INDEX 42 by Brainfood

EDITORIAL

INDEX_ Διμηνιαίο περιοδικό για το βιβλίο Τεύχος #42 ΣEΠTEMBPIOΣ - OKTΩBPIOΣ '10 ISSN: 1790-6741 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ / ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. ΕΚΔΟΤΕΣ Τάσος Βογιατζής (editor@avopolis.gr), Νίκος Χατζόπουλος (nickh@oxy.gr) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Χριστίνα Οικονομίδου (chrisoiko@gmail.com) Μάκης Τσίτας (mtsitas@otenet.gr) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Άννα Τσίρμπα (annatsirba@yahoo.gr) ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Θεοδοσία Ανδριώτη ΔIOPΘΩΣH KEIMENΩN Σοφία Θεοδωρή ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Ζέφη Κόλια, Επιστήμη Μπινάζη, Γιώργος Τσακνιάς, Sabine von Traute, Helen of Troy Θανάσης Aντωνίου ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Νίκος Αραπάκης, Γιώργος Βέης, Νεοκλής Γαλανόπουλος, Παναγιώτης Γούτας, Νίκος Δανιήλ, Εύη Δημοπούλου, Κώστας Δρουγαλάς, Απόστολος Θηβαίος, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Σύσση Καπλάνη, Ελένη Καρασαββίδου, Χαρά Κοκκίνου, Κωνσταντίνος Ι. Κορίδης, Νίκη Κώτσιου, Ελένη Λιντζαροπούλου, Λεωνίδας Μαριδάκης, Μ. Γ. Μερακλής, Κωνσταντίνος Μπούρας, Νίκος Νικολαΐδης, Κυριάκος Ντελόπουλος, Σιδέρης Ντιούδης, Μάκης Πανώριος, Χρίστος Παπαγεωργίου, Γεράσιμος Ρηγάτος, Γρηγόρης Σταγέας, Σταυρούλα Τσούπρου, Φίλιππος Φιλίππου, Νίκη Χαλκιαδάκη, Αλέξανδρος Χαρκιολάκης, Νίκη Eideneier, Gustav Lyon. ΕΚΤΥΠΩΣΗ – ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε.

Άστεγες αναγνώσεις Το σημαντικότερο, ίσως, πρόσφατο γεγονός στον εγχώριο εκδοτικό χώρο είναι η απόφαση του ΔΟΛ για αναστολή των εργασιών των Ελληνικών Γραμμάτων. Δεν είναι μόνο –αν και το απτότερο- ότι 90 και πλέον εργαζόμενοι μένουν χωρίς δουλειά σ’ αυτή τη δύσκολη περίοδο, δεν είναι μόνο ότι δεκάδες συγγραφείς έχουν μείνει «άστεγοι», δεν είναι μόνο η «αλυσιδωτή αντίδραση» που πυροδοτεί το γεγονός αυτό στην οικονομία του εκδοτικού –και όχι μόνο- χώρου. Επιπλέον, απεικονίζει τη «νέα ισορροπία» –χωρίς, ασφαλώς, να την εγκαινιάζει. Αναμφισβήτητα οι εκδοτικοί οίκοι οφείλουν να παρακολουθούν τους νόμους της αγοράς αν θέλουν να επιβιώσουν. Ωστόσο, παλαιότερα, η σύνδεση ανάμεσα στον εκδότη και το βιβλίο ήταν ισχυρότερη από αυτήν του μεγαλο-βιομήχανου με τα ντοματάκια ή το καλαμπόκι της κονσέρβας της βιομηχανίας του. Η εκδοτική δραστηριότητα δεν είναι η πλέον επικερδής επιχειρηματική δραστηριότητα, κάτι που αυτονόητα υπονοεί ότι ο εμπλεκόμενος μ’ αυτήν προσδοκά όχι μόνο άμεσα αλλά και –αν όχι κυρίως- έμμεσα οφέλη. Τα έμμεσα αυτά οφέλη σχετίζονται, ασφαλώς, με το κύρος και τη θέση του στην κοινωνία καθώς και με τις δικές τους «συντεταγμένες» στον χάρτη του ήθους και του πολιτισμού. Απ’ ό,τι φαίνεται ο ΔΟΛ αποφάσισε πως τα άμεσα και έμμεσα οφέλη από τα ΜΜΕ και τις λοιπές του δραστηριότητες είναι μεγαλύτερα από αυτά του ιστορικού αυτού εκδοτικού οίκου. Αν είναι σωστή ή λάθος η εκτίμησή του αυτή θα φανεί στο μέλλον. Εμείς, πάντως, δεν μπορούμε παρά να την αποδοκιμάσουμε.

INDEX_42

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Γεωργία Λαμπροπούλου ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Άννα Δουλγερίδου ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ – ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Δέσποινα Παντελίδου Θεμιστοκλέους 80, 106 81 Αθήνα Τηλ. Κέντρο: 210 5226609 Fax: 210 5227768 e-mail: info@indexmag.gr www.indexmag.gr

Φωτογραφία εξωφύλλου: Χρυσή Πατρώνα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ_ ΤΕΥΧΟΣ 40

συνδρομές Το index κυκλοφορεί σε 30.000 αντίτυπα. Θα το βρείτε σε επιλεγμένα σημεία σε όλη την Ελλάδα. Μπορείτε όμως να το λαμβάνετε στο σπίτι σας με τη σιγουριά ότι δε θα χάσετε ούτε ένα τεύχος, επιλέγοντας μία από τις παρακάτω δυνατότητες συνδρομής:

1. 12 € το χρόνο = ετήσια συνδρομή

2. 02

Γιώτα Γουβέλη Θάνος Xαμπέσης Mαρία Xατζηεμμανουήλ

editorial βιβλία που μας άφησαν άφωνους

focus

Jeff Kinney

flyers

Eιδήσεις, σχόλια, προσκλήσεις και προκλήσεις

ΣYNENTEYΞH

Eλπιδοφόρος Iντζέμπελης

αυτοπαρουσιάσεις

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

ΘEMATIKEΣ ΔIAΔPOMEΣ

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ

Tσε, το αδύνατο που φαίνεται εφικτό

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΝΑ ΣΤΟ ΠΙΡΟΥΝΙ ΚΑΙ... ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

MEΣOΓEIA ATTIKHΣ: in vino veritas

OΛA ΓIA TO ΠAIΔI

Mουσική, κινηματογράφος

top 5

βιτρίνα

INDEX_42

20 € το χρόνο = ετήσια συνδρομή + 1 βιβλίο (επιλογή μεταξύ των βιβλίων: Μεθυσμένο Ημερολόγιο του Hunter S. Thompson από τις εκδόσις ΟΞΥ και Ο ηττημένος του Sir Peter Ustinov από τις εκδόσεις EMΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ).

ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ...

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ

Βιβλιόφιλες αστρολογικές προβλέψεις

ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΙΚΑ ΜΑΣ! Στείλτε ταχυδρομική επιταγή με το ανάλογο ποσό στη διεύθυνση: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ INDEX, Θεμιστοκλέους 80, Τ.Κ. 106 81, Αθήνα, με τα στοιχεία σας (όνομα, τηλέφωνο, διεύθυνση, email) και θα λαμβάνετε το Index κάθε μήνα για όλο το χρόνο.

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 5226609

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΦΗΣΑΝ ΑΦΩΝΟΥΣ

Γιώργος Μαρκόπουλος Κρυφός κυνηγός

Άννα Καμιένσκα Ξαφνιάσματα

ΚΕΔΡΟΣ

ΜΕΛΑΝΙ Ο ποιητής Βασίλης Καραβίτης, μετά τη νομπελίστρια Βισουάβα Σιμπρόσκα, μας συστήνει (ανθολόγηση, πρόλογος, απόδοση στα ελληνικά) μία ακόμα σπουδαία Πολωνέζα ομότεχνή του. Και το κάνει, όπως πάντα, με τρόπο εξαιρετικό.

Τα ποιήματα της απόλυτης βιωματικής αλήθειας. Τίποτε δεν περισσεύει, τίποτε δεν λείπει. Η έκφραση περιέχει ό, τι ακριβώς μπορεί να μνημειώσει την κρίσιμη συγκινησιακά στιγμή. Ένα απόκτημα των καιρών μας. Και όχι μόνον.

Μάκης Τσίτας

Γιώργος Βέης

William Burroughs Allen Ginsberg Οι επιστολές του Γιαχέ

Χρήστος Οικονόμου Κάτι θα γίνει, θα δεις ΠΟΛΙΣ

ΑΠΟΠΕΙΡΑ

Μπορεί επειδή γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Νίκαια. Μπορεί επειδή το Κερατσίνι, η Δραπετσώνα, τα Καμίνια , είναι κομμάτια από την ταπετσαρία των παιδικών χρόνων μου. Ή επειδή το φουγάρο της ΔΕΗ, τα προσφυγικά σπίτια, η φτώχια, «η φτώχια η μοχθηρή και η πρόστυχη», και οι μεροκαματιάρηδες και οι νταήδες και τα καφενεία με τους άνεργους, και η ματαιωμένη αριστερά, και το προλεταριάτο στη μικροαστική μετάλλαξή του δεν είναι παρά κομμάτια και από το προσωπικό μου άλμπουμ. Επειδή ανάμεσά τους για χρόνια κινήθηκα κι εγώ. Αλλά όχι μόνο γι’ αυτό. Κυρίως για την εξαιρετική γραφή, με τους εσωτερικούς μονολόγους και την απαραίτητη πυκνότητα που χρειάζεται για να δομηθεί η στέρεη φόρμα του διηγήματος.

Μια σύνθεση επιστολών και ημερολογιακών σημειώσεων των δύο αντρών, την οποία ο ίδιος ο Burroughs εξέδωσε μ’ αυτό τον τίτλο το 1963. Αφορμή των επιστολών και των σημειώσεων, το ταξίδι του στις ζούγκλες του Αμαζονίου, σε αναζήτηση του μυθικού παραισθησιογόνου φυτού yage. Το όλο εγχείρημα καταλήγει, ωστόσο, σε μια άκρως ενδιαφέρουσα επιστολικού τύπου ταξιδιωτική αφήγηση. Η παρούσα νέα έκδοση συμπληρώνεται από την κατατοπιστική εισαγωγή του επιμελητή της Oliver Harris. Χριστίνα Οικονομίδου

Ζέφη Κόλια

Φρανσουάζ Σαγκάν Toxique Περικλής Τάγκας Έρως και Πολιτεία: Ο D.H. Lawrence και ο Πλατωνισμός UNIVERSITY STUDIO PRESS Το βιβλίο αποκαλύπτει πώς ο πόθος, η έλξη που ασκεί το ωραίο και αληθινό-είτε «απολλώνειο» είτε «διονυσιακό»-μας ωθεί σε δημιουργικό λόγο και πράξη, σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Συνάψεις Πρόκειται ίσως για το λιγότερο γνωστό βιβλίο της Σαγκάν. Εδώ η συγγγραφέας καταθέτει την οδύνη και την αγωνία της κατά την διάρκεια της θεραπείας αποτοξίνωσής της σε ειδική κλινική. Η Σαγκάν αναγκάστηκε να υποβληθεί σ’ αυτή τη θεραπεία γιατί προηγουμένως είχε εθιστεί σε ένα υποκατάστατο της μορφίνης που της είχε χορηγηθεί ως παυσίπονο κατά τη νοσηλεία της μετά από σοβαρό αυτοκινητιστικό ατύχημα. Στην αφήγηση συγχωνεύεται η εύστοχη εικονογράφηση του Bernard Buffet. Sabine von Traute

Eσάς;

ή ς την άποψ Γράψτε µα α έν µ η π γα α σας για τα µε . Περιµένου σας βιβλία το σ ς κείµενά σα r dexmag.g gnomi@in

INDEX_36 INDEX_42

FOCUS_ΠOPTPAITA

Από τηN ANNA TΣIPMΠA

JEFF KINNEY

Ένας «σπασίκλας» στην πρώτη θέση των ευπώλητων

Στο Ημερολόγιο ενός Σπασίκλα, ο συγγραφέας και εικονογράφος Τζεφ Κίνι μας συστήνει έναν απροσδόκητο ήρωα, τον Γκρεγκ Χέφλι, που ξέρει πως το να είσαι μικρός είναι φρίκη ώρες-ώρες. Γιατί βρίσκεται ξαφνικά στο γυμνάσιο, όπου μικροκαμωμένα πιτσιρίκια μοιράζονται τους διαδρόμους του σχολείου με μαντραχαλάδες, οι οποίοι έχουν κιόλας αρχίσει να ξυρίζονται. Με τα έξυπνα και σύγχρονα σκίτσα του, κεντρικό πρωταγωνιστή ένα «συνηθισμένο» παιδί και όπλο του ένα χιούμορ «υπόγειο», το κόμικ του Κίνι σύντομα κατέκτησε την πρώτη θέση στη λίστα ευπώλητων των New York Times. Όμως, τα πράγματα δεν ήταν πάντα ρόδινα για τον παγκοσμίως γνωστό, πλέον, κομίστα. Κάπως σαν τον Γκρεγκ Χέφλι, όταν ήταν μικρός ο Κίνι συνήθιζε να κάνει κοπάνα από τις προπονήσεις της ομάδας κολύμβησης και περνούσε τον χρόνο του μαζεύοντας κάμπιες. Μέχρι, φυσικά, να τον κάνει τσακωτό η μαμά του. Ήταν με λίγα λόγια κάπως… σπασικλάκος. Όταν μεγάλωσε και άρχισε να σπουδάζει στο κολλέγιο δημιούργησε παντελώς τυχαία το πρώτο του κόμικ στριπ, για την εφημερίδα του πανεπιστημίου. Στην αρχή είχε προσφερθεί να φτιάξει ένα σταυρόλεξο για την εφημερίδα, αλλά όταν οι συμφοιτητές του έβαλαν τα γέλια και προς αποφυγήν του πλήρους εξευτελισμού του, πρότεινε να φτιάξει ένα κόμικ. Μαζί με τον Ίγκντουφ, το πρώτο του κόμικ, ήλθε και η συνειδητοποίηση πως ήθελε να γίνει καρτουνίστας. Μόλις αποφοίτησε

INDEX_42

όμως, παρά τη σκληρή δουλειά, δεν κατόρθωσε να πουλήσει τα κόμικς του σε κάποια εφημερίδα. Απογοητευμένος, το 1998 άρχισε να καταγράφει τις ιδέες του για τον Σπασίκλα σε μορφή ημερολογίου με σκίτσα. Σκέφτηκε πως επειδή η δουλειά του δεν ήταν αρκετά «επαγγελματική», θα σχεδίαζε για εξάσκηση για ένα μήνα περίπου με αυτόν τον τρόπο και μετά θα παρουσίαζε τα σχέδια του με πιο επαγγελματικό τρόπο. Που να ήξερε πως αυτή η διαδικασία θα κρατούσε (με κάποιες διαφοροποιήσεις και πολλές αλλαγές) τουλάχιστον έξι χρόνια! Αν και σχεδιαστής διαδικτυακών παιχνιδιών, ο Κίνι δεν είχε σκεφτεί να κυκλοφορήσει το Ημερολόγιο ενός Σπασίκλα και διαδικτυακά. Το έκανε σχεδόν κατά λάθος όταν (πριν από την έντυπη κυκλοφορία του) μια εταιρεία με την οποία συνεργαζόταν χρειαζόταν διαδικτυακό υλικό που θα προξενούσε την προσοχή του παιδικού κοινού. Μέσα σε ένα χρόνο από την κυκλοφορία της σε μορφή διαδικτυακού ημερολογίου, κάπως σαν blog το οποίο ανανέωνε καθημερινά, η ιστορία του Κίνι είχε γύρω στους 70.000 επισκέπτες την ημέρα. Ορμώμενος από τη διαδικτυακή του επιτυχία αποφάσισε, λοιπόν, το 2006 να δοκιμάσει την τύχη του στο Comic Con της Νέας Υόρκης, το γνωστό συνέδριο για σχεδιαστές κόμικς. Δυστυχώς, όταν έφτασε εκεί, δεν μπόρεσε ούτε το κατώφλι του συνεδριακού κέντρου να περάσει, καθώς ήταν sold out! Παραδόξως, αν και ολότελα αποκαρδιωμένος, δεν επέστρεψε στο σπίτι του στη

Μασαχουσέτη, αλλά ξαναπροσπάθησε να μπει στο Comic Con την επόμενη ημέρα, μήπως σταθεί τυχερός και αρέσει το κόμικ για ενήλικες, που δούλευε για τόσα χρόνια. Παρά την επισκεψιμότητα που είχε σημειώσει το Ημερολόγιο ενός σπασίκλα ηλεκτρονικά, κανείς δεν φαινόταν να ενδιαφέρεται για μια έντυπη εκδοχή του. Μετά από μια ημέρα γεμάτη αγωνία και τα χαμηλότερα επίπεδα αυτοπεποίθησης που είχε νιώσει στη ζωή του, το κόμικ του Κίνι κατορθώνει να τραβήξει την προσοχή ενός συνεργάτη του εκδοτικού οίκου Abrams. Κατόπιν χρονοβόρων διαπραγματεύσεων και μετατροπής της ιστορίας του, ώστε να είναι κατάλληλη για παιδιά, ο Κίνι κατόρθωσε επιτέλους να πουλήσει τη σειρά του, και ένα χρόνο αργότερα κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο με τίτλο Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα: Τα χρονικά του Γκρεγκ Χέφλι: Ένα μυθιστόρημα σε κόμικς. Η σειρά αριθμεί μέχρι στιγμής άλλα τέσσερα βιβλία, (Ο Ρόντρικ δεν παίζεται, Το ποτήρι ξεχείλισε, Σκυλίσια ζωή και ένα Φτιάξε το δικό σου βιβλίο) που κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Το πέμπτο βιβλίο αναμένεται να κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ τον Νοέμβρη, ενώ η σειρά έχει πουλήσει μέχρι στιγμής σαράντα εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Ο Σπασίκλας έχει μεταφερθεί και στον κινηματογράφο -κυκλοφόρησε στις αίθουσες την άνοιξη του 2010- ενώ ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη τα γυρίσματα της δεύτερης μεγάλου μήκους ταινίας, στην οποία ο Κίνι εκτελεί και χρέη παραγωγού.

TO HMEPOΛOΓIO ENOΣ ΣΠAΣIKΛA (5 BIBΛIA) ΨYXOΓIOΣ

FLYERS _ΕΙΔHΣΕΙΣ, ΣΧOΛΙΑ, ΠΡΟΣΚΛHΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: SABINE VON TRAUTE

Έκαστος στο είδος του

Να σταματήσουν οι πολιτικοί να εκδίδουν βιβλία. Να σταματήσουν πάραυτα. Γιατί μας μπερδεύουν αφάνταστα: Δεν μπορούμε να αποφασίσουμε σε ποιό είδος είναι χειροτερότεροι. Εξαιρείται ο κύριος Νίκος Θέμελης, που καλά θα κάνει να παρατήσει την πολιτική. Ζέφη Κόλια

Μάρα Μεϊμαρίδη Ανθρωπολόγος, διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και σαν πρώτο Πανεπιστήμιο (!) τελείωσε τη Φιλοσοφική Αθηνών, αποφοίτησε από τη Σχολή Ξεναγών του ΕΟΤ, με μεταπτυχιακές σπουδές Αρχαιολογίας (Sorbonne I) στο Παρίσι, πήρε μέρος σε ανασκαφές στα Άβδηρα, ήταν κύρια ερευνήτρια της έρευνας «Εθνικά Πρότυπα Ανάπτυξης Ελληνοπαίδων», δημοσιογραφεί στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο σε θέματα κυρίως διατροφής, και συγχρόνως φοιτά σε νέο κύκλο σπουδών Αστροφυσικής και Κοσμολογίας και, κυρίως, έφερε στο φως τα σμυρναίικα μάγια, τα φίλτρα και τα ξόρκια, έναν κόσμο απόκρυφο, που είχε μείνει ερμητικά κλειστός για αιώνες. Ζήτω η επαγγελματική απελευθέρωση!

Μάνος Ελευθερίου

Μαντόνα

Θα μπορούσε να περιοριστεί στους στίχους του. Είναι ένας από τους σημαντικούς στιχουργούς της χώρας. Δεν θα μπορούσα να πω το ίδιο σ’ ό,τι αφορά την πεζογραφία του…

Όταν η «σιδηρά κυρία» της ποπ επιχείρησε να γράψει ένα βιβλίο για παιδιά, στέφθηκε εν μία νυκτί ως η πιο επιτυχημένη εμπορικά πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας παιδικών βιβλίων! Διεκδίκησε επάξια, όμως, και το στέμμα της συγγραφέα ενός εκ των πιο απλοϊκών και ανέμπνευστων παιδικών βιβλίων στην ιστορία: τέσσερις καλοντυμένες φίλες που μαθαίνουν με μαγικό τρόπο να μην ζηλεύουν τη μοναχική, αδικημένη απ’ τη ζωή, αλλά πανέμορφη συμμαθήτρια τους… Τώρα εξηγείται γιατί ξεκίνησε τη συγγραφική της καριέρα με το Sex.

Sabine von Traute

Γιώτα Συκιώτη

Άννα Τσίρμπα

Χρυσά παιδιά

Ρενέ Γκοσινί Ο μικρός Νικόλας ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

Μαρκ Τουέιν Οι περιπέτειες του Χακ Φιν ΚΕΔΡΟΣ

Πηνελόπη Δέλτα Ο Τρελαντώνης ΕΣΤΙΑ

Πέτερ Χόε Κοντά στα όρια ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Είναι γεμάτος ενέργεια και ζωντάνια, έξυπνος, καταφερτζής, άτακτος, αφελής, αντισυμβατικός, αξιολάτρευτος.Είναι ένα παιδί σαν όλα τ’ άλλα.

Ανεπιφύλακτα: Ο Χακ Φιν, ο κολλητός φίλος του Τομ Σώγιερ. Το φτωχό αγόρι του ρατσιστικού Αμερικάνικου Νότου του 19ου αιώνα, που το σκάει απ' τον μέθυσο πατέρα του και μαζί με τον νέγρο σκλάβο, τον Τζιμ, δραπετεύουν προς την ελευθερία. Η διαδρομή τους είναι μια φανταστική περιπέτεια όπου το απίθανο γίνεται πιθανό και παράλληλα μια συγκινητική ιστορία φιλίας και αγάπης.

Έχτισε μέσα σε ένα καλοκαίρι τον δικό του κόσμο. Σκαρφίζεται του κόσμου τις σκανταλιές, μπλέκει σ’ αυτές και τ’ αδέλφια του, επισύροντας στο τέλος την τιμωρία της αυστηρής θείας του. Αυτό όμως που κερδίζει τον θαυμασμό είναι η ακεραιότητα του χαρακτήρα του, όταν για χάρη της αλήθειας παραδέχεται αντρίκια κάθε του αταξία.

Ο Πέτερ και η Καταρίνα, από το βιβλίο του Πέτερ Χόε Κοντά στα όρια. Δυο εξαιρετικά παιδιά που έπρεπε να παλέψουν ενάντια στον έλεγχο του νου και της ψυχής τους, σ’ ένα ίδρυμα για εγκαταλειμμένα και ορφανά παιδιά. Μπορεί ο Πέτερ Χόε να έγινε γνωστός για το best seller Η δεσποινίς Σμίλλα διαβάζει το χιόνι, αλλά αυτό είναι σίγουρα καλύτερο και ουσιαστικότερο βιβλίο – αν όχι, το καλύτερό του!

Μάκης Τσίτας

Ζέφη Κόλια

INDEX_36 INDEX_42

Γιώτα Συκιώτη

Sabine von Traute

FLYERS _ΕΙΔHΣΕΙΣ, ΣΧOΛΙΑ, ΠΡΟΣΚΛHΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: SABINE VON TRAUTE

ΜΕΡΙΝΗ, ΓΙΑ ΚΑΘΗ ΤΗ ΙΣ Π ΙΟ ΑΞ ΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩ ΙΟ Λ ΙΒ Β Ο ΓΙΑ Τ ΙΤΕ ΤΟ Ε Θ Φ Ε Κ ΙΣ ΕΠ xonline.gr www.inde

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ Σύμφωνα με ανακοίνωση της Σουηδικής Ακαδημίας, ο Περουβιανός συγγραφέας Μάριο Βάργκας Γιόσα θα λάβει το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2010. Ο Βάργκας Γιόσα είναι ένας από τους πιο σημαντικούς μυθιστοριογράφους και δοκιμιογράφους της Λατινικής Αμερικής, όπως και ένας από τους πιο διακεκριμένους συγγραφείς της γενιάς του. Έγινε ευρέως γνωστός στη δεκαετία του 1960 με μυθιστορήματα όπως τα La ciudad y los perros (Η πόλη και οι σκύλοι - 1963), La casa verde (Το πράσινο σπίτι - 1965), και το μνημειώδες Conversación en La Catedral (Συζήτηση στον Καθεδρικό ναό - 1969). Σήμερα παραμένει πολυγραφότατος σε μια ευρεία γκάμα λογοτεχνικών ειδών και στη δημοσιογραφία. Το λογοτεχνικό του έργο περιλαμβάνει κωμωδίες, αστυνομικά, ιστορικά και πολιτικά μυθιστορήματα. Πολλά από αυτά, όπως το Pantaleón y las visitadoras (Ο Πανταλέων και οι επισκέπτες -1973) και το La tía Julia y el escribidor (Η θεία Χούλια και ο σεναριογράφος - 1977), διασκευάστηκαν και μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο. Έκπληξη αποτέλεσε το φετινό βραβείο Booker το οποίο απονεμήθηκε στον Βρετανό συγγραφέα Howard Jacobson, για το βιβλίο του The Finkler Question. Ο Βρετανός συγγραφέας αποτελούσε το outsider της διοργάνωσης. Το μυθιστόρημα The Finkler Question διερευνά την έννοια του εβραϊσμού σήμερα, την ανδρική φιλία, την αγάπη και την απώλεια. Για το βιβλίο ειπώθηκε ότι πρόκειται για την «πιο πνευματώδη, οξυδερκή, κωμική και πικρόχολη πρόζα της βρετανικής γλώσσας», ενώ οι κριτικοί λογοτεχνίας έχουν χαρακτηρίσει το μυθιστόρημα ως «θαυμάσιο και πλούσιο σε ζεστασιά, πνευματικότητα, κατανόηση προς τα ανθρώπινα συναισθήματα».

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ 2011

αλµανάκ καλοτυχίας 2011

Κι εγώ θα σ’ αγαπάω κάθε μέρα…

Με τη μουσική του κόσμου

Το γούρικο ημερολόγιο της χρονιάς!

ιδέα-επιµέλεια: Μαίρη Σπυριδογιαννάκη κείµενα: Βασιλική Τζουράκη αστρολογία: Κώστας Λεφάκης

Για ό,τι σας απασχολεί, κάποια ιδέα θα βρείτε στις 256 σελίδες του. Γεµάτες χρώµατα, αρώµατα, µυστικά και εµπειρίες, που για άλλους λίγο και για άλλους πολύ μπορεί να λειτουργήσουν σαν αποτελεσµατικό ελιξίριο.

Επιλογή ποιημάτων-επιμέλεια: Γιώργος Γιαννούσης

Επιμέλεια: Στέλιος Κανάκης

Λόγια ερωτικά, λόγια μοναδικά, λόγια που θα θέλαμε να ήταν δικά μας, στο ημερολόγιο που μας έμαθε να αγαπάμε την καλή ποίηση…

Σπουδαίοι συνθέτες και το έργο τους, αλησμόνητοι καλλιτέχνες και ερμηνείες που άφησαν εποχή, γιατί η μουσική δεν έχει και δεν πρέπει να έχει σύνορα…

Θεμιστοκλέους 80, 106 81 Αθήνα | Τηλ.: 210 52.26.609 | www.empiria.gr ř www.avopolis.gr ř www.brainfood.gr

Melagxolia-Xartaetoi-Siopi_24,5 x 15,5.indd 1

10/8/10 11:40:54 AM

ΣYNENTEYΞH

ΠΟΙΟ ΗΤΑΝ ΤΟ ΚΙΝΗΤΡΟ ΓΙΑ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙΤΕ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΙΝΣΤΑΙΝ; Ο θαυμασμός μου για το έργο τους. Ένα άλλο στοιχείο ήταν πως και οι δύο πέρα από επιστήμονες είχαν ήθος. Το περίεργο είναι πως αν και έχουν περάσει πολλά χρόνια από τον θάνατό τους γράφονται ακόμη βιβλία που φωτίζουν περισσότερο άγνωστες πτυχές της προσωπικότητας και του έργου τους. Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΠΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΤΕ ΕΛΑΒΕ ΧΩΡΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Η ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΚΥΗΜΑ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ; Από τη μελέτη που έχω κάνει στο έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, αλλά και από την αλληλογραφία του που έχω διαβάσει, ανακάλυψα πως ο Αϊνστάιν συνάντησε τον Καραθεοδωρή. Αυτό μου δόθηκε ως αφορμή για να σχεδιάσω τη συγκεκριμένη συνάντηση και το κυριότερο να την πλάσω με τη λογοτεχνική γραφή. Η συνάντηση των δύο έγινε με την προτροπή του Μαξ Πλανκ. Ως τόπο γνωριμίας των δύο με τη μυθοπλασία έβαλα το σπίτι του Καραθεοδωρή. ΑΝ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΔΙΑΒΑΣΕΙ ΤΙΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΣΑΣ ΘΑ ΔΙΑΚΡΙΝΕΙ ΠΩΣ ΑΝΑΦΕΡΕΣΤΕ ΣΕ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΑΓΑΠΗΣΕΙ. ΓΙΑΤΙ ΔΙΑΛΕΞΑΤΕ ΑΥΤΟ ΤΟΝ ΕΥΣΧΗΜΟ ΤΡΟΠΟ ΓΙΑ ΝΑ ΤΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΤΕ; Ίσως γιατί σαν λαός κατεχόμαστε από μεγάλη περιέργεια. Θέλουμε να μάθουμε για κάποιες προσωπικότητες για το έργο τους, αλλά να βρούμε και καμιά χαραμάδα για να μάθουμε κάτι από την προσωπική ζωή τους. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου θα βρείτε γνωστές προσωπικότητες όπως ο Κώστας Κρυστάλης, ο Κώστας Ταχτσής, ο Μάνος Λοΐζος, ο Ντίνος Δημόπουλος, ο Γρηγόρης Βαφιάς. Υπάρχουν όμως και άγνωστοι ήρωες που πρωταγωνιστούν και που είναι ιδιαίτερα σημαντικοί γιατί παλεύουν ως βιοπαλαιστές να βγάλουν τα προς τα ζην και με τον τρόπο τους δίνουν το δικό τους στίγμα. Οι ψαράδες, ο φαροφύλακας, οι γυναίκες που αγαπούν στα λιμάνια οι ναυτικοί είναι ένα πρόπλασμα για να πάρει οντότητα με τη γραφίδα της γραφής. Όλοι αυτοί οι συνάνθρωποί μας συνθέτουν το μωσαϊκό από το οποίο είναι φτιαγμένη η κοινωνία μας. ΤΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΣΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΥΝ ΤΙΣ ΠΙΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΑΛΛΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΛΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΜΕ ΦΟΝΤΟ ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΒΟΥΤΗΓΜΕΝΗ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ. Το υγρό στοιχείο δεν χαρακτηρίζει μόνο τη δική μου ψυχοσύνθεση αλλά και την ιδιαιτερότητα του μέσου Έλληνα. Η καθημερινή ρουτίνα αντιμετωπίζεται καλύτερα με την αναπόληση ή με τη θέα του γαλάζιου της θάλασσας. Είναι σπουδαίο πράγμα να κατοικείς σε παραθαλάσσιο χωριό και από το σπίτι σου να ατενίζεις τη θάλασσα. Ονειρεύεσαι και χάνεσαι μακριά στο βάθος του ορίζοντα που

ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΟΣ ΙΝΤΖΕΜΠΕΛΗΣ TO MΩΣAΪKO AΠO TO OΠOIO EINAI ΦTIAΓMENH H KOINΩNIA MAΣ

βιβλία:

ΜΙΑ ΑΠΡΟΣΜΕΝΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ, ΑΙΝΣΤΑΙΝ - ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ

ΆΡΤΑ 1881-1941 ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

συναντάς τη λευκή κουκίδα του διερχόμενου πλοίου. Και εκεί που σταματά το όνειρο αρχίζει το μαγικό ταξίδι της γραφής. ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΑΤΕ ΜΕ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΕ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. ΠΩΣ ΠΡΟΕΚΥΨΑΝ ΟΛΑ ΑΥΤΑ; Στη ζωή δεν προσχεδιάζεις τι θα κάνεις. Ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τα σκιρτήματα της κάθε εποχής ανταποκρίνομαι στο κάθε κάλεσμα της ψυχής μου. Τον τελευταίο καιρό είναι αλήθεια πως με γοητεύει η τοπική ιστορία. Είναι γιατί η ιστορία μαζί με τη λογοτεχνία έχουν μία συγγενική σχέση που με βοηθά να ανακαλύψω νέα πράγματα που συνήθως αποτελούν το ερέθισμα για να επιμεληθώ ή να γράψω κάποιο βιβλίο. Η συγγραφή τέτοιων πονημάτων στον πολιτισμό του τόπου είναι μεγάλη, γιατί οι νέοι γνωρίζουν τις βαθύτερες καταβολές τους και συνδέουν το σήμερα με το χθες. ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΝΗΚΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΛΕΥΚΩΜΑ ΆΡΤΑ 1881-1941 ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ; Το συγκεκριμένο ιστορικό βιβλίο καλύπτει μια ανάγκη της πόλης της Άρτας να πληροφορήσει και να απεικονίσει με τις φωτογραφίες εκείνη την ιστορική περίοδο των εξήντα χρόνων που είναι σημαντική για την ιστορία της πόλης. Σπουδαίες πένες της εποχής εμφανίζονται και περιγράφουν την καθημερινή ζωή των Αρτινών. Όλμος Περάνθης, Δημήτρης Βικέλας, Γιώργος Κοτζιούλας, Γιάννης Τσούτσινος και πάρα πολλοί άλλοι που τότε ήταν γνωστοί και σήμερα δεν τους θυμάται κανείς. Αυτό το γεγονός δίνει τη δυνατότητα όχι μόνο στους ντόπιους, αλλά και στους επισκέπτες της πόλης να γνωρίσουν την ιστορία της Άρτας μέσα από τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες, να γνωρίσουν πως ζούσε τότε ο κόσμος και πως αντιμετώπιζε τα καθημερινά προβλήματα. Η νοσταλγία για τον κόσμο του χθες και η γνώση του βοηθά στο να κάνουμε σύγκριση και να ανακαλύψουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές με το σήμερα. ΕΔΩ ΚΑΙ ΜΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΖΕΙΤΕ ΣΤΟ ΜΕΝΙΔΙ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ, ΠΩΣ ΒΙΩΝΕΤΕ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΠΟΛΗ; Αν και μεγάλωσα στην Αθήνα, η επαρχία για μένα αποτελούσε μια όαση. Όταν μου δόθηκε η ευκαιρία έφυγα από την πρωτεύουσα. Αγόρασα ένα σπίτι στο παραθαλάσσιο χωριό Μενίδι και από τότε που εγκαταστάθηκα άλλαξε η καθημερινότητά μου. Περίπατος στην παραλία, ποδηλασία και πολλά μπάνια. Με καθαρό μυαλό κατάφερα να δω τον κόσμο καλύτερα. Να διαβάσω, να γράψω και το κυριότερο με την τεχνολογία, τον υπολογιστή, να ανοίξω τον ορίζοντά μου με συνεργασίες με τον τύπο και τα περιοδικά. Η ηρεμία και η ποιότητα του τόπου που μένεις είναι βασικά στοιχεία για την κοινωνική ευεξία σου.

Ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης κατάγεται από τη Λέσβο και γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία και στη Θεολογική Σχολή Αθηνών. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Μπέρμιγχαμ και μετεκπαιδεύτηκε στο Μόναχο, όπου και εργάστηκε για μια πενταετία ως δάσκαλος στο Ευρωπαϊκό Σχολείο. Τα τελευταία χρόνια ζει στο Μενίδι Αιτωλοακαρνανίας και εργάζεται ως Σχολικός Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Πρέβεζα… Έργα του: Η παράσταση, Έλληνες κρατούμενοι στο Νταχάου (επιμέλεια), Δημήτριος Πολιορκητής, Η διδασκαλία της Γεωγραφίας, Ο μύθος και τα εικονογραφημένα βιβλία, Σταθμός Ζωή, Κόπραινα, ταξίδι στη μνήμη, Μενίδι, τα καλύτερά μας χρόνια, Άρτα 1881-1941, Μια απρόσμενη συνάντηση, Αϊνστάιν-Καραθεοδωρή.

ΑΛΔΕ

INDEX_42

Αφιέρωμα

Μαντώ Νταλιάνη-Καραμπατζάκη Παιδιά στη δίνη του ελληνικού εμφυλίου πολέμου 1946-1949, σημερινοί ενήλικες ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ, ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ, ΣΧΟΛΗ Ι.Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ Για πρώτη φορά στην Ελλάδα παρουσιάζεται μια ολοκληρωμένη επιστημονική μελέτη πάνω στο ζήτημα των συνεπειών του εμφυλίου πολέμου σε 150 παιδιά, συνολικά, φυλακισμένων μητέρων τα χρόνια του εμφυλίου πολέμου. Η διαχρονική μελέτη για τα παιδιά, που έμειναν στη φυλακή με τις κρατούμενες μητέρες τους, πρωτο-δημοσιεύτηκε στα αγγλικά στη Σουηδία το 1994. Αφορά στη μακροχρόνια κοινωνική πορεία και την κατάσταση της υγείας 150 παιδιών διωκόμενων οικογενειών. Πολλά από τα παιδιά κάτω των δύο ετών έζησαν στη φυλακή με τις μητέρες τους. Η συγγραφέας, κρατούμενη και η ίδια στις φυλακές Αβέρωφ το 1949-50, συνάντησε εκεί κάποια από αυτά. Τη δεκαετία του 1980 αναζήτησε αυτά τα παιδιά σε ηλικία 35-45 ετών, τους επιζώντες γονείς τους, αλλά και τις ή τους συζύγους τους. Διαπίστωσε ότι, παρά τους πολλαπλούς ψυχοτραυματισμούς της παιδικής τους ηλικίας, πολλά από αυτά τα παιδιά είχαν μια ομαλή κοινωνική και επαγγελματική ζωή. Τα αποτελέσματα της έρευνας σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά και σε ό,τι αφορά τη σωματική και την ψυχική υγεία των συμμετεχόντων παρουσιάζονται τόσο σε συγκεντρωτικούς πίνακες, όσο και στην αναλυτική περιγραφή 57 περιπτώσεων, που καλύπτονται με ψευδώνυμα, ώστε να αποφευχθεί η αναγνώριση των προσώπων.

Η συντακτική ομάδα του index ετοίμασε και σας παρουσιάζει ένα αφιέρωμα με μερικές από τις πιο σημαντικές εκδόσεις που αναφέρονται στην ανατροφή των παιδιών από διαφορετικές οπτικές γωνίες (ψυχολογία, υγεία, υγιεινή, εκπαίδευση κ.τλ.).

Μπέτσι Μπ. Μπράουν Πες μου τι να πω στο παιδί μου ΨΥΧΟΓΙΟΣ 3

Οι γονείς πολύ συχνά νιώθουν αμήχανοι μπροστά στις αναπόφευκτες ερωτήσεις των παιδιών τους και ανήμποροι να αντιδράσουν απέναντι σε κάποιες πολύ συνήθεις συμπεριφορές. Εδώ περιλαμβάνονται συμβουλές και οδηγίες αντιμετώπισης των πιο σημαντικών προβλημάτων που έχουν να κάνουν με τα παιδιά: από τους αδελφικούς καυγάδες και τις διατροφικές προτιμήσεις μέχρι τις περιβόητες ερωτήσεις για τον θάνατο, το διαζύγιο, το σεξ, καθώς και τα επαναλαμβανόμενα «γιατί, μαμά;» και «γιατί, μπαμπά;» τα οποία ακούνε νυχθημερόν οι γονείς. Η Μπέτσι Μπράουν συνδυάζει το χιούμορ με την πείρα της ως ειδικού σε θέματα παιδικής ανατροφής και ανάπτυξης, αλλά και μητέρας τρίδυμων. Στην οποιαδήποτε ερώτηση ή δήλωση του παιδιού σας -από το «Πώς μπήκε το μωρό στην κοιλιά σου;» μέχρι το «Δεν είναι δίκαιο!» - η Μπράουν προσφέρει τα απαραίτητα εργαλεία και προσπαθεί να εμπνεύσει στους γονείς την αυτοπεποίθηση που χρειάζονται για να εξηγήσουν τον κόσμο στο παιδί τους που μεγαλώνει.

Hilary Pereira Οι καλύτεροι μου φίλοι ΚΡΙΤΙΚΗ Όλοι οι γονείς θέλουν τα παιδιά τους να είναι κοινωνικά και σίγουρα για τον εαυτό τους. Μερικές φορές, όμως, ένα παιδί δυσκολεύ-

INDEX_42

OΛA ΓIA TO ΠAIΔI

εται ν’ ανοιχτεί και ν’ αναπτύξει σταθερές σχέσεις με τους συνομήλικους του. Η Hilary Pereira προσφέρει πρακτικές συμβουλές στήριξης των παιδιών στην προσπάθειά τους να κάνουν φίλους που θα τα συντροφεύουν μια ζωή. Δείχνει ποια πορεία μπορούν ν’ ακολουθήσουν οι γονείς από τα πρώτα χρόνια ως την προεφηβική ηλικία των παιδιών, με στόχο να τονώσουν την αυτοεκτίμησή τους, να ενισχύσουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες, να τους μάθουν πώς ν’ αντιδρά στην ενδοσχολική βία, και να το στηρίζουν μετά από μια αποτυχία. Ακόμα, η συγγραφέας προσεγγίζει ενδιαφέροντα θέματα, όπως η αξία του επαίνου, αλλά και των ορίων, η εμπιστοσύνη μεταξύ γονιού και παιδιού, το διαζύγιο και η απώλεια. Η Hilary Pereira αρθρογραφεί σε περιοδικά για γονείς και σε άλλα έντυπα, με ειδίκευση σε θέματα οικογένειας. Είναι μητέρα και συγγραφέας του Good Childcare Guide.

Κώστας Στοφόρος Γονείς για πρώτη φορά ΚΡΙΤΙΚΗ Το Γονείς για πρώτη φορά είναι το 1ο βιβλίο της τριλογίας Ημερολόγιο ενός πατέρα του Κώστα Στοφόρου, στο οποίο ο γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας ενθαρρύνει τους αναγνώστες να μάθουν από την αρχή σωστά το ρόλο του γονιού. Ευτυχής πατέρας τριών παιδιών, μοιράζεται τις εμπειρίες και τις αναζητήσεις του στην προσπάθειά του να καταλάβει πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης στην ανατροφή των παιδιών. Με απλότητα και χιούμορ, το βιβλίο βοηθά τους γονείς να βρουν απαντήσεις σε ερωτήματα, όπως: Τι πρέπει να κάνουμε τις πρώτες ώρες της ζωής του παιδιού μας; Ποια είναι τα βασικά στάδια της ανάπτυξής του; Γιατί πρέπει να κρατάμε ημερολόγιο; Πώς θα κάνουμε πιο... αρμονικές τις σχέσεις του παιδιού μας με το φαγητό; Πώς θα επιλέξουμε τον κατάλληλο παιδίατρο; Ο Κώστας Στοφόρος σπούδασε οικονομικά, κινηματογράφο και δημοσιογραφία. Έχει εργαστεί σε όλα τα μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια. Συνεργάζεται με έντυπα που απευθύνονται σε γονείς και έχει εκδώσει τέσσερα ακόμη βιβλία.

Αναστασία Αρχοντόγλου Σχολική επίδοση και συμπεριφορά των παιδιών από μονογονεϊκές οικογένειες στο δημοτικό σχολείο ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ Ένα βιβλίο που αποσκοπεί στην ανάδειξη της ευρύτερης εικόνας που κυριαρχεί για τη σχολική επίδοση και τη συμπεριφορά των παιδιών από οικογένειες με ένα γονέα μέσα στο σχολικό χώρο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των δασκάλων τους. Γίνεται προσπάθεια να προσδιοριστεί εννοιολογικά η μονογονεϊκή οικογένεια με ειδική αναφορά στην τυπολογία αυτών των ομάδων σε σχέση με την οικογενειακή κατάσταση του μόνου γονέα. Εξετάζονται αναλυτικά οι ψυχο-κοινωνικές διαστάσεις της μετάβασης στη μονογονεϊκότητα με βάση το διαζύγιο, τον θάνατο ενός γονέα και την άγαμη μητέρα. Επίσης, γίνεται ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας, όσον αναφορά στις έρευνες που σχετίζονται με τις επιδράσεις του διαζυγίου στα παιδιά και ιδιαίτερα σε σχέση με την ηλικία, το φύλο και το σχολικό περιβάλλον. Το βιβλίο ανήκει στη σειρά Καινοτομίες στην εκπαίδευση η οποία απευθύνεται με δημοσιεύσεις καινοτόμων θεμάτων σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για τα εκπαιδευτικά δρώμενα. Την επιμέλεια της σειράς έχουν κάνει οι Δ. Χατζηδήμου και Ε. Ταρατόρη.

INDEX_36 INDEX_42

Καλλίμαχος Λαζάρου Καρασάββας Ψυχικά τραύματα μέσα στην οικογένεια: Γονείς, νέοι και ναρκωτικά ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ Αντικείμενο μελέτης του παρόντος βιβλίου είναι ο τρόπος που λειτουργούν οι γονείς απέναντι στα παιδιά τους, ορμώμενοι από ασυνείδητες προθέσεις ή κίνητρα, με συνέπεια να δημιουργούν το πρόσφορο έδαφος για τρόπους έκφρασης του παιδιού που εμπίπτουν στη σφαίρα της ψυχοπαθολογίας. Μεταξύ αυτών και η χρήση ναρκωτικών ουσιών. Κατά την παιδική ηλικία, κάποια βιώματα (μεταξύ άλλων και σεξουαλικής φύσης) στη ζωή του ατόμου μπορούν να προκαλέσουν, ενίοτε, ανεπανόρθωτες βλάβες σε ψυχικό επίπεδο. Αν αυτά τα εσωτερικευμένα και, πιθανώς, απωθημένα ψυχικά τραύματα δεν αποτελέσουν αντικείμενο ψυχικής επεξεργασίας μέσω ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων, θα επηρεάσουν μονιμότερα τον ψυχικό βίο του μελλοντικού ενηλίκου. Βάσει αυτού του μηχανισμού, όταν ο τραυματισμένος ενήλικος (πρώην τραυματισμένο παιδί) γίνει γονέας, χωρίς στο μεταξύ να έχει «αποθεραπευτεί» ή «καθαρθεί», είναι θέμα χρόνου να κλονίσει το παιδί του ψυχικά σε τέτοιο βαθμό που εκείνο, προκειμένου να αμυνθεί, να αναπτύξει, με τη σειρά του, παθολογικές συμπεριφορές, όπως η χρήση ναρκωτικών ουσιών, ο ψυχικός αποσυντονισμός (περιστασιακός ή χρόνιος), η παρεκκλίνουσα σεξουαλικότητα ή οι διαταραχές πρόσληψης τροφής.

Θεόδωρος Ι. Μπάλλης Μπαμπά που είσαι; UNIVERSITY STUDIO PRESS Αν υποθέσουμε ότι πριν από μερικές δεκαετίες, η ευθύνη για την εκπαίδευση αλλά και τη διαπαιδαγώγηση γενικά των παιδιών θεωρείτο καθαρά καθήκον της μητέρας, σήμερα μπορούμε να πούμε ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει, ιδιαίτερα για τους νεότερους μπαμπάδες των 30 με 40 χρόνων. Διακρίνεται κατά τον συγγραφέα μια προσπάθεια να αναπτύξουν έναν θετικό ρόλο στην οικογένεια. Να είναι συναισθηματικά δεμένοι με τα παιδιά τους και να μη διστάζουν να το δείχνουν. Να είναι καθοδηγητές, που προσπαθούν να δώσουν κατευθύνσεις για το τι είναι λάθος ή σωστό στην επίλυση των προβλημάτων και να διδάξουν την τέχνη της διαπραγμάτευσης. Να αναλαμβάνουν την κύρια οικονομική ευθύνη. Να είναι διαλλακτικοί και να επιδιώκουν τον διάλογο και τη συζήτηση με τα παιδιά τους. Ο Θεόδωρος Ι. Μπάλλης -για πολλά χρόνια διευθυντής και επιστημονικός συνεργάτης νευροψυχιατρικών κλινικών- περιγράφει πραγματικές ιστορίες για πραγματικούς μπαμπάδες με τη μορφή διηγημάτων. Αυτό είναι το τέταρτο βιβλίο του.

Κωνσταντίνος Α. Δαραής Δυσκολίες στην επίλυση μαθηματικών λεκτικών προβλημάτων UNIVERSITY STUDIO PRESS Το παρόν βιβλίο βασίστηκε σε μία εργασία για το θέμα της αντιμετώπισης των δυσκολιών, που έχουν οι μαθητές να επιλύουν μαθηματικά λεκτικά προβλήματα. Το πρόγραμμα διδασκαλίας υλοποιήθηκε σε μία Στ΄ τάξη δημοτικού σχολείου, οι μαθητές της οποίας διδάχτηκαν αναλυτικές μεθόδους επεξεργασίας μαθηματικών λεκτικών προβλημάτων μέσα από την οργάνωσή τους σε ομάδες. Περιέχονται κεφάλαια που αφορούν στη σχέση των δυσκολιών μάθησης με τους σχολικούς παράγοντες και τις μεθόδους διδασκαλίας, αλλά φυσικά και η αντιμετώπιση των

INDEX_42 INDEX_36

OΛA ΓIA TO ΠAIΔI

δυσκολιών μάθησης μέσα από τη διδασκαλία. Αναλύεται, ακόμα, ο τρόπος που βλέπουν και νιώθουν για τα μαθηματικά οι μαθητές και το βάρος του ρόλου των γονέων και του περιβάλλοντος. Τέλος, προκύπτουν συμπεράσματα από την επεξεργασία των ποσοτικών δεδομένων, της παρατήρησης της λειτουργίας των μαθητών και των ερωτηματολογίων στα οποία κλήθηκαν να απαντήσουν. Ο Κωνσταντίνος Α. Δαραής είναι δάσκαλος και διδάκτωρ του τμήματος γλωσσών, γλωσσολογίας και πολιτιστικών κληρονομιών του πανεπιστημίου La Trobe της Μελβούρνης, με σπουδές στην Ιστορία, Θεολογία, Παιδαγωγική και μετεκπαίδευση στην ειδική αγωγή.

Δημήτρης Μπούκας Πρακτικός οδηγός για τις μαθησιακές δυσκολίες ΚΕΔΡΟΣ Οδηγός που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές του Νηπιαγωγείου και των πρώτων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου. Έχει ως στόχο, μέσα από ποικίλες ασκήσεις και δραστηριότητες να βοηθήσει τους μαθητές που αντιμετωπίζουν προβλήματα ανάγνωσης και γραφής. Πιο συγκεκριμένα περιέχει: Καρτέλες για δυσαναγνωσία, δυσλεξία. Ασκήσεις για δυσορθογραφία, δυσγραφία, τεστ αξιολόγησης γλωσσικών δεξιοτήτων, εποπτικό υλικό ανίχνευσης μαθησιακών δυσκολιών. Δραστηριότητες για τη γνώση της εικόνας του σώματος, για προσανατολισμό στον χώρο και τον χρόνο, μνημονικές και άλλες. Προτάσεις για συμπληρωματικές εργασίες και οδηγίες χρήσης για τον εκπαιδευτικό και τον γονέα. Ο Δημήτρης Μπούκας σπούδασε ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο LaVerne της California και παράλληλα ασχολείται με εφαρμογές της επιστήμης Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Έχει ειδικευτεί στον Νευρο-Γλωσσικό Προγραμματισμό και παρακολουθεί τις διεθνείς σύγχρονες τάσεις στον χώρο της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας.

Δημήτριος Κ. ΑναγνωστόπουλοςΑλεξάνδρα Παπαγεωργίου Βασιλοπούλου Νοσηλευτική ψυχικής υγείας του παιδιού και του εφήβου BHTA Καθώς το ενδιαφέρον για τα θέματα της ψυχικής υγείας του παιδιού και του εφήβου συνεχώς μεγαλώνει, καθίσταται αναγκαία η συγγραφή βοηθητικών εγχειριδίων -χρήσιμων σε όλους- για την καθημερινή κλινική πράξη. Το παρόν βιβλίο φιλοδοξεί να καλύψει τις ουσιαστικές εκπαιδευτικές και νοσηλευτικές ανάγκες, που αφορούν στην ψυχική φροντίδα του παιδιού και του εφήβου στην Ελλάδα σήμερα. Το πρώτο μέρος αναφέρεται στις παράλληλες πορείες της Παιδοψυχιατρικής και της Νοσηλευτικής Ψυχικής Υγείας και στις προοπτικές τους στην Ελλάδα και διεθνώς. Το δεύτερο μέρος εστιάζει στην καθημερινή νοσηλευτική κλινική πρακτική και στις θεωρητικές αναφορές της. Ενώ το τρίτο μέρος περιγράφει τις ψυχικές διαταραχές και παρέχει τη δυνατότητα στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, ειδικά στους νοσηλευτές και τους επισκέπτες υγείας, να ανατρέχουν στα δεδομένα της Παιδοψυχιατρικής, ενώ παράλληλα παραθέτει τις νοσηλευτικές παρεμβάσεις. Τέλος, το τέταρτο μέρος ασχολείται με το θεραπευτικό, κλινικό, συμβουλευτικό, κοινοτικό, εκπαιδευτικό, επιμορφωτικό, παιδαγωγικό ή και «γονεϊκό» ρόλο του Νοσηλευτή ή του Επισκέπτη Υγείας της παιδικής και εφηβικής ηλικίας.

INDEX_36 INDEX_42

Miriam Stoppard Οι πρώτες δεξιότητες του μωρού ΣΑΒΒΑΛΑΣ Η σημασία του παιχνιδιού για τα μωρά και τα παιδιά είναι ανεκτίμητη, καθώς αποτελεί τη βάση για τη μάθηση. Και φυσικά, οι πρώτοι και καλύτεροι σύντροφοι στο παιχνίδι είναι οι γονείς τους. Εδώ βρίσκουν τρόπους να ενθαρρύνουν το μωρό τους κατά τέτοιον τρόπο ώστε μέσα από το παιχνίδι να αναπτύξει όλες του τις δεξιότητες. Μαθαίνουν να βοηθούν το μωρό τους να είναι χαρούμενο, να έχει αυτοπεποίθηση και να απολαμβάνει στο παιχνίδι. Ωθούνται, ακόμα, να παρακολουθήσουν την ταχύτατη πρόοδό του μήνα-μήνα κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του, με ένα βιβλίο που περιέχει διασκεδαστικές δραστηριότητες οι οποίες στοχεύουν στη σωστή και ολοκληρωμένη ανάπτυξη του παιδιού. Η Miriam Stoppard σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και του Ντάρχαμ. Είναι η συγγραφέας με τις μεγαλύτερες πωλήσεις βιβλίων σχετικά με τη φροντίδα των παιδιών στη Βρετανία. Έχει γράψει ακόμα βιβλία για την υγεία των γυναικών, τη δίαιτα και την υγιεινή διατροφή. Έχουν εκδοθεί περισσότερα από 42 βιβλία της, τα οποία έχουν μεταφραστεί σε 20 γλώσσες σε όλο τον κόσμο.

Σταματία Αργυροπούλου - Λέντζου Επιτέλους, γονείς, ακούστε μας!: Έχουμε πολλά να σας πούμε... ΣΑΒΒΑΛΑΣ Ερέθισμα για τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου, όπως λέει η συγγραφέας, υπήρξε η έκδηλη ανησυχία και η άγνοια που δήλωσε ένα νεαρό ζευγάρι για το πώς και με ποιον τρόπο θα μπορούσε να μεγαλώσει όσο γίνεται καλύτερα τον πεντάχρονο γιο του. Σκοπός του βιβλίου είναι να πεισθούν οι γονείς να ακούσουν τα παιδιά τους. Να ακούσουν τα παιδιά όχι μόνο μέσα από τον λόγο, αλλά και μέσα από τη γλώσσα του σώματος, την κίνηση, τους μορφασμούς, τον φόβο και τον τρόμο που πολλές φορές τα διακατέχει, την άρνηση και το πείσμα, τη ζήλια και την επιθετικότητα. Να δεχτούν τα μηνύματα των παιδιών, να τα αποκωδικοποιήσουν και να καταλάβουν τι θέλουν και τι ζητούν τα παιδιά από αυτούς. Καταγράφονται τραυματικές εμπειρίες παιδιών προσχολικής ηλικίας, προερχόμενες από τον οικογενειακό περίγυρο, γεγονότα και συμπεριφορές που τα σημάδεψαν. Στο τέλος κάθε ομάδας περιστατικών ακολουθεί η άποψη της ψυχολόγου για πληρέστερη ενημέρωση.

Χρήστος Δ. Τουρτούρας Σχολική αποτυχία και αποκλεισμός: Η περίπτωση των παιδιών από την πρώην Σοβιετική Ένωση ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Εδώ διερευνώνται οι σχολικές επιδόσεις των παιδιών από την πρώην Σοβιετική Ένωση στη δεκαετία 1990-2000 και συγκρίνονται με τις αντίστοιχες επιδόσεις των ντόπιων παιδιών. Κατόπιν μελέτης δεδομένων από τις σχολικές επιδόσεις για πάνω από 10.000 παιδιά -ουσιαστικά το σύνολο των παιδιών από την πρώην Σοβιετική Ένωση που φοίτησαν σε σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στο νομό Θεσσαλονίκης την προηγούμενη δεκαετία- ο συγγραφέας οδηγείται στο συμπέρασμα πως οι παλιννοστούντες κι αλλοδαποί μαθητές παρουσιάζουν μεγάλα ποσοστά σχολικής αποτυχίας. Εν τέλει, η αδυναμία επιτυχούς ένταξής τους στο εκπαιδευτικό σύστημα προοιωνίζει και τον μελλοντικό κοινωνικό τους αποκλεισμό. Ως γενεσιουργό αίτιο καταδεικνύεται η έλλειψη πολι-

INDEX_42

OΛA ΓIA TO ΠAIΔI

τικής βούλησης από το ελληνικό κράτος, το οποίο συνεχίζει πρακτικές γλωσσικής ομογενοποίησης που είναι παιδαγωγικά καταδικασμένες σε αποτυχία. Κάτι ακόμα που αποδεικνύεται ερευνητικά, καταρρίπτοντας στερεότυπα που έχουν επικρατήσει, είναι το ότι η ύπαρξη ή όχι μεγάλου αριθμού παλιννοστούντων ή αλλοδαπών μαθητών και μαθητριών σε ένα σχολείο δεν φαίνεται να επιδρά αρνητικά στις επιδόσεις των ντόπιων παιδιών που φοιτούν σε αυτό. Τέλος, ο συγγραφέας προτείνει, συν τοις άλλοις, τη μετεξέλιξη των σχολείων διαπολιτισμικής εκπαίδευσης σε σχολεία δίγλωσσης εκπαίδευσης.

Συλλογικό έργο Μειονότητες μιλούν για την εκπαίδευση των παιδιών τους ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Ένα υπαρκτό κενό στη βιβλιογραφία έρχεται να καλύψει ένα βιβλίο με θέμα την εκπαίδευση παιδιών γλωσσικών μειονοτήτων, των παιδιών εκείνων δηλαδή που η μητρική τους γλώσσα δεν είναι τα ελληνικά. Εδώ καταγράφονται οι απόψεις των ίδιων των κοινωνικά αποκλεισμένων αυτών ομάδων για την εκπαίδευση των παιδιών τους και οι δυσκολίες, όχι του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά τα προβλήματα όπως τα ζουν τα ίδια τα παιδιά και όπως τα αντιμετωπίζουν οι οικογένειές τους. Χωρίς τη μεσολάβηση ειδικών επιστημόνων, διοικητικών ή πολιτικών εκπροσώπων, αποτυπώνουν τις προσωπικές τους εμπειρίες. Η πρώτη ενότητα του βιβλίου αναφέρεται στην κριτική παιδαγωγική, δηλαδή την παιδαγωγική που επιδιώκει να βοηθήσει μαθητές και μαθήτριες να πετύχουν κριτική συνειδητοποίηση, αμφισβητώντας και προκαλώντας τις δομές εξουσίας και τις κυρίαρχες αντιλήψεις και πρακτικές στην εκπαίδευση και την κοινωνία γενικότερα. Η δεύτερη ενότητα αναφέρεται στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο σχολείο παιδιά που ανήκουν σε μειονότητες. Τέλος, η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει εμπειρίες εκπαιδευτικών που δοκίμασαν σε τάξεις και σε σχολεία με παιδιά γλωσσικών μειονοτήτων εκπαιδευτικές πρακτικές που υπόσχονται επιτυχία. Σε επιμέλεια Ευαγγελίας Τρέσσου και Σούλας Μητακίδου.

Παναγιώτης Δ. Ξωχέλλης Παιδαγωγική και εκπαίδευση σήμερα ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ Επίμαχα ζητήματα και επιτακτικά προβλήματα της Παιδαγωγικής Επιστήμης υπό το φως σύγχρονων εξελίξεων πραγματεύεται εδώ ο Παναγιώτης Ξωχέλλης. Πρόκειται για θέματα όπως είναι η επιστημονική ορολογία και η ερμηνευτική μεθοδολογία της Παιδαγωγικής, οι μεταρρυθμιστικές καινοτομίες της μεταπολεμικής περιόδου στην Ευρώπη. Αλλά και τα βασικότερα προβλήματα της ελληνικής εκπαίδευσης σήμερα, το προφίλ, η εκπαίδευση και η αξιολόγηση του έργου του εκπαιδευτικού και τα προγράμματα διδασκαλίας και μάθησης. Επιχειρείται, με άλλα λόγια, μια εγκάρσια τομή σε βασικές παραμέτρους της Παιδαγωγικής και της εκπαίδευσης υπό τις παρούσες συνθήκες, με αναφορές τόσο σε διεθνή δεδομένα όσο και ιδιαίτερα στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα. Ο συγγραφέας είναι ομότιμος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Η ερευνητική και συγγραφική του δραστηριότητα επικεντρώνονται στους τομείς σχολική Παιδαγωγική, Διδακτική Έρευνα, Εκπαίδευση-Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών και Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση.

INDEX_42

Colette Laterrasse και Ania Beaumatin Η ψυχολογία του παιδιού ΝΟΒΟΛΙ Οι εκδόσεις ΝΟΒΟΛΙ εγκαινιάζουν τη νέα τους σειρά Μικρά Βασικά με ποικίλη θεματογραφία, ακριβόλογα και λιτά κείμενα και σκιτσογραφημένη παρουσίαση με το πρώτο βιβλίο με τίτλο, Η ψυχολογία του παιδιού. Μέσα σε 98 σελίδες, με σκίτσα και κείμενα, βιβλιογραφικές παραπομπές και γλωσσάρι, το βιβλίο αυτό επιλέγει να δείξει το παιδί όπως συγκροτείται έμπρακτα στη σχέση του με τους άλλους, αδιαχώριστο από τις πολλαπλές μορφές του κοινωνικού δεσμού στον οποίο είναι υποχρεωμένο να εμπλακεί. Η ψυχολογία του παιδιού ανακαλύπτει το παιδί στην αυθεντικότητά του, με τους δικούς του τρόπους έκφρασης, ως διαφορετικό από τον ενήλικο που καλείται να γίνει. Οι συγγραφείς Colette Laterrasse και Ania Beaumatin είναι καθηγήτριες ψυχολογίας, μέλη του ερευνητικού εργαστηρίου «Προσωποποίηση και κοινωνικές αλλαγές» του Πανεπιστημίου Toulouse II. Σε μετάφραση Γιώργου Καράμπελα.

Νίκος Μαρκάκης Αν αγαπάτε τα παιδιά σας, αγαπήστε πρώτα τον εαυτό σας ΑΓΚΥΡΑ Το να είναι κανείς καλός γονέας δεν είναι ένα θεόσταλτο ταλέντο, αλλά μια τέχνη που διδάσκεται. Και καλός γονέας δεν είναι πλέον, σύμφωνα με το παρόν βιβλίο, ο θυσιασμένος γονέας, αλλά ο ευτυχισμένος γονέας. Κι ας κάνει και λάθη, γιατί οι τύψεις, οι ενοχές, ο θυμός γίνονται ενέργεια, ενδυνάμωση, δύναμη αλλαγής, και έτσι γίνεται καλύτερος. Η ανατροπή, όμως, των καθιερωμένων ρόλων και η αποσταθεροποίηση της σύγχρονης οικογένειας, οδηγούν τα παιδιά σε σύγχυση που δεν τους επιτρέπει να γνωρίσουν τον εαυτό τους και να φτιάξουν τη δική τους ταυτότητα. Σε αυτό δεν βοηθά και το γεγονός ότι δε «μεγαλώνουμε» πλέον τα παιδιά μας, αλλά τον εαυτό μας: τις ανάγκες μας, τα θέλω μας, το όραμά μας. Η «αγάπη» των γονιών πολλές φορές ευνουχίζει, παραλύει τα παιδιά. Συνήθως, κάτω από το μαθησιακό πρόβλημα ή την παραβατική συμπεριφορά του παιδιού κρύβεται κάποιο ψυχολογικό αίτιο ή/και κάποια δυσλειτουργία της οικογένειας. Η αυθεντική αγάπη προπονεί, βοηθά το παιδί να γίνει ο εαυτός του, να αυτοποιηθεί. Και τους γονείς να αναγνωρίσουν τ’ αυτονόητο: δεν υπάρχουν προβληματικά παιδιά.

Μάνος Ν. Κόνσολας και Ελένη Νικολάου Το ντροπαλό παιδί ΓΡΗΓΟΡΗ Η διεθνής βιβλιογραφία εστιάζεται στη διασαφήνιση της έννοιας της ντροπαλότητας σε επίπεδο θεωρητικό, στους πιθανούς αιτιολογικούς παράγοντες εμφάνισής της αλλά και στις ακραίες μορφές της, όπως η κοινωνική φοβία. Η ντροπαλότητα στο χώρο του σχολείου, ως αντικείμενο, έχει αρχίσει να διερευνάται συστηματικά τα τελευταία κυρίως χρόνια. Αυτό ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι η ντροπαλότητα δε δυσχεραίνει τη λειτουργία της τάξης, όπως για παράδειγμα η επιθετική συμπεριφορά. Ωστόσο, παρότι τα ντροπαλά παιδιά ίσως να μην τραβούν πολύ την προσοχή, είναι πια ξεκάθαρο ότι έχουν ανάγκη να «τα προσέξουμε». Άλλωστε η ντροπαλότητα φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχοκοινωνική προσαρμογή των παιδιών, καθώς ενέχει τον κίνδυνο κοινωνικοσυναισθηματικών δυσκολιών αφενός, και της κακής σχολικής επίδοσης και των δυσλειτουργικών σχέσεων με τους άλλους (συμμαθητές και ενηλίκους) αφετέρου.

Σε αντίθεση, λοιπόν, με τα επιθετικά ή τα ιδιαίτερα δραστήρια παιδιά που συχνά τρομοκρατούν τους συμμαθητές τους, τα ντροπαλά παιδιά γίνονται τα ίδια θύματα της ίδιας τους της συμπεριφοράς. Στο βαθμό μάλιστα που η ντροπαλότητα φαίνεται να έχει εξελικτική πορεία και να επηρεάζει διαχρονικά την αυτοαντίληψη του προσώπου αλλά και τον τρόπο που το αντιλαμβάνονται οι άλλοι άνθρωποι, είναι σημαντικό να διερευνήσουμε τις διαστάσεις του φαινομένου αυτού.

Συλλογικό έργο Μάθηση με το νου και την καρδιά ΓΡΗΓΟΡΗ Είναι ευρέως αποδεκτό ότι τα προβλήματα συμπεριφοράς στην τάξη και γενικότερα στο σχολείο γίνονται όλο και πιο έντονα. Στο βιβλίο αυτό δεν αναλύονται τα αίτια του φαινομένου αυτού, αλλά προσεγγίζεται το πώς το σχολείο μπορεί να συμπεριλάβει συνειδητά υπ’ όψιν τη σημασία των ανθρωπίνων σχέσεων. Πώς μπορούν οι εκπαιδευτικοί να το μετατρέψουν σε ένα χώρο όπου όλοι οι άνθρωποι που βρίσκονται εκεί νοιάζονται ο ένας για τον άλλον και πώς μπορούν να βελτιώνουν τη συλλογική τους συνείδηση. Μέσα σε ένα τέτοιο είδους πλαίσιο, οι συγγραφείς θεωρούν ότι το σχολείο συμβάλλει στην υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών, τα οποία να μπορούν να ισορροπούν το πανανθρώπινο δίλημμα: πώς να βρίσκουν τη χρυσή τομή ανάμεσα στο να είναι ο εαυτός τους και ταυτόχρονα να έχουν την αίσθηση ότι είναι αποδεκτά από την ομάδα αναφοράς τους. Αν και θίγονται επί μέρους προβλήματα, όπως η συναισθηματική πλευρά της αντιμετώπισης των μαθησιακών δυσκολιών ή της επιθετικότητας , ή τα προβλήματα των μεταναστών ή ομογενών, σκόπιμα δεν δόθηκε έμφαση σε εξειδικευμένα προβλήματα. Μακριά από την αποσπασματική αντιμετώπιση, εδώ, όλες οι εκφράσεις του σχολείου είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένες με τις θετικές ανθρώπινες σχέσεις.

Ελίζαμπεθ Χάρτλεϊ - Μπρούερ Ανατρέφοντας και επαινώντας τα αγόρια GEMA Αν χρησιμοποιηθεί με τον σωστό τρόπο, ο έπαινος είναι ένα από τα πιο χρήσιμα και ζωτικά εργαλεία που κάθε γονέας διαθέτει. Βοηθά τα παιδιά να νιώθουν ότι τα αγαπούν, τα εκτιμούν και τα εμπιστεύονται. Τους εμφυσά, λοιπόν, αυτοπεποίθηση. Παρ' όλ’ αυτά, πολλοί γονείς μπορεί να είναι, δυστυχώς, είτε υπερβολικά γενναιόδωροι είτε αδικαιολόγητα φειδωλοί στους επαίνους τους, χωρίς να αντιλαμβάνονται την αρνητική επίδραση που αυτό μπορεί να έχει στα παιδιά τους. Σε αυτό τον οδηγό κοινής λογικής η Ελίζαμπεθ ΧάρτλεϊΜπρούερ σκιαγραφεί επακριβώς τον τρόπο με τον οποίο τα αγόρια αντιδρούν στον έπαινο και αποκαλύπτει γιατί η κατανόηση της μοναδικής οξυδέρκειάς τους είναι το κλειδί στο να μάθουμε να τους προσφέρουμε το σωστό είδος ενθάρρυνσης. Οι συμβουλές της δείχνουν στους γονείς ότι, τα αγόρια χρειάζονται συστηματικές αλλά μικρές δόσεις θετικής ανάδρασης για να μην αποσπάται η συγκέντρωση στα καθήκοντά τους. Ακόμα, πως οι γιοι είναι πιθανόν να εκτιμούν τη γνώμη της μητέρας λιγότερο από του πατέρα και πως τα αγόρια μπορεί να χρησιμοποιήσουν τον έπαινο και την ανταμοιβή ως διαπραγματευτικά εργαλεία για να εκμεταλλευθούν καταστάσεις προς όφελός τους. Στην ίδια σειρά κυκλοφορεί και το βιβλίο Ανατρέφοντας και επαινώντας τα κορίτσια.

INDEX_42

OΛA ΓIA TO ΠAIΔI

Μαίρη Γουότκινς και Σούζαν Φίσερ Μιλώντας με μικρά παιδιά για την υιοθεσία τους GEMA Κάθε παιδί πάνω στη γη έχει δικαίωμα να έχει τη δική του οικογένεια και η υιοθεσία είναι το μέσο για να του την εξασφαλίσουμε, όταν για διάφορους λόγους τη στερείται. Αυτή η μορφή παιδικής προστασίας είναι πολύπλοκη, αποτελείται από ένα σύστημα διαπροσωπικών, οικογενειακών, κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των εμπλεκομένων μερών (παιδιά, θετοί γονείς, βιολογικό περιβάλλον) και θα πρέπει να υποστηρίζεται από ομάδα ειδικών επιστημόνων που έχουν γνώσεις και τεχνικές αντιμετώπισης. Η υιοθεσία προκαλεί δυνατά συναισθήματα και αφορά πολλούς ανθρώπους στον κόσμο. Δεν είναι ένα γεγονός το οποίο πρέπει να κρατιέται μυστικό, κάνοντας μας να νιώθουμε ντροπή, λύπη ή φόβο. Είναι ένα γεγονός με πολλές σημασίες για το παιδί και τον γονιό, τις οποίες πρέπει να παρατηρούμε και να μοιραζόμαστε, να διευκρινίζουμε ή να συμμετέχουμε σ’ αυτές. Σημασίες που όχι μόνο συγκινούν, αλλά και μας αλλάζουν και στις οποίες οφείλουμε, εν τέλει, ευγνωμοσύνη.

Joel Haber, Jenna Glatzer Τέλος στον εκφοβισμό! ΠΑΤΑΚΗ Ένας διδακτικός οδηγός με σκοπό να βοηθήσει τους γονείς να εντοπίσουν τα πρώιμα σημάδια του εκφοβισμού και να παρέμβουν - με μακροχρόνια αποτελέσματα. Παρέχοντας μια υποστηρικτική πρακτική, βήμα προς βήμα «συνταγή θωράκισης απέναντι στον εκφοβισμό», που επιφέρει μακροχρόνια αποτελέσματα για αγόρια και κορίτσια από το δημοτικό έως το λύκειο παρέχει συγκεκριμένα βήματα δράσης, για να βοηθήσει κάθε παιδί να χτίσει και να ενισχύσει την ανθεκτικότητα και την αυτοπεποίθησή του, να αναπτύξει ενσυναίσθηση και εμπιστοσύνη και να θριαμβεύσει στο σχολείο, στην κατασκήνωση, στα αθλήματα κ.α. Ο Joel Haber είναι ειδικός στην πρόληψη του εκφοβισμού. Έχει δουλέψει με χιλιάδες παιδιά, γονείς, δασκάλους και συμβούλους, με στόχο να κατανοήσει τις βαθύτερες αιτίες της δυναμικής του εκφοβισμού -από τον εντοπισμό των «νταήδων» ως την αποκάλυψη των αιτιών που κάνουν τα παιδιά να γίνονται νταήδες, στόχοι εκφοβισμού ή θεατές- για να αναπτύξει ένα πρόγραμμα, ώστε να θέσει ένα οριστικό τέλος στη συμπεριφορά αυτή.

Παύλος Α. Κυριακίδης Το παιδικό ιχνογράφημα ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ Πρόκειται για τα πορίσματα μιας εμπεριστατωμένης έρευνας, με τη συμμετοχή 300 νηπίων, στο πλαίσιο της Ψυχοκοινωνιολογίας της Οικογένειας. Από τα ιχνογραφήματα των παιδιών, επελέγησαν αυτά που η παρουσία των προσώπων της οικογένειας καταγράφει κάποια προβλήματα δυσαρμονίας και άλλα τόσα, απόλυτης αρμονίας. Με την απλή σύγκριση των δύο διαφορετικών αυτών κατηγοριών, συνάγονται αξιόλογα συμπεράσματα αναφορικά με την παιδική ψυχοσύνθεση. Σκοπός άλλωστε της έρευνας, αλλά και της έκδοσης, είναι να ευαισθητοποιήσει το δυνατό περισσότερο τους βρεφοκόμους, νηπιαγωγούς και δασκάλους στο παιδαγωγικό τους έργο, αλλά προ παντός και κυρίως να

INDEX_42

βοηθήσει τους γονείς να συνειδητοποιήσουν βαθύτερα τον δύσκολο να ανεκτίμητο παιδαγωγικό τους ρόλο και ακόμη, πόσο αυτός είναι θεμελιώδους σπουδαιότητας, για την όλη ψυχοκοινωνική εξέλιξη του παιδιού τους. Το βέβαιο που προκύπτει άλλωστε και από την έρευνα, είναι ότι τα παιδιά από την προσχολική τους ακόμη ηλικία, αντιλαμβάνονται και βαθμολογούν τα πάντα, συμμετέχοντας ενεργά σ’ όλες τις εκδηλώσεις της οικογενείας τους.

Γιάννης Παπαδάτος Ψυχικές διαταραχές και μαθησιακές δυσκολίες παιδιών και εφήβων GUTENBERG Οι ψυχικές διαταραχές είναι πεδίο βασικής σημασίας για την κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά ταυτόχρονα αποτελούν και μόνιμη πρόκληση για την αναζήτηση των αιτιολογικών παραγόντων δημιουργίας τους και της κατάλληλης κάθε φορά θεραπείας τους. Οι περισσότερες ψυχικές διαταραχές των ενηλίκων έχουν τις ρίζες τους στην παιδική ζωή. Ο άνθρωπος, για να μεταβεί από το στάδιο της παιδικής ηλικίας σε αυτό της ενήλικης ζωής, περνά από την εφηβεία. Συνηθίζεται οι διαταραχές της εφηβικής ηλικίας να μελετώνται μαζί με αυτές της παιδικής. Στο παρόν βιβλίο περιγράφονται οι ψυχικές διαταραχές παιδιών και εφήβων με παράλληλη αναζήτηση των αιτιών που τις προκαλούν, την κλινική εικόνα που εμφανίζουν, τις επιπτώσεις στην οικογενειακή και σχολική ζωή, και προτείνονται τρόποι θεραπευτικής αντιμετώπισής τους. Mπορεί να φανεί χρήσιμο σε φοιτητές, αλλά και σε παιδοψυχιάτρους, εκπαιδευτικούς, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, καθώς και σε άλλες ειδικότητες που ασχολούνται με τη σωματική, νοητική και συναισθηματική ανάπτυξη παιδιών και εφήβων.

Σουζάννα - Μαρία Νικολάου Κοινωνικοποίηση στο σχολείο GUTENBERG Τα σχολικά εγχειρίδια αποτελούν σημαντικά μέσα κοινωνικοποίησης, καθώς εμπεριέχουν ιδεολογικά μηνύματα, με στόχο να κοινωνικοποιήσουν τους μαθητές, να τους μάθουν τρόπους ενέργειας, κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς, καθώς και το σύστημα αξιών που θα εξασφαλίσει την προσαρμογή τους στο κοινωνικό περιβάλλον. Στην παρούσα έρευνα εξετάζεται η επίδραση του σχολικού εγχειριδίου στην κοινωνικοποίηση του μαθητή, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα αυτό του μαθήματος της Γλώσσας της ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού σχολείου. Η εισαγωγή των νέων εγχειριδίων στο σχολείο προξένησε τον προβληματισμό και τις ελπίδες τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των γονέων για την επικαιροποίηση της γνώσης, μετά τις ραγδαίες τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές που έχουν επέλθει στο ευρύτερο κοινωνικό συγκείμενο. Η έρευνα στα εγχειρίδια (προηγούμενα και νέα) από άποψη κοινωνιολογική έγινε, αφενός για να διαπιστωθεί αν διαφοροποιούνται και αν οι αλλαγές στην κοινωνία προκάλεσαν αντίστοιχες αλλαγές και ανακατατάξεις στην ύλη διδασκαλίας, και αφετέρου για να ανιχνευτούν τα μηνύματα που διοχετεύουν στοιχεία που επηρεάζουν τις απόψεις, τις πεποιθήσεις και τις επιλογές, σφυρηλατούν την προσωπικότητα και παίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση των μαθητών.

Gerald Drews Οδηγός ανατροφής παιδιών ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ Όταν το παιδί περνάει από τη σχολική ηλικία στην προεφηβεία γίνεται άλλος άνθρωπος. Ξαφνικά, οι γονείς ανακαλύπτουν έναν άγνωστο μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Αμφισβητεί τα πάντα, αλλάζει όλες τις συνήθειές του, συμπεριφέρεται αλλοπρόσαλλα, δεν ακούει τίποτε και κανέναν. Οι γονείς βρίσκονται αντιμέτωποι με πρωτόγνωρα προβλήματα, στα οποία συχνά δεν γνωρίζουν πώς να δώσουν λύσεις, επειδή δεν ξέρουν καν τι είναι το σωστό και πώς να το εξηγήσουν. Ο μικρός Οδηγός ανατροφής παιδιών του Gerald Drews δίνει πρακτικές συμβουλές και κατευθύνσεις για τέτοιου είδους επίμαχα ζητήματα, που προκαλούν καβγάδες και αντιπαραθέσεις στην οικογένεια. Ο συγγραφέας εξηγεί, με σύντομο και παραστατικό τρόπο, τι ισχύει συνήθως και ποιοι πρέπει να είναι οι κανόνες στους σημαντικότερους κύκλους θεμάτων: ελεύθερος χρόνος, χρήματα, ψυχαγωγία, παιδικό δωμάτιο, βοήθεια στις δουλειές του σπιτιού, φίλοι και επικοινωνία με τους άλλους. Ο Gerald Drews από το 1985 έχει γράψει περισσότερα από 100 βιβλία, εκλαϊκεύοντας αρκετά από τα πολλά αγαπημένα του θέματα, από τη μουσική και τον αθλητισμό, μέχρι το χρήμα και τη διαχείρισή του, το χιούμορ και την ψυχολογία.

Cornelia Nitsch Μικρά παιδιά, μεγάλα ταλέντα ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ Όλοι οι γονείς γνωρίζουν πόσο σημαντικό είναι να αναγνωρίσουν έγκαιρα τα ταλέντα του παιδιού τους, επειδή η διάγνωση και η στοχευμένη ανάδειξη των έμφυτων κλίσεων ενός παιδιού θα φέρουν επιτυχίες για το παιδί και τον σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό του. Η Κορνέλια Νιτς, συγγραφέας πολλών βιβλίων με θέμα την ανατροφή των παιδιών, ασχολείται εδώ με τους τρόπους διάγνωσης των κλίσεων των παιδιών και τη σωστή καλλιέργειά τους όταν τα παιδιά είναι ακόμη στη σχολική ηλικία. Η συγγραφέας αρχίζει από το πρώτο βήμα, πώς θα αναγνωρίσουμε δηλαδή ποια είναι τα ταλέντα και οι έμφυτες κλίσεις του παιδιού. Πρέπει να ξέρουμε σε ποιους τομείς να αναζητήσουμε τις ιδιαίτερες ικανότητές του: στη συναισθηματική ευφυΐα, τη λογική σκέψη, τις αθλητικές ικανότητες, το ταλέντο στις ξένες γλώσσες, τη μουσική κλίση, την αγάπη για τις φυσικές επιστήμες και την τεχνολογία ή στο καλλιτεχνικό ταλέντο; Δεν σταματάει όμως εκεί, αφού προσφέρει πολλές χρήσιμες συμβουλές για το πώς μπορούν οι γονείς να αναπτύξουν τα ταλέντα του παιδιού τους χωρίς να το παραφορτώσουν.

Συλλογικό έργο Η βίβλος της εγκυμοσύνης ΨΥΧΟΓΙΟΣ Πρόκειται για έναν πλήρη και λεπτομερή οδηγός σ’ ό,τι αφορά το πιο σημαντικό ίσως γεγονός στη ζωή μιας γυναίκας. Στο βιβλίο αυτό συμπυκνώνεται η εμπειρία μιας ομάδας ειδικών, υπό την καθοδήγηση ενός μαιευτήρα, και περιλαμβάνει αξιόπιστες συμβουλές για όλα τα θέματα της εγκυμοσύνης. Από την προγεννητική φροντίδα μέχρι τις ανάγκες του νεογέννητου, κατά τη διάρκεια των εννέα αυτών συναρπαστικών μηνών, η Βίβλος της εγκυμοσύνης θα βοηθήσει τις εγκυμονούσες να εξασφαλίσουν υγεία και ευεξία και να προσφέρουν στο μωρό τους το καλύτερο δυνατό ξεκίνημα στη ζωή.

Η έκδοση περιλαμβάνει τρισδιάστατες φωτογραφίες που απεικονίζουν την ανάπτυξη του εμβρύου από εβδομάδα σε εβδομάδα, αλλά και ένα κεφάλαιο ειδικά αφιερωμένο στους μπαμπάδες με σκοπό να τους προετοιμάσει για την εγκυμοσύνη και όσα επακολουθούν.

Αφροδίτη Παπαδογεωργοπούλου Παιδιά – «πτυσσόμενα τηλεσκόπια» ΚΟΝΤΥΛΙ Οι κλασικοί ήρωες, από τη βικτοριανή Αλίκη του Lewis Carrol ή τη Γουέντι, σύντροφο του Πίτερ Παν στο μυθιστόρημα του James Mathew Barrie, μέχρι τη σύγχρονη «άψογη Ισαβέλλα» του Tony Ross, το μοντέλο δηλαδή του παιδιού που μεγάλωσε νωρίς, είναι ένα συχνό μοτίβο στην παγκόσμια λογοτεχνία. Η Βέρα, η Ινώ, ο Στέλιος, η Ελπίδα, η Μαριαλένα δεν είναι χάρτινοι ήρωες μυθιστορήματος. Είναι παιδιά απόντων σωματικά ή συναισθηματικά γονιών, οι οποίοι, λόγω των συναισθηματικών τους ελλειμμάτων, διάλεξαν να ταξιδέψουν στη Χώρα του Ποτέ Ποτέ εναποθέτοντας τις ευθύνες τους στις πλάτες των παιδιών τους. Το ερώτημα είναι αν μπορεί η Παιγνιοθεραπεία, χρησιμοποιώντας το φυσικό τρόπο έκφρασης κάθε παιδιού, το παιχνίδι, να διευκολύνει τα συγκεκριμένα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να επιτρέψουν στον εαυτό τους να «ξαναγίνουν παιδιά». Το βιβλίο απευθύνεται σε ψυχοθεραπευτές, και γενικότερα σε εργαζόμενους σε φορείς ψυχικής υγείας, εκπαιδευτικούς, γονείς, αλλά και σε όποιον αισθάνεται ότι παρασύρθηκε πρόωρα στην ενηλικίωση.

INDEX_42

top 5 βιτρίνα EΠIΛOΓEΣ KAI KPITIKEΣ BIBΛIΩN

επιμέλεια:

Xριστίνα Oικονομίδου Mάκης Tσίτας Άννα Tσίρμπα

top 5

Γόνιμη σύγκρουση με τη θεατρική παράδοση Μια ανάλυση του συνολικού έργου του σκηνοθέτη Θεόδωρου Τερζόπουλου από τα νεανικά του χρόνια στη Γερμανία και το Berliner Ensemble μέχρι σήμερα, όπου ως παγκοσμίως καταξιωμένος σκηνοθέτης συνοδοιπορεί με την ομάδα του Άττις και εργάζεται πάνω στην αρχαία τραγωδία, τον Χάινερ Μύλλερ, τον Σάμιουελ Μπέκετ, τον Στρίντμπεργκ, τον Σαίξπηρ αλλά και Έλληνες συγγραφείς, όπως τον Δημήτρη Δημητριάδη και τον Γιάννη Κοντραφούρη. Μια μελέτη για έναν Έλληνα σκηνοθέτη, που ξεκινώντας από ένα μικρό χωριό της Πιερίας έφτασε να «αγωνίζεται» στην παγκόσμια αρένα, χωρίς ο ίδιος να θεωρεί την προσφορά του στο θέατρο «τίποτα περισσότερο από την προσφορά ενός εντόμου». Στόχος του βιβλίου είναι να εντοπίσει τις βασικές ύλες που διαμορφώνουν τον σταθερό και αμετάβλητο πυρήνα της θεατρικής του πράξης, γύρω από τον οποίο οι θεατρικές του δημιουργίες-παραστάσεις λειτουργούν σε μια σχέση ταυτόχρονα κεντρομόλο και φυγόκεντρη. Γι’ αυτό παρακολουθούνται τα ιδεολογικά και φιλοσοφικά ρεύματα που διατρέχουν και υποκινούν τη θεατρική του πρακτική. Αλλά και μελετάται η θέση του στο ευρύτερο παγκόσμιο στερέωμα, χωρίς να αποκλείεται η διερεύνηση της θέσης του στο ελληνικό θεατρικό τοπίο. Μια μελέτη, όμως, που δεν επιδιώκει να κατατάξει τον Τερζόπουλο σε στεγανές κατηγορίες. Δε στοχεύει καν να τον μυθοποιήσει ως τον σκηνοθέτη που επιχείρησε μια αντισυμβατική προσέγγιση, μια «σύγκρουση» με τη θεατρική παράδοση, στο ιδιαίτερα μείζον ζήτημα της αρχαίας τραγωδίας. Αλλά καταβάλλει προσπάθεια, με μέσα τα εξειδικευμένα γνωστικά πεδία της ανθρωπολογίας, της ψυχανάλυσης, της ιατρικής και ψυχιατρικής, να φτάσει στην αποκάλυψη υποδόριων επιρροών και αναφορών στο έργο του και εν τέλει στην εις βάθος ανάλυσή του. Η Πηνελόπη Χατζηδημητρίου έχει σπουδάσει αγγλική φιλολογία, θεωρία του θεάτρου και σκηνοθεσία και έχει εκπονήσει τη διδακτορική της διατριβή με θέμα «Το θέατρο του Θεόδωρου Τερζόπουλου».

Πηνελόπη Χατζηδημητρίου Θεόδωρος Τερζόπουλος: Από το προσωπικό στο παγκόσμιο UNIVERSITY STUDIO PRESS

Η ιστορία του Κρόμγουελ Η Αγγλία των Τιδόρ τη δεκαετία του 1520 βρίσκεται στα πρόθυρα του χάους. Ο Ερρίκος Η΄ θέλει πάση θυσία να αποκτήσει γιο, ώστε να διασφαλίσει τη διαδοχή στον θρόνο και να αποφευχθεί η πιθανότητα του εμφύλιου πολέμου. Η Αικατερίνη της Αραγώνας, σύζυγός του επί δύο δεκαετίες, δεν του γέννησε διάδοχο· θέλει να ακυρώσει τον γάμο του και να παντρευτεί την ερωμένη του Άννα Μπολέιν. Οι επιθυμίες του προσκρούουν στην αρνητική στάση του πάπα της Ρώμης, για την οποία το τίμημα θα πληρώσει ο περίφημος αρχιεπίσκοπος Γούλσι. Τον γόρδιο δεσμό καλείται να λύσει ο Τόμας Κρόμγουελ, δεξί χέρι του Γούλσι, που μετά την πτώση του προστάτη του θα κατορθώσει, όχι μόνο να επιβιώσει στη λυκοφωλιά της αυλής των Τιδόρ, αλλά και να γίνει ο άνθρωπος κλειδί της διακυβέρνησης του Ερρίκου. To Γουλφ Χολ είναι, λοιπόν, κυρίως η ιστορία της ανόδου του Κρόμγουελ. Γιος ενός ταπεινού σιδερά, θα δραπετεύσει από τη σκοτεινή ζωή της αγγλικής επαρχίας, θα πολεμήσει ως μισθοφόρος στη Γαλλία, θα ταξιδέψει στην Ιταλία, θα μάθει γλώσσες και θα διαπρέψει στο εμπόριο, και θα επιστρέψει στο Λονδίνο με την ιδιότητα του νομικού, έχοντας αποκτήσει τη φήμη του ανθρώπου που κανείς δεν θα τον ήθελε για εχθρό του. Γίνεται ο ιθύνων νους της πολιτικής του βασιλιά, συνδέει το όνομά του με την εισαγωγή της Μεταρρύθμισης στην Αγγλία και θέτει τις θεσμικές βάσεις για να μετεξελιχθεί η Αγγλία σε ένα σύγχρονο κράτος. Έλεγχος των πηγών, προσήλωση στην ιστορική αλήθεια, γλαφυρή ανασύσταση μιας πολυτάραχης ιστορικής περιόδου, πολυπρόσωπη αφήγηση, επιδέξιο χτίσιμο των χαρακτήρων, ψυχολογική εμβάθυνση είναι ορισμένα από τα προτερήματα αυτού του δίτομου ιστορικού μυθιστορήματος. Απέσπασε, μεταξύ άλλων, και το Βραβείο Booker το 2009, την κορυφαία διάκριση στο χώρο της αγγλόφωνης λογοτεχνίας, ενώ το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο Walter Scott για το Καλύτερο Ιστορικό Μυθιστόρημα.

Hilary Mantel Γουλφ Χολ ΠΑΠΥΡΟΣ

INDEX_36 INDEX_42

TOP 5

Μια προφορική λογοτεχνία Πόσο διαφορετική είναι μια λογοτεχνία συνθεμένη προφορικά όπως τα δημοτικά τραγούδια; Ποιες σχέσεις έχει με την κοινωνία, πόσο την εκφράζει; Πώς φτιάχνονται, τελικά, τα δημοτικά τραγούδια, πώς ακριβώς λειτουργούν για τους χρήστες τους, ποιος είναι ο ιδεολογικός τους κόσμος; Σε ποια εποχή δημιουργήθηκαν και με ποιους τρόπους έφτασαν έως τις μέρες μας; Αυτά είναι τα ερωτήματα που προσπαθεί να αντιμετωπίσει το βιβλίο του Αλέξη Πολίτη. Ξεκινάει από τα συνθετικά προβλήματα, δηλαδή τη λειτουργία των τραγουδιών στην αγροτική κοινωνία, το περιεχόμενό τους και το πώς η τεχνοτροπία δημιουργεί το τραγούδι. Έπειτα, επικεντρώνεται σε κάποια ειδικότερα θέματα, όπως το κλέφτικο τραγούδι, τις ρίμες και τη σχέση των τραγουδιών με τη σημερινή μας αισθητική. Κατόπιν προχωρά σε ένα κεντρικό, ολότελα παραμερισμένο ζήτημα, το πώς αλλοιώνονται τα τραγούδια από τη στιγμή που καταγράφονται, αλλά και γενικότερα το πέρασμα από την προφορική στη γραπτή παράδοση, κι έπειτα ακολουθούν εφτά σύντομες μελέτες που έχουν μερικότερους στόχους. Στο τέλος, ο αναγνώστης θα βρει μια οδηγητική βιβλιογραφία: ορισμένες συλλογές δημοτικών τραγουδιών, και σε ποιες μελέτες μπορεί να στηριχτεί, αν θέλει να συνεχίσει. Ο Αλέξης Πολίτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945. Σπούδασε νεοελληνική φιλολογία στη Θεσσαλονίκη και στο Παρίσι. Σήμερα είναι καθηγητής της νεοελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, όπου εργάζεται από το 1989· τα χρόνια 1976-1989 εργάστηκε στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Ε.Ι.Ε. Έχει επιμεληθεί αρκετά βιβλία για το δημοτικό τραγούδι.

Η κανονικότητα υπό αμφισβήτηση Έντεκα από τα μαθήματα του Μισέλ Φουκώ στο Κολέγιο της Γαλλίας κατά το ακαδημαϊκό έτος 1974-1975 περιλαμβάνονται εδώ. Ερευνώντας πλήθος εκκλησιαστικών, νομικών και ιατρικών πηγών ο Φουκώ εξετάζει το ζήτημα των «επικίνδυνων» ατόμων, εκείνων που στη Γαλλία του 19ου αιώνα ονομάζονταν «les anormaux», που χαρακτηρίζονταν δηλαδή ως «μη κανονικοί» ή αλλιώς «ανώμαλοι». Τους κατατάσσει σε τρεις βασικούς τύπους: «το τέρας», «τον αδιόρθωτο» και τον «αυνανιζόμενο». Στόχος του είναι να προεκτείνει την προβληματική του για τη σχέση επιστημονικής γνώσης και εξουσίας και να μελετήσει τη διαμόρφωση -στη νεότερη Δύση- της έννοιας της «μη κανονικότητας». Δεν διστάζει, ως συνήθως, να συγκρουστεί με παραδοσιακές αναλύσεις, όπως έκανε και με την ακούραστη κριτική του στα κοινωνικά κατεστημένα, από το σωφρονιστικό σύστημα μέχρι και τη σεξουαλικότητα. Με τις παραδόσεις του στο θέμα της «μη κανονικότητας» συνδέεται για ακόμη μια φορά το έργο του μεγάλου φιλοσόφου με τον στοχασμό γύρω από την έννοια της συλλογικής ταυτότητας και τα πολιτικά κινήματα. Γεννημένος το 1926 στο Πουατιέ, ο Γάλλος συγγραφέας είχε αποπειραθεί δύο φορές να αυτοκτονήσει σε νεαρή ηλικία και ήταν ήδη εξοικειωμένος με την ιδέα της «μη κανονικότητας», πριν ξεκινήσει την ακαδημαϊκή του πορεία στο Πανεπιστήμιο της Λίλλης. Από το 1970 εκλέγεται καθηγητής στο Κολέγιο της Γαλλίας, στην έδρα που ο ίδιος θα ονοματοδοτήσει «Ιστορία των συστημάτων σκέψης», όπου και θα παραδώσει τα εν λόγω μαθήματα.

Μισέλ Φουκώ Οι μη κανονικοί: Παραδόσεις στο κολέγιο της Γαλλίας (1974-1975) ΕΣΤΙΑ

INDEX_36 INDEX_42

Αλέξης Πολίτης Το δημοτικό τραγούδι ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

Μεγάλη Ιδέα ή Μεγάλο Ιδεολόγημα; Η ιδέα για τη μελέτη της Μεγάλης Ιδέας, «μιας ακόμη ιστορικής “καραμέλας” που την έχουμε στο στόμα μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε τη γεύση της» γεννήθηκε, όπως αναφέρει ο Βασίλης Κρεμμυδάς στον πρόλογο του βιβλίου, όταν προ δεκαετίας μελετούσε την αλληλογραφία του Ι. Κωλέτη, πρεσβευτή στο Παρίσι από το 1835 μέχρι το 1843, με τους πολιτικούς του φίλους στην Αθήνα. Η συχνότητα της λέξης «ιδέα» στα γραπτά του πολιτικού του προξένησε ενδιαφέρον, κυρίως λόγω της χρήση της σε πληθώρα θεμάτων. Ο συγγραφέας επιχειρεί να απαντήσει τα ερωτηματικά που και ο ίδιος τρέφει σχετικά με όσα γνωρίζουμε για τη Μεγάλη Ιδέα. Για την έκταση και το βάθος της, την ιστορικότητά της, την κοινωνική υποδοχή της, τις χρήσεις της, το πολιτικό της βάρος, τη συμβολή της στην ερμηνεία των πραγματικοτήτων στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Μεταξύ άλλων, αναφέρεται στην πατρότητα του όρου, την αγόρευση ορόσημο του Ιωάννη Κωλέτη, τον Κριμαϊκό πόλεμο (1853-1856) και την εμφάνιση της συστηματικής Ιστοριογραφίας, του αντισλαβισμού και της ορθόδοξης Εκκλησίας. Αναλύει, ακόμα, τον ρόλο του Πανεπιστημίου στη διαμόρφωση της Μεγάλης Ιδέας, την προσπάθεια για την εθνικοποίησή της και αναφέρει τις «αντίπαλες» φωνές, το «Βουλγαρικόν ζήτημα» και τον «γκραικοτουρκισμό». Ο ακαδημαϊκός Βασίλης Κρεμμυδάς έχει σπουδάσει οικονομική και κοινωνική ιστορία, έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο της Λυόν, έχει διατελέσει ειδικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης και είναι ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα ιδιαίτερα επιστημονικά ενδιαφέροντά του είναι προσανατολισμένα στις οικονομικές και κοινωνικές πραγματικότητες του τέλους της Τουρκοκρατίας και του ελληνικού 19ου αιώνα και σε ζητήματα της Επανάστασης του 1821 και των πρώτων δεκαετιών του βίου του ελληνικού κράτους.

Βασίλης Κρεμμυδάς Η Μεγάλη Ιδέα: Μεταμορφώσεις ενός εθνικού ιδεολογήματος

ΤΥΠΩΘΗΤΩ

INDEX_35

βιτ30ρίνα

Ρένα Ρώσση – Ζαΐρη Αγαπώ θα πει χάνομαι ΨΥΧΟΓΙΟΣ

H Αλεξάνδρα, η Μαρίνα και η Ελίνα μεγαλώνουν σε ένα αρχοντικό όπου βασιλεύει η αδιαφορία. Έχουν τα πάντα αλλά τους λείπει το πιο βασικό: η αγάπη. Όταν τη βρίσκουν νιώθουν οι πιο τυχερές γυναίκες του κόσμου και υπόσχονται τους εαυτούς τους στους αγαπημένους τους. Ακολουθούν το πεπρωμένο τους, ερωτεύονται με πάθος, χωρίζουν. Ταξιδεύουν στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου και στην Καλντέρα της Σαντορίνης, πετούν πάνω από τις πλατείες της Φλωρεντίας, χορεύουν με τον ήλιο της ερήμου στη χλιδή των Αραβικών Εμιράτων, προσπαθούν με πείσμα να ανακαλύψουν τι σημαίνει να αγαπάς. Σε μια παράλληλη διαδρομή, παρών είναι και ο Δημήτρης, που σμίγει μυστικά με αλήθειες τραγικές, μπλεγμένος εν αγνοία του στον ίδιο οικογενειακό ιστό. Τέσσερις ήρωες που ερωτεύονται, πονούν, χαίρονται, συγκρούονται, αναρωτιούνται ως πού μπορεί να φτάσει ένας άνθρωπος που αγαπάει. Ίσως και μέχρι τον φόνο. Είναι ποτέ δυνατόν; Έχει, άραγε, όρια η αγάπη;

Θανάσης Γ. Κορακάκης Καισαριανώτες συγγραφείς: προσέγγιση ΚΟΡΟΝΤΖΗ Οι συγγραφείς που παρουσιάζονται εδώ είναι οι πραγματικοί πρωταγωνιστές αυτού του βιβλίου, όπως σημειώνεται στην εισαγωγή του βιβλίου του Θανάση Γ. Κορακάκη. Ο οποίος συνεχίζει: «Για εμάς τους κατοίκους της Καισαριανής είναι κοντινοί μας άνθρωποι, γείτονές μας, που αναπνεύσαμε τον ίδιο αέρα, φάγαμε το ίδιο ψωμί, μεγαλώσαμε κοντά-κοντά, παίξαμε, ήπιαμε κρασί, μαλώσαμε, αγαπηθήκαμε και ξαναμαλώσαμε». Αυτοδίδακτοι συγγραφείς μιας άλλης εποχής, ανεπηρέαστοι από τα σημερινά μέσα ενημέρωσης, παραδίδουν μια γραφή αυθεντική, αυθόρμητη και λαϊκή, αλλά όχι λαϊκίστικη. Μέσα από τα κείμενά τους για την καθημερινότητα της γειτονιάς και τους ήρωες της, προσφέρουν τα εργαλεία ερμηνείας του χθες και επανεξέταση της συλλογικής μνήμης για τη γειτονιά και τη σημασία της. Παρουσιάζονται βιογραφικά στοιχεία, αποσπάσματα από τα έργα και βιβλιογραφία πάνω από πενήντα συγγραφέων, ανάμεσα στους οποίους οι: Ελευθέριος Παπανανιάδης, Εβλιάς Τσελεμπής, Κώστας Γ. Καλαντζής, Ανδρέας Α. Παπαγιαννόπουλος-Παλαιός, Γιώργος Ν. Λαμψίδης, Σπύρος Μήλας και Γιώργος Σιδέρης.

Μαίρη Γεωργίου Νηπενθές ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ Μια γυναίκα στα 33 με αφορμή έναν πρόσφατο ερωτικό της χωρισμό, προσπαθεί να επανανακαλύψει τον εαυτό της. Βιώνει θλίψη, χαμένες «ευκαιρίες», ψευτιά, αδιέξοδα, εθισμούς, «εκεχειρίες» και διακρίνει όσα την κρατούν εδώ

ζωντανή νεκρή. Τόσα χρόνια έχει κατορθώσει το υπέροχο τίποτα. Το ‘κανε κορνίζα και το κρέμασε στον τοίχο. Στρέφεται σε μαγγανείες και placebo για να γλυτώσει από ένα έκτρωμα σκιάχτρο που την κυνηγά να την κατασπαράξει. Η κυκλοθυμία της, βρόγχος στο λαιμό, κινδυνεύει να την πνίξει. Τα βάζει μ’ ανθρώπους, δαίμονες, έρωτες, θεούς… με την ίδια της την απόγνωση. Μασουλάει φύλλα από νηπενθές, μέρα τη μέρα… Η μοιραία φυγή από την Ελλάδα του σήμερα δεν αργεί… Το πρώτο βιβλίο της Μαίρης Γεωργίου είναι ένα αφήγημα σε πρώτο πρόσωπο, με χειμαρρώδεις σκέψεις, χωρίς ηθικολογίες, αλλά με χιούμορ και τσατίλα. Η σύγχρονη ζωή μέσα από μια κοφτερή ματιά σε ληστρικά κυκλώματα, κοινωνικά παραισθησιογόνα και συλλογικές παραισθήσεις.

INDEX_36 INDEX_42

John A. Walker Η τέχνη στην εποχή των μέσων μαζικής επικοινωνίας UNIVERSITY STUDIO PRESS Αναθεωρημένη, ενημερωμένη και διευρυμένη έκδοση ενός βιβλίου που επιχειρεί να εξετάσει μια σειρά από καίρια ερωτήματα για την τέχνη. Ανάμεσά τους η δυνατότητα επιβίωσης των εικαστικών και πλαστικών τεχνών στην εποχή των μέσων μαζικής επικοινωνίας και ο ρόλος της ριζοσπαστικής τέχνης και η κριτική της ικανότητα στον σημερινό διαιρεμένο κόσμο. Ο τεχνοκριτικός John A. Walker εξετάζει τη συναρπαστική σχέση ανάμεσα στις εικαστικές-πλαστικές τέχνες και τα σύγχρονα μέσα, καθώς και τις αναρίθμητες αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στην «υψηλή» και τη «χαμηλή» κουλτούρα σε έναν μεταμοντέρνο και πολιτισμικά πλουραλιστικό κόσμο. Αξιοποιώντας πλήθος ιστορικών και σύγχρονων καλλιτεχνικών έργων, ερευνά την ποικιλία των τρόπων με τους οποίους οι σύγχρονοι καλλιτέχνες έχουν ανταποκριθεί στα νέα μέσα. Αναλύει κατατοπιστικά τη μεταβαλλόμενη σχέση ανάμεσα στις τέχνες και τη μαζική κουλτούρα, χρησιμοποιώντας από τους σοσιαλιστικούς πίνακες του Gourbet και τα αντιναζιστικά φωτομοντάζ του Heartfield μέχρι τη χρήση των γκράφιτι από τον Keith Haring, την κακόγουστη αυτοπροβολή του Jeff Coons, τις διαφημίσεις τις Benetton και τη διαδικτυακή τέχνη.

Παναγιώτης Γούτας Ενός καφέ μύριοι έπονται ΝΗΣΙΔΕΣ Χιλιάδες καφέδες έρχονται στη μνήμη του Χάρη Σεμνού: της νιότης και της άγουρης εφηβείας του, της στρατιωτικής του θητείας και της δουλειάς του, του έρωτα και της αναπόλησης, της συγγραφικής αγωνίας. Φουσκώνουν τα χρόνια στο μυαλό όπως το καϊμάκι σε μπρίκι τούρκικου καφενέ. Σχεδόν αυτοβιογραφικά αφηγείται τη ζωή του ήρωά του ο συγγραφέας. Τον τοποθετεί στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα της ζωής του, του δανείζει τη συγγραφική και επαγγελματική του ιδιότητα και τον βάζει να πίνει τους αμέτρητους καφέδες που συνοδεύουν τις αναμνήσεις του. Μια μυθιστορία σε συνέχειες με πενήντα οχτώ σπόνδυλους, όπου μπερδεύονται οι γεύσεις, οι ποικιλίες, τα αρώματα, σε ένδοξο παρελθοντικό χρόνο αλλά και στο άγονο παρόν, αναδίδοντας ένα δικό τους ξεχωριστό άρωμα, κι αφήνοντας μια ιδιαίτερη επίγευση στο στόμα. Το γλυκό χαρμάνι της ζωής που κρατάει τον πρωταγωνιστή του μύθου ζωντανό και τον διεγείρει. Ακόμα και τώρα που έχει κόψει, πλέον, τους καφέδες. Αυτό είναι το πέμπτο βιβλίο του Παναγιώτη Γούτα που δημοσιεύει διηγήματα, μελέτες και βιβλιοκριτικές σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Ζει στη Θεσσαλονίκη.

Αιμίλιος Μιρώ Η καθημερινή ζωή στην εποχή του Ομήρου ΠΑΠΑΔΗΜΑ Η εποχή του Ομήρου αρχίζει τον 8ο αι. π.Χ. και τελειώνει το αργότερο τον 7ο π.Χ. αιώνα, οπότε και τοποθετείται η χρονολογία θεμελίωσης της όγδοης Τροίας. Ο Αιμίλιος Μιρώ επιχειρεί να σκιαγραφήσει τη ζωή των ανθρώπων σε εκείνη την ταραγμένη εποχή μέσα από τα ήθη και τον τρόπο ζωής των διαφόρων τάξεων, τις μεθόδους εργασίας τους, τις καθημερινές τους ενασχολήσεις και τις αντιλήψεις τους για τη ζωή. Συγκεντρώνει και αξιοποιεί επιστημονικά πολυάριθμα ντοκουμέντα που συμβάλλουν στη δημιουργία μιας ζωντανής εικόνας της καθημερινής ζωής στην εποχή του Ομήρου. Δίνει την ευκαιρία στον αναγνώστη να επισκεφτεί το παλάτι, να έρθει σε επαφή με την ιδιωτική ζωή του άρχοντα και του περιβάλλοντος

του, συμπεριλαμβανομένων του καλλωπισμού, της ένδυσης, της ανάπαυσης, των διασκεδάσεων και των ταξιδιών. Μας οδηγεί, όμως, και στις ταπεινές κατοικίες των χωρικών, στα σπίτια των στρατιωτών, των τεχνιτών και των ψαράδων. Περιγράφοντας ήθη, παραδόσεις και αισθήματα κατορθώνει να αναπαραστήσει τον πολιτισμό που προμήνυσε την έλευση της κλασικής εποχής.

Arturo Barea Ο αντάρτης: Η πορεία ΓΚΟΒΟΣΤΗ Στο δεύτερο βιβλίο της τρίτομης αυτοβιογραφίας του, ο συγγραφέας αναφέρεται στα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει στις διάφορες δουλειές του, στις νεανικές εκρήξεις του, στις πρώτες συγγραφικές του προσπάθειες, και κυρίως στις εμπειρίες του από τον πόλεμο στο Μαρόκο, όπου στάλθηκε σαν λοχίας με το που κλήθηκε στον στρατό. Μετά την τρομερή ήττα των ισπανικών δυνάμεων στο Ανουάλ το 1921, ο Μπαρέα συμμετέχει στη συγκέντρωση και ταφή των οστών, μια εμπειρία που τον κατατρέχει στην υπόλοιπη ζωή του. Για δύο χρόνια συμμετέχει σε 81 στρατιωτικές επιχειρήσεις, αρρωσταίνει από τύφο, παρασημοφορείται δύο φορές και γνωρίζει από κοντά την ανέλιξη του Φράνκο και τη νίκη των ισπανικών δυνάμεων, μια νίκη που ισοδυναμεί με ήττα λόγω των τεράστιων απωλειών. Το δεύτερο μέρος της ιστορικής αυτοβιογραφίας εκδόθηκε αρχικά τον Ιούλιο του 1943 στη Μ. Βρετανία όπου ο Μπαρέα αυτοεξορίστηκε το 1938, αφού πήρε μέρος στον Πόλεμο του Ριφ στο Μαρόκο και στον εμφύλιο της Ισπανίας. Αυτοδίδακτος συγγραφέας και δημοσιογράφος, με βαθιά λαϊκές ρίζες. Όταν κυκλοφόρησε εν τέλει τον Αντάρτη στην Ισπανία, το βιβλίο έμεινε στην παρανομία μέχρι και το τέλος της δικτατορίας του Φράνκο το ’77.

Θεόδωρος Π. Λιανός Ανθρώπινη κατάσταση και κοινωνική δικαιοσύνη GUTENBERG Σ’ όλες τις εποχές και σ’ όλα τα μέρη του κόσμου, οι πράξεις των ανθρώπων είχαν ως βασικό στόχο την αναζήτηση και κατάκτηση της ευτυχίας. Εντούτοις, παρά την πάροδο χιλιάδων ετών ανάπτυξης, επιτυχιών, τεχνολογικών θαυμάτων και πειραματισμών με διάφορα κοινωνικά συστήματα, είναι αμφίβολο αν η ανθρωπότητα βρίσκεται στον σωστό δρόμο προς την ειρηνική διαβίωση και την ευτυχία. Αντίθετα, υπάρχουν πολλά στοιχεία από τα οποία φαίνεται ότι η κατάσταση των ανθρώπων όχι μόνο δεν βελτιώνεται, αλλά τουναντίον ότι η ανθρώπινη κοινωνία δημιουργεί αδιέξοδα που δεν θα μπορέσει εύκολα να ξεπεράσει. Φυσικές καταστροφές, πόλεμοι, υπερπληθυσμός, πλεονεξία και αδικία αποτελούν εμπόδια στη δημιουργία μιας ειρηνικής, δίκαιης και ευτυχισμένης κοινωνίας. Με δεδομένη την αρχή ότι όλοι οι άνθρωποι επιδιώκουν την ευτυχία, ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών ερευνά το παράδοξο του γιατί δεν τη βρίσκουν. Προσπαθεί να αναλύσει με επιστημονικό, αλλά απλό τρόπο, τα σπουδαία ζητήματα της ανθρώπινης κατάστασης -όπως αυτή διαμορφώνεται στην παρούσα ιστορική περίοδο- και της κοινωνικής δικαιοσύνης ως όρου για ειρηνική και ευτυχισμένη ζωή για όλους.

BITPINA Ozzy Osbourne Είμαι ο Ozzy ΟΞΥ

Η ζωή του έγινε ριάλιτι, απέκτησε μια διόλου ευκαταφρόνητη περιουσία, έκανε τουλάχιστον πέντε παιδιά -για τα οποία γνωρίζουμε- και τώρα κυκλοφόρησε και την αυτοβιογραφία του. «Είπαν ότι δεν θα έγραφα ποτέ αυτό το βιβλίο» είναι η φράση με την οποία ξεκινά το Είμαι ο Ozzy, η προσπάθεια του «πρίγκιπα του σκότους» να στάξει από το ζελέ, όπως αποκαλεί ο ίδιος τον εγκέφαλό του (μετά από 40 χρόνια αλκοόλ, κόκας, LSD, ηρεμιστικών, υπνωτικών, κόλλας, αντιβηχικών σιροπιών, ηρωίνης, Rophynol, Klonopil, Viicodon και πολλών άλλων, που ούτε ο ίδιος θυμάται-το ζελέ ίσως να ‘ναι και ευφημισμός), την ιστορία της ζωής του. Παρά τη μουσική επιτυχία, μόνος ή με τους Sabbath, το ροκ-σταριλίκι, τα πάρτι με τους Motley-Crew, την παρέα με τον Elton John και τον Paul McCartney, ο «νονός του μέταλ» γράφει για τα δεινά της φήμης, τη φυλακή, το χτύπημα αεροπλάνου από το οποίο επέζησε (!), τα αφροδίσια και τα αυτοκτονικά overdose του. Πάνω απ’ όλα όμως επιμένει: «Δεν είμαι ο διάβολος. Είμαι απλά ο John Osbourne. Ένα παιδί εργατών απ’ το Aston, που παράτησε τη δουλειά του στο εργοστάσιο και πήγε να διασκεδάσει».

Ιωάννης Τουλουμάκος Τα σχολικά βιβλία ως κοινωνικό πρόβλημα ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ Ο καθηγητής της Φιλοσοφικής σχολής του ΑΠΘ Ιωάννης Τουλουμάκος επιλέγει εικόνες και κείμενα από τα αναγνωστικά όλων των τάξεων του Δημοτικού, του Γυμνασίου, του Ενιαίου Λυκείου και των ΤΕΕ, καθώς και από την Πολιτική και Κοινωνική Αγωγή της Γ’ Γυμνασίου και από τα τρία ιστορικά εγχειρίδια Αρχαίας, Νεώτερης και Σύγχρονης Ιστορίας. Η επιλογή βασίζεται στο βιβλίο του συγγραφέα Κοινωνική συνείδηση και εθνική ταυτότητα στη νέα ιδεολογία των σχολικών βιβλίων (Αφοί Κυριακίδη, 2008). Επιχειρείται η τεκμηρίωση της διαδεδομένης στην εκπαιδευτική κοινότητα εντύπωσης, ότι τα εκδιδόμενα με ευθύνη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου βιβλία που στέλνονται στα σχολεία χωρίς καμία παρέμβαση από το Υπουργείο Παιδείας είναι ακατάλληλα. Ο συγγραφέας υποστηρίζει πως τη γνώση της πραγματικότητας δεν πρέπει να παραμερίζουν παλαιά ή σύγχρονα ιδεολογήματα, το περιεχόμενο των οποίων δεν μπορούν να κρίνουν ανήλικοι μαθητές, συνιστώντας έτσι πρόβλημα άμεσης πολιτικής και κοινωνικής ευθύνης απέναντι στη νέα γενιά.

Συλλογικό έργο Μετανεωτερικές επ-όψεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Η μετανεωτερικότητα ως όρος συνάντησε υποδοχή θετική, και ταυτόχρονα κριτική και πολεμική. Στη φιλοσοφία, τις κοινωνικές επιστήμες και τις τέχνες πληθώρα συγγραμμάτων ασχολούνται με την αιτιολογημένη ή αναιτιολόγητη εμφάνιση του όρου και με την αναφορά του σε ορισμένα πεδία του πολιτισμού ή στο συνολικό κοινωνικό γίγνεσθαι, συμπαρασύροντας τις αντιλήψεις και τις πρακτικές για τον χώρο κατοίκησης του ανθρώπου. Το συλλογικό έργο Μετανεωτερικές επ-όψεις, που επιμελήθηκαν οι Κυριακή Τσουκαλά, Μαρία Δανιήλ και Χαρίκλεια Παντελίδου, συγκεντρώνει μελέτες για τα φαινόμενα χώρου, που αναδύονται την περίοδο της μετα(υπερ)νεωτερικότητας. Περιλαμβάνονται μεταδομιστικές απόψεις και σύγχρονες επιστημονικές αντιλήψεις για την αρχιτεκτονική και τη σχεδιαστική διαδικασία. Αναλύονται σύγχρονα παραδείγματα κτηρίων καθώς και επανεξετάζεται το μετανεωτερικό αρχιτεκτονικό φαινόμενο σε σχέση με τα πεδία της πολιτικής και της κουλτούρας. Πρόθεση των επιμελητριών η διάνοιξη ενός δημιουργικού δια-

INDEX_36 INDEX_42

λόγου σχετικά με ζητήματα αρχιτεκτονικής και χώρου την περίοδο του ύστερου καπιταλισμού. Επ-όψεις με διαφορετικές αφετηρίες και προσανατολισμούς στεγάζονται εδώ για μία γόνιμη αντιπαράθεση, που θα έχει την «άνεση» να ξεδιπλωθεί μέσα στον χρόνο, χωρίς να καθηλώνεται σε αποστειρωμένα συμβολοποιημένους «χώρους».

Πλάτων Τήνιος Ασφαλιστικό: Μια μέθοδος ανάγνωσης ΚΡΙΤΙΚΗ Μια μέθοδο ανάγνωσης ενός παράλογου ασφαλιστικού συστήματος επιχειρεί ο γνωστός οικονομολόγος και αναρωτιέται πώς είναι δυνατόν, ένα θέμα που χαρακτηριζόταν «εξαιρετικά επείγον» το 1958 να παραμένει ακόμη υπό συζήτηση. Πώς γίνεται ενώ ο κόσμος αλλάζει, οι προτάσεις για το ασφαλιστικό να μένουν απαράλλακτες; Γιατί το «στοργικό κοινωνικό κράτος» να δημιουργεί περισσότερη φτώχεια και ανισότητα από την «άκαρδη οικονομία της παγκοσμιοποίησης»; Η αμφισημία, η ασυνεννοησία και η αναβλητικότητα καθιστούν το ασφαλιστικό ένα δυσεπίλυτο γρίφο, σαν το δίσκο της Φαιστού. Ο Πλάτων Τήνιος βοηθά τον αναγνώστη να καταλάβει πώς λειτουργεί το ασφαλιστικό σύστημα. Το δημογραφικό πρόβλημα, οι παραλογισμοί του ασφαλιστικού συστήματος, η αδυναμία επίλυσης των εμποδίων είναι μερικά μόνο απ’ τα όσα περιγράφει. Γραμμένο με έναν τρόπο απλό και εύληπτο, και με εργαλεία την οικονομική ανάλυση και την εκτεταμένη στατιστική αποτύπωση, το βιβλίο αποτελεί σημείο αναφοράς για να αντιληφθούμε πού βρισκόμαστε σήμερα, ώστε να σχεδιάσουμε τι θέλουμε αύριο.

Συλλογικό έργο Ο Καζαντζάκης στον 21ο αιώνα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Μια επιλογή δεκατεσσάρων επιστημονικών ανακοινώσεων που παρουσιάστηκαν στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο «Νίκος Καζαντζάκης 2007: Πενήντα χρόνια μετά». Στόχος του Συνεδρίου, που έλαβε χώρα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, ήταν να διαγραφεί η τοποθέτηση της σύγχρονης επιστημονικής κοινότητας απέναντι στο έργο του Καζαντζάκη, ενός συγγραφέα που εξακολουθεί να αποτελεί «σημείον αντιλεγόμενον». Είναι χαρακτηριστικό ότι για το magnum opus του Καζαντζάκη, την Οδύσσεια, υπάρχουν περιορισμένης μάλλον έκτασης συζητήσεις σε δύο μόνο εργασίες. Το ίδιο συμβαίνει και με την Ασκητική. Τα μυθιστορήματα του Καζαντζάκη υπήρξαν τα πλέον προσφιλή στο αναγνωστικό κοινό κείμενά του, αλλά, όπως για μια ακόμα φορά αποδεικνύει και αυτό το Συνέδριο, το προσφιλές επίσης αντικείμενο των κριτικών. Καθώς οχτώ από τα δεκατέσσερα κείμενα που περιλαμβάνονται εδώ, αναφέρονται στα μυθιστορήματά του. Περιλαμβάνονται, όμως, και μελετήματα που αναφέρονται στα άλλα λογοτεχνικά είδη της καζαντζακικής παραγωγής και εργασίες που στρέφονται στο πώς οι άλλοι είδαν τον Καζαντζάκη ως άνθρωπο και ως συγγραφέα.

Λιτσία Τροΐζι Το χρονικό του αναδυόμενου κόσμου ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ O Σεννάρ έχει απομείνει ολομόναχος, επιφορτισμένος με την πιο δύσκολη αποστολή που θα μπορούσε να αναλάβει κανείς στον Αναδυόμενο Κόσμο. Ωστόσο, θα πρέπει να εξαντλήσει κάθε ελπίδα σωτηρίας των ελεύθερων φυλών από τη διαφαινόμενη παντοδυναμία του κακού μάγου Τύραννου και να ταξιδέψει στο χαμένο βασίλειο του Βυθισμένου Κόσμου. Η αυτοθυσία είναι ο μόνος τρόπος. Στο ταξίδι του θα συναντήσει

απρόσμενους συμμάχους και απροσδόκητους εχθρούς. Όμως, υπάρχουν και φρίκες που δεν τις χωράει ανθρώπινος νους... Το δεύτερο βιβλίο από το Χρονικό του Αναδυόμενου Κόσμου, της πολύ επιτυχημένης σειράς της Licia Troisi, σκιάζεται από την καταχνιά του Κάτω Κόσμου. Στα 21 της χρόνια η νεαρή ιταλίδα συγγραφέας άρχισε να συνθέτει το Χρονικό του Αναδυόμενου Κόσμου, την πρώτη της τριλογία. Έγραφε απρόσκοπτα και νυχθημερόν, ολοκληρώνοντας το έργο της σε ενάμισι χρόνο. Δοκίμασε την τύχη της στον μεγαλύτερο εκδοτικό οίκο της Ιταλίας «Mondadori», ο οποίος δέχθηκε μετά χαράς να το εκδώσει. Δικαιολογημένα, αφού το πρώτο μυθιστόρημα της επικής φανταστικής ιστορίας έφτασε τις 900.000 πωλήσεις μόνο στην ιταλική αγορά και μεταφράστηκε στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, σημειώνοντας τεράστια επιτυχία.

Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου Ψηφιακή Ελλάδα ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ Εφαρμόζεται κάποιο σχέδιο για το πώς θα φτάσουμε στην Ψηφιακή Ελλάδα; Πώς δημιουργήθηκε το ισχύον νομικό πλαίσιο για τις νέες τεχνολογίες και πόσο αποτελεσματικά λειτουργεί στην πράξη; Πώς θα μπορούσαμε να κινηθούμε ασφαλέστερα και αποτελεσματικότερα προς μια πραγματική Ψηφιακή Ελλάδα; Τα παραπάνω καίρια ερωτήματα απαντώνται εδώ με αφετηρία τη νομική ανάλυση. Στόχος, όμως, του βιβλίου δεν είναι να δοθούν νομικές απαντήσεις, αλλά να καταδειχθεί η σχέση μεταξύ νόμων και Ψηφιακής Ελλάδας. Καθώς και να γίνει μια καταγραφή της Ψηφιακής Ελλάδας σήμερα, της ιστορικής της διαδρομής και του σύγχρονου ρυθμιστικού πλαισίου αλλά και να κατατεθούν προτάσεις που αφορούν την πορεία της στο μέλλον. Στο βιβλίο περιλαμβάνονται κεφάλαια για τον μέσο χρήστη νέων τεχνολογιών, για τη μέση επιχείρηση αυτών των τεχνολογιών και για τη στάση του ελληνικού δημοσίου απέναντι στο άτομο και την αγορά μέσω της άσκησης πολιτικής. Ο Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου είναι δικηγόρος, διδάκτωρ Νομικής του Πανεπιστημίου Γκαίτε της Φρανκφούρτης.

Michael Marmot Το σύνδρομο του κοινωνικού στάτους: Πώς η κοινωνική θέση επηρεάζει την υγεία και τη μακροζωία μας ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ Ο επιδημιολόγος Michael Marmot συγκεντρώνει στοιχεία από έρευνες σχεδόν τριάντα χρόνων για να αποδείξει ότι η κοινωνική θέση δεν αποτελεί υποσημείωση για τα αίτια της κακής υγείας - είναι η κύρια αιτία. Αυτό το φαινόμενο το αποκαλεί σύνδρομο του κοινωνικού στάτους. Το σύνδρομο του κοινωνικού στάτους είναι διάχυτο: με την αποφοίτηση από κάποια ανώτατη σχολή αυξάνεται η διάρκεια της ζωής μας, ο συνάδελφός μας που έχει μια λίγο καλύτερη θέση ή ο γείτονάς μας που έχει ένα λίγο καλύτερο σπίτι είναι πιθανό να ζήσουν μια πιο υγιή ζωή. Κατά τον συγγραφέα, το σύνδρομο του κοινωνικού στάτους καθορίζει τις πιθανότητες να γίνουμε θύματα καρδιακής πάθησης, εγκεφαλικού, καρκίνου, μολυσματικής νόσου, ακόμη και αυτοκτονίας ή ανθρωποκτονίας. Το πρόβλημα, όπως υποστηρίζει ο Marmot, δεν οφείλεται απλώς στο εισόδημα ή στον τρόπο ζωής. Αυτό που επηρεάζει βαθιά την υγεία είναι η ψυχολογική εμπειρία της ανισότητας - πόσο έλεγχο ασκούμε και τι ευκαιρίες έχουμε για πλήρη κοινωνική συμμετοχή. Ο Michael Marmot είναι καθηγητής Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας στο University College του Λονδίνου και υπηρετεί ως σύμβουλος στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

BITPINA Ελένη Γρ. Τζούτζια Μαλακοπή Καππαδοκίας: Μέσα από πηγές, έγγραφα και μαρτυρίες ILP PRODUCTIONS

Ιδιαίτερα καλαίσθητο και πολυτελές λεύκωμα με πλούσιο εικονογραφικό υλικό. Στο πρώτο μέρος της έκδοσης με τίτλο Τα χειρόγραφα του Πέτρου Καρφόπουλου, παρουσιάζονται η πραγματεία του για τη Μαλακοπή και η αυτοβιογραφία του, πλαισιωμένες από εισαγωγικά σημειώματα της Ελένης Γρ. Τζούτζια και παρατηρήσεις στα Γλωσσικά της Μαλακοπής από τον καθηγητή Γλωσσολογίας, Σταύρο Καμαρούδη. Στο δεύτερο μέρος Η Μαλακοπή, Κώδικες περιλαμβάνεται περιγραφή των ορίων της Μαλακοπής και Ο Κανονισμός της Ορθοδόξου Κοινότητος Μαλακοπής με εισαγωγικό σημείωμα του καθηγητή της Ιστορίας των θεσμών Σταύρο Περεντίδη και το Μαθητολόγιο Αρρένων των εκπαιδευτηρίων της Μαλακοπής (1905 -1924). Συνεχίζει με τις Δικαιοπρακτικές Πράξεις και τις Πράξεων της επί της Ανταλλαγής βοηθητικής Επιτροπής με παρουσίασή τους από την επιμελήτρια. Στο τρίτο μέρος, ο αναγνώστης περνά από την παλαιά Μαλακοπή της Καππαδοκίας στη Νέα Μαλακοπή Τούμπας Θεσσαλονίκης, παρακολουθώντας την εξέλιξή της και την τύχη των κειμηλίων, που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες, μέσα από τις μαρτυρίες τους και φωτογραφικό και αρχειακό υλικό. Στο τέλος παρατίθενται μεταφρασμένα στα αγγλικά κάποια απ’ τα σημαντικότερα κείμενα του βιβλίου.

Eric Neveu Κοινωνιολογία των κοινωνικών κινημάτων και ιστορίες κινημάτων από το Μεσαίωνα μέχρι σήμερα ΣΑΒΒΑΛΑΣ Μια κριτική παρουσίαση των θεωρήσεων για τη συλλογική δράση και τα κοινωνικά κινήµατα από τα µέσα του 19ου αιώνα µέχρι σήµερα. Οι Ιστορίες κινημάτων από τον Μεσαίωνα µέχρι τη σύγχρονη εποχή, που το συνοδεύουν, συμβάλλουν στην κατανόηση ότι τα κοινωνικά κινήµατα αποτελούν «σύνθετες πολιτικές διαδικασίες και µια σταθερά της κοινωνικής ζωής», όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας. Η θεωρητική περιήγηση του Neveu είναι λεπτομερής και αντιμετωπίζει τα κοινωνικά κινήµατα ως έκφραση προσδοκιών και απογοητεύσεων από το υπάρχον πρότυπο εξουσίας. Το συμπέρασμα για εκείνον είναι σαφές: Τα κοινωνικά κινήματα δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται εν θερμώ και εξ ορισμού ως απορριπτέες κοινωνικές εκφάνσεις. Και τούτο γιατί η ιστορία τους όσο και η θεωρητική τους κατανόηση δείχνουν ότι πάντα εκφράζουν προσδοκίες και απογοητεύσεις από το υπάρχον πρότυπο εξουσίας. Στις συνθήκες µάλιστα των σύγχρονων κοινοβουλευτικών δηµοκρατιών, όπου η δηµοκρατία ως διαδικασία περιορίζεται στις εκλογές, τα κοινωνικά κινήµατα πάντα επιχειρούν να διευρύνουν τα όρια του πολιτικού και της δηµοκρατικής καθηµερινότητας.

Μαρία Δελήτσικου-Παπαχρίστου Σκοπέλου γεύσεως δώρα: Αιγαιοπελαγίτικες νοστιμιές γαρνιρισμένες με ιστορία και λαογραφία ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Η εργασία Σκοπέλου γεύσεως δώρα δεν εκπονήθηκε μόνο για να καταγράψει τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων της Σκοπέλου, να ανιχνεύσει την ιστορία τους και να εκθέσει τις συνήθειες με τις οποίες αρκετές από αυτές είναι άρρηκτα δεμένες, αλλά και με την ελπίδα να συμβάλει στο να μην πέσουν στη λήθη. Επιδιώκει να υπενθυμίσει, επίσης, ότι νόστιμο δεν είναι παρά ό,τι μας δίνει η φύση και να καταδείξει πώς μιας δρασκελιάς τόπος μπορεί να ξεπληρώνει την αγάπη, τον σεβασμό και τον ιδρώτα των ανθρώπων του. Όχι μόνο γιατί τους επιτρέπει με τα αγαθά του να διατηρηθούν στη ζωή, αλλά και γιατί συμβάλλει τα

INDEX_36 INDEX_42

μέγιστα στη διαμόρφωση της ταυτότητάς τους, της απαραίτητης δηλαδή εκείνης πυξίδας για την πορεία τους στη ζωή. Η Μαρία Δελήτσικου - Παπαχρίστου γεννήθηκε στη Σκόπελο της Μαγνησίας. Σπούδασε ελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και υπηρέτησε ως καθηγήτρια Μέσης Εκπαίδευσης. Μελέτη της με θέμα τη γυναικεία ενδυμασία της ιδιαίτερης πατρίδας της έχει εκδοθεί από τον Δήμο Σκοπέλου.

Κώστας Τσώνος Σκοτεινή βροχή PS Ο Αντώνης, προσπαθώντας ν’ αφήσει πίσω του το παρελθόν, ζει απομονωμένος σ’ ένα τροχόσπιτο, σε μια παραλία έξω απ’ την Αθήνα. Ώσπου, μια μέρα, ένα τηλεφώνημα αναστατώνει την ήσυχα φτιαγμένη ζωή του και καινούρια διλλήματα τον αναγκάζουν να διαλέξει ανάμεσα σε όσα προσπαθεί να ξεχάσει και σ’ αυτά που επιθυμεί. Ένας εξαφανισμένος πατέρας που επιστρέφει ύστερα από χρόνια, μια μυστηριώδης αδερφή που πρώτη φορά συναντάει, ένα πλαστό διαβατήριο, μια κρύπτη γεμάτη όπλα και γύρω τους μια περίεργη βροχή που δεν λέει να σταματήσει. Μια σκοτεινή βροχή που τον ακολουθεί παντού και τον εγκλωβίζει στις σκοτεινές της προθέσεις. Επικίνδυνα παιχνίδια με φόντο τον αρχαίο μύθο του Έρωτα και της Ψυχής, κρυφοί πόθοι και επιθυμίες, τραύματα του παρελθόντος και ένα τέλος που δεν μπορεί να προβλέψει κανείς. Ένα μυθιστόρημα στο οποίο η φαντασία εναλλάσσεται με την πραγματικότητα συνεχώς, εισβάλλει σ’ αυτήν βίαια και την καταδιώκει, τη στιγματίζει ανεξίτηλα μέχρι να πάρει αυτό που θέλει. Μέχρι τέλους... ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΒΗΜΑ

Charles Simic Η μουσική των άστρων ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ (ΔΕ)ΚΑΤΩΝ Καρπούζια Πράσινοι βούδες Στον πάγκο με τα φρούτα Τρώμε τα χαμόγελα Φτύνουμε τα δόντια.

Ανέστης Μελιδώνης Αστέρια από χαρτί ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ Η πλάτη μου σε κοιτάζει, η φοβία είναι μόνο στο πρόσωπο.

Κώστας Μποτόπουλος Τα θεσμικά της κρίσης ΝΕΔΑ Ποτέ ο όρος «δημόσια παρέμβαση» δεν είχε τόση αξία. Μέσα στη μεγάλη κρίση που έζησε και ζει η χώρα -αλλά και η Ευρώπη- από το τέλος του 2009, η ανάγκη να σκεφτούμε, να μιλήσουμε και να μοιραστούμε είναι τουλάχιστον εξίσου μεγάλη με την επιρροή της κρίσης σε όλες τις πτυχές της δημόσιας ζωής. Μιλώντας μόνο για «οικονομική κρίση» αδικούμε το μέγεθος και τη σημασία της. Μη μιλώντας καθόλου ή μιλώντας μόνο επιφανειακά γι’ αυτήν, αδικούμε τους εαυτούς μας, υποστηρίζει ο συγγραφέας. Η κρίση -οικονομική, κοινωνική, θεσμική, ηθική, πολιτικήείναι το επίκεντρο και η αφορμή των κειμένων που περιλαμβάνονται στον τόμο αυτό. Πυρήνας του προβληματισμού και των παρατηρήσεων είναι οι συνέπειες της κρίσης για τη δημόσια ζωή αλλά και τον τρόπο ζωής μας, για το πολιτικό σύστημα αλλά και τον ρόλο της πολιτικής. Επίσης, οι συνέπειες για τη διεθνή θέση της Ελλάδας αλλά και για την αυτοσυνειδησία των πολιτών της, για τους τυπικούς και τους ουσιαστικούς θεσμούς της χώρας αλλά και της μεγάλης κοινότητας κρατών και λαών στην οποία μετέχει.

Ντέπη Αντωνάκη Κλισέ γονέων παιδεύουσι τέκνα ΘΑΛΑΣΣΙ Φράσεις που προκαλούν «μικρούς νευρικούς κλονισμούς» στα παιδιά. Φράσεις-κλισέ για την αγωνία της συνύπαρξης, την πορεία της οικογένειας, τη μεταλαμπάδευση αξιών, κοινωνικών απόψεων, τρόπων αντιμετώπισης της ζωής… γίνονται η αφορμή για τις σύντομες ιστορίες που αφηγείται η Ντέπη Αντωνάκη με χιούμορ. Οι γονείς προσπαθούν να συμβουλεύσουν, να επιβληθούν, να εμπιστευτούν τα παιδιά τους, ενώ εκείνα παράλληλα επιδιώκουν αενάως να «κάνουν το δικό τους», να ανακαλύψουν τον κόσμο μέσα από τη δική τους ματιά, να καταφέρουν να διαμορφώσουν την προσωπικότητά τους χωρίς τις γονεϊκές παραινέσεις. Με ή χωρίς υπερβολή, και από τις δύο πλευρές. Κοινός παρονομαστής των ιστοριών αυτών είναι η ελληνική κοινωνία προηγούμενων δεκαετιών όπου «φωτογραφίζονται» κοινοί τόποι («μην αργήσεις να γυρίζεις στο σπίτι το βράδυ…», «ήρθες στο σπίτι μα δεν σε είδαμε καθόλου…», «ποιος είναι αυτός ο φίλος σου;…», «εάν θελήσεις να καπνίσεις, θα σου προσφέρω εγώ το πρώτο τσιγάρο…» κ.ά.) αλλά και σημάδια μιας πραγματικότητας διαχρονικής, επανερχόμενης, επαναλαμβανόμενης από γενιά σε γενιά. Τα σκίτσα του Βαγγέλη Σωτηρίου συμπληρώνουν τη νοσταλγική αυτή έκδοση.

Χρίστος Θ. Κρικώνης Ορθόδοξος μοναχισμός: Φορέας πνευματικότητος, κοινωνικής προσφοράς και παράγων πολιτισμού ή άρνηση ζωής; ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ

Γιώργος Θ. Γιαννόπουλος Το θέρος των βροτών ΕΝΕΚΕΝ

Ένα παιδί πυρπολεί το ναό το θέρος των βροτών είναι το καλοκαίρι μας.

Η προσφορά του Ορθόδοξου Μοναχισμού στον πολιτισμό, αλλά και οι αρνητικές κριτικές αξιολογήσεις που έχει κατά καιρούς λάβει αποτελούν το κεντρικό θέμα του τελευταίου βιβλίου του ομότιμου καθηγητή Θεολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Χρίστου Θ. Κρικώνη. Εξιστορείται η προέλευση του μοναχισμού με αναφορές μεταξύ άλλων στον Αναχωρητικό Μοναχισμό και το κοινοβιακό σύστημα του Παχωμίου. Επίσης, μιλά για τα μοναστήρια που έχουν καταστεί κέντρα παιδείας και πνευματικότητας και επιχειρεί να συγκεκριμενοποιήσει την προσφορά του Ορθόδοξου Μοναχισμού, συνοψίζοντας χαρακτηριστικές του δραστηριότητες, που οφείλονται στη συγκινητική προσήλωση των μοναχών στις ορθόδοξες παραδόσεις. Προσπαθεί, όμως, να ανατρέψει και την κρατούσα αντίληψη πως ο ασκητικός τρόπος ζωής των μοναχών συνίσταται σε άρνηση ζωής. Το βιβλίο προλογίζει ο αρ-

36 36

BITPINA

χιεπίσκοπος Ιερώνυμος στον οποίο είναι αφιερωμένο. Ο Χρίστος Θ. Κρικώνης έχει δημοσιεύσει δεκαπέντε βιβλία και περισσότερες από διακόσιες θεολογικές πραγματείες και μελέτες αναφερόμενες σε πατρολογικά, γραμματολογικά, θεολογικά, εκκλησιολογικά, ερμηνευτικά, ιστορικά, αγιολογικά και άλλα συναφή θέματα.

Αλέκος Βασιλάτος Ή μήπως όχι ΦΑΡΦΟΥΛΑΣ Το Ή μήπως όχι; είναι μια συλλογή ποιημάτων που έχουν γραφτεί σε μεγάλο διάστημα χρόνου, γι’ αυτό και παρουσιάζουν μεταξύ τους έντονες διαφορές όσον αφορά το ύφος, τη θεματική, τον τόνο της φωνής και την πυκνότητα. Αποτελούν ωστόσο μια πολυμορφική ολότητα, μέσω της μεθοδικής «τακτοποίησής» τους σε μικρότερες ενότητες. Έτσι, ο αναγνώστης οδηγείται σε μια περιήγηση ανάμεσα σε διαφορετικά ποιητικά τοπία τα οποία τείνουν προς τη συγκρότηση μιας ενιαίας ποιητικής χώρας. Ο ποιητικός λόγος του μουσικοσυνθέτη Αλέκου Βασιλάτου χαρακτηρίζεται από ρυθμό άλλοτε στιβαρό και άλλοτε ευέλικτο, από λειτουργική μουσικότητα και ένα υπονομευτικό πνεύμα, που αλλού εκφράζεται ως ανεπαίσθητη ειρωνεία και αλλού φανερώνεται ως απροκάλυπτη σάτιρα. Η ποίηση του Ή μήπως όχι; έχει σε κάθε στιγμή έναν στόχο ο οποίος και την οριοθετεί. Κινείται ανάμεσα στο καθημερινό και το μακρόπνοο, το απτό και το άπιαστο, ανάμεσα στη μυθοπλασία και την απομυθοποίηση, τη σύνθεση και την αποδόμηση, σχοινοβατώντας διαρκώς ανάμεσα στην εσωτερικότητα και την εξωστρέφεια.

Δημήτρης Κασάμπαλης Το μυστικό του Μυστικού Δείπνου ΙΩΛΚΟΣ Το βράδυ του Μυστικού Δείπνου εκτυλίσσεται το παράδοξο μιας συμβολικής πράξης ανθρωποφαγίας. Χρησιμοποιώντας κόκκινο κρασί και άζυμο άρτο ο Ιησούς προτρέπει τους μαθητές να τραφούν με το σώμα και το αίμα Του. Γιατί; Σε τι αποσκοπεί μια τέτοια πράξη; Πώς συνάδει με τις γενικότερες αρχές του κινήματος; Τι ακριβώς συνέβη εκείνο το βράδυ; Τι θέματα συζητήθηκαν και τι αποφάσεις ελήφθησαν; Το μυστικό του Μυστικού Δείπνου χωρίς να απομακρύνεται από το πλαίσιο του ιστορικού μυθιστορήματος, φιλοδοξεί να δώσει απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Η Ιστορία μοιάζει περισσότερο με κατασκευή Lego παρά με παζλ, τα κομμάτια του οποίου έχουν εξ’ ορισμού μια και μόνη σωστή θέση. Με τα ίδια ιστορικά γεγονότα μπορεί κανείς να προτείνει διαφορετικές ιστορικές ερμηνείες, όπως με τα ίδια κομμάτια Lego μπορεί να συναρμολογήσει διαφορετικές κατασκευές. Υπ’ αυτήν την έννοια ο Δημήτρης Κασάμπαλης χρησιμοποίησε τα ίδια δομικά στοιχεία (τα ίδια γεγονότα, πολλές φορές τους ίδιους διαλόγους) των ευαγγελικών κειμένων συνδυάζοντάς τα με διαφορετικό τρόπο, ώστε να προκύψει μια νέα κατασκευή, μια νέα ερμηνεία του Θείου Πάθους, μια νέα εκδοχή των γεγονότων που περιγράφουν τις τελευταίες ημέρες της ζωής του Ιησού στην Ιερουσαλήμ.

Ρόμπερτ Ερλ Μπάρτον Αυτοενθύμηση ΠΤΕΡΟΕΣΣΑ Η αυτοενθύμηση είναι η κυρίαρχη ιδέα πολλών εσωτερικών παραδόσεων, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να φτάσει στο ύψιστο σημείο της συνειδητότητάς του, οδεύοντας έτσι προς την αθανασία και εκπληρώνοντας

INDEX_36 INDEX_42

τον ρόλο του ως άνθρωπος. Ο συγγραφέας είναι συνεχιστής της παράδοσης των δημιουργών του Τέταρτου Δρόμου, Γεωργίου Γκουρτζίεφ και Πήτερ Ουσπένσκυ, όμως η διδασκαλία του διευρύνεται, ακολουθώντας τα ίχνη και των υπολοίπων εσωτερικών παραδόσεων (Αιγύπτου, χριστιανισμού, ινδουισμού, μουσουλμανισμού, σουφισμού και των γοτθικών καθεδρικών ναών). Τη θεωρία της αυτοενθύμησης ή αλλιώς, συνειδητότητας -δηλαδή το να είμαστε εδώ αυτή τη στιγμή (κατά τον βουδιστικό διαλογισμό)- καθώς και τους τρόπους πρακτικής της ο Μπάρτον την πραγματεύεται με συναισθηματικό τρόπο. Δίνει παραδείγματα πορείας στη ζωή που εξυψώνουν τον άνθρωπο και ύστερα από προσωπικές προσπάθειες και μετασχηματισμό του πόνου και των τριβών της καθημερινότητας, του χαρίζουν την αυτοτελείωση του. Η Αυτοενθύμηση κυκλοφορεί σε δεύτερη αναθεωρημένη έκδοση με νέα μετάφραση από τη Μαρία Αραποστάθη.

Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ Τι να κάνουμε; ΚΕΔΡΟΣ Ο «κόκκινος» Ντάνι του Μάη του ’68 και επικεφαλής της ομάδας των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο, Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, υποστηρίζει ότι σήμερα, περισσότερο από ποτέ, βρισκόμαστε μπροστά στην πρόκληση να αλλάξουμε ριζικά τρόπο ζωής. Προτείνει -μαζί με τους Πράσινους- τον μετασχηματισμό του μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης, ένα Green New Deal για την έξοδο από την πολλαπλή κρίση - οικονομική, οικολογική και κοινωνική. Πρόκειται για την ανασυγκρότηση της οικονομίας σε πράσινη κατεύθυνση, που περιλαμβάνει αλλαγή του τρόπου που ορίζουμε την ανάπτυξη, τερματισμό της αέναης, ανεξέλεγκτης οικονομικής μεγέθυνσης και επιλεκτική απο-ανάπτυξη. Ο πυρήνας πλέον κάθε οικονομικής δραστηριότητας είναι οι διαδραστικές ενέργειες και για νέα προβλήματα χρειαζόμαστε καινοτόμα εργαλεία, δηλαδή, μια οικολογική οικονομία που να επικεντρώνεται κυρίως στην οικονομικό-κοινωνική διαδικασία. Άλλωστε, οι οικολογικές λύσεις συμβαδίζουν με ένα νέο κοινωνικό πρόταγμα: Το σύστημα αναδιανομής του πλούτου και της κοινωνικής προστασίας πρέπει να μεταρρυθμιστεί ριζικά. Όταν ο βασικός πλούτος πηγάζει από μη υλικές δραστηριότητες, από την οικονομία της γνώσης και των σχέσεων, η συνεισφορά του καθενός στην «αόρατη», αλλά τόσο παραγωγική, κοινωνική «επικονίαση» είναι απαραίτητο να ανταμειφθεί και η έννοια του ελάχιστου κοινωνικού εισοδήματος αντιστοιχεί στην αναγνώριση αυτής της βασικής συλλογικής αρχής της κοινωνίας.

Άννα Μόι Το μαύρο ρύζι GEMA Βιετνάμ 1968: η βία κορυφώνεται με την επίθεση του Τετ, η Σαϊγκόν παραδίδεται στη φωτιά και στον όλεθρο. Δύο αδερφές συλλαμβάνονται και βασανίζονται από τις στρατιωτικές δυνάμεις των Νότιο-Βιετναμέζων. Πέρα από τα πραγματικά γεγονότα, μέσα από τις μνήμες των ηρωίδων, ζωντανεύουν εικόνες νοσταλγικές. Μυρωδιές, τελετές, μυσταγωγίες και χρώματα: το μαύρο του λακαριστού μεταξιού και των τοίχων της φυλακής, το λευκό του ρυζιού και του ασβέστη, το κίτρινο της καράμβολας και των ράσων των βουδιστών, το κόκκινο του χαρτιού που διώχνει τα κακά πνεύματα ή του αίματος... Η Άννα Μόι γεννήθηκε στη Σαϊγκόν του Νότιου Βιετνάμ το 1955 και από μικρή φοβόταν τον πόλεμο, με Το μαύρο ρύζι βλέπει και αισθάνεται το Βιετνάμ της παιδικής της ηλικίας. Μια ιστορία για τη χαμένη αθωότητα, ένας ύμνος για τις γυναίκες του Βιετνάμ, τις κόρες του δράκου -σύμφωνα με την παράδοση- κόρες του νερού και της φωτιάς, εύθραυστες και ακατανίκητες.

αυτοπαρουσιάσεις

ΓΙΩΤΑ ΓΟΥΒΕΛΗ

αυτοπαρουσιάσεις Η ερώτηση που μου κάνουν συχνότερα τώρα τελευταία είναι από πού κι ως πού μια μαθηματικός γράφει μυθιστόρημα για έρωτα, εμφύλιο, χούντα, ελληνική κοινωνία των πρόσφατων δεκαετιών, εξέλιξη των ηθών, των θεσμών, των ρόλων… Οι απαντήσεις μου ξεκινούν σταθερά με ένα μεγάλο ΙΣΩΣ. ΙΣΩΣ ο τίτλος του μυθιστορήματος, δανεισμένος από τη Θεωρία των Χορδών, να μπορεί να αποτελέσει μια γέφυρα ανάμεσα στα ανθρώπινα πράγματα και τις ανακαλύψεις της μαθηματικής έρευνας. Οι καταστάσεις που βιώνουν οι ήρωές μου, το ζύμωμα του καλού με το κακό, της ομορφιάς με την ασχήμια, του μεγαλείου με τη μικρότητα, της αδικίας με τη δικαίωση είναι καταστάσεις που βιώνουν οι άνθρωποι σ’ όλες τις εποχές, αλλά και η ίδια φύση που ζυμώνει τις κοσμικές χορδές τη μια με την άλλη. Μπορεί -αυθαίρετα έστω- οι νότες που αφουγκραζόμαστε από τον κοινωνικό μας περίγυρο να είναι οι ίδιες νότες που «αφουγκράζονται» οι θεωρητικοί φυσικοί από τον κόσμο ολόκληρο. ΙΣΩΣ να ήρθε η ώρα να αφουγκραστούμε

κι εμείς τον μικρόκοσμό μας, όπως εκείνοι αφουγκράζονται τον παλμό του σύμπαντος, για να το καταλάβουν και να συμφιλιωθούν μαζί του. Έτσι, λοιπόν, αποφάσισα να γράψω ένα μυθιστόρημα όπου ο αναγνώστης θα εμπλέκεται συναισθηματικά με τους ήρωες, θα αγωνιά μαζί με τον Κωστή για την τύχη του και την τύχη των λατρευτών του πλασμάτων, θα μοχθεί μαζί με την Αρτεμισία για μια καλύτερη ζωή, για αξιοπρέπεια και αυτοεκτίμηση, θα ζει την ευτυχία αλλά και την οδύνη του ζευγαριού, θα μάχεται μαζί με τη Φρόσω για μια δικαιοσύνη που διαρκώς της ξεφεύγει βγάζοντάς της κοροϊδευτικά τη γλώσσα, θα αντιμετωπίζει μαζί με τον Αντρέα ρεαλιστικά τον ρόλο του ως επιχειρηματία της νέας γενιάς και θα εγκλωβίζεται… ΙΣΩΣ νοιώθοντάς τους, να νοιώσουμε καλύτερα τον ίδιο μας τον εαυτό. ΙΣΩΣ ο κυνισμός που έχει γίνει πλέον η μόνη στάση ζωής να μη μας συμφέρει καθόλου.

Μαρία Χατζηεμμανουήλ

Πρώτα είδα τις φωτογραφίες. Συναρπαστικές. Ούτε ξέρω πόση ώρα τις κοίταζα και τις ξανακοίταζα. Μετά διάβασα στο εξώφυλλο τα ονόματα των συγγραφέων. Για τον Μπάρμπα είχαμε κάνει κάποια μαθήματα στη Σχολή με την αείμνηστη Αγνή Μουζενίδου, είχαμε πάρει και ως σύγγραμμα για το μάθημά της το βιβλίο του Μοναξιά, δεξιοτεχνία, εξέγερση, του είχα ρίξει μια ματιά. Για τον Σαβαρέζε ήξερα ακόμα λιγότερα. Είπα να το διαβάσω ολόκληρο πριν πω το ναι. Και η αρχική περιέργεια έγινε τελικά έρωτας. Όσο διάβαζα, τόσο παθιαζόμουν. Έφτασα στο τέλος και ξαφνικά μ’ έπιασε ένας φόβος μήπως το μεταφράσει άλλος. Πήρα τον εκδότη άρον άρον να του πω ναι, δέχομαι, θα το μεταφράσω, και μετά το νυσταγμένο «έλα ρε Μαρία, τι έγινε;» κοίταξα το ρολόι. Δύο τη νύχτα. Είπαμε, κεραυνοβόλος... Και ο έρωτας έγινε σχέση. Αδηφάγος. Και το εικοσιτετράωρο να έχει πάντα μόνο εικοσιτέσσερις ασφυκτικές ώρες. Καφέδες, υπολογιστής, φαγητό, ύπνος και τούμπαλιν. Να βλέπω

Η μουσική του κόσμου

όνειρα με τον Ντάριο Φο, τη Σαντζούκτα Πανιγκράχι, την Όπερα του Πεκίνου, τον Μεγιερχόλντ, τον Στανισλάφσκι. Έγχρωμα, ευτυχώς. Εννιά μήνες χαμένη στη μετάφραση, κι ο τοκετός όλο ωδίνες. Δεν ξέρω αν το μεταφραστικό αποτέλεσμα είναι εφάμιλλο του πρωτοτύπου. Το εύχομαι. Το μόνο που ξέρω είναι πως αυτή η σχέση μου έδωσε πολλά: θεατρολογικές (και όχι μόνο) γνώσεις, μεταφραστική εμπειρία κι ένα αξέχαστο ταξίδι στον άγνωστο για μένα κόσμο του ασιατικού θεάτρου. Κατάλαβα, επιτέλους, πως κάτω από τις μάσκες, πέρα από τα επιφανειακά σύνορα του πλανήτη, υπάρχει ένας κοινός θεατρικός κόσμος που τον διέπουν οι ίδιες αρχές, ένας κόσμος με τους νόμους και τους κανόνες του, που απαρτίζουν τη μυστική τέχνη του ηθοποιού.

ΕΟΥΤΖΕΝΙΟ ΜΠΑΡΜΠΑ – ΝΙΚΟΛΑ ΣΑΒΑΡΕΖΕ

ΔΙΟΠΤΡΑ

Η μυστική τέχνη του ηθοποιού Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ ΚΟΑΝ

ΘΑΝΟΣ ΧΑΜΠΕΣΗΣ

Ξεκίνησα να γράφω το βιβλίο «Αιρετικοί» Άγιοι ή Άνθρωποι (Α΄ τόμος) συμπεριλαμβάνοντας μορφές που ήταν και είναι (και για τους εν ζωή) εξαιρετικά ευαίσθητοι απέναντι στο μέγεθος της απανθρωπιάς ανθρώπου προς άνθρωπο, απέναντι στη διαιώνιση της αθλιότητας. Ξεχωριστοί όλοι για την ιδέα της έμφυτης καλοσύνης, χωρίς να ξεχνάμε ότι ο άνθρωπος δεν ενεργεί απάνθρωπα. Αυτό βέβαια μας βάζει στη σκέψη ότι το μέγεθος και η αθλιότητα ποικίλουν ιστορικά. Η αποτύπωση που έγινε στο βιβλίο «Αιρετικοί» Άγιοι ή Άνθρωποι είναι για να δοθεί μια εξήγηση αυτής της διαφοροποίησης τόσο στο συνειδησιακό όσο και στο κοινωνικό πεδίο. Το να λέμε ότι ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως αυτό…(κακός,…) σημαίνει ότι εγκαταλείπουμε την έρευνα, ότι συμφιλιωνόμαστε με τη σημερινή συχνότητα και έκταση της αθλιότητας, ότι ερμηνεύουμε την Ιστορία και το μέλλον ως ανεπίδεκτοι ουσιαστικής αλλαγής, ως ανίκανοι για αλλαγή. Στους Αιρετικούς που αναφέρομαι έσπασαν τον κύκλο, αφυπνίστηκε η συνείδηση που είναι απαραίτητη για το πνευματικό εγερτήριο. Διότι

η πνευματικότητα είναι μια αντίληψη της ζωής γεμάτη ευλάβεια, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος θεωρεί τη γήινη ύπαρξή του ως μια πνευματική μόνο εκδήλωση της ολοκληρωμένης ζωής, συνδέοντας τη δική του ζωή με την άπειρη ζωή και αναγνωρίζοντας την εκπλήρωση των νόμων αυτής της άπειρης ζωής ως τη μεγαλύτερη ευτυχία… Εξ' άλλου οι Αιρετικοί μου μόνο με μια τέτοια σύλληψη της ζωής τόλμησαν και έδωσαν στους ανθρώπους τη δυνατότητα… να συνενωθούν στα πλαίσια των λογικών και δίκαιων μορφών ζωής. Κατόρθωσαν αυτό που έκαναν ή κάνουν και οι υποψήφιοι για Αιρετικοί (Β΄τόμος) να έλθει εκ των έσω. Ξεκίνησαν την προσπάθεια τελειοποίησης του εαυτού τους και με τη δημιουργία νέων κοινωνικών προσεγγίσεων από κοινού με τους άλλους. Μπορεί σε συγκεκριμένες πράξεις τους να ασκήθηκε ή να ασκείται κριτική, η φύση και το μεγαλείο των οραμάτων και των αναζητήσεων τους παραμένουν πέραν πάσης αμφισβητήσεως.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΗΤΑ

ΘΑ ΔΙΑΣΧΙΣΕΙΣ ΕΝΑ ΠΡΩΙΝΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Ο ιδρυτής των Στέρεο Νόβα σε ένα βιβλίο με στίχους, ανέκδοτα σχέδια, ποιήματα και εικόνες μέσα από την πορεία του. μένει μόνο να περάσουμε αυτά τα σύνορα με οποιοδήποτε τρόπο και θα αγαπήσεις μαζί μου τον ανοιχτό ουρανό γιατί η γη είναι πιο όμορφη από εμάς

«Αιρετικοί» Άγιοι ή Άνθρωποι ΕΜΠΕΙΡΙΑ EKΔOTIKH

Η ασυµ βίβαστη INDEX_42

πλευρά

του βιβλίου

Θεμιστοκλέους 80, 106 81, Αθήνα, Τ.: 210 5226609 www.oxy.gr, www.avopolis.gr, www.brainfood.gr

Αγγελική Σιγούρου Χιόνι - Χιόνι ΝΕΦΕΛΗ Μια ψυχή που διαχέεται σε υποβλητικά συγκεχυμένες, ενίοτε εφιαλτικές ή και τερατώδεις εικόνες, που η ισορροπία της αντιστοιχεί προς ένα «κυματισμό», που βλέπει την ιστορία (τη δική της, αλλά και του κόσμου) να γράφεται με «μελανοδοχεία γεμάτα αίμα», που μιλάει με μια «γλώσσα που σφαδάζει κι όμως επιμένει» κι άλλοτε «ψελλίζει σε βραχνές γλώσσες άγνωστες», μ’ ένα «κεφάλι που ξεσηκώνεται να χωθεί - χαθεί ανάμεσα σε δυο σύννεφα», που «κουράζεται τα μάτια της να βλέπουν μάτια», που βλέπει τον φόνο να γίνεται (από τους άλλους) «μια γλυκιά συνήθεια», που την παγώνει «το χιόνι της ερήμου», το χιόνι που έχει χτίσει μέσα της «ένα πύργο τόσο ισχυρό, που φυλακίζει κάθε της όνειρο το χάραμα», που έπεσε κι «είδε τον κόσμο ανάποδα, ανήμπορη να σηκωθεί ξανά», - είναι η ποιήτρια του βιβλίου που, για να μη με ειρωνευτούν κάποιοι, δίστασα να πω, ότι βρίσκεται στον αστερισμό του Ρεμπώ. Τελικά όμως το λέω, μολονότι αναγνωρίζω ότι λείπει από αυτήν, λόγω φύλου, στη δημοκρατικότατη κοινωνία μας, η επαναστατική εκρηκτικότητα εκείνου. Οι πιο εντυπωσιακές ενότητες από τις οχτώ που απαρτίζουν τη συλλογή είναι οι τρεις τελευταίες.

πίσω από τη βιτρίνα Στις σελίδες που ακολουθούν θα βρείτε κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων από δόκιμους συγγραφείς, βιβλιοκριτικούς και αρθρογράφους αλλά και από «απλούς» αναγνώστες. Όπως πάντα, το περιοδικό είναι ανοιχτό σε όλους και υποδεχόμαστε με χαρά τις κριτικές σας για τα βιβλία που αγαπήσατε ή αντιπαθήσατε. gnomi@indexmag.gr

Μ. Γ. Μερακλής

Γιάννης Μπαδογιαννάκις Ο Χρόνος. Μια πρώτη γνωριμία μαζί του. ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣH «Η πιο φοβερή κι η πιο ανεξιχνίαστη δύναμη στον κόσμο είναι ο Χρόνος, ο Καιρός. Καλά-καλά τι είναι αυτή η δύναμη δεν το ξέρει κανένας κι όσοι θελήσανε να την προσδιορίσουνε, μάταια πασκίσανε». Αυτά από τον Φώτη Κόντογλου. Σωστά και αμετάβλητα. Κι όμως, ο συγγραφέας του παρόντος, με το πέμπτο περισπούδαστο έργο του επιχειρεί μια διείσδυση, αυτή τη φορά πιο εκλαϊκευτική και πιο εύληπτη για τους πολλούς, να υπεισέλθει και να ρίξει φως στα ανεξιχνίαστα. Γνώστης της παγκόσμιας γνώσης για το θέμα, μεθοδικός ερευνητής και ικανός αναλυτής όλων των πτυχών του Χρόνου, ολοκληρώνει μια πολυετή πορεία μελέτης. Διεξέρχεται ιστορικά, φιλοσοφικά, επιστημονικά, φιλολογικά, λαογραφικά, λογοτεχνικά, το μυστηριακών διαστάσεων θέμα του. Για τους αναγνώστες των έργων του το βιβλίο δεν είναι «μια πρώτη γνωριμία». Προηγήθηκαν άλλες. Πρώτη είναι η γνωριμία για όσους επιθυμούν, ενδιαφέρονται ή είναι περίεργοι, να κάνουν μια πρώτη προσέγγιση προς το θέμα. Τους αναμένει μια έκπληξη μεγέθους και μια ανταμοιβή ανάλογη. Ο συγγραφέας χωρίς να ενδίδει σε απλουστευτικές θέσεις, από το ύψος της επιστημονικής του συγκρότησης εκθέ-

τει, εξετάζει, αναλύει από πολλές πλευρές αυτό που υποβάλλει ως πρώτο ερώτημακεφάλαιο: Τι είναι ο χρόνος; Και μόνη η ανάγνωση τους ωθεί προς την πολλαπλότητα και τη συνθετικότητα αυτού που εννοιολογικά, φιλοσοφικά και καθημερινά ζούμε, τον Χρόνο που παρακολουθούμε με τα χρονόμετρά μας, που τον κυνηγάμε κι όλο μας αφήνει πίσω. Ο συγγραφέας παραθέτει την άποψη του ποιητή Μαλαρμέ: «Ο Χρόνος είναι μια συνηθισμένη και πολύ οικεία λέξη, ας μην προσπαθούμε να του δώσουμε σαφέστερο νόημα γιατί τότε περιπλέκουμε τα πράγματα χωρίς λόγο». Παραμερίζει τον ποιητή και άλλους διάσημους από άλλους χώρους με ανάλογες ρήσεις ή αποφάνσεις. Επιχειρεί να δώσει σαφέστερα νοήματα, διατρέχοντας στον Χρόνο όσα έχει αφήσει ως παρακαταθήκη η επιστημονική σοφία αλλά και η λαϊκή αντίληψη. Εντυπωσιακή εν προκειμένω είναι η άγρευση από σωρεία κειμένων, από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας, που αναφέρονται στο θέμα. Εξίσου πλούσια είναι και η παρένθετη αναφορά ρητών, αποφθεγμάτων, παροιμιών από όλους τους λαούς και πολιτισμούς που έχουν κατατεθεί για το ελκυστικό και μαγικό αυτό θέμα. Ο κύκλος των βιβλίων του που προηγήθηκαν με τους υποτίτλους τους διαγράφει την έκταση και το βάθος των καταθέσεων του: Ελεύθερος Χρόνος. Η μεγάλη πρόκληση (1994), Χρόνος. Οδοιπορικό χωρίς τέλος (2000), Καθένας με τον Χρόνο του: Η φύση, ο Χρόνος και ο άνθρωπος (2005), Χρονο-λόγια: Αναφορές στον Χρόνο από την αρχαιότητα στις μέρες μας (2007), Ο κόσμος του Χρόνου (2009). Ο κ. Μπαδογιαννάκις δεν ακολούθησε το αρχαίο «Χρόνου φείδου». Δεν το φοβήθηκε και έπραξε σωστά. Οι αναγνώστες του αν βρουν τον χρόνο θα κερδίσουν σε γνώση και ενδεχομένως θα αναλογισθούν πώς χρησιμοποιούν τον δικό τους. Είναι βέβαιο πως αν δυσκολευτούν θα βρουν την απάντηση σε κάποιο τουλάχιστον από τα αξιόλογα αυτά βιβλία του Καιρού μας. Κυριάκος Ντελόπουλος

Σοφία Νικολαΐδου Απόψε δεν έχουμε φίλους ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Η Σοφία Νικολαΐδου στο παρόν μυθιστόρημα διαχειρίζεται την επίσημη Ιστορία ως όχημα προκειμένου να φέρει στην επιφάνεια δύο σοβαρότατες παραμέτρους που χαρακτήρισαν τον νεότερο βίο των Ελλήνων: Αφενός τους δοσίλογους της Κατοχής, αφετέρου την πέρα από κάθε αμφιβολία παρανοϊκή πίστη στην Πανεπιστημιακή καριέρα. Η προσπάθειά της, μέσα στα πλαίσια της λογοτεχνικής πρακτικής, κρίνεται άκρως πετυχημένη. Διότι -και παρά το γεγονός ότι από χρονική άποψη είναι ακόμα όλα νωπά-, με κινήσεις γραφής που μοιάζουν αριστοτεχνικές, συνδέει ήρωες που έζησαν σε διαφορετικές επο-

INDEX_42

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

το βιβλίο της άμμου ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ

ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ Στο λεωφορείο του αεροδρομίου άνοιξε το βιβλίο των Ψαλμών που του είχε αφήσει ο πατέρας του. Τα μαύρα εβραϊκά στοιχεία έχασκαν σαν στόματα ανοιχτά, με γλώσσες κρεμασμένες έξω, στραμμένα προς τα πάνω, φλογερά, αλλά ηλίθια. Προσπάθησε – με το ζόρι. Τίποτα. Το τούνελ, τα έλη, οι σκελετοί αυτοκινήτων, τα εντόσθια των μηχανών, τα σκουπίδια, οι γλάροι, το Νιούαρκ, σαν νερομπογιά, που έτρεμε στην κάψα του καλοκαιριού, όλα αυτά του αποσπάσανε στιγμιαία την προσοχή. Σαν να μην ήτανε ο Ισαάκ Μπράουν αλλά ένας άνθρωπος που έπαιρνε φωτογραφίες.

χές, που ανακρίνονται προκειμένου ο καθένας απ’ τη μεριά του να ολοκληρώσει το δικό του έργο, που αποκαλύπτουν πράγματα και πεπραγμένα τόσο έντονα και ρεαλιστικά όσο απάνθρωπα και σκοτεινά. Η Νικολαΐδου δείχνει να έχει πλήρη διαύγεια σκέψης, φανερώνει μια δημιουργό με μεγάλη εποπτεία των υλικών της, παρουσιάζει μια τεράστια μαστοριά στη σύνθεση και τη δόμηση. Καθώς από τη μία ο Αστερίου, ο Σουκιούρογλου, ο Ντόκας, η Φανή, ο Στράτος, η αδελφή του και η γιαγιά Ντίνα και από την άλλη ο Εξάγγελος, ο Ασμάς, ο Σκίρπας και όλο το φασιστοειδές πανεπιστημιακό κατεστημένο της περιόδου της γερμανικής κατοχής παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου με εκπληκτική διακειμενικότητα και πρωτοφανή ευκρίνεια, έτσι ώστε όταν όλα ιδεολογικοποιούνται, οι ρίζες μιας τέτοιας πρόθεσης να είναι κάτι παραπάνω από πραγματικές. Γιατί, αλήθεια, συνδεόμενες οι δύο συνισταμένες αποδεικνύουν πως ακόμη και η μόρφωση και η παιδεία, πέρα από τον πόλεμο, την οικονομία και την πολιτική, εκείνη την περίοδο, ήταν στα χέρια γερμανοθρεμμένων καθηγητών, που ποδηγέτησαν τα νιάτα προς τις ναζιστικές θηριωδίες· ενώ και στη συνέχεια το Πανεπιστήμιο βρέθηκε στα χέρια ανθρώπων που δεν άντεχαν κάποιος να τους ξεπεράσει, κάποιος να βρεθεί καλύτερος τους. Ο Σουκιούρογλου εγκαταλείπει το μεταπτυχιακό και καταλήγει καθηγητής σε Λύκειο, αφού ο Αστερίου ιδιοποιείται όλων των στοιχείων που φέρνει ο εκλεκτός του, αρθρογραφώντας και υπογράφοντας πλατιά, ακόμη και σε περιοδικά του εξωτερικού. Ο Εξάγγελος παραμένει ανυποχώρητος και αμετανόητος, κάτι που θεωρείται πια φυσιολογικό από τον υποψήφιο διδάκτορα που τον ανακρίνει. Ο Ντόκας έχει τον δεύτερο ρόλο, η κόρη του Φανή ανατρέπει όλα τα δεδομένα, ο Στράτος πετυχαίνει ό,τι μέσα στα φοιτητικά έδρανα ονειρευόταν. Ο Ασμάς και ο Σκίρπας, πρωτοπαλίκαρα του Εξάγγελου, με φασιστική και μαυραγορίτικη δράση, εξακολουθούν να παίζουν διάφορα παιχνίδια, κυριολεκτικώς και μεταφορικώς, με τον αρχηγό τους. Τέλος, η Κορίνα τον Δεκέμβρη του 2008 θα αποτελέσει τη ζωογόνο πνοή που οι νέοι έστειλαν σε κάθε κατεύθυνση. Η Νικολαΐδου δεν φείδεται εικόνων, στιγμιότυπων, σκηνών, επεισοδίων, προκειμένου, παρά τον ισοπεδωτικό τρόπο εκφοράς, αν χρωματίσει το έργο της, να του δώσει τις απαραίτητες αναπνοές, να γυρίσει χρονικά το μέσα έξω και αντίστροφα, να πλουτίσει συναισθηματικά και αισθητικά με ό,τι πολύτροπο στοιχείο διαθέτει την αγωνία της. Ενώ εν κατακλείδι, κάθε αναφορά που στόχο έχει να ξεσκεπάσει το παρελθόν, να απογυμνώσει τους πρωταγωνιστές, να καταγγείλει τις πράξεις, να ιστορήσει τα διαδραματιζόμενα, να συνδέσει τις χρονικές περιόδους, είναι τόσο εξωστρεφής που το μυθιστόρημα παίρνει χαρακτήρα πολιτικοκοινωνικού μανιφέστου, αλλά και δραματικής πομπής στην οποία συμμετέχουν μόνον ανθρωποειδή και υποκείμενα του υποκόσμου. Ο τρόπος δηλαδή που κάποιος φανερώνει την ιδεολογία του είναι τόσο προσωπικός που οποιαδήποτε προσπάθεια φίμωσής του, έστω και με τη βία των λέξεων, γυρίζει μπούμερανγκ, διαλύοντας ακόμα και την πλέον μεθοδευμένη έκφραση γνώσης. Χρίστος Παπαγεωργίου Κριτικός Λογοτεχνίας - Ποιητής

Ελένη Λαδιά Ταραντούλα ΕΣΤΙΑ

Σάουλ Μπέλοου Οι αναμνήσεις του Μόσμπυ μετάφραση Σωκράτης Ηλιάδης Νεφέλη, Αθήνα 1988

INDEX_36 INDEX_42

Κύριο πρόσωπο ο Ευμένης, μεσήλικας μυθιστοριογράφος, εξαιτίας της καθολικής έκπτωσης, της υποκειμενικότητας και της απουσίας ιδανικών στον χώρο της τέχνης του, αποφασίζει να μην ξαναγράψει λογοτεχνία. Παρ’ όλη την απόφασή του όμως, στο ταξίδι που πραγματοποιεί στο χωριό του με σκοπό να συγγράψει το μελέτημά του για τις χριστιανικές αιρέσεις, τα πρόσωπα του μυθιστορήματος που καταπιέζει μέσα του ξυπνούν και μπαινοβγαίνουν αυθαιρέτως στην πραγματικότητά του. Η διήγηση ξεδιπλώνεται σε τρία επίπεδα, συμβολικά και πραγματικά, για να ενωθεί, στην «από μηχανής» λύση της, σε έναν άλλο τόπο, τα απομεινάρια των ονείρων του συγγραφέα.

Η τριαδικότητα του βιβλίου είναι το αρμόζον πλαίσιο για το θεολογικό θέμα που πραγματεύεται. Στο μελέτημα του Ευμένη, Η λογική των ανθρώπων, ξεδιπλώνεται καθαρά με συμπυκνωμένο και εύληπτο λόγο, η ανθρώπινη σκέψη, η αναζήτηση της αλήθειας σφυροκοπημένη ανελέητα από το θεολογικό υπέρλογο. Η λογική των ανθρώπων θα μπορούσε πράγματι να αποτελεί ένα ξεχωριστό βιβλίο γραμμένο με την επάρκεια και τα ωραία ελληνικά της συγγραφέως. Τα πρόσωπα και οι θεωρίες τους γίνονται προσιτά. Ερωτήματα και απαντήσεις, ιστορικά στοιχεία και πρόσωπα, μεγάλοι αιρεσιάρχες και κινήματα, Πατέρες της Εκκλησίας και δογματικές αλήθειες αποκαλύπτονται στον υποψιασμένο αναγνώστη που δεν είναι απαραίτητα και γνώστης του εκκλησιαστικού παρελθόντος και των δογματικών περιπετειών της χριστιανικής πίστης. Το δεύτερο και ομώνυμο μέρος του βιβλίου, η Ταραντούλα, γράφεται στο κάτω πάτωμα, στο σκοτεινό υποσυνείδητο. Η τέχνη της Λαδιά αφήνει να διαφανούν οι αναπηρίες ενός έρωτα άλλοτε σάρκινου και γήινου κι άλλοτε εκτεθειμένου και ασθμαίνοντος. Τριγύρω πάθη πολλά, τα πάθη των ανθρώπων. Το τρίτο επίπεδο του βιβλίου είναι ο δρόμος. Οι ήρωες εισβάλουν στη ζωή του Ευμένη ακάλεστοι ή ανακλημένοι από τη μυστική διεργασία της έμπνευσης. Η «λογική» και τα «πάθη» συμπλέκονται. Παρόν και παρελθόν αλληλοπεριχωρούνται. Καθένας μας έχει θέση εκεί αν το θελήσει αλλά και αν το μπορεί… Ελένη Λιντζαροπούλου Θεολόγος και ποιήτρια

Λότη Πέτροβιτς Ανδρουτσοπούλου Η προφητεία του Κόκκινου Κρασιού ΠΑΤΑΚΗΣ Ίσως για κάποιους/ες να αποτελεί έκπληξη που ένας συνεχής διάλογος μεταξύ ατομικού παρόντος και συλλογικού παρελθόντος, το Η Προφητεία του Κόκκινου Κρασιού, πήρε το φετινό κρατικό βραβείο παιδικού βιβλίου. Έκπληξη αφού ο ιστορικός αναθεωρητισμός μπορεί να θεωρήσει τέτοιες απόπειρες «εκτός πλαισίου». Όμως, σε εποχές μετάβασης και διαπραγμάτευσης ταυτοτήτων, σε εποχές που η (διφορούμενη) πυξίδα αφορά τη «δυνατότητα» κι όχι τον «χάρτη», «καθετί το εσωτερικό δεν περιορίζεται στον εαυτό του, στρέφεται προς το εξωτερικό, τοποθετείται σε ένα σύνορο, απέναντι από το(ν) άλλο, και σε αυτή την έντονη συνάντηση βρίσκεται όλη του η ουσία». Είναι γι’ αυτό ακριβώς που η Μνήμη μπορεί και πρέπει να αποτελεί αντικείμενο μελέτης μιας διαπολιτισμικής εποχής και της λογοτεχνίας που παράγει. Λογοτεχνίας που από τη φύση της δεν θα κλείνεται στην «περήφανη μοναξιά» του κειμενικού αναχωρητισμού, αλλά θα «σχολιάζει» τον σύγχρονο κόσμο και τις αλλαγές του.

