Ledenmagazine van Koninklijke Bouwend Nederland
Tweede Kamerverkiezingen ‘Geen mooie woorden, maar resultaten tellen in verkiezingstijd’
Waterstof Regio Noord wil concrete pilots met waterstof als energiedrager
Fluisterstil en emissieloos
Verbreding A1 tussen Apeldoorn en Twello
‘GEEN MOOIE WOORDEN, MAAR RESULTATEN TELLEN IN VERKIEZINGSTIJD’
TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN
DE WKB EN DE FABEL VAN DE OMGEKEERDE BEWIJSLAST
WET KWALITEITSBORGING
BESPAARGARANT: UNIEKE METHODE
VERDUURZAMEN UTILITEITSBOUW
VERDUURZAMING
MARKTPARTIJEN EN WATERSCHAPPEN: VAN CONTRACT NAAR CONTACT
WATERSCHAPPEN
BNL is het verenigingsmagazine van Koninklijke Bouwend Nederland. In het magazine is informatie te vinden over activiteiten van de vereniging, ontwikkelingen in de sector en onderwerpen die van belang zijn voor de bedrijfsvoering van de leden. De inhoud geeft invulling aan de missie van de vereniging, namelijk het binden, boeien en verenigen van de leden.
Wil je reageren?
Stuur een mail aan: n.wensing@bouwendnederland.nl.
04 BOUW IN BEELD
P11 INCLUSIVITEIT DE BOUW MAAKT HET INCLUSIEF
P17 BRIEF UIT BRUSSEL BIJDRAGE RENÉ MEYBOOM
P21 JONG BOUWEND NEDERLAND
‘ALLES WETEN, KUNNEN ÉN ZIEN KAN NIET’
P22 10 MANAGEMENTVRAGEN AAN… PAUL VLAAR (OOIJEVAAR)
P23 BOUWEND NEDERLAND
DRIE NIEUWE DIRECTIELEDEN
P24 DIGITALISERING
LEER DENKEN ALS EEN HACKER
P27 REGIOKATERN
P39 VEILIGHEID
ALLES VOOR EEN PROCESBESCHRIJVING
WAARIN VEILIGHEID GOED GEBORGD IS
P41 INFRA
INFRADIALOGEN NODIGEN UIT TOT GOED GESPREK MET INFRAONDERNEMERS
P43 COLUMN
GIJS LOKHORST CNV VAKMENSEN
P44 ONMISBAAR
P47 VERENIGING
FRIES HEINIS OP BEZOEK BIJ…
P53 BNL IN DE MEDIA
U leest het bijna dagelijks. Volgens vele deskundigen loopt de mensheid een groot risico. De aarde is door klimaatopwarming en vermindering van biodiversiteit inmiddels zo beschadigd dat herstel niet automatisch plaatsvindt. Daarvoor waarschuwen wetenschappers in het tijdschrift Science Advances. Dat zet mij aan het denken. Ik wil het niet negeren, want ik ben vader van twee jonge dochters en wil het beste voor hun toekomst. Zodat zij net als ik kunnen wonen in een omgeving met een prettig klimaat en voldoende (circulaire) grondstoffen en voorzieningen.
Maar ook als voorzitter van onze vereniging raakt het mij. Want wij kunnen met onze deskundigheid een grote bijdrage leveren aan herstel. We kunnen energieneutrale en -leverende woningen en utiliteitsgebouwen bouwen en bestaande huizen isoleren. We kunnen bouwen met de natuur en zo flora en fauna verrijken en versterken. En de overgang naar duurzame energiebronnen kan alleen als bouwers het elektriciteitsnet verder versterken.
Maar het gaat niet snel genoeg. Den Haag is te veel gefocust op het maken van nieuw beleid en te weinig op de uitvoering. De val van het kabinet helpt niet. Maar we kunnen van de nood een deugd maken en ons geluid laten horen voorafgaand aan de verkiezingen. We laten horen wat we belangrijk vinden. Onze (online) verkiezingscampagne draait inmiddels op volle toeren. Hierin benadrukken we dat het volgend kabinet grote uitdagingen moet aanpakken en ruimte moet geven om door te bouwen aan Nederland. In dit nummer leg ik graag verder uit hoe onze campagne er de komende maanden uit gaat zien. Ook vertel ik hoe we ons inzetten om de belangen van onze mooie sector optimaal te behartigen. Want eigenlijk hebben we maar een belang: de wereld mooier en beter achterlaten.
Arno Visser Voorzitter Bouwend Nederland
De Meelfabriek in Leiden is een omvangrijk herbestemmingsproject van ruim 55.000 vierkante meter. Rijksmonumenten worden nieuw leven ingeblazen en nieuwe gebouwen worden toegevoegd. Dit alles in het kader van innovatieve gebiedsontwikkeling met respect voor monumentaal erfgoed en grote aandacht voor duurzaamheid.
Op het terrein startte stoommeelfabriek De Sleutels in 1884 haar productie; in 1988 sloot het bedrijf zijn poorten. Sindsdien wordt gewerkt aan de herbestemming van dit industrieel erfgoed. De Meelfabriek is naast een Leids icoon inmiddels ook op weg een internationaal gerenommeerd architectonisch project te worden. De eerste fase is gereed met kantoorruimten, studentenwoningen, lofts (zowel in de rijksmonumenten als nieuwbouw), winkels, een drielaagse ondergrondse parkeergarage en een tuin naar ontwerp van Piet Oudolf (in samenwerking met LOLA Landscape Architects).
Voor de tweede fase wordt gewerkt aan lofts in én op het voormalig Meelpakhuis, en ook een nieuwbouwtoren van dertien etages. De derde fase omvat onder meer de transformatie van silogebouwen naar een hotel van 126 kamers met een rooftopbar, winkels en wellness.
Studio Akkerhuis Architects staat garant voor het ontwerp van de diverse gebouwen en de overall visie.
Opdrachtgever
Meelhattan B.V.
Realisatie
Van der Wiel Bouw
Gereed
Fase 1 (gereed)
Fase 2 (2024)
Fase 3 (2026)
Heb jij onlangs ook een project afgerond waar je trots op bent en graag met ons deelt? Stuur het dan naar trots@bouwendnederland.nl Wellicht sta jij dan de volgende keer met foto in Bouw in Beeld!
Voorzitter Arno Visser:
Bouwend Nederland zet vol in op de Tweede Kamerverkiezingen. “Waar we anders anderhalf jaar de tijd hebben, moeten we nu in enkele weken campagne voeren”, zegt voorzitter Arno Visser. “Wij zullen er alles aan doen om het belang van goede en betaalbare huizenbouw, het veilig houden van de infrastructuur, het halen van de klimaatdoelen en een oplossing voor het stikstofprobleem bij de nieuwe Kamerleden tussen de oren te krijgen.”
Deze derde dinsdag van september was de 31e Prinsjesdag voor Arno Visser die hij van dichtbij meemaakt en de eerste in zijn nieuwe
kabinet of het parlement kan doen. En gemeenten en provincies hoeven al helemaal niet te wachten. Dus pak je rol, wijs bouwlocaties aan en blijf investeren in veilige infrastructuur.”
Dialoog
Nederland zit volgens Visser momenteel in een bijzondere periode waarin veel dingen in de tijd samenvallen. “Door de onverwachte val van het kabinet moeten we nu in een heel kort tijdsbestek alle zeilen bijzetten. Met Prinsjesdag, de Algemene Beschouwingen en de verkiezingen op 22 november aanstaande komt veel samen. Aan de
Kamerleden. Nu alweer 40 van de huidige 150 volksvertegenwoordigers hebben aangegeven te stoppen en na de verkiezingen in november niet terugkeren, zal er nog meer ervaring uit het parlement verdwijnen. Dat is niet goed, voor niemand. Nederland is gebaat bij parlementariërs met kennis van zaken die de tijd nemen en de ook de tijd krijgen om ervaring op te doen. De bouw- en infrabranche kent lange doorlooptijden en is gebaat bij continuïteit. Wij bouwen voor decennia, terwijl de politiek denkt in maanden. En dan wordt het moeilijk praten over een dreigende bouwcrisis. De productie van woningen gaat niet alleen bij ons, maar ook bij de ons omliggende
tijd voor nemen. Het is volle kracht vooruit en alle zeilen bijzetten.”
Stikstofruimte nú inzetten
Volgens Visser is in het stikstofdossier te lang om de totempalen van 2030 en 2035 heen gedanst. “We moeten niet langer dralen en uitvoeren wat er nu ligt. Er worden onvoldoende meters gemaakt. Welk kabinet er ook zit en hoe de campagne ook verloopt: de stikstofruimte die beschikbaar komt, moet ook ingezet worden voor economische ontwikkelingen. Hoelang de formatie ook duurt. Daar kun je niet mee wachten. Te veel mensen hebben geen passende
arboned.nl/arbeidsconflicten
Ontevredenheid over bepaalde werkzaamheden, ruzie over vakantiedagen. Bij ieder bedrijf in de bouw en infra komen aanvaringen voor. Meestal komen medewerkers hier onderling prima uit. Lukt dat niet? Dan kunnen aanvaringen uitmonden in een arbeidsconflict of zelfs verzuim. Hoe u als werkgever omgaat met conflicten heeft een grote invloed op de duur en het verloop.
Als lid van Bouwend Nederland bieden wij tips en handvaten van onze professionals aan waarmee u conflicten kunt voorkomen of oplossen. Onder meer via onze gratis checklist en webinar. Heeft u hulp nodig om escalatie van het conflict te voorkomen? Dan kunt u onze bedrijfsmaatschappelijk werkers inzetten. Zo voorkomt u verzuim en werkt u aan een goede werksfeer.
Ik help u graag
Gert-Jan Klanderman, branchemanager Bouw gert.jan.klanderman@arboned.nl - 06 129 985 49
Of kijk op www.arboned.nl/bouwendnederland
Om de instroom te stimuleren en medewerkers te behouden, is het van belang dat iedereen met hart voor de bouw en infra zich welkom voelt in onze sector. Bovendien weten we dat diverse teams beter presteren. Bewustzijn blijkt de belangrijkste sleutel om nieuwe doelgroepen aan te trekken en te behouden. De mooie voorbeelden die er daarvan zijn in de sector krijgen begin volgend jaar een podium via de Bouw en Infra Inclusief Award.
Vanuit het meerjarenprogramma Toekomst van Werk is verkend hoe bedrijven in de bouw en infra bezig zijn met diversiteit en inclusie en waar ze tegenaan lopen. De twee belangrijkste uitkomsten zijn dat er al goede dingen gebeuren, maar dat dat niet vaak bewust wordt gezien als het bevorderen van diversiteit en inclusie. Daarnaast ligt de sleutel bij het vergroten van het bewustzijn hoe kleine dingen soms al het verschil kunnen maken.
Itzél Zuiker, beleidsmedewerker bij Bouwend Nederland, heeft mooie voorbeelden gehoord: “Het formuleren van vacatureteksten zodat ze verschillende groepen aanspreken, het inrichten van een gebedsruimte bij de bouwplaats, mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een baan bieden of een aparte dixie voor vrouwen. Maar we zien ook dat bedrijven nog worstelen met hoe ze een bedrijfscultuur kunnen neerzetten waarin echt iedereen zich thuis voelt. Daarom is het delen van voorbeelden en vragen stellen aan elkaar zo belangrijk.”
Inzendingen
Om te zorgen voor uitwisseling op deze thema’s organiseert Bouwend Nederland, in samenwerking met SER Diversiteit in Bedrijf, de Bouw en Infra Inclusief Award. Binnenkort kunnen bedrijven hun initiatief inzenden waarmee zij inclusiviteit bevorderen. Er zijn twee categorieën: MKB en grootbedrijf. Experts van de SER maken een selectie uit alle inzendingen. De initiatieven van de finalisten worden gedocumenteerd in een video. Tijdens de Awarduitreiking op 11 april 2024 maakt een professionele jury de winnaars bekend. “Door de voorbeelden zichtbaar te maken, kunnen bedrijven elkaar inspireren. We willen dat iedereen met hart voor de sector zich welkom voelt in de bouw en infra. Het zou zonde zijn als mensen uit de sector vertrekken omdat ze zich niet op hun gemak of onprettig voelen. Dat is een gemis voor het bedrijf, de sector en uiteindelijk voor Nederland”, aldus Itzél.
Bouwend Nederland zet zich graag in om inclusiviteit en diversiteit bij haar leden onder de aandacht te brengen. Zo is er de jaarlijkse terugkerende Dag van de Bouwvrouw, ook in 2024 weer op 8 maart. Met deze inhaker op de internationale dag van de vrouw brengt Bouwend Nederland diversiteit in gender in de bouw en infra extra onder de aandacht én krijgt het imago van de bouw en infra een boost onder vrouwelijk Nederland. Daarnaast wordt samengewerkt met onder andere VHTO, de Industriecoalitie Techniek Inclusief en zijn we partner in de Cobouw Diversity Summit.
Meer informatie
Meer weten over onze activiteiten op het gebied van diversiteit en inclusie of jouw bedrijf aanmelden voor de Bouw en Infra Inclusief Award? Houd de website en nieuwsbrief van Bouwend Nederland in de gaten.
Contactpersoon
Itzél Zuiker
Verenigingsmanager Jong Bouwend Nederland i.zuiker@bouwendnederland.nl
Heijmans Infra voert de verbreding van de A1 tussen Apeldoorn en Twello uit met maar liefst twintig emissieloze vrachtwagens en twintig overige elektrische machines. Het is het grootste emissieloze project tot nu toe. Wat daarbij komt kijken, vertellen senior projectleider Otto van Lookeren Campagne van Heijmans en technisch manager van Rijkswaterstaat Jasper Middelkamp. Over laadvoorzieningen, bijscholing en een leercurve naar een nieuwe standaard.
Heijmans Infra verbreedt voor Rijkswaterstaat de A1 tussen Apeldoorn en Twello. Een van de voorwaarden van de gunning was de inzet van emissieloos materieel, naast het gunnen op basis van een MKI die alle milieueffecten in een score uitdrukt. Rijkswaterstaat wil in 2030 volledig klimaatneutraal zijn. Jasper Middelkamp: “Dat betekent dat we bij onze werkzaamheden geen broeikasgassen meer willen uitstoten of deze uitstoot compenseren. Als overheid willen we daar als opdrachtgever het voortouw in nemen.” Hiervoor zijn zogenoemde transitiepaden opgericht die zich specifiek richten op verduurzaming bij kustlijnzorg & vaargeulonderhoud, wegverhardingen, kunstwerken en weg-, dijk- en spoormaterieel. De aanbesteding voor de A1 volgde in 2021.
Zekerheid
En toen moest Heijmans aan de slag. Otto van Lookeren Campagne zegt: “De stand van de techniek was in 2021 minder ver dan nu. Tijdens de tender zijn we direct aan de slag gegaan met onze onderaannemers om de mogelijkheden te inventariseren. Alle drie de
intekenaars op dit werk sloten vooraf een contract met de leveranciers van elektrisch materieel om de zekerheid te bieden het elektrisch materieel sowieso in te kunnen zetten. Voor de elektrische vrachtwagens waren dat Millenaar & Van Schaik en Jan Bakker, W&H Engineering voor de elektrische kranen en Green Road Equipment voor het emissievrije elektrische asfaltverwerkingsmaterieel.”
Uitzoeken
Voorafgaand aan het werk in 2022 was er niet of nauwelijks emissieloos materieel beschikbaar. “Er was na de gunning alleen een elektrische bandenkraan”, aldus Van Lookeren Campagne. “En vrij snel een elektrische damwandstelling die eerst op een ander project draaide. De rest van het materieel is gedurende het werk uitgerold.” De ombouw van bestaand materieel bleek door de optredende leveringsproblemen als gevolg van de oorlog in Oekraïne nog een hele uitdaging. “Je werkt in deze fase allemaal met prototypes met CE-keur waarbij de verbrandingsmotor is vervangen door een elektrisch exemplaar. Dat was echt pionieren en uitzoeken. Zo heeft de ombouw bij kranen invloed op de verdeling van de ballastblokken.”
Laadinfrastructuur
Bij de inzet van elektrische machines is een goede laadinfrastructuur onontbeerlijk. Van Lookeren Campagne: “Je maakt op voorhand een inventarisatie van geschikte laadplekken voor initieel twintig en later veertig machines en vrachtwagens. Afvalverwerker Attero wekt vlakbij het werk zijn eigen stroom op. Bij hen hebben we een terrein gehuurd en laadplaatsen ontwikkeld. Verder hebben we alle
beschikbare stroompunten uitgeplot. Zo konden we zware kasten aansluiten op de rond Apeldoorn overvloedige infrastructuur van zonnepanelen. En we hadden geluk dat het netwerk niet vol zat. Zo hebben we het gered. Diesel- of mierenzuuraggregaten zijn niet berekend op een continue stroomvraag en daarom geen optie. Het gaat ook om zulke hoge vermogens dat een standaard paddenstoel hiervoor ook niet is in te zetten.” Middelkamp: “Voor ons als opdrachtgever ligt er dan ook een hele uitdaging om te zorgen dat de energievoorziening bij emissieloze projecten toereikend is voor de opdrachtnemer.”
Veiligheid
En dan is er nog de veiligheid, want hoe ga je om met fluisterstille vrachtwagens, kun je veilig stekkeren? Van Lookeren Campagne: “Stekkergebruik, voorkoming van vlambogen of het doorbranden van niet geschikte laadvoorzieningen zijn allemaal zaken om scherp op te zijn. Onze uitvoerders, bouwplaatsmanagers en projectleiders hebben daarom allemaal een aanvullende BHV-cursus gekregen over elektrificatie. De machinisten en de complete asfaltploeg, maar ook onderaannemers kregen een eigen (ééndaagse) cursus, net als de transporteurs van bijvoorbeeld de accupacks.”
Koploper
Door het project (grotendeels) emissieloos in te vullen en veel materiaal te hergebruiken, is ongeveer een halvering van de MKI gerealiseerd. Tegelijkertijd heeft Heijmans de extra investeringen voor eigen rekening genomen. Van Lookeren Campagne: “Wij willen
Emissieloos NAAR de bouwplaats
Zo’n 30 tot 40 grote gemeenten gaan zero-emissiezones inrichten voor stadslogistiek. Deze binnensteden zijn vanaf 1 januari 2025 alleen nog toegankelijk voor emissieloze bestel- en vrachtauto’s. Voor bestaand materieel geldt een uitfasering tot 2030, waarbij Euro 5-bestelauto’s toegang houden tot en met 31 december 2026 en Euro 6 tot en met 31 december 2027. Vrachtauto’s voor exceptioneel transport, ouder dan veertig jaar en vrachtauto’s met een laadkraan met een hefvermogen van 35 tonmeter of meer vallen niet onder de regeling. Meer informatie: opwegnaarzes.nl/bedrijven.
koploper zijn in duurzaamheid. Dat betekent dat je nu investeert in zoveel mogelijk emissieloos materieel voor een duurzame toekomst. Het levert ons kennis en ervaring op die we ook in vervolgprojecten in infra, utiliteit en woningbouw kunnen inzetten. Emissieloos wordt op een gegeven moment in alle bouwsectoren de standaard.”
Middelkamp: “Heijmans is een van de koplopers. RWS dwingt in zijn contracten ook de rest van het peloton om in deze beweging mee te gaan. We moeten elkaar dan ook helpen in kennisverspreiding en ervaringen, want de transitie naar emissieloos bouwen is sectorbreed onstuitbaar.”
Meer informatie over het project is te vinden via A1oost.nl en de Bouwapp.
Meerjarenprogramma Mobiliteit
We attenderen je op dit artikel vanuit ons meerjarenprogramma Mobiliteit. Dit programma draagt bij aan het ontwikkelen van een brede visie op mobiliteit en ondersteunt leden bij de diverse actuele dossiers zoals schoon en emissieloos bouwen. Meer informatie op bouwendnederland.nl/actueel/onderwerpen-a-z/mobiliteit.
