Mooi gebouw, maar team blijft grootste parel

Door: Wim Koevoet

Goed onderwijs voor kinderen in een goed schoolgebouw. Dat is waar het om draait in een zogenoemd Integraal Huisvestingsplan voor het onderwijs. In de monumentale en gerenoveerde Rietveldschool in Badhoevedorp is dat doel gehaald. Maar het pand van de Community School De Kameleon in Zwanenburg laat nog veel te wensen over. Met het schoolteam is niets mis. Met het gebouw des te meer.

Beide basisscholen hadden in het kader van een werkbezoek in het voorjaar het College van Burgemeester en Wethouders van Haarlemmermeer over de vloer. Dit op aangeven van de wethouder Jeugd & Onderwijs, Marjolein Steffens-van de Water. De bestuurders kregen in een paar uur tijd grote contrasten te verwerken.

Voorbereiding kan vaak

Niet Sneller

Lange voorbereiding nodig

Van portefeuillemanager onderwijshuisvesting in Haarlemmermeer, Thierry van der Weide, kregen ze te horen dat scholenbouw best ingewikkeld kan zijn en dat er vaak te licht over wordt gedacht. De voorbereidingen, stelt hij, nemen per definitie meer tijd in beslag dan de uitvoering. “En als zo’n schoolgebouw er dan eenmaal staat na een relatief korte bouwperiode, komt al snel de vraag: hadden de voorbereidingen niet sneller gekund?” Vaak is het antwoord: nee.

Soms extra onderzoek

Al hadden de voorbereidingen voor de Rietveldschool, die tien jaar duurden, met de helft korter gekund. Voortschrijdend inzicht was hier de grote vertrager. De nodige tijd ging hier verloren doordat is onderzocht of met een andere financiële constructie kosten konden worden bespaard. Maar soms is dit het onderzoeken waard. De vernieuwing en uitbreiding van de Rietveldschool bleef overigens een indrukwekkend prijskaartje houden: zo’n negen miljoen euro. Dat was toch een miljoen euro minder dan aanvankelijk gedacht.

Vast op het Suezkanaal

Er kunnen trouwens tijdens de uitvoering ook totaal onverwachte problemen rijzen die uitgroeien tot mooie anekdotes, maar op het moment dat ze zich voordoen best wat onrust veroorzaken. Wat bijvoorbeeld te denken van de kozijnen van de Rietveldschool. Dat moesten duurzame exemplaren zijn van een speciaal duurzaam hardhout oftewel rubberwood uit Indonesië. De boot waarmee ze werden vervoerd, raakte echter langdurig vast op het Suezkanaal. Dat betekende tijdelijke kozijnen plaatsen en afwachten tot de levering plaatsvond.

Bukken voor Rietveld

Voor de Rietvelschool geldt echter: eind goed, al goed. Het oorspronkelijke hoofdgebouw, het historische gedeelte, combineert uitstekend met de nieuwbouw. Er staat nu één groot schoolgebouw (het waren er drie) aan de Einsteinstraat dat één en al Rietveld uitstraalt, vinden directie, schoolteam en bestuur van de Rietveldschool. En burgemeester en wethouders zijn het daarmee eens, zowel wat betreft kleurstelling als maatvoeringen. Wethouder Jurgen Nobel, de langste van het stel, heeft van die maatvoering als enige wel een beetje last. Wethouder Mariëtte Sedee plaagt hem daarmee: “Je bukt nu voor Rietveld.”

Harmonie, rust en orde

Architect Gerrit Th. Rietveld (1888-1964) is de architect van het oorspronkelijke hoofdgebouw dat hieraan zijn monumentale status ontleent. Rietveld, behalve architect ook meubelmaker, wordt net als onder anderen kunstenaar Theo van Doesburg en kunstschilder Piet Mondriaan tot De Stijl gerekend. Deze kunstbeweging speelde tijdens en na de Eerste Wereldoorlog in op het verlangen naar harmonie en structuur, naar rust en orde. Rietveld en geestverwanten waren vooruitstrevend in hun opvatting dat kunst niet per se een verhaal hoeft te vertellen, maar abstract kan zijn om zich zo aan de werkelijkheid te onttrekken.

