn per defi hangt vaker wel dannitie Afrikaanse winkels wit. Zeeen staan symbool voor “Pistolets zijn per defi nitie niet reclame “Pistolets zijn per defi nitie “Iedereen kan een ei koken, hangt vaker wel dan de godin en moeten dus voor wit. Zereclame staan symbool voor maar door even dat ietsje wit. Zepluvera” staan symbool voor niet een puur zijn. de godin en moeten dus méér teVolkorenpistolets doen, wordt zo’n devoor godin en moeten dus pluvera” zijnsimpel een ontheiliging!” puur zijn. Volkorenpistolets eigerecht met kaas puur zijn. Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!” een waar feest”

zijn een ontheiliging!”

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via MELD NIEUWS MELD NIEUWS bruzz.be/meldnieuws Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd MELD NIEUWS Zelf kunnen nieuws Tips zijn altijd Persberichten via Tips via gespot? Zelfwelkom nieuws gespot? zijn altijd welkom via redactie@bruzz.be bruzz.be/meldnieuws welkom via MELD NIEUWS bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS Persberichten kunnen bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS Persberichten kunnen viaviaTips Zelf nieuws gespot? Tips altijd Zelf nieuws gespot? zijnzijn altijd Persberichten kunnengespot? via redactie@bruzz.be redactie@bruzz.be Zelf nieuws Tips zijn altijd welkom via welkom via redactie@bruzz.be VOER UW EVENEMENT IN OP welkom via bruzz.be/meldnieuws bruzz.be/meldnieuws ENCODEZ VOTREBRUZZ.be/meldnieuws ÉVÉNEMENT SUR Persberichten kunnen viavia Persberichten kunnen ENTER YOUR EVENT ON Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be redactie@bruzz.be VOER UW EVENEMENT OPOP VOER redactie@bruzz.be UW EVENEMENTININ www.agenda.brussels ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTERVOTRE YOUR EVENT ON ENCODEZ ÉVÉNEMENT ENTER YOUR EVENT ON SUR www.agenda.brussels ENTER YOUR EVENT ON VOER UW EVENEMENT IN OP www.agenda.brussels WWW.BRUZZ.BE www.agenda.brussels VOER UWVOTRE EVENEMENT IN OP ENCODEZ ÉVÉNEMENT VOER UW EVENEMENT IN OP SUR ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR WWW.BRUZZ.BE www.agenda.brussels ENTER YOUREVENT EVENT ON ENTER YOUR ON WWW.BRUZZ.BE WWW.BRUZZ.BE www.agenda.brussels

www.agenda.brussels WWW.BRUZZ.BE

WWW.BRUZZ.BE WWW.BRUZZ.BE

Stad van de toekomst Brussel en Amsterdam wijzen elkaar de weg

FOTO: LUUK KOENEN / BEWERKING: STUDIO BESHART

Steeds meer mensen gaan in de stad wonen, maar hoe ziet de toekomst van die steden eruit? Hoe gaan de steden om met cruciale uitdagingen rond mobiliteit, wonen, afval, toerisme en taal.

AT5 en BRUZZ onderzochten het in Amsterdam en Brussel.

VIJF WEKEN, VANAF 20 APRIL,

op BRUZZ tv, BRUZZ.be en in BRUZZ magazine.

Deze productie kwam tot stand met steun van: