Manufacturing Τεύχος 085

www: industry-news.gr

Διεύθυνση Σύνταξης

Κατερίνα Δρόσου

Αρχισυνταξία

Γιώργος Πανταζόπουλος

Σύνταξη

Άννα Χατζή Μαριλένα Καραβασίλογλου, Φαίδρα Μπράττου

Συνεργαζόμενοι Συντάκτες Αλέξανδρα Γκίτση Πέτρος Δεμερτζής

Νάντια Σουφλή

Άρτεμις Τζίτζη

Διαφήμιση

Σοφία Ανδριτσοπούλου τηλ. 2106617777 (εσωτ. 143) sandritsopoulou@boussias.com

Υποδοχή Διαφήμισης Μαγδαλένα Καπάνταη Τηλ. 2106617777 (εσωτ. 266) mkapantai@boussias.com

Γραφιστική Επιμέλεια

Μαρία Πετροπούλου

Φωτογράφος

Κορνήλιος Σαραντίογλου

Υπεύθυνος Συνδρομών

Θανάσης Μουτζίκος

Λογιστήριο

Κωνσταντίνος Χασιώτης

Εκδότης

Μιχάλης Κ. Μπούσιας

Διευθύντρια Περιοδικών Εκδόσεων

Κατερίνα Πολυμερίδου

Group Αdvertising Director

Λήδα Πλατή

Ετήσια Συνδρομή: €99

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

06 Ο futurist Δ. Δημητριάδης υπογραμμίζει τη σημασία της βιώσιμης διαχείρισης του νερού για το μέλλον μας.

10 Ο Λ. Αυγενάκης, υπουργός του ΥπΑΑΤ, αναλύει τις βιώσιμες πρακτικές που προωθεί η Ελλάδα στη γεωργία.

14 Ο συνδυασμός παραδοσιακών γεωργικών πρακτικών με προηγμένες τεχνολογίες στον αγροτικό τομέα.

20 O Π. Βαρελίδης του ΥΠΕΝ αναλύει τις πολιτικές για τη διαχείριση νερού στην Ελλάδα.

24 Η S. Mishra του WMO τονίζει την ανάγκη για συνεργασία για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων υδατικών προκλήσεων.

26 Από την πρόληψη στην αντίδραση, πώς η Ελλάδα μπορεί να σταθεί απέναντι στις πλημμύρες.

30 Η προσφορά των τεχνητών υγροβιοτόπων ως μια βιώσιμη λύση για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων.

34 Η Κύθνος αντιμετωπίζει τις υδατικές προκλήσεις μέσω καινοτόμων λύσεων στο πλαίσιο του «Κύθνος Έξυπνο Νησί».

36 Ο Ε. Παναγιωτόπουλος, ειδικός στην περιβαλλοντική πολιτική, συζητά για το ρόλο της πράσινης νομοθεσίας στην ενίσχυση της αειφορίας των επιχειρήσεων στην Ευρώπη.

40 Η υπόγεια άρδευση με αστικά λύματα εξετάζεται ως λύση για την εξοικονόμηση νερού στη γεωργία.

42 H σημασία των μικρών υδροηλεκτρικών έργων (ΜΥΗΕ) για την οικολογικά υπεύθυνη παραγωγή ενέργειας.

ΚΛΑΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΜΟΝ ΙΚΕ

Λ. Κηφισίας 125-127, Αθήνα

Τ.Κ. 115 24

Κτίριο Cosmos Center

Τ.: 210 710 2452

Κωδικός ΕΛΤΑ: 210109

ISSN: 2732-7612

44 Ο νέος Ευρωπαϊκός νόμος για την αποκατάσταση της φύσης αντιμετωπίζει κρίσιμες περιβαλλοντικές προκλήσεις.

52 Η καθηγήτρια Φ. Κουντούρη συζητά την αναγκαιότητα βιώσιμων λύσεων για την κλιματική αλλαγή και τη συνέργεια επιστήμης και τεχνολογίας.

58 Οι τεχνολογικές τάσεις του 2024 στην επεξεργασία νερού.

66 Καλές πρακτικές ορθής διαχείρισης υδατικών πόρων από τις βιομηχανικές επιχειρήσεις.

72 Η αγορά του εμφιαλωμένου νερού, οι νέες επενδύσεις και οι περιβαλλοντικές προκλήσεις που εγείρει.

76 Η αναγκαιότητα ανάπτυξης υποδομών για τη βελτίωση της διαχείρισης νερού σε επίπεδο Δήμων.

82 Τα μεγάλα έργα ύδρευσης στην Ελλάδα αντικατοπτρίζουν την αλληλεπίδραση μεταξύ τεχνολογίας και φύσης.

88 Ο Δ. Ξένος, σύμβουλος διαχείρισης νερού, εστιάζει στη σημασία της ενσωμάτωσης της κυκλικής οικονομίας.

92 Η πρωτοβουλία του Παρισιού να καταστήσει τον Σηκουάνα κατάλληλο για κολύμβηση.

95 Η ατομική και συλλογική ευθύνη για την εξοικονόμηση του πολύτιμου πόρου.

97 Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, ειδικά με την πίεση από τον αυξανόμενο τουρισμό.

98 Ποια είναι τα γευστικά χαρακτηριστικά του νερού;

ΚΑΤΑΔΥΣΗ ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΜΑΣ, ΟΠΟΥ ΚΑΘΕ ΣΤΑΓΟΝΑ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΥΘΥΝΗΣ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ.

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

Δ

ΏΣΤΕ ΜΟΥ ένα σημείο να

στηριχθώ και θα κινήσω

τη Γη», έλεγε ο Αρχιμήδης.

Στον κόσμο, τώρα και από

πάντα, αυτό το σημείο είναι το νερό.

Καθώς προχωρούσαμε στη δημιουργία

της ειδικής έκδοσης «H 2O», ανακαλύπταμε ξανά την απεραντοσύνη της σημασίας του νερού στη δίψα του πλα-

νήτη για ισορροπία και βιωσιμότητα.

Το νερό δεν είναι απλώς ο μοριακός

τύπος H 2O, αλλά η θεμελιώδης έκφραση της ζωής, η οποία ρέει μέσα από κάθε πτυχή της καθημερινότητας και της κοινωνίας μας. Οι φωνές που συνομιλήσαμε για το τεύχος μάς υπενθύμισαν την αξία του νερού και τη σημασία της ατομικής και συλλογικής ευθύνης στην αειφόρο διαχείριση των υδατικών πόρων. Η παραγωγή ενός λίτρου καθαρού νερού απαιτεί χρόνο και προσπάθεια, και είναι καθήκον μας να το καταναλώνουμε με συνείδηση. Η συνεισφορά του νερού στη ρύθμιση του κλίματος, στην αγροτική παραγωγή, στη βιομηχανία και στην καθημερινή μας ζωή είναι αναντικατάστατη.

Το νερό, πηγή προβληματισμού για το «επόμενο παγκόσμιο πόλεμο» σύμφωνα με προβλέψεις επιστημόνων και μελλοντολόγων

εδώ και δεκαετίες, παραμένει το ζωτικό στοιχείο που σχηματίζει τη βάση της ανθρωπότητας και της εξέλιξης των πολιτισμών, απαιτώντας παράλληλα από τις κοινωνίες μας να επιδείξουν ανθεκτικότητα και εφευρετικότητα για να ξεπεράσουν τις διακυμάνσεις στη διαθεσιμότητα και την πρόσβαση σε αυτό. Σε αυτή την εποχή, η αξία της προσωπικής δέσμευσης και η δύναμη της κοινής προσπάθειας αποκτούν νέο βάθος στον αγώνα για τη διαφύλαξη του νερού. Αναγνωρίζοντας το νερό ως πολύτιμο και

περιορισμένο αγαθό, καλούμαστε να εμβαθύνουμε την εκτίμησή μας γι’ αυτό και να υιοθετήσουμε οικονομικές συμπεριφορές και να υποστηρίξουμε πρωτοβουλίες που προωθούν τη βιώσιμη αξιοποίηση και την υπεύθυνη διαχείρισή του. Εκπαίδευση και παιδεία είναι κλειδιά για την ανάπτυξη ενός βαθύτερου επιπέδου εκτίμησης και κατανόησης της σημασίας του νερού. Η διάδοση μιας κουλτούρας που τιμά την βιωσιμότητα και τον υπεύθυνο χειρισμό του νερού

Αναγνωρίζοντας το νερό ως πολύτιμο και περιορισμένο αγαθό, καλούμαστε να υποστηρίξουμε πρωτοβουλίες που προωθούν τη βιώσιμη αξιοποίηση και την

Η ειδική έκδοση «H 2O» αναλύει τις σύγχρονες τάσεις και τις καινοτόμες λύσεις για τη βιώσιμη διαχείριση του νερού, επικεντρώνοντας στην ανάγκη για ολοκληρωμένες στρατηγικές που θα εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα των υδατικών πόρων. Εξερευνήσαμε σημαντικές θεματικές περιοχές όπως η σημασία της αειφόρου γεωργίας, η τεχνολογία και η καινοτομία στη διαχείριση του νερού, καθώς και οι πρακτικές της βιομηχανίας στην εξοικονόμηση των υδατικών πόρων.

υπεύθυνη διαχείρισή του

μέσα από εκπαιδευτικά ιδρύματα, μέσα ενημέρωσης και δημόσιες πολιτικές, είναι ουσιώδης για να εξασφαλίσουμε τη διαφύλαξη αυτής της ζωτικής πηγής για τις μελλοντικές γενιές.

Κλείνοντας, η συλλογική μας ευθύνη προς το νερό, τον πλέον ζωτικό πόρο, αποτελεί την πυξίδα για μια

ΚΛΙΜΑΤΙΚΉ ΑΛΛΑΓΉ

Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΥΔΑΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΑΠΑΙΤΕΙ ΑΜΕΣΗ ΠΡΟΣΟΧΗ. Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΟΥΜΕ ΕΝΑ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟ ΜΕΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ.

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, FUTURIST, ADVISOR ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ), CIO ΤΗΣ THEFUTURECATS

Σ

ΚΕΦΤΕΊΤΕ ΤΗ ΒΡ Υ ΣΗ στην κουζίνα σας, όχι απλώς ως ένα κοινότυπο εξάρτημα, αλλά ως πύλη προς έναν ζωτικό πόρο που συντηρεί τη ζωή. Όταν την ανοίγετε, γίνεστε μάρτυρες ενός θαύματος που είναι εύκολο να παραβλέψετε. Ομοίως, όταν κάνετε μια επίσκεψη στη θάλασσα, δεν βλέπετε απλώς νερό - παρατηρείτε ένα κρίσιμο συστατικό του οικοσυστήματος του πλανήτη μας, που βρίσκεται σε μια ευαίσθητη ισορροπία. Το νερό δεν είναι απλώς μια ουσία που αποτελεί σημαντικό μέρος του σώματός μας και του πλανήτη μας - είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ίδιας της ζωής. Είναι ζωτικής σημασίας για τη γεωργία, καθώς καταναλώνει το 70% του γλυκού νερού του πλανήτη, και κατ’ επέκταση, είναι αναπόσπαστο μέρος της τροφής που καταναλώνουμε. Ωστόσο, αυτός ο ανεκτίμητος πόρος απειλείται λόγω της κλιματικής αλλαγής, της ρύπανσης και της κακής διαχείρισης, οδηγώντας σε μια κατάσταση όπου ο σημερινός τρόπος ζωής μας μπορεί να καταστεί μη βιώσιμος. Το ενδεχόμενο συγκρούσεων λόγω της λειψυδρίας αποτελεί μια έντονη υπενθύμιση της ανάγκης για επείγουσα δράση.

Ζητούμενο η πρόσβαση

Η έλλειψη νερού αντιμετωπίζεται συχνά μέσα από το πρίσμα της ποσότητας, αλλά η πραγματική πρόκληση έγκειται στη διανομή και την πρόσβαση. Ο πλανήτης δεν έχει έλλειψη νερού. Έχει προβληματική κατανομή, η οποία επηρεάζεται από τη γεωγραφία και την οικονομία. Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει αυτές τις προκλήσεις, επηρεάζοντας τη διαθεσιμότητα, το χρόνο και τη μορφή του νερού, με επιπτώσεις στη γεωργία και τη συνολική ζήτηση νερού. Στις αγροτικές κοινωνίες, ιδίως σε εκείνες που βιώνουν οικονομική ανάπτυξη και πληθυσμιακή έκρηξη, ο αντίκτυπος είναι βαθύς. Η εξάρτηση της γεωργίας από το νερό αναδεικνύεται σε χώρες όπως το Πακιστάν, όπου η συντριπτική πλειονότητα της απόληψης νερού υποστηρίζει τη γεωργία. Η περίπτωση αυτή καταδεικνύει την περίπλοκη σχέση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής, της λειψυδρίας και της κοινωνικής σταθερότητας.

η κοινωνία των πολιτών και οι κοινότητες μπορούν να χαράξουν μια συλλογική πορεία προς τη βιώσιμη διαχείριση του νερού. Αυτή η συνεργατική προσέγγιση πρέπει να περιλαμβάνει τη δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων, διασφαλίζοντας ότι οι λύσεις που αναπτύσσονται ανταποκρίνονται

κοινότητες σε όλο τον κόσμο.

Η διεθνής συνεργασία και οι συμπράξεις, όπως τονίζεται στην έκθεση της UNESCO και του UN-Water, είναι ζωτικής σημασίας στην προσπάθεια αυτή. Συνεργαζόμενες, κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, επιστήμονες,

Οι «χαμένοι και κερδισμένοι»

Δημήτρης Δημητριάδης

δοποίηση ότι μέχρι τα μέσα του 21ου αιώνα, η έλλειψη νερού που προκαλείται από το κλίμα θα μπορούσε να επηρεάσει τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού, με τις επιπτώσεις να είναι δυσανάλογα κατανεμημένες. Σύμφωνα με την εναρκτήρια σειρά εκθέσεων των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στους παγκόσμιους υδάτινους πόρους, περίπου πέντε δισεκατομμύρια άτομα, ή τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού, θα αντιμετωπίσουν τουλάχιστον ένα μήνα λειψυδρίας ετησίως μέχρι το 2050. Η έκθεση αυτή του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού, προβλέπει τα μελλοντικά σενάρια για τις ροές των ποταμών, τις πλημμύρες και τις ξηρασίες σε όλες τις ηπείρους, παρουσιάζοντας ένα ποικίλο σύνολο αποτελεσμάτων. Η κλιματική αλλαγή θα δημιουργήσει «χαμένους και κερδισμένους», με την ισορροπία να γέρνει περισσότερο προς τα αρνητικά αποτελέσματα.

Το γρήγορο λιώσιμο του χιονιού και των πάγων σε περιοχές με μεγάλο υψόμετρο και η υπερβολική χρήση των υπόγειων υδάτων για άρδευση, που επιδεινώνεται από την ξηρασία και τη μείωση των επιφανειακών ταμιευτήρων, επισημαίνονται ως σημαντικές απειλές για την παγκόσμια υδατική ασφάλεια.

Τα Ηνωμένα Έθνη ανέφεραν ότι από το 2001 έως το 2018, το 74% όλων των φυσικών καταστροφών σχετίζονταν με το νερό, γεγονός που οδήγησε στην ενσωμάτωση των θεμάτων του νερού στις στρατηγικές προσαρμογής στην πρόσφατη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα στην Αίγυπτο, σηματοδοτώντας την πρώτη φορά που το νερό αναφέρεται ρητά σε συμφωνία COP λόγω της ζωτικής σημασίας του. Η Ελλάδα διαθέτει το δεύτερο μεγαλύτερο «υδατικό αποτύπωμα» παγκοσμίως, το οποίο είναι διπλάσιο του μέσου όρου παγκοσμίως, κατατάσσοντας τη χώρα σε μια ιδιαίτερη θέση όσον αφορά στην κατανάλωση νερού. Στο πλαίσιο αυτό, από τα 38,54 εκατομμύρια στρέμματα καλλιεργήσιμης γης, περίπου 14,22 εκατομμύρια αρδεύονται, αντανακλώντας την εκτεταμένη χρήση νερού στη γεωργία. Ωστόσο, αγροτικές περιοχές όπως ο θεσσαλικός κάμπος αντι-

μετωπίζουν μια κρίση λειψυδρίας που δεν είναι αναστρέψιμη, καθώς η διαθεσιμότητα νερού συνεχώς μειώνεται. Ταυτόχρονα, η χρήση νερού στην Ελλάδα γίνεται όλο και πιο εντατική, ενώ οι δυνατότητες διαχείρισης των υδατικών πόρων περιορίζονται λόγω των υφιστάμενων υποδομών και των προγραμματισμένων στρατηγικών. Ειδικότερα, οι απώλειες νερού στον τομέα της άρδευσης είναι σημαντικές, με τα αρδευτικά συστήματα του θεσσαλικού κάμπου να εμφανίζουν απώλειες που υπερβαίνουν το 60% του νερού στο δίκτυο. Αυτό υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για βελτιωμένες πρακτικές διαχείρισης νερού και την υιοθέτηση πιο βιώσιμων λύσεων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στη χώρα.

Περίπου πέντε δισ. άτομα, ή τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού, θα αντιμετωπίσουν τουλάχιστον ένα μήνα λειψυδρίας ετησίως μέχρι το 2050

Οδηγίες για ένα ανθεκτικό μέλλον Επιγραμματικά, ας δούμε τις τρεις τάσεις που μπορούν να χτίσουν ανθεκτικότητα και ένα βιώσιμο μέλλον:

θέτει η κλιματική αλλαγή. Η προσέγγιση

αυτή όχι μόνο εξοικονομεί πολύτιμους υδάτινους πόρους, αλλά αποτελεί και προληπτικό μέτρο κατά της απειλής της λειψυδρίας.

Στο πλαίσιο αυτό, η στρατηγική προόραση

είναι απαραίτητη. Δεν πρόκειται μόνο για την αναγνώριση των άμεσων προκλήσεων, αλλά για την κατανόηση της διασύνδεσης

της λειψυδρίας με την κλιματική αλλαγή, την οικονομική σταθερότητα και την κοινωνική ευημερία.

Πρέπει να υπερασπιστούμε βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης του νερού, καινοτόμες λύσεις για τη βελτίωση της διανομής και της πρόσβασης στο νερό και πολιτικές που αντιμετωπίζουν τα βαθύτερα αίτια της λειψυδρίας. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να κατευθυνθούμε προς ένα μέλλον όπου το νερό θα παραμένει πηγή ζωής και όχι σύγκρουσης. •

• Οικοδόμηση συστημάτων νερού που προσαρμόζονται στο κλίμα: Η ανάπτυξη υποδομών ύδρευσης που αντέχουν στην κλιματική μεταβλητότητα είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση του εφοδιασμού με νερό και τη μείωση των απωλειών. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την ανασχεδίαση των υφιστάμενων συστημάτων για καλύτερη ανθεκτικότητα, την υιοθέτηση λύσεων πράσινης υποδομής για τη διαχείριση των ομβρίων υδάτων και την ενίσχυση της υιοθέτησης τοπικών συστημάτων νερού. Πρωτοβουλίες όπως αυτές έχουν καθοριστική σημασία για την ενίσχυση της ασφάλειας των υδάτων και την προώθηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. • Προηγμένες προβλέψεις στη διαχείριση του αγροτικού νερού: Η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης για την προγνωστική ανάλυση φέρνει επανάσταση στη διαχείριση του αγροτικού νερού. Επιτρέπει την άμεση επεξεργασία δεδομένων για την πρόβλεψη πιθανών ελλειμμάτων νερού, τη βελτιστοποίηση της χρήσης νερού και την προσαρμογή των προσεγγίσεων διαχείρισης ως απάντηση στις καιρικές αλλαγές. Τέτοιες εξελίξεις συμβάλλουν στη βελτίωση της διατήρησης του νερού, στην ελαχιστοποίηση της σπατάλης και σε ένα μέλλον διαχείρισης του νερού που θα είναι τόσο βιώσιμο όσο και ανθεκτικό. • Βελτίωση της παροχής νερού μέσω της ανακύκλωσης και της αναπλήρωσης: Οι πρακτικές της ανακύκλωσης του νερού και της αναπλήρωσης των υπόγειων υδάτινων πηγών παρουσιάζουν βιώσιμες στρατηγικές για την αύξηση της διαθεσιμότητας νερού, ιδίως σε περιοχές που αντιμετωπίζουν λειψυδρία. Μέσω της επεξεργασίας και της επαναχρησιμοποίησης του νερού για διάφορες εφαρμογές, ή με την αναπλήρωση των μειούμενων αποθεμάτων υπόγειων υδάτων, μπορούμε να δημιουργήσουμε συστήματα παροχής νερού που είναι τόσο βιώσιμα όσο και ικανά να αντέξουν τις προκλήσεις που

ΠΡΩΤΟΓΕΝΉΣ ΤΟΜ Ε ΑΣ

Νερό και ανάπτυξη: Οι βιώσιμες πρακτικές

που προωθεί η Ελλάδα στη γεωργία

ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΟΠΟΥ Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΑΠΕΙΛΕΙ ΤΗΝ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΔΟΚΙΜΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ, Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΑΠΟΚΤΑ ΟΛΟΕΝΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ. Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΑΥΓΕΝΑΚΗΣ, ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, ΑΝΑΛΥ ΕΙ ΤΙΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΟΥ ΥΙΟΘΕΤΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ, ΜΕ ΟΡΑΜΑ ΜΙΑ ΠΙΟ ΒΙ Ω ΣΙΜΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚ Η ΓΕΩΡΓ Ι Α. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟ

Μ

Ε ΣΑ ΑΠ Ο ΤΗ συνέντευξη που ακολουθεί, ο Υπουργός του ΥπΑΑΤ ξεδιπλώνει το όραμα του Υπουργείου για μια πιο βιώσιμη και παραγωγική γεωργία, επικεντρώνοντας στη σημασία της ορθολογικής χρήσης των υδατικών πόρων, της καινοτομίας και της τεχνολογικής προόδου. Μια συζήτηση που αποκαλύπτει τις προκλήσεις, τις δυνατότητες και τις προοπτικές του ελληνικού αγροτικού τομέα στον 21ο αιώνα.

_ Πώς σκοπεύει το Υπουργείο να εξισορροπήσει την ανάγκη για άρδευση στη γεωργία, έχοντας ως επιτακτική ανάγκη την εξοικονόμηση υδάτινων πόρων και την προστασία του περιβάλλοντος; Η αειφόρος και οικονομικά αποτελεσματική χρήση των φυσικών πόρων στη γεωργία αποτελεί διαχρονική στρατηγική του ΥπΑΑΤ. Με δεδομένο δε ότι ο τομέας που πλήττεται περισσότερο από την κλιματική κρίση στην Ελλάδα είναι η γεωργία, οι πολιτικές προσαρμογής στην κλιματική κρίση εστιάζουν σημαντικά στη γεωργία και στους υδατικούς πόρους και έχει ήδη προγραμματιστεί από το ΥπΑΑΤ η υλοποίηση κατάλληλων δράσεων, ώστε να μειωθούν οι αναμενόμενες αρνητικές επιπτώσεις. Ο προγραμματισμός αυτός αφορά κυρίως σε αξιοποίηση εθνικών και ενωσιακών πόρων για κατασκευή εγγειοβελτιωτικών έργων συμβατών με την ενωσιακή και εθνική πολιτική για τα ύδατα και το περιβάλλον (Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών,

Εθνικός Κλιματικός νόμος, κ.ά.). Επίσης, ξεκινώντας από τη Θεσσαλία προχωρούμε στην εκπόνηση master plan και Οργανισμών Διαχείρισης Υδάτων σε περιοχές που αντιμετωπίζουν προβλήματα, όπως η Κρήτη και ίσως αργότερα η Πελοπόννησος και η Δυτική Ελλάδα, με στόχο πάντα την καλύτερη αξιοποίηση των υδατικών πόρων κάθε περιοχής, τη μείωση του κόστους παραγωγής για τους αγρότες, αλλά και την ενίσχυση της αντιπλημμυρικής προστασίας των περιοχών αυτών.

_ Μπορείτε να συζητήσετε το ρόλο των πρακτικών διαχείρισης των υδάτων στην προώθηση της βιώσιμης γεωργίας στην Ελλάδα και ποιες πρωτοβουλίες υλοποιούνται για την υποστήριξη των γεωργών σε αυτό το πλαίσιο; Η ορθολογική διαχείριση του νερού είναι κρίσιμη για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας της γεωργίας, ιδιαίτερα σε περιοχές που αντιμετωπίζουν προκλήσεις όπως η έλλειψη νερού και οι ξηρασίες, τα οποία είναι συχνά φαινόμενα στην Ελλάδα. Οι βασικές πρακτικές και στρατηγικές περιλαμβάνουν:

• Εφαρμογή μεθόδων άρδευσης υψηλής απόδοσης και συμβουλευτικής άρδευσης.

• Βελτίωση και συντήρηση των εγγειωβελτιωτικών έργων.

• Ανακύκλωση και Επαναχρησιμοποίηση Νερού.

• Βελτίωση της υγείας του εδάφους που

μειώνουν τις ανάγκες άρδευσης και συμβάλλουν σημαντικά στην αποτροπή της ερημοποίησης.

• Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδατικών Πόρων και συνδεδεμένων συστημάτων. Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, μέσω μιας ευρείας δέσμης μέτρων συμβάλλει σημαντικά προς την κατεύθυνση υποστήριξης των παραπάνω.

_ Μπορείτε να αναφερθείτε σε προγράμματα ή κίνητρα που προσφέρονται στους αγρότες για την υιοθέτηση τεχνικών άρδευσης με αποδοτική χρήση νερού και τη μείωση της χρήσης νερού στη γεωργία; Δυνατότητες για ιδιωτικές επενδύσεις αποδοτικής χρήσης του αρδευτικού νερού παρέχει στους παραγωγούς μας το πρόγραμμα των σχεδίων βελτίωσης, το οποίο συνιστά το σημαντικότερο χρηματοδοτικό επενδυτικό μέσο της ΚΑΠ για τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας και την επιδιωκόμενη πράσινη και ψηφιακή μετάβαση του πρωτογενή τομέα, στο οποίο έχουμε διαθέσει περισσότερα από 850 εκατ. ευρώ την τελευταία τετραετία.

Ταυτόχρονα, για την εξασφάλιση ενός ευνοϊκού επενδυτικού περιβάλλοντος, έχουμε ενεργοποιήσει δύο ευέλικτα χρηματοδοτικά εργαλεία με πόρους του ΠΑΑ, και ειδικότερα: • Το Ταμείο Εγγυήσεων Αγροτικής Ανάπτυξης (ΤΕΑΑ), το οποίο δημιουργήσαμε σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων και με συνεισφορά 80 εκατ.

ευρώ από το ΠΑΑ για επενδύσεις και σε αρδευτικά συστήματα εξοικονόμησης νερού.

• Το Ταμείο Μικρών Δανείων Αγροτικής Επιχειρηματικότητας (Ταμείο Μικροπιστώσεων) με διαχειριστή την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα και με συνεισφορά 61,5 εκατ. ευρώ από το ΠΑΑ. Μέσω του Ταμείου παρέχονται δάνεια ύψους έως 25.000 ευρώ σε γεωργούς για την πραγματοποίηση επενδύσεων, αλλά και για κεφάλαιο κίνησης.

_ Ποια μέτρα λαμβάνονται για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότη -

τας του ελληνικού γεωργικού τομέα ενόψει προκλήσεων όπως η λειψυδρία και η κλιματική αλλαγή; Κινούμαστε σε δύο επίπεδα: Σε πολιτικό, αλλά και σε τεχνοκρατικό. Κινητοποιήσαμε το σύνολο των Μεσογειακών χωρών της ΕΕ μέσα από την ομάδα EUMED – 9. Είμαστε οι χώρες που βιώνουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Και για το λόγο αυτό οφείλουμε –και το πράττουμε– να αναζητήσουμε λύσεις μόνιμες και ρεαλιστικές. Ήδη η ΕΕ κατανοεί το πρόβλημα και αντιμετωπίζει θετικά τις προτάσεις μας. Στην προσπάθεια αυτή, η Ελλάδα πρωτοστατεί. Αλλά και σε τεχνοκρατικό επίπεδο προχωρούμε με συστηματικά βήματα. Το καλοκαίρι του 2023, με απόφασή μου συστάθηκε Ομάδας Εργασίας με αντικείμενο την εξέταση του κινδύνου της ξηρασίας στον αγροτικό τομέα, προκειμένου να ληφθούν τα δέοντα μέτρα. Δεν διαπιστώθηκαν σημαντικής έντασης και έκτασης επεισόδια ξηρασίας. Επισημάνθηκαν όμως κρίσιμα σημεία που αφορούν στην εν γένει ευάλωτη κατάσταση της χώρας μας στην ξηρασία, λόγω των ιδιαίτερων κλιματικών και γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών και ποικιλομορφίας της, με αποτέλεσμα να κρίνεται ουσιαστικής σημασίας η διαμόρφωση συγκεκριμένου

Αυγενάκης, Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

πλαισίου προληπτικού σχεδιασμού, περιλαμβάνοντας τη συστηματική παρακολούθηση της εξέλιξης του φαινομένου της ξηρασίας και των επιπτώσεών του, ιδίως στον αγροτικό τομέα.

_Μπορείτε να συζητήσετε τυχόν σχέδια ή πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη βελτίωση των υποδομών άρδευσης στις αγροτικές περιοχές, όπως η κατασκευή εγκαταστάσεων αποθήκευσης νερού ή η αποκατάσταση αρδευτικών συστημάτων; Στο εθνικό Σχέδιο Δράσης (ΕΣΔ) 2024 του ΥπΑΑΤ περιγράφεται ο συνολικός προγραμματισμός του υπουργείου για χρηματοδότηση υποδομών άρδευσης μέσω εθνικών και ενωσιακών πόρων.

Στις αρχές του 2024 ενεργοποιήθηκε για δεύτερη φορά η δράση 4.3.1. του ΠΑΑ 20142020 με προϋπολογισμό €124 εκατ. για χρηματοδότηση μεγάλων εγγειοβελτιωτικών έργων.

Επιπλέον, εντός του έτους αναμένεται να δημοσιευτεί η πρόσκληση της παρέμβασης

Π3-73-1.1 «Έργα υποδομών εγγείων βελτιώσεων» του ΣΣΚΑΠ 2023-2027, με εκτιμώμενο προϋπολογισμό περίπου 300 εκατ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά στους εθνικούς πόρους, επισημαίνεται ότι το Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2021-2025 του ΥπΑΑΤ εστιάζει στη βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη και ειδικότερα παραχωρεί το μεγαλύτερο μέρος των οικονομικών πόρων του (23 εκατ. από τα 28 εκατ. του διαθέσιμου προϋπολογισμού) στις υποδομές διαχείρισης του αρδευτικού νερού. Τέλος, μέσα από το πρόγραμμα «Ύδωρ 2.0» που αντλεί πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αναμένεται να κινητροδοτηθούν κονδύλια άνω των 4 δισ. ευρώ για μεγάλα έργα στον τομέα της άρδευσης. Σημειώνεται ότι από το 2022 μέχρι και σήμερα 6 μεγάλα αρδευτικά έργα σε όλη την επικράτεια έχουν ήδη ενταχθεί για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

_ Πώς υποστηρίζει το Υπουργείο την έρευνα και την καινοτομία στον τομέα της διαχείρισης των υδάτων και των γεωργικών πρακτικών για την ενίσχυση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας του νερού στις αγροτικές περιοχές;

«Ξεκινώντας από τη

Θεσσαλία, προχωρούμε στην εκπόνηση master

plan και Οργανισμών

Διαχείρισης Υδάτων σε περιοχές που

αντιμετωπίζουν

προβλήματα, όπως

η Κρήτη, με στόχο πάντα την καλύτερη

αξιοποίηση των

υδατικών πόρων»

Η υποστήριξη του Υπουργείου για την έρευνα και την καινοτομία στη διαχείριση των υδάτων και τις βιώσιμες γεωργικές πρακτικές περιλαμβάνει μια πολυεπίπεδη προσέγγιση, η οποία εκφράζεται κυρίως μέσω του Μέτρου 16 «Συνεργασία» του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και των σχετικών υπομέτρων. πιο συγκεκριμένα μέσω των Υπομέτρων:

• 16.1 - 16.2 - Ιδρυση και λειτουργία επιχειρησιακών ομάδων των ΕΣΚ για την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα της γεωργίας.

• 16.1-16.5 - Συνεργασία για περιβαλλοντικά έργα, περιβαλλοντικές πρακτικές και δράσεις για κλιματική αλλαγή και τις τρέχουσες περιβαλλοντικές πρακτικές. Ενδεικτικά αναφέρουμε παρακάτω τρία έργα του ΠΑΑ σχετικά με τη διαχείριση νερού στη δενδροκομία, που υλοποιούνται στο Ινστιτούτο Ελιάς Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ.

1. «Πρωτόκολλο γεωργικών πρακτικών στην ελαιοκαλλιέργεια νησιωτικών περιοχών για την αποδοτικότερη χρήση νερού και την αντιμετώπιση της μειωμένης παραγωγικότητας» .

2. «Ολοκληρωμένο σύστημα άρδευσης ακριβείας και προστασίας των καλλιεργειών σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής και μειωμένης διαθεσιμότητας υδατικών πόρων».

3. «Εξοικονόμηση ύδατος άρδευσης μέσω αισθητήρων και λογισμικού έξυπνης γεωργίας» .

_ Πώς το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων συνεργάζεται με τις τοπικές κοινότητες και τους ενδιαφερόμενους φορείς για να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές και τα προγράμματα διαχείρισης των υδάτων είναι προσαρμοσμένα στις συγκεκριμένες ανάγκες και προτεραιότητές τους; Το ευρύτερο πλαίσιο διαχείρισης των υδάτων στη χώρα βρίσκεται υπό την εποπτεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με τους κατά περίπτωση συναρμόδιους φορείς. Το ΥπΑΑΤ έχει τη θεσμική εποπτεία θεμάτων που άπτονται στην παροχή υπηρεσιών ύδατος από συλλογικά δίκτυα για την εξυπηρέτηση των αρδευτικών αναγκών της αγροτικής παραγωγής. Ειδικότερα, η διαχείριση των περισσότερων συλλογικών δικτύων γίνεται από τους Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων (ΟΕΒ), οι οποίοι είναι αυτοδιοικούμενοι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί κοινής ωφέλειας που εποπτεύονται από τις υπηρεσίες της Περιφέρειας στην οποία βρίσκονται. Δυστυχώς η πλειονότητα των ΤΟΕΒ χρωστά στη ΔΕΗ περί τα 87 εκατ. ευρώ. Με παρέμβαση της κυβέρνησης γίνεται 10ετής ρύθμιση των συγκεκριμένων χρεών προς τη ΔΕΗ με μηδενικό επιτόκιο, ενώ τα 8 εκατ. ευρώ εξ αυτών που αφορούν τους ΤΟΕΒ της

Θεσσαλίας, καλύπτονται σε ποσοστό75% από το κράτος. Το σημερινό σύστημα με τους ΤΟΕΒ χρονολογείται από το 1958, οπότε ιδρύθηκαν με

Βασιλικό Διάταγμα. Καταλαβαίνετε ότι ήλθε η ώρα να αποκτήσει, επιτέλους, η χώρα πολιτική στη διαχείριση των υδάτων. Ζήτημα στο οποίο το ΥΠΑΑΤ έχει κυρίαρχο ρόλο λόγω της άρδευσης. Το μέλλον βρίσκεται στην ενιαία διαχείριση νερού μέσα από έναν ολιστικό σχεδιασμό ώστε να αντιμετωπισθεί ο σημερινός κατακερματισμός αρμοδιοτήτων. Το νέο μοντέλο ξεκινάει από τη Θεσσαλία, με τον Οργανισμό Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας και ακολουθούν Κρήτη, Πελοπόννησος και Δυτική Ελλάδα με στόχο τη σταδιακή εφαρμογή του σε ολόκληρη τη χώρα. •

Γ Έ ΩΡΓΊΑ

Αειφορία στο χωράφι: Το δίπολο Νερού - Γεωργίας

ΔΙΑΝΥΟΥΜΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ, ΑΛΛΑ ΜΙΑ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ. ΟΙ ΑΚΡΑΙΕΣ ΚΑΙΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ, Η ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ ΚΑΙ Η ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗ ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΑΠΤΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ. Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΙΣΩΣ ΕΓΚΕΙΤΑΙ ΣΤΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΗΓΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ, ΠΟΥ ΜΑΣ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΕ ΕΝΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΜΟΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ.

ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΖΙΤΖΗ

Α

Ν Α ΜΕΣΑ ΣΤ Ί Σ ΜΕΓ Α ΛΕΣ παγκόσμιες προκλήσεις, η ανάγκη βιώσιμης διαχείρισης των υδατικών πόρων, ιδιαίτερα στα πλαίσια της γεωργίας, είναι ζωτικής σημασίας και με επείγοντα χαρακτήρα αντιμετώπισης. Το ειδικό βάρος του ζητήματος οφείλεται στο ακόλουθο δίπολο: η γεωργία είναι ένας από τους μεγαλύτερους καταναλωτές νερού παγκοσμίως (καταναλώνει το 70% του γλυκού νερού), αλλά είναι και ο τομέας που επηρεάζεται καθοριστικά από τη έλλειψή του (λειψυδρία), την υφαλμύρωση, την κλιματική αλλαγή. Το θέμα συζητήσαμε με τον Ανδρέα Παναγόπουλο, Υδρογεωλόγο, Διευθυντή Ερευνών στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό (ΕΛΓΟ), Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων, στη Σίνδο στη Θεσσαλονίκη.

_ Θα λέγατε πως στην Ελλάδα τα προβλήματα της λειψυδρίας, της υφαλμύρωσης, της κλιματικής αλλαγής, παρουσιάζονται με μεγάλη οξύτητα; Κατ΄αρχάς να πούμε ότι το ποσοστό του γλυκού νερού που χρησιμοποιείται στην άρδευση, στην Ελλάδα και ανάλογα με την περιοχή, φτάνει το 90%. Η ποσότητα του νερού που χρησιμοποιείται, εξαρτάται από τις τοπικές κλιματικές συνθήκες, την έκταση και το είδος των καλλιεργειών και φυσικά από την ορθότητα διαχείρισης του ύδατος από τους τοπικούς παραγωγούς. Ας πούμε, στη νότια Κρήτη οι κλιματικές συνθήκες είναι εξαιρετικά ξηροθερμικές. Παρ’ όλα αυτά, η έλλειψη διαθέσιμων υδατικών πόρων κατάλληλης ποιότητας οδηγεί αναγκαστικά τους παραγωγούς στη χρηστή διαχείριση

με αποτέλεσμα την εξοικονόμηση νερού. Επιπλέον, οι Κρητικοί παραγωγοί είναι πολύ δεκτικοί σε καινοτομίες.

_ Γίνεται πολύς λόγος επιπλέον για την υφαλμύρωση...

Πολύ σοβαρή ιστορία και οφείλεται σε τρεις παράγοντες. Ο ένας είναι πως με την υπερεκμετάλευση διαταράσσεται η ισορροπία μεταξύ γλυκού και θαλασσινού νερού, στους παράκτιους υδροφόρους ορίζοντες που βρίσκονται σε επικοινωνία με τη θάλασσα. Σε αρκετές περιπτώσεις, η δέσμευση νερού από τα ποτάμια τη θερινή περίοδο, για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών διακόπτει τη φυσική εκφόρτισή τους στην θάλασσα και επιτρέπει την είσοδο θαλασσινού νερού σε σημαντικές αποστάσεις από την ακτή, μέσα στην κοίτη του ποταμού. Συχνά, αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη διακοπή της τροφοδοσίας του υδροφόρου ορίζοντα με γλυκό νερό και αντ’ αυτού την είσοδο θαλασσινού νερού στον υδροφόρο ορίζοντα. Άλλος σοβαρότατος μηχανισμός είναι η χρήση λιπασμάτων με υψηλό δείκτη αλατότητας ή/και η χρήση τους με κακό τρόπο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον προοδευτικό εμπλουτισμό των υπόγειων νερών με άλατα και στη συνακόλουθη γενικότερη υποβάθμιση της ποιότητάς του.

_ Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής; Μέχρι πριν λίγα χρόνια αναλύοντας τις χρονοσειρές των ιστορικών δεδομένων, οι επιστήμονες μπορούσαν να προσδιορίσουν τη συχνότητα επανάληψης ακραίων καιρικών φαινομένων. Λέγαμε λοιπόν, για

παράδειγμα, ότι ένα ακραίο πλημμυρικό φαινόμενο υψηλής έντασης ή μια ακραία και μεγάλης διάρκειας ξηρασία αναμένουμε να συμβεί μία φορά στα 100, 500, 1000 χρόνια. Η πραγματικότητα ωστόσο των τελευταίων ετών, δείχνει ότι η ερμηνεία των αποτελεσμάτων αυτών πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή. Βιώνουμε ακραία φαινόμενα (και μάλιστα εναλλασσόμενα, ξηρασία με πλημμύρα) με πολύ μεγαλύτερη συχνότητα. Τυπικό παράδειγμα, ο Daniel και ο προγενέστερος Ιανός, που μάλιστα ακολούθησαν περιόδους έντονης ξηρασίας. Άρα ξέρουμε ότι θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τέτοια ακραία επεισόδια, να προσαρμοστούμε σε αυτά και να βελτιώσουμε την αντοχή των δραστηριοτήτων και των υποδομών μας απέναντι σε αυτά. Μέχρι λοιπόν να γίνει αυτό, μια έντονη ξηρασία για παράδειγμα, μας πιάνει απροετοίμαστους: καταναλώνουμε πολύ νερό, περισσότερο από αυτό που υπάρχει διαθέσιμο, προκαλώντας ζημιά και στα υδατικά συστήματα (υφαλμύρωση σε επιρρεπείς υδροφόρους, μέχρι και ολική καταστροφή λόγω συμπύκνωσης του υλικού του υδροφόρου και καθίζησης του εδάφους).

Ειδικά, όμως, στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο που είναι από τα σημαντικότερα hot spots του πλανήτη και που θα δεχτεί (ήδη δέχεται) τις εντονότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (αύξηση θερμοκρασίας, πλημμύρες - ξηρασίες, μεγαλύτερη διαφοροποίηση στη χρονική κατανομή και στην ένταση των βροχοπτώσεων), απαιτείται μεγαλύτερη προσπάθεια προετοιμασίας και προσαρμογής.

-Η διάβρωση του εδάφους και γενικότερα η υποβάθμισή του, ενοχοποιείται για την κακή ποιότητα του νερού. Πως συνδέονται τα δύο φαινόμενα; Πρόκειται για ένα μεγάλο πρόβλημα.

Πολλές δεκαετίες καλλιέργειας, συχνά με εφαρμογή κακών πρακτικών, προσπάθεια εξοικονόμησης κόστους από την εφαρμογή καλλιεργητικών εργασιών, σε συνδυασμό και με τις εναλλασσόμενες ξηρασίες και ραγδαίες βροχοπτώσεις, δημιουργούν ανησυχητικές καταστάσεις.

Οι ειδικοί συχνά λένε ότι καλούμαστε να διαχειριστούμε άγονα εδάφη… Αναφέρω ένα παράδειγμα: οργώνω βαθιά το χωράφι

μου, σπέρνω, ποτίζω ή δεν ποτίζω ανάλογα με την καλλιέργεια, συγκομίζω. Στο ενδιάμεσο, καταπολεμώ τα ζιζάνια με φυτοφάρμακα, συχνά ποτίζω πολύ. Αφού συγκομίσω, καίω τα υπολείμματα της καλλιέργειας και κάνω κατά περίπτωση και ένα βαθύ όργωμα αργότερα. Το αποτέλεσμα; Mειώνω την οργανική ουσία του χωραφιού μου, προκαλώ συχνά συμπύκνωση του εδάφους, το αφήνω έκθετο στη διάβρωση, μειώνω τους μικροοργανισμούς που ζουν στο έδαφος και τελικά αυξάνω την ανάγκη για εδαφο

(Smart Agriculture),

Κάποιοι είναι εξοικειωμένοι, κάποιοι όχι και μάλλον οι περισσότεροι δεν είναι ακόμα, ωστόσο βλέπουμε προοδευτικά αυξανόμενο ενδιαφέρον. Το θέμα είναι ότι απουσιάζει σε μεγάλο βαθμό η συστηματική και οργανωμένη στήριξη και καθοδήγηση των παραγωγών από καλά καταρτισμένα στελέχη της πολιτείας. Τόσο η αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα, ήδη από τη δεκαετία το ’90 με τη μορφή του σχεδίου «Καποδίστριας», όσο και η προοδευτικά εντεινόμενη υποστελέχωσή του, στερεί από τον παραγωγό τη σύνδεση μεταξύ αγροτικών πολιτικών, τεχνολογικών εργαλείων για την υποστήριξη της εφαρμογής τους και της καθημερινότητας στο χωράφι. Είναι και το κενό που υπάρχει της έρευνας στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά κέντρα και της εφαρμογής στα χωράφια.

Θα έπρεπε να είμαστε πιο κοντά. Ο υπεύθυνος για αυτό, σίγουρα δεν είναι ο παραγωγός. Δεν υπάρχουν επαρκείς δομές με εκπαιδευτές που να ενημερώνουν τον αγρότη. Υπάρχουν βεβαίως εξαιρετικές προσπάθειες από μεμονωμένες ερευνητικές ομάδες αλλά και οργανωμένες δομές αγροτικής κατάρτισης και αγροτικής εκπαίδευσης, όπως αυτές του ΕΛΓΟ που περιλαμβάνουν και 6 ΔΙΕΚ (Δημόσια Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης), αλλά χρειάζονται πολύ περισσότερα πράγματα. Η τεχνολογία υπάρχει, αλλά ο παραγωγός πρέπει να δει για να πιστέψει στην αποτελεσματικότητά της. Χρειάζονται πιλοτικοί και επιδεικτικοί αγροί, να έρχεται ο αγρότης, να βλέπει τι γίνεται με την τεχνολογία, να αξιολογεί τα αποτελέσματά της και να αποφασίζει τι θέλει να κάνει. Εμείς αυτό το κάνουμε στα δικά μας πιλοτικά, που ο παραγωγός μπορεί να τα επισκεφτεί, να δει πώς δουλεύουν οι λύσεις που έχουμε αναπτύξει και τι κερδίζει.

_ Η Γεωργία Ακριβείας συγκεντρώνοντας τεράστιο πλήθος των πληροφοριών (big data), που αποτυπώνονται σε χάρτες μπορεί να απαντήσει πολύ λεπτομερώς σε θέματα όπως «πόσο νερό χρειάζεται και κάθε πότε πρέπει να γίνεται το πότισμα». Πιστεύετε πως το «τοπίο» των καλλιεργειών στη χώρα μας μπορεί να υποστηρίξει σε ικανοποιητικό βαθμό τη Γεωργία Ακριβείας;

Το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι ο πολυκερματισμός του κλήρου. Στην Ελλάδα έχουμε πολύ μικρό ενιαίο κλήρο. Τελειώσαμε πέρυσι ένα πανευρωπαϊκό έργο αξίας 15 εκατ. ευρώ με στόχο τη δημιουργία μιας ψηφιακής πλατφόρμας παροχής υπηρεσιών για τον παραγωγό. Εμείς ως Ινστιτούτο είχαμε αναλάβει την ανάπτυξη των υπηρεσιών άρδευσης. Το κάναμε στα πιλοτικά αγροκτήματα και αποδείχτηκε πως η Γεωργία Ακριβείας μπορεί να εφαρμοστεί σε μικρό κλήρο (αν και θα ήταν φθηνότερο και αποτελεσματικότερο να γίνει σε μεγάλο), είδαμε πως δουλεύει στα πιλοτικά αγροκτήματα. Πολλοί παραγωγοί, όχι μόνο από την πιλοτική περιοχή, αλλά απ’ όλη τη χώρα, με μικρούς ή μεγαλύτερους κλήρους ήρθαν και αποφάσισαν να το εφαρμόσουν, όχι απαραίτητα το δικό μας, αλλά την ιδέα του προγραμματισμού άρδευσης. Αλλά πρώτα το είδαν και πείστηκαν. Εκτός από αυτό, υπάρχει και η δύναμη της αδράνειας. Δεν μπορεί να αλλάξει κάποιος τις πρακτικές του, τη νοοτροπία του από τη μια στιγμή στην άλλη. Ζητάμε, καθώς και η Ευρωπαϊκή Ένωση ζητά, πολύ έντονες αλλαγές προς την κατεύθυνση μιας έντονα φιλοπεριβαλλοντικής καλλιεργητικής πρακτικής χωρίς να υπάρχει επαρκής χρόνος προσαρμογής και οικονομική αντιστάθμιση - θα υπάρξει απώλεια κερδών για τους παραγωγούς αν αυτή η μετάβαση γίνει απότομα και με την απαιτούμενη ένταση. Και βέβαια αυτό κανείς δεν το θέλει, διότι διακυβεύεται πρώτα απ’ όλα η επισιτιστική ασφάλεια. Το ευοίωνο στοιχείο, όμως, υπάρχει και είναι πως όλοι πια αδιακρίτως ηλικίας κυκλοφορούν με ένα κινητό ή ένα τάμπλετ στο χέρι. Άρα τι μας μένει; Να ενημερωθούν και μέσα από την ενημέρωση να πειστούν ότι τους συμφέρει να εφαρμόσουν τη Γεωργία Ακριβείας, να υιοθετήσουν ψηφιακά εργαλεία της έξυπνης γεωργίας. Ακόμα πιο σημαντικό; Να πειστούν να επενδύσουν. Αυτό σημαίνει ότι είναι απαραίτητο να δοθεί κατεύθυνση και οικονομική στήριξη. Οικονομικά εργαλεία υπάρχουν. Ξέρει όμως ο αγρότης πώς να τα χρησιμοποιήσει; Η απάντηση είναι όχι εν πολλοίς.

_ Θα μπορούσαμε να πούμε, λοιπόν, πως η Έξυπνη Γεωργία και η Γεωργία Ακρι -

ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Ερευνών στον ΕΛΓΟ, Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων στη Σίνδο στη Θεσσαλονίκη

Η λύση για την αειφορία του

νερού σε σχέση

με την αειφορία

της γεωργίας,

βρίσκεται στην

ολιστική διαχείριση

του nexus, δηλαδή

του πλέγματος

που σχηματίζουν

αλληλεπιδρώντας

μεταξύ τους το

νερό, η παραγωγή

τροφής, η ενέργεια

και το περιβάλλον

βείας μπορεί να συμβάλλουν σε μεγάλο

βαθμό στη διασφάλιση της αειφορίας των υδάτων στην Ελλάδα με δεδομένο το μη προβλέψιμο των καιρικών συνθηκών; Ακριβώς. Η Έξυπνη Γεωργία είναι μονόδρομος σε συνδυασμό με την προαγωγή των Λύσεων Φυσικής Βάσης (“Nature based Solutions”). Δηλαδή λύσεις που είναι συμβατές με το περιβάλλον και εξυπηρετούν ταυτόχρονα τις ανάγκες του παραγωγού. Κάνω προγραμματισμό άρδευσης με Smart Agriculture και διαχειρίζομαι έτσι με το βέλτιστο τρόπο την εδαφική υγρασία που τροφοδοτεί την καλλιέργειά μου με νερό, συντελώντας παράλληλα στην εξοικονόμηση νερού που είναι το απαιτούμενο στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής, προκειμένου να ενισχύσω τα διαθέσιμα αποθέματα νερού και άρα να συμβάλλω στην αειφορία του. Προσαρμόζω το ριζικό σύστημα για να αντέχει σε ξηρασίες, διατηρώ την αποθήκη νερού στο έδαφός μου σε βέλτιστη κατάσταση, δεν καίω τα φυτικά υπολείμματα και δεν χρησιμοποιώ ζιζανιοκτόνα. Διατηρώ το έδαφος στη βέλτιστη δυνατή κατάσταση και δημιουργώ χλοοτάπητα για να το προστατεύω από τη διάβρωση και την περίπτωση πλημμύρας, να αυξήσω προοδευτικά τον οργανικό άνθρακα που περιέχει, να βελτιώσω την υγεία του.

_ Τι ακριβώς είναι το έργο SpongeWorks, που θεωρείται καθοριστικό για τη διασφάλιση της αειφορίας του νερού στην Ευρώπη; Η λύση για την αειφορία του νερού σε σχέση με την αειφορία της γεωργίας, βρίσκεται στην ολιστική διαχείριση του nexus, δηλαδή του πλέγματος που σχηματίζουν αλληλεπιδρώντας μεταξύ τους το νερό, η παραγωγή τροφής, η ενέργεια και το περιβάλλον. Έχοντας κατα νου ότι για να πειστεί ο παραγωγός να εφαρμόσει τις σύγχρονες μεθόδους πρέπει να δει, ξεκινάμε τον Σεπτέμβριο του 2024 ένα μεγάλο έργο σε ευρωπαϊκή κλίμακα με αντικείμενο την εφαρμογή φυσικών μεθόδων συγκράτησης και διαχείρισης του εδαφικού νερού. Είναι το “SpongeWorks”, το οποίο θα υλοποιηθεί σε τρεις πιλοτικές λεκάνες της Ευρώπης και μια εξ αυτών είναι η λεκάνη του Πηνειού στη Θεσσαλία. Πόσο σημαντικό θεωρείται το έργο φαίνεται και από το ποσό των χρημάτων που θα δαπανηθεί. Μόνο για εφαρμογή των μέτρων σε μεγάλη έκταση στη λεκάνη του Πηνειού επενδύει η Ευρωπαϊκή Ένωση 2,5 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ένα μεγάλο στοίχημα όπου παίζεται το μέλλον της Ευρώπης

SMART WATER MANAGEMENT

Μια τεχνολογική συνεργασία που αλλάζει το παιχνίδι

Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΔΕΥΑ ΝΕΣΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ABB ΑΕ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Α ΓΓΕΛΟΣ ΧΑΣΙΩΤΗΣ, ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ MSC, MA, ΑΒΒ Α.Ε., ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΕΚΠΑ, ΠΡΕΣΒΕΥΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ

Η

ΑΝ Α ΠΤΥΞΗ και η βιωσιμότητα των αστικών περιοχών εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη διαχείριση των υδατικών πόρων. Ειδικά σε περιοχές όπως η πόλη της Χρυσούπολης, όπου ο πληθυσμός κατά τους καλοκαιρινούς μήνες διπλασιάζεται λόγω του τουρισμού, η αποτελεσματική διαχείριση του νερού αποτελεί κεντρικό ζήτημα. Το πρόβλημα εντείνεται από την ύπαρξη παλαιών δικτύων διανομής νερού και το υψηλό ποσοστό απωλειών. Η δημιουργία μιας σταθερής και αποδοτικής υδροδότησης απαιτεί την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και την υιοθέτηση καινοτόμων προσεγγίσεων.

Ενσωμάτωση τεχνολογικών λύσεων

Στο πλαίσιο αυτό, η συνεργασία μεταξύ της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης Νέστου (ΔΕΥΑ Νέστου) και της ABB ΑΕ αναδεικνύει ένα παράδειγμα προόδου στον τομέα της διαχείρισης υδάτων. Αυτή η συνεργασία εστιάζει στην ενσωμάτωση τεχνολογικών λύσεων όπως το σύστημα SCADA ABB Symphony +, οι προγραμματιζόμενοι λογικοί ελεγκτές PLC AC500, τα ηλεκτρομαγνητικά παραχόμετρα ABB λειτουργίας ρεύματος WaterMaster και μπαταρίας AquaMaster, καθώς και η δημιουργία του ψηφιακού διδύμου του δικτύου ύδρευσης μέσω της χρήσης των εξειδικευμένων λογισμικών της εταιρεία DHI, με την οποία υπάρχει παγκόσμια συνεργασία, προκειμένου να διασφαλιστεί η παρακολούθηση, ο έλεγχος και η βελτιστοποίηση του δικτύου διανομής πόσιμου νερού. Μέσω της ενσωμάτωσης των υφιστάμενων και των νέων δεδομένων στο σύστημα SCADA ABB Symphony +, δίνεται η δυνατότητα παρακολούθησης και ελέγχου των λει-

τουργιών του δικτύου των κρίσιμων λειτουργιών του δικτύου ύδρευσης σε πραγματικό χρόνο. Τα ηλεκτρομαγνητικά παροχόμετρα συλλέγουν τις μετρήσεις, ενώ μέσω σύνδεσης με τους ελεγκτές PLC μεταδίδουν την πληροφορία απευθείας στο SCADA όπου οι χειριστές μπορούν και επεμβαίνουν. Τέλος, η προσωμοιώσεις του δικτύου ύδρευσης που αναπτύχθηκαν στο ψηφιακό δίδυμο παρέχουν τις προβλέψεις και αναλύσεις για τη συμπεριφορά του δικτύου σε διάφορες συνθήκες λειτουργίας.

Σημαντικά οφέλη Τα αποτελέσματα της συνεργασίας αυτής είναι ενθαρρυντικά. Με τη χρήση των τεχνολογιών SCADA και την εφαρμογή υδραυλικής μοντελοποίησης, επιτεύχθηκε σημαντική μείωση των απωλειών νερού και βελτίωση της αποδοτικότητας του συστήματος. Η παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο των δεδομένων και η άμεση αντίδραση σε ενδεχόμενα προβλήματα συνεισέφεραν στην εξοικονόμηση πόρων και στην αύξηση της αξιοπιστίας του εφοδιασμού νερού. Συμπερασματικά, η συνεργατική προσέγγιση που συνδυάζει συστήματα παρακολούθησης και ελέγχου SCADA και υλοποίηση ψηφιακών διδύμων δικτύων ύδρευσης μαζί με τις απαραίτητες προσομοιώσεις, παίζει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που παρουσιάζουν οι υδατικές διακυμάνσεις, η γήρανση των υποδομών και τα ζητήματα διαρροής νερού. Η μείωση των διαρροών αποτελεί παράδειγμα της επιτυχίας των σύγχρονων τεχνολογιών για τη βελτιστοποίηση των συστημάτων διανομής νερού. Αυτή η συνεργασία όχι μόνο ενισχύει την αξιοπιστία της παροχής νερού αλλά δημιουργεί επίσης ένα σχέδιο για άλλους δήμους που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις. Η επιτυχής εφαρμογή προηγμένων τεχνολογιών υπογραμμίζει τη δυνατότητα καινοτομίας να αναβαθμίσει την καθημερινότητα, διασφαλίζοντας ένα πιο βιώσιμο και αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης νερού για την πόλη της Χρυσούπολης. •

Τοπικοί Σταθμοί παρακολούθησης δικτύου ύδρευσης Χρυσούπολης

ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΦΕΡΝΕΙ Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΟΡΩΝ, ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΗΜΕΡΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ, Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΕΤΡΟ ΒΑΡΕΛΙΔΗ, ΓΕΝΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΥΔΑΤΩΝ, ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΕΙ ΤΗΝ ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ

ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟ

Α

ΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤ Ί ΜΕΤΏΠ Ί ΣΗ της λειψυδρίας και της ξηρασίας, μέχρι την ανάπτυξη βιώσιμων πρακτικών για την αρδευτική γεωργία και τη διαχείριση των αστικών λυμάτων, ο κ. Βαρελίδης παραθέτει μια ενδιαφέρουσα ανάλυση των τρεχουσών πολιτικών, των προκλήσεων και των ευκαιριών που διαμορφώνουν το τοπίο της διαχείρισης νερού στην Ελλάδα. Μέσα από αυτή τη συζήτηση, αναδεικνύεται η ανάγκη για έναν ολοκληρωμένο και προσαρμοστικό σχεδιασμό που λαμβάνει υπόψη τόσο τις τοπικές όσο και τις παγκόσμιες διαστάσεις της κλιματικής κρίσης.

_ Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα για τη βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων της και ποιες στρατηγικές εφαρμόζονται για την αντιμετώπισή τους;

Η Ελλάδα διαθέτει μέτριες ποσότητες νερού. Δεν έχει άφθονα νερά αλλά έχει αρκετά μεγάλες ποσότητες για την κάλυψη των αναγκών της. Είναι όμως άνισα κατανεμημένες γεωγραφικά ανάμεσα στη Δυτική και την Ανατολική Ελλάδα και άνισα κατανεμημένες ως προς τις ανάγκες. Σε περιοχές με μεγάλη ζήτηση υπάρχει στενότητα του πόρου και αντιστρόφως.

Στη χώρα μας, το 85% του νερού καταναλώνεται για άρδευση. Ταυτόχρονα, υπάρχουν περιοχές, οι οποίες εξαρτώνται οικονομικά σχεδόν αποκλειστικά από τον τουρισμό με αποτέλεσμα τη μεγάλη πίεση για πόσιμο

Επισημαίνω ότι η ορθή κοστολόγηση και τιμολόγηση των υπηρεσιών ύδατος είναι καθοριστικής σημασίας για την αποδοτική χρήση του νερού και αποτελεί κύριο εργαλείο αποτροπής της σπατάλης στη βιομηχανική χρήση και στο πόσιμο νερό. Το ύψος των τελών που αντιστοιχεί στην υψηλότερη κλίμακα κατανάλωσης ορίζεται σε επίπεδα που αποθαρρύνουν την υπερβολική κατανάλωση πόσιμου ύδατος. Η τιμολόγηση στο αρδευτικό νερό είναι μέτρο συμπληρωματικού μόνο χαρακτήρα λόγω του ότι δεν στοχεύουμε σε πλήρη ανάκτηση του κόστους. Είναι όμως αναγκαία γιατί βοηθάει στην εμπέδωση της αντίληψης ότι το νερό πρέπει να χρησιμοποιείται λελογισμένα.

Ένα ακόμα μέτρο που προωθείται τα τελευταία χρόνια και που στο μέλλον θα γίνει ακόμα πιο σημαντικό είναι η επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων για πότισμα ή και άρδευση. Η νέα Οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων αναμένεται να συμβάλλει καθοριστικά στην περαιτέρω ανάπτυξη της επαναχρησιμοποίησης καθώς σταδιακά εισάγει την υποχρέωση τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας των αστικών λυμάτων, δηλαδή της επεξεργασίας τους ως προς τα μικροπλαστικά και τις φαρμακευτικές ουσίες.

_ Πώς σκοπεύετε να αντιμετωπίσετε το ζήτημα της λειψυδρίας σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας, ιδίως σε περιόδους υψηλής ζήτησης ή παρατεταμένης ξηρασίας; Η χρήση βέλτιστων γεωργικών πρακτικών με βάση τους κανόνες της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής είναι καθοριστικής σημασίας για την μεσοπρόθεσμη αντιμετώπιση της λειψυδρίας στις γεωργικές περιοχές. Σημειώνω ότι χώρες με πολύ λιγότερο νερό από την Ελλάδα όπως το Ισραήλ καλλιεργούν με μεγάλη επιτυχία χρησιμοποιώντας σύγχρονες μεθόδους άρδευσης, κυρίως στάγδην. Σε ό,τι αφορά τουριστικές περιοχές όπως τα νησιά, το υδροδοτικό σύστημα των οποίων δέχεται πολύ μεγάλη πίεση κάθε καλοκαίρι, η κύρια λύση είναι οι αφαλατώσεις οι οποίες θα πρέπει να συνοδεύονται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συνήθως φωτοβολταϊκά, έτσι ώστε να μειώνεται το ενεργειακό κόστος, χωρίς να αποκλείουμε και τη δημι-

ουργία πρόσθετων λιμνοδεξαμενών όπου αυτό είναι εφικτό με βάση τα υδρολογικά στοιχεία. Εργαζόμαστε συστηματικά μαζί με το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής τόσο για την κάλυψη των έκτακτων αναγκών που προκύπτουν -όπως φέτος λόγω της ασυνήθιστης λειψυδρίας με τη μίσθωση αφαλατώσεων- αλλά και των μόνιμων αναγκών με κατασκευή νέων μονάδων.

_ Ποιες πολιτικές ή κανονισμοί εφαρμόζονται για να διασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση σε καθαρό νερό για όλους τους κατοίκους της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων ή των απομακρυσμένων περιοχών; Πρώτα από όλα θα πρέπει να επισημανθεί ότι το πόσιμο νερό στην Ελλάδα, σε πολλές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Αττικής και της Θεσσαλονίκης, είναι εξαιρετικής ποιότητας σύμφωνα με τα πλέον αυστηρά διεθνή πρότυπα. Φυσικά δεν λείπουν τα προβλήματα σε κάποιες περιοχές της χώρας, αλλά σε σχέση με τις άλλες χώρες (πολλές από αυτές πιο πλούσιες από εμάς, με περισσότερα νερά και ευκολότερη γεωγραφία) είμαστε σε πολύ καλή κατάσταση. Όμως, αυτό δεν αρκεί. Όλοι οι πολίτες και οι επισκέπτες της χώρας έχουν δικαίωμα σε πρόσβαση σε άριστης ποιότητας πόσιμο νερό. Για το σκοπό αυτό χρηματοδοτούνται έργα εκατοντάδων εκατομμυρίων, κυρίως από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης και από το ΕΣΠΑ, για την αντικατάσταση και επέκταση δικτύων, εγκατάσταση υδρομέτρων και σύγχρονων συστημάτων τηλεμετρίας. Παράλληλα, προχωράμε στην αναδιάρθρωση των ΔΕΥΑ με τη δημιουργία μεγαλύτερων και ισχυρότερων φορέων υπηρεσιών ύδρευσης έτσι ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, οι οποίες με τη νέα Οδηγία για το Πόσιμο Νερό αυξάνονται πλέον σημαντικά. Επιπρόσθετα, ήδη έχουμε δημιουργήσει τη ΡΑΑΕΥ για τη διασφάλιση του ελέγχου της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών ύδρευσης και την ορθή κοστολόγηση και τιμολόγησή τους έτσι ώστε να υπάρχει αποδοτική χρήση των οικονομικών πόρων και αποφυγή υπερβολικών χρεώσεων λόγω κακοδιαχείρισης.

Περαιτέρω, εντός του Απριλίου θα εκδοθεί η νέα κοινή υπουργική απόφαση για τους κανόνες κοστολόγησης και τιμολόγησης των υπηρεσιών ύδατος, η οποία ορίζει ότι η πρώτη κλίμακα κατανάλωσης αντιστοιχεί στις βασικές ανάγκες διαβίωσης του πληθυσμού και παρέχεται σε οικονομικά προσιτή τιμή. Για την αποφυγή υπερβολικών χρεώσεων ορίζεται ότι τυχόν αύξηση των τιμολογίων δεν μπορεί να υπερβαίνει αυτήν της ετήσιας μεταβολής του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Παράλληλα, για πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες και για τις ευπαθείς ομάδες, οι πάροχοι ενθαρρύνονται να καθορίζουν ευνοϊκότερες τιμές, ενώ ειδικό τιμολόγιο προβλέπεται και για συγκεκριμένους χρήστες υπηρεσιών ύδατος όπως ενδεικτικά, δημόσιες κοινωνικές υποδομές, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, δομές προσωρινής υποδοχής/φιλοξενίας μεταναστών, πυροσβεστική κλπ.. Τέλος, προβλέπεται επίσης ότι, ο πάροχος υπηρεσιών ύδατος θα έχει διαφορετική τιμολόγηση σε κάθε περιοχή, ανάλογα με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της. •

Η Schneider Electric Πρωτοπόρος στη Βιώσιμη Διαχείριση του Νερού με το Unified Operations Center

Με την αύξηση του πληθυσμού, της αστικοποίησης και των αυξανόμενων προκλήσεων για το περιβάλλον, η ανάγκη για αποδοτική διαχείριση των υδάτινων πόρων έχει γίνει πιο επιτακτική από ποτέ. H Schneider Electric, πρωτοπόρος στον ψηφιακό μετασχηματισμό της διαχείρισης ενέργειας και της βιωσιμότητας, δημιουργεί Impact στον τομέα της διαχείρισης του νερού, με επιδραστικές πρωτοβουλίες και λύσεις. Το Unified Operations Center της Schneider Electric ενσωματώνει απομακρυσμένα συστήματα, πηγές δεδομένων και διαδικασίες σε ένα ενιαίο ψηφιακό περιβάλλον και μετασχηματίζει τη διαχείριση νερού. Με τη συγκέντρωση δεδομένων από διάφορες πηγές όπως αισθητήρες, συστήματα SCADA, προγνώσεις καιρού και συστήματα πληροφοριών γεωγραφικής θέσης (GIS), οι διαχειριστές των συστημάτων νερού έχουν τη δυνατότητα ενιαίου ελέγχου όλων των επιμέρους συστημάτων και των λειτουργιών, επιτρέποντας την λήψη αποφάσεων και τη βέλτιστη διάθεση πόρων. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι διαχειριστές νερού είναι η γήρανση της υποδομής. Το Unified Operations Center της Schneider Electric αντιμετωπίζει αυτήν την πρόκληση μέσω των προηγμένων δυνατοτήτων ανάλυσης. Με την αξιοποίηση αλγορίθμων μηχανικής μάθησης, το Unified Operations Center μπορεί να ανιχνεύει προβληματα στο δίκτυο ύδρευσης, να εντοπίζει προβλήματα πριν εκδηλωθούν και να προτείνει προληπτικές ενέργειες.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειώνονται οι δαπάνες συντήρησης, και συμβάλει στην εξοικονόμηση των πόρων νερού και τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Μέσω της πραγματικής παρακολούθησης και των έξυπνων αναλύσεων, οι υπηρεσίες μπορούν να παρέχουν ακριβείς πληροφορίες σχετικά με την κατανάλωση και ποιότητα του νερού ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

Η διασφάλιση της ποιότητας του νερού, μέσω της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς και η προστασία της δημόσιας υγείας απαιτεί συνεχή παρακολούθηση των παραμέτρων ποιότητας του νερού. Το Unified Operations Center προσφέρει δυνατότητες παρακολούθησης ποιότητας του νερού, με παραμέτρους όπως ο pH, η θολότητα, τα επίπεδα χλωρίου και τα ρυπαντικά σε πραγματικό χρόνο.

Η πρωτοποριακή λύση της Schneider Electric, διευκολύνει τη συνεργασία και τον συντονισμό των ενδιαφερόμενων μερών που εμπλέκονται στη διαχείριση του νερού, παρέχοντας μια κεντρική πλατφόρμα για την κοινή χρήση δεδομένων, τη λήψη αποφάσεων και την κοινή επίλυση προβλημάτων.

Το Unified Operations Center της Schneider Electric, αντιπροσωπεύει την προηγμένη προσέγγιση στη διαχείριση του νερού, ενθαρρύνοντας την εφαρμογή ψηφιακών λύσεων και αποτελεί ένα βήμα προς την καλύτερη διαχείριση των πόρων μας, προάγοντας την αειφόρο χρήση του νερού.

ΥΔΡΟΛΟΓΊΑ

Συνεργατική διαχείριση των υδάτινων πόρων για την προστασία του παγκόσμιου οικοσυστήματος

ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΙΓΙΣΤΙΚ Ο ΡΥΘΜ Ο ΤΗΣ Σ Υ ΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΟΧ Η Σ, Ο ΠΟΥ ΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚ Ε Σ ΠΡΟΚΛ Η ΣΕΙΣ ΣΥΝΑΝΤΟ Υ Ν ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚ Η ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚ Η ΔΙ Α ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠ Ο ΤΗΤΑΣ, Η ΣΥΖ Η ΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦ Ο ΡΟ ΔΙΑΧΕ Ι ΡΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟ Υ ΑΠΟΚΤΑ ΜΟΝΑΔΙΚ Η ΣΗΜΑΣ Ι Α. Μ Ε ΣΑ ΑΠ Ο ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝ Ι Α ΜΕ ΤΗΝ SULAGNA MISHRA ΑΠ Ο ΤΟΝ ΠΑΓΚ Ο ΣΜΙΟ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚ Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜ Ο (WMO), ΑΠΟΚΑΛΥ ΠΤΟΝΤΑΙ ΟΙ ΒΑΘΙ Ε Σ ΔΙΑΣΥΝΔ Ε ΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞ Υ ΤΟΥ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟ Υ Κ Υ ΚΛΟΥ, ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚ Η Σ ΑΛΛΑΓ Η Σ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΘΡ Ω ΠΙΝΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤ Η ΤΩΝ, ΕΝ Ω ΤΟΝ Ι ΖΕΤΑΙ Η ΚΡ Ι ΣΙΜΗ ΑΞ Ι Α ΤΗΣ ΠΡ Ο ΣΒΑΣΗΣ ΣΕ ΑΚΡΙΒ Η ΔΕΔΟΜ Ε ΝΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡ Ι ΕΣ. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΠΕΤΡΟ ΔΕΜΕΡΤΖΗ

Η

ΣΥΝ Ε ΝΤΕΥΞΗ που ακολουθεί είναι περισσότερο από μια απλή καταγραφή απόψεων και δεδομένων. Είναι μια ξεκάθαρη ενημέρωση που δείχνει το δρόμο προς την κατανόηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε στο πεδίο της διαχείρισης των υδατικών πόρων, εν μέσω της κλιματικής αλλαγής. Η Δρ. Mishra μας προσφέρει μια βαθιά κατανόηση της σημασίας των δεδομένων και της πληροφόρησης στην υδρολογία, των προκλήσεων που εγείρονται από την έλλειψη επαρκών πληροφοριών και της ανάγκης για αειφόρο διαχείριση και καινοτομία.

_ Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα στη διαχείριση των υδατικών πόρων ενόψει της κλιματικής αλλαγής; Η πληροφορία που διαθέτουμε για το νερό είναι εξαιρετικά περιορισμένη και σε πολλές περιοχές του πλανήτη, τα στοιχεία για την τρέχουσα κατάσταση των υδατικών πόρων αποτελούν σπάνιο αγαθό. Παρόλο που η ανάγκη για προβλέψεις και αξιόπιστες πληροφορίες είναι κρίσιμη, συχνά η προσβασιμότητα σε αυτές είναι περιορισμένη. Αυτό καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την ανάπτυξη σχεδιασμών και προγραμμάτων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση και την προσαρμογή στις αυξανόμενες προκλήσεις που φέρνει η κλιματική αλλαγή. Σε πολλές περιοχές της γης, η επιμονή στη χρήση παραδοσιακών μεθόδων άρδευσης, οι οποίες συχνά σπαταλούν σημαντικές πο-

σότητες νερού, αποτελεί αποτέλεσμα τόσο της ελλιπούς πρόσβασης σε εκπαίδευση και τεχνογνωσία, όσο και της έλλειψης απαραίτητων υποδομών. Η υπερβολική χρήση και εξόρυξη του νερού, μαζί με την αδυναμία εφαρμογής τεχνικών για την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίησή του, όπως η χρήση λυμάτων και η διαχειριζόμενη αναπλήρωση υδροφόρων, υπονομεύουν την ενδυνάμωση των κοινοτήτων να αναπτύξουν αποτελεσματικά σχέδια προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες υδρολογικές συνθήκες.

Η πληροφορία

που διαθέτουμε για το

νερό είναι περιορισμένη

και σε πολλές περιοχές

τα στοιχεία για την

τρέχουσα κατάσταση

των υδατικών πόρων

αποτελούν σπάνιο

αγαθό

_ Πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τον υδρολογικό κύκλο παγκοσμίως; Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και οι ανθρώπινες επεμβάσεις έχουν προκαλέσει σημαντικές αναταράξεις στον υδρολογικό κύκλο, οδηγώντας σε μια ολοένα και πιο αποσπασματική ροή του νερού. Τα τελευταία δύο έτη, πάνω από το μισό της επιφάνειας της Γης βρέθηκε αντιμέτωπο με ασυνήθιστα υδρολογικά φαινόμενα, διαταράσσοντας τη φυσική ροή των υδάτων, σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιας Κατάστασης Υδάτινων Πόρων του WMO. Ειδικότερα, η περασμένη χρονιά καταγράφηκε ως ιδιαίτερα επιβαρυντική για τους παγετώνες σε παγκόσμιο επίπεδο, με άνευ προηγουμένου ρυθμούς απώλειας μάζας και αυξημένη υπερθέρμανση των ωκεανών, επιταχύνοντας την ανοδική τάση της στάθμης της θάλασσας. Η Ελβετία, για παράδειγμα, είδε το 10% του όγκου του πάγου της να εξαφανίζεται μέσα σε μόλις δύο χρόνια. Αυτές οι ανωμαλίες στον υδρολογικό κύκλο επιβαρύνουν τη διαχείριση των υδατικών πόρων, προκαλώντας προκλήσεις στη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε καθαρό και επαρκές νερό για όλες τις χρήσεις

_ Πώς μπορούμε να βελτιώσουμε την ανθεκτικότητα των κοινοτήτων μας σε ακραία υδρολογικά φαινόμενα; Η ουσιαστική ενίσχυση της ικανότητάς μας να ανταποκριθούμε σε ακραίες υδρολογικές καταστάσεις ξεκινά με τρία κρίσιμα στοιχεία: α) Έγκυρη κατανόηση της τρέχουσας κατάστασης, β) Αξιόπιστες βραχυπρόθεσμες προβλέψεις για τη διαχείριση επειγόντων καταστάσεων όπως πλημμύρες και γ) Στρατηγικές μακροπρόθεσμης προοπτικής, όπως η εκτίμηση εποχιακών τάσεων και η οργάνωση των υδατικών πόρων.

Κεντρικός πυλώνας σε αυτή τη διαδικασία είναι η ανάπτυξη και η προσβασιμότητα σε αποτελεσματικά συστήματα προειδοποίησης, που επιτρέπουν την έγκαιρη αντίδραση και την προληπτική δράση ενάντια στις επικείμενες υδρολογικές προκλήσεις.

_ Ποιες συνέργειες μεταξύ χωρών και διεθνών οργανισμών θεωρείτε ότι είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση της κρίσης του νερού; Η αποτελεσματική διαχείριση των υδατικών πόρων σε παγκόσμιο επίπεδο απαιτεί μια συντονισμένη προσπάθεια ανάμεσα σε κυβερνήσεις και διεθνείς φορείς, εστιάζοντας σε βασικές προτεραιότητες όπως η διαφάνεια και η ανταλλαγή κρίσιμων δεδομένων,

η αρμονική ευθυγράμμιση πολιτικών και δράσεων, η ενίσχυση των δυνατοτήτων μέσω εκπαίδευσης και κατάρτισης, η εξασφάλιση των απαραίτητων οικονομικών πόρων, η προώθηση της επιστημονικής έρευνας, καθώς και η διεύρυνση της διασυνοριακής και διαπολιτισμικής συνεργασίας. Ενδεικτικά των προσπαθειών του WMO να αξιοποιήσει το νερό ως καταλύτη για συνεργατική δράση για το κλίμα είναι αρκετά προγράμματα, όπως: • Το Συνδεδεμένο Πρόγραμμα για τη Διαχείριση Πλημμύρας, με στόχο να βοηθήσει τις χώρες να εφαρμόσουν την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Πλημμυρών για το μετριασμό των απωλειών ανθρώπινων ζωών που προκαλούνται από το φαινόμενο αυτό.

• Το Πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Ξηρασίας, επικεντρώθηκε στην ενίσχυση της κλιματικής ανθεκτικότητας, στην ελαχιστοποίηση των οικονομικών και κοινωνικών απωλειών και στην άμβλυνση της φτώχειας σε περιοχές που πλήττονται από την ξηρασία παγκοσμίως. Επιπλέον, ο WMO πρωτοστατεί σε άλλες πρωτοβουλίες που ενθαρρύνουν τη συνεργασία μεταξύ των εθνών, προστατεύουν τους παγκόσμιους πληθυσμούς από επικίνδυνα γεγονότα και προάγουν τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων, όπως:

• Το Σύστημα καθοδήγησης για πλημμύρες, που έχει σχεδιαστεί για να βοηθά στην έκδοση προειδοποιήσεων έκτακτης πλημμύρας με βάση τα γεγονότα βροχοπτώσεων.

• HydroSOS, το οποίο διευκολύνει τη δημιουργία τυποποιημένων πληροφοριών για τις συνθήκες των υδάτινων πόρων και τις προβλέψεις για τις επόμενες ημέρες ή μήνες. Καταληκτικά, η πρωτοβουλία «Early Warnings for All» του WMO αποτελεί ίσως τον κορυφαίο πυλώνα αυτής της συλλογικής προσπάθειας.

_ Πώς οι τεχνολογίες στην υδρολογία συμβάλουν στην κατανόηση και την αντιμετώπιση των προκλήσεων του νερού; Η συμβολή της επιστημονικής έρευνας και των τεχνολογιών αιχμής στον τομέα της υδρολογίας είναι αποφασιστικής σημασίας για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της διεθνούς διαχείρισης υδατικών πόρων. Χρησιμοποιώντας κορυφαίες μεθόδους παρακολούθησης και πιο εξελιγμένα προγνωστικά συστήματα, η υδρολογία καθιστά δυνατή τη λεπτομερή ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων σε πραγματικό χρόνο. Οι ολοκληρωμένες στρατηγικές διαχείρισης των υδάτων, με βάση την υδρολογική έρευνα, βελτιστοποιούν τη χρήση του νερού σε όλους τους τομείς και μετριάζουν τις συγκρούσεις. Οι υδρολογικές αξιολογήσεις βοηθούν επίσης στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, εντοπίζοντας ευάλωτες περιοχές και ενημερώνοντας τις προσπάθειες οικοδόμησης ανθεκτικότητας. Επιπλέον, καινοτομίες, συμπεριλαμβανομένων προϊόντων τηλεπισκόπησης και τεχνητής νοημοσύνης, ενισχύουν την ανάλυση δεδομένων, μας βοηθούν να καλύψουμε κενά και να υποστηρίζουμε καλύτερες προβλέψεις και λήψεις αποφάσεων, οδηγώντας σε πιο αποτελεσματική διατήρηση του νερού, αποκατάσταση οικοσυστημάτων και πρακτικές βιώσιμης διαχείρισης παγκοσμίως.

_ Τέλος, μπορείτε να μοιραστείτε ένα παράδειγμα επιτυχημένης διεθνούς συνεργασίας στον τομέα της υδρολογίας και της διαχείρισης των υδάτων; Οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών, οι πλημμύρες, οι ξηρασίες και άλλες υδρολογικές καταστροφές δεν περιορίζονται από τα εθνικά σύνορα. Επομένως, η κρίση που σχετίζεται με το κλίμα και το νερό δεν μπορεί να επιλυθεί όταν εργαζόμαστε εντός των σιλό (εθνικά όρια, όρια έργων, κ.λπ.). Πολλές επιτροπές διασυνοριακών υδάτων ποταμών έχουν συσταθεί σε όλο τον κόσμο για να ενθαρρύνουν την ανταλλαγή δεδομένων, την ανταλλαγή γνώσης και τεχνολογίας και την προώθηση της ειρήνης. Ο WMO προωθεί και ενθαρρύνει την πολιτική ανοιχτών δεδομένων. Τα τελευταία χρόνια ο WMO άρχισε να δημοσιεύει την έκθεση State of Global Water Resources, η οποία βασίζεται σε δεδομένα, πληροφορίες και τεχνογνωσία από πολλαπλές πηγές, η οποία αποτελεί ιδανικό παράδειγμα μιας ακόμη επιτυχημένης διεθνούς συνεργασίας. •

Dr. Sulagna Mishra, Scientific Officer, Hydrology, Water And Cryosphere Branch, WMO

ΚΛΙΜΑΤΙΚΉ ΚΡ Ι Σ Ή

Πλημμύρες και αστικό περιβάλλον: Η καταστροφή ως καταλύτης στη διαχείριση του κινδύνου

ΜΕ ΤΙΣ ΖΩΝΕΣ ΔΥΝΗΤΙΚΑ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ ΝΑ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥΝ ΣΤΟ 20% ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΚΑΙ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΑ ΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΝΑ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΟΥΝ ΤΗΝ ΕΥΑΛΩΤΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ, ΤΟ «ΚΑΜΠΑΝΑΚΙ» ΔΕ ΣΤΑΜΑΤΑ ΝΑ ΧΤΥΠΑ: Ο ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΒΡΟΥΝ ΛΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΑ ΘΩΡΑΚΙΣΟΥΝ ΠΟΛΙΤΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ.

ΓΡΑΦΕΙ Η ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΟΓΛΟΥ

Α

ΠΟ ΤΟ ΕΤΟΣ 1980 έως σήμερα, έχουν καταγραφεί περίπου 1.500 πλημμυρικά συμβάντα στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, τα οποία οδήγησαν σε 4.300 απώλειες ανθρώπινης ζωής και σε περισσότερα από 170 δισεκατομμύρια ευρώ οικονομικές ζημιές, σύμφωνα με τα αναθεωρημένα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμύρας, που εκπόνησε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) κατ’ εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τις πλημμύρες (2007/60/ΕΕ). «Στη χώρα μας έχουν αναγνωριστεί και χαρτογραφηθεί σαν Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας, συνολικές εκτάσεις 26.703 km2, που αντιστοιχούν περίπου στο 20% της επικράτειας ενώ οι περισσότερες ιστορικές πλημμύρες με ανθρώπινα θύματα και μεγάλες υλικές ζημιές έχουν καταγραφεί, σε αστικά κέντρα, τα οποία μαζί με τις βιομηχανικές ζώνες είναι από τις πιο ευάλωτες περιοχές στις πλημμύρες», σημειώνει ο Ηλίας Δημητρίου, Γεωλόγος - Ερευνητής Α’ βαθμίδας στο Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).

Η ευθύνη της αστικοποίησης «Η έντονη αστικοποίηση που συχνά συνδυάζεται με την τροποποίηση και τον περιορισμό του φυσικού υδρογραφικού δικτύου και την έλλειψη των κατάλληλων αντιπλημμυρικών έργων, αυξάνει τον κίνδυνο πλημμύρας και εντείνει τις σχετικές επιπτώσεις. Η

σχεδόν αποκλειστική χρήση αδιαπέρατων από το νερό υλικών όπως η άσφαλτος και το τσιμέντο, η κάλυψη των ρεμάτων, ο περιορισμός της κοίτης τους και της φυσικής πλημμυρικής τους ζώνης, είναι παράγοντες που εμποδίζουν την παροχέτευση του βρόχινου νερού προς την θάλασσα και ενισχύουν το μέγεθος των πλημμυρών και τις επιπτώσεις τους», αναφέρει ο κ. Δημητρίου. Πρόσφατο παράδειγμα εξάλλου που αποδεικνύει την καταστροφικότητα των πλημμυρών στα αστικά περιβάλλοντα, αποτελεί η πλημμύρα της Δυτικής Αττικής τον Νοέμβριο του 2017, που κόστισε την ζωή σε 24 ανθρώπους και προξένησε τεράστιες υλικές ζημιές, ειδικά στην περιοχή της πόλης της Μάνδρας. Όσον αφορά στις βιομηχανικές περιοχές, αρκεί κανείς να ρίξει μια ματιά στην έρευνα της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) που εκδόθηκε στα τέλη Νοεμβρίου, σχετικά με την πρώτη εκτίμηση των ζημιών που προκλήθηκαν από τα ακραία

καιρικά φαινόμενα που επικράτησαν με ιδιαίτερη ένταση στη Θεσσαλία την περίοδο 5 - 8 Σεπτεμβρίου 2023. Συνολικά οι ασφαλιστικές καλούνται να αποζημιώσουν, σύμφωνα με τους έως τότε υπολογισμούς της ΕΑΕΕ, με 364,2 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 162,4 εκατ. ευρώ αφορούν ασφαλισμένες βιομηχανίες, με τη μέση δηλωθείσα ζημία των επιχειρήσεων να κυμαίνεται στα 297.987 ευρώ.

Η αβεβαιότητα οδηγεί στα χειρότερα πιθανά σενάρια Παρόλο που υπάρχουν πολλές μελέτες σχετικά με τις πιθανές μεταβολές στο μοτίβο των έντονων βροχοπτώσεων και επομένως και των πλημμυρών, στο εγγύς μέλλον, δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το πώς θα διαμορφωθεί ο πλημμυρικός κίνδυνος αντιστοίχως. «Τα αναθεωρημένα σχέδια διαχείρισης κινδύνου πλημμύρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας υποδεικνύουν σημαντικές περιοχές της χώρας που ενδέχεται να έχουν δυσμενέστερες επιπτώσεις από ακραίες πλημμύρες (με περίοδο επαναφοράς 1:1000 έτη) στο μέλλον, σε σχέση με αυτές που έχουμε εκτιμήσει σήμερα. Η αβεβαιότητα όμως των διαφόρων εκτιμήσεων είναι τέτοια που μας αναγκάζει να λάβουμε μέτρα και για τα χειρότερα πιθανά σενάρια τα οποία δεν μπορούμε ακόμη να προβλέψουμε με ακρίβεια, όπως απέδειξαν οι πρόσφατες πλημμύρες Daniel και Elias στη Θεσσαλία, που συνέβησαν στην ίδια περιοχή, με διαφορά λίγων ημερών», διευκρινίζει ο Ερευνητής του ΕΛΚΕΘΕ.

Ποντάροντας στη διεθνή εμπειρία

και την καινοτομία

Ποιο είναι όμως το επόμενο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση; Σύμφωνα με τον κ. Δημητρίου, θα πρέπει άμεσα να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε αντιπλημμυρικά έργα

με βάση τη διεθνή εμπειρία και πρακτική που τα τελευταία χρόνια υιοθετεί λύσεις που προσομοιώνουν φυσικές αντιπλημμυρικές διεργασίες (Nature Based Solutions), με συγκράτηση υδάτων στο ορεινό τμήμα των λεκανών απορροής, με ζώνες ελεγχόμενης κατάκλισης στα πεδινά και με αποκατάσταση των φυσικών πλημμυρικών πεδίων, όπου αυτό είναι εφικτό.

«Επίσης θα πρέπει να εγκατασταθούν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης που να συνδυάζουν σύγχρονες τεχνολογίες και επιστημονικά εργαλεία όπως υδρολογικά και μετεωρολογικά προγνωστικά μοντέλα, καθώς και δίκτυα αυτόματων σταθμών παρακολούθησης υδάτων σε πραγματικό χρόνο. Τέτοια συστήματα λειτουργούν επιχειρησιακά σε πολλές χώρες του κόσμου και είναι απαραίτητα για να υπάρξει η πληροφορία που θα επιτρέψει την έγκαιρη παρέμβαση των αρμόδιων φορέων, για την ενεργοποίηση των αντιπλημμυρικών μέτρων, που θα συμβάλλουν στη μείωση των επιπτώσεων της πλημμύρας και στην προστασία της ανθρώπινης ζωής», εξηγεί ο κ. Δημητρίου. Ένα τέτοιο σύστημα έχει ξεκινήσει να αναπτύσσεται και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, εντός της Εθνικής Ερευνητικής Υποδομής HIMIOFoTS, από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και άλλα Πανεπιστημιακά και Ερευνητικά Ιδρύματα.

Καταλύτης τα γεγονότα της Θεσσαλίας

Είναι γεγονός ότι η κλιματική κρίση θα φέρει τον άνθρωπο, σε προσωπικό και θεσμικό επίπεδο, ενώπιον των ευθυνών του. Εμπειρικά και μόνο γίνεται εμφανές ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα αυξάνονται σε συχνότητα και πυκνότητα, καθώς η γη

μας καλεί να… πάμε με τα νερά της και

να βρούμε λύσεις που θα επαναφέρουν την αρμονία.

«Η διαχείριση του πλημμυρικού κινδύνου

είναι από τη φύση της μια δύσκολη διαδικασία που απαιτεί κατανόηση των παραγόντων που δημιουργούν τις πλημμύρες, ύπαρξη αποτελεσματικών αντιπλημμυρικών υποδομών και συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης καθώς και εκπόνηση σχεδίων αντιμετώπισης κινδύνου πλημμύρας από άρτια οργανωμένες υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας με ξεκάθαρους ρόλους και αρμοδιότητες», τονίζει ο κ. Δημητρίου, καταλήγοντας σε μια ευχή: «Ας ελπίσουμε ότι τα πρόσφατα καταστροφικά πλημμυρικά γεγονότα της Θεσσαλίας θα αποτελέσουν τον καταλύτη για να υλοποιηθούν και να λειτουργήσουν, σε επιχειρησιακή βάση, το συντομότερο δυνατό, όλα τα παραπάνω». •

Παραπομπή της Ελλάδας από την Κομισιόν Αξίζει να σημειωθεί ότι, λίγες ημέρες πριν γραφτούν αυτές οι γραμμές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι παραπέμπει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της ΕΕ για τη μη επικαιροποίηση των σχεδίων αντιπλημμυρικής προστασίας και διαχείρισης υδάτων. «Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επειδή δεν ολοκλήρωσε την αναθεώρηση των οικείων σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών, όπως απαιτείται βάσει της οδηγίας πλαισίου για τα ύδατα, βάσει της οδηγίας 2000/60/ΕΚ, και των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, όπως απαιτείται από την οδηγία για τις πλημμύρες, βάσει της οδηγίας 2007/60/ΕΚ», αναφέρει η ανακοίνωση. Τονίζει δε ότι η Ελλάδα μέχρι στιγμής δεν έχει επανεξετάσει, δεν έχει εγκρίνει και δεν έχει υποβάλει εκθέσεις για τα οικεία Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ), ούτε για τα οικεία Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ)». Σε απαντητική ανακοίνωση, η Γενική Γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας διευκρινίζει ότι 2η επικαιροποίηση των ΣΔΛΑΠ βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης, ενώ η 1η επικαιροποίηση των ΣΔΚΠ αναμένεται έως τις αρχές του καλοκαιριού, εκτιμώντας ότι το θέμα θα κλείσει χωρίς να τελικά να υπάρξει καταδίκη της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Σημειώνει επίσης ότι λαμβάνεται μέριμνα για την άμεση έναρξη της διαδικασίας της επόμενης επικαιροποίησης, έτσι ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω διαιώνιση του προβλήματος που προέρχεται από την καθυστερημένη ολοκλήρωση των προηγούμενων. «Πρώτιστο μέλημα του ΥΠΕΝ είναι η διασφάλιση των προβλεπόμενων μέτρων διαχείρισης, δεδομένου ότι αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της ορθής διαχείρισης των υδάτων στη χώρα, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας λαμβάνοντας υπόψη και την κλιματική κρίση», αναφέρει χαρακτηριστικά η ανακοίνωση.

Έλεγχος, επιθεώρηση και πιστοποίηση

στην υπηρεσία της διαχείρισης των υδάτινων πόρων

ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΑΜΕΣΑ. ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ, Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΚΥΡΙΩΣ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ, ΑΛΛΑ ΠΡΩΤΙΣΤΩΣ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ.

TÜV HELLAS (TÜV NORD)

Μ

Ε Β Α ΣΗ στοιχεία του ΟΟΣΑ το προσβάσιμο γλυκό νερό αποτελεί έναν περιορισμένο και εξαιρετικά ευμετάβλητο φυσικό πόρο. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε ποτάμιες λεκάνες απορροής έως το 2050, η ζήτηση νερού θα αυξηθεί κατά 55% έως το 2050, ενώ 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν θα έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και 2,4 δισεκατομμύρια δεν θα έχουν πρόσβαση σε στοιχειώδεις εγκαταστάσεις υγιεινής. (πηγή: ΟΟΣΑ).

Τι συμβαίνει στη χώρα μας; Η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η οποία την καθιστά επιρρεπή σε καύσωνες, ξηρασίες και πυρκαγιές. Οι μειωμένες βροχοπτώσεις και η αυξημένη μεταβλητότητα του καιρού, αναμένεται να επιδεινώσουν τη λειψυδρία σε πολλές περιοχές της χώρας. Επιπλέον, τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως οι πρόσφατες πλημμύρες υποβιβάζουν τις υποδομές νερού, με αποτέλεσμα η πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό να καταστεί δύσκολη στο μέλλον. Οι υδάτινοι πόροι είναι άνισα κατανεμημένοι, με ορισμένες περιοχές να έχουν περισσότερα αποθέματα νερού από άλλες. Αυτή η διαφορά στη διαθεσιμότητα νερού θέτει προκλήσεις για τη δίκαιη διανομή και διαχείριση του νερού. Η υπεράντληση των υπόγειων υδάτων κυρίως για άρδευση και η εφαρμογή καλλιεργειών έντασης νερού επιδεινώνουν τα προβλήματα λειψυδρίας, οδηγώντας σε υπερβολική χρήση των διαθέσιμων υδάτινων πόρων, την εξάντληση αυτών, επηρεάζοντας ταυτόχρονα τα οικοσυστήματα. Η ρύπανση από τις γεωργικές απορροές, τα αστικά λύματα και τις βιομηχανικές δραστηριότητες απειλεί την ποιότητα του νερού σε ποτάμια, λίμνες και παράκτιες περιοχές. Τέλος, ο ανεπαρκής έλεγχος εφαρμογής του κανονιστικού πλαισίου για το νερό, οι κατακερματισμένες αρμοδιότητες διαχείρισης των υδάτων και ο ανεπαρκής συντονισμός μεταξύ των αρμόδιων αρχών εμποδίζουν την αποτελεσματική αειφόρο διαχείριση των υδάτων στην Ελλάδα.

ματικής αλλαγής και τη βιωσιμότητα των υδάτων. Αυτός ο δρόμος απαιτεί αλλαγή στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την κοινωνία και το περιβάλλον. Η βιωσιμότητα είναι κουλτούρα. Ακόμα όμως βρισκόμαστε στο σημείο που όλοι δοκιμάζουμε τις δυνάμεις μας με μικρές ή μεγαλύτερες δράσεις για έναν κόσμο καλύτερο. Είμαστε στη φάση που δημιουργούμε την κουλτούρα. Στο πλαίσιο αυτό, οι ρυθμιστικές αλλαγές και το κανονιστικό πλαίσιο μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά και να διαμορφώσουν κοινωνικές τάσεις και συμπεριφορές απέναντι στη βιωσιμότητα μέσω διαφόρων μηχανισμών και στρατηγικών. Ήδη η ΕΕ έχει θεσπίσει δύο βασικά νομικά πλαίσια για την προστασία και τη διαχείριση των γλυκών υδάτων και των θαλάσσιων πόρων σε μια ολιστική προσέγγιση με γνώμονα το οικοσύστημα: την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα (ΟΠΥ) και την οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (ΟΠΘΣ).

O έλεγχος, επιθεώρηση και

πιστοποίηση είναι ένα πολύτιμο

εργαλείο για τη βιώσιμη διαχείριση

των υδάτων και αποτελεί μέρος

ευρύτερων προσπαθειών

για την

αντιμετώπιση των παραγόντων που

συμβάλλουν στην κρίση του νερού

Αντιμετώπιση της υδατικής πρόκλησης Τι οφείλουμε να κάνουμε απέναντι στην υδατική πρόκληση; Ο μόνος δρόμος είναι να εστιάσουμε στις αρχές της βιωσιμότητας, στην κυκλική οικονομία και σε αυτό που αποκαλούμε πράσινη ανάπτυξη. Σήμερα, η αειφόρος διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι ζωτικής σημασίας για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιΣτα πλαίσιο αυτό, η πολιτεία οφείλει να φροντίσει να επανασχεδιάσει αξιόπιστες υποδομές, ένα ολοκληρωμένο δίκτυο παρακολούθησης των υδρογεωλογικών αλλά και μετεωρολογικών παραμέτρων, το οποίο θα συμβάλει έγκαιρα στην αντιμετώπιση προβλημάτων και στην ορθολογική χρήση των υδάτων. Οι επενδύσεις στην αναβάθμιση και στον εκσυγχρονισμό των υδάτινων υποδομών είναι απαραίτητες για τη βελτίωση της αποδοτικότητας του νερού και τη μείωση των απωλειών. Για παράδειγμα οι επενδύσεις σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης συμβάλλει στην αύξηση της χωρητικότητας αποθήκευσης νερού, στη βελτίωση της αξιοπιστίας της παροχής νερού και στη βελτιστοποίηση της διαχείρισης

δυνατοτήτων ελέγχου πλημμυρών. Όμως πιο σημαντική κρίνεται η ενίσχυση του νομικού και θεσμικού πλαισίου για τη διακυβέρνηση των υδάτων και για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Παράλληλα, η ΕΕ παρέχει χρηματοδότηση και χρηματοδοτικά μέσα για την υποστήριξη έργων και πρωτοβουλιών που σχετίζονται με τη διαχείριση νερού μέσω διαφόρων προγραμμάτων, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ταμείο Συνοχής, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και το Horizon Europe, η έρευνα και η καινοτομία της ΕΕ πρόγραμμα.?? Οι οργανισμοί που πρέπει να λάβουν κατάλληλα μέτρα για την αποτελεσματική διαχείριση των υδάτινών πόρων, έχουν στη διάθεση τους και σημαντικά εργαλεία χρηματοδότησης. Ξεκινώντας από την βελτίωση των υποδομών τους, όπως για παράδειγμα:

• Yποδομές επεξεργασίας για την επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων τα οποία στη συνέχεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μη πόσιμους σκοπούς (άρδευση, συστήματα ψύξης κτλ).

• Yποδομές συλλογής όμβριων υδάτων για τη συλλογή και αποθήκευση όμβριων υδάτων για μετέπειτα χρήση.

• Eγκατάσταση εξοπλισμού αποδοτικής χρήσης νερού (βρύσες χαμηλής ροής, πύργους ψύξης, λέβητες και μηχανήματα επεξεργασίας).

• Yποδομές για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση διαρροών νερού εντός της εγκατάστασης.

Προώθηση της βιώσιμης διαχείρισης των υδάτων Οι οργανισμοί θα πρέπει να λάβουν μέτρα για τη βελτίωση της διαχείρισης του νερού, τη μείωση της κατανάλωσης, την ελαχιστοποίηση της ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα και τη βελτίωση της συνολικής απόδοσης κατά την χρήση του νερού. Αρχικά, ο έλεγχoς και η αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης θεωρείται σημαντικό εργαλείο για του οργανισμούς, καθώς με αυτό τον τρόπο θα εντοπίσουν τις πηγές κινδύνων που σχετίζονται με την κατανάλωση και τα απόβλητα και θα αξιολογήσουν ευκαιρίες για βελτίωση. Οι οργανισμοί θα πρέπει να εντάξουν στη στρατηγική τους μέτρα για τη διαχείριση και το μετριασμό αυτών των κινδύνων, όπως η διαφοροποίηση των πηγών νερού, η εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης νερού και η ανάπτυξη σχεδίων έκτακτης ανάγκης για συμβάντα λειψυδρίας. Η εφαρμογή συστημάτων παρακολούθησης και μέτρησης για την παρακολούθηση της κατανάλωσης νερού σε πραγματικό χρόνο μπορεί να οδηγήσει στον εντοπισμό λανθασμένων ενεργειών και στην λήψη αποφάσεων για στοχευμένα μέτρα εξοικονόμησης νερού.

Ο καθορισμός μετρήσιμων στόχων μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση της εσωτερικής λογοδοσίας και να καθοδηγήσει τις προσπάθειες προς την επίτευξη ουσιαστικής εξοικονόμησης νερού. Η ενθάρρυνση των προμηθευτών να υιοθετήσουν πρακτικές αποδοτικής χρήσης του νερού, η προμήθεια υλικών και προϊόντων από περιβαλλοντικά υπεύθυνους προμηθευτές και η υποστήριξη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των κινδύνων που σχετίζονται με το νερό στην αλυσίδα εφοδιασμού, προωθεί πρακτικές βιώσιμης διαχείρισης νερού. Η παροχή εκπαίδευσης στους εργαζόμενους σχετικά με τη σημασία του νερού ως πηγή ζωής και οι βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης ενθαρρύνουν θετικές αλλαγές συμπεριφοράς και προωθεί μια κουλτούρα εξοικονόμησης νερού εντός της εταιρείας και όχι μόνο.

O έλεγχος, επιθεώρηση και πιστοποίηση προσφέρει ένα πολύτιμο εργαλείο για την προώθηση της βιώσιμης διαχείρισης των υδάτων και θα πρέπει να αποτελεί μέρος ευρύτερων προσπαθειών για την αντιμετώπιση των περίπλοκων παραγόντων που συμβάλλουν στην

κρίση του νερού. Οι τεχνικοοικονομικοί έλεγχοι (due diligence) από Ανεξάρτητους Φορείς Ελέγχου Συμμόρφωσης σε έργα διαχείρισης

νερού είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση της σκοπιμότητάς των έργων και των δυνητικών κινδύνων. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις, να μετριάζουν τους κινδύνους και να μεγιστοποιούν τις δυνατότητες επιτυχούς υλοποίησης του έργου, συμβάλλοντας έτσι στη βιώσιμη διαχείριση του νερού. Η διαχείριση ποιότητας σε έργα διαχείρισης υδάτινων πόρων είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι το παραδοτέο πληροί τα καθορισμένα πρότυπα, κανονισμούς και φυσικά τις προσδοκίες των ενδιαφερομένων. Υπηρεσίες επαλήθευσης για παράδειγμα ισοζυγίων παραγωγής – διάθεσης – κατανάλωσης ή και αξιολόγηση αποτελεσμάτων ποιοτικών ελέγχων μονάδων επεξεργασίας πόσιμού νερού και λυμάτων αποτελούν σημαντικές ενέργειες για τη λήψη αποφάσεων και την εφαρμογή στοχευμένων παρεμβάσεων για τη διασφάλιση της βιώσιμης διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Τέλος, η πιστοποίηση διαδραματίζει ρόλο στην παροχή κινήτρων και την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών, συμβάλλοντας στους ευρύτερους στόχους του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και της προστασίας των υδάτινων πόρων. Η εφαρμογή διεθνών προτύπων όπως το ISO 46001:2019 βοηθά τους οργανισμούς να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν πολιτικές για την αποδοτική χρήση των υδάτων μέσω της θέσπισης στόχων, σχεδίων δράσης, παρακολούθησης, συγκριτικής αξιολόγησης και προγραμμάτων ανασκόπησης που θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τυχόν απαιτήσεις που σχετίζονται με τη σημαντική χρήση υδάτων. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της κρίσης των υδάτινων πόρων απαιτεί ολιστικές προσεγγίσεις και αλλαγές στο μοντέλο διαχείρισης που λαμβάνουν υπόψη τις διασυνδέσεις μεταξύ των φυσικών συστημάτων, των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και των κοινωνικοοικονομικών παραγόντων. Είναι επιτακτικό να αναπτυχθούν και να εφαρμοσθούν ολοκληρωμένες στρατηγικές που περιλαμβάνουν ρυθμιστικά πλαίσια, επενδύσεις σε υποδομές ύδατος, συμμετοχή της κοινότητας και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης. Tέλος πιστοποίηση είναι αυτή που προωθεί πρακτικές βιώσιμης διαχείρισης, διασφαλίζει την ποιότητα και την ασφάλεια των υδάτων, ενισχύει τη διατήρηση και την αποτελεσματικότητα και ενθαρρύνει πρωτοβουλίες σε όλους τους τομείς.

TÜV HELLAS

Λ. Μεσογείων 282 | 155 62 Χολαργός, Ελλάδα

Τ:215-2157400

Ε: certification@tuvhellas.gr

W: https://www.tuv-nord.com/gr

Tεχνητοί υγροβιότοποι: Μια βιώσιμη τεχνολογία για τα αστικά λύματα ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ

ΟΙ ΣΥΝΘ Η ΚΕΣ ΔΙΑΒ Ι ΩΣΗΣ ΣΤΑ ΜΕΓΑ ΛΑ ΑΣΤΙΚ Α Κ Ε ΝΤΡΑ Γ Ι ΝΟΝΤΑΙ ΑΣΦΥΚΤΙΚ Ε Σ ΚΑΙ Η Ε ΛΛΕΙΨΗ ΝΕΡΟ Υ ΜΕΤΑΤΡ Ε ΠΕΤΑΙ ΣΕ ΠΑΓΚ Ο ΣΜΙΟ ΠΡ Ο ΒΛΗΜΑ. ΘΑ ΜΠΟΡΟ Υ ΣΑΝ, Α ΡΑΓΕ, ΟΙ ΤΕΧΝΗΤΟ Ι ΥΓΡΟΒΙ Ο ΤΟΠΟΙ ΝΑ ΑΝΑΒΑΘΜ Ι ΖΟΥΝ ΤΗ ΖΩ Η ΤΟΥ ΑΝΘΡ Ω ΠΟΥ ΣΤΟ Α ΜΕΣΟ Μ Ε ΛΛΟΝ; ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΖΩΝΤΑΝΟ Υ Σ ΑΥΤΟ Υ Σ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Υ Σ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓ Η ΤΟΥΣ, ΜΑΣ Μ Ι ΛΗΣΕ Ο ΓΕΡΑ ΣΙΜΟΣ ΛΥΜΠΕΡΑΤΟΣ, ΙΔΡΥΤ Η Σ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟ Υ ΥΔΑΤΙΚΟ Υ ΣΥΝΔ Ε ΣΜΟΥ (ΕΛΛΗΝΙΚ Ο ΤΜ Η ΜΑ ΤΗΣ INTERNATIONAL WATER ASSOCIATION, IWA).

αποχέτευσης και εγκαταστάσεις

Οδηγία 98/15/ΕΕ. Στην Ελλάδα η εν λόγω οδηγία έχει ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο με την Κ.Υ.Α. 5673/400/1997 (Φ.Ε.Κ. 192Β/143-1997) με τίτλο “Μέτρα και Όροι για την επεξεργασία των Αστικών Λυμάτων”», λέει ο Γεράσιμος Λυμπεράτος, Καθηγητής της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Ε.Μ. Πολυτεχνείου και συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ του Ινστιτούτου Επιστημών Χημικής Μηχανικής του ΙΤΕ, προσδιορίζοντας τα αστικά λύματα. «Τα αστικά λύματα περιλαμβάνουν όλα τα υγρά απόβλητα από οικισμούς και οργανισμούς, τα οποία συλλέγονται μέσω αποχετευτικού δικτύου, καθώς επίσης και τα βοθρολύματα που συλλέγονται με μεταφορά σε μονάδες επεξεργασίας μέσω οχημάτων».

Οι ελλείψεις και οι αρνητικές επιπτώσεις των αστικών λυμάτων Ωστόσο, παρά την οργάνωση σύγχρονων αποχετευτικών δικτύων, η ρύπανση δεν έχει εξαλειφθεί, και πολλοί από τους υπάρχοντες κανόνες δεν καλύπτουν την αντιμετώπιση του προβλήματος ολιστικά, ώστε να απολαμβάνουμε ένα καθαρό περιβάλλον έως το 2050. Συγκεκριμένα, δεν συμπεριλαμβάνονται οι μικρές πόλεις, οι υπερχειλίσεις ομβρίων υδάτων από το νερό της βροχής και το χιόνι, καθώς και τα κατάλοιπα από απορρυπαντικά, φαρμακευτικά και καλλυντικά προϊόντα.

Ο κ. Λυμπεράτος αναλύει την τρέχουσα κατάσταση στη χώρα μας. «Στην Ελλάδα όλες σχεδόν οι πόλεις έχουν πλέον αποχετευτικά δίκτυα και μονάδες επεξεργασίας των αστικών λυμάτων που καταλήγουν σε μονάδες επεξεργασίας πριν την τελική διάθεσή τους στους υδατικούς αποδέκτες (θάλασσα, λίμνες, ποτάμια). Ωστόσο, υπάρχει ανάγκη τόσο για τη διασφάλιση της σωστής λειτουργίας των μονάδων επεξεργασίας, αρκετές από τις οποίες έχουν λειτουργικά προβλήματα και όσο και για την εύρεση λύσεων για μικρούς οικισμούς (πληθυσμιακού ισοδυνάμου κάτω από 2000). Παράλληλα πολλά από τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης έχουν σημαντικές απώλειες λόγω διαρροών».

Δυστυχώς, όλα τα ανεπεξέργαστα αστικά λύματα επηρεάζουν αρνητικά τη φύση και την υγεία μας. Αναπόφευκτα, η επεξεργασία

ΓΕΡΑΣ ΊΜΟΣ ΛΥΜΠΕΡΑΤΟΣ Καθηγητής της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Ε.Μ.Π., Ιδρυτής του Ελληνικού Υδατικού Συνδέσμου (Ελληνικό Τμήμα της IWA)

Οι τεχνητοί

υγροβιότοποι

μπορούν να

μειώσουν το κόστος

που απαιτείται για

επεξεργασία των

αστικών λυμάτων, ενώ η φυτική μάζα

που αναπτύσσεται

με τη λειτουργία

τους μπορεί

να αξιοποιηθεί

παράγοντας

κόμποστ ή/και

βιοαέριο προς

ενεργειακή

αξιοποίηση

αυτή η ικανότητα αυτοκαθαρισμού, οπότε η επεξεργασία τους αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας», σημειώνει ο κ. Λυμπεράτος.

Μια υπαρκτή βιώσιμη λύση

Οι τεχνητοί υγροβιότοποι ως βιώσιμη λύση Άραγε, μια άμεση και αποτελεσματική λύση για την εξάλειψη των αστικών λυμάτων, θα μπορούσαν να είναι οι τεχνητοί υγροβιότοποι; Όπως πληροφορούμαστε από τον Καθηγητή του Ε.Μ.Π., οι τεχνητοί υγροβιότοποι είναι λεκάνες μικρού βάθους όπου καλλιεργούνται διάφορα υδροχαρή φυτά, όπως καλαμιές. Στους υγροβιότοπους εκτός από τα φυτά, αναπτύσσονται βακτήρια και μικροφύκη τα οποία συμβάλλουν στην οξείδωση των οργανικών ρύπων που περιέχονται στα αστικά λύματα, ενώ υπό προϋποθέσεις μπορεί να επιτευχθεί και

απομάκρυνση θρεπτικών συστατικών (αζώτου και φωσφόρου), ούτως ώστε η απορροή

να μπορεί να διατεθεί με ασφάλεια για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον είτε για επαναχρησιμοποίηση (π.χ. για άρδευση) είτε στους υδάτινους αποδέκτες. Ο ίδιος εξηγεί κάποιες παραμέτρους σχετικά με τη βιωσιμότητα, την οικονομία και το απαιτούμενο σχέδιο δράσης. «Οι συμβατικές μονάδες βιολογικών καθαρισμών σήμερα στηρίζονται ως επί το πλείστον στη διεργασία της ενεργού ιλύος. Η κατασκευή και λειτουργία τους έχει σημαντικό κόστος και βέβαια για μεγάλες πόλεις και οικισμούς αποτελεί μονόδρομο. Ωστόσο για μικρούς οικισμούς σε αγροτικές κυρίως περιοχές, όπου το κόστος της γης είναι σχετικά χαμηλό, οι τεχνητοί υγροβιότοποι αποτελούν μία οικονομική εναλλακτική λύση. Οι τεχνητοί υγροβιότοποι σχετίζονται με την οικονομία μιας χώρας, γιατί μπορούν

με τη

τους πριν τη διάθεση στους τελικούς αποδέκτες καθίσταται αναγκαία. «Τα αστικά λύματα αν διατεθούν ανεπεξέργαστα καθίστανται σηπτικά με ανάπτυξη παθογόνων οργανισμών και μολύνουν επικίνδυνα τον υδροφόρο ορίζοντα και τους υδάτινους αποδέκτες. Με την επεξεργασία τους αφαιρούνται και αδρανοποιούνται οι ρύποι με αποτέλεσμα να επαναφέρονται στη φύση σε ακίνδυνη πλέον κατάσταση. Η φύση έχει σε κάποιο βαθμό ικανότητα αυτοκαθαρισμού. Το πρόβλημα δημιουργείται από το γεγονός ότι οι ρυθμοί παραγωγής των λυμάτων είναι τέτοιοι ώστε να υπερβαίνεται

προσέγγιση αυτή μπορεί να δημιουργήσει επίσης και θέσεις εργασίας στη λογική της πράσινης ανάπτυξης. Βέβαια, για την εφαρμογή απαιτείται ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών και υποστήριξη από την Πολιτεία, ενώ οι πολίτες μπορούν να συμβάλλουν στις διαδικασίες με τη διεκδίκηση εφαρμογής των τεχνολογιών αυτών στην περιοχή τους».

Το μέλλον των τεχνητών υγροβιότοπων

Στα πιο πετυχημένα παραδείγματα τεχνητών υγροβιότοπων συγκαταλέγονται: ΤΥ Ν.

Μαδύτου, Ν. Θεσσαλονίκης, ΤΥ Γοματίου, Ν. Χαλκιδικής, ΤΥ Πλουτοχωρίου Ν. Ηλείας, Πιλοτικές εγκαταστάσεις του ΕΘΙΑΓΕ στον Γαλλικό Ποταμό στη Θεσσαλονίκη, Πιλοτικές Εγκαταστάσεις του ΕΘΙΑΓΕ στο Ηράκλειο Κρήτης, Ν. Οικισμός, Ν. Καστοριάς, Ροδίτης, Ν. Ροδόπης, Κυπρίνος, Ν. Έβρου, Κόμαρα, Ν. Έβρου, Σάπες, Ν. Ροδόπης, ΤΥ Λιμνοθάλασσας Βάσσοβας, Καβάλα. Ο κ. Λυμπεράτος κάνει ειδική αναφορά σε μονάδες που έχουν αποφέρει οφέλη έμπρακτα. Σύμφωνα με στοιχεία του Καθηγητή του ΕΜΠ Βασίλειου Τσιχριντζή, οι μονάδες

Γομάτι, Ροδίτης και Κυπρίνος (πληθυσμιακού ισοδυνάμου 600-1200) είχαν κόστος κατασκευής 418-577 ευρώ/κάτοικο και ετήσιο λειτουργικό κόστος 5.78-7.87 ευρώ/κάτοικο. Το κόστος μειώνεται με το μέγεθος του οικισμού. Στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg DOMUS_CW, η ομάδα του κ.Λυμπεράτου στο Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής σε συνεργασία με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου βελτιστοποίησε τη λειτουργία του υγροβιότοπου Πλουτοχωρίου, κατασκεύασε πρότυπη μονάδα στα Χολέτρια της Κύπρου και ανέπτυξε και εφάρμοσε μαθηματικό μοντέλο για το βέλτιστο σχεδιασμό και την προσομοίωση της λειτουργίας τεχνητού υγροβιότοπου επιφανειακής ροής. Επίσης, μελέτησε τη δυνατότητα αξιοποίησης της παραγόμενης φυτικής μάζας. «Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική την ανάπτυξη της τεχνογνωσίας που έχει επιτευχθεί εκτός από εμάς (Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ και Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής, ΙΤΕ) από την ομάδα του Καθ. Βασίλειου Τσιχριντζή (Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του ΕΜΠ), του Επίκουρου Καθηγητή Αλέξανδρου Στεφανάκη (Σχολή Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείου Κρήτης) και του Αναπληρωτή Καθηγητή Χρήστου ακράτου (Πολιτικών Μηχανικών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης)». Καταλήγοντας, καθιστά νευραλγική τη συμβολή του ΥΠΕΝ για το μέλλον των τεχνητών υγροβιότοπων στη χώρα μας. «Είναι σημαντικό να συγκροτηθεί ομάδα εργασίας από το αρμόδιο Υπουργείο για τη δημιουργία ολοκληρωμένης πρότασης για το που, πως και με ποιο κόστος και χρονοδιάγραμμα είναι σκόπιμο να αναπτυχθούν μονάδες υγροβιότοπων ανά την Επικράτεια. Οι ερευνητικοί φορείς θα συνεχίσουν να αναπτύσσουν και να μεταφέρουν την τεχνογνωσία, αλλά η εφαρμογή της απαιτεί τη συνδρομή της Πολιτείας τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η περαιτέρω μελέτη της αξιοποίησης της φυτικής μάζας που παράγεται από τους τεχνητούς υγροβιότοπους, καθώς και των προϋποθέσεων και των καλών πρακτικών επαναχρησιμοποίησης του επεξεργασμένου νερού». •

H SΥCHEM ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΜΙΓΩΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΙΧΜΗΣ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΝΕΡΟΥ, ΤΗΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΑΘΜΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΔΙΑΒΡΩΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ. Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΝΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (WATER & ENERGY NEXUS).

Ί

ΔΡΥΘΕΊΣΑ ΤΟ 2001, η SYCHEM ΑΕ αναγνωρίζεται σε διεθνές επίπεδο ως μία από τις κορυφαίες εταιρείες στους τομείς της επεξεργασίας νερού & αποβλήτων, εξοικονόμησης ενέργειας, βιοαερίου και καθοδικής προστασίας. Συνεργάζεται με μεγάλες πολυεθνικές κατασκευαστικές και πετρελαϊκές εταιρείες και εξάγει σε 30 χώρες κυρίως στη Βόρεια Αφρική, Μέση Ανατολή και Αμερική. Ο όμιλος κατάφερε την τελευταία δεκαετία κυρίως με τις εξαγωγές του να εξαπλασιάσει τον κύκλο εργασιών στα 30 εκ.€ για το 2023, ενώ αναμένεται να ξεπεράσει τα 50 εκ.€ το 2024 με τις εξαγωγές να υπερβαίνουν το 60% του κύκλου εργασιών.

H SYCHEM κατασκευάζει και εξάγει: • Προσυγκροτημένες μονάδες παραγωγής πόσιμου και υπερκάθαρου νερού με την συνδυασμένη χρήση των τεχνολογιών της αντίστροφης ώσμωσης, της υπερδιήθησης & του ηλεκτροαπιονισμού για πόλεις, βιομηχανίες και τουριστικά θέρετρα σε όλο τον κόσμο από την θάλασσα ή οποιαδήποτε άλλη πηγή νερού.

• Μονάδες παραγωγής νερού για άρδευση από το στράγγισμα χώρων υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) ή βιολογικούς καθαρισμούς με τις τεχνολογίες της υπερδιήθησης και αντίστροφης ώσμωσης.

• Καινοτόμα συστήματα γεωεναλλαγής (geoexchange) και ανάκτησης θερμότητας για την εξοικονόμηση ενέργειας σε συστήματα κλιματισμού ξενοδοχείων καθώς και για βιομηχανική ψύξη/θέρμανση.

• Εξειδικευμένα συστήματα για την καθοδική προστασία υπογείων και υποθαλάσσιων αγωγών, δεξαμενών και παραθαλάσσιων κατασκευών με διεθνή αναγνώριση.

Ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και σημαντικότερα έργα

H SYCHEM προσφέρει τεχνικές λύσεις προσαρμοσμένες στις ανάγκες των πελατών και όχι τυποποιημένα προϊόντα. Αξιοποιώντας την τεχνογνωσία και την εμπειρία της στην επεξεργασία νερού και την εξοικονόμηση ενέργειας, κατασκευάζει αποδοτικά, αξιόπιστα και καινοτόμα συστήματα. Ενδεικτικά σημαντικά έργα είναι η κατασκευή και λειτουργία της μεγαλύτερης και πιο σύνθετης μονάδας αφαλάτωσης στην Ελλάδα στα Διυλιστήρια της Motor Oil Hellas δυναμικότητας 14.000 m3/ημέρα, η κατασκευή των μεγαλύτερων μονάδων αφαλάτωσης στο Δημόσιο όπως η νέα μονάδα αφαλάτωσης στη Σαντορίνη συνολικής δυναμικότητας 10.000 m3/ημέρα και το έργο της αξιοποίησης του Αλμυρού ποταμού στο Ηράκλειο της Κρήτης συνολικής δυναμικότητας 5.000 m3/ημέρα. Στις εξαγωγές η κατασκευή της μονάδας αφαλάτωσης δυναμικότητας 30.000 m3/ημέρα για την OCP στο Μαρόκο αποτελεί εμβληματικό έργο καθώς ολοκληρώθηκε σε λιγότερο από 8 μήνες στο εργοστάσιο του ομίλου στην Κρήτη. Αποτέλεσμα της πετυχημένης αυτής συνεργασίας είναι η ανάθεση νέου μεγαλύτερου

έργου αφαλάτωσης θαλασσινού νερού 60.000 m3/ημέρα από τον ίδιο πελάτη για το 2024 με διαδικασία ταχείας υλοποίησης, καθώς η κυβέρνηση του Μαρόκου προχωρεί σε μέτρα έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας.

Επίσης εξαιρετικής σημασίας έργα είναι το πράσινο πολυώροφο κτήριο OVAL στη Λεμεσό της Κύπρου με σύστημα αποκεντρωμένης γεωεναλλαγής και ο διεθνώς πολυβραβευμένος σταθμός Βιοαερίου στην Κρήτη. Παράλληλα, το 2023 ξεκίνησε η λειτουργία και του 2ου σταθμού Βιοαερίου στα Μέγαρα Αττικής και αναμένεται σύντομα και ο πρώτος σταθμός Βιοαερίου στην Πελοπόννησο.

SYCHEM

Λεωφόρος Μεσογείων 518, 153 42

Αγία Παρασκευή, Αθήνα Τ: 214 6874800

E: info@sychem.gr

S: www.sychem.gr

• ΜΑΡΤΙΟΣ 2024

ΓΝΩΣΤΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ, ΤΑ ΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΛΝΤΕΡΙΜΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΜΜΩΔΕΙΣ ΠΑΡΑΛΙΕΣ, Η ΚΥΘΝΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΝΑΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΜΙΑ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΣΤΟΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ.

Ο ΜΩΣ, ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΣ ΚΡΥΒΟΝΤΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ, ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΙΜΟΤΕΡΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΟΡΟΥ: ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. ΓΡΑΦΟΥΝ ΟΙ ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ, ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ, ΔΙΚΤΥΟ ΑΕΙΦΟΡΩΝ ΝΗΣΩΝ (ΔΑΦΝΗ) ΚΑΙ ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΡΕΜΠΕΛΕ, ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ, ΔΑΦΝΗ ΤΟ ΝΗΣΊ ΤΗΣ Κ ΥΘΝΟΥ, γνωστό και ως «Θερμιά» στην αρχαιότητα, αποτελεί νησί των Κυκλάδων το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στην Κέα και στη Σέριφο και υπάγεται στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Η Κύθνος στο παρελθόν ήταν ένα αμιγώς αγροτικό νησί, με σημαντική μεταλλευτική δραστηριότητα και περιορισμένη αλιεία. Σήμερα, απομεινάρια αυτής της εποχής είναι εμφανή στην γεωμορφολογία του νησιού με τους πλούσιους αναβαθμούς και τις «σκάλες» φόρτωσης μεταλλεύματος. Σήμερα, η οικονομία της Κύθνου, όπως και η πλειοψηφία των Ελληνικών νησιών βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στον τουρισμό, βελτιώνοντας το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων αλλά παράλληλα ασκώντας σημαντικές πιέσεις στις υποδομές του νησιού και στους συχνά περιορισμένους διαθέσιμους φυσικούς πόρους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το νερό. Στα νησιά η ζήτηση σε νερό καλύπτεται κυρίως από το συνδυασμό τριών πηγών, α) τα υπόγεια ύδατα τα οποία αξιοποιούνται μέσω γεωτρήσεων ή των παραδοσιακών πηγαδιών είτε σπανιότερα από αναβλύζουσες πηγές, β) τα επιφανειακά ύδατα τα οποία συλλέγονται σε μικρούς ή μεγαλύτερους φυσικούς ή τεχνητούς ταμιευτήρες και γ) το επεξεργασμένο θαλασσινό νερό μετά από επεξεργασία σε μονάδες αφαλάτωσης.

Αντιμετωπίζοντας την υδατική πρόκληση στην Κύθνο Η εξασφάλιση και διαχείριση επάρκειας ύδατος στα νησιά εμφανίζει σημαντικές και ιδιαίτερα κρίσιμες προκλήσεις. Συγκεκριμένα, στην Κύθνο οι υδατικοί πόροι είναι περιορισμένοι, λόγω των μειωμένων βροχοπτώσεων

αλλά και των υδατοστεγών γεωλογικών σχηματισμών του νησιού που δεν επιτρέπουν σημαντική υπόγεια υδροφορία. Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα την υπέρ-εκμετάλλευση των υπόγειων υδάτων, που με τη σειρά της οδηγεί σε υφαλμύρινσή τους. Το πρόβλημα της υφαλμύρινσης εντείνεται λόγω της κλιματικής αλλαγής, μέσω της αύξησης των περιόδων ανομβρίας και της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Επιπλέον, σημαντικό πρόβλημα αποτελούν οι υψηλές απώλειες ύδατος στα δίκτυα ύδρευσης, η οποία συχνά υπερβαίνει το 30% του μεταφερόμενου νερού, είτε λόγω παλαιότητας αυτών είτε λόγω πρόχειρης ανάπτυξης αυτών προς κάλυψη επειγουσών αναγκών. Τέλος, η κρισιμότερη πρόκληση, η οποία φυσικά επιδρά στο σύνολο των υποδομών των τουριστικών προορισμών, είναι η εποχιακή ζήτηση πόρων και εν προκειμένω νερού ανθρώπινης κατανάλωσης. Η ζήτηση νερού την καλοκαιρινή περίοδο σχεδόν δεκαπλασιάζεται σε σύγκριση με τον χειμώνα, αναγκάζοντας τα νησιά να επενδύουν σε δαπανηρές υποδομές.

Βιώσιμη και έξυπνη διαχείριση των υδατικών πόρων

Το Γενικό Σχέδιο Ύδρευσης κατέληξε σε συγκεκριμένες προτάσεις για την

Ολοκληρωμένο σχέδιο ύδρευσης Το Δίκτυο Αειφόρων Νήσων (ΔΑΦΝΗ), φορέας της νησιωτικής τοπικής αυτοδιοίκησης στον οποίο συμμετέχουν 52 νησιωτικοί Δήμοι από όλη την Ελλάδα, εργάζεται εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες για να υποστηρίξει τα νησιά στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Παράλληλα, προωθεί τόσο σε εθνικό όσο και Ευρωπαϊκό επίπεδο την ιδέα ότι μικρές απομονωμένες περιοχές, όπως είναι τα νησιά, μπορούν να λειτουργήσουν ως ζωντανά εργαστήρια (living labs) για την εφαρμογή ολοκληρωμένων έξυπνων, βιώσιμων και καινοτόμων συστημάτων και εφαρμογών για τη διαχείριση των υποδομών και φυσικών πόρων. Σε αυτή την κατεύθυνση το ΔΑΦΝΗ σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) και τον Δήμο Κύθνου υλοποίησε τα τελευταία 4 χρόνια το ολοκληρωμένο έργο έρευνας και ανάπτυξης «Κύθνος Έξυπνο Νησί» με πεδίο εφαρμογής αποκλειστικά την Κύθνο. Στο πλαίσιο του έργου υλοποιήθηκε ένα πλέγμα παρεμβάσεων στους τομείς διαχείρισης υδατικών πόρων και αποβλήτων, στην παραγωγή, αποθήκευση και διαχείριση πράσινης ενέργειας, στην ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και οδοφωτισμού. Με σκοπό το μεθοδευμένο προσδιορισμό των απαραίτητων έργων βελτίωσης υφιστάμενων και ανάπτυξης νέων υποδομών διαχείρισης των υδατικών πόρων αναπτύχθηκε ένα ολοκληρωμένο Γενικό Σχέδιο Ύδρευσης για το νησί, το οποίο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του υδρευτικού συστήματος, αποτύπωση της ζήτησης και των χρήσεων νερού, και των ανθρωπογενών πιέσεων στους υδατικούς πόρους, αξιολόγηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των πηγών τροφοδοσίας, καθώς και εκτίμηση του υδατικού ισοζυγίου και της μελλοντικής ζήτησης νερού με βάση και τη διαφαινόμενη τουριστική ανάπτυξη.

Tο ΔΑΦΝΗ σε

αποκλειστικά το νησί Αρχικά πραγματοποιήθηκε εγκατάσταση ολοκληρωμένου συστήματος τηλεμετρίας και τηλεδιαχείρισης του υδρευτικού συστήματος του νησιού, το οποίο επιτρέπει τη συλλογή πληροφοριών (όπως πίεση, παροχή, στάθμη, αγωγιμότητα όλων των δημοτικών δεξαμενών και γεωτρήσεων), τη διαχείριση και τον προγραμματισμό παρεμβάσεων από το κεντρικό σύστημα ελέγχου του Δήμου, με σκοπό τον έλεγχο των διαρροών και άρα τη μείωση της σπατάλης νερού, καθώς και τον έλεγχο της ενεργειακής κατανάλωσης των συστημάτων ύδρευσης. Στον οικισμό του Μέριχα, κεντρικού λιμένα του νησιού, στον οποίο καταγράφεται και η υψηλότερη ζήτηση σε νερό υλοποιήθηκε μια σειρά έργων με σκοπό τη μείωση των απωλειών των δικτύων καθώς και εξασφάλισης ύδατος καλής ποιότητας και επαρκούς πίεσης σε όλα τα νοικοκυριά. Η κεντρική αφαλάτωση θαλασσινού νερού που είναι εγκατεστημένη στο γήπεδο του Μέριχα από το 2015, η οποία μάλιστα καλύπτει εδώ και λίγα χρόνια μέρος της ζήτησης του οικισμού της Δρυοπίδας, ενισχύθηκε με την προμήθεια και εγκατάσταση μονάδας επεξεργασίας υφάλμυρου νερού δημοτικής γεώτρησης, δυναμικότητας 200κ.μ./ημέρα. Οι δύο μονάδες παράγουν πλέον νερό ίδιας ποιότητας το οποίο αποθηκεύεται σε δεξαμενές και καλύπτουν τη ζήτηση σε νερό του οικισμού. Η νέα αφαλάτωση έχει σχεδόν μηδενικά απόβλητα καθότι η άλμη της επαναχρησιμοποιείται τροφοδοτώντας την υφιστάμενη αφαλάτωση θαλασσινού νερού. Ταυτόχρονα με την αντικατάσταση του

συνεργασία με το ΕΜΠ

και το Δήμο Κύθνου υλοποίησε τα τελευταία

4 χρόνια το έργο έρευνας και ανάπτυξης

«Κύθνος Έξυπνο Νησί»

με πεδίο εφαρμογής

Η διαδρομή προς την αειφορία και την καινοτομία δεν είναι πάντα εύκολη, αλλά η Κύθνος με την υποστήριξη του ΔΑΦΝΗ και την ολοκληρωμένη προσέγγιση του έργου «Κύθνος Έξυπνο Νησί» αποδεικνύει ότι η

βιωσιμότητα μπορεί να είναι και πραγματικότητα. •

τροφοδοτικού αγωγού και του εσωτερικού δικτύου ύδρευσης του οικισμού από αγωγούς κατάλληλων κατασκευαστικών προδιαγραφών, παρέχεται πλέον πόσιμο νερό ως τη βρύση των καταναλωτών, μειώνοντας τη χρήση πλαστικών μπουκαλιών και την ανάγκη διαχείρισης των απορριμμάτων τους. Επιπλέον, μειώνονται οι απώλειες από διαρροές των αγωγών ύδρευσης. Παράλληλα με την αύξηση της ικανότητας αποθήκευσης νερού, με την κατασκευή νέας δημοτικής δεξαμενής στη θέση «Τσούκα», εξασφαλίζεται η κάλυψη των υψηλότερων ζωνών του οικισμού του Μέριχα αλλά και μελλοντικών οικιστικών επεκτάσεων, ενώ επιπρόσθετα αυξάνεται η αυτονομία του οικισμού σε περιόδους αιχμής, Τέλος, πραγματοποιήθηκε εγκατάσταση φωτοβολταϊκού σταθμού με σύστημα μπαταριών για την αποθήκευση πλεονάζουσας ενέργειας για την κάλυψη μέρους της ζήτησης ενέργειας των μονάδων και μείωση του αντίστοιχου ενεργειακού κόστους. Επιπλέον, για την κάλυψη των υδρευτικών αναγκών στους λοιπούς οικισμούς του νησιού πραγματοποιήθηκαν οι κάτωθι παρεμβάσεις: • Εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης θαλασσινού νερού δυναμικότητας 200κ.μ./ ημέρα, για την κάλυψη των υδρευτικών αναγκών του οικισμού των Λουτρών για την εξασφάλιση ποσότητας και ποιότητας ύδατος για τα επόμενα χρόνια και η ορθολογικότερη χρήση των υδατικών πόρων και πιο συγκεκριμένα της γεώτρησης Λουτρών και της πηγής Πύργου. • Εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης θαλασσινού νερού 60κ.μ./ημέρα πλησίον της δημοτικής δεξαμενής του οικισμού του Αγίου Δημητρίου για την επεξεργασία του νερού γεώτρησης υψηλής αλατότητας διασφαλίζοντας την ποιότητα του νερού ύδρευσης, ενώ ταυτόχρονα μειώνονται οι απώλειες λόγω διαβρώσεων εξαρτημάτων ύδρευσης και συσκευών, που προκαλούνταν από την υψηλή αλατότητα του νερού. Τέλος, εκπονήθηκε μελέτη σχετικά με την επιλογή κατάλληλης θέσης για την κατασκευή μικρών φραγμάτων ανάσχεσης επιφανειακών υδάτων σε συγκεκριμένα υδατορέματα στην νήσο Κύθνο στοχεύοντας στην αντιδιαβρωτική και αντιπλημμυρική προστασία των οικισμών και τη διατήρηση των υδάτινων σωμάτων. Συνολικά, οι παραπάνω παρεμβάσεις αποτελούν την αρχή για την αποτελεσματικότερη, βιώσιμη και έξυπνη διαχείριση των υδάτινων πόρων στην Κύθνο. Το προσεχές διάστημα αξιοποιώντας σχετικές χρηματοδοτήσεις ο Δήμος Κύθνου δρομολογεί την υλοποίηση των λοιπών προβλεπόμενων έργων του Γενικού Σχεδίου Ύδρευσης με σκοπό να καταστήσει το νησί αυτάρκες σε υδατικούς πόρους όλο το χρόνο, ελαχιστοποιώντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των συστημάτων και το κόστος παραγωγής και διαχείρισης ύδατος.

ΚΥΚΛΙΚΉ ΟΙΚΟΝΟΜ Ι Α

Η πράσινη νομοθεσία της Ευρώπης

συνιστά διπλή πρόκληση

ΓΙΑ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΥΚΛΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΣΤΙΑΖΕΙ

ΤΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ Ο ΕΡΜΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΔΙΑΤΕΛΕΣΕΙ SUSTAINABILITY DIRECTOR

ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚ Η Σ ΟΜΟΣΠΟΝΔ Ι ΑΣ ΕΜΦΙΑΛΩΜ Ε ΝΟΥ ΝΕΡΟ Υ (EFBW). ΤΟΝΙΖΕΙ ΔΕ ΟΤΙ Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΟΠΟ ΜΑΧΑΙΡΙ, ΠΡΟΩΘΩΝΤΑΣ ΕΝΕΡΓΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ, ΑΛΛΑ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΕΝΔΕΧΕΤΑΙ ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΣΕΙ

ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΠΕΤΡΟ ΔΕΜΕΡΤΖΗ

Σ

ΤΗΝ ΕΠΟΧ Η που η διαχείριση των φυσικών πόρων και η προστασία του περιβάλλοντος αποτελούν προτεραιότητες σε παγκόσμιο επίπεδο, η συμβολή των επιχειρήσεων και η στρατηγική αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων αποκτούν καθοριστική σημασία. Μιλήσαμε με τον Ερμή Παναγιωτόπουλο, ειδικό στη διαχείριση υδάτων και περιβαλλοντικής πολιτικής, για τις προκλήσεις και τις στρατηγικές που αφορούν στη διαχείριση του νερού και την προστασία των φυσικών πόρων στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

_ Κύριε Παναγιωτόπουλε, πόσο κρίσιμη είναι η διαχείριση του νερού για τη βιωσιμότητα μιας εταιρείας; Η διαχείριση του νερού και των φυσικών πόρων αποτελεί θεμέλιο λίθο για τη βιωσιμότητα μιας εταιρείας. Είναι αδιανόητο σήμερα μια μεγάλη επιχείρηση να μη λαμβάνει υπόψη την αειφόρο διαχείριση των υδατικών της πόρων, καθώς αυτό επηρεάζει άμεσα την παραγωγικότητα, την κοινωνική της ευθύνη, αλλά και την εταιρική της εικόνα.

_ Ποιος είναι ο ρόλος της πολιτικής πίεσης στην εξέλιξη της κυκλικής οικονομίας;

Η πολιτική πίεση στις Βρυξέλλες είναι καθοριστικής σημασίας. Ως εκπρόσωπος μιας πολυεθνικής εταιρείας, ο ρόλος μου περιλαμβάνει την άσκηση πίεσης της νομοθετικής διαδικασίας, ώστε να ενσωματώνονται

Η ενίσχυση της τοπικής παραγωγής και κατανάλωσης

αποτελεί μια κρίσιμη στρατηγική για τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος των επιχειρήσεων

αρχές της κυκλικής οικονομίας στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Αυτή η διαδικασία είναι καθοριστική για την προώθηση της αειφορίας και της αποτελεσματικής διαχείρισης των πόρων, καθώς και για την ενίσχυση των πρακτικών ανακύκλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η στρατηγική αυτή συμβάλλει στην επίτευξη οικολογικών και οικονομικών στόχων, προάγοντας ταυτόχρονα την περιβαλλοντική προστασία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

_ Πώς συνδέεται η χρήση ανακυκλωμένων υλικών με την προστασία των υδάτινων πόρων; Η ενσωμάτωση ανακυκλωμένων υλικών στην παραγωγική διαδικασία αποτελεί μια σημαντική στρατηγική για τη μείωση της ανάγκης χρήσης νέων πρώτων υλών, συμβάλλοντας έτσι στην προστασία των φυσικών πόρων, με ιδιαίτερη έμφαση στο νερό. Μέσω της αρχής της κυκλικής οικονομίας, προωθείται η εξοικονόμηση του νερού και η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, ενισχύοντας την αειφορία των υδάτινων πόρων. Η δέσμευσή μας στην παραγωγή προϊόντων από παρθένο και ανακυκλωμένο PET εντάσσεται στην προσπάθεια αυτή, όπου αναγνωρίζουμε τη σημασία της μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης και της μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για την παραγωγή μας. Αυτό επιτυγχάνεται με την οικονομία στην κατανάλωση της ενέρ-

Ερμής Παναγιωτόπουλος, Head Of Sustainability Advocacy EMEA, Indorama Ventures PCL

ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, με στόχο την απομάκρυνση από την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα. Ωστόσο, η πραγματικότητα της ανακύκλωσης, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα, αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις τόσο σε οικονομικό όσο και σε περιβαλλοντολογικό επίπεδο, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ολοκληρωμένες και βιώσιμες προσεγγίσεις στη διαχείριση των ανακυκλώσιμων υλικών. Ως επαγγελματίες στον τομέα της ανακύκλωσης, ασκούμε την ειδικότητά μας στον τομέα της μηχανικής ανακύκλωσης και παράλληλα αναπτύσσουμε συνεργασίες με κορυφαίες εταιρείες στο πεδίο της χημικής ανακύκλωσης. Οι εταιρείες αυτές διαθέτουν την τεχνολογία να μετατρέψουν ένα μπου-

_ Ποιος είναι ο αντίκτυπος της τοπικής παραγωγής και χρήσης στην κλιματική αλλαγή; Η ενίσχυση της τοπικής παραγωγής και κατανάλωσης αποτελεί μια κρίσιμη στρατηγική για τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος των επιχειρήσεων. Μέσω της περιορισμένης ανάγκης για μεταφορές, επιτυγχάνεται σημαντική μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, συμβάλλοντας έτσι άμεσα στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτή η προσέγγιση κάλι νερού πίσω σε ένα νέο μπουκάλι νερού ή αναψυκτικού, με την προϋπόθεση ότι το υλικό προς ανακύκλωση περιέχει μέγιστο ποσοστό φθοράς και μόλυνσης 5%. Εάν το υλικό υπερβαίνει αυτό το όριο, καθίσταται ακατάλληλο για επεξεργασία. Η διαδικασία συλλογής, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα, παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις, γεγονός που καθιστά ζωτικής σημασίας την εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του κοινού στον τομέα της ανακύκλωσης. Η εμφάνιση των πρώτων κάδων ανακύκλωσης αποτελεί ένα αρχικό βήμα, ωστόσο, η ανακύκλωση δεν περιορίζεται μόνο στη συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών αλλά επεκτείνεται στη διαλογή και επεξεργασία τους. Ταυτόχρονα, η διαδικασία αυτή

συνοδεύεται από υψηλά κόστη, φορτία και προβλήματα μόλυνσης, τα οποία απαιτούν ολοκληρωμένη διαχείριση και συντονισμένες προσπάθειες.