Contactpersoon
Willemijn VisscherProgrammamanager Mobiliteit
w.visscher@bouwendnederland.nl
Kinderthemapark Wij Bouwen de Toekomst trok deze zomer wederom vele enthousiaste bezoekers. Kinderen vermaakten zich op het Bouw & Infra Park in Harderwijk prima met de torenkraan en graafmachine, op het verkeersplein en in het theater. Gave workshops waren er ook. Op deze wijze maakten ze spelenderwijs kennis met de veelzijdigheid van de bouw en infra. Dank aan alle bedrijven die het initiatief van harte hebben omarmd en dit mede mogelijk hebben gemaakt!
Contactpersoon
Annemieke Okkema
Manager Evenementenbureau
a.okkema@bouwendnederland.nl
Scan hier de QR-code om nog een keer het videoverslag van de dag te bekijken!
Trafic vanaf € 25.3301 Master vanaf € 28.9902
financiering vanaf 3,9% rente3
Trafic & Master ook beschikbaar als elektrische versie tot 24% ledenkorting exclusief voor
Bouwend Nederland leden4
Nederland is de vijfde economie in de Europese Unie, direct na de vier grote landen (Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje). Niet slecht natuurlijk, zeker niet omdat we volgens velen méér invloed in Brussel en Straatsburg hebben dan we op grond van die vijfde plek mogen verwachten. Dat zit hem in kwaliteit, continuïteit en een degelijke reputatie van onze Nederlandse afvaardiging in Brussel. Een zeer langzittende minister-president Rutte, geflankeerd door een minister van Financiën Kaag die haar nationale huishoudboekje wat beter op orde heeft dan menig Europese collega.
Echter, zodra die minister-president, de minister van Financiën en de minister van Buitenlandse Zaken demissionair worden, neemt die invloed al af. Als ze dan ook nog gedrieën aankondigen dat ze niet gaan terugkeren in een volgende regering versterkt dat de teloorgang van die invloed. Bovendien krijgt Robert de Groot, onze zeer gerespecteerde ambassadeur bij de Europese Unie, binnenkort ook een andere functie.
Vervolgens verruilt Frans Timmermans, de machtige nummer twee in de Europese Commissie, Brussel voor Den Haag. Zijn beoogde Nederlandse opvolger Wopke Hoekstra krijgt in elk geval een wat bescheidener positie binnen de Commissie. Ook heeft hij op 2 oktober jl. het Europees Parlement nog moeten overtuigen van zijn competentie (de messen waren daar al geslepen). Voeg daaraan toe dat we op 22 november onze nationale verkiezingen krijgen (met mogelijk zeer verrassende uitkomsten) én op 6 juni volgend jaar Europese verkiezingen (waarbij naar verwachting het merendeel van het 705 koppige Europarlement wordt vervangen), dan mag je wel spreken van een zeer dynamische situatie.
Natuurlijk is verandering, veelal ook verjonging, vaak gezond en verfrissend. Nieuwe ideeën komen binnen, oude taboes verdwijnen hetgeen de dynamiek, ook in de Europese Unie, ten goede kan komen. Maar de bovenstaande geschetste ‘wisselingen van de wacht’ betekenen ook een aanslag op de continuïteit en opgebouwde ervaring. Waarbij een enkele fractieleider van zo’n opkomende partij weinig blijk geeft van diepgaande kennis van Europese structuren en processen.
Spannende tijden, dus. Zowel in Nederland als in Brussel en Straatsburg. Tijden die ons noodzaken de ontwikkelingen nauwlettend en alert te volgen en de kwaliteit van het snel veranderende netwerk goed op peil te houden.
Meer informatie
bouwendnederland.nl/europa
Contactpersoon
René Meyboom
Europese Zaken
r.meyboom@bouwendnederland.nl
Per 1 januari 2024 treedt de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking. Met de Wkb verandert er ook iets in de aansprakelijkheid na oplevering. We horen weleens vertellen dat er sprake zou zijn van een omgekeerde bewijslast. Maar dat klopt niet. Het uitgangspunt blijft: wie eist, bewijst.
Huidige situatie, vóór de Wkb
Allereerst is het goed om te weten hoe het nu wettelijk is geregeld. Als er na oplevering een gebrek wordt geconstateerd, moet de opdrachtgever eerst stellen en zo nodig bewijzen dat er sprake is van een gebrek en dat dit al (verborgen) aanwezig was bij de oplevering. Uitgangspunt is: wie eist, bewijst.
Vaak zal je dit gebrek willen herstellen, maar soms zijn er redenen om dat niet te doen. Bijvoorbeeld omdat je het niet eens bent met de stelling van de opdrachtgever (“het stucwerk is niet gebrekkig, “het voldoet aan de norm”, et cetera). De opdrachtgever moet dan bewijzen dat zijn stellingen kloppen.
Ook kun je als aannemer (rechts)feiten aandragen waarom jij meent dat je niet hoeft te herstellen. Bijvoorbeeld dat de aansprakelijkheidstermijn is verstreken, of dat je niet hoeft te herstellen zolang er sprake is van achterstallige betaling van de opdrachtgever. Een ander mogelijk verweer is dat de opdrachtgever het gebrek bij oplevering redelijkerwijs had moeten ontdekken, maar niet heeft gemeld (“die kras op de deur staat niet op de opleverlijst”). In deze gevallen ligt de bewijslast bij jou als aannemer; jij wilt je immers bevrijden van aansprakelijkheid.
Straks, nadat de Wkb is ingegaan
Bij de inwerkingtreding van de Wkb wordt aan artikel 7:758 BW een nieuw lid 4 toegevoegd: “In afwijking van het derde lid, is bij aanneming van bouwwerken de aannemer aansprakelijk voor gebreken die bij de oplevering van het werk niet zijn ontdekt, tenzij deze gebreken niet aan
de aannemer zijn toe te rekenen.” Als de opdrachtgever een consument is, mag je van deze bepaling niet afwijken. Met zakelijke opdrachtgevers mag je wel andere afspraken maken. Maar wat betekent dit nu concreet?
Voor jou vervalt daarmee het verweer dat de opdrachtgever het gebrek bij oplevering had moeten ontdekken (“die kras op de deur staat niet op de opleverlijst”). Hierdoor wordt de aansprakelijkheid wel iets ruimer, maar het is niet zo dat de aannemer opeens overal voor aan de lat staat. De andere mogelijkheden tot verweer blijven overeind, zoals het eerdergenoemde verweer dat de aansprakelijkheidstermijn is verstreken.
Ook de bewijslastverdeling verandert niet. De opdrachtgever moet óók onder de Wkb nog steeds aantonen dat er sprake is van een gebrek en dat dit gebrek aanwezig was bij oplevering. Het ministerie heeft dit regelmatig bevestigd. Je hoeft niet te bewijzen dat het werk ‘goed’ is bij oplevering. Een uitgebreide fotosessie bij de oplevering of een goedkeuring van de opdrachtgever voor elk onderdeel van het werk is daarom in principe niet nodig. Al kan het wel handig zijn om dit als tegenbewijs achter de hand te hebben.
Volop hulpmiddelen om je voor te bereiden
Bereid je goed voor op de inwerkingtreding van de Wkb. Je vindt hiervoor diverse hulpmiddelen op de themapagina bouwendnederland.nl/wet-kwaliteitsborging. Gerichte Wkb-trainingen zijn te vinden op bouwendnederland.nl/service/trainingen-bnl-academy.
Contactpersoon
Reina Uittenbogaard
Jurist
r.uittenbogaard@bouwendnederland.nl
BespaarGarant is een methode om gebouwen te verduurzamen met een technische prestatiegarantie én financiering uit lagere energiekosten. Je kunt je melden om je eigen bedrijfspand te verduurzamen én deze methode gebruiken in je acquisitie.
Het potentieel voor energiebesparing in commercieel en maatschappelijk vastgoed is groot. Om dit potentieel te verzilveren, stelt de overheid steeds strengere eisen. Zo is per eind 2023 een energielabel C verplicht voor kantoren. Naar schatting voldoet ongeveer 55% van de in totaal zo’n ruim 64.000 kantoren hier nog niet aan. Bouwend Nederland heeft daarom samen met andere brancheorganisaties BespaarGarant ontwikkeld. “Bijna te mooi om waar te zijn”, was de eerste reactie van Albert Adema toen hij erover hoorde. Adema is mede-eigenaar van bouwbedrijf De Vries in Leeuwarden, lid van het Dagelijks Bestuur van Bouwend Nederland en nu ook bestuurslid van Stichting BespaarGarant.
Unieke manier van financieren
Volgens Adema is BespaarGarant bedoeld om gebouweigenaren te ontzorgen. “Eigenaren haken regelmatig af na het adviesgesprek en de energiebesparingsprognose. Financiering van de energieaanpak blijkt dan het knelpunt. Met BespaarGarant financier je vanuit de besparing op de energierekening. Je betaalt dus in feite een vergoeding voor energiebesparing als een dienst. Zo heeft de energieaanpak geen impact op je liquiditeit en solvabiliteit en behoud je de investeringsruimte voor je kernactiviteiten. In aanmerking komen bedrijven en instellingen die voor hun gebouw meer dan €1.500 energiekosten per maand betalen en minstens €500 per maand willen besparen. Dat zijn voor bouw- en installatiebedrijven ook mooie opdrachten.”
Voor de accreditatie als aanbieder van BespaarGarant volg je een training. Aan de hand van praktijkvoorbeelden doorloop je de vijf stappen van de methode, inclusief de daarbij in te zetten tools en modelcontracten. Na afloop van de training mag je BespaarGarant toepassen. De onlinetraining duurt vijf uur, verdeeld over twee sessies van 2,5 uur. Adema adviseert bedrijven die in de verduurzamingsmarkt actief zijn, om de training te volgen. “Deze methode helpt om sneller tot goede projecten te komen. Bovendien zorgt het meerjarige prestatiecontract voor continuïteit. En je kunt met monitoring bewijzen dat de gekozen aanpak de energieprestatie van het gebouw daadwerkelijk verbetert.”
Je kunt je nu aanmelden!
Stichting BespaarGarant sluit voor elk project twee contracten: een overeenkomst met de uitvoerende partij (aannemer/installateur) én een overeenkomst met de opdrachtgever. Voor de financiering is geld aangetrokken bij het ministerie van BZK en het Nationaal Groenfonds, in totaal €4,5 miljoen. De eerste gebouweigenaren hebben zich inmiddels gemeld. Adema: “Er worden 24 adviesgesprekken gevoerd en er zijn momenteel vijf concrete BespaarGarant-projecten in voorbereiding. Ik ga ervan uit dat er snel meer zullen volgen. Mijn tip voor bouwbedrijven: meld je aan voor BespaarGarant als jouw eigen bedrijfspand of kantoorgebouw nog geen energielabel C heeft én haal deze kennis in huis om te gebruiken in je acquisitie.”
Meer informatie
Kijk voor extra uitleg en data van de accreditatietraining op bespaargarant.nl. De initiatiefnemers en partners in Stichting BespaarGarant zijn MKB-Nederland, VNO-NCW, Techniek Nederland, Bouwend Nederland en NVDE.
Contactpersoon
Edgar van Niekerk Beleidsadviseur Duurzaamheid
e.vanniekerk@bouwendnederland.nl
Om de woningnood het hoofd te bieden, hebben veel gemeenten interesse in zogeheten prefab woningen. En dus ontwikkelde Bouwgroep De Nijs-Soffers er twee die bij het bedrijf in Hoogerheide te bezichtigen zijn. Jeroen en Luc de Nijs: “De woning staat binnen anderhalf uur op zijn plek. Je kunt diezelfde avond al in je nieuwe huis slapen.”
Prefab bouwen is de trend om snel en duurzaam goede woningen te bouwen. De elementen worden van tevoren gemaakt en samengesteld in een werkplaats of timmerfabriek. Eerder stelde sectorspecialist Jan van der Doelen van ING al dat industrieel bouwen een hoge vlucht zal gaan nemen. De inzet van slimme technologie en digitale ondersteuning van het ontwerp- en productieproces spelen in die ontwikkeling een belangrijke rol. Alleen weggelegd voor de grote concerns, denk je misschien? Nee hoor, steeds meer bouwbedrijven ontwikkelen prefab woningen of woningdelen. Ook De Nijs-Soffers uit Hoogerheide laat zien dat het kan.
Flexwoningen in het nieuws
De plannen voor een prefab woning waren er al enige tijd, vertellen de neven Luc en Jeroen de Nijs. Zij namen het bedrijf vorig jaar over. Luc: “Mijn vader begon vanuit de garagebox bij mijn ouderlijk huis. Ik ben er letterlijk mee opgegroeid. Inmiddels hebben we een mooie werkplaats en werken hier zestig medewerkers met hart voor de zaak.” Ze vinden het fijn om de directiefunctie samen in te vullen, vertelt Jeroen. “We vullen elkaar goed aan. Ook is het waardevol om te kunnen sparren over nieuwe ontwikkelingen. Toen Hugo de Jonge vorig jaar zijn plannen ontvouwde om volop prefab woningen neer te zetten, waren we er samen snel uit: dit gaan we doen.”
Creatieve oplossingen Ze ontwikkelden eerst een woning voor één of twee perso(o)n(en). Die is met 4,8 meter opvallend breed. Luc: “De meeste prefab woningen zijn 3,5 meter zodat ze makkelijker op een vrachtwagen passen. Wij wilden juist wat meer woonkwaliteit bieden. Onze gezinswoning is eveneens 4,8 meter breed.” De uitdaging is om de woning goed waterdicht te krijgen, legt Jeroen uit. “We hebben samen met een dakdekker gezocht naar een goede aansluiting van het dak op de gevel. Ook hebben we installatiebedrijven benaderd om mee te denken. Sommige installatieconcepten, zoals vloerverwarming, vallen automatisch af. Dus je moet creatief op zoek naar oplossingen.”
Verder automatiseren
De Nijs-Soffers heeft ook goed nagedacht over het materiaalgebruik. Jeroen: “De gevelbekleding wordt gemaakt van een restproduct, voor de isolatie proberen we nog diverse natuurlijke materialen uit. Natuurlijk hebben de prefab woningen ook een materialenpaspoort om de elementen te kunnen hergebruiken.” De volgende stap is nu om de productie verder te automatiseren. “Voor de ontwikkeling van deze woningen hebben we nieuwe 3D- software aangeschaft. Nu oriënteren we ons op een robot om de productie op te schalen. Daar zijn ook stappen op het vlak van digitalisering en automatisering voor nodig. Een leerzaam traject!”
Programmamanager Vernieuwing van de sector s.wubbolts@bouwendnederland.nlJonge managers openhartig over hun dilemma’s
De omgang met het ervaren personeel heeft moeite gekost. Rudi: “Ik was altijd het zoontje van de baas die spullen liet slingeren. Ik heb nu een leerling timmerman die van school feedback moet geven aan zijn collega. Maar in het echt gaat dat niet zomaar, dat heeft te maken met senioriteit.” Mayert vult aan: “Ik werkte bij een landelijke aannemer, maar ik ben opgegroeid met technologie. De uitvoerders daar niet, ze weigerden met de pc om te gaan. Kon ik alle opdrachten gaan uitwerken.”
Midden twintig werden ze eigenaar van de zaak en bijna tien jaar later kijken Mayert Kistemaker en Rudi Verwer samen terug op de lessen die ze onderweg hebben geleerd en welke dilemma´s ze hebben overwonnen.
Ze leerden elkaar kennen bij een bijeenkomst van Bouwend Nederland. “Rudi was compleet eerlijk, heel open. Waar andere aannemers zeiden dat het goed ging, zei hij het gewoon als het slecht was. We hebben altijd contact gehouden”, begint Mayert Kistemaker.
De mannen zijn intussen midden dertig en hebben 23 en 17 medewerkers in dienst. Beiden hebben de zaak van hun vader overgenomen nadat ze eerst in loondienst waren. “Ik was te jong voor de mensen die ik toen had”, vertelt Rudi over zijn begintijd. “Als 26-jarige dacht ik dat ik het allemaal wel kon, maar ik dacht ook dat ik alles moest kunnen wat van mij verwacht werd: calculatie, omgang met het personeel, met klachten.” Een coach hield hem een spiegel voor en uiteindelijk heeft hij het werk verdeeld. “Alles weten, kunnen én zien? Dat kan niet”, stelt hij nu.
Een feest van herkenning voor Mayert. “Ik heb ook coaching gehad. Je moet leren leider worden, ik heb geleerd eerlijk te zijn naar mezelf. Ik was altijd aan het pleasen. Toen ik 25 jaar was, ben ik het bedrijf binnengekomen. Op mijn 27e nam ik het over. Ik was een junior maar mocht geen fouten maken.”
Snel op hoog niveau Beiden hebben al gaande het vak als eigenaar geleerd. “Je begint snel op hoog niveau”, vertelt Mayert. “Maar mijn vader is begonnen als metselaar en breidde langzaam uit. Dat ging meer spelenderwijs en daarvan heeft hij kunnen leren.” Hij nam de zaak ook nog eens over in de crisis. “De eerste tijd kende ik alleen de crisismodus. Toen ik het overnam, zei ik tegen mijn vrouw dat het binnen een jaar zou gaan draaien. Dat was pas na drie jaar.”
Toch hadden Kistemaker en Verwer de reis voor geen goud willen missen. “Ik heb gruwelijk veel geleerd en ben een rijk mens door alles wat ik op mijn pad heb gehad”, stelt Rudi. “Voor mij net zo”, vult Mayert aan. “Dit was geen reis met een stoomlocomotief maar een met de Thalys.”
Contactpersoon
Itzél Zuiker
Verenigingsmanager Jong Bouwend Nederland
i.zuiker@bouwendnederland.nl
“ALLES WETEN, KUNNEN ÉN ZIEN KAN NIET”
Ooijevaar is gespecialiseerd in het verduurzamen, renoveren en verbeteren van vastgoed voor woningcorporaties, zorginstellingen en andere professionele vastgoedregisseurs. Algemeen directeur Paul Vlaar (45) vertelt trots over dit familiebedrijf dat zo’n 125 mensen op de loonlijst en vestigingen in Alkmaar, Hoorn en Amsterdam heeft. “Wij kunnen de keuzes die we maken aan onze kinderen uitleggen en willen écht niet op Mars wonen.”
Het beste advies ooit gekregen ‘Focus op activiteiten die anderen ingewikkeld of vervelend vinden.’ Onze mensen genieten van het werken in bewoonde en in bedrijf zijnde omgevingen. Ze lossen graag ‘puzzels’ op en zijn erop gericht betere omgevingen te creëren voor zowel bewoners als gebruikers. Ze realiseren zich dat ze door hun inzet het verschil maken voor mensen.
Het onderscheidend vermogen van Ooijevaar
Onze bevlogen bouwers gaan voor kwaliteit. We scoren hoog op klanttevredenheid en stellen ons flexibel op. Maar we krijgen ook steeds vaker erkenning voor het feit dat we serieus zijn als het gaat om het behoud van onze planeet.
Het mooiste aan de bouw en infra
De positieve impact die je kunt maken op het welzijn en de leefomgeving van mensen. Ik zeg altijd: “Wij creëren de plekken waar kinderen opgroeien, jongeren volwassen worden en senioren van hun oude dag genieten. Laten we ervoor zorgen dat die omgevingen zo goed mogelijk zijn.”
Medewerkers motiveren is een kwestie van… Hun de verantwoordelijkheid en vrijheid geven om hun werk zo goed mogelijk te doen. Daarnaast sturen we bewust op diversiteit qua projecten en variëren we regelmatig teamsamenstellingen. Zo zorgen we ervoor dat medewerkers zich sneller ontwikkelen en van elkaar leren.
Mijn motto als ambassadeur en coach
‘Houd het simpel.’ De bouw is een ingewikkelde wereld. We hebben te maken met heel veel stakeholders, regels en wetten, weersinvloeden en omgevingsfactoren. Het is daarom zaak de waardepropositie voor klanten zo overzichtelijk mogelijk te maken en het risico op verstoringen in het bouwproces zélf te minimaliseren.
De belangrijkste ontwikkeling voor de toekomst van de bouw en infra Zonder twijfel is dat de omslag naar een gezondere en duurzamere manier van bouwen. Op dat gebied hebben we al mooie stappen gemaakt. Denk aan de nieuwbouw van 30 houtbouwappartementen samen met Finch Buildings, de isolatie van meer dan 600 daken met vlas en het feit dat we al ruim 30 elektrische auto’s en bussen inzetten.
De belangrijkste eigenschappen voor succes als directeur Vooruitkijken. Probeer sensitief te zijn voor hoe de wereld zich ontwikkelt en zorg ervoor dat je nooit in de positie komt dat je als bedrijf ‘moet’ veranderen. Wees dat voor. Uiteraard is het belangrijk om medewerkers en klanten daarin mee te nemen. Om hun een kijkje in de toekomst te geven, organiseren we daarom inspirerende ‘Star Wars & Jurassic Park’-sessies.
Het meest trots op tot nu toe
Meest overschatte ontwikkeling in de bouw of infra Dat is een lastige. Ik ben in de loop van de tijd wat kritischer geworden op de potentie van 3D-printen. Daar lijken meer haken en ogen aan te zitten dan we eerder dachten.
Dat we in bewoonde en bedrijf zijnde toestand heel bijzondere dingen doen. Zo renoveren we nu een ziekenhuis, maar ook een hogeschool met 5.000 leerlingen die beide 100% in bedrijf blijven. In een ander project verduurzamen we op dit moment 250 appartementen waar de bewoners tijdens de renovatie gewoon blijven wonen.
Het woord dat ik niet meer kan horen ‘Het komt goed.’ Dat zegt me namelijk weinig. Ik vraag mensen dan altijd om me te vertellen wat er precies geregeld is, om zeker te stellen dat het voor elkaar komt. Het is fijn als er een helder plan is.
Het Dagelijks Bestuur van Bouwend Nederland heeft Kathelijne Koster, Niels Wensing en Jelmer Alberts tot directieleden benoemd. Samen met algemeen directeur Fries Heinis vormen zij nu de nieuwe directie van de bureauorganisatie van Bouwend Nederland.
Kathelijne Koster en Niels Wensing versterken de directie sinds 1 augustus, respectievelijk als directeur Bedrijfsvoering en directeur Dienstverlening. Jelmer Alberts is per 1 september aan de slag gegaan als directeur Belangenbehartiging. Kathelijne en Niels werkten al voor Bouwend Nederland. Jelmer Alberts komt van FME, de branchevereniging voor de Nederlandse technologische industrie.
“We zien met de komst van Kathelijne, Niels en Jelmer een gemotiveerd en ervaren team dat bekwaam leidinggeeft aan de bureauorganisatie”, zegt Arno Visser, voorzitter Bouwend Nederland. “Met alle medewerkers zorgen ze er onder leiding van Fries Heinis voor dat wij onze ruim 4.500 leden op een moderne en professionele manier ondersteunen.”
CV Kathelijne Koster (46)
Was: manager Meerjarenprogramma’s Is nu: directeur Bedrijfsvoering
“In onze sector gebeurt van alles. Dat biedt kansen én vraagt om regie. Die rol pakken wij als directie graag op, met een mooi en divers team waarin mensen elkaar goed aanvullen en aanvoelen. In mijn nieuwe functie geef ik sturing aan de teams Facilitair, Financiën, Ledenadministratie en Informatie- en Datamanagement. Daarnaast blijf ik mij richten op de meerjarenprogramma’s voor brancheontwikkeling. We staan voor de uitdaging steeds de balans te vinden: koersvastheid maar ook wendbaarheid. En: de kansen grijpen die nieuwe technologieën bieden, maar tegelijk oog houden voor de mens als spil in de organisatie.”
Contactpersoon
Lotte Wit-Meijborg
Bestuurs- en directiesecretaris l.wit-meijborg@bouwendnederland.nl
Niels Wensing (47)
Was: Manager Communicatie
Is nu: directeur Dienstverlening
“Onze dienstverlening is vaak de aanleiding om lid te worden: als lid kun je bijvoorbeeld advies krijgen, bijeenkomsten bezoeken of profiteren van ledenvoordeel. Via onze dienstverlening hebben we een directe lijn met onze leden. Dat geeft input voor onze belangenbehartiging en andersom: via de dienstverlening communiceren we ook over onze belangenbehartiging. De afdeling Communicatie, waar ik vandaan kom en die nu onder mij valt, heeft daarbij een belangrijke functie. Ik wil onze dienstverlening goed voor het voetlicht brengen en voortdurend verbeteren. Daarnaast wil ik de leden online en fysiek opzoeken om te horen waar ze behoefte aan hebben.”
Jelmer Alberts (44)
Was: lid van het managementteam van FME
Is nu: directeur Belangenbehartiging
“Als directeur Belangenbehartiging stuur ik de lobbyactiviteiten, de regioteams, de vakgroepen en de brancheontwikkeling aan. We willen op Europees, nationaal en regionaal niveau de belangen van onze leden goed laten wegen in besluitvorming. We spreken namens de hele sector en zijn daarom een graag geziene gesprekspartner voor politici, ambtenaren en bestuurders. Als we erin slagen goed samen te werken met beleidsmakers, kunnen we van grote toegevoegde waarde blijven voor de samenleving: door te bouwen aan betaalbare woningen, goede bereikbaarheid, de energietransitie en andere belangrijke zaken waarvoor bouw- & infrabedrijven onmisbaar zijn. Daar maak ik me hard voor, met mijn teams en al die betrokken leden.”
Wouter van Dongen is al sinds zijn kindertijd gefascineerd door technologie en computersystemen. Zijn passie voor hacken begon als een hobby, maar groeide al snel uit tot een professionele carrière. In zijn rol als ethisch hacker helpt hij bedrijven beveiligen tegen kwaadwillende hackers. Graag deelt hij waardevolle lessen waarmee elke organisatie zijn voordeel kan doen.
Jong geleerd
Als kind was Wouter al enorm geïnteresseerd in hoe dingen werken. En dan vooral hoe hij door alledaagse dingen na te maken mensen om de tuin kon leiden. Wouter: “Ik vond het fascinerend om te zien hoe alledaagse dingen zó gewoon waren voor mensen dat ze er eigenlijk niet meer bij nadachten. Bijvoorbeeld een buskaartje. Kun je dat namaken, en dan zo goed namaken dat het ook werkt?” Wouter probeerde het en het lukte. Het ging hem niet om het gratis reizen maar om de kick dat hij, een tiener, zoiets kon namaken. Al snel werden zijn ogen getrokken naar internet. “Vrijwel niemand hield zich destijds bezig met de beveiliging van systemen en websites, de nadruk lag op de functionaliteit.”
Iedereen kan slachtoffer worden
Tegenwoordig helpt Wouter als ethisch hacker met zijn bedrijf grote en kleine organisaties met hun IT-beveiliging. Dagelijks ontdekt hij kwetsbaarheden en meldt deze bij de organisaties. Wouter: “Je ziet dat vooral het mkb nog een enorme inhaalslag te maken heeft. Zij hebben niet de kennis en de middelen om zich te beschermen tegen hackers. Daarbij denken ze vaak dat een cyberaanval hen niet zal overkomen, wat een grote misvatting is. De kans is juist groot dat je slachtoffer wordt. En omdat alles tegenwoordig met elkaar verbonden is, kunnen jouw gestolen gegevens een cruciale rol spelen bij cyberaanvallen op andere organisaties. Je bent dan de zwakke schakel in de keten, waardoor andere bedrijven slachtoffer worden.”
Hackers zijn geen wiskundige genieën
Volgens Wouter schieten hackers tegenwoordig met hagel. Ze downloaden een stukje code op het Darkweb, drukken op start en eigenlijk gaat het hacken dan vrijwel vanzelf. “Criminelen zoeken vooral naar de kwetsbaarheden. Er zijn hele marktplaatsen voor hackers waarin ze gegevens met elkaar uitwisselen. Voor veel geld uiteraard. Het zou zomaar kunnen dat jouw e-mailadres en wachtwoord worden verhandeld. En via jouw e-mail kan er dan verder gezocht worden naar zwakheden in systemen. Er is zelfs zoiets als Ransomware-as-a-Service. Criminelen maken gebruik van deze dienst en als ze dan losgeld krijgen, staan ze een percentage af aan de maker van deze ransomware. Er is zo een hele economie ontstaan rondom internetcriminaliteit.”
Leer denken als een hacker Wouter checkt regelmatig systemen en websites op veiligheid. “Ik denk als een hacker, dus ik let natuurlijk op specifieke zwakheden, maar vooral welke gevolgen deze kwetsbaarheid kan hebben voor de hele organisatie. Dat raad ik bedrijven ook aan: leer denken als een hacker. Wat zou een hacker met mijn informatie willen doen en hoe kan diegene bij die informatie kunnen komen? Met een aantal basismaatregelen maak je het direct veel onaantrekkelijker voor hackers. Een inbreker zal ook sneller zoeken naar een onbeveiligd huis.
Allereerst: bewustwording. Dat is echt het belangrijkste. Systemen kunnen technisch nog zo veilig zijn, er is altijd de menselijke component. Dus, bijvoorbeeld, niet zomaar op links of bijlagen klikken in een e-mail.
Ten tweede: wachtwoorden. Mensen blijven daar slordig mee omgaan terwijl het de eerste muur is waar hackers tegenaan lopen. Het is daarom belangrijk om tweestapsverificatie te gebruiken, dan bouw je extra veiligheid in.
Als derde: zorg dat je je updates uitvoert. De ontwikkelingen gaan zo snel, er worden steeds nieuwe zwakheden in software ontdekt. Gelukkig repareren softwarebedrijven deze kwetsbaarheden meestal snel, maar dan moet je ze wel installeren.”
Het grootste veiligheidsrisico: ransomware
Met ransomware gijzelen hackers je bestanden en vragen serieus geld om alles weer terug te krijgen. Wouter: “Daarom is het ontzettend belangrijk om voor goede back-ups te zorgen. Zo voorkom je dat de hele organisatie mogelijk langdurig plat komt te liggen. Heel belangrijk is dat je de back-ups regelmatig controleert. Ik heb meerdere malen meegemaakt dat bedrijven een back-up hadden, maar dat ze de gegevens niet konden terugzetten. Soms vergaten ze belangrijke gegevens of waren de back-upbestanden op een of andere manier verbonden met het netwerk waar de hackers toegang toe hadden. Voer regelmatig proefhersteltests uit. Alleen dan weet je zeker dat de gegevens teruggezet kunnen worden in geval van een aanval.”
Doe mee met Samen Digitaal Veilig
Wil je meer weten over Samen Digitaal Veilig of een webinar van Wouter volgen? Kijk dan op samendigitaalveilig.nl/bouwendnederland.
Contactpersoon
Dennis Mollet
Beleidsadviseur Digitalisering d.mollet@bouwendnederland.nl
Meer informatie?
Wil je meer weten over de trainingen van onze Academy? Neem dan contact op via academy@bouwendnederland.nl of bel 079 325 2133.
Steeds meer ondernemers hebben te maken met computercriminaliteit, ook bouw- en infrabedrijven. Het hoge tempo waarop de sector digitaliseert maakt het werk makkelijker en vaak ook leuker. Deze digitalisering kent ook een keerzijde. Steeds vaker maken onze leden melding van computercriminaliteit. Geen reden om te stoppen met digitalisering, wel aanleiding om de digitale veiligheid in de organisatie op orde te brengen. Deze training helpt je daarbij.
Wil je met je team een training volgen? Wij bieden deze training ook aan als incompany training op jouw bedrijfslocatie. Neem contact op met Esther Zeemeijer 06 116 86 526 voor meer informatie over onze incompany trainingen.
Ledenprijs € 320,- (excl. BTW)
Niet ledenprijs € 420,- (excl. BTW)
Kijk voor alle actuele trainings data op onze website.
bouwendnederland.nl/regios/regio-noord
Oktober
10 Bijeenkomst Wkb en digitalisering Platform Build
10 Training Wkb (deel 2) voor leden afdelingen Drenthe en Groningen
12 Ledenbijeenkomst Platform Infra Noord
18 Bijeenkomst Kansen en eisen verduurzamingsmarkt 18 Training Wkb (deel 2) voor leden afdeling Friesland
Toekomstbestendig samenwerken is als een relatie. In het begin moet je elkaar nog leren vertrouwen, maar dat groeit snel omdat iedere bouwpartner vanaf het begin bij een project betrokken is – van de ontwikkelaar en aannemer tot de architect en installateur. Je leert ieders werkwijze kennen en profiteert van elkaars kennis. En dat heeft veel voordelen.
Bij een transformatie- of ander herbestemmingsproject werken wij vaak toekomstbestendig samen met onze bouwpartners. Dat betekent dat wij als aannemer al vanaf de initiatiefase meelopen én direct de installateurs, onderaannemers en architect bij het project betrekken.
Door die vroegtijdige samenwerking krijgen alle bouwpartners de kans om hun visie op het project te delen. Wij onderzoeken bijvoorbeeld de sterke en zwakke punten van een pand, terwijl de installateur zich richt op het mogelijke leidingverloop. De architect maakt direct de eerste schetsontwerpen, wij zorgen voor een kostenraming. Al onze bevindingen nemen we mee in de stichtingskosten. Zo bieden we gezamenlijk én al vroeg in het proces inzicht in de haalbaarheid van een project: fijn voor de opdrachtgever!
Andere voordelen van toekomstbestendig samenwerken?
Meerkosten zijn verleden tijd. Alle bouwpartners hebben immers voldoende tijd en mogelijkheden om het pand te leren kennen en een goede kosteninschatting te maken. Daarmee voorkom je verrassingen tijdens de bouw. De uitvoering verloopt dus soepeler en efficiënter. En doordat we elkaar kennen en vanaf het eerste begin samenwerken, weten we precies wat we van elkaar kunnen en mogen verwachten.
Zo brengt toekomstbestendig samenwerken vertrouwen in een project, bij alle bouwpartners én bij de opdrachtgever. Daarom zou ik ieder bouwbedrijf adviseren: ga toekomstbestendig samenwerken. Hoe eerder je die relatie met je bouwpartners aangaat, hoe sneller je daar voordeel uithaalt.
Theun Erik Holwerda Directeur Bouwbedrijf De Vries Leeuwarden
19 Strategische bedrijfsvoering: Cultuur en Leiderschap (voor HR-managers)
20 Training Wkb (deel 4) voor leden afdeling Friesland
Iedereen in de bouw- en infrasector is het er wel over eens dat digitalisering onvermijdelijk is. Toch is de vertaalslag naar de praktijk lastig. Bedrijven die op zoek zijn naar kennis of inspiratie over digitalisering kunnen nu terecht op Platform Build. Naast een online community zijn er ook fysieke bijeenkomsten over relevante thema’s. Zoals recent over digitalisering van projecten in de leefomgeving.
De bijeenkomst was een initiatief van Bas Hoorn van Future Insight en Arjen Krist van dutch process innovators. Beiden zijn enthousiast partner van Platform Build in Regio Noord. “Digitalisering gaat niet vanzelf”, legt Hoorn uit. “Het vraagt kleine en grote stappen, maar we zien dat de kennis achterblijft. Daarom is het belangrijk bestaande ervaringen en voorbeelden binnen de sector laagdrempelig te delen en elkaar vooruit te helpen.”
Ervaringen delen
Omdat digitalisering een breed onderwerp is, is het platform ingericht op thema’s. Krist zegt hierover: “Het kennisplatform biedt online al veel waardevolle informatie, nieuws en voorbeelden. Door ook fysiek bij elkaar te komen, kunnen deelnemers praktijkervaringen delen en de onderlinge verbinding versterken. Zo profiteren we direct van elkaars ontwikkeling.”
Hoorn en Krist organiseerden zelf een bijeenkomst over samenwerking en digitalisering van projecten in de leefomgeving. “Bouwprojecten zijn niet per se complexer geworden, maar de omgeving waarin gewerkt wordt wel. Dat geldt bijvoorbeeld voor projectvoorbereiding, communicatie, verkeer en vergunningen in projecten. Er zijn meer stakeholders betrokken en ze zijn vaak mondiger ook.”
Voorkom dubbel werk
Tijdens de bijeenkomst met opdrachtgevers, opdrachtnemers en adviseurs gingen ze dieper in op de vraag wat omgevingsmanagement is en hoe je het goed kunt organiseren. Krist: “Omgevingsmanagement is noodzakelijk en lastig tegelijk. Er is een tekort aan specialisten, dus is het slim om dubbel werk te voorkomen en samen te werken binnen projecten. Bijvoorbeeld door projecten te organiseren vanuit één omgevingsbureau dat in alle fases van het project betrokken is.”
Digitalisering kan volgens Hoorn een sleutelrol spelen bij deze ontwikkelingen “Door omgevingsmanagement integraal aan te pakken en vanuit één team te benaderen, kun je kennis en expertise bundelen. Het is dan wel verstandig alle relevante informatie gestructureerd vast te leggen in een digitale omgeving, zoals bijvoorbeeld Clearly.Projects en van daaruit te delen met alle stakeholders. Technisch is dat geen probleem, maar tot nu toe zijn de werelden van opdrachtgever en -nemer vaak nog gescheiden. Dus is er ook lef nodig dit te doorbreken.”
Landelijk uitrollen
De deelnemers aan de bijeenkomst waren enthousiast en er zijn al plannen voor nieuwe evenementen. Krist en Hoorn zeggen tot slot: “Het is mooi te zien dat de pilot met Platform Build in onze regio aanslaat. Veel leden van Bouwend Nederland zijn aangehaakt. Zij hebben nu een beter beeld van wat digitalisering voor hen kan betekenen. Het is vooral zaak om er mee aan de slag te gaan en ervaringen te delen. Nu nog in de regio, maar hopelijk straks ook landelijk.”
Meer informatie bouwstroomnoord.nl
Contactpersoon
Willemijn Visscher
Verenigingsmanager/ programmamanager mobiliteit w.visscher@bouwendnederland.nl
Werken als één team
Pilot
Alle pijlen omtrent de waterstofeconomie wijzen richting het noorden van ons land. Het onlangs opgeleverde rapport van Berenschot laat zien dat de landelijke ontwikkelingen in het stimuleren van een waterstofeconomie ook kansen biedt voor het vergroenen van de bouw en infra. Bouwend Nederland Regio Noord wil met concrete pilots gebruikerservaringen gaan verzamelen. Bijvoorbeeld door het collectief inzetten van materieel dat draait op waterstof.
Adviseur markt & overheid Yannink Bos vindt het logisch dat de regio Noord de aanzet geeft tot zulke concrete proefprojecten. Het noorden (denk aan de Eemshaven) is door de EU aangewezen als Europese ‘waterstofvallei’ en dat betekent volgens Bos doorpakken: “We willen alle spelers die relevant zijn voor een waterstofecosysteem, zoals productie, verwerking, toepassing, transport en opslag bijeenkrijgen om in het noorden concrete pilot te doen. Met de ‘Werkgroep Waterstof’ in oprichting kunnen we zo gebruikerservaring verzamelen.”
Onderzoek Berenschot Bos wordt gesteund door een onderzoek van adviesbureau Berenschot dat in opdracht van Bouwend Nederland plaatsvond. “Het is een landelijk onderzoek, maar wij willen de uitvoering van de adviezen graag oppakken,” zegt Bos. Berenschot stelt in het rapport dat waterstof als energiedrager in de bouw en infra inzetbaar is en dat dit bijdraagt aan emissieloos bouwen. Bos: “Dan moet je denken aan (zwaar) materieel dat nu nog op diesel draait maar niet eenvoudig te elektrificeren is. Denk daarbij aan vrachtauto’s, shovels, aggregaten en dergelijke. Er is op kleine schaal al waterstof aangedreven materieel in gebruik, maar wij willen nu in de praktijk ervaren hoe je zulk materieel bijvoorbeeld tankt. Is er een pomp in de buurt of kun je er waterstof naartoe brengen, zoals nu ook met diesel gebeurt. Is dat technisch mogelijk en past het bijvoorbeeld in de regelgeving? We willen als sector van een werkend waterstofecosysteem leren.”
Kennis opbouwen
Een tweede conclusie van Berenschot is dat er veel (infra)werk zal ontstaan bij het aanleggen van de infrastructuur van waterstofleidingen, opslag of aansluitingen. Bos: “We zijn in het noorden via de New Energy Coalition al verbonden aan een collectief dat druk bezig is met het opzetten en verbeteren van opleidingen om zo brede toepassingen met waterstof mogelijk te maken.” De praktijkgegevens uit de pilots die Bos wil draaien, kunnen een waardevolle aanvulling op de bestaande kennis zijn. “Zo bouw je kennis op voor de toekomst”, aldus de adviseur.
Deelnemen
Het opzetten van de pilots gebeurt in samenwerking met HyNorth, een samenwerkingsverband waarin overheden, kennisinstituten en bedrijfsleven het noorden als waterstofregio op de kaart zetten. Bos: “We gaan het nu concreet maken en daarom nodigen we alle lidbedrijven die zich bij dit onderwerp betrokken voelen uit om deel te nemen. De mijlpalen 2030 en 2050 in de energietransitie zijn dichterbij dan je denkt. Het is nu de tijd om door te pakken met waterstof in de bouw en infra.”
Contactpersoon
Yannick Bos
Adviseur markt & overheid y.bos@bouwendnederland.nl
In Drenthe sloten woningcorporaties en bouwbedrijven een overeenkomst om de woningnood tegen te gaan. ”Bouwstroom Noord laat zien dat het ook anders kan.”
“Eigenlijk zou het niet uniek moeten zijn”, zegt Rob Hoogeveen, manager Vastgoed bij woningbouwvereniging Actium. “Maar dat is het wel.” Hoogeveen vertelt enthousiast over Bouwstroom Noord, het Drents initiatief waarbij vijf woningcorporaties (Actium, Lefier, Wold & Waard, Woonconcept en Woonservice) en twee bouwbedrijven (Dura Vermeer en Trebbe) officieel de handen ineenslaan. “Iedereen is het er altijd over eens dat we beter moeten samenwerken, maar uiteindelijk gebeurt er niets. Bouwstroom Noord laat zien dat het ook anders kan.” En dat is met oog op de woningnood hard nodig, aldus Hoogeveen. “Door samen te werken en processen te standaardiseren, kun je veel efficiënter en duurzamer sociale huurwoningen bouwen.”
Binnen Bouwstroom Noord wordt informatie uitgewisseld via een zogenoemd vijvermanagementteam. Hierin zitten vertegenwoordigers van alle betrokken partijen. Dit team managet ook het ontwikkelproces van de door afzonderlijke woningcorporaties ingebrachte bouwprojecten. “Je staat ervan versteld hoeveel wordt opgelost door simpelweg met elkaar te overleggen. Als woningbouwcorporatie hebben wij nu een veel beter zicht in waar bouwbedrijven naar kijken. En zij snappen nu veel beter hoe wij erin staan. We bouwen samen zoveel kennis op.”
Schoolbanken
Naast vertrouwen biedt de overeenkomst zekerheid, vertelt de manager van Actium. “Door het proces te standaardiseren, kunnen we nu drie tot vijf jaar vooruitplannen. Zeker in een tijd waar bouwmaterialen en vakmensen schaars zijn, is die garantie voor de
bouwbedrijven heel waardevol. Met die zekerheid kunnen ze van tevoren voorzieningen maken. Dat is ook gunstig bij het inkopen van materialen.”
Twee jaar na het tekenen van de bouwstroomovereenkomst zijn er vier projecten opgeleverd van in totaal ruim zeventig woningen. Op dit moment zijn er vier projecten in uitvoering. Van de in totaal 122 woningen die momenteel worden gebouwd, zijn er 36 in beheer bij Actium. Voor een woningcorporatie die ongeveer 16.000 huishoudens beheert, is dat een bescheiden aantal, geeft Hoogeveen toe. “We zitten nog in de schoolbanken. Niet alle woningen blijken even geschikt om in te brengen.”
Zekerheid
De gezamenlijke ambitie is om via Bouwstroom Noord de komende vijf jaar 1.000 woningen op te leveren. Daarna, stelt Hoogeveen, volgt een grondige evaluatie van de samenwerking. Vooralsnog is Hoogeveen zeer te spreken over de resultaten. Een van de belangrijkste voordelen is dat het ‘constante gedoe over geld’ door de samenwerking aanzienlijk is afgenomen, aldus Hoogeveen. “Door de zekerheid die we nu hebben gecreëerd, kunnen we het eindelijk hebben over andere zaken: kwaliteit, leefbaarheid en duurzaamheid.”
Meer informatie
bouwstroomnoord.nl
Contactpersoon
Sander Wubbolts
Regiomanager
s.wubbolts@bouwendnederland.nl
Terwijl storm Poly over het land raast, kijkt de klant mij stralend aan. De betonzager heeft zojuist een gat in haar dak gezaagd, en met deze weersomstandigheden zal het interieur van haar stijlvolle stadswoning er vast niet ongeschonden vanaf komen. Dat staat haar blijdschap echter niet in de weg. “Eindelijk is het zover!”
De dame in kwestie (en ook haar man) wacht al twee jaar op een dakopbouw. Eerst een vergunning zien te krijgen en dán een aannemer die de klus ziet zitten. Uiteindelijk is dat gelukt. Maar wanneer het project start, komt er helaas toch iets tussen waardoor het echtpaar op zoek moet naar een andere aannemer. In deze tijd is dat op korte termijn natuurlijk niet haalbaar, maar het is door het gebruik van houtskeletbouw wel mogelijk om een eindsprintje te trekken!
Eindelijk is het dan zover. In alle vroegte arriveren de houtskeletbouwdelen en wordt het gat in het dak gezaagd. Helaas is een houtskeletbouwwand aan een hijskraan met dit weer al snel een levensgevaarlijke vlieger. Om die reden wordt het plaatsen een dag uitgesteld. De klant vindt het allemaal prima; in gedachten is zij al druk bezig met de inrichting van de nieuwe kinderkamer.
Het is inmiddels wel duidelijk dat prefab houtbouw de toekomst heeft en iedereen blij maakt: de klant in dit geval met haar dakopbouw, de buren met de minimale (geluids) overlast, het milieu met de toegepaste (duurzame) materialen en het timmerteam dat voor het grootste deel van het project binnen kan werken. Er rest ons echter nog één uitdaging: een systeem waarmee het aanvragen van vergunningen ook binnen enkele dagen afgehandeld kan worden.
Jan Geert Schooten Schooten Houtbouw BV
In de omgeving van Raalte kun je buiten werktijd regelmatig hardlopers, wielrenners en wandelaars zien met sportkleding van Bouwbedrijf Vosman. Tien tegen één dat de sporter er ook werkt. Het personeel draagt ook buiten werktijd met trots de naam van hun werkgever. Ook elke vereniging in het werkgebied rond Raalte kent de bouwer. “Is er een link met ons bedrijf, dan zijn we er”, aldus Holterman. “Dat kan de feestweek van Lettele zijn waar vier timmerlieden van ons wonen, of de obstakelloop in Broekland waar we veertien woningen bouwen en waar drie medewerkers wonen. Zichtbaarheid is belangrijk, ook naar onze mensen toe.”
Geen directieparkeerplaats
Holterman is sinds 1 januari 2022 samen met compagnon Jeroen Marsch eigenaar van het in 1994 opgerichte bouwbedrijf. “Onze filosofie is dat een goede en betrokken werkgever, goede en betrokken medewerkers oplevert en daarmee tevreden klanten. Bouwen is mensenwerk. We hebben een platte organisatie. Al staat naast mijn werkkamer in plakletters ‘Eindbaas’, een grapje van de vorige eigenaar.” De directie heeft geen eigen parkeerplaats bij de hoofdingang, de bezoekers wel.
Teambuilding
Vosman telt 55 personeelsleden (49,8 fte’s, gemiddelde leeftijd 38,4 jaar). Werkplezier is een kernwaarde van de onderneming die ongeveer 30 autominuten rond Raalte actief is. Holterman: “Onze mensen mogen om 16.15 uur van de bouw af. Zij parkeren de bus op de zaak en stappen meteen op fiets of in de auto om naar huis te gaan. Wij belasten ze niet met het legen van de aanhangers of het aftanken
In deze tijden van personeelskrapte is het werven van nieuwe medewerkers feitelijk net zo belangrijk als het behoud ervan. Maar hoe doe je dat? Directeur/mede-eigenaar Jeroen Holterman (37) van Bouwbedrijf Vosman in Raalte heeft zijn eigen methode om aan saamhorigheid en werkplezier van zijn ‘legends’ te werken. “Ook als de jongens om 07.30 uur op een werk moeten zijn, drinken ze hier eerst samen in de kantine een kop koffie. Die zoete inval begint al om 06.15 uur.”
voor de volgende dag. We zetten onze mensen in waar ze goed in zijn: een timmerman timmert, een metselaar metselt. Het werk is zwaar, dus moet je zuinig zijn op je mensen en het werk zo efficiënt mogelijk organiseren. Alleen zo houd je de productie op peil en beperk je uitval. De vloermortel voor renovatieprojecten werd voorheen hier op de zaak gedraaid, opgeladen en in de bouw via een kruiwagen overgeschept in een emmer voor gebruik. Omslachtig én zwaar. Nu staat er een vloermortelsilo op de werf en hebben zij voor de metselaars een minisilo in eigen huisstijl die mee kan naar de bouwplaats voor het maken van een fundering.”
Voor de bouwvak kreeg elke medewerker badslippers mee. "Het is een uitdaging om iedere keer weer een ludiek idee te bedenken waarmee wij onze waardering uitspreken naar de heren en dames."
Eerst koffie
Ook staat er op elk nieuwbouwproject een 10 ton meter kraan om zo weinig mogelijk te tillen, vertelt Holterman. “Levert het productietechnisch meer op? Wellicht, maar net zo belangrijk is het dat iemand zijn of haar productie haalt zonder aan het einde van de dag bekaf te zijn. Onze medewerker heeft een leuker leven en dat neemt hij of zij ook mee naar de zaak. Teambuilding is belangrijk en een dolletje op zijn tijd ook. Een inmiddels pensionado die hier vanaf de oprichting werkte, hebben wij in colonne op zijn laatste werkdag van huis gehaald, Google Maps gaf verhoogde verkeersdrukte aan en de straat zag groen van de rook en confetti. De metselploeg zit hier 06.15 uur in de kantine, ook als ze vijf minuten van de bouw verwijderd zijn en 07.30 uur moeten beginnen. Voor het werk begint, drinken zo’n 45 man hier eerst een bak koffie. Dat doe ik zelf ook. Die saamhorigheid met en interesse in elkaar: dat kenmerkt Vosman.” In november staan er twee excursies op het programma, metselaars en tegelzetters gaan naar een steenfabriek en timmerlieden naar een houtzagerij in Duitsland. “Dan komt de onderlinge interactie op basis van eigen vakmanschap beter tot zijn recht.”
Legends-app
Vacatures worden altijd eerst in de eigen bedrijfsapp ‘Vosman Legends’ uitgezet. “Zo is een timmerman met extra opleiding en cursussen doorgeschoven naar de positie van tegelzetter en een van onze beste metselaars reageerde op de interne vacature voor werkvoorbereider. Je moet als werkgever je mensen helpen bij hun verdere ontwikkeling. Kan iemand je niet overtuigen, wees dan eerlijk en benoem iemands kwaliteiten in zijn huidige functie. Ga je niet in gesprek, dan zet je feitelijk de buitendeur voor iemand open.”
Holterman staat op het standpunt: nu investeren is straks oogsten. “Wij zijn regionaal opleidingsbedrijf met volgend jaar zo’n tien leerlingen. Een pool van 15- tot 22-jarige schoolgaande of studerende ‘zaterdagknapen’ ruimen op. Ze zijn potentiële aanwas voor de toekomst die na een opleiding bij Bouwmensen in Deventer zo bij ons in kunnen stromen. Het groene DNA zit er dan al een aantal jaren in. Ook nodigen wij leerlingen van de basisschool uit op de bouw voor een rondleiding. Bij andere bedrijven ‘kost dat geld’, maar bij ons is dat beroepstrots. Bovendien, werkplezier moet je bouwen en doorgeven: de huidige leerling van groep 1 kan de metselaar van de toekomst zijn.” Contactpersoon
In de Foodvalley wordt heel wat gebouwd én heel wat gesloopt. Steeds vaker betekent slopen: demonteren en hergebruiken. “Onze regio is een van de koplopers in circulair bouwen”, vertelt Gerard op ’t Hof, bedrijfsleider bij de Roseboom Groep. “Grondstoffen zijn eindig, dus die moeten we gewoon hergebruiken in plaats van opsouperen.”
De regio Foodvalley is alleen al in zijn vorm een voorloper, zegt Op ’t Hof. Overheid, onderwijs en bedrijfsleven in acht gemeenten in de Gelderse Vallei werken sinds 2010 samen, over de grenzen van de provincies Gelderland en Utrecht heen. Foodvalley profileert zich steeds sterker als gezonde en duurzame regio. En daar is ook de bouw- en infrasector bij betrokken, waaronder de Roseboom Groep. Het bedrijf is actief in infra, energie, engineering, transport, sloop en saneren.
Vrijkomende stallen en schuren
“We hebben natuurlijk stedelijke kernen zoals Wageningen, Ede, Barneveld en Nijkerk. Maar het buitengebied van de regio is enorm. De laatste jaren stoppen daar nogal wat boeren door gebrek aan opvolging, door uitdijende bebouwing en nu ook door de stikstofproblematiek. Er komt dus heel veel agrarische bebouwing vrij.”
Wat vroeger sloop was, kun je vandaag de dag beter demontage noemen, zegt Op ’t Hof. “Staal, beton en baksteen, hout, asbest en isolatie zijn de belangrijkste materialen die vrijkomen bij de afbraak van schuren en stallen. Het enige wat daarvan naar de stortplaats gaat, is asbest. De rest gebruiken we zo hoogwaardig mogelijk opnieuw.”
De hele keten moet meedoen
Voor optimale circulariteit werken partijen vanuit de hele keten samen: eigenaar/opdrachtgever, architect, bouwadviseur, bouwer en infrabedrijf. “We lopen regelmatig met meerdere partijen door een vrijkomend gebouw om hergebruik te bespreken. Stallen die nog vrij nieuw zijn, kun je soms 1-op-1 verhuizen. Bij oudere gebouwen lukt dat niet altijd zo hoogwaardig. Dan kan het zijn dat je van beton granulaat maakt of dat hout door de shredder gaat voor hergebruik in spaanplaten. We zien mooie resultaten, ook binnen bebouwde gebieden. Zo hebben we houten dakbalken van een school hergebruikt in de daken van woningen die op diezelfde plek kwamen. Op een ander project zijn vrijkomende betonnen kanaalplaatvloeren uit een oud kantoorgebouw in een nieuw pand toegepast.” Medewerking van alle partijen in de keten is van cruciaal belang. “Als er één partij is die geen zin heeft om met ‘die ouwe meuk’ te werken, lukt het niet.”
Voortvarende ondernemers
Overheid, bedrijfsleven en onderwijs in de Foodvalley pakken circulaire bouw voortvarend aan, ziet Op ’t Hof. “We hebben hier enthousiaste ondernemers die voortvarend zijn en de overheid staat er voluit achter. Dat resulteert in allerlei initiatieven. Circulair bouwen is bovendien iets heel positiefs om mee bezig te zijn, omdat je bijdraagt aan verduurzaming. Grondstoffen zijn eindig, dus die moeten we gewoon hergebruiken in plaats van opsouperen.”
Contactpersoon
Jorrit van Ommen
Voor de komende editie legt Gerard op ’t Hof de volgende vraag voor aan Gonard Mensink van Mensink
Bouwbedrijf Raalte: “Hoe vinden bouwers en slopers elkaar op het gebied van circulariteit in de regio Raalte?”
Verenigingsmanager regio Twente j.vanommen@bouwendnederland.nl
Bouwendnederland.nl/regios/regio-randstad-noord
Oktober
02 Een RI&E: een must voor ieder bedrijf | Bunnik
03 Wegwijs in de cao Bouw en Infra | Amsterdam Oostzaan
05 Masterclass Wegwijs in de ketenwetgeving | Bunnik
10 Kick-Off sessie BouwAcademie Sociale innovatie Amsterdam
12 Wkb voor het bouwen | Amsterdam Oostzaan
12 COP (HR) overleg Oostzaan
Om de luchtkwaliteit in een klein deel van Amsterdam te verbeteren, is in juni de Weesperstraat voor verkeer afgesloten. Het idee om iets aan de leefbaarheid in de stad te doen, is uiteraard positief. Maar een klein deel afzetten waardoor er meer verkeersbewegingen in andere stadsdelen ontstaan, is een maatregel die in mijn optiek verre van ideaal uitpakt zoals ook blijkt uit een enquête onder onze leden.
Wat ik wél goed vind, is dat de gemeente Amsterdam een schrijven heeft verstrekt met een intentie dat alle bedrijfsauto’s vanaf 2025 CO2-neutraal moeten zijn. Wellicht niet voor iedereen even plezierig, maar wel een maatregel waardoor ondernemers eerder met de transitie naar CO2-neutraal bezig zijn. Kortom: er is een vliegwiel in werking gezet dat mensen dwingt in oplossingen te denken. Een goed voorbeeld is dat bedrijven hun wagenpark nu al naar elektrisch ombouwen. Het stimuleren van CO2-neutrale maatregelen komt de leefkwaliteit ten goede. Ook Bouwend Nederland draagt bij aan dit vliegwiel: de brancheorganisatie biedt haar leden ledenvoordelen op het gebied van mobiliteit, bijvoorbeeld korting bij de aanschaf van een groene bedrijfsauto. Dat wil ik niet onvermeld laten.
Daarnaast hebben we te maken met aanhoudende woningnood en het bouwen van nieuwe woningen. Niet alleen stikstof en vergunningsaanvragen, maar ook de prijzen van grond spelen daarbij een rol. Hier is een grote stap gezet: een aantal organisaties waaronder Neprom, ATV, IVBM, Vastgoedbelang, de gemeente Amsterdam en (wederom) Bouwend Nederland heeft een convenant ondertekend waarin wordt gestreefd naar de realisatie van een betaalbare, duurzame stad. Zo heeft de gemeente Amsterdam de grondprijzen aangepast waardoor er meer planontwikkeling kan worden gerealiseerd. Daarnaast worden ook transformatieprocedures verkort en erfpachtwijzigingen doorgevoerd. Door met de gemeente op te trekken, bereiken we dat bouw- en infraleden sneller (en goedkoper) duurzame woningen voor het sociale, middenen hogere segment kunnen realiseren.
Martin Eman“EEN SCHOLINGSVOUCHER KUN JE OOK
INZETTEN VOOR ZIJ-INSTROMER DIE AL IN
Personeelsplanning is vaak een fikse puzzel voor de bouw en infra. Zij-instromers kunnen een goed passend stukje zijn. Laura Kokx, Miranda Lof en Muriel Gemser, de drie adviseurs arbeidsmarkt voor Regio Randstad Noord, hebben bepaald geen gebrek aan enthousiaste kandidaten. Bedrijven zijn echter vaak nog wat terughoudend, merken ze.
“We bieden persoonlijke begeleiding aan mensen die naar de bouw en infra willen overstappen, zodat ze een duurzame switch kunnen maken”, vat Muriel Gemser het werk van de adviseurs arbeidsmarkt samen. Haar werkgebied is de regio Noord-Holland, waar ze dit werk niet alleen voor bouw en infra maar ook voor andere technieksectoren doet. Miranda Lof werkt, eveneens techniekbreed, voor de regio Utrecht en Laura Kokx heel specifiek voor de bouw en infra in Amsterdam Groot. Alle drie zijn ze voor de bouw en infra ingezet vanuit ‘Jij gaat het maken’, het programma waarmee mensen enthousiast worden gemaakt voor een baan in de branche. Miranda Lof is er duidelijk over waarom hun werk belangrijk is voor de bouw en infra. “Wij hebben kennis van de arbeidsmarkt, weten wat techniek te bieden heeft en hebben contacten met opleiders en bedrijven. Dan heb je een totaalpakket waarmee je, anders dan bijvoorbeeld uitkeringsinstanties, iemand heel gericht op weg kunt helpen.”
Scholingsvouchers hielpen Rowin een handje
Een van die mensen die met behulp van een adviseur arbeidsmarkt de
overstap naar de bouw en infra maakte, is Rowin. Hij was uitgekeken op zijn werk in de financiële wereld en dacht dat de bouw wel iets voor hem zou zijn. Na een online informatiebijeenkomst, waar hij algemene informatie kreeg over de sector en de mogelijkheden om te switchen, werd hij met Miranda Lof in contact gebracht. Ze spraken elkaar een aantal keren via Teams. Gaandeweg die gesprekken werd steeds duidelijker dat hij de overstap ondanks het lagere salaris écht wilde maken en welke kant hij op wilde. Calculator, junior werkvoorbereider of junior projectleider in de bouw: dat moest het worden. De adviseur arbeidsmarkt bracht hem in contact met een groot bouwbedrijf, maar dat liep op niets uit. “Ze waren nog niet toe aan een zij-instromer”, legt ze uit. Uiteindelijk kwam Rowin zelf met De Kuipers Groep. Na een gesprek met het infrabedrijf in Noordeloos wilden ze hem graag hebben. Adviseurs arbeidsmarkt kunnen scholingsvouchers verstrekken, een soort waardebonnen die kandidaten kunnen gebruiken voor een opleiding. Rowin heeft die vouchers ook gebruikt, voor een gerichte opleiding aan het ROVC en een maatwerk opleiding bij KOB. “Ik kreeg pas een berichtje van hem dat hij inderdaad zijn baan heeft opgezegd en per 1 juli bij De Kuipers Groep is begonnen als junior werkvoorbereider”, zegt een tevreden Miranda Lof.
Goed gemotiveerde mensen
Niet voor elke kandidaat verloopt het zo voorspoedig. Alle drie de adviseurs arbeidsmarkt merken namelijk dat veel bedrijven in de
DIENST IS, MITS KORTER DAN ÉÉN JAAR.”
bouw en infra nog best terughoudend zijn om zij-instromers in dienst te nemen. Een van de redenen die bedrijven noemen, is gebrek aan tijd om ze te begeleiden en in te werken. Aan de ene kant begrijpt Laura Kokx dat wel. “Bedrijven hebben het druk en zij-instromers moeten inderdaad vaak vaktechnisch nog veel leren. Maar dat moeten jonge leerlingen ook, en die hebben géén werkervaring. Alleen is daar een bepaalde, vertrouwde structuur voor, en voor zij-instromers nog niet. Punt is echter wel dat zij-instromers super gemotiveerd zijn; ze accepteren vaak zelfs een lager salaris omdat ze zo graag in deze sector willen werken.”
Diploma’s zijn niet zaligmakend
Gemser legt uit dat ook recruiters, die vooral door grote bedrijven worden gebruikt om nieuw personeel te werven, zij-instroom bemoeilijken. “Recruiters hanteren heel strikte eisen. Ervaren beginners, zoals wij zij-instromers noemen, voldoen daar vaak niet aan. Maar je kunt je afvragen of een hbo-diploma altijd per se nodig is. Iemand met een mbo-diploma en bepaalde werkervaring kan prima over een hbo-werk- en denkniveau beschikken. En bepaalde skills die je als zij-instromer meeneemt uit een andere branche kunnen heel geschikt zijn voor een functie in de bouw en infra. Goed kunnen organiseren en communiceren en heel planmatig kunnen werken zijn bijvoorbeeld voor een werkvoorbereider heel belangrijke vaardigheden.”
Investeren in de toekomst
Kokx denkt dat bedrijven misschien ook wat terughoudend zijn doordat er minder nieuwbouwprojecten zijn vanwege onder andere de hogere rente. “Maar straks is dat weer anders en neemt de vraag in de bouw en infra naar vakkrachten weer hard toe. Dan wil je niet dat al die gemotiveerde mensen naar de zorg of de horeca zijn gegaan. Daarom moeten we techniekbreed een structuur neerzetten waarin het voor zij-instromers én jongeren makkelijker is om tot de sector toe te treden en om onderling tussen de technieksectoren te kunnen switchen.” Lof beaamt dat. “Adviseurs arbeidsmarkt hebben geen commercieel maar een gemeenschappelijk belang. Het gaat ons vooral om een goede en duurzame match; we willen zoveel mogelijk mensen in de techniek aan de slag krijgen én behouden.”
Meer informatie jijgaathetmaken.nl/switchers
Contactpersoon
Vivianne Hahn
Adviseur onderwijs & arbeidsmarkt
v.hahn@bouwendnederland.nl
Multifunctioneel gebouw Valley, de architectonische blikvanger aan de Zuidas, heeft de Amsterdam Nieuwbouwprijs 2023 in de wacht gesleept. Na telling van de stemmen mochten bewoners en betrokken partijen deze publieksprijs voor nieuwbouw in de stad op de Dag van de Bouw op 17 juni jongstleden in ontvangst nemen. Van de in totaal 4.200 uitgebrachte stemmen liet Valley met 22,6% van de stemmen met groot verschil de andere genomineerde bouwprojecten achter zich.
Jaap Messemaker, regiodirecteur van VolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling Noord-Oost: “Nadat de tender van de gemeente Amsterdam in 2017 door EDGE met een ontwerp van de Rotterdamse architect Winy Maas was gewonnen, is Bouwcombinatie Valley (Boele & van Eesteren en G&S Bouw, beide onderdeel van VolkerWessels) in het bouwteam aangesloten. Met name het spraakmakende ontwerp van Maas van architectenbureau MVRDV zou het verschil moeten maken op de Zuidas waar al een diversiteit aan gebouwen staat. En zo geschiedde: de opdracht werd aan de samengestelde bouwcombinatie gegund.”
Groene vallei
Medio 2018 begonnen de voorbereidingen en bouw van Valley, een multifunctioneel gebouw van in totaal drie torens met een totale oppervlakte van 75.000 vierkante meter. “Een drielaagse parkeergarage, met daar bovenop kantoren, zo’n 200 appartementen en verschillende restaurants. De buitenkant is bewust ‘strak’ gehouden om zo aansluiting te houden met de bestaande gebouwen op de Zuidas. Aan de binnenkant kenmerkt Valley zich door een
Tijdens de Amsterdam Nieuwbouwprijs kon worden gestemd op woningbouwprojecten die tussen augustus 2021 en augustus 2022 in Amsterdam zijn opgeleverd. In de eerste ronde nomineerde een publieksjury de tien meest aansprekende nieuwbouwprojecten via amsterdamwoont.nl/nieuwbouwprijs. Na
4.200 uitgebrachte stemmen kwam de volgende top-5 tot stand:
1. Valley (22,6%)
2. Sluishuis (16,3%)
3. Kramatweg (12,3%)
4. De Citadel (10,5%)
5. Groenmarkt (9,6%)
overvloed aan groen. In combinatie met de natuurstenen afwerking ontstaat het beeld van een ‘groene vallei’ die door de aangelegde openbare binnentuin wordt versterkt. Vooral in de zomer komt al het groen schitterend tot zijn recht en gaat alles nog meer leven. Maas heeft woord gehouden en is erin geslaagd ‘iets anders dan anderen’ te ontwerpen. Het opmerkelijke eindresultaat mag gezien worden.”
Vertraging door Corona
De uitreiking van de Amsterdam Nieuwbouwprijs vond net als vorig jaar plaats tijdens de Dag van de Bouw. Architect Maas en Messemaker (namens VolkerWessels) ontvingen op 17 juni de prijs uit handen van Arno Visser, voorzitter van Bouwend Nederland. Messemaker: “We mogen in meerdere opzichten terugkijken op een meer dan geslaagde samenwerking met EDGE en MVRDV. Corona heeft uiteindelijk de oplevering vertraagd, maar uiteindelijk hebben we ons hier samen doorheen gevochten.”
Contactpersoon
Lydia de Wit Verenigingsmanager l.dewit@bouwendnederland.nl
Bouwendnederland.nl/regios/regio-randstad-zuid
Mogelijk dat onze paden elkaar al hebben gekruist, maar sinds twee weken ben ik binnen Bouwen Nederland met veel enthousiasme aan de slag als verenigingsmanager. Zo’n 2,5 jaar geleden ben ik bij Bouwend Nederland begonnen. Hierin vervulde ik onder meer de functie van regiosecretaresse voor Randstad Zuid, organiseerde ik in 2022 de Asfaltdag voor de vakgroep Bitumineuze Werken en heb ik de laatste maanden onze landelijk voorzitter Arno Visser mogen assisteren. Met name in de laatstgenoemde functie heb ik inhoudelijk veel opgestoken: niet alleen over onze branche en organisatie, maar ook over de actuele beleidsdossiers en de lobbycircuits die op dit moment de boventoon voeren. In korte tijd heb ik de vereniging op vele manieren leren kennen.
Nadat ik al een aantal maanden interim de functie van verenigingsmanager vervulde, twijfelde ik geen moment toen er een extra verenigingsmanager in Randstad Zuid gezocht werd. Met gepaste trots ben ik blij met deze functie waar ik de afdelingen Duin- en Rijnstreek en Drechtwaard met zo’n 230 leden onder mijn hoede heb.
Omdat Bouwend Nederland zich meer gaat toeleggen op accountmanagement, houdt dit in dat het persoonlijk bezoeken van leden een hoge(re) prioriteit krijgt. Als verenigingsmanager ben je daarbij een meer dan luisterend oor en vorm je de Haarlemmerolie tussen de branchevereniging en haar leden. In de komende bezoeken ga ik het net ophalen om er zo achter te komen wat ik voor jullie kan betekenen, waar (directe) behoefte aan is en waar wij leden aan elkaar kunnen koppelen. Daarnaast zal ik beide besturen ondersteunen en de organisatie van regionale bijeenkomsten voor mijn rekening nemen. Daarbovenop: er is ook een aantal interessante dossiers dat we moeten tackelen: stikstof (met een mogelijke bouwstop) en Kaderrichtlijn Water, om er maar twee te noemen.
Bij het verschijnen van deze BNL-editie hebben we zo’n drie maanden te gaan totdat we 2024 inluiden. In die periode is er nog veel werk te verzetten. Ik heb er zin in!
Verenigingsmanager regio Randstad Zuid
Daniëlle BrinkBedrijven aan de slag met hergebruik oude bouwmaterialen
Nu deelnemen aan urban mining betekent:
• dat je milieu-footprint (grondstoffen en energie) kleiner wordt;
• gebruikte materialen goedkoper zijn;
• dat je een innovatieve en dus aantrekkelijke werkgever wordt;
• een versterking van de regionale bouwketen;
• dat veel eindgebruikers (B&U) hergebruik (marketing) waarderen.
Het ‘oogsten’ of ‘urban mining’ van bouwmaterialen in bouw en infra wordt steeds professioneler. Bestaande gebouwen en infrawerken worden zorgvuldig ontmanteld om de materialen opnieuw te gebruiken als product in renovatie en nieuwbouw. Dat moet ook omdat de bouw in 2030 voor 50 procent en in 2050 volledig circulair wil zijn.
Tot dusver werd dit nieuwe, spannende speelveld vooral beheerst door samenwerkende overheden en organisaties als woningcorporaties en ontwikkelaars. Zij stellen via diverse gremia in de bouwketen een sluitend systeem op waarin alle bouwmaterialen al op de tekentafel
De circulariteit-sector heeft de afgelopen jaren een professionaliseringsslag gemaakt, stelt circulair adviseur Bas Smedes van Urban Miner, een spin-off van bouwconcern Dura Vermeer: “Als we vroeg in een project meedraaien, kunnen we circulariteit integraal aanpakken en ontwerpen op basis van beschikbaar materiaal, in plaats van specifiek materiaal zoeken bij een vastgelegd ontwerp.”
Hoogwaardig
Hoewel Urban Miner ook helpt bij traditionele recycling van materialen als staal, hout en beton, levert het hoogwaardig hergebruik van bouwmaterialen een veel grotere milieuwinst op. “Brugliggers, kozijnen, lichtmasten, windturbinebladen”, somt Smedes op. “In plaats van te slopen, ontmantelen we alles heel nauwkeurig want het is natuurlijk het meest duurzaam om weer een hoogwaardige bestemming te regelen voor producten.”
Het bij elkaar brengen van aanbieders en afnemers is dan ook een belangrijke taak van Urban Miner. “Het beste is om dat regionaal te regelen”, vult Rob van der Burgh zijn collega aan. ”Dat is niet alleen beter voor de CO2- en stikstofuitstoot, maar vanwege lagere transportkosten ook voor het algehele kostenplaatje.”
Dekking
Om de traditionele tweedeling in de bouw te overstijgen, is Urban Miner opgezet als participatie tussen de infra- en bouwdivisies van Dura Vermeer. De faciliteiten van Urban Miner voor opslag, bewerking en recycling zijn gevestigd in ’s-Gravendeel, in de buurt van het hoofdkantoor van Dura Vermeer in Rotterdam. “We zijn bezig met een nieuwe plek in Noord-Holland”, gaat Van der Burgh verder. “We hebben de ambitie om voldoende opslaglocaties in te richten en te faciliteren om een landelijke dekking te creëren.”
Verlanglijstjes
Qua logistiek biedt de landelijke dekking van het moederbedrijf Urban Miner een unieke positie. Dat betekent echter niet dat Urban Miner haar diensten alleen binnen de eigen gelederen aanbiedt. “We gaan steeds vaker de markt op met bouwmaterialen en werken met digitale verlanglijstjes en platforms zoals DuSpot”, benadrukt Smedes. “Het doel van Urban Miner is de bouwsector uitdagen en versnellen naar 100% circulair bouwen.”
Contactpersoon
Job van den Broek
Adviseur markt & overheid
j.vandenbroek@bouwendnederland.nl
worden ontworpen voor een volgende leven als bouwproduct of halffabrikaat c.q. grondstof. Naast de complexe (inter)nationale registratie van (bestaande) materialen wordt bijvoorbeeld ook vastgesteld welke bijdrage oogsten levert aan de milieuprestatie van gebouwen (MPG). Intussen mengen steeds meer bedrijven zich in deze markt. Twee van deze bedrijven werken ieder op hun eigen manier aan het oogsten. Zij pionieren met weinig zekerheden, maar in de overtuiging dat dit de toekomst van de bouw en infra is.
DuSpot in Enschede brengt bouwbedrijven, woningcorporaties en de overheid bij elkaar om uiteenlopende materialen een nieuw leven te geven. Drie jaar nadat Mart Mensink DuSpot in het leven riep, maken honderden bouw- en infrabedrijven gebruik van het platform. Deze groep varieert van landelijke kolossen tot regionale klussers. Ook waterschappen, provincies en gemeentes doen mee. “Je merkt dat er nu echt momentum is”, aldus Mensink. “Zowel vanuit de bouwwereld als de overheid.”
Community
DuSpot, benadrukt Mensink, is geen tussenpersoon. “Wij faciliteren. We zetten regionale communities op waarbinnen men goederen kan aanbieden en afnemen.” De afgelopen jaren is de behoefte voor ‘hoogwaardig hergebruik’ sterk toegenomen. En dat komt volgens Mensink lang niet alleen door de gestegen prijzen voor grondstoffen en energie. “Er is sprake van een mentaliteitsverandering. Voorheen was hergebruik eerder toeval dan wijsheid. Nu begint het steeds meer een vast onderdeel te worden van het bouwproces.”
Tender
Het is lang niet meer alleen de aannemer die naar goedkopere of duurzame oplossingen zoekt, benadrukt Mensink in onvervalst Twents. “Ook aan de voorkant van het traject zijn ze ermee bezig; duurzaamheid wordt vaker een voorwaarde in aanbestedingen.” Ondanks deze positieve ontwikkelingen is er volgens Mensink nog een lange weg te gaan. “Er wordt nog steeds te veel weggegooid. Wij willen bereiken dat er altijd wordt nagedacht over hergebruik.”
Matches om de hoek
DuSpot is vanaf 74 euro per maand beschikbaar. Afhankelijk van het aantal gebruikers, volume en omvang van de organisatie biedt DuSpot verschillende pakketten aan. “We willen ook kleine en middelgrote bedrijven de mogelijkheid geven om gebruik te maken van het platform. Hergebruik is het meest effectief op regionaal niveau.”
Deze winter organiseert Bouwend Nederland met DuSpot een evenement in Zuid-Holland om de onafhankelijke matchingstool onder de aandacht te brengen van bouw- en infrabedrijven. Mensink ziet ernaar uit. “Hergebruik-tenzij moet bij bouwprojecten het uitgangspunt worden, niet de uitzondering.”
Kroes Aannemingsbedrijf in Maasland is optimistisch over de aanwas van nieuw bloed. Natuurlijk delen ze de landelijke zorgen en er zijn vacatures, maar de inspanningen om jonge mensen te interesseren in het GWW- en betonbedrijf beginnen vruchten af te werpen. “Het vergt veel investeringen en ook inspanning van de hele organisatie, maar niets doen is geen optie,” zegt eigenaar Marco Kroes.
Het 66-jarige bedrijf met 53 FTE is vanouds een GWW-onderneming, maar het betonwerk (vooral in de glastuinbouw) is gaandeweg een serieuze omzetmaker geworden. Kroes: “Het draait goed, maar veel van onze jongere mensen zijn dertigers en dus werven we al enkele jaren actief nieuw bloed.”
Kroes richt zich daarbij op het regionale onderwijs. In het lager onderwijs worden jongeren al warm gemaakt voor de bouw en infra en hogerop bieden we actief stage- en vakantiewerkplaatsen aan. “Zo komen we op het netvlies van jongeren en we bouwen tegelijk een reservoir op van oproepkrachten”, zegt de eigenaar. “Het gaat om stagiairs op alle niveaus.”
Kroes is positief over de jeugd. “Ze denken anders dan wij, hè. Wij hebben zojuist een jonge dame aangenomen die via de website en social media jongeren enthousiast wil maken over ons bedrijf en de infrabranche. Zij spreekt hun taal en snapt hoe ze denken. Maar ik zie zelf ook steeds meer jongeren die buiten willen zijn, die snappen dat je dit vak pas echt in de praktijk leert en die niet meteen manager willen worden. Dat zijn de jongens en meiden die we graag willen hebben.” Kroes streeft ernaar de nieuwe aanwas eerst een paar jaar buiten te laten werken en daarna kunnen ze desgewenst doorgroeien naar andere (binnen)functies.
Regio
Het bedrijf neemt ook deel aan het regionale project Civiel 360 waarin afgestudeerde technici in een carrousel van drie keer acht maanden betaald bij infrabedrijven, gemeenten en ingenieursbureau werken. “Na twee jaar kunnen ze kiezen uit een vaste aanstelling bij een van de deelnemende partijen. We hebben al een medewerker op deze manier geworven,” zegt Kroes en hij verwacht dat er meer zullen volgen.
Mix binnen/buiten
Een mix van jongeren die met hun handen willen werken én een groep met een afgeronde mbo- of hbo-diploma zou ideaal zijn. “Het leuke van de bouw is het samen een werk maken. Dat werkplezier benadrukken we in de dagelijkse leiding en in de individuele groeikansen. We hebben bijvoorbeeld een hbo’er die niet alleen de voorbereiding van een werk wil doen, maar ook aan de bouw zelf wil bijdragen. Dat is zo leuk! Ook op andere manieren proberen wij het binnen- en buitenwerk meer naar elkaar toe te halen. We moeten het toch samen doen!”
Voor een volgende editie legt Marco Kroes de volgende vraag voor aan Jesper Hartman, directeur van het Rotterdamse W. Hartman & Zonen: “Hoe neem je onderaannemers, personeel en anderen mee in deze innovatieve en duurzamere tijden?”
Bouwendnederland.nl/regios/regio-zuid
Oktober
11 Infradialogen en ledenbijeenkomst
Infraplatform Brabant
12 Contactgroep digitalisering
Oost-Brabant, Limburg
25 Aantrekkelijk werkgeverschap in het MKB
Regio Zuid
November
07 Contactgroep Personeel
Oost-Brabant
14 Contactgroep Personeel
Zeeland
Dit lijkt een vanzelfsprekendheid, maar is het zeker niet. Er is een landelijk woningtekort van maar liefst 900.000 woningen, waarbij er vooral behoefte is aan betaalbare woningen. Het grote tekort aan woningen in Nederland vertaalt zich echter niet zomaar één op één door naar Limburg. De Limburgse woningbouwopgave bestaat niet alleen uit bouwen, maar ook uit verbouwen en vervangen. In Nederland zijn 35 woondeals afgesloten, die de basis vormen voor de volkshuisvestelijke opgave.
Afgesproken is dat in Limburg minimaal 26.550 nieuwe woningen gebouwd worden (met een ambitie voor 20.000 extra), waarvan het grootste deel in de sociale huur, de middenhuur en de betaalbare koop.
Een makkelijke opgave? Zeker niet! Uitdagingen, zoals veranderende marktomstandigheden en het capaciteitsprobleem in het ruimtelijk domein, zijn er zeker. Gaan we het redden? Niks doen is in ieder geval geen optie. Een van de oplossingen in de versnelling van de woningbouwproductie is gelegen in de bemensing en capaciteit bij de gemeenten en regio’s. Als gedeputeerde Wonen ga ik hier als eerste mee aan de slag. Er is vijf miljoen euro gereserveerd in het coalitieakkoord om gemeenten te ondersteunen en te zorgen dat de vergunningverlening op gang komt. Samen zoeken naar oplossingen. Dat vraag ik ook van u, een tandje erbij. Wat kan wel, in plaats van denken in belemmeringen. Alleen door samen de schouders te zetten onder deze opgave komen we ver. Iedereen heeft recht op een (t)huis.
Michael TheunsGedeputeerde Ruimte, Wonen, Water, Bodem en Leefbaarheid
Bouwgame voor gastlessen op de basisschool
Elke bouwonderneming wordt wel eens gevraagd een presentatie te geven op de basisschool van zijn (klein)kind of wil wat terug doen bij werk in de nabijheid van een school. Regio Zuid ontwikkelde daarvoor de Bouwgame. Met dit bordspel maken kinderen uit groep 7 en 8 spelenderwijs kennis met de vele functies die de bouw telt. Heijmans deed ervaring op en is enthousiast.
Eerst maar een misverstand weghalen: de Bouwgame is geen lespakket. Het is een bordspel waarmee de kinderen in groepjes van vijf of zes leerlingen zelf aan de slag gaan. Karin Oomen, adviseur onderwijs en arbeidsmarkt: “De afdeling Limburg lanceerde het initiatief om de leden te ondersteunen bij presentaties en gastlessen op de basisschool. Naast een presentatie over het eigen bedrijf die naar wens kan worden aangepast, laat de Bouwgame spelenderwijs de grote diversiteit aan functies in de bouwsector zien. Deze doelgroep van 10- tot 12-jarigen staat op de drempel van een vervolgopleiding. Wat meer achtergrondkennis stimuleert hen mogelijk tot een carrière in onze sector.”
Brede scope
Als onderdeel van de viering van het honderdjarig bestaan bezochten medewerkers van Heijmans dit jaar een aantal basisscholen. De Bouwgame was onderdeel van de presentaties. Commercieel manager Astrid Neefs van Heijmans: “Dat er in de bouw wordt gemetseld en getimmerd, weet deze doelgroep wel. Maar dat er ook machinisten, calculatoren, BIM-modelleurs, werkvoorbereiders en omgevingsmanagers zijn, dat is bij veel kinderen onbekend. Bij dit spel bouwen de deelnemers een woonstraat. Tijdens het spel krijgen ze te maken
met constructieve uitdagingen, omgevingsfactoren, budgetbeperkingen en aanvullende ontwerpeisen en moeten daar oplossingen voor vinden. Na afloop mogen ze die keuzes toelichten in een presentatie. “De onderlinge interactie met elkaar en de discussie rond de gemaakte keuzes, vind ik een van de leukste en belangrijkste onderdelen van het spel.”
Leden in de Regio Zuid die het spel willen gebruiken, kunnen contact opnemen met Karin Oomen.
Contactpersoon
Karin Oomen
Adviseur onderwijs en arbeidsmarkt k.oomen@bouwendnederland.nl
Op vrijdag 12 mei stond Breda opeens in de schijnwerpers: tijdens sloopwerkzaamheden waarmee op deze dag een begin werd gemaakt, kon aannemingsbedrijf Van der Zanden uit Moergestel op veel aandacht rekenen. De aanleiding? Het werk tijdens de sloop vindt niet alleen circulair maar ook emissieloos plaats. “Uniek in Nederland én voor de rest van de wereld!”
Voorheen was het bij de Harley Davidson-winkel aan de Stationslaan dagelijks een drukke bedoening: een komen en gaan van iconische Harley Davidson-voertuigen. Van deze ronkende geluiden is nu niets meer te bespeuren. Een emissieloze kraan, gevoed door een hypermoderne powerbank van maar liefst 2,3 megawatt, produceert tijdens de sloopwerkzaamheden zelfs helemaal geen geluid.
Geen milieubelastende dieselaggregaten
“De powerbank die we samen met het Helmondse hightech ontwikkelingsbedrijf DENS hebben uitgekristalliseerd, is een ware krachtpatser. Als je je iPhone aan deze powerbank ter grootte van container zou leggen, kun je hem 1.200 jaar lang opladen”, stelt directeur Tijs van der Zanden die samen met zijn broer het familiebedrijf van zijn vader in 2013 overnam. Een van hun bedrijfsdoelstellingen: eind 2024 negentig procent van de werkzaamheden emissieloos uitvoeren. De aankoop van twee enorme powerbanks is een eerste stap daarin. “Deze stroomvoorzieners voeden onze elektrische kraan en shovel, waarmee we de voormalige Harley-shop volledig afbreken. De bouwmaterialen die tijdens de sloop worden afgevoerd, krijgen in andere bouwprojecten een tweede leven. Omdat ons materieel niet gevoed hoeft te worden door milieubelastende dieselaggregaten, komt er geen stikstof vrij. En omdat we rekening houden met omwonenden, hebben we ook een emissieloze vernevelaar ingezet. Hierdoor beperken we het tijdens de sloop vrijgekomen stof tot een minimum.”
Van der Zanden heeft met de aankoop van de twee powerbankcontainers een forse investering gedaan, maar wel een die zich op termijn terugverdient. “Eén powerbank kan ons materieel op de bouwplaats makkelijk vijf tot zes dagen aan de gang houden. In de tussentijd ligt de andere container aan het ‘infuus’. Op onze vestigingsplaats in Moergestel wordt deze binnen vijf tot zes uur door 2.400 zonnepanelen geladen. Zo kunnen de twee powerbanks stuivertje wisselen: is de ene leeg, dan vervangen we die met de ‘volle’.”
‘Trots op Breda’
Niet alleen Arjen van Drunen (wethouder Bouwen en Wonen), maar ook Peter Bakker (wethouder Klimaat en Energie) was op dit speciale moment afgekomen. Van Drunen is trots dat Breda als eerste stad ter wereld sloopwerkzaamheden emissieloos uitvoert. ’Het nieuwe normaal’, aldus de wethouder. Stinkende dieselaggregaten die plaatsmaken voor milieubesparende oplossingen – en dat allemaal in zijn gemeente. “Normaal leggen mensen allerlei problemen op mijn bureau, nu kwamen Van der Zanden en ontwikkelaar Alwel met een oplossing.”
Het zal een kwestie van tijd zijn voordat er elektrische vrachtwagens aan het al groene materieelpark van Van der Zanden worden toegevoegd; de medewerkers komen al met elektrische auto’s naar de bouwplaats. Een duidelijk signaal dat circulair denken en met name emissieloos werken al diep in het bedrijfs DNA zijn doorgesijpeld.
Contactpersoon
Petra Landmeter
Verenigingsmanager Afdeling Brabant Mid-West p.landmeter@bouwendnederland.nl
Bij Bots Bouwgroep schreeuwen ze hun ambities niet van de daken. Men praat in Deurne liever over consolidatie en breed in de markt staan. Toch betekent dit zeker niet dat er slechts ‘op de winkel’ wordt gepast: Daisy en Koen Bots hebben grootse plannen in de niche van de houtskeletbouw. En zo zetten zij hun eigen koers uit voor de toekomst van het familiebedrijf.
Toen Martien Bots 45 jaar geleden in het familiebedrijf ging werken, werd het een weg vol hobbels en persoonlijke tegenslagen, maar ook een avontuurlijk pad van onstuimige groei en overnames van andere bedrijven. De pionier bouwde de laatste jaren gestaag zijn werkzaamheden af (“Hij kon goed loslaten”, aldus zijn kinderen) en droeg steeds meer taken over aan zijn opvolgers die al in het bedrijf werkten. In april 2023, toen het 50-jarig jubileum werd gevierd, trad Martien officieel uit de directie.
Breed in markt
Hij liet een gezond en volwaardig aannemingsbedrijf in woning- en utiliteitsbouw en renovatie en onderhoud achter. Sinds 2020 opereert het bedrijf met 90 FTE volledig vanuit Deurne. Naast de bouwactiviteiten beschikt Bots met More for You over een eigen ontwerpbureau én HBL Prefab, een fabriek voor houtskeletbouw producten. Koen: “We kiezen er bewust voor om breed in de markt te blijven staan. Hiermee ben je flexibel en past de orderportefeuille zich aan de wensen van de markt aan. We prijzen ons gelukkig met de vaste kern aan opdrachtgevers waar we al vele mooie projecten mee gemaakt hebben. Daarnaast zijn we actief als ontwikkelaar en hebben zo een mooie balans aan eigen projecten, bouwteamovereenkomsten en werken uit aanbestedingen.”
Houtskeletbouw
Daisy benadrukt dat vrijwel alles in eigen beheer gedaan kan worden. “Dat is onze kracht. Van de medewerkers is zo’n beetje de helft actief met het ontwerpen, ontwikkelen van nieuwe opdrachten en eigen projecten zodat de eigenlijke bouw door de andere helft snel en efficiënt uitgevoerd kan worden.” De eigen houtskeletbouwafdeling is bijvoorbeeld vooral toeleverancier aan derden, maar de intentie is om dit verder op te schalen. Koen daarover: “In 2024 willen we met eigen seriematige woonconcepten op de markt komen. Geen flexwoningen, maar volwaardige woningen. Houtbouw heeft, wat ons betreft, de toekomst.”
Aanwas leerlingen Bots is tevreden met de huidige werknemers. “We hebben nauwelijks verloop en weinig vacatures”, zegt Daisy. “Zoals het er nu uitziet, zijn we in staat om de uittreding van oudere werknemers op te vangen door nieuwe aanwas. We zien gelukkig dat steeds meer scholieren kiezen voor de bouw en we zetten ons graag in om hen verder te helpen naar een goede baan. Het liefst natuurlijk bij ons.”
Contactpersoon
Joelka van Daal
Verenigingsmanager
j.vandaal@bouwendnederland.nl
Bouw Support maakt de risico's van het weer inzichtelijk voor al jouw werkzaamheden, zoals asfalteren, betonstorten, werken op hoogte of schilderen. Ook kun je zelf jouw criteria voor een project instellen. Door kleurcodes groen, oranje of rood zie je per dag en per uur of je kunt werken. Door een betere planning verlaag je jouw operationele kosten en heb je grip op het weer.
Log in op Bouwend Nederland en ga naar Uitgebreid Bouwweer
Of download de BOUWWEER App
Waterschappen zetten specialistische opdrachten in de markt, zoals de renovatie of uitbreiding van een rioolwaterzuivering. Waar voorheen contracten steeds steviger werden dichtgetimmerd, vinden de waterschappen en marktpartijen elkaar nu in een vroeg stadium in het Klankbord Zuiveringsmarkt. De samenwerking is flink verbeterd. “We zitten veel te dicht op elkaar om elkaar het leven zuur te maken.”
Installaties voor rioolwaterzuivering, slibverwerking of het afbreken van medicijnresten – het aantal bouwers, ingenieursbureaus en installatiebedrijven dat daar kaas van heeft gegeten, is goed te overzien. Je zou denken dat dat zorgt voor korte lijnen, maar tot een jaar of acht geleden was het tegenovergestelde het geval. Contracten werden steeds ambitieuzer, terwijl er steeds minder ruimte was voor dialoog. Maar ook: naarmate de marktpartijen het drukker kregen, kwamen op sommige aanbestedingen nog maar een of twee inschrijvingen. Of zelfs geen. Een groot probleem voor de 21 waterschappen in ons land die samen zo’n 310 rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s) hebben. Zeker 200 daarvan zijn veertig jaar of ouder en zijn toe aan onderhoud. Bovendien moeten waterschappen mee met de energietransitie, die innovatie en verduurzaming van de installaties noodzakelijk maakt.
Vroege samenwerking
Al in 2016 schreven marktpartijen en waterschappen samen de Marktvisie Waterschappen. “Daardoor is de transparantie en de samenwerking in een vroeg stadium enorm toegenomen”, vertelt Rick Langereis. Hij is directeur van Eliquo Water & Energy, een bedrijf dat rwzi’s ontwerpt en realiseert. Langereis is ook voorzitter van het Klankbord Zuiveringsmarkt dat in 2020 werd opgericht om de marktvisie van vier jaar eerder nog meer handen en voeten te geven. Het Klankbord Zuiveringsmarkt is een landelijk orgaan waarin zowel waterschappen zijn vertegenwoordigd als marktpartijen: ingenieursbureaus, aannemers en installateurs. Langereis: “Iedere brancheorganisatie vaardigt een of twee mensen af. Daarnaast zijn er drie of vier mensen namens de waterschappen.” De belangrijkste taak van de klankbordgroep is om projecten die complex zijn vanwege bijvoorbeeld innovatie, omvang of organisatorische uitdagingen, in een vroeg stadium te bespreken. Doel is om het betreffende waterschap een goed advies mee te geven voor het aanbesteden van dat project. Alle waterschappen mogen casussen inbrengen.
Geen overhoringen
Eric van der Zandt is business developer bij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. “Vanuit ons waterschap hebben we begin dit jaar de vrijwel hele vernieuwing van de rwzi in Zeist als casus ingebracht bij de klankbordgroep. Het beste moment om met marktpartijen in overleg te gaan is als zeker is dat een project doorgaat, maar verder nog weinig uitgekristalliseerd is. Wij hebben aan marktpartijen hun visie gevraagd op de scope van het werk, de planning en de beste contractvorm. Na een eerste intakegesprek hebben we een aantal bijeenkomsten gehad met marktpartijen. Dat zijn geen verhoren, maar goede gesprekken. Deze bijeenkomsten en uitwerking van de projectcasus worden voorgezeten door een onafhankelijke deskundige, die voor alle partijen een autoriteit is en daarmee een van de succesfactoren. Verder worden de marktpartijen vertegenwoordigd door mensen die het oprecht leuk vinden om mee te denken en die willen helpen om tot de beste aanbesteding te komen. In het geval van de rwzi in Zeist hebben we gekozen voor een bouwteam. We hebben de adviezen van het klankbord gebruikt om de aanbesteding verder in te richten.”
Voor complexe projecten
Sinds de oprichting zijn er zo’n tien casussen van meerdere waterschappen voorgelegd aan het Klankbord Zuiveringsmarkt. Langereis is tevreden over die score. “Een rechttoe-rechtaan vervangingsopdracht hoef je niet via de klankbordgroep te behandelen. Een intensieve voorbespreking leent zich vooral voor projecten die om welke reden ook complex zijn.” De meeste van de
voorgelegde casussen zijn inmiddels de aanbestedingsfase voorbij. Mocht er kans zijn dat een van de marktpartijen uit de klankbordgroep later zou kunnen meedingen naar de opdracht, dan worden daarover vooraf altijd heldere afspraken gemaakt.
Tunnelvisie voorkomen
Voor een waterschap heeft het een groot voordeel om een aanbesteding pas in de markt te zetten ná advies van het Klankbord Zuiveringsmarkt. Van der Zandt: “Waterschappen hebben soms last van een tunnelvisie. Het kan gebeuren dat je een opdracht in de markt zet die je zelf heel goed vindt, maar waarvan marktpartijen zeggen: hoe kún je het bedenken? Dat ondervang je nu in een vroeg stadium.”
“Als je het advies van de klankbordgroep ter harte hebt genomen, kun je er als waterschap vrij zeker van zijn dat er meerdere inschrijvingen komen omdat de aanbesteding goed in elkaar steekt”, vult Langereis aan. “Voor marktpartijen heeft dat zeker ook voordelen, want van deze opdrachten weet je dat de kans op gedoe kleiner is. Althans: de kans op gedoe waar je onderling niet uit komt. Dat is een enorme verbetering met tien jaar geleden. Waterschappen en marktpartijen zitten veel te dicht bij elkaar om elkaar het leven zuur te maken.”
Contactpersoon
Harry Wisse
Accountmanager bouw & infra groot h.wisse@bouwendnederland.nl
Waarom kiezen voor In-Staet?
AANDACHT - Persoonlijk contact, vertrouwen en afspraak is afspraak
EXPERTISE - Adviseurs met sectorspecifieke kennis en jarenlange ervaring
BOUWEND NEDERLAND INTEGRAAL POLIS - Speciaal voor het MKB ontwikkelde verzekering met unieke dekkingen
DICHTBIJ - Regionale aanwezigheid met vaste adviseurs en contactpersonen
Werkgeversvoorzitter van de onderhandelingsdelegatie voor de cao Bouw en Infra George Raessens verwacht een druk najaar. “Vakbondsgeluiden kondigen exorbitante looneisen aan. Ook op gebied van uitzendkrachten liggen we ver uit elkaar. En dat terwijl onze leden dagelijks te maken hebben met regeldruk, stikstof en dure investeringen in emissieloos materieel. De verhoudingen zijn zoek.”
De huidige cao Bouw en Infra loopt tot 31 december van dit jaar. De eerste onderhandelingsronde tussen werkgevers- en werknemersorganisaties vond recent plaats. Bij het ter perse gaan van dit nummer was het nog formeel wachten op de voorstellenbrief die hieraan voorafgaat. Maar er zijn al wel signalen waar de bonden mee willen komen. Werkgeversvoorzitter van de onderhandelingsdelegatie George Raessens zegt: “Ons standpunt is dat er momenteel een heel goede en goed functionerende cao ligt. Er is dan ook geen noodzaak deze ingrijpend te veranderen. Wij snappen dat werknemers rekenen op een loonsverhoging. Uit signalen leiden wij echter af dat zij met een looneis willen komen van 14,3%. Als het die kant op gaat, moeten we in onze sector voor een faillissementsgolf vrezen.”
Ook de wens van werknemersorganisaties om het uitzendwerk op de bouw aan banden te leggen vanwege wat zij noemen ‘structurele misstanden’ is volgens werkgeversdelegatieleider Raessens een slecht en contraproductief plan voor de BV Nederland. “Het betekent dat je een hele bedrijfstak in Nederland uitsluit om op de bouw te werken. Veel kleinere bouwbedrijven gebruiken de uitzendbranche als selectiekanaal door ingehuurde krachten bij gebleken geschiktheid een contract aan te bieden. Hen wordt dan echter de pas afgesneden. En ook de bouwproductie loopt gevaar, want hoe vang je pieken en ziekte op? Enige flexibiliteit is toch wel gewenst.”
Hoge investeringen
Gevraagd hoe hij de gesprekken in gaat, zegt Raessens: “Werkgevers zijn bereid een eerlijke loonsverhoging te geven, maar wel in verhouding. Wij zien dat onze leden momenteel enorme investeringen doen of nog gaan doen in de elektrificatie van materieel om ook op termijn verzekerd te zijn van werk. De stikstofproblematiek hangt nog steeds boven de markt, net als het gebrek aan bouwlocaties. Dat zorgt voor onzekerheid, net als de groeiende regeldruk die vanuit de overheid op de sector afkomt. Ik noem alle verplichte stikstofberekeningen en de hele vergunningenproblematiek. Je kunt daar als grote bouwer bijna een aparte afdeling voor opzetten. Kleine bedrijven lopen vast in het moeras van regeltjes die de overheid ons oplegt en moeten capaciteit extern inkopen. Begrijp me goed, veel bouwbedrijven doen het goed. We zijn ook nog steeds een aantrekkelijke sector om in te werken. Maar cao-eisen moeten wel realistisch zijn, werkbaar en in verhouding en dat wordt nu niet gevoeld.”
Contactpersoon
Aukje van het Nederend
Manager arbeidsvoorwaarden en advies
a.vanhetnederend@bouwendnederland.nl
Johan en Marjan van Lagen runnen sinds 1996 VANLAGEN Metselwerken. Het bedrijf groeide op een gegeven moment naar ruim dertig mensen in dienst, maar daar kwamen ze van terug. “Dat past niet bij ons, wij zitten graag met elkaar aan een keukentafel”, vertelt Marjan. Trots staat dit keer in het teken van metselen. Een gesprek over hard werken, passie voor het ambacht en de jeugd enthousiasmeren. Zijn we hier als Bouwend Nederland niet allemaal een beetje trots op?
De kerntaak is metselen, maar ze doen ook kleine verbouwingen. Een jong bedrijf in vele opzichten, want er werken ook veel jonge mensen. Marjan van Lagen: “We zijn een leerwerkbedrijf. Mensen opleiden vinden wij belangrijk. We hebben veel contact met de school waar Johan ook het vak heeft geleerd. Ons bedrijf zit op een logistiek handige plek. We zitten in een brede regio waar we leerlingen van verschillende opleidingen bereiken.”
Uniek
VANLAGEN Metselwerken heeft weinig problemen om personeel aan te trekken, maar de uitdaging kennen ze wel. “Het heeft ook te maken met het imago. Veel jongeren kiezen eerder voor het vak timmerman in plaats van metselaar, omdat ze denken dat ze daar meer mee kunnen. Onterecht, want als metselaar kun je ook doorgroeien naar uitvoerder. Als je daar behoefte aan hebt tenminste; er zijn er genoeg die dat niet willen. Het vak metselaar is best uniek, je moet het echt kunnen. Je moet een hart voor steen hebben, metselen is een gave”, zegt ze met een knipoog.
Is het vak metselaar een traditioneel beroep, bij VANLAGEN Metselwerken werken ze niet aan doorsnee projecten. “We hebben laatst een molen gerenoveerd: 2,5 steen dik, honderd graden afwaterend en rondtaps naar binnen metselen. Dat was een uitdaging, en voor onze jongens ontzettend leuk om te doen. In Amersfoort hebben we meegedaan aan een kunstproject. Zeven kunstenaars hadden een bakstenen kunstwerk bedacht en wij hebben het vervolgens uitgevoerd. Waren we ineens zo’n vijf weken met iets kunstzinnigs bezig, in samenwerking met vmbo-leerlingen en studenten van een universiteit. Het leuke was dat die kunstwerken een tijdlang te bewonderen waren.”
Dit authentieke metselbedrijf heeft ook oog voor innovatie, zoals het verlijmen van gevelstenen en natuurstenen, de verwerking van smalle baksteen of de circulaire gevelsteen gemaakt van puin. “En de CO2-reductiesteen, dat is geen baksteen, maar een droogsteen. Deze wordt gedroogd in een CO2-kamer. We houden alle innovatieve ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Wij hebben goede contacten met de steenfabriek. Regelmatig gaan twee jongens van ons daar een proefmuurtje maken, omdat er nieuwe producten moeten worden getest. En wat betreft de metselrobot, ik heb daar geen problemen mee. Het kan een groot deel van het arbeidstekort oplossen, maar het kan echt niet alle metselprojecten vervangen. Want wat als het regent, en bij harde wind? Ik geloof niet dat iedere bouwplaats geschikt is voor een robot. Er blijft inbreng nodig van een metselaar, iemand die het vak verstaat. Metselen is een vak, geen computerprogramma. Bovendien zijn er ook mensen die dat proces moeten begeleiden. Misschien maakt het ons vak aantrekkelijker bij de jeugd. Wij zijn te klein om dit te ontwikkelen, maar we staan er wel voor open en willen graag meedenken en meekijken.”
De jeugd en de jongeren: Marjan noemt ze vaak. Als erkend leerbedrijf is dit een belangrijke doelgroep en zijn zij een inspiratie voor het bedrijf voor hen. “De jeugd warm maken voor het vak metselen is onze uitdaging en onze missie. We zijn net terug uit Polen waar we hebben meegedaan aan het EK metselen, een onderdeel van de WorldSkills. Die zijn gericht op mbo-opleidingen en zo’n dertig beroepen doen eraan mee. We hebben twaalf keer in Nederland meegedaan en twee keer aan de wereldkampioenschappen. In Nederland zijn we drie keer eerste geworden met onze leerlingen Erik en Ruben. Het is vooral leuk om er met onze jonge metselaars in opleiding naar toe te gaan. Het prikkelt, het inspireert, het maakt ze trots op hun vak. Ruben zei in Polen tegen me: “Ik wil ambassadeur van ons vak worden. Wat ik kan, kan ik anderen ook leren.”
Weet je wat me daar opviel? De Duitse metselaars lopen allemaal in mooie werkkleding en ze krijgen na hun opleiding een zilveren of gouden gildespeld, en dat dragen ze ook. Ze zijn oprecht trots op zichzelf als metselaar. Daar moeten wij ook weer naartoe. Dat een moeder op een verjaardag trots vertelt dat haar zoon metselaar is. We zijn broodnodig en maken mooie dingen met onze handen. Waar ik trots op ben, is denk ik wel duidelijk: op ons bedrijf en onze metselaars.”
De bouwsector wordt traditioneel gedomineerd door mannen maar de tijden veranderen. Steeds meer vrouwen maken hun intrede in deze industrie en hiermee groeit ook de vraag naar werkkleding die niet alleen functioneel en beschermend is, maar ook speciaal is ontworpen voor vrouwen. Vrouwen hebben doorgaans andere lichaamsverhoudingen dan mannen en het is essentieel dat de kleding niet alleen goed beschermt maar ook comfortabel zit en de bewegingsvrijheid niet beperkt. Samen met enkele gespecialiseerde fabrikanten heeft Lyreco een passend kledingpakket samengesteld, van high-vis RWS kleding tot gewone werkkleding en schoenen.
FRISTADS ALNARYD+ EN SKARUP
Elegant draagcomfort
TRICORP RWS COLLECTIE
Mooi design en verbeterde pasvorm
Kennis Portaal Constructieve Veiligheid is een van de ondertekenaars van het manifest Structureel veiliger van programma Veiligheid in de Bouw. Door zich te committeren aan dit manifest verklaren partijen dat zij ‘altijd veilig’ als uitgangspunt hanteren van ieders handelen in het bouwproces. Dit sluit naadloos aan bij het doel van KPCV: alle partners in de bouwketen voorzien van praktische informatie om per bouwfase de constructieve veiligheidsrisico’s in kaart te brengen en deze te ondervangen met borgingsacties. Alle informatie is vrij toegankelijk en ook zeer bruikbaar voor mkb-bedrijven.
Platform KPCV bewijst al vijf jaar zijn meerwaarde en het aantal gebruikers groeit gestaag. Drijvende kracht is Dick Stoelhorst die na ervaringen als civiel ingenieur tot aan zijn pensionering directeur was van de Betonvereniging. Daar nam hij het initiatief om een handboek aanpak constructieve veiligheid samen te stellen. Stoelhorst: “Met vertegenwoordigers van alle ketenpartners hebben we een systeem van risico’s en borgingsacties per bouwfase opgezet. Rollen en verantwoordelijkheden van alle partijen in de bouwketen zijn transparant beschreven. Deze aanpak bleek in een behoefte te voorzien. Voor veel opdrachtgevers, adviesbureaus en bedrijven was het aanleiding om interne procedures en contracten aan te passen.”
Alles voor het maken van een goede procesbeschrijving
Een tijdje geleden ontstond het idee om de informatie uit het handboek te actualiseren en digitaal toegankelijk te maken. Negen partners omarmden het idee; inmiddels telt het platform er 56. Dat zijn opdrachtgevers zoals het Rijksvastgoedbedrijf, maar ook toeleveranciers en (bouw)bedrijven, adviseurs en beheerders. “Het platform bevat managementinformatie, geen technische informatie”, benadrukt Stoelhorst. “Je vindt er alles wat je nodig hebt om een
procesbeschrijving te maken waarin veiligheid goed geborgd is. Competente medewerkers en een open bedrijfscultuur zijn de randvoorwaarden. Het is overigens geen nieuwe informatie, op het platform ordenen we bestaande kaders en richtlijnen van organisaties als NEN, VSB en Bouwend Nederland.”
Meer aandacht voor infra en praktische scans
“De incidenten die het nieuws halen, komen meestal uit de B&Usector”, stelt Stoelhorst. “Denk aan instortende balkons of parkeergarages. Het handboek was oorspronkelijk dan ook sterk georiënteerd op de B&U. Inmiddels is er meer informatie over infraprojecten. Binnenkort gaan we in het document over contractvormen het verschil tussen B&U en infra nog beter definiëren.” Een andere ontwikkeling zijn de praktische scans. Zo staan er op het platform al een persoonlijke scan (heb ik voldoende proceskennis) en een projectteamscan (hebben we goede procesafspraken gemaakt). Een scan over het borgen van constructieve veiligheid over de hele linie en het per fase goed afronden voordat je de volgende stap zet, is tegen het einde van het jaar beschikbaar. “Neem even de tijd om je te verdiepen in de structuur van KPCV”, geeft Stoelhorst als tip mee. “Je zult zien dat je er veel waardevolle informatie vindt.”
Meer informatie
www.kpcv.nl
Contactpersoon Christel Peppelenbos
Beleidsadviseur Veiligheid
c.peppelenbos@bouwendnederland.nl
Welke ontwikkelingen spelen er in de infrasector. Hoe kan je hier als bedrijf op inspelen. En hoe bepalen we samen de lobbykoers. Daarover gaan voorzitter Arno Visser en algemeen directeur Fries Heinis van Bouwend Nederland in gesprek met infraleden. De eerste bijeenkomst in Amsterdam leverde al een goede discussie op.
Ondernemers in de infrasector hebben te maken met een aantal complexe dossiers. Denk aan stikstof, prijsstijgingen, de Kaderrichtlijn Water en netcongestie. Deze dossiers zetten de markt onder druk en zorgen voor onzekerheid over de toekomst. Al zijn de verschillen tussen deelsectoren groot. De aanleg van nieuwe wegen stagneert, terwijl er vanuit de energietransitie fors wordt geïnvesteerd in de ondergrondse infra. Om een goed beeld te krijgen van wat er speelt bij infrabedrijven, organiseren we vier infradialogen. Tijdens deze bijeenkomsten gaan ondernemers in gesprek met elkaar en met directie- en bestuursleden van Bouwend Nederland.
Aftrap discussie met thema continuïteit
Het gesprek wordt gevoerd aan de hand van verschillende kruispunten of dilemma’s. Deze kruispunten zijn bedoeld om de verschillende perspectieven scherp te krijgen. In Amsterdam werd de discussie afgetrapt met het thema continuïteit. Een aantal ondernemers in de zaal wees op de afnemende kennis bij opdrachtgevers. Daar staat tegenover dat je dan als aannemer een grotere rol kunt pakken, mits je aan extra personeel kunt komen. In de toekomst wordt het geld waarschijnlijk minder alleen met de ‘stenen’ verdiend en meer met diensten als databeheer en omgevingsmanagement.
Zet het maar in De Telegraaf
De behoefte aan nieuwe medewerkers bleek bij iedereen groot. Een ondernemer regelt kinderopvang om medewerkers meer flexibiliteit te bieden. De ander zit er traditioneler in en mist de tijd waarin iedereen
vijf dagen wilde werken. Als de thema’s stikstof en urgentie op tafel komen, blijken de ondernemers eensgezind. Zet het maar in De Telegraaf: als we de vervangings- en renovatieopgave niet oppakken, gaan er ongelukken gebeuren. Die maatschappelijke pijn mag zichtbaarder worden. Over maatschappelijke pijn gesproken: het is een reëel scenario dat op enig moment de huidige grondstoffen opraken. Bouwend Nederland kan goede voorbeelden verzamelen en uitdragen van opdrachtgevers die duurzaam aanbesteden.
Als sector floreren
Het is aan Bouwend Nederland-voorzitter Arno Visser om de middag af te ronden: “In de discussie hebben we problemen en oplossingen verkend. Nadat we de opbrengst van alle infradialogen verzameld hebben, wordt duidelijk welke voorbeelden exemplarisch of structureel zijn. Bij de oplossingen moeten we kijken wat we als ondernemers zelf kunnen doen, bijvoorbeeld modern werkgeverschap, en waarvoor we aan de bel moeten trekken bij opdrachtgevers of de wetgever. Dan is er nog een vraagstuk dat mij bezighoudt. De krapte op de arbeidsmarkt, in combinatie met de grote maatschappelijke opgaven, kan ertoe leiden dat het met individuele bedrijven heel goed gaat. Die floreren en kunnen opdrachten kiezen. Maar ze kunnen niet méér aannemen dan waarvoor er mensen beschikbaar zijn. Macroeconomisch zullen we in Nederland dan niet de maximale resultaten halen. Vandaag ben ik in elk geval weer veel wijzer geworden. Dank voor het delen van jullie zorgen en oplossingen!”
Contactpersoon
Willemijn Visscher Programmamanager Mobiliteit w.visscher@bouwendnederland.nl
Een ongeluk of langdurige ziekte kan grote nanciële gevolgen hebben voor uw werknemers en hun gezinnen. De WGA-gatverzekering Plus voor leden van Bouwend Nederland sluit aan op de verplichte verzekering vanuit de cao. U verzekert uw werknemers van inkomen bij gehele of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. Plus persoonlijke ondersteuning van een WIA-coach. Zo biedt u uw mensen optimale inkomenszekerheid.
goudse.nl/BNL-WGAgatPlus
Er gaat geen dag voorbij of er is wel een nieuwsitem over de donkere wolken boven de bouw- en infrasector. Of het nu gaat om het gevallen kabinet, het stijgende niveau van de rente, kosten van bouwmaterialen, schaarste van personeel of stikstof: onze mooie sector wordt volgens die nieuwsberichten keihard geraakt. Zelfs het aantreden van Arno Visser bij Bouwend Nederland gaat gepaard met de krantenkop dat hij dit doet ‘in turbulente tijden’. Als er één les is die we de achterliggende jaren hebben geleerd: juist nu moeten we een visie, veel lef, gezonde branie maar bovenal daadkracht tonen.
We zijn een prachtige sector die ertoe doet in onze samenleving. Zonder een goed functionerende bouw- en infrasector loopt ons land in vele opzichten vast. Ik vind het een voorrecht om als bestuurder namens het CNV nu al bijna 25 jaar verantwoordelijk te zijn voor deze sector. In die kwart eeuw heb ik samen met werkgevers en andere partners binnen de sector veel meegemaakt: van
glorietijden en bomen die tot in de hemel groeien tot slapeloze nachten ten tijde van massaontslagen. Aanzienlijke verschillen in tijden van hoog- en laagconjunctuur.
Nee, ik ga geen discussie beginnen over hoe intens en groot de gevolgen zijn van de genoemde dagelijkse ‘donkere wolken’ boven de sector. Maar wel wil ik iets zeggen over geleerde lessen uit het verleden. Juist wanneer die donkere wolken verschijnen, moeten we samen investeren in het belangrijkste kapitaal waarover we beschikken: de mensen die in de sector werken. Ervaring heeft geleerd dat we geen medewerkers moeten ontslaan wanneer het minder gaat. Laten we via een Landelijke Arbeidspool of samenwerkingsverband medewerkers aan de sector binden. Laten we voorkomen dat we hen aan andere sectoren kwijtraken. Jongeren weten de weg naar de sector weer te vinden door onze gezamenlijke inspanningen. Laten we het geboden perspectief in stand houden, anticyclisch denken en handelen is gevraagd.
En ja: we moeten extra investeren in onze huidige medewerkers. De concurrentie op de arbeidsmarkt is moordend en we moeten ons in positieve zin onderscheiden. De druk op de looneis voor de komende caoonderhandelingen is immens. Medewerkers willen de opgelopen achterstanden in loonontwikkeling en koopkracht gecompenseerd zien.
Dat is ook nodig om als sector aantrekkelijk te blijven. Door te investeren in goede afspraken voor bouwplaats- en UTApersoneel leggen we een goede fundering voor de toekomst van jouw bedrijf én van onze mooie sector.
‘Kruideniersgedrag’ gaat ons niet verder helpen, lef en branie des te meer.
Gijs Lokhorst
Onderhandelaar cao Bouw en Infra
Onderhandelaar cao Waterbouw
CNV VakmensenRobots die woningen in elkaar zetten? Het wordt stilaan realiteit. De Vlaamse bouwonderneming Vandenbussche en de Britse tech start-up AUAR werken samen om modulaire woonunits te bouwen die door robots worden geproduceerd. Daarvoor wordt in de vestiging van Vandenbussche in het Belgische Aalter een gespecialiseerde afdeling of ‘microfabriek’ opgericht. “Robotica en AI zullen de manier waarop we bouwen ingrijpend veranderen. Ze vormen het antwoord op de uitdagingen waar we voor staan”, stelt Kristof Defruyt van Vandenbussche.
De nood aan degelijke huisvesting tegen een betaalbare prijs is groot, terwijl de prijzen van vastgoed de voorbije jaren fors zijn gestegen. Tegelijkertijd staat de bouwsector voor grote uitdagingen. Er zijn te weinig geschoolde arbeidskrachten om alle vacatures in te vullen en ook de inflatie van materialenprijzen speelt de sector parten. Om een antwoord te bieden op al die uitdagingen slaan de Britse tech start-up AUAR en bouwonderneming Vandenbussche uit Aalter de handen in elkaar. Samen richten ze in Aalter ’s werelds eerste robotische microfabriek voor de bouwsector in.
“Wij geloven dat robotisering een cruciale bijdrage kan leveren aan de grote vraag naar woningen. Alleen ontbreekt ons vandaag de kennis en technologie. Daarom gaan we nu in zee met AUAR, gespecialiseerde start-up uit Londen”, vertelt Vandenbussches CEO Kristof Defruyt. “In onze vestiging in Aalter wordt een nieuwe, gerobotiseerde afdeling ingericht waarin modulaire houten woonunits geproduceerd zullen worden. Onze ambitie is om in 2024 de eerste bouwprojecten samen te realiseren.”
Eerste constructie in Oostduinkerke
AUAR is geen onbekende voor Vandenbussche. De eerste contacten werden vorig jaar gelegd tijdens het eerste RecAp event. Aan de
Om een antwoord te bieden op al die uitdagingen slaan de Britse tech start-up AUAR en bouwonderneming Vandenbussche uit Aalter de handen in elkaar. Samen richten ze in Aalter ’s werelds eerste robotische microfabriek voor de bouwsector in.
Resilient City Accelerator namen verscheidene vastgoedbedrijven, aannemers en start-ups deel. Mollie Claypool van AUAR: “Als tech start-up willen we meer voet aan de grond krijgen in Europa door onze technologie aan te bieden aan bouwbedrijven. Concreet betekent dit dat we naast robots ook de bijhorende software leveren om de houten bouwunits te fabriceren. De samenwerking met Vandenbussche is een mijlpaal, want het is de eerste samenwerking op Europees grondgebied. We stellen samen onze technologie verder op punt zetten om ze vervolgens op grotere schaal uit te rollen.”
In Oostduinkerke werd een eerste testopstelling gebouwd: een tuinhuis opgetrokken uit houten units die door robots werden geproduceerd. “Aan de montage komen nog manuele handelingen te pas, maar ieder component, zowel van de gevels als voor de binnenafwerking, werd op voorhand door de robots geproduceerd. Dat is uniek”, gaat Kristof Defruyt verder. Voor Vandenbussche is dit de toekomst: “Er is niet alleen de enorme tijdswinst in de fabriek, die helpt om de kosten kunt drukken. Het bouwproces zelf wordt er ook een stuk transparanter op, aangezien de fabricagetijd van tevoren bekend is.”
Technologie optimaal inzetten
Ook projectontwikkelaars zien potentieel in de nieuwe bouwmethode. “We hebben er onze missie van gemaakt om te bouwen aan duurzame ontwikkeling en een positieve impact te creëren voor de planeet en al haar bewoners. Die impact kan je echter alleen maar creëren door te experimenteren met nieuwe concepten die de bouwkosten drukken en de ecologische voetafdruk van een bouwproject helpen verminderen. Daarom vinden we deze samenwerking interessant en willen we in de toekomst nauw gaan samenwerken”, stelt Nicolas Bearelle, CEO van projectontwikkelaar Revive.