Parels in de groep

Julia Weytingh, directielid, stelt dat het schoolgebouw aansluit bij het Daltononderwijs dat haar school aanbiedt, evenals het flexibele meubilair. Ze wijst naar de brede gangen waar voldoende ruimte is voor de kinderen om in een handomdraai een samenwerkplek te creëren. Minder goed te zien maar toch wel degelijk iets om trots op te zijn, vinden ze op de Rietveldschool, zijn de 280 zonnepanelen op het dak en de bijbehorende installaties. Duurzaamheid troef, maar de Rietvelders zijn niet geheel los van het gas, want dat zou ten koste zijn gegaan van de monumentale waarde van het oorspronkelijke door Rietveld ontworpen hoofdgebouw.

“We zijn trots op ons gebouw ”, krijgen burgemeester en wethouders bij het afscheid te horen. “Maar al is je gebouw nog zo mooi, ons team is de grootste parel. Onze leerkrachten staan niet voor de groep maar in de groep.”

Inclusie met hoofdletters

Daar denken ze bij de community school De Kameleon in Zwanenburg genuanceerd over. Ook daar is een gepassioneerd schoolteam actief dat er zich op laat voorstaan dat doorverwijzen naar andere schoolvormen alleen gebeurt als het écht niet anders kan. Inclusie met hoofdletters dus. De diversiteit op deze school is enorm. Dat zie je aan de namen op de deuren van de klaslokalen en dat blijkt ook uit de verhalen over het vieren van Kerstmis en Suikerfeest en over kinderen die uit gezinnen komen waar een ontbijt geen vanzelfsprekendheid is.

Aan het gebouw moet echt wat gebeuren

Niet omheen draaien Voor de Kameleon geldt: al is het schoolteam nog zo goed, er moet écht wat aan het gebouw gebeuren. Dat ziet iedere leek. Niemand van de aanwezigen draait daar ook omheen.

Het goede nieuws is, dat dat ook gáát gebeuren want de 53 jaar oude Kameleon wordt de komende jaren verbouwd en uitgebreid. De gemeente Haarlemmermeer heeft voor dit project het bouwheerschap op zich genomen. De Kameleon wordt een IKC, een Integraal Kindcentrum, in samenwerking met kinderopvangorganisatie Op Stoom. Net als nu is de school ook na de verbouwing ook buiten schooltijden open voor wijkbewoners en is een groot deel van de buitenruimte straks openbaar toegankelijk.

Nog even doorbijten Bijzonder is dat zoveel mogelijk materialen worden hergebruikt zoals houten balken uit het afgebroken raadhuis in Hoofddorp. Sowieso hebben de gemeente en het schoolbestuur Jong Leren de duurzame lat hoog gelegd want het is bedoeling om de renovatie en nieuwbouw circulair, gasloos (met nul op de meter) en energieneutraal uit te voeren. De school geldt als een landelijk voorbeeldproject en is een pilot uit een landelijk programma om scholen aardgasloos te maken. Het verwachte opleveringsjaar is 2025. Tot die tijd is het nog even doorbijten aan de Kinheim in Zwanenburg. Maar dat gaat lukken want de saamhorigheid is rond deze school is groot.

Mooie school met indrukwekkend prijskaartje

Dit artikel wordt u aangeboden door de gemeente Haarlemmermeer.

Sterk team + slecht gebouw = moeilijk leren

Dit artikel geeft een beeld van zaken die spelen bij het renoveren van schoolgebouwen in het primair onderwijs. Doel is goede, gezonde en duurzame schoolgebouwen. Goede gebouwen zijn, net als goede onderwijzers, een belangrijke voorwaarde voor goed onderwijs.

De meeste gebouwen in het primair onderwijs zijn zwaar verouderd en moeten worden aangepakt. Gemeenten moeten hierin voorzien en doen dat planmatig. De Rijksoverheid is verantwoordelijk voor de bekostiging en zijn daarmee bepalend voor het tempo waarin de schoolgebouwen kunnen worden aangepakt.

Zie voor meer informatie over de planmatige aanpak van gemeenten (de IHP’s) en het Deltaplan scholen de website van Bouwstenen.