Εάν μέσα από τη γραφή η κοινωνία διαπραγματεύεται συλλογικά τραύματα και μνήμες, εάν αναζητεί θεραπευτικές προσεγγίσεις για ένα μέλλον που φαντάζει πολύπλοκο όσο και το πρωτόφαντο -κατά πώς της φαίνεται- παρόν, τότε, ακόμη κι όταν γράφουμε για το «τότε», αναζητούμε να δώσουμε «φωνή» στο τώρα. Όμως, ο σχολιασμός και η ανάλυση λαμβάνει χώρα κάτω από το πρίσμα των σύγχρονων αντιλήψεων και «μεταφράσεων» για «το χθες» (Researching Children’s Literature, 2005, σελ. 13). Δεν υπάρχει κατασκευή της μνήμης που να μην μετέχει στο παρόν. Η Λότη Πέτροβιτς Ανδρουτσοπούλου επιστρέφει, με τον τρόπο και το πρίσμα της, στο παρελθόν, στο Μελένικο. Κι επιστρέφει για να διηγηθεί την ιστορία της οικογένειάς της και την ιστορία της χώρας της. Κι ακόμη, την ιστορία μιας χερσονήσου (Βαλκάνια) που βουτά στη θάλασσα για να ξεπλύνει το αίμα. Αν ισχύει ότι κάθε απόπειρα γραφής είναι αυτοβιογραφική στο βάθος, τότε η ερώτηση που γεννιέται είναι «τι είδους “αλήθεια” θέλουν, ή μπορούν, να προβάλλουν οι άνθρωποι μέσα από το παρελθόν, όταν γράφουν από τη σύγχρονη σκοπιά τους;» (Leathey, 1980, σελ. 17). Ο James Olney (1980) μιλά για 3 επίπεδα χρόνου σε κάθε αυτοβιογραφική απόπειρα του χθες. Στον «χρόνο-τώρα», στον «χρόνο-τότε», και στον «προσωπικό χρόνο» που σχετίζεται με την ιδιαίτερη διαδρομή, επηρεάζοντας τον χρόνο «τότε» και «τώρα». Έτσι «η μνήμη θεωρείται ταμπού, σαν απρόβλεπτη, άπιστη, ανορθολογική», (Αντόρνο, Μίνιμα Μοράλια σελ. 137). Η απιστία κι ο ανορθολογισμός της οφείλονται στο ότι μεταπλάθεται και βιώνεται πάντα από τον «προσωπικό χρόνο», αφού σ’ έναν βαθμό, «ακόμη και τις αναμνήσεις μας τις πλάθουμε μόνοι». Όπως ο Gilliam Lathey έχει επισημάνει με άλλη αφορμή, η καταγραφή της εμπειρίας ως κληροδότημα στις επόμενες γενιές συχνά εξυπηρετεί έναν θεραπευτικό σκοπό, επιτρέποντας τον/τη συγγραφέα να επαν-αποκτήσει επαφή με το παρελθόν μέσα από την αφήγηση. Χρειάζεται, έτσι, προσπάθεια για να ξεχωρίσουμε ποια στοιχεία του προσωπικού χρόνου επεισέρχονται στον ιστορικό. Ποια στοιχεία της γλώσσας, της περιγραφής, του πλαισίου ή ακόμη και των συμπεριφορών, δεν καθρεφτίζουν «μνήμη» μα μια επιλεγόμενη παιδική ή νεανική ηλικία ή μια «γη» προορισμένη να πριμοδοτήσει τον ατομικό ή συλλογικό μας ναρκισσισμό. Αυτό είναι, άλλωστε, που ο περίφημος ποιητής που, μαζί με άλλους «Ρομαντικούς», ανήγαγε την παιδική ηλικία σε σύμβολο (και πιστοποίησε μέσα απ’ αυτό την τεράστια σημασία της παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας), ο W. Wordsworth το απεκάλεσε «μεταδιαλογισμό», εννοώντας τη δύναμη και την έξη κάθε κειμένου μνήμης, κάθε αυτοβιογραφούμενου κι αυτοβιογραφικού κειμένου, δηλαδή, όχι να θυμάται, μα να μεταπλάθει. Η Πέτροβιτς-Ανδροτσοπούλου χρησιμοποιεί την Όλγα, και την Ελισάβετ, την εγγονή και τη γιαγιά. Η αποστολή της πρώτης να βρει τη Μνήμη, το «Άξιον εστί», έχοντας

44 ως ιππότες-βοηθούς στίχους του Ελύτη από το ομότιτλο ποίημα. Χρέος της δεύτερης να κληροδοτήσει το παρελθόν, μποτίλια με μήνυμα στο πολύπλοκο πέλαγος του παρόντος. Και «μετακινεί» την ηρωίδα της σαν πιόνι σ’ ένα αόρατο σκάκι, από τον ρεαλισμό της γενιάς της στο με μεταφυσικές δόσεις προσλαμβανόμενο παρελθόν. Η Πηνελόπη Δέλτα, εμφορούμενη από τον μεγαλοϊδεατισμό του μεσοπολέμου, έκανε τέτοιες απόπειρες, που άλλωστε δεν έλειψαν ποτέ, σε διαφορετικές ποσότητες και με διαφορετικές ποιότητες, να γεννιούνται στη λογοτεχνική «μήτρα». Η περίπτωση που εξετάζουμε είναι όμοια και διαφορετική. Γιατί είναι διαφορετική και η συγκυρία. Αν το σύγχρονο είναι «μεταβατικό» κι «απαιτεί» το «χάσιμο» των σταθερών αντιλήψεων περί του «εαυτού» και του «κόσμου», τότε η επίσκεψη στη «μνήμη» συνεπάγεται όχι μόνο την επιθυμία να θυμηθείς αλλά και την έκκληση να μην «ξεχάσεις», που είναι κάτι βαθύτερο. Αρκεί αυτό το «να μην ξεχάσεις», να μην οδηγεί σε έναν αυτάρεσκο «φυλετικό αναχωρητισμό», αλλά να μετατρέπεται στην πιο πολύτιμη αποσκευή για να «ταξιδέψεις σ’ έναν πολύχρωμο κόσμο». Ίσως έτσι να δικαιολογείται και η ρήση του Αϊνστάιν στην αρχή του βιβλίου: «Πάτησα πάνω στους προγόνους μου για να ξεπεράσω τα τείχη του καιρού μου». Ελένη Καρασαββίδου * Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον καθηγητή λογοτεχνίας του ΑΠΘ κ. Α. Καρακίτσιο που με έφερε σε επαφή με το συγκεκριμένο βιβλίο.

Φίλιππος Φιλίππου Ο οργισμένος έφηβος ΑΛΔΕ Το μυθιστόρημα του Φίλιππου Φιλίππου Ο οργισμένος έφηβος, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑλΔε και αποτελεί αναθεωρημένη μορφή του μυθιστορήματός του Το τέλος μιας περιπλάνησης (α΄ έκδοση, 1987), αναπλάθει με αριστουργηματικό τρόπο την ταραγμένη δεκαετία του ’60 μέσα από τα μάτια ενός εφήβου, ο οποίος μετά τις εκλογές του 1961 εγκαταλείπει μαζί με την οικογένειά του το γενέθλιο νησί του για βιοποριστικούς λόγους, όχι άσχετους και με τα πατρικά «κοινωνικά φρονήματα», κι έρχεται στην Αθήνα, στο επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων. Ο συγγραφέας συμπλέκει αριστοτεχνικά την προσωπική ιστορία του εφήβου με την τραγική Ιστορία της χώρας, ζωγραφίζοντας παράλληλα μια εκτενή τοιχογραφία της τότε Αθήνας, παραθέτοντας τα γεγονότα, «μικρά» και «μεγάλα» -από τη μια μεριά οι βόλτες, το γήπεδο, τα σινεμά, τα περιπετειώδη αναγνώσματα, κι από την άλλη οι εκλογές, τα συλλαλητήρια, το πραξικόπημα- μέσα από το πρίσμα του ντροπαλού, απονήρευτου, συμπονετικού και μονίμως διστακτικού εφήβου, με ύφος λιτό -κύριες προτάσεις, ελάχιστα επίθετα- που προσομοιάζει με λεπτομερές επιτόπιο ρεπορτάζ και προσιδιάζει στον χαρακτήρα του. Ο έφηβος του Φιλίππου παρατηρεί και καταγράφει προσεκτικά όλα

INDEX_36 INDEX_42

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ όσα συμβαίνουν γύρω του, χωρίς, ωστόσο, ν’ αναρωτιέται για τις αιτίες πίσω από τα φαινόμενα και χωρίς ν’ αναλαμβάνει πρωτοβουλία κινήσεων. Είναι ο «σκιώδης» πρωταγωνιστής της ζωής του. Οι πράξεις του, τα λόγια του, ως και οι σκέψεις του ακόμα, προκύπτουν κυρίως ως αντίδραση σε κάποιο εξωτερικό ερέθισμα. Την πορεία του καθορίζουν οι πράξεις και τα λόγια των άλλων, είτε φίλοι είναι αυτοί, είτε κοπέλες, είτε απρόσωποι εκπρόσωποι της Εξουσίας. Την πίεση της σκληρής πραγματικότητας -και σε προσωπικό και σε συλλογικό επίπεδο- προσπαθεί ν’ αντιπαλέψει με τη δύναμη της φαντασίας. Φαντασιακή η αντίστασή του, ανώφελη η εξέγερσή του. Το μυθιστόρημα θα τελειώσει όταν ο μέχρι τότε άβουλος και αφελής έφηβος θα εξοργιστεί, επιτέλους, με την επικρατούσα κατάσταση και θα θέσει στον εαυτό του για πρώτη φορά το ερώτημα: «για ποιον λόγο να έχουν συμβεί όλα αυτά». Είναι η στιγμή της ωρίμασης, το τέλος της (άσκοπης) περιπλάνησης μέσα στην πόλη. Ο συγγραφέας αφήνει τον αναγνώστη ν’ απαντήσει μόνος του στο ερώτημα, να λύσει εκείνος το μυστήριο, αφού του έχει δώσει όλα τα απαραίτητα προς τούτο στοιχεία. Η δική του απάντηση, προφανής και αθέατη όπως κάθε βαθύτερη αλήθεια, είναι ο ίδιος ο πρωταγωνιστής του – εξ ου και η τριτοπρόσωπη αφήγηση. Με τον Οργισμένο έφηβο, ο Φιλίππου αποδεικνύει ότι, εκτός από κορυφαίος συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας, είναι και μάστορας της ιστορικής αφήγησης. Νεοκλής Γαλανόπουλος

Αρκάντι & Μπόρις Στρουγκάτσκι Πικνίκ δίπλα στο δρόμο (Στάλκερ) ΑΩ Κύριο χαρακτηριστικό της ρωσικής επιστημονικής φαντασίας είναι ο οραματισμός του μέλλοντος, που προσβλέπει στην οικοδόμηση της Ιδανικής Πολιτείας με τις προδιαγραφές της Ουτοπίας. Υπό την οπτική της η ρωσική επιστημονική φαντασία εστιάζει το βλέμμα της στον ορίζοντα μιας τέλειας κοινωνίας στην οποία ο πολίτης του ΚράτουςΠόλη θα βιώνει έναν επίγειο παράδεισο. Έστω και εκ του μακρόθεν ο αναγνώστης θα το διαπιστώσει στο ανά χείρας σπουδαίο μυθιστόρημα των αδελφών Αρκάντι Νατάνοβιτς (1925-1991), και Μπόρις Νατάνοβιτς Στρουγκάτσκι (1931). Η βασική ιδέα που υποφώσκει στο βάθος της λογοτεχνικής εργασίας τους μοιάζει απαισιόδοξη: Η ανθρωπότητα βρίσκεται ακόμη σε νηπιακό στάδιο και ως εκ τούτου δεν είναι σε θέση να βιώσει το θαύμα μιας μελλοντικής Ουτοπίας. Μπορεί, βέβαια, «Το πιο ηρωικό κατόρθωμά (της να) είναι η επιβίωση και η επιμονή (της) να επιβιώνει»(σελ.181). Αλλά αυτό δεν αρκεί. Πρέπει παράλληλα να αναβαθμίζεται, να κατακτά τον ανθρωπισμό της και να βελτιώνεται υλικά και πνευματικά. Διαφορετικά, το Σύμπαν θα αντιδρά όταν θα επιχειρεί να το κατακτήσει ως πρωτόγονος εισβολέας. Για να

του επιτραπεί η «είσοδος» στο «θαύμα», ο άνθρωπος πρέπει να ξαναβρεί τον εαυτό του, να τον υπερβεί ενδεχομένως, ώστε να μπορέσει να συνομιλήσει με τον Άλλο, και κατ’ επέκταση, με το Σύμπαν. Που εδώ, στο ανά χείρας μυθιστόρημα, εμφανίζεται ως ζωντανός οργανισμός, δημιουργός ενός υπερπολιτισμού ο οποίος απευθύνεται στο πανέξυπνο τέκνο-συνοδοιπόρο του, θέλοντας ενδεχομένως να συμβάλει στην αναβάθμισή του. Πώς εκδηλώνεται αυτή η «εξ ύψους» βοήθεια; Με μια Επίσκεψη στον Οίκο του, στον Κήπο του οποίου (στο μυθιστόρημα ορίζεται συμβολικά ως Ζώνη) αφήνει ορισμένα Αντικείμενα τη λειτουργικότητα των οποίων καλείται το Παιδί να αξιολογήσει. Ευνόητο ότι, η Επίσκεψη των Ξένων, τα Αντικείμενα και η Ζώνη, στοχεύουν στην προοπτική του μέλλοντος, στην προαναφερθείσα Ουτοπία. Παράλληλα αποκαλύπτουν το πρόσωπο του σημερινού ανθρώπου - και της κοινωνίας. Υπάρχουν οι Κυνηγοί, οι λεγόμενοι Στάλκερ, που εισερχόμενοι στη Ζώνη συλλέγουν και πουλούν στη νόμιμη αλλά και στη μαύρη αγορά τα διάφορα Τεχνουργήματα που υπάρχουν εκεί. Κάτι που εκμεταλλεύεται και το επίσημο Κράτος βασιζόμενο σε «κυβερνητική τεχνολογία»: οι κυνηγοί του είναι προηγμένα ρομπότ. Αντίθετα, για την επιστημονική κοινότητα η Ζώνη αποτελεί ερέθισμα φιλοσοφικού στοχασμού˙ τον εκφράζει ο δόκτωρ Βάλενταϊν Πίλμαν: Πρόκειται, ίσως, για ένα πικνίκ, υποθέτει. «Φανταστείτε ένα δάσος, έναν επαρχιακό δρόμο, ένα λιβάδι. Ένα αυτοκίνητο βγαίνει από τον δρόμο και μπαίνει στο λιβάδι, μια ομάδα νέων ανθρώπων βγαίνει από το αυτοκίνητο κουβαλώντας μπουκάλια, καλάθια με φαγητό, ραδιοφωνάκια και φωτογραφικές μηχανές. Το πρωί φεύγουν», αφήνοντας «βενζίνα και λάδια πάνω στη χλόη, παλιά μπουζί, παλιά φίλτρα, κουρέλια, καμένα φλας, ένα γαλλικό κλειδί…» (σελ. 170). Τι θα σκεφτούν οι «πρωτόγονοι χωριάτες» της περιοχής βρίσκοντάς τα; Ο επιστήμονας διερμηνεύει το παράδειγμά του: « Ένας πολιτισμός υψηλής νοημοσύνης πέταξε κιβώτια με τεχνουργήματα από τον κόσμο του στη Γη. Περιμένουν από εμάς να (τα) εξετάσουμε, να κάνουμε ένα τεράστιο τεχνολογικό άλμα και να στείλουμε κάποιο σήμα σαν απόκριση που θα δείχνει ότι είμαστε έτοιμοι για επαφή» (σελ.171). Και τέλος, υπάρχει κι ένας πιο ανθρώπινος ρεαλιστικός τόνος που εκφράζεται από τον κυνηγό-στάλκερ Ρέντρικ Σούχαρτ, ο οποίος αναζητά στη Ζώνη το «μαγικό φάρμακο» που θα μπορούσε ίσως να θεραπεύσει τη Μαϊμουδίτσα, την κορούλα του, που πάσχει από ανίατη ψυχολογική ασθένεια. Το Πικνίκ δίπλα στο δρόμο έγινε γνωστό χάρη στην ταινία Στάλκερ 1979, του Αντρέϊ Ταρκόφσκι, το σενάριο της οποίας, παρόλο που γράφτηκε από τους αδελφούς Στρουγκάτσκι, είχε μακρινή σχέση με το πρωτότυπο έργο τους, ενώ το κινηματογραφικό αποτέλεσμά του κρίθηκε προβληματικό. Οι δε διορθωτικές λύσεις που επιχείρησε ο σκηνοθέτης μάλλον το αδίκησαν ακόμη περισσότερο. Η μετάφρασή του εις τα καθ’ ημάς σε σωστά ελληνικά μεταφέρει το πνεύμα, το κλίμα και την ατμόσφαιρά του. Ένα πνευματικό έργο που αφορά κάθε σκεπτόμενο και όχι μόνο άνθρωπο. Μάκης Πανώριος

Μάρω Μπουρδάκου Σκηνής απόντες ΕΝΑΣΤΡΟΝ Πρέπει να αγαπάς τους καλλιτέχνες, για να ψάξεις επί χρόνια σε αρχεία και βιβλιοθήκες να βρεις όλους αυτούς τους πολύ σημαντικούς, που τόσα πρόσφεραν ο καθένας στην τέχνη του κι όμως ελάχιστοι μάθαμε για τον θάνατό τους. Το λεύκωμα της Μάρως Μπουρδάκου Σκηνής απόντες είναι μια κατάθεση ψυχής, στους «αφανείς εργάτες πίσω από το πανί ή την οθόνη και τη σκηνή» όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει στον πρόλογο του βιβλίου η Λιάνα Κανέλλη. Ένα βιβλίο με πολύ ενδιαφέρον γι’ αυτούς που αγαπούν την τέχνη. Στον τόμο αυτό υπάρχουν βιογραφικά στοιχεία για ηθοποιούς αρχής γενομένης από τον Αχιλλέα Μαδρά και μέχρι τον Χρήστο Ευθυμίου και τον Κωνσταντίνο Παπαχρόνη που έφυγαν το 2008. Ακολουθούν σκηνοθέτες και το βιβλίο κλείνει με τους τρεις πολυτάλαντους: Γ. Οικονομίδη, Ίκαρο και Άλκη Στέα. Σύσση Καπλάνη

Αλέξιος Γ. Κ. Σαββίδης Μεγάλοι Μαέστροι ΠΑΤΑΚΗΣ Η φύση της δημιουργικής εργασίας του μαέστρου αλλά και η θέση του ως του πλέον προβεβλημένου μουσικού ανάμεσα σε αυτούς που απαρτίζουν μια συμφωνική ορχήστρα είναι πιθανό πολλές φορές να του προσδίδουν έναν ρόλο εξωπραγματικό στα μάτια του κοινού: αυτό του υπεράνθρωπου. Από την άλλη, υπάρχουν κι εκείνοι που θεωρούν ότι ο μαέστρος δεν κάνει και πολλά πράγματα μιας και δεν κρατά στα χέρια του κάποιο όργανο ή δεν φυσά κάποιο πνευστό. Τον βλέπουν περισσότερο ως διακοσμητικό στοιχείο που ο ρόλος του είναι περισσότερο να δίνει μια παράσταση δίχως μεγάλη συμμετοχή στα τεκταινόμενα. Φυσικά και οι δύο απόψεις είναι απολύτως λανθασμένες. Ο μαέστρος υπάρχει για να υλοποιεί τις μουσικές ιδέες του συνθέτη όπως ακριβώς αποτυπώνονται στην παρτιτούρα, για να παίρνει αποφάσεις και τελικά να διαμορφώνει το τελικό μουσικό αποτέλεσμα. Παλαιότερα κυριαρχούσε το μοντέλο του μαέστρου-δικτάτορα που επέβαλλε την άποψή του στους δύσμοιρους μουσικούς κι αυτοί δεν είχαν άλλη επιλογή παρά να συγκατανεύσουν στις όποιες επιλογές του. Η σημασία του ρόλου του μαέστρου καταδεικνύεται και από το γεγονός ότι πλέον απαιτούνται ειδικές σπουδές πάνω στο αντικείμενο, σε αντίθεση με παλαιότερα όπου μαέστρος γινόταν εκείνος που τον ενδιέφερε να ηγείται του συνόλου, είχε οξυμένη ακοή και αίσθηση του παλμού της μουσικής. Το εξαιρετικά ενδιαφέρον βιογραφικό λεξικό του Αλέξη Σαββίδη, το οποίο ήδη κυκλοφορεί σε δεύτερη έκδοση η οποία

μάλιστα είναι αναθεωρημένη και με προσθήκες, έρχεται να καταγράψει και να λημματογραφήσει για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα τα βιογραφικά στοιχεία 567 μαέστρων (η πρώτη έκδοση του βιβλίου περιείχε στοιχεία για 412 μαέστρους). Η έρευνα του Σαββίδη είναι ενδελεχής και εις βάθος, ενώ η ερευνητική του πείρα γίνεται άμεσα εμφανής από τον τρόπο που έχει χειριστεί τις πηγές του και έχει καταγράψει τα ενδιαφέροντα λήμματά του. Άλλωστε, δεν πρέπει κανείς να ξεχνά ότι ο Αλέξης Σαββίδης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στο αντικείμενο της Ιστορίας των Μεσαιωνικών και Βυζαντινών χρόνων, με πλήθος δημοσιεύσεων και βιβλίων. Η δημιουργία ενός βιογραφικού λεξικού σημαίνει αυτόματα ότι ο συντάκτης θα πρέπει να πάρει συγκεκριμένες αποφάσεις σχετικά με το ποιες προσωπικότητες θα συμπεριληφθούν και ποιοι θα μείνουν απ’ έξω. Πρέπει, λοιπόν, κανείς να θέσει τους κανόνες με τους οποίους θα γίνει η επιλογή για λημματογράφηση. Στο ανά χείρας λεξικό συμπεριλαμβάνονται μαέστροι των οποίων έχουμε στη διάθεσή μας ηχητικά ντοκουμέντα είτε μέσω δισκογραφημάτων είτε μέσω βιντεοσκοπήσεων. Εδώ θα λέγαμε ότι ο Σαββίδης παίρνει μια γενναία απόφαση να μην συμπεριλάβει στο λεξικό του μαέστρους όπως ο Γκούσταβ Μάλερ, ο Ρίχαρντ Στράους ή ο Χανς φον Μπύλοβ οι οποίοι είναι πλέον γνωστό ότι είχαν διαπρέψει στο πόντιουμ, πλην όμως δεν έχουμε δείγματα ήχου. Ταυτόχρονα, ο συγγραφέας αποφασίζει ενσυνείδητα να μην συμπεριλάβει συνθέτες που συχνά διηύθυναν τα έργα τους. Και στις δύο περιπτώσεις, ο Σαββίδης αποφασίζει σωστά. Ο στόχος του δεν είναι να δημιουργήσει ένα λεξικό το οποίο να περιέχει λήμματα μουσειακού χαρακτήρα. Στόχος του είναι να δημιουργήσει ένα έργο αναφοράς από το οποίο ο αναγνώστης να μπορεί να αντλήσει πληροφορίες και ταυτόχρονα να έχει τη δυνατότητα να αναζητήσει ηχογραφήσεις ή βιντεοσκοπήσεις μαέστρων ώστε να συγκρίνει και, γιατί όχι, να γνωρίσει μουσική συνθετών που είναι πιθανόν να μην έχει ακούσει ποτέ. Τέλος, αξίζει κανείς να σταθεί και στην άρτια και καλαίσθητη έκδοση των εκδόσεων Πατάκη που τελευταία δείχνουν να έχουν αναπτύξει ένα ενδιαφέρον για τον εμπλουτισμό της ελληνικής μουσικής βιβλιογραφίας που σίγουρα δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο και ασχολίαστο. Αλέξανδρος Χαρκιολάκης, Μουσικολόγος

Νίκος Καρούζος Πεζά κείμενα ΙΚΑΡΟΣ Τα Πεζά Κείμενα του Νίκου Καρούζου συνιστούν μια σημαντική κληρονομιά από έναν πιστό υπήκοο «στη χώρα της ποιήσεως». Ο στοχαστής Καρούζος αντλεί τη σκέψη από τις καθημερινές αφορμές του βίου. Ένας πιστός εργάτης των λέξεων, ο Καρούζος δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει τις ικανό-

INDEX_42

46 τητές του για να καταπιαστεί με θέματα τις επικαιρότητας ή ακόμα και διαχρονικές ιδέες. Βαθιά χριστιανικός, δεν υποκύπτει στις επιταγές της θρησκείας. Δίχως τον φανατισμό που χαρακτηρίζει τον θεσμό της εκκλησίας και ο οποίος γρήγορα μεταβάλλεται σε μια επώδυνη πραγματικότητα, ο συγγραφέας προτείνει τη δική του πίστη, σε πείσμα της άκριτης θρησκοληψίας. Δεν μένει όμως στη στείρα δοκιμιογραφία του προσωπικού του λόγου. Ικανότατος κριτής της γενικότερης καλλιτεχνικής δραστηριότητας, πλέκει το εγκώμιο των μορφών που τον επηρέασαν. Έτσι, παρουσιάζει κείμενα που επικεντρώνονται στις εικαστικές τέχνες και ιδίως τη ζωγραφική, η οποία αποτελεί έναν ιδιαίτερο χώρο για τον Καρούζο. Συγκεντρώνοντας στοιχεία από προσωπικά ταξίδια χρονογραφεί σε πρώτο πρόσωπο και σχολιάζει την επικαιρότητα των λέξεων. Η διαχρονικότητα του Παπαδιαμάντη αναλύεται και κυριαρχεί στο πλέγμα των σκέψεων του συγγραφέα. Η μοναχική ζωή, αλλά και το ολόψυχο δόσιμο στην τέχνη, τον καθιστά ικανό να αναπτύξει με μια δοκιμιακή απλότητα το μεγαλείο αυτού του μονήρη και ικανότατου διηγηματογράφου. Η πολιτική, η ατομική ύπαρξη, οι εθνικές πληγές των καθεστώτων και των επιλογών τους σχολιάζονται από τον Νίκο Καρούζο. Επιστολές, ανταλλαγή απόψεων γύρω από το οικουμενικό πνεύμα του λόγου. Η εμμονή στην ολότητα και τον « Ένα». Για τον Καρούζο η τέχνη βιώνεται με μια προσωπική, όσο και τραγική αγωνία. Την αγωνία του θανάτου. Οι απόλυτες έννοιες κεντρίζουν τον συγγραφέα, ο οποίος φαίνεται να συγκρούεται με το στοιχείο της μοίρας. Για εκείνον, ο θάνατος με την καθολική του επάρκεια συνιστά το κίνητρο για την εγκαθίδρυση μιας λογοτεχνικής ή ποιητικής σκέψης, ικανής να συμπυκνώσει μέσα της ολάκερη την αταραξία της ύπαρξης. Δεν πρόκειται για έργα μιας κάποιας υψηλότατης, δοκιμιακής ανάλυσης, αλλά για δημιουργίες που χωρούν τις επιθυμίες και τις ανοχές ενός σύγχρονου, όσο και χαμένου ανθρώπου. Η στοχαστική πρόθεση, δίχως να εμπεριέχει κάποιο στοιχείο διδακτισμού, αποσκοπεί σε μια εκ βαθέων κατάθεση ψυχής. Ο Καρούζος, αντιλαμβανόμενος τη γοητεία του ανολοκλήρωτου, κοινωνεί το μήνυμα μιας πραγματικότητας που κρίνεται και αξιολογείται. Τα Πεζά του Καρούζου αν και δεν αποτελούν δείγμα υψηλού, γραπτού λόγου ακολουθούν τις γλυπτές καμπύλες μιας γόνιμης, όσο και περιεκτικής σκέψης. Η πλατιά γνώση της πραγματικότητας, αλλά και το γκρεμιστικό πάθος, με το οποίο περιγράφει τα τοπία της σκέψης, αποτελούν τους βασικούς πυλώνες ετούτου του τελευταίου σχολιαστή. Ο Καρούζος με τα κείμενά του στοχεύει σε εκείνη την ώρα που καταφτάνει δυνατή και απρόσμενη και φωταγωγεί με ένα ασθενικό χρώμα τους ανθρώπινους λογισμούς. Διορατικός, ο Καρούζος μιλά -γιατί γράφει με την αμεσότητα μιας ομιλίας- για το γλωσσικό ζήτημα, για την κρίση του βιβλίου, διαβλέπει την εποχή που θα έρθει και θα φέρει την κρίση των μέσων. Μιλά για τον Καβάφη, όχι με το θαυμασμό ενός αυλικού, μα με την πεποίθηση του ιδανικού της απλότητας που χαρακτηρίζει τον ίδιο. Με άλλα λόγια, ο Καρούζος στέκει σε μια

INDEX_36 INDEX_42

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ προσωπική απομόνωση που όμως έχει την ικανότητα να φέρνει κοντά του όλες τις φωνές της συλλογικότητας, με τα αποτελέσματα και τις οπτασίες της. Και εκείνος κρίνει, με την ειλικρίνεια ενός παιδιού. Δίχως εθνικιστικές εξάρσεις, μα με τη θλίψη ενός ανθρώπου που προβλέπει, ο Καρούζος γράφει: «...πέφτει ολάκερο το οικοδόμημα της ιστορίας, πέφτει και όλη η αλήθεια των νεοελλήνων, η αλήθεια που κάνει σήμερα, ακόμα και το Σολωμό να φαίνεται σαν κάτι το απομόναχο, σαν κάτι το ερημιασμένο, “σπίθα μικρή και μακρινή, σε φοβερό σκοτάδι”...» Ο Νίκος Καρούζος διαπράττει τη γενεσιουργό πράξη της αλήθειας. Κάθε τι πρόσθετο, απλά δίκαιον. Απόστολος Θηβαίος

Ζίγκφριντ Λεντς Γραφείο Απολεσθέντων αντικειμένων UNIVERSITY STUDIO PRESS Καθημερινές ιστορίες που συμβαίνουν σε έναν απίθανα βαρετό και ανάξιο λόγου χώρο, με απίθανα καθημερινούς ήρωες χωρίς ιδιαίτερο παρελθόν, με συνηθισμένο, σημερινό παρόν και, σχεδόν, γνωστό και προβλεπόμενο μέλλον. Μπορεί να γίνουν αυτά τα λίγα υλικό λογοτεχνικής σύλληψης και λογοτεχνικής πραγμάτευσης και μάλιστα σήμερα που ένα βιβλίο διαβάζεται μόνον αν βρίθει από φόνους, μυστήρια, επιστημονικά μυστικά, άντε και με μερικούς τρελούς έρωτες και άλλα τοιαύτα γαργαλιστικά νεύρων και φαντασίας; Σπάνια πια αφήνεται ακόμα και ο επαρκής αναγνώστης σε γενικώς ήρεμα γεγονότα, σε καταστάσεις που ούτε καν τον αφορούν, αφού δεν είναι και πολλοί οι ξεχασιάρηδες ταξιδιώτες σοβαρών, πολύτιμων αντικειμένων στα τρένα ή στα ταξί ή στα καφενεία των σταθμών. Το πολύ καμιά ομπρέλα, κανένα παιδικό αρκουδάκι, μια θήκη γυαλιών: δεν βαριέσαι, θα πάρουμε άλλα, δεν αξίζει τον κόπο ούτε να δηλωθούν, άσε που μόνον αργόσχολοι πηγαίνουν στους διάφορους πλειστηριασμούς αζήτητων, ακόμη κι αν πρόκειται για ποδήλατα καλής μάρκας! Σε πόσο πολύτιμες εμπειρίες, και αφορμές αυτοσυνειδησίας μπορεί ωστόσο να μεταβληθούν τα «ασήμαντα» αυτά στην πένα ενός τόσο άξιου -και καταξιωμένου- συγγραφέα, όπως του Γερμανού Ζίγκφριντ Λεντς. Για τον οποίο δεν μπορώ να κρίνω κατά πόσο τον γνωρίζει το ελληνικό αναγνωστικό κοινό από άλλα, προηγούμενα, περίφημα και αναγνωρισμένα ευρέως μυθιστορήματά του, αλλά και διηγήματα, ακόμη και δοκίμια και κοινωνικοπολιτική αρθρογραφία! (Δεν νομίζω π.χ. ότι έχει μεταφραστεί στα ελληνικά ένα πολύ ενδιαφέρον διήγημά του από τη συλλογή Το κορίτσι από τη Σερβία, το οποίο έχει για θέμα την αναζήτηση του χώρου και δοκιμή θεωρητικής αναπαράστασης της απόπειρας δολοφονίας του Παπαδόπουλου από τον Παναγούλη. Μας λείπει το φόρουμ, πιστεύω, για τη δημοσίευση μικρών διαμαντιών της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ένα περιοδικό δηλαδή σαν το παλιό Πρίσμα του αείμνηστου Κώστα Χατζή).

Μεταφρασμένα στα ελληνικά είναι πάντως τα: Έκθεση ιδεών, 1988, Η απώλεια, 1988, και Η γλυκιά Σουλάικεν - Ιστορίες από τη Μαζοβία, 2002. Στη Γερμανία ο Λεντς ανήκει στον λογοτεχνικό κανόνα των σχολικών αναγνωσμάτων και στη γενιά των μεταπολεμικών συγγραφέων, δίπλα στον Γκύντερ Γκρας, τον Χάινριχ Μπαιλ, τον Μάρτιν Βάλζερ, την Κρίστα Βολφ κ.ά., που με τα γραπτά, την υπεύθυνη στάση τους, την κριτική και αυτοκριτική τους συνέτειναν τα μέγιστα στη δημιουργία μιας νέας συνείδησης των νέων, κυρίως, της γενιάς τουλάχιστον του γερμανικού Μάη του ’68 με τις τεράστιες κοινωνικές ανακατατάξεις, που συνέβησαν. Το μυθιστόρημα δεν έχει μια υπόθεση που θα μπορούσε να τη διηγηθεί κανείς περιληπτικά. Είναι στο βάθος μια βαθιά, ψυχολογική διείσδυση σε διάφορους χαρακτήρες, που έρχονται σε επαφή για διάφορους λόγους με το γραφείο απολεσθέντων αντικειμένων, όπου ο ήρωας Χένρι, γόνος κατά τα άλλα μιας ευκατάστατης οικογένειας, έπιασε δουλειά ως απλός υπάλληλος και δεν δέχεται, παρά τις προτάσεις και τις προκλήσεις, να το κουνήσει από κει μέσα, γιατί βρήκε την ιδανική του απασχόληση. Ο μικρός μισθός του τού φτάνει για να ζήσει, σιγά σιγά κερδίζει τη συμπάθεια των συναδέλφων του χωρίς να το επιδιώκει με ιδιαίτερες επιδόσεις, με έναν μόλις διαφαίνοντα μικροέρωτα προς τη συνάδελφό του, με σωστή κριτική αντιμετώπιση μικροεπεισοδίων και προπαντός με απέραντο λεπτό χιούμορ, που κερδίζει και τους πιο δύστροπους «πελάτες», καθώς και τους μικροαπατεώνες που εμφανίζονται κατά καιρούς, απαιτώντας να παραλάβουν απολεσθέντα που δεν τους ανήκουν. Ακόμα και η σύγκρουσή του με μια ομάδα Σκίνχεντς-μοτοσικλετιστές που αρχίζει να γίνεται επικίνδυνα επιθετική, κυρίως για τον ξένης καταγωγής συμπαθέστατο ταχυδρόμο της «μικρής τους πόλης», ή η αντίστασή του απέναντι στην άνανδρη συμπεριφορά των συναδέλφων του Ρώσου επισκέπτη-καθηγητή στο πανεπιστήμιο, δεν συμβαίνουν κραυγαλέα ούτε ηρωικά. Είναι κι αυτά καθημερινότητα πια, που μόνο συλλογικά μπορεί να αντιμετωπιστεί, με διαφώτιση, ήρεμα και προπαντός πειστικά, εφόσον είναι και παραμένει στάση ζωής και όχι αφορμή για να δρέψει κανείς στεφάνια. Ένα βιβλίο της εποχής μας που δίνει θάρρος, πιστοποιεί ότι αξίζει η, κατά τ’ άλλα γεμάτη αντιξοότητες, ζωή μας, αρκεί να μην την παίρνουμε τόσο πολύ στα σοβαρά, ώστε να ξεχνάμε να τη ζήσουμε και να χαιρόμαστε τις μικρές χαρές της. Ένα βιβλίο που δεν είναι απλώς πρόταση για ανάγνωσμα θερινής ραστώνης! Ένας μεγάλος έπαινος στη μεταφράστρια για την επιλογή της και στον εκδότη για την τόλμη του.

χρόνια μία αξιόλογη Σειρά, στην οποία αναμένεται να εκδοθούν σύντομα και άλλοι ενδιαφέροντες τίτλοι. Στο πλαίσιο αυτής της Σειράς εντάσσεται και η παρούσα έκδοση (1η έκδοση στη γαλλική γλώσσα το 1987), η οποία υπογράφεται από δύο εκπαιδευτικούς με πείρα στη συγγραφή εγχειριδίων και αντίστοιχη επιστημονική κατάρτιση. Στον Πρόλογό τους οι δύο συγγραφείς αποσαφηνίζουν το σκεπτικό και τους στόχους τους: «Καθήκον όλων των φιλοσοφικών λεξικών είναι να καταγράψουν τις κυριότερες χρήσεις των όρων που συγκροτούν τη φιλοσοφική γλώσσα, σε συνάρτηση με τους διάφορους ορισμούς που απαντούν στους μεγάλους συγγραφείς. Το ανά χείρας λεξικό φιλοδοξεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες ενός ευρέος φάσματος αναγνωστών, που εκτείνεται από τους μαθητές του λυκείου μέχρι τους φοιτητές και τους πανεπιστημιακούς δασκάλους. Φιλοδοξεί ακόμα να φανεί χρήσιμο σε ένα μη εξειδικευμένο κοινό που νιώθει την ανάγκη να σκεφτεί με αυστηρότητα. Έτσι, ο αναγνώστης θα βρει λήμματα που αφορούν τους μεγάλους φιλοσόφους και τα μεγάλα φιλοσοφικά ρεύματα». Συμπληρώνουν, μάλιστα, ότι υπάρχουν και λήμματα που αφορούν σε ορισμένες έννοιες (όπως ο κρατυλισμός ή ο υπερρεαλισμός) οι οποίες τροφοδοτούν τον φιλοσοφικό στοχασμό, αλλά και σε σύγχρονους συγγραφείς, που συνήθως απουσιάζουν από τα φιλοσοφικά λεξικά. Η ύλη συμπληρώνεται με συνοπτικούς πίνακες των κύριων φιλοσοφικών ρευμάτων και διαγράμματα εννοιών που διευκολύνουν την κατανόηση και επιτρέπουν τη δημιουργία μιας σφαιρικής αντίληψης. Καθώς είναι το δεύτερο Λεξικό Φιλοσοφίας που κυκλοφορεί εντός του 2010 (βλ. και Θεοδόσης Πελεγρίνης, Λεξικό της Φιλοσοφίας, Ελληνικά Γράμματα), διαπιστώνεται εδώ μια ανάγκη να εξοικειωθεί ο αναγνώστης με τη γλώσσα της φιλοσοφίας, απαλλασσόμενος ταυτόχρονα από τις σχετικές στρεβλώσεις. Διότι η Φιλοσοφία μοιράζεται, όπως φαίνεται, με την Επιστήμη της Θεωρητικής Ανάλυσης της Λογοτεχνίας την ακόλουθη παραδοξότητα: από τη μια, να κατηγορούνται ως «δυ-

σπρόσιτες», όταν χρησιμοποιούν μια εξειδικευμένη ορολογία (η οποία, επιπλέον, ποικίλλει από συγγραφέα σε συγγραφέα) και, από την άλλη, να εγείρουν τη δυσπιστία, όταν διατυπώνουν με οικείες λέξεις ανοίκεια νοήματα. Είναι γεγονός ότι τόσο η Ανάλυση των Λογοτεχνικών Κειμένων όσο και η Φιλοσοφία κινδυνεύουν να μην ανταποκριθούν στις προσδοκίες του κοινού, αν αυτό το τελευταίο, όπως γράφουν στον Πρόλογό τους οι συγγραφείς του Λεξικού Φιλοσοφίας, «δεν ολοκληρώσει προηγουμένως την προσπάθεια να την/τις πάρει στα σοβαρά, έτσι όπως έχει/έχουν συγκροτηθεί, και να εξοικειωθεί με τη χρήση των εννοιών της/τους». Τα οφέλη, πάντως, είναι σίγουρα και ουσιαστικά. Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Παναγιώτης Θ. Μαυρίδης Αβρακώτων κλαυσίγελως ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ Ο Θεσσαλονικιός ποιητής και πεζογράφος Παναγιώτης Θ. Μαυρίδης είναι διπλωματούχος πολιτικός μηχανικός (1961) κι έχει εργαστεί ως διευθυντής τεχνικών υπηρεσιών για τη Δ.Ε.Θ., ενώ διετέλεσε και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της. Μελετητής και κατασκευαστής τεχνικών έργων, αλλά και έκτακτος καθηγητής σε τεχνικές σχολές είναι ένας σεμνός λογοτέχνης με πληθωρική φωνή. Απ’ όλα τα βιβλία του θα σταθώ στο λατρευτικό του πεζογράφημα Τζέρυ (1992), για τον μαύρο γάτο του με τα χρυσά μάτια που βρήκε τραγικό τέλος τη μέρα έκδοσης αυτού του βιβλίου. Στο τελευταίο (μέχρι στιγμής) πόνημά του αρθρώνει έναν μεστό καταγγελτικό λόγο. Αν έπρεπε να διαλέξω έναν υπότιτλο για αυτή την πρόσφατη συλλογή θα έλεγα: «μια τίμια ποιητική φωνή καυτηριάζει τα κακώς κείμενα του κόσμου». Ο έμπειρος λογοτέχνης βάλλει μετά προσοχής και ουχί αδιακρίτως κατά

των διεφθαρμένων λειτουργών στην υπηρεσία ιερών θεσμών του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Αποφεύγει τις άμεσες πολιτικές αιχμές. Προτιμάει την υποδόρια ειρωνεία με τη χρήση ισχυρών διεγερτικών στίχων. Καβαφική επιλεκτική μοναξιά και μολιερική μισανθρωπία ανιχνεύονται σε μεγάλες ποσότητες. Αυτοσαρκασμός και βιτριολική σάτιρα. Θεαματική δια των στίχων αυτομαστίγωση του αλλοτριωμένου, εκφυλισμένου, απαθούς ανθρώπινου είδους, που δεν αντιδρά στα φαινόμενα σήψης και διαφθοράς που πέφτουν στην αντίληψή του. Με τη χρήση του ασύνδετου σχήματος επιτυγχάνει καίριο χτύπημα στους αναίσχυντους πολιτικούς και στους ανερυθρίαστους παρατρεχάμενούς τους. Δικαστική και νομοθετική εξουσία συμπλέουν αναγκαστικώς υπό την πίεσιν της Κοινής Γνώμης. Όμως, η Θεία Δίκη και η Θέμις θα τιμωρήσουν τους εξωμότες δικαστικούς λειτουργού ς. Τα παραθέματα από τη Μήδεια του Ευριπίδη τονίζουν τη σημασία που έχει για τους Έλληνες η ευνομία και τα δεινά που επιφέρει η καταπάτηση των νόμων του γραπτού και άγραφου δικαίου. Ο ποιητής καταγγέλλει τη διαφθορά των κρατικών λειτουργών που χρηματίζονται, ενώ προφητεύει ότι «αμαρτίαι» καιροσκόπων «γονέων, παιδεύουσι τέκνα». Στο ποίημα Ως πότε; (σ. 20) αντηχούν θαρρείς οι στίχοι του Ρήγα Φεραίου «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή». Καυτηριάζεται η κενότητα των επωνύμων ειδώλων του life style, η αναξιοκρατία, ο ωχαδερφισμός, ενώ εξαίρεται η καθαρότητα της ανθρώπινης ψυχής που νοσταλγεί το ανέσπερο Φως απ’ όπου κατέβηκε σε αυτή τη γη. Επίορκοι γιατροί που απαιτούν «φακελάκι», σοφιστές πανεπιστημιακοί που κωφεύουν στο Δίκαιο, αλαζόνες μηχανικοί που προκαλούν ανυπολόγιστες οικολογικές καταστροφές, ο νέος Τιτανικός που δεν είναι άλλος από τη βιασμένη και κακοπαθημένη από τον ανθρώπινο τεχνολογικό πολιτισμό γη μας, ακόμα και οι ατελέσφοροι κριτικομανείς των κακών

Νίκη Eideneier

Gérard Durozoi - André Roussel Λεξικό Φιλοσοφίας ΠΑΤΑΚΗΣ Στον τομέα της Λεξικογραφίας οι εκδόσεις Πατάκη έχουν δημιουργήσει τα τελευταία

INDEX_42

48 κειμένων της κοινωνίας μας δεν ξεφεύγουν από τα σατιρικά του βέλη. Η ειρωνεία του είναι πολλές φορές άμεση κι απροκάλυπτη. Τα βάζει και τους ιερουργούς πατριάρχες πασών των θρησκειών, απευθύνεται στον Θεό και τον ρωτάει αν έχει ορίσει πληρεξούσιους στη γη, υπεραμύνεται των πατροπαράδοτων ελληνικών ιδανικών: Πατρίδα, Γλώσσα, Ιστορία. Καταγγέλλει τη διαρκώς κλιμακούμενη έκπτωση αξιών. Αυτοενοχοποιείται για την αναποτελεσματικότητά του ως συνειδητοποιημένος πολίτης. Επικαλείται τη θεία Δίκη και διατρανώνει το πιστεύω του στην αθανασία της φωτεινής, αγνής ανθρώπινης ψυχής. Ξεχωρίζω μία τελευταία, χαρακτηριστική στροφή από το ποίημά του Όσοι εξ ημών ανάξιοι (σ. 25): Οι έπαινοι, η δόξα, τα βραβεία, η χλιδή, / η έκλαμψη του χρυσού θαμπώνουν και σκοτίζουν˙ / η μόνη αρμόζουσα υπέρτιμη αμοιβή, / όταν η προθεσμία της ζωής μας λήξει, / η τρυφερή ευγνωμοσύνη είναι κι η στοργή / της μάνας γης που απαλά θα μας καλύψει. Κωνσταντίνος Μπούρας www.konstantinosbouras.gr

ΕΛΕΝΗ ΧΩΡΕΑΝΘΗ Σάτυρος έρως ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Φιλιππότη το νέο μυθιστόρημα της Ελένης Χωρεάνθη με τίτλο Σάτυρος έρως, μια φροντισμένη έκδοση μ’ ένα υπέροχο εξώφυλλο φιλοτεχνημένο από την κόρη της, Βερίνα. Το μυθιστόρημα είναι εμπνευσμένο από τον τραγικό, ταλαιπωρημένο ήρωα, πρωτεργάτη και πρωτομάστορα της Νεοελληνικής γλυπτικής, τον Γιαννούλη Χαλεπά. Ευφάνταστο το εύρημά της ν’ αρχίσει η ίδια με πρωτότυπη αφήγηση, να δώσει στη συνέχεια τη σκυτάλη στον Στρατή (μέσω μαγνητοφώνου) να μας αφηγηθεί «σχεδόν τα πάντα όπως ακριβώς συνέβησαν ανάκατα, κάπως, με συχνές παλινδρομήσεις, αναπόφευκτες ανακυκλώσεις και εύλογες συχνά ανατροπές». Μέσα στον κορμό του μυθιστορήματος η ροή της αφήγησης παρουσιάζει εναλλαγές, καθώς ο ήρωάς της παρεμβαίνει συχνά για να μας δώσει σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή και για το έργο του. Η συγγραφέας, ώριμη τεχνίτρα της γραφής, σε μπάζει στο κλίμα της ζωής του και παρακολουθείς τις ψυχοσωματικές μεταλλάξεις του παράξενου ήρωά της καθώς προσπάθησε και πέτυχε να μπει στην ψυχή του, στη σκέψη του και στην καρδιά του. Αγάπησε πολύ τον ήρωά της, μια «χαρισματική όσο και αινιγματική καλλιτεχνική προσωπικότητα». Διαπιστώνεις μια τολμηρή ψυχολογική καταβύθιση στα συναισθήματα, στις σκέψεις, στα σχέδια και τα όνειρα του τρελού ερημίτη ασκητή. Κάπου η γραφή μοιάζει λυρικό ξέσπασμα, λυρικό «οδοιπορικό» μες στην ψυχή του καλλιτέχνη. Είναι φανερό πως η συγγραφέας δεν ξεχνά τις ποιητικές της καταβολές και η γραφή της γίνεται συχνά

INDEX_42

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ ποίηση και τραγούδι, γιομάτη μουσικότητα και αρμονία. Μια ηθελημένη άτακτη αφήγηση σε πάει πότε στα ξέγνοιαστα παιδικά χρόνια, εκεί στο πανέμορφο χωριό του, στον Πύργο της Τήνου, να μαζεύει κοκκινόχωμα για να πλάθει τα είδωλα της φαντασίας του κι άλλοτε να γυρίζει πίσω στα εφηβικά και τα νεανικά του χρόνια. Και μετά χάνεται για δεκατέσσερα χρόνια στο ψυχιατρείο μες στο κενό της μνήμης. Και είκοσι πέντε κοντά στη μάνα του στον Πύργο «κυνηγώντας τον ήλιο, το φεγγάρι, τον ξάστερο ή βουρκωμένο ουρανό, τα όνειρά του». Με μια μάνα - Μήδεια από πάνω του: «Η μάνα πάντα στριγκιά, έσπαγε, σύντριβε και πετούσε ό,τι έπλαθα με κόπο και κομμάτιαζε με την άσπλαχνη στοργή της την ίδια την ψυχή και την καρδιά μου». Έχουμε πλήρη μυθιστορηματική ανέλιξη στην αφήγηση, η πρόθεση της συγγραφέως κείται μακράν της αυστηρής βιογραφικής. Η τεκμηρίωση εγκλείεται στην πλούσια και πειστικότατη μυθοπλασία, αφομοιώνεται και προσφέρεται φυσικά κι αβίαστα. Διεισδύει άνετα στο νου και στην ψυχή του αναγνώστη και τον καθιστά κοινωνό της «ταλαιπωρημένης και ρημαγμένης ζωής του καλλιτέχνη, της πιο συμπυκνωμένης και προβληματικής μορφής της νεότερης Ελλάδας». Η Ελένη Χωρεάνθη διαθέτοντας σθένος, υπομονή, λογοτεχνική πληρότητα και πλούσια συγγραφική εμπειρία, κατορθώνει να υπερβεί τις δυσκολίες της αποκάλυψης και ανασύνθεσης της ζωής του μάγου της σμίλης Γιαννούλη Χαλεπά. Ενδελεχής η προσέγγισή της στα υπάρχοντα στοιχεία (συνεντεύξεις, αρχεία, ντοκουμέντα, γλυπτά του, σπαράγματα γλυπτών) της προσφέρει τη δυνατότητα να ζήσει τον καλλιτέχνη από «κοντά» και συνεπικουρούμενη απ’ τον απέραντο θαυμασμό και την αγάπη της, πορεύεται μαζί του, συχνά ταυτίζεται και εκφράζει τα συναισθήματα και τους καημούς, τους έρωτές του, τα παράπονα και τα όνειρά του. Μια απόλυτα πετυχημένη διασταύρωση πραγματικότητας και δημιουργικής φαντασίας. Η Ελένη Χωρεάνθη, με τούτη την κατάθεσή της, προσθέτει ένα ακόμη διαχρονικό έργο στο συγγραφικό της σύμπαν. Γρηγόρης Σταγέας

Jack Ketchum Κρυφτό ΛΟΓΕΙΟΝ Ο Jack Ketchum θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς μυθιστορημάτων τρόμου. Το Κρυφτό είναι το δεύτερο μυθιστόρημά του, μια αλληγορία για τα στοιχειωμένα σπίτια, το οποίο αποδεικνύει για μια ακόμη φορά ότι ο Ketchum είναι ένας από τους συνεπέστερους συγγραφείς τρόμου στις ΗΠΑ. Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται οι χαρακτήρες του βιβλίου με περίσσεια αληθοφάνεια, παρουσιάζεται το σκοτεινό παρελθόν τους και δίνονται όλα εκείνα τα στοιχεία που θα βοηθήσουν την πλοκή να εξελιχτεί,

για να φτάσουμε στο δεύτερο μέρος του βιβλίου όπου η πλοκή γίνεται απίστευτα δραματική και έντονη. Τα βιβλίο του Ketchum τα έχει όλα, σαφή σκηνικά, αληθοφανείς χαρακτήρες, ενδιαφέρουσες εξελίξεις και μια παρατεταμένη κορύφωση που δεν προκαλεί μόνο φόβο και σασπένς, αλλά χαρακτηρίζεται από μια εξαιρετική και παράξενη δριμύτητα. Το Κρυφτό είναι από εκείνα τα βιβλία που διαβάζονται μονορούφι. Η δράση είναι τόσο έντονη που δεν επιτρέπει στον αναγνώστη να αφήσει το βιβλίο αν δεν φτάσει στο τέλος. Κάθε σελίδα είναι και ένας κόμπος στο στομάχι του αναγνώστη. Ο Κetchum γράφει με λιτότητα και σφρίγος, σε προτάσεις που σφίγγουν σαν συρμάτινες αγχόνες. Είναι σίγουρο ότι όποιος απολαμβάνει τη σκληρή και ανόθευτη φρίκη θα εκτιμήσει και αυτό το μυθιστόρημα. Είναι ένας ακόμη θρίαμβος για έναν από τους ικανότερους και καλύτερους λειτουργούς των μυθιστορημάτων τρόμου. Δίκαια, λοιπόν, ο Ketchum χαρακτηρίστηκε ως ο «Γκόγια» των μυθιστορημάτων τρόμου. Νίκη Χαλκιαδάκη

Λέανδρος Πολενάκης Ιστορίες από το Χαμένο Βιβλίο ΕΝΕΚΕΝ Οι Ιστορίες από το Χαμένο Βιβλίο είναι ένα βιβλίο για τα βιβλία. Συγκεκριμένα, για τα βιβλία που φαίνεται ότι έχουν σημαδέψει τον συγγραφέα. Αποτίει -πάντα με σωστές δόσεις- φόρο τιμής στους μεγάλους της ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας: ο Εγγονόπουλος, ο Ελύτης, ο Εμπειρίκος, ο Θερβάντες, ο Τζόυς, ο Γκαρεχάν και φυσικά ο Παπαδιαμάντης παρελαύνουν από τις σελίδες αυτού του βιβλίου. Καταστάσεις προσωποποιούνται και καταγγέλλονται μέσα από τα χαρακτηριστικά -ειρωνικά- ονοματεπώνυμα που προφανώς παραπέμπουν στον Γεώργιο Η. Ησαΐα. Αλήθειες και ψέματα, όνειρο και πραγματικότητα, αληθινή και μυθιστορηματική ζωή, ρεαλισμός και υπερρεαλισμός όλα μαζί ενώνονται για να δημιουργήσουν ένα σύνολο γοητευτικό στη σύλληψή του Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πολύ ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία (η ιστορία για το μικρό καράβι Black Wing νομίζω πως είναι η πιο αντιπροσωπευτική), οι χρήσιμες εξηγήσεις που δίνονται στο τέλος, η πολύ γόνιμη φαντασία του συγγραφέα και μερικά σπαρταριστά γεγονότα (δεν μπορώ να μην αναφερθώ στην υπερρεαλιστική δίκη του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου σε ένα καφενείο!) Που ωστόσο είναι αυτά που περισσότερο προωθούν μια κριτική ματιά πάνω στα θέματα που πραγματεύονται. Λογοτεχνία, ζωγραφική, μουσική, ιστορία, λαογραφία συγχωνεύονται σε μία γραφή που θυμίζει τον Παπαδιαμάντη εάν έγραφε σε δοκιμιακό ύφος. Μερακλίδικη έκδοση με πολύ όμορφο εξώφυλλο και ένα ευφυέστατο βιογραφικό

που απλά επιβεβαιώνει το συγγραφικό ταλέντο του Λέανδρου Πολενάκη. Τέλος, με την ολοκλήρωση της ανάγνωσής του, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των Ιστοριών από το Χαμένο Βιβλίο είναι ότι αποδεικνύουν το γιατί υπάρχουν, γράφονται και διαβάζονται βιβλία: γι’ αυτήν τη μυστηριώδη ένωση του αληθινού με το φανταστικό που αποτελεί και τη μοναδική αλήθεια της λογοτεχνίας. Κώστας Δρουγαλάς

Καλλιόπη Βλάχου Τότε στην Προύσα που είχαμε ζωή ΙΩΛΚΟΣ Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιόπης Βλάχου έχει όλα τα βασικά στοιχεία του μύθου και του ιστορήματος. Στοιχεία που δημιουργούν κυρίως ατμόσφαιρα, με επίκεντρο πάντα τον άνθρωπο και τα έργα του. Ήδη ο τίτλος μας προϊδεάζει. Αμέσως έρχεται στη μνήμη μας η Μικρασιατική Καταστροφή, ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα του 20ού αιώνα και μια από τις μαύρες σελίδες της Παγκόσμιας Ιστορίας, το μέγεθος της οποίας χάνεται στα βάθη της αυθαιρεσίας αυτών που κρατούν στα χέρια τους τις τύχες των λαών. Αν και έχουν περάσει, από τότε, 90 χρόνια περίπου, το παράπονο των προσφύγων αιωρείται ακόμη στον ουρανό της Ελλάδας. Αν και ανδρώθηκαν από τότε τρεις γενιές, η μνήμη συντηρεί στο ακέραιο τη δόξα και τα πάθη των Ελλήνων της Μικρασίας. Η συγγραφέας στο πρώτο της μυθιστόρημα, νηφάλια και απροκάλυπτα, σκιαγραφεί τη ζωή δύο νέων ανθρώπων, που δεν μπόρεσαν να χαρούν την ευτυχία τους, γιατί, άλλοι αποφάσισαν γι’ αυτούς και άλλοι μπήκαν στη μέση και τους ρήμαξαν ψυχικά.

Η όλη δομή του μυθιστορήματος είναι διανθισμένη με τις συνήθειες ζωής εκείνης της εποχής και γίνεται μ’ έναν τρόπο υποβλητικό. Είναι η γυναίκα του σήμερα που οδηγείται στο παρελθόν, ύστερα από μια επίσκεψη στην Προύσα. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στο χρόνο αρχίζουν ν’ αποκαλύπτονται μέσα της γεγονότα μιας προηγούμενης ζωής. Το ταξίδι αρχίζει το 1914 στην όμορφη πόλη της Μικρασίας, εκεί όπου διαμορφώνεται ο χαρακτήρας της, ωριμάζει η προσωπικότητά της και σταματά στη σύγχρονη Ελλάδα. Όλο το ιστορικό πλαίσιο εκείνης της ταραγμένης εποχής γίνεται ο καμβάς, που πάνω του θα γεννηθεί, αλλά και θα αποτυπωθεί, μια βαθιά ιστορία αγάπης. Ο προσωπικός αφηγηματικός λόγος της ηρωίδας, με τα αλλεπάλληλα συμβάντα και τους έντονους κραδασμούς της επερχόμενης καταστροφής, που δε θέλει ενδόμυχα να πιστέψει το ελληνικό στοιχείο, γίνεται βουβός σπαραγμός, τύραννος κι εκτελεστής της πιο βαθιάς αγάπης. Για να δομηθεί αρχιτεκτονικά ένα μυθιστόρημα όπως αυτό της Καλλιόπης Βλάχου, θα απαιτηθεί όπως αντιλαμβάνεται ο συνειδητός αναγνώστης, συγγραφική δεινότητα έξω από τους γνωστούς κανόνες δομής και τεκμηρίωσης. Εδώ χρειάζεται γερός σπόνδυλος, ο οποίος θα αντέξει τα αλλεπάλληλα βάρη, ιδιαίτερα αυτά που συγκεντρώνονται και διαπληκτίζονται μεταξύ τους, έτσι ώστε ο πόνος όλων αυτών των ανέλπιστων συμβάντων να εστιαστεί και να μετρηθεί στο μέγεθος που δεν ελέγχεται πλέον. Η προσωπική αφήγηση σε τέτοιες περιπτώσεις προσφέρεται περισσότερο και δημιουργεί όλη αυτήν την ατμόσφαιρα της κάθετης υποβολής. Εν συντομία η αφήγηση, σε πρώτο ενικό πρόσωπο, μας δίνει την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τα γεγονότα, να γίνουμε ένα μ’ αυτά χωρίς την παραμικρή αποστασία, όπως την εννοούμε και όπως ακριβώς είναι. Το αφηγηματικό παραλήρημα που γε-

μίζει τις σελίδες του βιβλίου στοιχειοθετεί μια άλλη Αποκάλυψη, εξίσου τραγική και πολύ ανθρώπινη. Τραγική για όσα επεξεργάζονται κάποιοι σε βάρος κάποιων και ανθρώπινη γιατί ο πόνος είναι δεμένος με τον βίο του ανθρώπου σε όλες και με όλες τις μορφές του. Η αφηγήτρια-συγγραφέας διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία του λόγου που μπορούν και δομούν ένα μυθιστόρημα που δεν απέχει από την αλήθεια. Η μυθοπλασία των ιστορικών γεγονότων γίνεται με προπομπό την οδυνηρή αλήθεια, αλλά και το στίγμα της βαθύτερης αιτίας που άλλαξε την πορεία μιας χώρας κι ενός λαού. Όταν μιλούμε για τη Μικρασιατική Καταστροφή, μιλούμε πάντα βάσει αυτών που μας άφησαν οι μάρτυρές της και οι συγγραφείς, οι λογοτέχνες και οι ποιητές. Το μυθιστόρημα της Καλλιόπης Βλάχου -μυθιστόρημα αυτογνωσίας και προβληματισμού- ανοίγει κλειστά παράθυρα, ανοίγει πόρτες και διαδρόμους για να μπει πλούσιο το φως μέσα στο οποίο μπορεί και κάνει τη δική του αποτίμηση ο αναγνώστης. Η συγγραφέας, μέσα από τις σελίδες του εγχειρήματός της, καταθέτει την ίδια την ψυχή της. Αυτολυτρώνεται. Μαζί της κι εμείς. Οι τελικοί κριτές της: Οι αναγνώστες της. Κωνσταντίνος Ι. Κορίδης

Μιριέλ Μπαρμπερί Η κομψότητα του σκαντζόχοιρου ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ Το Η κομψότητα του σκαντζόχοιρου είναι ένα βιβλίο της Μιριέλ Μπαρμπερί που έκανε πολλαπλές εκδόσεις στη Γαλλία, τυπώθηκε σε εκατομμύρια αντίτυπα σε 36 γλώσσες, κέρδισε σημαντικά βραβεία και μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο ως ταινία -για λίγο διάστημα προβλήθηκε και στις

50 ελληνικές αίθουσες. Κι όμως, αυτό το βιβλίο, που σε κάποια του σημεία θυμίζει την κινηματογραφική Αμελί, δυσκολεύτηκε να βρει εκδότη, μέχρις ότου ο οίκος Gallimard ανέλαβε, το 2006, την τύπωσή του. Χωρίς να ανήκει στην κατηγορία των έργων υψηλής λογοτεχνίας, το βιβλίο έχει στοιχεία που το καθιστούν ιδιαίτερα ενδιαφέρον και ελκυστικό, δικαιολογώντας την παγκόσμια απήχησή του. Η υπόθεση ξετυλίγεται σε μια σύγχρονη παριζιάνικη πολυκατοικία, στην οδό Γκρενέλ 7, όπου εργάζεται ως θυρωρός μια πενηντάχρονη χήρα, μικρόσωμη, στρουμπουλή και άσχημη, η Ρενέ. Η Ρενέ είναι ιδιαίτερα ψαγμένη, σε βαθμό που να εκπλήσσει τον αναγνώστη. Την απασχολεί η φαινομενολογία του Καντ, ο Προυστ, το γιαπωνέζικο σινεμά, η έβδομη τέχνη, η λογοτεχνία. Η ύπαρξή της υπερβαίνει κατά πολύ τα παριζιάνικα, περί θυρωρών, στερεότυπα. Στις εξομολογήσεις της θα συναντήσουμε φιλοσοφικές φράσεις ή χτυπητές ατάκες που έχουν ειπωθεί από ηρωίδες κολοσσιαίων έργων της λογοτεχνίας ή κινηματογραφικών υπερπαραγωγών (Πόλεμος και Ειρήνη, Άννα Καρένινα, Κόμης Μοντεχρήστο κ.τλ). Από την άλλη, έχουμε μια δωδεκάχρονη ένοικο, την Παλόμα, τη μικρή κόρη μιας εύπορης οικογένειας σοσιαλιστή βουλευτή, που ασφυκτιά στο οικογενειακό «κλουβί», όπου μεγαλώνει. Όλο το βιβλίο είναι ένα κολάζ εναλλασσόμενων σκέψεων, διαπιστώσεων, ημερολογιακών σημειώσεων, υπαρξιακών αγωνιών και φιλοσοφικών ρήσεων των δύο αυτών προσώπων, για τις οποίες ψυχανεμιζόμαστε πως θα έρθουν κάποτε σε επαφή, αφού συμπίπτουν οι ψυχικοί τους κόσμοι. Η απροσδόκητη εμφάνιση στην πολυκατοικία ενός λεπταίσθητου, πλούσιου Γιαπωνέζου, του κυρίου Όζου, προσδίδει δράση, κίνηση και εξελίσσει την υπόθεση, που μέχρι τότε παρέμενε σκοπίμως στάσιμη. Το τέλος του βιβλίου, ευαίσθητο, τρυφερό και αρκετά απρόβλεπτο, οδηγεί τη Ρενέ σε βαθιά συνειδητοποίηση του εαυτού της, και την Παλόμα στο να ακυρώσει κάποια ζοφερά σχέδια που είχε καταστρώσει για το μέλλον, θέτοντας, πλέον, εαυτόν στην υπηρεσία ανεύρεσης της κρυμμένης ομορφιάς του κόσμου. Το ενδιαφέρον του βιβλίου έγκειται όχι στο στόρι αυτό καθ’ εαυτό, που είναι μάλλον απλοϊκό και κοινότοπο, όσο στον γοητευτικό τρόπο γραφής του, αλλά και τις απόψεις περί ζωής που εκφέρονται μέσα από τις σκέψεις και τις σημειώσεις των δύο ηρωίδων. Έτσι, παρωδείται με καυστικό τρόπο η γαλλική κουζίνα (σελ. 104-105), χαρακτηριζόμενη ως παλιομοδίτικη και επιτηδευμένη, σχολιάζεται η αγραμματοσύνη κάποιων νεόπλουτων ενοίκων (π.χ της Σαμπίν Παλιέρ), θίγεται το πρόβλημα των ναρκωτικών στα σχολεία, της ανεργίας, της βίας των νέων, η κατάχρηση της ψυχανάλυσης από εύπορες κυρίες που δεν ξέρουν πώς να σκοτώσουν τον χρόνο τους, οι αντιφάσεις της σύγχρονης γαλλικής κοινωνίας, η ύπαρξη των κλοσάρ, ο τρόπος που λειτουργούν τα γαλλικά πανεπιστήμια. Και για να μην νομίζετε πως μόνο εν Ελλάδι έγιναν καθεστώς οι πανεπιστημιακές υπερβολές, αντιγράφω από το βιβλίο

INDEX_42

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ το παρακάτω ενδιαφέρον, που σχετίζεται με την πανεπιστημιακή διατριβή της αδελφής της Παλόμα, της Κολόμπ, που σπουδάζει στην Εκόλ Νορμάλ, και μπορεί να εκληφθεί ως δείγμα γραφής της Μπαρμπερί: «…αν θέλεις να κάνεις καριέρα, πάρε ένα περιθωριακό και εξωτικό κείμενο (την Πραγματεία περί Λογικής του Γουλιέλμου Όκαμ) ελάχιστα μελετημένο μέχρι στιγμής, πρόσβαλε το κυριολεκτικό του νόημα, αναζητώντας μια πρόθεση που ο συγγραφέας του δεν είχε αντιληφθεί καν, ….. , παραμόρφωσέ το μέχρι του σημείου να μοιάζει με πρωτότυπη διατριβή, κάψε έτσι όλες τις εικόνες σου, αφιέρωσε ένα χρόνο από τη ζωή σου σε τούτο το αναξιοπρεπές παιχνιδάκι εις βάρος συμπολιτών σου, που ξυπνάνε στις εφτά το πρωί, και στείλε με έναν υπάλληλο εταιρείας ταχυμεταφορών στον επιβλέποντα την εργασία σου» (σελ. 291-292). Σας θυμίζουν τίποτα τα παραπάνω, αναφορικά με τις δικές μας πανεπιστημιακές κατακτήσεις; Το βιβλίο της Μπαρμπερί είναι ευχάριστο, ευαίσθητο, γραμμένο με πηγαίο χιούμορ, ενώ η πρωτότυπη αφηγηματική της τεχνική εκπλήσσει ευχάριστα. Το εξέλαβα ως ένα τρυφερά περιπαιχτικό βλέμμα στη Γαλλία του σήμερα και στα παριζιάνικα αδιέξοδα. Είναι ευτύχημα που υπάρχουν εκδότες, όπως οι Σύγχρονοι Ορίζοντες, που, ακομπλεξάριστα, μεταφράζουν τέτοιου τύπου κείμενα. Το εύπεπτο και το ευκολοδιάβαστο δεν είναι κατ’ ανάγκη και ρηχό, όπως αρκετοί, σ’ αυτήν την κόχη του πλανήτη, εξακολουθούν, νευρωτικά, να πιστεύουν. Η Μπαρμπερί και Η κομψότητα του σκαντζόχοιρου τους διαψεύδουν πανηγυρικά.

αφήγημα Ο λαός των Μουνούχων. Η αιτία, όμως, ίσως θα πρέπει να αναζητηθεί σε αισθητικούς λόγους και όχι τόσο σε ιδεολογικούς. Αν διαβάσουμε το παραπάνω αφήγημα θα διαπιστώσουμε ότι ο λαός των Μουνούχων δεν μαθαίνει τίποτε από τις καταστροφές που συμβαίνουν. Ίσως γιατί δεν έχει καμία συνοχή με την πραγματικότητα. Ο Βάρναλης δίνει τη δυνατότητα στους αναγνώστες, μέσα από το διάβασμα και τη σκέψη να ανακαλύψουν την αλήθεια που φανερώνει η συμβολική του γραφή. Στο δεύτερο αφήγημα Η Ιστορία του Αγίου Παχώμιου επηρεασμένος από τον Πειρασμό του Αγίου Αντώνιου, έργο του Φλωμπέρ, χρησιμοποιεί υλικό και γνώσεις από τη χριστιανική γραμματεία και λογοτεχνία και περνάει το μήνυμα πως οι δραπέτες από σκλάβοι της ασκητικής ζωής έγιναν σκλάβοι των ανθρώπων. Στο τρίτο διήγημα που ονομάζεται Οι Φυλακές, ο χώρος στον οποίο κινείται η αφήγηση είναι ένα νησί που δεν κατονομάζεται και στο οποίο οι φυλακές έχουν σπουδαία σημασία για την κοινωνική και οικονομική ζωή των κατοίκων. Όταν οι κάτοικοι του νησιού μαθαίνουν πως οι φυλακές θα καταργηθούν τότε καταλαβαίνουν πως τους κλέβουν τη σημαντικότερη πλουτοπαραγωγική πηγή του τόπου και γι’ αυτό και εξεγείρονται. Σε ένα κόσμο «μ’ αλυσίδες στην ψυχή», τα διηγήματα του Βάρναλη αφυπνίζουν, αποκαλύπτουν, προκαλούν και συγκινούν απέναντι στην υλική και ηθική πτώση.

Παναγιώτης Γούτας

Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης Αστοχία Υλικού

Κώστας Βάρναλης Ο λαός των Μουνούχων

ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

ΚΕΔΡΟΣ Ο Κώστας Βάρναλης υπήρξε μια ανήσυχη και σύνθετη φυσιογνωμία των ελληνικών γραμμάτων. Έγραψε ποιήματα, πεζά αλλά και κριτικά μελετήματα. Αν και έχουν περάσει τρεις δεκαετίες από τον θάνατό του, το έργο του εξακολουθεί να γοητεύει τους νέους αλλά και όσους αγαπούν την ποίηση. Οι εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ επανέκδοσαν την παρούσα συλλογή, η οποία περιλαμβάνει τρία αφηγήματα Ο λαός των Μουνούχων, Η Ιστορία του Αγίου Παχωμίου και Οι φυλακές, που παραμένουν επίκαιρα σήμερα. Τα τρία αφηγήματα τα οποία απαρτίζουν τη συλλογή, σύμφωνα με τον επιμελητή, γεννήθηκαν ως συνέπεια εκείνης της βαθιάς αλλαγής στη σκέψη και στη συνείδηση του Βάρναλη, που όπως είναι γνωστό, συνέβη στο διάστημα της πρώτης παραμονής του, ως υπότροφου του ελληνικού κράτους, στη Γαλλία (1919-1922), όταν ήρθε σε επαφή με τις μαρξιστικές ιδέες. Τα διηγήματα δημοσιεύτηκαν με το ψευδώνυμο Δήμος Τανάλιας, το 1923 στην Αλεξάνδρεια. Το περίεργο είναι πως ο Κώστας Βάρναλης σε μία επανέκδοση του 1956 από τον ΚΕΔΡΟ δεν περιέλαβε το

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Οι ιστορίες που ασχολούνται με τις αναμνήσεις, τη μνήμη και γενικότερα τον χρόνο με συγκινούσαν πάντα ιδιαίτερα. Με μια τέτοια ιστορία καταπιάνεται το πολύ φιλόδοξο και εξαιρετικό νέο βιβλίο του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη. Ο ήρωας και αφηγητής κατέχει μια σταθερή θέση σε εταιρεία μεταλλαγμένων ειδών, έχει ιδιόκτητη κατοικία σε προάστιο των Αθηνών και είναι παντρεμένος με την Ελπίδα, που απ’ ότι καταλαβαίνουμε δουλεύει στην ίδια εταιρεία. Μια εταιρεία, που όλοι υποτάσσονται στον αυστηρότατο εσωτερικό κανονισμό και στον οποίο προβλέπεται η μη σύναψη σχέσεων μεταξύ των εργαζομένων. Έτσι, ο γάμος του ήρωα παραμένει επτασφράγιστο μυστικό για όλους. Μέχρι εδώ φαίνεται αρκετά συμβατική η πλοκή της υπόθεσης. Όλα όμως αρχίζουν να μπλέκονται όταν ένα βράδυ μετά από άσκοπη περιπλάνηση στους δρόμους, μετά την εξαφάνιση της γυναίκας του βρίσκεται πρωί πρωί στην είσοδο της εταιρείας όπου δουλεύει, προσπαθώντας να καταλάβει τι συμβαίνει και ενώ η μνήμη του δεν τον βοηθάει καθόλου. Απ’ εκεί και έπειτα ξεκινάει ένα ταξίδι στο παρελθόν και στο παρόν, που ο συγγραφέας παντρεύει, θα έλεγα, με άψογο τρόπο. Παλαιότερες αναμνήσεις,

αλλά και νεότερα γεγονότα παρεμβάλλονται όλο και πιο συχνά στο ξεδίπλωμα της ιστορίας, βοηθώντας τον αναγνώστη να γνωρίσει καλύτερα τον πρωταγωνιστή. Ο χρόνος είναι πανταχού παρόν καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης, προετοιμάζοντας το έδαφος για μια πολύ μεγάλη ανατροπή, προς το τέλος του βιβλίου, που με άφησε άφωνο. Μια μαύρη τρύπα ο χρόνος και η διάρκεια και οι μέρες, που στροβιλίζονταν διαρκώς μες στο μυαλό μου προετοιμάζοντας εδώ και αρκετές ώρες το μεγάλο Big Bang μιας αποκάλυψης που κατά βάθος μπορεί και να γνώριζα, αλλά προτιμούσα να υποκρίνομαι ότι αγνοώ. Η Αστοχία Υλικού φαίνεται ότι είναι ένα πολύ καλά σχεδιασμένο μυθιστόρημα, γι’ αυτό αξίζουν τα εύσημα στον Χατζημωυσιάδη, αφού έκτος ότι διαβάζεται απνευστί, θίγει επιτυχημένα και τόσο εύστοχα κεφαλαιώδη ζητήματα της σημερινής κοινωνίας, όπως αυτά της εργασίας και των γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων. Σιδέρης Ντιούδης

Ηρώ Παπαβασιλείου Μητρόπολη ΙΚΑΡΟΣ Η Μητρόπολη είναι η τέταρτη ποιητική συλλογή της Ηρώς Παπαβασιλείου. Έχει προηγηθεί ένα μυθιστόρημα και μια συλλογή διηγημάτων. Αποτελείται από 45 ποιήματα. Όπως για κάθε γνήσιο ποιητή η πορεία περνάει μέσα από μονοπάτια που καθορίζονται καταρχήν από κοινωνικές συνιστώσες και αργότερα ολοκληρωμένες φιλοσοφικές αναζητήσεις για να καταλήξουν σε μια ουσιαστική προσέγγιση της βαθύτερης ουσίας του ανθρώπου. Η ποιήτρια διατρέχει αυτή την πορεία με απόλυτα συνειδητό τρόπο. Στο ποίημα Δημοκρατία θα πει: « Έχω το νόμο το δικό μου εγώ / τον σφυρηλάτησα με πέτρα και φωτιά / στα δάση / της αρχής του Κόσμου». Από τους στίχους αυτούς διαφαίνεται με σαφήνεια η διεργασία που έχει επιτελεσθεί στην προσωπικότητα της ποιήτριας. Η έντονη πρόσληψη των βιωμάτων της καθημερινής ζωής και οι μικρές λεπτομέρειες αποδίδονται με τόνο νοσταλγικό και βαθύτατα ρομαντικό. Στο ποίημα Φερέοικος θα γράψει: «ότι φυσάει όστρια / ότι τα μοσχομπίζελα / όπου να ‘ναι σκάνε / ότι το χώμα σβόλιασε / και θέλει ίσιωμα με χτένι / σαν το χτενάκι της Αγγέλικας / που όλο και το βύθιζε σε

κόμπους / και όλο της μένανε στα χέρια / σβόλοι στα μαλλιά». Πόσο συναίσθημα διαθέτει για να περικλείσει έναν κόσμο αθωότητας. Προχωρώντας η ποίησή της θα αγγίξει και θα αποτυπώσει τον εσωτερικό αγώνα για το αγκάλιασμα του όλου μέσα από τη σύλληψη της εσωτερικής διεργασίας που οδηγεί στην αποβολή των αλυσίδων που μας κρατούν δέσμιους σε όλες τις πράξεις μας, έτσι ώστε να μπορέσουμε να αγαπήσουμε τους ανθρώπους γύρω μας και τελικά να αγκαλιάσουμε το σύμπαν ολόκληρο. Στο ποίημα Αόρατο Θεό θα πει: «ένα τους δεν ξενύχτησε / σαν που κοιτάει ο άνθρωπος / κατ’ απ’ το θόλο / Ιχνηλατώντας / για Αόρατο Θεό; / δεν το πιστεύω / Αλλού στοχεύει ψάχνοντας / πατρώα γη / σε δισεκατομμύρια / ηλεκτρικούς αποσπερίτες». Η ωριμότητα της γραφής, οι ξεκάθαρες εικόνες, η πλουσιότητα των εκφραστικών μέσων, ιδίως στην περιγραφή των σκηνών καθημερινής ζωής, η δύναμη του λόγου στις στιγμές της εσωτερικής ενατένισης και ο πλούτος των συναισθημάτων καθιστούν την ποιητική αυτή συλλογή μια γνήσια έκφραση μέσα σε ένα κόσμο που επιμένει στην επιπεδοποίηση των πάντων. Νίκος Δανιήλ – Ποιητής Nikosdaniil.blo-spot.com

Χριστίνα Καμπά Κλεμμένες Στιγμές ΑΛΔΕ Ψεύτης όποιος ισχυρίζεται ότι οι στιγμές είναι δικές του. Οι στιγμές είναι πάντα ή δανεικές ή κλεμμένες και η Χριστίνα Καμπά το γνωρίζει καλά. Στην πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο Κλεμμένες Στιγμές μιλά με γλώσσα σκληρή, αποκαλύπτοντας με θαυμαστό σθένος πραγματικότητες και συναισθήματα που πολλοί δεν τολμούν ούτε καν να αντικρίσουν. Μέσα από τους στίχους της προκύπτουν αλήθειες βαθιές, αλήθειες για τη μοναξιά, το πάθος, την αγάπη, τον θάνατο και τον έρωτα… Τον έρωτα, αλλού τρυφερό και απόλυτα δοτικό: «Ανάσα, μόνο αυτό μου απόμεινε. Μια ανάσα Ας έρθει το ξεψύχισμά μου να στη χαρίσω Σύντομα… Με τη φωνή μιας σιωπής που μόνο εσύ θα ακούσεις…» Και αλλού ψυχωτικά ασφυκτικό:

«Αποκομμένοι μέσα στην ίδια μήτρα χωρίς αέρα, μόνο πόνο. Στην κολυμπήθρα της μοναξιάς να βαφτιζόμαστε με αίμα. Ο ένας ρούφαγε τον άλλον. Πόσο δεμένη η σάρκα με το ψέμα!» Η Χριστίνα Καμπά καρτερικά περιμένει την αυγή για την καθιερωμένη συνάντησή της με τη Σκουπιδιάρα. Τη χαιρετά με μιαν υπόσχεση: «Ναι, θα τα καταφέρω. Θα κατεβάσω τη σακούλα με τα αποφάγια» Σ’ αυτή τη σακούλα με τα αποφάγια, θέλει να χωρέσει τα σκουπίδια της ζωής της. Τα σκουπίδια από τις ζωές όλων μας. Στο ποίημα της με τίτλο Σαλώμη, στοργικά απευθύνεται στην κόρη της Ηρωδιάδας: «Κλάψε Σαλώμη… Δεν φταις εσύ που ΄χες προικιό την ομορφιά. Κανέναν αποκεφαλισμό δε σου χρεώνω…» Η νεαρή ποιήτρια δεν φοβάται να αντιμετωπίσει τις πληγές, τις αγγίζει, παίζει με αυτές και τις ξορκίζει με λέξεις αιχμηρές. Παραδέχεται ότι οφείλει την ποίησή της: Σε εκείνες τις εκλάμψεις του πνεύματος που τη βιάζουν να σφίξει το μολύβι, τη στιγμή που χαρακώνει το χαρτί με τον επιθανάτιο ρόγχο της ψυχής της… Μιας ψυχής που έχει πολλά να δώσει στην τέχνη της ποίησης… Μιας Ψυχής που αξίζει να αποκρυπτογραφήσουμε μέσα από τις Κλεμμένες Στιγμές της. Χαρά Κόκκινου Δημοσιογράφος, ποιήτρια

Γιασμίν Γκατά Το μυστικό του πατέρα μου ΜΕΛΑΝΙ Η Γιασμίν Γκατά έκανε την πρώτη της εμφάνιση στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό με την Καλλιγράφο του Βοσπόρου, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μελάνι το 2006. Τέσσερα χρόνια αργότερα έρχεται να προστεθεί το Μυστικό του πατέρα μου, ένα μυθιστόρημα που καθώς το διαβάζει κανείς δεν παύουν να ηχούν στα αυτιά του οι μελωδίες του ταρ. Ένας ύμνος στο ταρ, λοιπόν, είναι το νέο μυθιστόρημα της Γιασμίν Γκατά, ένας ύμνος σ’ αυτό το μουσικό όργανο ινδο-περσικής προέλευσης που μετά τον

52 θάνατο του δεξιοτέχνη περνάει πάντα στα χέρια του πρωτότοκου γιου. «Οι κανόνες ήταν αμετάβλητοι εδώ και τόσες γενιές, μόνο ο πρωτότοκος ενός μουσικού ταρ μπορεί να βγάλει το όργανο από το πένθος του. Ένα ταρ, λένε, δεν λαθεύει ποτέ, οι χορδές είναι ικανές ν’ αναγνωρίσουν με σιγουριά τον αληθινό διάδοχο». Υπάρχει ένας περίεργος δεσμός ανάμεσα στο ταρ και τον κάτοχό του. Το ταρ αποτελεί τη διεύρυνση του σώματος και της ψυχής του δεξιοτέχνη. Στοιχεία της προσωπικότητας του οργανοπαίχτη μεταφέρονται στο ταρ σαν επέκταση του εαυτού του κι αυτό με τη σειρά του τα μεταμορφώνει σε ήχους, νότες, μελωδίες. Ακόμα και τα οπτικά ερεθίσματα αντανακλούν αυτή την αλληλένδετη σχέση. Από την άλλη, και το ίδιο το ταρ «μεταμορφώνει» τον κάτοχό του. Ο Ασπρογένης και ο Μοχσέν, δύο ταλαντούχοι οργανοπαίχτες «μεταμορφώνονται» κατ’ εικόνα του μουσικού τους οργάνου. «Ο Ασπρογένης, όσο ζούσε, είχε δέρμα χαραγμένο από βαθιές ρυτίδες. Οι χορδές του ταρ του, που πάντα κακομεταχειριζόταν και χτυπούσε με δύναμη, είχαν πλάσει το πρόσωπό του κατ’ εικόνα τους. Το μέτωπό του ήταν σκαμμένο από πέντε βαθιά αυλάκια μέσα στα οποία θα μπορούσαν να χωρέσουν οι πέντε χορδές του μουσικού οργάνου του. (...) Συγκριτικά, ο Μοχσέν είχε δέρμα λείο, μάγουλα γεμάτα, που έκαναν να βγαίνει ένας ήχος καθαρός και πλούσιος». Δύο μουσικά όργανα είναι δύο από τους βασικούς ήρωες αυτού του βιβλίου. Η παρουσία των δύο νεκρών προκατόχων τους είναι έντονη από την αρχή έως το τέλος. Ο θάνατος έχει στερήσει μόνο τη σωματική τους παρουσία. Η ψυχή τους έχει εισχωρήσει μέσα στα δύο ταρ τα οποία επιζητούν να συνευρεθούν με τους γεννήτορές τους στην αιωνιότητα. Ο Χοσείν, ο πρωτότοκος γιος του Ασπρογένη, θα ξεκινήσει με τον μικρό του αδερφό Νουρ για ένα ταξίδι πέρα από τα σύνορα της πόλης τους. Σκοπός του ταξιδιού τους είναι να ξαναζωντανέψουν το ταρ του Ασπρογένη, καθώς οι χορδές του οργάνου μετά τον θάνατο του τελευταίου αρνούνται να ηχήσουν στα χέρια του γιου του. Τα δύο αδέρφια θα φτάσουν στο Αρνταμπίλ, στην πόλη όπου κατοικούσε ο Μοχσέν, ο δεύτερος μεγάλος δεξιοτέχνης του ταρ. Χρόνια μετά τη δολοφονία του, οι κάτοικοι εξακολουθούν να θρηνούν για τον χαμό του. Το ταρ του Μοχσέν θα ηχήσει στα χέρια ενός καινούριου κατόχου και όπως και ο προκάτοχός του θα οδηγηθεί και αυτός στη σωματική του τύφλωση. Η τύφλωση, όμως, θα είναι μόνο σωματική και όχι πνευματική. Μόνο με τα μάτια της ψυχής θα μπορέσουν οι ήχοι του ταρ να αγγίξουν την τελειότητα και την «εσωτερική ακρόαση του κόσμου». Το ταρ του Μοχσέν θα ξαναβρεί αυτές τις νότες που έχουν τη δύναμη «να φτάσουν τα αυτιά του Θεού και να θεραπεύσουν». Η ιστορία ξετυλίγεται μέσα από τις αφηγήσεις τεσσάρων κεντρικών προσώπων. Όλα τα νήματα οδηγούν στην αποκάλυψη ενός μυστικού που για χρόνια κρατούσε γερά φυλαγμένο το ταρ του Ασπρογένη. Η πολυπρόσωπη αφήγηση, που βοηθάει όχι τόσο στη διαγραφή των χαρα-

INDEX_42

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ κτήρων, αλλά στην ανάπτυξη της ιστορίας μέσα από διαφορετικές οπτικές, οι λέξεις που μοιάζουν με νότες δανεισμένες από το αλφάβητο προορισμένες να παράγουν τις μελωδίες του ταρ, αλλά και η ανατολίτικη ατμόσφαιρα στην οποία μας μεταφέρει η Γιασμίν Γκατά, επιτρέπουν στο κείμενο να βγει πέρα από τη σφαίρα του μυθιστορήματος. Θα μπορούσε κανείς να το χαρακτηρίσει ως παραμύθι, όπου για να επανέλθει η ισορροπία και να φτάσουμε στο ευτυχισμένο τέλος θα πρέπει να λυθούν τα μάγια. Θα μπορούσε, όμως, να θυμίζει και κάτι από την αρχαία ελληνική τραγωδία, όπου για να σωθεί η πόλη θα πρέπει να βρεθεί το μίασμα. Εύη Δημοπούλου, Θεατρολόγος eviedimopoulou@yahoo.gr

Τζόναθαν Σάφραν Φόερ Εξαιρετικά Δυνατά και Απίστευτα Κοντά ΜΕΛΑΝΙ Τρεις είναι οι αφηγηματικές φωνές του βιβλίου: ο Όσκαρ, η γιαγιά του και ο παππούς του. Τόσο ο Όσκαρ, όσο και οι άλλοι δύο αφηγητές στέκονται ανήμποροι μπροστά σ’ ένα τραυματικό παρελθόν που τους στοιχειώνει και που δεν μπορούν να υπερβούν. Η προσπάθειά τους να καταγράψουν αυτό ακριβώς το παρελθόν αποβαίνει άκαρπη. Και για τους τρεις, κάθε απόπειρα λεκτικής αναπαραγωγής της ιστορίας που τους οδήγησε στο πένθος σημειώνει παταγώδη αποτυχία. Οι λέξεις αποδεικνύονται ισχνές, αναιμικές και ανίκανες να δώσουν υπόσταση σε γεγονότα που συνέθλιψαν ζωές και που βύθισαν τους ζωντανούς στην απόγνωση. Επιστρέφοντας εσπευσμένα από το σχολείο την αποφράδα εκείνη μέρα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, ο εννιάχρονος Όσκαρ βρίσκει στον τηλεφωνητή τα τελευταία μηνύματα του πατέρα του, λίγο πριν αυτός σκοτωθεί. Το παιδί παραλύει από τον φόβο και αδυνατεί να απαντήσει στο τηλέφωνο, όταν ο πατέρας καλεί για τελευταία φορά. Από ‘κει και πέρα, ο Όσκαρ φορτώνεται μία τρομερή ενοχή που τον βασανίζει αδιάκοπα και του μαυρίζει τη ζωή. Προκειμένου να εκφράσει τον πόνο και τις τύψεις του, επειδή δίστασε και φοβήθηκε να απαντήσει στην τελευταία κλήση του νεκρού πια πατέρα, ο Όσκαρ επινοεί εναλλακτικές «γλώσσες» έκφρασης που διαμεσολαβούν τη συντριβή του. Το αγόρι «μεταφράζει» το τηλεφωνικό μήνυμα του πατέρα στον κώδικα Μορς και, με βάση αυτή την παράδοξη κωδικοποίηση, φτιάχνει ένα βραχιόλι με πέτρες διαφόρων χρωμάτων που χαρίζει στη μητέρα του. Άλλοτε ο Όσκαρ καταφέρνει χτυπήματα και γρατζουνιές πάνω στον ίδιο τον εαυτό του για να εκτονώσει την ασφυκτική εσωτερική του πίεση και την ψυχική υπερένταση. Η λεκτική έκ-

φραση αποδεικνύεται εντελώς ανεπαρκής για να αποδώσει τα ζοφερά συναισθήματα που μαστιγώνουν την ψυχή του παιδιού καθώς προσπαθεί να διαχειρισθεί ένα δυσβάσταχτο πένθος. Ο Όσκαρ, που έχει το ίδιο όνομα με το αγόρι στο Ταμπούρλο του Γκύντερ Γκρας, εκπλήσσει και καταπλήσσει με την εξυπνάδα και τα πολύπλευρα ταλέντα του, πράγμα που συχνά μειώνει την πειστικότητά του ως μυθιστορηματικού προσώπου. Από την άλλη, όμως, ο ψυχισμός του είναι πράγματι συμβατός με την παιδική του ηλικία οπότε η αυθεντικότητα του χαρακτήρα μάλλον διασώζεται τελικά. Η γιαγιά και ο παππούς συντρίβονται, επίσης, από ένα πένθος που τους ξεπερνά. Ωστόσο για τους δύο αυτούς, η εμπειρία του πένθους και της συμφοράς δεν είναι κάτι καινούργιο. Έχοντας ζήσει τον φοβερό βομβαρδισμό της Δρέσδης από τους Συμμάχους κι έχοντας θρηνήσει και άλλοτε οικείους και αγαπημένους, εμφανίζονται κάπως πιο εξοικειωμένοι με την έννοια της συμφοράς αλλά και πάλι ανεπανόρθωτα τραυματισμένοι. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της γιαγιάς του Όσκαρ που ναι μεν επιχειρεί να καταθέσει την εμπειρία της δακτυλογραφώντας τα απομνημονεύματά της, αλλά φροντίζει προηγουμένως να αναιρέσει το όλο εγχείρημα αφαιρώντας συνειδητά την κορδέλα από τη γραφομηχανή της. Αυτό, λοιπόν, που προκύπτει μεσ’ από την ιδιάζουσα αυτή «καταγραφή» είναι ένας σωρός από λευκές άγραφες σελίδες που η γιαγιά υπομονετικά στοιβάζει στο γραφείο της δίνοντας έτσι μορφή στην ουσιαστική επιθυμία της για απόλυτη σιωπή. Το αίτημά της για σιωπή εκφράζεται και τυπογραφικά μέσα στο βιβλίο με μία μικρή ροή λευκών σελίδων (σελ. 139-141), που δεν παρατίθενται χάριν εντυπωσιασμού, αλλά για να αισθητοποιήσουν την επίμονη άρνηση της πληγωμένης γυναίκας να μιλήσει για τα όσα προκάλεσαν το τραύμα της. Από τη γιαγιά εισπράττουμε, λοιπόν, σιωπή αλλά ενίοτε κι έναν λόγο κρυπτικό με πολλές επαναλήψεις εμβληματικών εικόνων που φαίνεται να έχουν στοιχειώσει το μυαλό της. «Οι ίδιες εικόνες ξανά και ξανά» ομολογεί συντετριμμένη παραθέτοντας την ακολουθία των φρικιαστικών στιγμιότυπων της καταστροφής, που την έχουν καθηλώσει στην οδύνη. Στην οθόνη του μυαλού της, τα ενσταντανέ του τρόμου προβάλλονται ξανά και ξανά παράγοντας και αδιάκοπα αναπαράγοντας τη θλίψη και τον πόνο. Επιπλέον, δεν επιθυμεί να μιλήσει και για την παράταιρη σχέση της με τον παππού. Η απροθυμία της αυτή, που σημαίνει δυσχέρεια αλλά και ενόχληση, παίρνει συγκεκριμένη μορφή ακόμα και πάνω στη τυπωμένη σελίδα. Οι προτάσεις, στην αφήγηση της γιαγιάς, διακόπτονται από μεγάλα διάκενα που δίνουν την αίσθηση της παύσης, σαν να δυσκολεύεται να προχωρήσει τη διήγησή της, σα να μη θέλει ή να μην μπορεί να αποφασίσει τι πρέπει να πει και τι να αποσιωπήσει. Όσο για τον παππού, αυτός αποφασί-

ζει μετά από τον βομβαρδισμό της Δρέσδης να απωλέσει οριστικά τη φωνή του διακόπτοντας κάθε ουσιαστική επικοινωνία με τον περίγυρο. Για τις στοιχειώδεις συναλλαγές της καθημερινότητας γράφει σύντομες φράσεις στις σελίδες τετραδίων που έχει πάντα μαζί του ή δείχνει τις παλάμες του όπου υπάρχει τατουάζ μ’ ένα «Ναι» στη μία κι ένα «Όχι» στην άλλη προς διευκόλυνση της επαφής με τους ανθρώπους. Όταν, όμως, ο παππούς επιχειρήσει να καταγράψει την ιστορία του, θα ξεμείνει από χαρτί και τότε, πάνω στις ήδη πυκνογραμμένες σελίδες των τετραδίων του, θα καλύψει με λέξεις και τον ελάχιστα εναπομείναντα χώρο μεταξύ των αράδων, με αποτέλεσμα να μοιάζει το κείμενό του μ’ ένα δυσανάγνωστο μαύρο «σύννεφο» από ανάκατες λέξεις. Η αφήγηση του παππού μοιάζει χαώδης καθώς αναπτύσσεται μ’ ένα ρυθμό ασθματικό και πυρετώδη ξεδιπλώνοντας λαχανιασμένα την ακολουθία των καταστροφών. Η κατάργηση της χρήσης περιόδων σε συνδυασμό με τα αλλεπάλληλα κόμματα αισθητοποιούν τη σύγχυση και την απόγνωση του αφηγητή καθώς ανατρέχει στο τραυματικό παρελθόν του. Η γιαγιά αντιδρά με λευκές σελίδες, ο παππούς με πυκνογραμμένα γραπτά που φτιάχνουν ένα κατάμαυρο τοπίο από μελάνι. Το κενό, που αναπόφευκτα προκαλεί η απώλεια, αντιμετωπίζεται διαφορετικά από τους πενθούντες. Ο παππούς προσπαθεί να το γεμίσει με λέξεις. Η γιαγιά το αφήνει όπως είναι. Κενό. Όπως κι αν διαχειρισθεί κανείς το κενό, ο πόνος πάντα παραμένει. Nίκη Kώτσιου

Νίκος Σαραντάκος Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου Τον Νίκο Σαραντάκο τον είχα γνωρίσει ως πεζογράφο, του οποίου τα δύο πρώτα βιβλία (1984 και 1988) έδειχναν γλωσσικό πλούτο, «φρέσκια» θεματολογία και δυνατότητα γραφής σε σύντομη φόρμα. Για χρόνια δεν είχα ξαναδεί κάτι δικό του ως το 1997, οπότε κυκλοφόρησε το «Αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (Δίαυλος 1997). Αν και με σπουδές διαφορετικής κατεύθυνσης, τελικά εργάζεται ως μεταφραστής στο Ευρωκοινοβούλιο. Η γλώσσα - οι γλώσσες, τον είχαν κερδίσει. Η «Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (Εκδόσεις του 21ου, 2007) ήταν το επόμενο βιβλίο του. Σήμερα μας προσφέρει «Τριάντα συν μία ιστορίες λέξεων που ίσως να σας έχουν απασχολήσει». Πρόκειται για κείμενα που εμπνέει η επικαιρότητα, καθώς οι λέξεις που εξετάζει προέρχονται από την καρδιά των συζητήσεών μας, όπως Βατοπέδι, μολ (Mall), τράπεζα, κουκούλα, παπαγαλάκια, σέχτα και άλλες, που κινητοποιούν το ίδιο έντονους συνειρμούς με την καθημερινότητά μας. Η ετυμολογία κάθε μιας από τις

λέξεις που αποτελούν τη θεματολογίατου βιβλίου είναι ένα γοητευτικό αφηγηματικό παιγνίδι, ανάμεσα σε δάνεια και αντιδάνεια, φθορές, εννοιολογικές επεκτάσεις των λέξεων και γεγονότα που τα ενώνουν. Πώς από το αρχαιοελληνικό εργαλείο τόρνος (αντίστοιχο του σημερινού αλλά και όργανο σαν τον διαβήτη) οδεύουμε στο τορνεύω, tornare, tourner, tournoi - δηλαδή τουρνουά; με τη μεσολάβηση μικρών ιστοριών από την αρχαιότητα, τη Ρωμαιοκρατία, το Βυζάντιο, τη Φραγκοκρατία, τους ιππότες του Μεσαίωνα και τις αθλητικές διοργανώσεις του καιρού μας. Πώς από το σχολήν άγω του αρχαίου Αθηναίου ( που «σήμαινε ότι καθόταν αραχτός και ήρεμος») , πήγαμε στο λατινικό schola, που ήταν και παλατιανό τάγμα με τους στρατιώτες σχολάριους (scholaris) με τα διακριτικά ενώτια, δηλαδή σκουλαρίκια κ.ο.κ. Με ανάλογο πνεύμα συνεχίζει για 31 συνολικά λέξεις, με καθημερινή χρήση τους στον Τύπο και στον προφορικό μας λόγο. Είναι κείμενα με επιστημονική ακρίβεια, με εκτεταμένο γνωστικό υλικό, με άνετη συσχέτιση με τις άλλες γλώσσες και, κυρίως, μ’ ένα τρόπο που καθιστά τα γλωσσολογικά δεδομένα ευχάριστο ανάγνωσμα, αληθηνή ψυχ - αγωγία. Γεράσιμος Ρηγάτος

Πάνος Σταθόγιαννης Ιδανικός καιρός γι` αγάπες και ψέματα ΚΕΔΡΟΣ Τέσσερις άνθρωποι, τρεις άντρες και μια γυναίκα, διηγούνται μια ιστορία. Ή, για αν είμαι πιο ακριβής, την ίδια ιστορία. Μόνο που ο καθένας το κάνει μέσα από το δικό του πρίσμα και τη δική του λογική (αν υπάρχει). Ας γίνω πιο αναλυτικός: Στη Ρόδο, τρεις παιδικοί φίλοι, ο Τενόρος, ο Κύκλωπας και ο Σούμο (αυτά είναι τα παρατσούκλια τους) διηγούνται εναλλάξ μια ιστορία παράξενη, αλλόκοτη, βουτηγμένη στα παράδοξα και τα περίεργα. Μαζί με αυτούς διηγείται και η Νύμφη (παρατσούκλι και αυτό) η οποία είναι η σύζυγος του ενός. Η ιστορία ξεκινάει με τον έναν εκ των βασικών πρωταγωνιστών, τον Τενόρο, να μας αφηγείται τον μεγάλο του έρωτα για τη Ντούσια, μια Ρωσίδα γυναίκα, της οποίας την ύπαρξη αμφισβητούν όλοι οι υπόλοιποι. Η ιστορία ξετυλίγεται γεμάτη ανατροπές. Εκεί που νομίζεις ότι έχεις το κουβάρι στα χέρια σου και, ως εκ τούτου, είναι θέμα χρόνου να βρεις την άκρη του, μόλις αλλάζει ο αφηγητής, έρχονται όλα τούμπα και ξανά μανά από την αρχή. Όσο αλλάζουν τα πρόσωπα τόσο αλλάζουν και οι αλήθειες που έχουν κατασταλάξει μέσα σου. Ένα μακρύ κορδόνι ανατροπών και αλληλοδιαψεύσεων. Ώσπου όλα καταλήγουν, ότι τίποτα δεν καταλήγει πουθενά. Δεν μπορώ να πω πολλά για την υπόθεση, γιατί δυστυχώς θα αφαιρέσω από την απόλαυση όσων μπουν στον κόπο να το διαβάσουν. Θα πω όμως λίγα πράγματα για

τους χαρακτήρες καταρχήν, και για την αίσθηση που μου άφησε κατά δεύτερον. Οι χαρακτήρες του βιβλίου δεν θα μπορούσαν παρά να έχουν φτιαχτεί από ένα μάστορα του είδους. Όλοι τους τόσο ίδιοι και τόσο διαφορετικοί. Σκαμπρόζοι, εγωπαθείς, πονηροί, φιλοτόμαροι και πάνω απ’ όλα ψεύτες. Θα συνόψιζα τα των χαρακτήρων λέγοντας πως ο Σταθόγιαννης πήρε κάποιους από εμάς και τους έβαλε κάτω από έναν μεγεθυντικό φακό, ώστε τα προτερήματά τους, αλλά κυρίως τα ελαττώματά τους, να φαίνονται πολλαπλάσια σε μέγεθος. Έξυπνο ως εύρημα και απολαυστικό ως δημιούργημα. Δεν ξέρω γιατί αλλά όταν τελείωσα το βιβλίο, προσπάθησα να βρω μια λέξη και να αποδώσω αυτό που μου άφησε. Η πρώτη σκέψη που μου ήρθε στο μυαλό ήταν «αστείο». Όντως το βιβλίο είναι αστείο, στη λογική ότι γέλασα πάρα πολλές φορές (οι ατάκες του, ορισμένες στιγμές, είναι ασύλληπτες. Θα πω, κι ας φανώ υπερβολικός, ότι δεν ήταν λίγες οι φορές που το βιβλίο μου έπεσε από τα χέρια από τα πολλά γέλια). Όμως το αστείο είναι λίγο για να αποδώσει ολοκληρωμένα το βιβλίο. Ένας άλλος χαρακτηρισμός που μου πέρασε από το μυαλό ήταν το «έξυπνο». Αναμφισβήτητα, ναι. Η πλοκή του βιβλίου είναι πάρα πολλή έξυπνη. Ανατροπές επί ανατροπών και ένα τέλος εντελώς απρόσμενο. Όμως ούτε και αυτό δεν περιγράφει απόλυτα το βιβλίο. Το αδικεί. Τελικά κατέληξα να χαρακτηρίσω το βιβλίο «διαφορετικό». Ίσως σαν τίτλος να μην είναι τόσο βαρύγδουπος και τόσο τιμητικός, αλλά, πιστέψτε με, όχι μόνο σαν αναγνώστης αλλά και σαν άνθρωπος που γράφει, αυτή η «ταμπέλα» είναι η καλύτερη που θα μπορούσα να του αποδώσω. Και εξηγούμαι: Έχω διαβάσει αρκετά μυθιστορήματα στη ζωή μου και στα περισσότερα από αυτά θα έβαζα μια κοινότοπη ταμπέλα: Καλό, κακό, μέτριο, αδιάφορο, αριστούργημα. Όμως η ανάγκη να χαρακτηρίσω κάτι ως «διαφορετικό» απ’ ότι έχω διαβάσει ως τώρα, μου γεννήθηκε ελάχιστες φορές. (Μια απ’ αυτές ήταν όταν διάβασα «το σοφό παιδί» του Χωμενίδη. Όσοι το έχετε διαβάσει καταλαβαίνετε τι εννοώ). Προσπάθησα πολύ για να βρω κάτι παρόμοιο στη μνήμη μου. Ανασκάλεψα Λατινοαμερικάνους, Αμερικάνους, κλασικούς και χίλιους δυο άλλους. Κάτι που να προσομοιάζει αρκετά με το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, δεν κατάφερα να εντοπίσω. Όπερ σημαίνει ότι δυο τινά μπορεί να συμβαίνουν: Ή ότι είμαι εντελώς αδιάβαστος, ή ότι ο Σταθόγιαννης έγραψε κάτι όντως εντελώς διαφορετικό. (Ας ελπίσουμε ότι ισχύει το δεύτερο). Συνοψίζω: Μια ιστορία απολαυστική, που εγγίζει τα όρια του σουρεαλιστικού ή του γκροτέσκου, μια παρωδία βουτηγμένη στις ανατροπές και την υπερβολή. Ένα μυθιστόρημα που, θέλω να πιστεύω, θα αρέσει σε όλους. Nίκος Αραπάκης

INDEX_42

θεματικές διαδρομές ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΙΛΙΠΠΟ ΦΙΛΙΠΠΟΥ

55 από τις περιοχές όπου έδρασε, ο συγγραφέας δημιούργησε ένα άρτιο καλλιτεχνικό αφήγημα. Το θέμα είναι το εξής: Ένας συγγραφέας από τον Βόλο ψάχνει να βρει το παρελθόν ενός περίεργου Αυστριακού, του Αλφόνς (Ανδρέας) Χοχάουζερ, ο οποίος έζησε στο Πήλιο πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και πέθανε με δική του απόφαση το 1981, όταν χώθηκε στο χιονισμένο βουνό και πάγωσε. Ο συγγραφέας στην έρευνά του ανακαλύπτει ανθρώπους, φίλους αλλά κι εχθρούς του Αλφόνς, οι οποίοι του δίνουν χρήσιμες πληροφορίες. Τι ήταν ο Αλφόνς, ο δημιουργός ενός προτύπου τουριστικού ξενώνα; Τυχοδιώκτης; Πράκτορας των Γερμανών; Αρχαιοκάπηλος; Το βιβλίο, επαναλαμβάνουμε, είναι μυθιστόρημα, ωστόσο, σε αυτό υπάρχουν αποσπάσματα του ημερολογίου του Αλφόνς, κι εντός κειμένου βρίσκονται φωτογραφίες του ήρωα, χάρτες, φωτοτυπίες επιστολών και δημοσιευμάτων του Τύπου. Το αποτέλεσμα είναι γοητευτικό.

2. Μπάρρυ Άνσγουορθ Η γη των θαυμάτων Μετάφραση Ελένη Ηλιοπούλου ΠΑΤΑΚΗΣ

Λογοτεχνία και Ιστορία

Ο συγγραφέας, τιμημένος με το βραβείο Μπούκερ για την Ιερή πείνα, έχει ειδικευτεί στη συγγραφή μυθιστορημάτων που συνδέονται με την Ιστορία. Εδώ, επιχειρεί να αναβιώσει το παρελθόν του Ιράκ, χώρας επίκαιρης λόγω της εισβολής των Αμερικανών, που παλαιότερα ονομαζόταν Μεσοποταμία. Κεντρικός ήρωας είναι ο Σάμερβιλ, Βρετανός αρχαιολόγος, που φέρνει στην επιφάνεια ένα ασσυριακό παλάτι. Καθώς η ανασκαφή συνεχίζεται, στην περιοχή όπου θα κατασκευαστεί η σιδηροδρομική γραμμή της Βαγδάτης, ανάμεσα στα μέλη της αρχαιολογικής αποστολής συμβαίνουν διάφορα, στα οποία πρωταγωνιστούν ο Τζεχάρ, ένας φιλόδοξος Άραβας, η Ήντιθ, η γυναίκα του Σόμερβιλ, κι ένα ζευγάρι, ο Πάλμερ κι η Πατρίσια. Η Γη των θαυμάτων είναι ένα μέρος του κόσμου, όπου Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι, Χετταίοι, Ασσύριοι, Μήδες, Χαλδαίοι, δημιούργησαν σπουδαίες αυτοκρατορίες που διαλύθηκαν.

3. Βασίλης Τσιρώνης Η θλίψη της λέαινας ΑΛΔΕ

1.Κώστας Ακρίβος Ποιος θυμάται τον Αλφόνς ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Πώς μπορεί η λογοτεχνία να αφηγηθεί ιστορικά γεγονότα ή να ασχοληθεί με ιστορικά πρόσωπα; Ή να μιλήσει για μια συγκεκριμένη εποχή; Οι τρόποι είναι πολλοί: κλασικοί και μοντέρνοι. Το πρόσφατο μυθιστόρημα του Κώστα Ακρίβου είναι αριστουργηματικό ως προς τη δομή. Με βάση ένα υπαρκτό πρόσωπο, άγνωστο έξω

INDEX_42

Το μυθιστόρημα του γεννημένου στην Αθήνα (με σπουδές φιλολογίας και ψυχολογίας), Βασίλη Τσιρώνη Η θλίψη της λέαινας διαδραματίζεται σε δύο χρόνους, στο παρελθόν και το παρόν. Η ιστορία αρχίζει με τον κυνηγημένο Ευριπίδη, ο οποίος, σκεπτόμενος τη Μήδεια, για την οποία έγραψε μια τραγωδία, πεθαίνει δαγκωμένος από ένα σκύλο. Στη συνέχεια, μια σύγχρονη γυναίκα, η Σιμπίλα, μια Σουηδή, ερωτευμένη με την Ελλάδα, παντρεμένη με τον Νίκο και δυο παιδιά, θέλει να χωρίσει. Μια ηθοποιός, η Ιφιγένεια Αντιόχου, άρρωστη από καρκίνο,

ετοιμάζεται να παίξει στην Επίδαυρο τη Μήδεια. Ο συγγραφέας πηγαίνει τον αναγνώστη μια μπροστά και μια πίσω. Στις αναδρομές γνωρίζουμε την Αθήνα της εποχής και τους ανθρώπους που περιστοιχίζουν τον Ευριπίδη: τον Σωκράτη, τον Αλκιβιάδη, τον Νικία, την Ασπασία. Ωστόσο, αυτό που ενδιαφέρει τον Τσιρώνη είναι το σήμερα, αλλά και η αγάπη και το μίσος που διέπουν τους ανθρώπους.

all time classic από τH ΓIΩTA ΣYKIΩTH

4.Νάσος Μαρτίνος Κ.527 ΔΙΩΝΗ Ο Νάσος Μαρτίνος, γεννημένος στην Κέρκυρα, με δύο ποιητικές συλλογές στο ενεργητικό του, είναι λάτρης της όπερας. Το πρώτο του μυθιστόρημα, το Lorendano, H πρόκληση των αθώων εκδόθηκε το 2002 και το επόμενο, Ο ήλιος του Μάρτη, το 2007. Εδώ, στο τρίτο, το Κ.527, υπάρχει ένα ιστορικό υπόβαθρο, καθώς μας μεταφέρει στα τέλη του 19ου αιώνα στην Κέρκυρα, όπου ο αφηγητής, ο Σπύρος Τιμαλφής, υπηρέτης του κερκυραίου ευπατρίδη Μιχαήλ Δριαλίτι, μιλάει για τα δύο πάθη του κυρίου του, την όπερα και την ωραία Laurenza Belfior, μια μοιραία γυναίκα. Ο Δριαλίτις, που γνώρισε τον Μότσαρτ, αποφασίζει να ανεβάσει το έργο του Don Giovanni στο λυρικό θέατρο της Κέρκυρας, San Giacomo. Στον ρόλο του Ντον Τζοβάνι επιλέγεται ένας νεαρός ιερωμένος, ο Ιωάννης Καρτάνος, ο οποίος όμως βάζει στο μάτι την Laurenza. Το αποτέλεσμα είναι τραγικό. «Καίχελ 527» είναι ο αριθμός καταλόγου των έργων του Μότσαρτ που αντιστοιχεί στον Don Giovanni.

5.Κωνσταντίνος Δ. Γουσίδης Ο καλός χριστιανός ΠΑΤΑΚΗΣ Για την άλωση της πόλης της 29ης Μαΐου 1453 και τις τελευταίες ημέρες του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου έχουν γραφτεί αρκετά λογοτεχνικά βιβλία. Τα περισσότερα στηρίζονται στα πραγματικά γεγονότα και αποτελούν μυθιστορηματικές εκδοχές των αφηγήσεων των γνωστών χρονικογράφων, του Φραντζή, του Κριτόβουλου, του Δούκα και του Χαλκοκονδύλη. Ο δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Γουσίδης (Θεσσαλονίκη, 1973), με σπουδές Φιλολογίας και Ιστορίας, έγραψε το δικό του μυθιστόρημα, στηριγμένος στις πηγές, αλλά μαζί με τα πραγματικά πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στην άλωση (Λουκάς Νοταράς, Γεώργιος Σχολάριος, Μωάμεθ ο Πορθητής) χρησιμοποιεί και δύο φανταστικά: τον Δημήτριο Παχυμέρη, τον αφηγητή της ιστορίας, και τον Νικόλαο Δούκα. Η λογοτεχνία δεν δεσμεύεται από τα ιστορικά γεγονότα και δημιουργεί τους δικούς της κόσμους, σύμφωνα με τη γόνιμη ή όχι φαντασία του κάθε συγγραφέα. Ο Γουσίδης μας δίνει τη δική του εκδοχή των γεγονότων, έστω και αν κάποιοι τη θεωρήσουν αυθαίρετη.

«Ο Άγιος»

Άγιος ονομάζεται Σάιμον Τέμπλαρ και τα κατορθώματά του αρχίζουν από τη δεκαετία του ’30. Ο δημιουργός του, αληθινός απόγονος της κινέζικης δυναστείας των Τσανγκ είναι ο γεννημένος το 1907 στη Σιγκαπούρη Λέσλι Τσαρλς Μπόυγερ Γιν (Leslie Charls Bowyer Yin). Το 1926 άλλαξε το επώνυμό του από το όνομα του συνταγματάρχη Francis Charteris και το 1928 ο συγγραφέας των δημοφιλέστατων μυθιστορημάτων μυστηρίου και περιπέτειας και δημιουργός του ήρωα με το χιούμορ και τους αριστοκρατικούς τρόπους του πασίγνωστου Άγιου, του αποκαλούμενου «Ρομπέν των Δασών του σύγχρονου εγκλήματος» έγινε γνωστός ως Λέσλι Τσάρτερις και τα περίπου 50 μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων με ήρωα τον Άγιο μεταφράστηκαν σε τουλάχιστον 15 γλώσσες και εξελίχτηκαν σε τηλεοπτικές και κινηματογραφικές σειρές με μεγάλη επιτυχία. Γιος ενός Κινέζου χειρουργού και μιας Αγγλίδας παρακο-

INDEX_42

λούθησε για μικρό χρονικό διάστημα μαθήματα στο King’s College. Από πολύ νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με την ποίηση και την πεζογραφία. Έκανε πολλά ταξίδια και καταπιάστηκε με ένα σωρό επαγγέλματα. Ναύτης του εμπορικού ναυτικού, αλιέας μαργαριταριών, μεταλλωρύχος, εργάτης, οδηγός λεωφορείου, στη Μαλαισία, επαγγελματίας παίχτης του μπριτζ και μπάρμαν σε μια λέσχη στο Λονδίνο, απ’ τα οποία απέκτησε εμπειρίες πολύτιμες για έναν συγγραφέα. Το 1932 μεταναστεύει και εγκαθίσταται στις Η.Π.Α. και ένα χρόνο αργότερα (1933) προσλαμβάνεται ως σεναριογράφος στο Χόλυγουντ και συνεργάζεται με την Paramount Pictures στο φιλμ The Midnight Club, καθώς και με ραδιοφωνικές παραγωγές Σέρλοκ Χολμς. Έγραψε τα σενάρια για οκτώ κινηματογραφικές ταινίες με τον Άγιο και διάφορα άλλα φιλμ. O περίφημος ήρωας Σάιμον Τέμπλαρ εμφανίζεται για πρώτη φορά στο τρίτο του μυθιστόρημα, Meet-Τhe Tiger!. Πολλές τηλεοπτικές εκπομπές που έχουν εμφανιστεί με πρωταγωνιστή τον Αγιο δεν έχουν καμία σχέση με τα βιβλία του Charteris -κυκλοφορούν, όμως, ως λογοτεχνοποιημένα σενάρια, με την «έγκρισή» του-, έως και η βρετανική τηλεοπτική παραγωγή του Αγίου, μεταξύ 1962-1969, με πρωταγωνιστή τον Roger Moore στον ομώνυμο ρόλο. Από τα 100, περίπου, βιβλία που εκδόθηκαν με ήρωα τον Άγιο, το τελευταίο που έγραψε ο ίδιος ο Charteris ήταν το The Saint in the Sun, 1963 -το επόμενο, λ.χ., Vendetta for the Saint, 1964, γράφτηκε από τον Harry Harrison, συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας, με τον Charteris όμως να εμφανίζεται και πάλι στη θέση του συγγραφέα. Το 1952 παντρεύεται την αμερικανίδα ηθοποιό Audrey Long και επιστρέφουν στην Αγγλία για να ζήσουν μόνιμα στο Σέρεϊ. Πέθανε στο Γουίντσορ στις 10 Απριλίου 1993.

Βιβλία με άπ

56 56

οψη

για κάθε

ΑΠΟ ΤΗN MΠA IP ANNA TΣ

άποψη

Τσε, το αδύνατο που φαίνεται εφικτό.

Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Σέρνα, το όνομα του οποίου έγινε συνώνυμο της (κάθε) επανάστασης, γεννήθηκε το 1928 στο Ροζάριο της Αργεντινής. Μεγαλωμένος από αστική οικογένεια, λατρεύει το σκάκι και το ράγμπι και η αγάπη του για τις θετικές επιστήμες τον στρέφει στην Ιατρική. Πέρα όμως από τις σπουδές του, διαβάζει πολιτικά κείμενα και λογοτεχνία, και κυρίως, διαβάζει φανατικά τον Νερούδα. Το 1953 ξεκινά ένα ταξίδι στη Νότια Αμερική, με τον φίλο του Γκρανάδο. Από τη Χιλή στο Περού και από εκεί στην Κολομβία και τη Βενεζουέλα, πηγαίνουν από λεπροκομείο σε λεπροκομείο, οπουδήποτε μαθαίνουν ότι υπάρχει ανάγκη για γιατρούς. Σύντομα γίνεται εμφανές πως αυτό που ψάχνει να θεραπεύσει ο Ερνέστο δεν είναι η λέπρα, ο τύφος και η ελονοσία αλλά η πείνα, η εκμετάλλευση και η αδικία. Έπειτα από μια σύντομη επιστροφή στην Αργεντινή για να πάρει το πτυχίο του, αρχίζει και πάλι το ταξίδι στην Αμερική της εξαθλίωσης: Βολιβία, Κόστα Ρίκα, και επιτέλους, Γουατεμάλα. Εκεί παίρνει μέρος στη μάχη κατά των συμφερόντων της «United Fruit Company», η οποία «ρίχνει» -με τη βοήθεια της πανταχού παρούσας CIA- τον δημοκρατικά εκλεγμένο Άρμπενς, εξαιτίας της αγροτικής του μεταρρύθμισης. Συνεχίζει το ταξίδι του και για να κερδίσει τα προς το ζην θα δουλέψει οδηγός φορτηγού στην Ονδούρα, θα φωτογραφίσει τουρίστες στην Πόλη του Μεξικού και θα γράψει για το πρακτορείο ειδήσεων Πρένσα Λατίνα. Ώσπου, το 1955, στο Μεξικό, γνωρίζεται με τον Φιντέλ, εκτιμά το κοφτερό του μυαλό και τη συνέπειά του, και ο κάποτε «ακατάλληλος» για το στρατό Ερνέστο, εκπαιδεύεται για τρείς μήνες στα βουνά για να γίνει ο Τσε, ο αντάρτης. Το 1956 επιβιβάζεται με 81 άντρες, όπλα και πολεμοφόδια, σε ένα πλοίο με προορισμό την Κούβα, με στόχο την ανατροπή του δικτάτορα Μπατίστα. Αν και τραυματίζεται κατά την απόβαση, συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ελάχιστους αντάρτες που επιζούν και διαφεύγουν στα αφιλόξενα βουνά της Σιέρα Μαέστρα. Εκεί θα συρρέουν για δυο χρόνια αγρότες για να γίνουν αντάρτες και το Κίνημα θα χτίζει ένα στρατό που δεν ξέρει μόνο να πολεμά, αλλά και να γράφει και να διαβάζει με δάσκαλο τον Τσε. Καθώς η επανάσταση εξαπλώνεται, ο Μπατίστα επιτίθεται στη Σιέρα με 12.000 στρατιώτες. Το αντάρτικο, με τον Κομαντάτε -πλέον- Τσε, αν και πολύ μικρότερο σε αριθμούς, αναγκάζει τον στρατό σε οπισθοχώρηση. 1959, η επανάσταση νίκησε. Ο Τσε γίνεται Πρόεδρος της Τράπεζας της Κούβας, ένας τραπεζίτης με αμπέχονο. Απογοητεύεται βάναυσα με τον συγκαλυμμένο ιμπεριαλισμό της Ρωσίας, που χρησιμοποιεί την Κούβα ως πιόνι στο παιχνίδι της με τις ΗΠΑ και θεωρεί πως ο Μάο παίζει κι αυτός το δικό του παιχνίδι. Η Κούβα βυθίζεται σε οικονομική κρίση. Φοβάται πως έχουν κάνει λάθος. Αποφασίζει να ξεκινήσει πάλι από την αρχή, υπάρχουν τόσα μέρη στον κόσμο που κυριαρ-

INDEX_36

Τη χρονιά που δεν πέταξαν χαρταετοί Νίκος Κοτρίδης

χεί η πείνα και η αδικία. Στο αποχαιρετιστήριο γράμμα που αφήνει στα παιδιά του γράφει: «Να θυμάστε ότι το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι η επανάσταση και ότι καθένας από εμάς δεν αξίζει τίποτα από μόνος του». Έπειτα από μια αποτυχημένη απόπειρα επανάστασης στο Κονγκό στο πλευρό του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού, καταλήγει στη Βολιβία με μια μικρή ομάδα ανταρτών. Συναντά έντονη δυσπιστία από το κομμουνιστικό κόμμα, και το αντάρτικο ανακαλύπτεται πρόωρα από τον Βολιβιανό στρατό. Ο Τσε πληγωμένος από την αδιαφορία των ντόπιων αγροτών, περιμένει από ώρα σε ώρα την προδοσία που δεν αργεί να έλθει. Στις 8 Οκτωβρίου του 1967, περικυκλωμένος στη ζούγκλα της Βολιβίας, ο Κομαντάτε τραυματίζεται και συλλαμβάνεται. Μεταφέρεται στο σχολείο του χωριού Ιγουέρας, τον ανακρίνουν Βολιβιανοί στρατιώτες και Αμερικανοί αξιωματούχοι και αφήνεται στο έλεος των τραυμάτων του. Το μεσημέρι της 9ης Οκτωβρίου ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα δολοφονείται από τον στρατιώτη Μάριο Τεράν κατόπιν εντολής του Προέδρου της χώρας Ρενέ Μπαριέντος. Το 1968, μόλις ένα χρόνο μετά τον θάνατό του, εκδίδεται στην Αργεντινή το Che, ένα graphic novel για τη ζωή του. Τα κείμενα υπογράφει ο ανθρωπιστής συγγραφέας Έκτορ Έστερχελντ, που με τους Ούγκο Πρατ και Ντίνο Μπατάλια υπήρξε από τους πρωτεργάτες της χρυσής εποχής των κόμικς. Η αφαιρετική αισθητική των σχεδίων του Αλμπέρτο Μπρέτσια -που συνδύαζε συχνά το φανταστικό με την κοινωνική κριτική- και του γιου του Ενρίκε -που έχει εικονογραφήσει για οίκους όπως η Marvel και η D.C- τους καθιστά στην πρωτοπορία των Λατινοαμερικάνων καλλιτεχνών. Απαγορευμένο για χρόνια στην Αργεντινή, το ιστορικό ντοκουμέντο της 9ης τέχνης κυκλοφορεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Περιλαμβάνει Χρονολόγιο για τη ζωή του Τσε, καθώς και μια συνέντευξη με τον μόνο εν ζωή συντελεστή του έργου, σχεδιαστή Ενρίκε Μπρέτσια.

Ένα αγόρι ανακαλύπτει βήμα-βήμα τη βασανιστική πορεία που είναι αναγκασμένοι ν’ ακολουθήσουν εκείνοι που επιλέγουν το δρόμο της Αρετής. Πλάι του, ένα κορίτσι παρακολουθεί με απορία και τρόμο την προσπάθειά του αυτή, αλλά και με συγκίνηση και τρυφερότητα το αβέβαιο πέταγμά του στο δικό της ουρανό. Όταν έρθει η χρονιά που δεν θα πετάξουν χαρταετοί, το κορίτσι θα καταλάβει, οριστικά κι αμετάκλητα, πως έχει δίκιο ο ποιητής όταν λέει πως δίχως αρετή και τόλμη ελευθερία δεν υπάρχει.

Κι άμα βγεις, να είσαι όμορφη Βίκυ Αράλη Η ιστορία μιας γυναίκας, που τολμά να μοιράζεται τα πάντα, κι ας ξέρει πως το τέλος δεν είναι πάντα αίσιο. Ένα βιβλίο για τη δύναμη της θέλησης.

Η φθινοπωρινή μελαγχολία των ονείρων Γεράσιμος Δ. Καρέλος

Κείμενο: Έκτορ Έστερχελντ Σχέδιο: Αλμπέρτο Μπρέτσια, Ενρίκε Μπρέτσια Che ΟΞY

INDEX_42

Το ’θελε η μοίρα να συναντηθούν. Διαφορετικοί άνθρωποι, άλλες ιδέες, καλά κρυμμένα μυστικά και όνειρα για το μέλλον τους. Ανάμεσά τους ένας «περιπλανώμενος επαναστάτης», που κίνησε για να μπει σε μοναστήρι κι αλλού η καρδιά του φαίνεται πως θα τον πάει, ένας ατίθασος νεαρός, που νιώθει πως του χρωστά η ζωή πολλά, κι ένας ευαίσθητος κι ευγενικός στρατιώτης. Και κάπου εκεί μια όμορφη κοπέλα που, μπερδεμένη απ’ την αγάπη, θα βρεθεί σ’ ένα μεγάλο αδιέξοδο.

Lemon Μαρία Πετρίτση Μικρές καθημερινές, άλλοτε παράξενες κι άλλοτε φαινομενικά συνηθισμένες ιστορίες, που αφηγούνται τον εαυτό τους σε πρώτο πρόσωπο, αναπνέοντας με ανθρώπινους πνεύμονες.

Θεμιστοκλέους 80, 106 81 Αθήνα | Τηλ.: 210 52.26.609 | www.empiria.gr • www.avopolis.gr • www.brainfood.gr INDEX_36

Απo την πένα στο πιρούνι και… αντiστροφα

ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ KAI TH ΓIΩTA ΣYKIΩTH

H ΣYNT

“ θα σεστοδω Floral ”

AΓH

Κοτόπουλο με σταφύλια 2 ολόκληρα φιλέτα στήθος κοτόπουλου 1 κρεμμύδι ξερό ψιλοκομμένο 1 ποτήρι λευκό κρασί 1 μεγάλο τσαμπί σταφύλι σουλτανίνα αλατοπίπερο

IN VINO VERITAS

το κρασί η αλήθεια» [in vino veritas] έλεγαν οι Ρωμαίοι. «Θέρος, τρύγος, πόλεμος», έλεγαν οι παλιοί αμπελουργοί για να εκφράσουν το ξεσήκωμα όλης της οικογένειας για τον θερισμό και τον τρύγο. Από τα μέσα του Σεπτέμβρη μέχρι σχεδόν το τέλος του Οκτώβρη δεν υπάρχει ανάπαυση για τους αμπελοκαλλιεργητές. Ευτυχώς, από τη Θράκη μέχρι την Κρήτη και από τα νησιά του Ιονίου μέχρι τα νησιά του Αιγαίου, απ’ την Κάρπαθο στη Θάσο κι’ απ’ την Άρτα στην Αγιάσο -όπως λέει και το τραγούδι- υπάρχουν αμπελώνες. Μια εκδρομή, λοιπόν, στους αμπελώνες της «διπλανής πόρτας» είναι από κάθε άποψη απολαυστική. Φιλόξενοι οινοποιοί θα περπατήσουν μαζί σας μέσα στ’ αμπέλια πρόθυμοι να εξηγήσουν τις αρχαίες τεχνικές της αμπελουργίας και να σας φιλέψουν μούστο. Κρασί κατ’ αρχάς παρασκευάσθηκε στην Ασία, απ’ όπου οι Φοίνικες το έφεραν στη Μεσόγειο και το παρέλαβαν πρώτα οι Έλληνες και ακολούθως οι Ρωμαίοι, οι Αιγύπτιοι, οι Γαλάτες στη Μασσαλία και οι Ίβηρες στην Ισπανία. Στην Ελλάδα φαίνεται ότι ήρθε από τη Θράκη, γιατί η λατρεία του Διονύσου ξεκίνησε από τους Θράκες. Δεύτερος δρόμος προς την Ελλάδα ήταν η Κρήτη. Προφανώς, εξίσου παλαιός όσο και το κρασί ο άζυμος χυμός του σταφυλιού, βρήκε τη θέση του στα γαστρονομικά ιστορικά χρονικά από αρχαιοτάτων χρόνων τα οποία ελάχιστα έχουν αλλάξει στο πέρασμα των αιώνων. Ο ξινός χυμός των άγουρων σταφυλιών με τη σκανδαλιστική γεύση, η αγουρίδα, χρησιμοποιούταν από τους Αιγυπτίους ως σάλτσα για το ψάρι, όπως περίπου χρησιμοποιούμε σήμερα το λεμόνι. Σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, το αλεύρι και το σιρόπι από το σταφύλι μπορούν να συνδυαστούν σε πολλά είδη από πίτες και αρτοσκευάσματα. Από την κρητική πετιμεζόπιτα έως το φοινίκι της Τήνου, (είδος πίτας με ελαιόλαδο, σιρόπι από σταφύλι, καρύδια, πορτοκαλόφλουδα και ρακί). Γνωστή από την αρχαιότητα για την αμπελουργική παράδοσή της και την οινοποιία είναι η περιοχή των Μεσογείων Αττικής, όπου ο τρύγος είναι κυριολεκτικά πανηγύρι. Μπορεί όποιος θέλει να συμμετέχει στο πάτημα των σταφυλιών μέσα στο ληνό (το πατητήρι), να τρέξει ο μούστος μέσα από τη μεγάλη τρύπα στο πολέμι (μια αβαθή στέρνα, το πολύ 4 μέτρα, με ολοστρόγγυλο άνοιγμα και με καθολική επάλειψη από τσιμέντο. Στο κέντρο του πάτου της έχει ένα βαθούλωμα γύρω στα 20 εκατοστά. Εκεί μέσα μπαίνει εύκολα η μπότσα ώστε να μη μένει υπόλοιπο μούστου στο πολέμι), να μεθύσουν όλοι από τις μυρουδιές, να πάρουν τον πρώτο μούστο να κάνουν μουσταλευριά, μουστοκούλουρα, πετιμέζι, αλλά και… κοτόπουλο με σταφύλια. Από την πρώτη κιόλας μέρα οι νοικοκυραίοι «κρασοτραβούν» ένα μέρος του μούστου -το εύστοχα επονομαζόμενο «πατατράβα»- για να φτιάξουν το κοκκινέλι και τη ρετσίνα. Μη διστάσετε να δοκιμάσετε!

INDEX_42

1 φύλλο δάφνης 1 μικρό λεμόνι λίγο λάδι

Σ’ ένα αντικολλητικό τηγάνι, ρίχνουμε λίγο λάδι και σοτάρουμε το κρεμμύδι. Προσθέτουμε το κοτόπουλο και συνεχίζουμε το σοτάρισμα γυρίζοντάς το αρκετές φορές. Όταν πάρουν λίγο χρώμα, σβήνουμε το φαγητό με το κρασί και τον χυμό από το λεμόνι. Καλύπτουμε το κοτόπουλο με νερό, προσθέτουμε το δαφνόφυλλο, αλατοπίπερο και το αφήνουμε να βράσει. Μέχρι να ετοιμαστεί το κοτόπουλο, καθαρίζουμε το σταφύλι και το πλένουμε. Όταν ετοιμαστεί το κοτόπουλο, το αποσύρουμε με τρυπητή κουτάλα, ρίχνουμε τα σταφύλια στο τηγάνι και τ’ αφήνουμε να πάρουν μια βράση. Ανακατεύουμε κουνώντας το σκεύος απαλά και δεν χρησιμοποιούμε κουτάλι για να μη λιώσουν οι ρόγες. Σβήνουμε τη φωτιά και αφήνουμε τη σάλτσα μας να δέσει με το λιγοστό βράσιμο που χρειάζονται τα σταφύλια. Σερβίρουμε το κοτόπουλο σε πιατέλα με τα σταφύλια σκορπισμένα πάνω του.

#00,4 $0''&& %3*/,4 '00% .64*$ )"11&/*/(4 $0/$&354 1"35*&4 13&4&/5"5*0/4 &9)*#*5*0/4 4$3&&/*/(4 -&$563&4

´Ç¸ÍÎºÅÆ³º¾Ð ] Æ Î´· Ä ÌÑ´·ËÈ ] 5 ] XXX GMPSBMDBGF HS ] JOGP!GMPSBMDBGF HS

ANAΓNΩΣH KAI... BIBΛIOΘEPAΠEIA

ΜΟΥΣΙΚΗ TINDERSTICKS Στις 19 του μηνός, Κυριακή, λίγες μέρες πριν την πανσέληνο του Σεπτεμβρίου, είχαμε την τύχη να ξαναδούμε στην Ελλάδα το συγκρότημα των Tindersticks. Στη συναυλία τους στο Λυκαβηττό κατάφεραν για μια ακόμη φορά να μαγέψουν το κοινό τους… Αυτό το κάνουν εδώ και 18 χρόνια στην Ευρώπη. Με μέσω επικοινωνίας τη μουσική τους, από το πρώτο τραγούδι μας κάλυψαν με ένα πέπλο ζεστασιάς και μας συντόνισαν μεταξύ μας και μαζί τους. Πολύ ευαίσθητη η στιγμή όπου ο Stuart Ashton Staples (τραγουδιστής), σε μια πεντάλεπτη διακοπή λόγω βλάβης του ήχου, ενώθηκε με το κοινό και τραγούδησε με μια κιθάρα, χωρίς μικρόφωνο. Το τραγούδι ακούσθηκε σε όλο το θέατρο. Τον «ήχο Tindersticks» επίσημα τον κατατάσσουν στο rock, είναι όμως ένα καθ’ όλα επιτυχημένο αμάλγαμα που περιέχει στοιχεία soul, jazz, βρετανικά παραδοσιακά μοτίβα ακόμη και κλασικές ή baroque αναφορές. Όταν υπάρχει ταλέντο και έμπνευση είναι δυνατόν η χρήση διαφορετικών στοιχείων να δώσει άριστα αποτελέσματα… Αυτά όμως, συμβαίνουν στη Μεγάλη Βρετανία. Θα ευχόμουν να τους ξανακούσουμε τον χειμώνα στην Αθήνα, σε ένα χώρο που να θυμίζει κλασικό bar… Gustav Lyon

ΧΡΟΝΗΣ ΑΗΔΟΝΙΔΗΣ, ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΚΑΡΑΝΤΖΗ ΑΦΡΑΣΤΟΝ ΘΑΥΜΑ Legend (label 7) / 2010 Ο Χρόνης Αηδονίδης και η ψάλτρια και μαθήτρια του στο παραδοσιακό τραγούδι Νεκταρία Καραντζή, αποδίδουν με κατάνυξη βυζαντινούς εκκλησιαστικούς ύμνους και έναν λαϊκό θρήνο της Μ. Εβδομάδας, στο νέο διπλό cd Άφραστον Θαύμα. O κορυφαίος δάσκαλος της παράδοσης, αναφέρει στο ένθετο του cd: «Ευχαριστώ τον Θεό που με αξίωσε, για μία ακόμη φορά, να ηχογραφήσω βυζαντινούς εκκλησιαστικούς ύμνους, ένα όνειρο που είχα από μικρό παιδί, απ’ όταν μάθαινα βυζαντινή μουσική κοντά στον ιερέα πατέρα μου. Το δημοτικό τραγούδι βέβαια που υπηρέτησα όλα αυτά τα -πενήντα και πλέον- χρόνια δεν είναι παρά η «δίδυμη αδελφή» της βυζαντινής μουσικής. Ως δίδυμες αδελφές αυτές οι δύο τέχνες έχουν σίγουρα πολλές ομοιότητες αλλά και κάποιες διαφορές. Η ουσία όμως είναι ότι είναι παιδιά της ίδιας μάνας: της ελληνικής μουσικής μας. χαίρομαι από καρδιάς που συνοδοιπόρος μου, και σε αυτό το έργο, είναι η Νεκταρία Καραντζή. Η σκέψη ότι η εκλεκτή μου μαθήτρια και πλέον συνεργάτιδα συνεχίζει το δικό μου έργο στην αλυσίδα της μακραίωνης ελληνικής μουσικής παράδοσης, με αναπαύει». Λεωνίδας Μαριδάκης

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 23o ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ Αθήνα 21-31 Οκτωβρίου Με επίσημη έναρξη στις 21 Οκτωβρίου με το βραβευμένο με Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου, Μέλι, παρουσία του Τούρκου σκηνοθέτη Σεμίχ Καπλάνογλου, το 23ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου δίνει για ακόμη μια χρονιά σινεφίλ χρώμα στον μήνα Οκτώβριο. Στη φετινή διοργάνωση 11 ταινίες θα συμμετέχουν στο διαγωνιστικό τμήμα ανάμεσα τους και μία ελληνική Η Ανταρσία της κόκκινης Μαρίας του Κώστα Ζάππα. Μια ακόμα ελληνική παρουσία αποτελεί η ειδική πρεμιέρα της νέας ταινίας του Γιάννη Οικονομίδη Μαχαιροβγάλτης στις 20 Οκτωβρίου. Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχουν τα τρία φετινά αφιερώματα του προγράμματος. Ο ελληνικός κινηματογράφος της δεκαετίας του ΄80 με δέκα ταινίες (Καρκαλού του Σ. Τορνέ, Βαριετέ του Ν. Παναγιωτόπουλου, Ρεπό του Β. Βαφέα κ.α.) και το ιταλικό σπαγγέτι γουέστερν με δέκα, επίσης, αντιπροσωπευτικά δείγματα του είδους (Κάποτε στη Δύση του Σ. Λεόνε, Σκιά Θανάτου του Σ. Κορμπούτσι κ.α.) θα ζωντανέψουν την εγχώρια και διεθνή κινηματογραφική ιστορία. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στον σπουδαίο Αμερικάνο κινηματογραφιστή Σάμιουελ Φούλερ (1912-1997) επιρροή δημιουργών όπως ο Σκορτσέζε και ο Τζάρμους με έξι δημιουργίες του που σκηνοθέτησε (I Shot Jesse James) ή έγραψε το σενάριο (Shockproof) όχι όμως ανάμεσα τους και το διάσημο φιλμ νουάρ Ο Πορτοφολάς. Αίθουσες : Απόλλων, Τριανόν, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης Διοργάνωση : Δήμος Αθηναίων - Πολιτιστικός Οργανισμός Δ. Αθηναίων Νίκος Νικολαΐδης

INDEX_36 INDEX_42

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ_ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΕΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ από την Helen of Troy

Κοινό ανακοινωθέν: Αγαπητοί, μείνετε κοντά σε ό,τι σας δίνει ενέργεια. Αντισταθείτε στο χάος των καιρών, με όποιο τρόπο νιώθετε ότι σας ταιριάζει. Ένα είναι βέβαιο: Έχει και ο πάτος το τέλος του…!

Τα ζώδια του διμήνου: ΠΑΡΘΕΝΟΣ, ΖΥΓΟΣ

Ο Λέων Τολστόι, Χ. Λ. Μπόρχες, ο Γιόσεφ Ροτ, ο Ζόρζ Μπατάιγ και μια πληθώρα άλλων συγγραφέων απεβίωσαν… Παρθένοι ενώ ο Θερβάντες, ο Τ.Σ. Έλιοτ, ο Ουίλιαμ Φώκνερμ, ο Τρούμαν Καπότε και αρκετοί ακόμα συγγραφείς κρατούσαν την ισορροπία στο ζώδιο του Ζυγού.

ΖΥΓΟΣ

Πώς λειτουργεί η τύχη με τους Ζυγούς αυτή την περίοδο; Ε, καμία σχέση. Κάθε φορά που εύχεστε κάτι, ο ουρανός σπάει πλάκα μαζί σας. Ζητάτε βατράχια; Θα βρέξει ακρίδες. Ζητάτε ξύδι; Θα βρέξει λεμόνι. Πίκρα και μουχλαντάρα. Κι ας είστε το συνώνυμο της παραγωγικότητας και της υπευθυνότητας. Τι να πώ; Κι η χασούρα, κέρδος είναι; Το λέω. Τολμήστε αλλαγή προσέγγισης στα θέματά σας και… ό,τι βρέξει θα κατεβάσει…

Σπύρος Κουρκουνάκης Το παραμύθι της Ευτυχίας ΙΑΝΟΣ

Vincent Peghaire Παίζουμε με την τέχνη; ΕΚΠΛΗΞΗ

ΣΚΟΡΠΙΟΣ

ΚΡΙΟΣ

ΔΙΔΥΜΟΙ

Δεν είναι και τραγικό. Ένα χαπάκι θα παίρνετε. Πρωί, μεσημέρι, βράδυ, πριν και μετά το φαγητό. Αποδοχή του άλλου, το λένε. Σταματήστε τα κηρύγματα, μη βιάζεστε, μη γίνεστε πικρόχολοι. Δεν είστε και τόσο δοτικά αθώοι όσο σεναριακά υποστηρίζετε! Πράγματι, οι πλανήτες έχουν βαλθεί να σας σπάσουν τον τσαμπουκά. Δικαιοσύνη; «Ας γίνετε ρεαλιστές/τι κι αν υπήρξατε εραστές» (Βοσκόπουλος)

Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν ένα διδυμάκι, δημιουργικό, ευφυές, που το ‘χε για κακό να το πεις «κανονικό». Εκεί, πάνω στη δεύτερη εφηβεία, του λέει ο οφθαλμίατρος: «Ό,τι βλέπεις το βλέπεις βαθιά. Το υπόλοιπο; Χαμπάρι δεν παίρνεις». «Γυαλιά, γιατρέ μου;» «Όχι. Αλεξίπτωτο. Προσγειώσου! Δες μες απ’ τα μάτια των άλλων και δεν θα σε ξαναπούμε κανονικό». Δίδυμος γεννιέσαι, άλλωστε, δεν γίνεσαι…

Αϊσέ Ονάλ Νουράν ΝΑΡΚΙΣΣΟΣ

Άγκαθα Κρίστι Η δοκιμασία της αθωότητας ΛΥΧΝΑΡΙ

ΤΑΥΡΟΣ

Επαναστατικότητα, μηδέν. Πρωτοβουλία, μηδέν. Μα, με τι κινείσθε; Με τρακτέρ, μάλλον. Πουλήστε το, επιτέλους και αγοράστε ένα αυτοκινητάκι της αρεσκείας σας. Ω, ναι. Φοβάστε τις συγκρούσεις. Αλλά δεν θα τις αποφύγετε γιατί θα τις αποφασίσει ο άλλος και τότε..; Πονάει, λεκιάζει, τσούζει. Και, ανάθεμα τα βάσανα, υπάρχει κάποιος απ’ το 12θεο που σκίζεται να σας δώσει δωρεάν μαθήματα οδήγησης. Ακούγεται σαδομαζο… ΟΚ, πάσο… Μιχαήλ Καϊκουνίδης Μύθοι Ελλήνων της ελληνικής και μικρασιατικής γης ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

INDEX_36 INDEX_42

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

Από πότε οι καρκίνοι έγιναν μπροστοτράγοι, ένας Θεός το ξέρει. Μάλλον διαβάζετε κρυφά. Εύγε, πάντως. Αλλαγή σελίδων, εξελίξεις εντός, εκτός και επί τα αυτά, λαχτάρα να ξεχωρίσετε, να κερδίσετε επί παντός. Μην ακούτε που λένε: «καλός καρκίνος, νεκρός καρκίνος». Είναι που θολώνετε με τις επιτυχίες και «παθαίνετε» έπαρση. Απαντήστε τους με ταπεινοφροσύνη (βλ. Μπαμπινιώτης σελ. 666). Νικολάι Γκόγκολ Ο επιθεωρητής. Τα παντρολογήματα, ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ

ΛΕΩΝ

Είναι κι ευχή μα, κυρίως, κατάρα ν’ ακούτε από παντού: «Α, αυτοί! Είναι γεννημένοι για μεγαλεία!» Φυσικά. Μεγαλειώδεις ταλαιπωρίες, μεγαλειώδεις προσπάθειες να ισορροπήσετε, μεγαλειώδης και μεταβατική περίοδος, όπου κι αν βρίσκεστε. «Να μείνω μόνος; Με ποιον να μπλεχτώ; Πού να δέσω επαγγελματικά;» Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού. Γι’ αυτό, διαλέξτε ένα ήσυχο μέρος στη ζούγκλα, παραγγείλετε πίτσα και μοιραστείτε την με φίλους. Ισομερώωωως!

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

«Μα τι ζητάω; Μια ευκαιρία στον Παράδεισο να πάω», τραγουδάτε κακόκεφα και να’ την! Ξαφνικά θα γεμίσετε υποχρεώσεις και τρεξίματα. Θα σας επηρεάσει συνολικά, γι’ αυτό κινητοποιηθείτε, κυνηγήστε την! Μην αναβάλλεται τίποτα, με το τηλεκοντρόλ στο χέρι, τσιπς και κόκα-κόλα. Εκτός κι αν… αλλάξετε τραγουδάκι. Από Τρύπες, αυτή τη φορά: «Υπάρχουν στον Παράδεισο έξοδοι κινδύνου;»

ΥΔΡΟΧΟΟΣ

Επιτρέψτε μου… αλλά δεν είστε εσείς για πολλή ελευθερία. Καλύτερα τα πάτε πιωμένοι και οδηγώντας ή καπνίζοντας στη μούρη της έννομης τάξης. Τώρα όμως υπάρχει ελπίδα. Στα επαγγελματικά. Οξυδερκής, δυναμικός, διεκδικητικός. Κι απ’ την άλλη, ανυπόμονος, πιεστικός, ε, κι όταν τσαντίζεστε… κόβετε ό,τι εξέχει (και όχι μόνο) από τους συνεργάτες σας. Προτείνω ισορροπία! Μια νέα, μικρή προσθήκη στο λεξιλόγιό σας.

Κάτι δεν έχετε καταλάβει εσείς. Να το αναζητήσουμε στη γονεϊκή συνθήκη; Στο μάθημα που ήσασταν κουμπούρας; Στους δύστροπους άλλους; Πώς γίνεται και αναρωτιέστε διαρκώς: «Μα γιατί μου κάθονται μόνο οι… τάδε;» Ίδιες κι απαράλλακτες οι επιλογές σας και δεν σας αρέσουν, φυσικά. Διαπραγματευτείτε, κατανοήστε τούς έξω από τα πλαίσιά σας. Δεν είστε αναντικατάστατος αλλά μπορείτε, τουλάχιστον, να είστε αληθινός.

Γιάννης Κορίδης Κλειστός χώρος ΙΩΛΚΟΣ

Sarah Kane Crave ΚΟΑΝ

OΣKAP OYAΪΛNT Aνθολόγιο (ρήσεις και αντιρρήσεις) HPIΔANOΣ

ΤΟΞΟΤΗΣ

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

Μην σκεφτείτε, πείτε μας γρήγορα: Πόσες προσωπικές αντωνυμίες έχει ένα ρήμα; Πέντε, εεε; Όοοχι, έξι έχει. Υπάρχει και το πρώτο πρόσωπο. Π.χ. ΕΓΩ θέλω. ΕΓΩ. Κολλήστε παντού το ποντίκι του Αρκά τη στιγμή που λέει: «Καιρός ν’ αφήσουμε τους εγωισμούς και να κοιτάξουμε τον εαυτό μας». Κάντε focus στις επιθυμίες σας και ζητήστε τώρα!! Ναι, κι εσείς σπάιντερμαν και κατγούμαν. Και θα περιμένω καρτερικά να μου πείτε το προσφιλές σας «Αποστολή εξετελέσθη» -προς όφελός σας, πια. Ed McBain Όλη η παρέα είν’ εδώ OPUS MAGNUM

«Πιο καλή η μοναξιά…». Περικαλλή η μοναξιά, κυρίως όταν προκύπτει από επιλογή, αλλά εσείς καλύτερα να μην την προτιμήσετε. Ξεθάψτε, επιτέλους, αυτό το έρημο το τόξο σας που κοντεύει να σκουριάσει! Αναζητήστε νέους στόχους, συνεργαστείτε, μην κλείνεστε. Έχετε κι ένα όργανο που το λένε καρδιά. Μη σκουριάσει κι αυτό! Βέβαια, όσο ν’ ανακινηθεί το εργοτάξιο, προσοχή! Είστε ικανοί για πολλές μπούρδες που μπορούν και να σας εκθέσουν! Κωνσταντίνα Ρίτσου Οι κήρες των λεόντων ΠΑΡΟΥΣΙΑ

ΙΧΘΕIΣ

Τηρουμένων των αναλογιών, καλή είναι αυτή η περίοδος και για σένα. Θα χρειαστεί, βεβαίως, να αφήσεις κάτι (κάποιον/α;) πίσω σου προκειμένου να εισπνεύσεις ως τα βάθη των πνευμόνων σου τον φρέσκο αέρα που εισβάλλει στη ζωή σου. Όμως, το κόστος είναι ελάχιστο σε σχέση με την ανταμοιβή. Απλά δεν είσαι ακόμη σε θέση να το αναγνωρίσεις. Ανν Σέξτον Ερωτικά ποιήματα ΜΕΛΑΝΙ

ΣΗΜΕΙΑ ΟΠΟΥ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΤΟ INDEX ΑΤΤΙΚΗ Α Π Ο Π Ε Ι ΡΑ • ΝΑΥΑ Ρ Ι Ν ΟΥ 1 8 , ΑΘ Η ΝΑ | Α Π Ρ Ο ΒΛ Ε Π Τ Ο • Ρ Η ΓΑ Φ Ε ΡΑ Ι ΟΥ 2 5 , ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ | BAΣIΛEIA∆H • AΓ. MEΛETIOY 114, ΑΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙO AIΘPA • MEΣOΛOΓΓIOY 1, ΑΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΚΙΝΗΣΗ• ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 31, ΜΕΛΙΣΣΙΑ, Λ. ΠΕΝΤΕΛΗΣ 82, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ, ΜΑΤΖΑΓΡΙΩΤΑΚΗ 107, ΚΑΛΛΙΘΕΑ, ΑΓ. ΣΟΦΙΑΣ 35, ΒΥΡΩΝΑΣ| BIBΛIOΠΩΛEIO BHTA IATPIKΩN EKΔOΣEΩN • AΔPIANEIOY 3, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ • EΛ. BENIZEΛOY 133, ΠΛ. EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ, HΛIOYΠOΛH ▶ ΚΥΠΡΟΥ 26, ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ▶ ΓENNHMATA 81, ANΩ ΓΛYΦAΔA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟΥ Ι ∆ ΡΥ Μ ΑΤ Ο Σ Ε Ρ Ε Υ ΝΩ Ν • ΒΑ Σ . Κ Ω Ν ΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 48, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚ∆ΟΣ ΕΩΝ Ο∆ΥΣΣΕΑΣ • ΣΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚ∆ΟΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΙΩΝ • ΣΟΛΩΝΟΣ 85, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠ Ω ΛΕΙΟ EKΔOTIKOY OPΓANIΣMOY ΠAΠYPOΣ • ΠANEΠIΣTHMIOY 46 & XAP. TPIKOYΠH, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟ ΠΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ • ΣΟΛΩΝΟΣ 60, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ EK∆OΣEΩN KE∆POΣ KAI EΣOΠTPON • ΣTOA BIBΛIOY, ΠEΣMATZOΓΛOY 5, ΑΘΗΝΑ | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ • ΣΚΡΑ 9799, ΚΑΛΛΙΘΕΑ | ΒΙΒΛΙΟΤΟΠΙΑ • ΛΑΖΑΡΑΚΗ 21-23, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ 25ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 9, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΠΑΤΗΣΙΩΝ 126, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 23, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΒΙΒΛΙΟΤYΠO • X P. Σ MY P N H Σ 1 5 2 - 1 5 6, BY P Ω NA Σ | Β Ι ΒΛ Ι Ο Φ Ω ΝΟ • Α Γ. Δ Η Μ Η Τ Ρ Ι ΟΥ 4 2 , ΒΥ Ρ Ω ΝΑ Σ | Γ ΕΩ Ρ Γ Ι Α ∆ Η Σ • ΣΟΛ Ω Ν ΟΣ 114, ΑΘΗΝΑ | ΓΡΑΦΗ • ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ 121, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ∆Ω∆ΩΝΗ • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 28, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | EΘNIKO KENTPO BIBΛIOY • ΣΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5, ΑΘΗΝΑ | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 1 7 , ΑΘ Η ΝΑ ▶ ∆ Α ΒΑ Κ Η 3 - 5 , Ε ΡΥΘ Ρ ΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΛΑΖΑΡΑΚΗ 27, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 294, ΨΥΧΙΚΟ ▶ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 39, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓ ΟΥ 2, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΣΙΝΩΠΗΣ 2, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΘΗΒΩΝ 228, ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ ▶ ΓΡΑΒΙΑΣ 6, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ▶ ΠΑΝΑΓΙΤΣΑΣ 3, ΚΗΦΙΣΙΑ ▶ ΝΙΚΗΣ 20, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 6, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΚΑΛΛΙΓΑ 31, ΦΙΛΟΘΕΗ ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 268, ΚΗΦΙΣΙΑ | NEWSSTAND ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 41, ΑΘΗΝΑ | ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ • ΤΡΙΤΩΝΟΣ 47, ΠΑΛ. ΦΑΛΗΡΟ | ΕΠΙΚΑΙΡΑ • ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ 41, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ | ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ • ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ 3, ΑΓ.ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 8, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 11, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ • ΓΡΑΜΜΟΥ 40, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ | ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ • ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ 77, ΙΛΙΟΝ | ΤΟ ΘΕΜΑ • Π. ΤΣΑΛ∆ΑΡΗ 30, ΒΥΡΩΝΑΣ ▶ ΚΥΠΡΟΥ 6 & ΦΡΥΝΗΣ, ΒΥΡΩΝΑΣ ▶ ΦΙΛΟΛΑΟΥ 62 & ΕΚΦΑΝ ΤΙ∆ΟΥ, ΠΑΓΚΡΑΤΙ | ΙΑΝΟΣ • ΣΤΑ∆ΙΟΥ 24, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΝΑΚΗ • ΖΩΟ∆ΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ 2-4, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΡ∆ΑΜΙΤΣΑ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΣΙΑΚΟΥ ΕΛΕΝΗ • ΕΛΑΙΩΝ 41, Ν. ΚΗΦΙΣΣΙΑ | ΚΟΚΚΑΛΗΣ • ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ 24, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΧΙΜΑΡΡΑΣ 24, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ∆ΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 28, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ | KONTYΛI • ΜΑΝΤΖΑΡΟΥ 6, ΚΟΛΩΝΑΚΙ| ΚΟΡΑΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 6, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | KΨM • Z. ΠHΓHΣ 55, EΞAPXEIA | λεµονι • ΗΡΑΚΛΕΙ∆ΩΝ 22, ΘΗΣΕΙΟ | λεΣΧΗ ΤΟΥ ∆ΙΣΚΟΥ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ • ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΚΚΑΛΗ, ΑΘΗΝΑ | ΜΕ ΝΑΝ∆ΡΟΣ • ∆ΡΟΣΙΝΗ 9, ΚΗΦΙΣΙΑ | ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΡΑΗΣ • ΠΑΠΑΓΟΥ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ , ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΜΠΑΤΣΙΟΥΛΑΣ • ΠΑΝΟΡΜΟΥ 83, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ | ΝΑΤΣΗΣ • ΧΡΗΣΤΟΥ Μ ΑΤ Ι Κ Α & Χ Ρ. Σ ΜΥ Ρ Ν Η Σ , ΡΑΦ Η Ν Α | NIKOΛAKHΣ • 3ης ΣEΠTEMBPIOY 91, AΘHNA | ΑΡΓΙΑ • ΑΡΑΠΑΚΗ 81-83, ΚΑΛΛΙΘΕΑ| OKTΩ • ΠAΠANIKOΛH 8, METAMOPΦΩΣH| ΠΑΠΑ∆ΗΜΑΣ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ |

Παλαιότερα τεύχη του index θα βρείτε στο Bιβλιοπωλείο της EΣTIAΣ • Σόλωνος 60, AΘHNA

INDEX_42

ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ • ΣΤΟΥΡΝΑΡH 35, ΑΘΗΝΑ ▶ ΣΤΟΥΡΝΑΡΗ 37, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 55, ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ ▶ ΑΝ∆Ρ. ΠΑ ΠΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ΜΑΡΟΥΣΙ, «THE MALL» ▶ ΠΑΝΕΠ ΙΣ ΤΗΜΙΟΥ 37, ΑΘΗΝΑ | ΠΑΤΑΚΗΣ • ΑΚΑ∆ΗΜΙΑΣ 65, ΑΘΗΝΑ | ΠΑραµετροσ • ΜΕΤΩΝΟΣ 62, ΧΟΛΑΡΓΟΣ ▶ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ 56, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ΠΑΡ’ ΗΜΙΝ • ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 11Α, ΑΘΗΝΑ | ΠEP∆IKHΣ • ΧΑΡOKOΠOY 5355, KAΛΛIΘEA | ΠΟΛΙΤΕΙΑ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 1, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΟ • ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 159, Ν. ΕΡΥΘΡΑΙΑ | ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΑΓΚΥΡΑ • ΣΟΛΩΝΟΣ 124, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΧΡΩΜΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ • ΑΝΤΩΝ ΙΑ∆ΟΥ 6, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΤΑΜΟΣ • ΣΚΟΥΦΑ 32, ΚΟΛΩΝ ΑΚΙ | ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ • ΕΥΒΟΙΑΣ & ΒΟΙΩΤΙΑΣ 1, Κ. ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ • ΓΡΑΒΙΑΣ 3-5, ΑΘΗΝΑ | ΠYΞIΔA• BYZANTIOY 31, KAΛOΓPEZA | ΡΟΚΚΑΣ • ΒΑΡΝΑΛΗ & ΓΚΙΝΟΣΑΤΗ 60, ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣ Η | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΤΟΣΙΤΣΑ • ΤΟΣΙΤΣΑ 1 Α’, ΑΘΗΝΑ | ΤΣΑΜΑΝΤΑΚΗΣ • ΚΑΡΑΟΛΗ ∆ΗΜΗΤ ΡΙΟΥ 32, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΦΑΚΙΝΟΣ • Ν. ΠΛΑΣΤΗΡΑ 8, ΜΑΡΟΥΣΙ | ΦΛΩΡΑΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 59, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤ ΟΥ 14, ΠΛ. ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ, ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ ▶ ΗΡΩ∆ΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ 4, ΠΛΑΤΕΙΑ ∆ΟΥΡΟΥ, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ ▶ ΜΙΛΤΙΑ∆ΟΥ 16 και ΡΟ∆ΟΥ, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΣΤ. ΣΑΡΑΦΗ , ΠΛ. ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ, ΑΙΓΑΛΕΩ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΟΥ 54-56, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΖΩΣΙΜΑ∆ΩΝ 46, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 10-12, ΑΘΗΝΑ | EX LIBRIS • A. Mεταξα 4, εξαρχεια | IN TO THE BAG • Γ. ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ∆ΑΣΟΣ ΧΑΙ∆ΑΡΙΟΥ |ΚΟΑΝ/ Athens Voice • ΣΚΟΥΦΑ 64, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | LIBRO • ΠΑΤΡ. ΙΩΑΚΕΙΜ 8, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | NOTOS • ΟΜΗΡΟΥ 15, ΑΘΗΝΑ | PAPER TOWN • ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 135 & ΛΑΜΨΑ 1, ΑΜΠΕΛΟΚ ΗΠΟΙ | GRAFICA • ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ 68, ΕΛΛΗΝΙΚΟ | BAZAARBOOKS • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 4, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | CUBE BIBΛIOΠΩΛEIO • AKA∆HMIAΣ KAI EM. MΠENAKH 32, AΘHNA | BEST BOOK HUNTERS • ΣΟΛΩΝΟΣ 47, ΑΘΗΝΑ | KOZOK • KYKΛA∆ΩN 23 KYΨEΛH | BOOKSTARS • EΛAIΩN 34, N. KHΦIΣIA | NAKAS PAPER• NAYAPINOY 13 & MAYPOMIXAΛH, AΘHNA ▶ KHΦIΣΣIAΣ 281, KHΦIΣIA | PUBLIC • KAPAΓEΩPΓH ΣEPBIAΣ 1, ΠΛ.ΣYNTAΓMATOΣ, AΘHNA ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΝΤΑΘ • ΑΙΜ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ 6 & ∆ΗΜ. ΓΟΥΝΑΡΗ | ΑΝΙΚΟΥΛΑ Ε.∆.Ι . Α Λ Ε Ξ Ι Κ ΟΣ Ο Ε • ∆ Η Μ . Γ ΟΥ ΝΑ Ρ Η 4 4 | Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ι Ν Η Σ Η • Κ ομνηνών 7 4 , Καλαμαριά, Μ. Μπότσαρη 126, Κάτω Τούμπα, Β. Όλγας 229, Ντεπώ, 25ης Μαρτίου 112, Χαριλάου, Κων/πόλεως 8, Λεωφ.Στρατού, Παν. Τσαλδάρη 35, Νεάπολη, ιδηροδρομικός Σταθμός ( Ε ντός Ε μπορικού Κ έντρου ) , Β. Όλγας 141, Ανάληψη | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ • ΕΓΝΑΤΙΑΣ 109 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Ι Δ Η • Κ Ω Ν . Μ Ε Λ Ε Ν Ι ΚΟΥ 5 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ) • ΠΛΑΤ ΩΝΟΣ 2 | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΩΛΕΙΟ • ΣΕΡ. ΤΣΑΚΜΑΝΗ 11, ΛΑΓΚΑ∆ΑΣ | ΒΙΒΛΙΟΠ ΩΛ ΕΙΟ ΨΑΡΑ • ΦΙΛ. ΕΤΑΙΡ ΕΙΑΣ 39 | ΒΙΒΛΙΟΣ TOK • ΠATP. IΩAKEIM 8 | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ ΑΚΗΣ • ΕΘΝ.ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 131 ▶ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ | ΙΑΝΟΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 7, ΜΕΤΑΜ ΟΡΦΩΣΕΩΣ 24, ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ ▶ ΜΑΡ ΤΙΟΥ 45, ΦΙΛΙΠΠ ΟΥΠΟΛΕΩΣ 57 ▶ Α Μ Π Ε ΛΟ Κ Η Π Ο Ι , ΒΟ ΓΑΤ Σ Ι ΚΟΥ 1 4 | ΜΠΑΡΜΠΟΥΝΑΚΗΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 4 ▶ Λ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ 75, ΡΕΤΖΙΚΙ | TO ΚΑΤΩΙ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 6 | ΠΡΩΤΟ ΠΟΡΙΑ • ΝΙΚΗΣ 3 | ΡΑΓΙΑΣ • ΕΡΜΟΥ 44 | ΤΡΕΥΛ Α • ΑΜΠΕΛΟΚΗΠ ΩΝ 55, ΠΕΡΑΙΑ | HIPPO • ΙΩΑΝΝΙ∆ΟΥ 4, ΠΑΝΟΡΑΜΑ | NAKAS PAPER• ΠΛAΣTHPA 19, XAPIΛAOY | PUBLIC •

ΕΜΠ. ΚΕΝΤΡΟ MEDITERRANEAN COSMOS, 11ο ΧΛΜ. ΘΕΣ/ΝΙΚ ΗΣ-Ν. ΜΟΥ∆ΑΝΙΩΝ, ΠΥΛΑΙΑ ΑΛΛΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΛΕΣΧΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ • ΑΒ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ∆Η 2 , Α Γ Ρ Ι Ν Ι Ο | Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ο Υ∆ Α Κ Η Σ • ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ 50, ΑΓΡΙΝΙΟ | ∆ΕΜΕΝΑΓΑ • Ι Ο ΥΛ Ι ∆ Α , Κ Ε Α | ∆ Η Μ Η Τ Ρ Ι Α ∆ Η Σ • Ε.ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 49-Ι.ΚΑΒΥΡΗ 4, Α Λ Ε Ξ Α Ν ∆ Ρ ΟΥ Π ΟΛ Η | Σ Ι Σ Μ Α Ν Ι ∆ Η Σ • ΜΑΚΡΗΣ 20, Ν.ΧΙΛΗ, ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟΛΗ | BIBΛIOΠANOPAMA - ΔHMHTPOΠOYΛOΣ • EPMOY & AΘ. ΔIAKOY, AMAΛIAΔA | ΕΚ ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ • ΝΙΚΗΤΑΡΑ 15, ΑΡΓΟΣ | ΣΥΜΒΟΛΗ • ΠΛΑΤΕΙΑ ΛΟΧΑΓΟΥ ΠΑΣΣΙΑ, ΑΡΙ∆ΑΙΑ | H ΠOΛYΘPONA TOY NITΣE • ΦIΛEΛΛHNΩN 26-28, APTA | ΧΡΙΣΤΟ∆ΟΥΛΟΥ • ΤΕΜΠΕΣΙΝΑΣ & ΚΟΝΙΤΣΗΣ 15, ΒΕΡΟΙΑ | ΗΡΙ∆ΑΝΟΣ • 2ας ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 64, ΒΟΛΟΣ | ΠΕΝΝΑ • ΣΠ. ΣΠΥΡΙ∆Η 21, ΒΟΛΟΣ | ΓΡΑΜ ΜΑΤΑ • ΕΘΝ. ΑΓΩΝΩΝ 51, Ν. ΙΩΝΙΑ, ΒΟΛΟΣ | PUBLIC • OΓΛ 28 & KONTAPATOY 9, BOΛOΣ | SUBWAY • Π. ΜΕΛΑ 32, ΒΟΛΟΣ | ΚΑΡΑ ΚΑΣΟΓΛΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 128, ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ | ΤΣΙΤΑ - ΑΝΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 125, ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ | ΤΖΙΟΓΚΙ∆ΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 9 6, ∆ Ι ∆ ΥΜ Ο Τ Ε Ι ΧΟ | Π ΑΤ Σ Η Σ • Μ Ε Γ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 6, ∆ΡΑΜΑ | ΚΑΛΤΣΑ • ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ 10, Ε∆ΕΣΣΑ | ΚENTPO NEOTHTAΣ ΘHBAΣ • OI∆IΠO∆OΣ 8, ΘHBA | ∆ΟΚΙΜΑΚΗΣ • ΤΑ ΓΜ . Τ Ζ ΟΥΛ Α Κ Η 8 , Η ΡΑ Κ Λ Ε Ι Ο | Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ • Ε ΒΑ Ν Σ 8 5 , Η ΡΑ Κ Λ Ε Ι Ο | ΚΟΚΚ ΙΝΟΥ • ΕΒΑΝΣ 56-58, ΗΡΑΚΛΕΙΟ | ΠΕΡΙΣΥΝΑΚΗ • ΚΑΝΤΑΝΟΛΕΟΝΤΟΣ 13, ΗΡΑΚΛΕΙΟ | ΚΑΝΟΥΠΑΚΗΣ • ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ | ΣΑΡΕΙ∆ΑΚΗΣ • ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ | ΧΑΡΤΕΞ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 111, ΙΩΑΝΝΙΝΑ | ΣKANNEΛOΣ • ABEPΩΦ 47, ΙΩΑΝΝΙΝΑ | ΣΙΑΜΑΝΤΑΣ • ΟΜΟΝΟΙΑΣ 133, ΚΑΒΑΛΑ | ΤΟΛΟΥ∆ΗΣ • ΟΜΟΝΟΙΑΣ 46, ΚΑΒΑΛΑ | ∆ΗΜΗΤΡΙΑ∆ΗΣ • ΑΡΙΣΤΟ∆ΗΜΟΥ 89, ΚΑΛΑΜΑΤΑ |ΠΑΙ∆ΕΙΑΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ • ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 6-8, ΚΑΡ∆ΙΤΣΑ| ΚΟΥΡΚΑΚΗΣ • ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ 31Α, ΚΑΡ∆ΙΤΣΑ | ΜΑΝΟΥ • Μ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 11, ΚΑΣΤΟΡΙΑ | ΝΕΣΤΟΡΑ • ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΣ ΚΑΝΑΡΗ, ΚΑΤΕΡΙΝ | ΜΟΥΣ ΤΑΚΗ • ∆ΗΜ. Κ Α Β ΒΑ ∆ Α 1 6, Κ Ε Ρ Κ Υ ΡΑ | Π ΛΟΥ Σ • 2 η ΠΑΡΟΔΟΣ ΝΙΚ. ΘΕΟΤΟΚΗ 14, ΚΕΡΚΥΡΑ | ΧΡΥΣΑ ΣΤΑΜΑΤΕΛΑΤΟΥ • ΛΙΘΟΣΤΡΩΤΟ 1, ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ, ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ | ΕΠΙΛΟΓΕΣ • ∆ΗΜΗΤΡΑΚΟΥ 5, ΚΙΛΚΙΣ | ΠΑΠΥΡΟΣ • 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1, ΚΟΖΑΝΗ | ΕΚΛΟΓΗ • ΘΗΣΕΩΣ 1, ΚΟΜΟΤΗΝΗ | ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ • ΠΥΛΑΡΙΝΟΥ 61, ΚΟΡΙΝΘΟΣ | ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΥ • ΚΟΡΥΤΣΑΣ & Α Ρ Γ Υ Ρ Ο Κ Α Σ Τ Ρ ΟΥ, Κ Ω Σ | Ο Ι Ω ΝΟΣ • ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ 11, ΛΑΜΙΑ | ΕΠΙΠΕ∆Ο • ΑΒΕΡΩΦ 5, ΛΑΜΙΑ | ΠΑΙ∆ΕΙΑ-ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ • ΜΑΝ∆ΗΛ ΑΡΑ 12, ΛΑΡΙΣΑ ▶ ΚΑΝΑΡΗ 11, ΛΑΡΙΣΑ ▶ ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 6, ΛΑΡΙΣΑ ▶ ΚΑΝΑΡΗ 12, ΛΑΡΙΣΑ | ΤΣΙΑΡΑΣ • ΑΘ. ∆ΙΑΚΟΥ 2, ΛΑΡΙΣΑ | ΣΚΑΛΑ • ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ 24, ΛΑΡΙΣΑ | ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • ΠΕΣ. ΜΑΧΗΤΩΝ 47, ΛΕΙΒΑ∆ΙΑ | ΤΣΙΡΙΜΠΑΣΗΣ • ΜΕΛΑ 134, ΛΕΥΚΑ∆Α | ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΩΛΑ • ΜΥΚΟΝΟΣ | ΧΑΤΖΗ∆ΑΝΙΗΛ Ι. ΚΛΕΙΩ • ΕΡΜΟΥ 19Β, ΜΥΤΙΛΗΝΗ | ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ • ΠΑΛΙΑ ΑΓΟΡΑ, ΝΑΞΟΣ | ΑΡΤΙΟΝ • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 31, ΝΑΥΠΛΙΟ | ΣΠΑΝΙ∆ΗΣ • ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝΠΛΑΤΩΝΟΣ 11, ΞΑΝΘΗ | ΧΑΡΑΛΑΜΠΙ∆ΗΣ • ΑΓ. ΘΕΟ∆ΩΡΩΝ 95, ΟΡΕΣΤΙΑ∆Α | ΠΟΛΥ ΧΡΩΜΟ • ΠΑΡΟΙΚΙΑ, ΠΑΡΟΣ | ΛΕΞΙΣ • ΚΟΡΙΝΘΟΥ 352, ΠΑΤΡΑ | ΠΑΠΑΧΡΙΣ ΤΟΥ • ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ 32, ΠΑΤΡΑ | ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ • ΓΕΡΟΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ 31, ΠΑΤΡΑ | ΠΡΟΤΥΠΟ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ ΡΟΥ 84, ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟ ΚΙΛΚΙΣ | ΝΤΑΛΑΜΑΓΚΑΣ • ΛΕΩΦ. ΕΙΡΗΝΗΣ 39, ΠΡΕΒΕΖΑ | AΘANAΣIOY • AXEPONTOΣ 51, KANAΛAKI N.ΠPEBEZHΣ | EΠI XAPTOY • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 79, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | ΠΑΠΑ ΜΙΧΑΗΛ • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 48, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | LEXIS • ΜΑΙΖ ΩΝΟΣ 38-40, ΠΑΤΡΑ ▶

ΜΙΑΟΥΛΗ 3, ΠΥΡΓΟΣ ΗΛΕΙΑΣ ▶ AΘHNΩN 11, PIO | ΣΠΟΥ∆Η • ΠΡΕΒΕΛΑΚΗ 17, ΡΕΘΥ ΜΝΟ | AΦOI KΛAΨINAKH • ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ 59, ΡΕΘΥΜ ΝΟ | ΚΑΒΑΛΙΕΡΟΣ • ΧΕΙΜΑΡΑΣ 14, ΡΟ∆ΟΣ | ΚΑΛΑΤΖΗ • Λ. ΛΟΓΟΘΕΤΗ, ΓΕΦΥΡΑΚΙ ΣΑΜΟΣ | ΦΩΤΙΟΥ • ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ 41, ΣΕΡΡΕΣ | ΚΑΤΣΑΒΟΥΝΗΣ • ΠΑΝ. ΤΣΑΛΔΑΡΗ 20, ΣΕΡΡΕΣ | ΠΑΠΑ∆Α ΚΗΣ • ΜΥΣΩΝΟΣ 72, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΣΙΚΑΛΑΚΗ • ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 25, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΟΥΝΤΑΣ • ΧΩΡΑ, ΣΚΥΡΟΣ | ΕΡΜΗΣ • ΕΘΝΑΡΧΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 24, ΣΟΥ∆Α ΧΑΝΙΩΝ ΚΡΗΤΗΣ | ΕΠΙΛΟΓΗ • ΙΑΚΩΒΑΚΗ 5, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΚΗΡΗΘΡΕΣ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 34, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΤΣΙΟΠΕΛΑΚΟΣ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 15, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΩΡΑ • ΟΥΑΣΙΓΚΤΩΝ 21, ΤΡΙΠΟ ΛΗ | ΠΑΠΑΝΕΣΤΩΡΑΣ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 49, ΦΛΩΡΙΝΑ | ∆ΙΑΜΕΤΡΟΣ • ΠΑΡΟ∆ΟΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΠΕΡΓΑΜΑΛΗΣ • ΧΑΡΩΝΔΑ 14, ΧΑΛΚΙΔΑ | ΠΟΡΘΜΟΣ • ΚΡΙΕΖΗ 17, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΣΧΗΜΑ • ∆ΗΜ Ο ΚΡΑΤΙΑΣ 38, ΧΑΝΙΑ | ΒΙΒΛΙΕΜΠΟΡ ΙΚΗ • ΒΟΛΟΥ∆ΑΚΗ∆ΩΝ 14, ΧΑΝΙΑ | ΚΑΛΑΙΤΖΑΚΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ • ΤΣΟΥ∆ΕΡΩΝ 31, ΧΑΝΙΑ | ΜΑΡ ΚΑΚ ΗΣ • ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 10, ΧΑΝΙΑ | ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ • ΜΥΛΩΝΟΓΙΑΝΝΗ 31, ΧΑΝΙΑ | ΞΕΡΟΓ ΙΑΝΝΑΚΗ • ΚΟΡΑΚΑ 32, ΧΑΝΙΑ | ΠΕΤΡΑΚΗ • ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝΝΑΡΗ 68, ΧΑΝΙΑ | ΠΑΠΥΡΟΣ • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 44, ΧΙΟΣ | ΣΥΡΙΩ∆Η • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 34, ΧΙΟΣ | KYΠPOΣ PUBLIC • EMΠOPIKO KENTPO THE MALL OF CYPRUS, BEPΓINAΣ 3, ΣTPOBOΛOΣ, ΛEYKΩΣIA ■ ∆ΙΣΚΟΠΩΛΕΙΑ RO C K N RO L L C I RCUS • Σ ινα 2 1 , ΑΘΗΝΑ | LA SI DO • Οµηρου 49, Ν. ΣΜΥΡΝΗ | MUSIC HOUSE • ΣαλαµινοΣ 3 6 , ΑΧΑΡΝΑΙ | HIGH FIDELITY • ΣΤΑΙΚΟΠΟΥΛΟΥ 27, ΝΑΥΠΛΙΟ ■ CAFÉ | CELLIER CAFE • ΠANEΠIΣTHMIOY 10, ΣYNTAΓMA | ΦΙΛΙΟΝ • ΣΚΟΥΦΑ 35, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | CAFE ALU • OMHPOY 58 & ΣKOYΦA, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | EN ∆EΛΦOIΣ • ∆EΛΦΩN 5, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | FLORAL • ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 80, ΑΘΗΝΑ | KOKKOI KAΦE • AΣKΛHΠIOY 39 & ∆I∆OTOY, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ROSEBUD • ΣKOYΦA 40 & OMHPOY 60, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ΣKOYΦAKI KAΦE • ΣKOYΦA 47-49, ΚΟΛΩΝΑΚΙ| SHELTER • ΠΑΠΑΓΟΥ 92, ΖΩΓΡΑΦΟΥ | Kι επίσης σε 420 café και παιδότοπους (ΑΙΓΛΗ CAFÉ • FLOCAFE • HAGEEN DAAΖ • PALMIE BISTRO κ.ά.) σε όλη την Ελλάδα από την εταιρεία Plan & Fun καθώς και σε επιλεγµένα bars και bar-restaurants. ■ ΧΩΡΟΙ ΤΕΧΝΗΣ - ΑΛΛΑ ΣΗΜΕΙΑ ΜΙΚΡΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ • ΠΛ. ΑΣΩΜΑΤΩΝ 7, ΘΗΣΕΙΟ | ΦΟΥΡΝΟΣ • ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 168, ΑΘΗΝΑ | ΦΙΛΩΝ-ΔΩΡΗΜΑ • ΠΙΝΔΟΥ 86, ΜΟΣΧΑΤΟ | CLIPART • ΜΠΟΤΑΣΗ 6, ΑΘΗΝΑ | EL MOUNDO • Λ. ΣΥΓΓΡΟΥ 9, ΑΘΗΝΑ | ΣΙΝΕ ΦΙΛΙΠ • ΘΑΣΟΥ 11, ΠΛ.ΑΜΕΡΙΚΗΣ, ΑΘΗΝΑ | JUST SHOOT ME • Λ. ΝΙΚΗΣ 33, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ■ KABEΣ XAΛAPH • AKTH MOYTΣOΠOYΛOY 74, ΠEIPAIAΣ.. XAP. TPIKOYΠH 64 & BAΛTETΣIOY, AΘHNA ■ Στα 30 καταστήµατα σε όλη την Eλλάδα της αλυσίδας VIDEORAMA HOME ENTERTAIMENT