De werkkleding van Carhartt kan een levenlang mee. Maar als de rits kapot gaat, er knopen ontbreken of een gat in komt, gooit uw personeel de werkkleding wellicht al snel in de afvalcontainer. Er is echter een veel duurzamere en ook goedkopere oplossing: Carhartt introduceert nu reparatiesets met knopen, ritsen en stofjes die je nodig hebt om zelf een jas of broek te repareren. Dat kan bijvoorbeeld met de DIY Patch Kit waarmee je gaten kleiner dan 3,8 cm kunt repareren. De patches breng je makkelijk aan op de canvasstof van een jas, broek of overall. De Repair Kits zijn verdorie nog gratis ook.
ISSO Kleintje Water is volledig geactualiseerd. De kennis richt zich op alle werkzaamheden die nodig zijn voor het adviseren, realiseren en onderhouden van sanitaire installaties, toegespitst op verbouwingen en renovaties in de woningbouw. Het naslagwerk is bestemd voor uw monteur en installateur die zijn of haar klant gericht wil adviseren en op locatie. Ook kan de professional, voordat hij of zij aan een klus begint, hierin nakijken wat er precies voor kennis en kunde nodig is voor de uitvoering van specifieke handelingen. Een onmisbaar naslagwerk dus!
Het is ’s werelds eerste openbare elektrische weg: de Smartroad van Electreon in het Zweedse Gotland. Door het draadloze oplaadsysteem van Electreon volledig te integreren in een 50-tons vrachtwagen van het Nederlandse GINAF laadt deze zichzelf op deze Smartroad automatisch en draadloos op. Dit gebeurt zowel als deze geparkeerd staat, stationair draait of op de weg rijdt. Het draadloze oplaadsysteem maakt hiermee een einde aan beperkingen van actieradius en vermindert de operationele kosten van elektrische voertuigen. Nu nog een elektrische snelweg in Nederland. Maar beginnen met ombouw A1 en A12?
Het was landelijk nieuws op 5 september 2023: baksteenfabrikant Vandersanden bracht toen de allereerste CO2-negatieve gevelsteen op de markt onder de naam Pirrouet®. Eén ton Pirrouet® gevelstenen neemt maar liefst 60 kg CO2 uit andere fabrieken op bij het uitharden. Deze doorbraak is te danken aan een unieke, industriële toepassing van de carbonatatietechnologie. Daarnaast bestaat de steen slechts voor 20 procent uit primaire grondstoffen. De rest is afkomstig uit reststromen uit de staalindustrie. Deze revolutionaire gevelsteen komt vanaf het eerste kwartaal van 2024 op de Belgische en Nederlandse markt.
Vergelijk nu gratis je huidige rekening!
Dien je telefonie -of internetrekening in via onze uploadtool en Bouwend Nederland Telefonie komt met een advies op maat, uiteraard geheel vrijblijvend. Wij helpen je om te kijken welke abonnementen het beste bij jouw bedrijf passen.
Dien online je rekening in via: www.bouwendnederlandtelefonie.nl/rekening of bel ons: 0348 – 49 50 41 en wij komen met een advies waar je echt iets aan hebt!
>> INTERNET, VASTE & MOBIELE TELEFONIE
Het is al jarenlang een goede gewoonte. Dit jaar bracht de Technische Excursie van de ledengroep Infra Midden het gezelschap naar Hanzestad Zutphen. Met ruim 20 personen van evenzoveel bedrijven. Zoals gebruikelijk werd ook deze keer het vermaak gekoppeld aan een inhoudelijk deel. Over het eerste wil ik hier niet veel kwijt. Anders dan dat het wederom geslaagd was met voldoende aandacht voor biodiversiteit, natuurbeheer en klimaatadaptatie.
De meer inhoudelijke component stond in het teken van de samenwerking tussen overheden en de markt. En laat nu net het werk dat werd bezichtigd op deze dag juist in
dat licht staan. Een goed licht. Aan de oever van de IJssel is de groep bijgepraat over de herinrichting van de IJsselkade en de IJsselbrug. In deze fase is het de beurt aan de combinatie NTP en Roelofs om de werkzaamheden op te pakken. En dat gebeurt in een bouwteam. Op ‘t Oude Stadhuis hebben de teamleden van de combinatie en de gemeente Zutphen ons meegenomen in de uitdagingen en vorderingen van het werk. Juist de keuze om te werken in een bouwteam heeft veel toegevoegde waarde gebracht. Een complex werk, met veel stakeholders kan zo tot een goed einde worden gebracht. Het mag dan ook niet verbazen dat veel van de aanwezige
infradirecteuren met Bouwend Nederland groot voorstander zijn van deze vorm van samenwerken.
Buiten heeft de groep een beeld kunnen vormen van de werkzaamheden. Mooi om te zien dat hier door de betrokkenen veel aandacht is besteed aan het koppelen van kansen. Zo zijn de noodzakelijke waterveiligheidsaanpassingen direct en zichtbaar verbonden aan onder meer sociale, historische en leefbaarheidscomponenten in de herinrichting van de kade. Dit alles tot zichtbaar genoegen van deelnemers Gerard Hoiting en Sander Heitbaum.
In het afgelopen jaar nam de gemiddelde omzet in de bouw sterk toe. In de burgerlijke en utiliteitsbouw en de gespecialiseerde bouw lag de groei respectievelijk op 12,8% en 7,5% ten opzichte van een jaar eerder. Het omzetvolume binnen de GWW groeide met 7,8% in dezelfde periode. Een deel van deze omzetstijging is het gevolg van hogere materiaalprijzen. Niettemin groeiden de omzetten ook in constante prijzen het afgelopen jaar gestaag door in lijn met de groei van de toegevoegde waarde. Orderportefeuilles zitten nog steeds vol, maar er heerst ook veel onzekerheid in de markt.
De ontwikkeling van de gasprijs, materiaalkosten, rente en inflatie zijn onzekere factoren en hebben een flinke invloed op de ontwikkeling van de bouwproductie. Ook de groei (of krimp) van de Nederlandse economie speelt een belangrijke rol. De verwachting is dat met name de woningnieuwbouw en utiliteitsnieuwbouw de komende twee jaar pas op de plaats zal maken. Voor herstel- en verbouwwerkzaamheden verwachten we een lichte groei.
Teruglopende omzet bij architecten in 2023 kan een voorteken zijn voor een pas op de plaats qua bouwproductie. Ook een afnemende omzet bij sloopbedrijven, bouwgroothandels en in de bouwmaterialenindustrie lijkt een kanarie in de kolenmijn. Toch zijn er ook bedrijfstakken in de bouw waar flinke groei behaald wordt. Hierbij valt te denken aan de buizen- en kabelleggers en de installatiebedrijven. Voor de middellange termijn is de verwachting dat de energietransitie de (duurzame) motor voor groei is.
Bekijk meer feiten en cijfers op bouwendnederland.nl/bouwactueel.
Bouwend Nederland heet onderstaande leden van harte welkom bij de vereniging.
ORGANISATIE PLAATS
Bouwbedrijf van de Zande ELSPEET
Huta Bouw ZUIDWOLDE DR
Van Wetten Bouwbedrijf B.V. LIEROP
Volkerink Bouw B.V. BENTELO
Timmerman Bouw B.V. HAARLEM
Vallinga Beheer B.V. BOLSWARD
HSA Service en Afbouw LICHTENVOORDE
CyBe construction B.V. OSS
Van Roon Rail B.V. ASPEREN
SRS Construction & Engineering B.V. ROTTERDAM
Klus- & Timmerbedrijf van der Sman PIJNACKER
Eco-Well B.V.
WARMENHUIZEN
Glas-Meesters B.V. PEIZE
Verduyn Bouw B.V. WOERDEN
Poppe Bouw
DRIEBERGEN-RIJSENBURG
Dienstverlening Kars B.V. IJMUIDEN
Mathijs Bouw B.V.
Aannemingsbedrijf Moerman Bouwen
B.V.
NEPROM is de vereniging van projectontwikkelaars. Onze leden zijn professioneel risicodragend opdrachtgever voor gebieden en projecten. Vanzelfsprekend werken onze leden nauw samen met bouwbedrijven, door heel Nederland. Als vereniging trekken we samen op met Bouwend Nederland en met andere partners zoals Aedes en VNG. Gezamenlijk hebben we de Woningbouwcoalitie opgericht, we spreken zo met één stem richting de politiek. Een van onze speerpunten is werk maken van meer bouwlocaties. Geen papieren werkelijkheid, maar locaties waar binnen afzienbare tijd de schop de grond in kan en waar mensen met plezier kunnen leven.
Meer locaties zijn nodig omdat we in het komende decennium naar een productie van meer dan 100.000 woningen per jaar moeten. De demografische ontwikkeling noodzaakt tot opschaling en versnelling van de woningbouw. Daar komt nog bij dat de maatschappij van ons vraagt dat onze gebieden en gebouwen meer klimaatadaptief, natuurinclusief, biobased en energieleverend worden. Een enorme opgave, maar natuurlijk ook een geweldige kans voor onze sector.
EDAM
MAASDIJK
Boerboom Aanneming en Onderhoud B.V. NIJMEGEN
Trendluxe
Hardwork B.V.
Bouwplein Rotterdam B.V.
WESTKNOLLENDAM
DOETINCHEM
S-GRAVENHAGE
Anzabouw B.V. LEIDEN
Haan Totaalbouw B.V.
Schenkelbouw BV
Constructif Group B.V.
Bouwbedrijf J. Koster B.V.
OVERSCHILD
CAPELLE AAN DEN IJSSEL
DORDRECHT
HOOGEVEEN
BTLL Beheer B.V. RODEN
Boubedriuw Klein Swormink B.V. HARTWERD
Noorderring B.V. GRONINGEN
Nobel Holding Drachten B.V.
LEEUWARDEN
Daad Bouw B.V. VOORSCHOTEN
Glashandel de Kroon
ALKMAAR
JSB Stolk Bouw en Ontwikkeling B.V. IJMUIDEN
Dat voldoende woningbouwlocaties een belangrijke voorwaarde is, mag duidelijk zijn. Recentelijk waarschuwde ING Research de bouwsector voor de grootste krimp sinds 2013, onder meer door een tekort aan bouwgrond. Politiek Den Haag probeert via Woondeals versnelling in de bouwproductie te brengen maar dat lukt onvoldoende. Veel bouwlocaties komen lastig tot ontwikkeling en hebben te maken met vertraging door hoge kosten en tegenstrijdige belangen. Onze eerste prioriteit is de oorzaak van die vertragingen aanpakken, tegelijkertijd moeten er meer locaties beschikbaar komen. Bij voorkeur locaties die minder complex en kostbaar zijn. Naast binnenstedelijke locaties óók buitenstedelijke locaties: ‘straatje erbij’ en grootschalige locaties aan stadsranden. Die zijn geschikt voor grotere aantallen betaalbare woningen.
Ook een andere manier van regievoeren helpt. Bestuurlijke afspraken tussen Rijk en regio’s of gemeenten over woningaantallen voor de komende 10 tot 15 jaar op concrete locaties, waaraan rijksbijdragen gekoppeld zijn. Gemeenten krijgen zo langere termijn zekerheid en zijn minder afhankelijk van ad hoc subsidiebeleid. Als ik als gemeente binnen 10-15 jaar x woningen bouw, volgens een bepaalde programmering en van een bepaalde kwaliteit, dan krijg ik van het Rijk y euro ten behoeve van infrastructuur, groen- en watervoorzieningen en eventuele onrendabele toppen. Boter bij de vis, dat is essentieel voor het welslagen!
Desirée Uitzetter Directeur Gebiedsontwikkeling BPD Ontwikkeling
Actie
Vraag nu je tankpas aan, betaal geen paskosten in 2022 én ontvang gratis spaartegoed!
buitenland laagste garantie van BTW) incl. BTW adviesprijs minus berekend
Ledenvoordeel elektrische laadpas:
• Thuis, onderweg en snelladen met 1 pas
• 58.500 laadpunten in NL, 110.000 laadpunten in Europa
• Laden voor de scherpste prijs (zonder opslagen)
• Tot 10 cent korting per kWh op snelladen
• Alles op 1 factuur, inclusief garantie van BTW-teruggave
• Aantrekkelijke mogelijkheden voor laadpalen + installatie
• Paskosten: €7,95 per maand (excl. BTW)
Ledenvoordeel elektrische laadpas:
Thuis, onderweg en snelladen met 1 pas
100.000 laadpunten in NL, 325.000 laadpunten in Europa
Laden voor de scherpste prijs en tot 12 cent korting per kWh op snelladen
Alles op 1 factuur, inclusief garantie van BTW-teruggave
Tot 10% korting op laadpalen + installatie
Paskosten vanaf € 1,59 per maand (excl. BTW)
Ook tanken en/of laden met voordeel?
Meer informatie en aanmelden:
www.brandstofcollectief.nl/BNL
* Genoemde korting t.o.v. de landelijke adviesprijs per liter en incl. BTW
** Mocht de actuele pompprijs lager zijn dan de landelijke adviesprijs minus de directe korting, dan wordt de lage pompprijs berekend
In het TV-programma ‘De bouw maakt het’ van RTL4 dook presentator Daan Nieber in de wereld van de bouw en infra. Hij gaf de kijker een exclusief kijkje achter de hekken van de bouwplaats en sprak met trotse bouwers die werken aan het Nederland van de toekomst.
De eerste uitzending van ‘De bouw maakt het’ was op zaterdag 26 augustus. Zes weken lang kon heel Nederland zich vergapen aan de bijzondere wereld van de bouw en infra. Alle afleveringen zijn te zien op YouTube en Videoland.
Fragmenten van de afleveringen zijn te zien op het YouTube-kanaal van De bouw maakt het.
Na een succesvolle zestiende editie van de Dag van de Bouw en de tweede editie van de Onderwijsdag maken we graag de nieuwe data voor 2024 bekend.
De jaarlijkse Dag van de Bouw vindt plaats op 8 juni 2024. Op deze zaterdag kunnen onze leden hun bouwplaats voor heel Nederland openstellen. Met dit evenement zetten we de bouw en infra in het zonnetje en kan iedereen op een laagdrempelige manier meer te weten komen over onze projecten. Op deze dag laten we zien hoe we elke dag bouwen aan een mooier en beter Nederland.
Op vrijdag 7 juni 2024 organiseren we de Onderwijsdag. Deze dag is speciaal voor leerlingen. Schoolklassen kunnen dan op een bouwplaats kennismaken met de bouw en infra. Zo planten we zaadjes voor een latere carrière in onze sector.
Voor het laatste nieuws verwijzen we graag naar dagvandebouw.nl.
Bouwend Nederland feliciteert de volgende bedrijven:
15 JAAR
TotaalBouwMade Made 25 JAAR
Smeets Bouw Maastricht
50 JAAR
Bots Bouwgroep Deurne
60 JAAR
Van der Gragt Wormerveer 75 JAAR
Den Ouden Schijndel
100 JAAR
Bouwbedrijf Osnabrugge Scherpenzeel
20 JAAR
Roy Verstegen Nuland
45 JAAR
Kempenaars-BV Roosendaal 60 JAAR
GMB
Opheusden
65 JAAR
Bergh Bouw Bergen op Zoom
100 JAAR
De Vet Waterbeheer Mill
125 JAAR
Versluys Groep Bodegraven
150 JAAR
VB Groep Eindhoven
150 JAAR
Bouwbedrijf Van den Bouwhuijsen ‘s-Hertogenbosch
Bouwbedrijven gebruiken steeds meer technologie. Dat biedt je veel kansen, maar brengt ook risico’s met zich mee. Een hack, een datalek of ransomware hebben mogelijk grote impact op je bedrijfsvoering. Een dag stilstand door het uitvallen van een systeem is ondenkbaar, maar overkwam afgelopen jaar 1 op de 8 bedrijven. Met een goede cyberverzekering zorg je ervoor dat een cyberincident niet in een crisis verandert.
Unieke verzekering exclusief voor Bouwend Nederland leden:
● Scherp ledentarief en verbeterde voorwaarden
● Volledige dekking ransomware schades
● Extra uitbreiding met de clausules Vertragingsschade en Tenderkosten
● Recht op inzet expertteam bij incident (“cyberbrandweer”)
Lees meer informatie op: www.aon.com/netherlands/sector/bouw/digitalisering
Of neem direct contact op met Aon via telefoonnummer: 088 343 4735 of vraag een adviesgesprek aan via: bouw@aon.nl
c Toekomst van Thames Water in ge Thames Water, het grootste waterbedrijf in het Verenigd Koninkrijk, dreigt om te vallen. De aandeelhouders weigeren op te draaien voor lekkages, vervuiling en oplopende
de waterbedrijven onder premier Margaret Thatcher. De vrije markt moest het benodigde kapitaal inbrengen om voor modernisering te zorgen. In de praktijk vond het omgekeerde plaats. Bijna 100 miljard euro aan dividend werd sinds 1989 uitgekeerd aan aandeelhouders van de afgestoten staatsbedrijven. De salarissen van ceo's liepen in de miljoenen.
BNL verschijnt vier tot zes keer per jaar in een oplage van 5.000 exemplaren. De pdf van verschenen edities is te vinden op www.bouwendnederland.nl. Naast BNL ontvangen de leden tweewekelijks de digitale nieuwsbrief met actuele informatie uit de vereniging, de markt en informatie die van belang is voor hun bedrijfsvoering.
Hoofdredactie
Niels Wensing & Brandy van GervenKoninklijke Bouwend Nederland
Coördinatie en eindredactie
Jacob-Jan Esmeijer - Havana Orange
Mooijontwerp - www.mooijontwerp.nl
Vellendrukkerij BDU BV, Barneveld
Redactieadres
Koninklijke Bouwend Nederland
T.a.v. redactie BNL
Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer n.wensing@bouwendnederland.nl www.bouwendnederland.nl @BouwendNL
ISSN
2214-7438
Aansprakelijkheid
Bij het samenstellen van de inhoud van deze publicatie streeft Koninklijke Bouwend Nederland naar de grootst mogelijke zorgvuldigheid. Bouwend Nederland sluit iedere aansprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op grond van informatie die door deze publicatie beschikbaar is.
Copyright
De informatie in deze publicatie kan worden gekopieerd voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveelvoudiging, distributie, commercialiteit of exploitatie onder derden, tenzij voorafgaande toestemming van de auteur en/of Bouwend Nederland.
Adreswijzigingen
Adreswijzigingen kunt u mailen naar: ledenadministratie@bouwendnederland.nl
Bouwend Nederland kent jouw sector als geen ander en is dus jouw adres voor informatie, praktische vragen en trainingen die jou helpen om je bedrijf naar een hoger plan te tillen. Heb je vragen over wet- en regelgeving (zoals de Wkb)? Wil je iets weten over personeelsbeleid? Of heb je een kwestie met een opdrachtgever?
Bouwend Nederland staat je bij met raad en daad.
Bouwend Nederland zorgt dat jij klaar bent voor de toekomst. Wij helpen je om in te spelen op onderwerpen als duurzaamheid, digitalisering, innovatie en maken ons hard voor het behoud en de instroom van voldoende (vak)krachten voor de sector.
Bouwend Nederland komt op voor jouw belangen. We hebben bijvoorbeeld contact met de lokale, regionale, landelijke en Europese overheid, het onderwijs en waterschappen. Zodat jij kunt doen waar je goed in bent: bouwen!
Door slim gebruik te maken van onze financiële ledenvoordelen, kun je jouw lidmaatschapskosten terugverdienen. Of zelfs meer dan dat.
Via Bouwend Nederland ontmoet je collega-bedrijven. Ook kun je ketenpartners en opdrachtgevers ontmoeten op de vele bijeenkomsten.
Bouwend Nederland kan je ontzorgen bij jouw dagelijkse bedrijfsvoering. Meld je vandaag nog aan via het aanmeldformulier op bouwendnederland.nl/word-lid-vanbouwend-nederland
Heb je nog vragen over de mogelijkheden van het lidmaatschap?
Bel 079-32 52 158