δεν μειώνει μόνο το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των εταιρειών, αλλά προωθεί επίσης την αειφόρο ανάπτυξη και συμβάλλει στη διατήρηση των φυσικών πόρων του πλανήτη. Επιπλέον, η υιοθέτηση αυτής της πρακτικής ενθαρρύνει την τοπική οικονομία και υποστηρίζει την παραγωγική αυτάρκεια, δημιουργώντας μια πιο βιώσιμη και ανθεκτική οικονομική δομή.

_ Πώς συμβάλλει η πράσινη νομοθεσία στην προστασία του περιβάλλοντος; Η εφαρμογή πράσινης νομοθεσίας διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην προστασία του περιβάλλοντος, καθώς επιβάλλει στις επιχειρήσεις την υιοθέτηση πιο βιώσιμων πρακτικών. Η Ευρώπη, με την προσέγγισή της στην πράσινη νομοθεσία, πρωτοστατεί στην προσπάθεια για ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Η νομοθεσία αυτή υποστηρίζει τις αρχές της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, οι οποίες είναι ουσιώδεις για την εξασφάλιση μιας δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης. Η κανονιστική προσέγγιση στα περιβαλλοντικά ζητήματα, όπως τονίζεται από το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP), αποτελεί τη βάση για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, συνδέοντας την με θεμελιώδη δικαιώματα και υποχρεώσεις και προωθώντας την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Η πράσινη νομοθεσία δεν διευκολύνει μόνο τη μετάβαση προς πιο βιώσιμες πρακτικές, αλλά ενισχύει επίσης τη δέσμευση για τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος για τις μελλοντικές γενιές. Υπογραμμίζει την ανάγκη για μια συντονισμένη προσπάθεια μεταξύ κυβερνήσεων, βιομηχανιών και κοινοτήτων για την επίτευξη ενός πιο βιώσιμου και δίκαιου μέλλοντος.

_ Συνεχίζοντας, ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζετε στην προσπάθεια για μια πιο βιώσιμη διαχείριση των πόρων; Μια από τις βασικές προκλήσεις είναι η ανάγκη για συνεχή εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση τόσο των καταναλωτών όσο και των επιχειρήσεων σχετικά με την αξία της ανακύκλωσης και της βιώσιμης κατανάλωσης. Επιπλέον, η αντιμετώπιση των τεχνικών και οικονομικών εμποδίων για την εφαρμογή

πιο πράσινων τεχνολογιών στην παραγωγή αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα.

_ Πώς αντιμετωπίζεται η έλλειψη ανταγωνιστικότητας που προκύπτει από την πράσινη νομοθεσία; Η Ευρώπη, αν και προηγείται στην πράσινη νομοθεσία, βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο απώλειας της ανταγωνιστικότητάς της σε σχέση με άλλες περιοχές που δεν επιβάλλουν τόσο αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς.

Η λύση εντοπίζεται στην ενίσχυση των κινήτρων για τις εταιρείες που επενδύουν στην πράσινη ανάπτυξη και την καινοτομία, ώστε να μπορέσουν να ανταγωνιστούν δίκαια στην παγκόσμια αγορά. Αυτή τη στιγμή, Ασία και Αφρική δεν έχουν ουσιαστικά καμία «πράσινη» πολιτική. Και στην Αμερική, η κυβέρνηση επιδοτεί τα εργοστάσια με 50% χρηματοδότηση να αφήσουν την Ευρώπη και να μεταφερθούν εκεί.

Η διαδικασία συλλογής, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα, παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις, γεγονός που καθιστά ζωτικής σημασίας την εκπαίδευση του κοινού στον τομέα της ανακύκλωσης ΚΥΚΛΙΚΉ

_ Σε τι στοχεύει η Ευρώπη με την προσπάθεια να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050;

Η

Ευρώπη έχει θέσει ως στόχο την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, επιδιώκοντας να μειώσει δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Αυτό απαιτεί μια συνολική μετάβαση σε πιο βιώσιμα μοντέλα παραγωγής και κατανάλωσης, καθώς και την ενίσχυση των προσπαθειών για ανακύκλωση και εξοικονόμηση πόρων. Το θέμα βέβαια είναι πως θα φτάσει ως εκεί, και αν θα έχει απομείνει βιομηχανία στην ήπειρο, και πως όλο αυτό θα επηρεάσει και την οικονομία και τις κοινωνίες της.

_ Πώς βλέπετε την πορεία της Ελλάδας προς μια πιο βιώσιμη και πράσινη οικονομία;

Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα προς τη βιωσιμότητα, ειδικά στον τομέα της ανακύκλωσης και της διαχείρισης των απορριμμάτων. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος να διανυθεί, ιδίως στην εφαρμογή πρακτικών που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση νερού και στη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Η ανάπτυξη πράσινων τεχνολογιών και η ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας μπορούν να προσφέρουν στην Ελλάδα μια ισχυρή ώθηση προς την πράσινη ανάπτυξη.

_ Πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να βελτιώσει τις προσπάθειές της προς την ανακύκλωση και την αειφορία; Η Ελλάδα, όπως και πολλές άλλες χώρες, αντιμετωπίζει προκλήσεις στην ανακύκλωση και την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων. Είναι σημαντικό να ενισχυθούν οι υποδομές, να προωθηθούν εκστρατείες ευαισθητοποίησης και να εφαρμοστούν κίνητρα τόσο για τους πολίτες όσο και για τις επιχειρήσεις, προκειμένου να αυξηθούν τα ποσοστά ανακύκλωσης και να μειωθεί η περιβαλλοντική επιβάρυνση. •

_ Πώς αντιμετωπίζονται οι προκλήσεις στην ανταγωνιστικότητα λόγω της πράσινης νομοθεσίας στην Ευρώπη; Η πράσινη νομοθεσία αποτελεί «δίκοπο μαχαίρι», όπως λέμε στην Ελλάδα. Η πράσινη νομοθεσία, δηλαδή, συνιστά μια διπλή πρόκληση, προωθώντας ενεργά την αειφορία, ενώ ταυτόχρονα ενδέχεται να επηρεάσει την ανταγωνιστικότητα των Ευρωπαϊκών επιχειρήσεων έναντι διεθνών ανταγωνιστών που δεν υποβάλλονται σε τόσο αυστηρές περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Η αντιμετώπιση αυτού του διλήμματος απαιτεί τη διεθνή συνεργασία και την ενίσχυση των κινήτρων για την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών. Κρίσιμο στοιχείο για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι η πληρέστερη ενημέρωση και εμπλοκή των πολιτών, ώστε να γίνουν συνειδητοί συμμέτοχοι στην προσπάθεια για ένα βιώσιμο μέλλον.

Παρακολούθηση

Η ΠΛΗΡΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ WATER UNDERGROUND ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΟΛΟ ΤΟ ΦΑΣΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ.

Τ

Ο ΝΕΡ Ο ΑΠΟΤΕΛΕΊ ένα πολύτιμο φυσικό αγαθό για τα περισσότερα είδη ζωής στον πλανήτη μας. Με δεδομένες τις περιβαλλοντικές προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής καθώς και της μόλυνσης και άκριτης χρήσης του, απαιτείται σήμερα η βιώσιμη διαχείρισή του. Ο μόνος δρόμος για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, είναι η υιοθέτηση καινοτόμων τεχνολογικών λύσεων.

Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του νερού, που είτε προορίζεται να χρησιμοποιηθεί σαν πόσιμο, είτε για άρδευση, είτε στη βιομηχανία, πρέπει να πληρούν ένα σύνολο προδιαγραφών, οι οποίες εξασφαλίζουν ότι εξυπηρετείται ο σκοπός της παροχής του και διασφαλίζεται η αξιοποίησή του. Η συνεχής παρακολούθηση αυτών των ποιοτικών χαρακτηριστικών μέσω των κινητών και σταθερών ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας είναι καθοριστικής σημασίας. Επιπλέον, για την περίπτωση άντλησης υπόγειου νερού μέσω γεωτρήσεων, η βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη πρόγνωση και τα στατιστικά της στάθμης των πηγαδιών άντλησης σε σχέση με τον υδροφόρο ορίζοντα, είναι καθοριστικής σημασίας στη διαδικασία της άντλησης.

Το σύστημα Water Underground

Wi-Fi, με εφεδρική γραμμή επικοινωνίας και με τη δυνατότητα παρακολούθησης και διαχείρισής του από μακριά, ώστε να μην δημιουργείται κενό στη λήψη των μετρήσεων και των διαγνωστικών του εξοπλισμού. Στην ανάπτυξη του software, το σύστημα αξιοποιεί τις τεχνολογίες Industrial Internet of Things (ΙΙοΤ) της Microsoft και υπηρεσίες από το Microsoft Azure, όπως IoT Hub για τη συγκέντρωση των δεδομένων, Managed SQL για τη βάση δεδομένων, Azure Functions για τη διενέργεια λειτουργιών με βάση τα δεδομένα, Notification Hubs-Mobile Push Notifications για τους συναγερμούς σε κινητά τηλέφωνα, Machine Learning (ML) για τη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη πρόβλεψη στάθμης μέσω τεχνικών μηχανικής μάθησης και τεχνητής νοημοσύνης, και PowerBI (Business Intelligence) για τα dashboards και τα reports. Λόγω των παραπάνω χαρακτηριστικών του είναι κατάλληλο για όλη τη γκάμα διαχείρισης πόσιμου, αρδευτικού και βιομηχανικού νερού.

Εμπειρίες χρηστών

Οι δηλώσεις χρηστών από Βιομηχανίες και Δήμους αποδεικνύουν

τις επιδόσεις του: «… έχουμε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο για

την ποιότητα, την ποσότητα και τις μελλοντικές τάσεις των υπογείων

Το σύστημα Water Underground της InTTrust αποτελεί μία λύση διαχείρισης της βιωσιμότητας των υπογείων υδάτων από γεωτρήσεις, και μας παρέχει την εποπτεία της ποιότητας και πρόγνωση της ποσότητάς τους σε σχεδόν πραγματικό χρόνο. Χρησιμοποιεί τεχνολογίες αιχμής στο σχεδιασμό του hardware για τη συλλογή των δεδομένων από το πεδίο και τις πρωτοποριακές λύσεις της Microsoft στο σχεδιασμό του software για την αποθήκευση, ανάλυση και παρουσίασή τους. Η χρήση ειδικά σχεδιασμένου edge device μας παρέχει μετρήσεις pH (ενεργός οξύτητα), ORP (δυναμικό μείωσης οξείδωσης), EC (ηλεκτρική αγωγιμότητα), TDS (ολικά διαλυμένα στερεά), Turbidity (θολότητα), Level (ύψος στάθμης) και θερμοκρασίας του νερού, και δίνει έναυσμα σε συναγερμούς λόγω εκτός ορίων μέτρησης και λόγω σφαλμάτων του ιδίου του εξοπλισμού. Το edge device έχει modular δομή (οι αισθητήρες είναι της επιλογής του πελάτη) και υλοποιείται, τηρώντας τις βιομηχανικές προδιαγραφές που απαιτούνται από το εκάστοτε περιβάλλον της εγκατάστασης. Στον τομέα της επικοινωνίας με το Cloud χρησιμοποιείται router 4G και

υδάτων μας.» και «… ένα από τα σημαντικά έργα είναι η υδροδοτική ανεξαρτησία του Δήμου μας και είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι…».

INTTRUST S.A.

Ηπείρου 2, 15341,Αγία Παρασκευή, Αθήνα

Τ: 210 6513040

E: info@inttrust.gr

S: www.inttrust.gr

ΔΙΑΧΕ Ι ΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛ Η ΤΩΝ

Υπόγεια

ΣΕ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΟΠΟΥ ΤΟ ΓΛΥΚΟ ΝΕΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΙΣΩΣ ΤΟΝ ΠΟΛΥΤΙΜΟΤΕΡΟ ΠΟΡΟ ΚΑΙ Η ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΙΑΡΚΩΣ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ, Η ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΑΡΔΕΥΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΜΙΑ ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΑ -ΥΠΟ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ- ΛΥΣΗ. ΓΡΑΦΕΙ Η ΔΡ. ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΣΙΓΚΟ Ϊ ΔΑ, ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ, ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Τ

Ο ΓΛΥΚ Ο ΝΕΡ Ο αντιπροσωπεύει μόνο το 3% του νερού της γης. Από αυτό, μόνο το 1.2% μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πόσιμο, ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται κλεισμένο στους παγετώνες ή βαθειά στο έδαφος. Το μεγαλύτερο μέρος του πόσιμου νερού μας προέρχεται από ποτάμια και ρυάκια (National Geographic, Ιανουάριος 2024). Σύμφωνα με τη Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ, το μεγαλύτερο μέρος του 3% είναι μη προσιτό. Συνεπώς, το περισσότερο από το 99% του νερού της γης δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πόσιμο από τον άνθρωπο και πολλά έμβια όντα. Η Φιλανδία έχει την καλύτερη ποιότητα πόσιμου νερού στον κόσμο σύμφωνα με

έκθεση της UNESCO κα της UNICEF. Η έλλειψη νερού στο εγγύς μέλλον θα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα, ειδικά στις άγονες και ημιάγονες περιοχές. Περίπου 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι, ή σχεδόν το ένα πέμπτο του παγκόσμιου πληθυσμού, ζουν σε περιοχές όπου το νερό είναι ανεπαρκές, ενώ 500 εκατομμύρια άνθρωποι ακόμη, προβλέπεται ότι θα βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση στο άμεσο μέλλον σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (UN).

Με το υφιστάμενο σενάριο της αλλαγής του κλίματος, σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε περιοχές υψηλής έλλειψης υδάτινων πόρων, η λειψυδρία δε σε

ορισμένες άνυδρες και ημι-άνιδρες περιοχές θα εκτοπίσει 24 με 700 εκατ. ανθρώπους.

Προώθηση της ορθολογικής

χρήσης του νερού

Ένας τρόπος εξοικονόμησης νερού είναι η επαναχρησιμοποίηση των αστικών λυμάτων για άρδευση στη γεωργία. Η επαναχρησιμοποίηση (reuse) των λυμάτων σύμφωνα με την Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (US-EPA) είναι «η χρήση του νερού της αποχέτευσης ή του ανακυκλωμένου από μία εφαρμογή για μια άλλη εφαρμογή». Ανακυκλωμένο νερό είναι το επεξεργασμένο λύμα που θεωρείται κατάλληλης ποιότητας για επαναχρησιμοποίηση. Η επαναχρησιμοποίηση συμβάλλει στη διατήρηση του πόσιμου νερού, στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την ποσοτική και ποιοτική βελτίωση των υδάτων. Επίσης, αποφέρει οικονομικά οφέλη με την προώθηση της ορθολογικής χρήσης του νερού και βοηθά στην αύξηση της τροφής και τη μείωση της ανάγκης για χημικά λιπάσματα. Ο αγροτικός τομέας, κατέχει την πρώτη θέση στην παγκόσμια κατανάλωση νερού, αντιπροσωπεύοντας το 70% αυτής. Η επαναχρησιμοποίηση των αστικών λυμάτων καλύπτει διεθνώς το 15% περίπου της υφιστάμενης κατανάλωσης νερού και εφαρμόζεται στην άρδευση γεωργικών καλλιεργειών, στην άρδευση του αστικού τοπίου, στις βιομηχανικές δραστηριότητες, στην αναπλήρωση των υπόγειων υδάτων, σε αστικές χρήσεις και στην επαναχρησιμοποίηση ως πόσιμο (σε ακραίες περιπτώσεις).

Αρνητική συνέπεια είναι ότι τα αστικά λύματα μεταφέρουν παθογόνους μικροοργανισμούς και χημικές ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν πρόβλημα στο εδαφικό σύστημα, με συνέπεια την μεταβολή των ιδιοτήτων του εδάφους.

Παρόλα αυτά τα αστικά λύματα για το έδαφος αποτελούν μια εναλλακτική πηγή νερού, όπου το νερό είναι περιορισμένο και πηγή θρεπτικών στοιχείων, ενώ συμβάλλουν στην μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος.

Επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων στη γεωργία

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε οδηγία πλαίσιο που ενθαρρύνει και προωθεί την χρήση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων στη γεωργία. Επίσης, έχουν προτείνει οδηγίες και διεθνή πρότυπα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (US-EPA) των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Κανονισμός της Πολιτείας Καλιφόρνια και οι οδηγίες του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) για την επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων στη γεωργία. Το νερό που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για σκοπούς άρδευσης θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις υψηλές απαιτήσεις της σύγχρονης υγιεινής και θα πρέπει τουλάχιστον να είναι απαλλαγμένο από παθογόνους οργανισμούς και τοξικές ουσίες.

Για το λόγο αυτό έχει δοθεί προσοχή για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της μικροβιολογικής ποιότητας των επεξεργασμένων λυμάτων σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), 20 εκατομμύρια εκτάρια γης σε όλο τον κόσμο αρδεύτηκαν με ανεπεξέργαστα ή μερικώς επεξεργασμένα υγρά απόβλητα το 2010, τα οποία αντιπροσώπευαν το 10% των αρδευόμενων εκτάσεων παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι το 80% των αστικών λυμάτων στο Ισραήλ επαναχρησιμοποιείται (περιοχή Dan Region). Στην Ινδία το 25% και στη Νότιο Αφρική το 24% των λυμάτων χρησιμοποιείται για αρδευτικούς σκοπούς, (WHO, 2006). Στα αστικά λύματα περιέχονται ρυπαντές όπως τα οργανικά βιοδιασπώμενα υλικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λιπαρές ουσίες), οργανικά μη βιοδια-

ΔΡ. ΑΦΡΟΔ Ί ΤΗ ΤΣ ΊΓΚΟΪ ΔΑ Σχολή Περιβάλλοντος και Γεωργικής Μηχανικής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Το νερό που

πρόκειται να

χρησιμοποιηθεί για

σκοπούς άρδευσης

θα πρέπει να

ανταποκρίνεται

στις υψηλές

απαιτήσεις της

σύγχρονης υγιεινής

και θα πρέπει

τουλάχιστον να

είναι απαλλαγμένο

από παθογόνους

οργανισμούς και

τοξικές ουσίες

σπώμενα υλικά (χρώματα, απορρυπαντικά, και άλλα). Επίσης, τα θρεπτικά στοιχεία (άλατα φωσφόρου, θείου και αζώτου). Ακόμη μπορεί να περιέχονται συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων εάν στο σύστημα αποχέτευσης έχουν διοχετευτεί και βιομηχανικά υγρά απόβλητα. Περιέχουν, επίσης, σημαντικό αριθμό παθογόνων όπως βακτήρια, πρωτόζωα, ελμινθες και ιούς.

Επεξεργασμένο αστικό λύμα

Η υπόγεια άρδευση θεωρείται ασφαλής μέθοδος άρδευσης για τη χρήση ανακυκλωμένων λυμάτων διότι αποφεύγεται η επαφή με το λύμα και συνεπώς με τα παθογόνα βακτήρια. Το βάθος άρδευσης παίζει ρόλο επειδή το νερό με τριχοειδή ανύψωση μπορεί να ανέλθει στην επιφάνεια του εδάφους, με πιθανή συνέπεια την μεταφορά των παθογόνων που περιέχονται στα λύματα στην περίπτωση κορεσμού του εδάφους - συνέπεια αυτού είναι ο κίνδυνος μόλυνσης των ανθρώπων και φυτών που έρχονται σε επαφή με το έδαφος. Σύμφωνα με έρευνα που εκπονήθηκε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το ενδιαφέρον της οποίας επικεντρώθηκε στην υπόγεια άρδευση και ασφάλεια για την δημόσια υγεία από τους παθογόνους μικροοργανισμούς, διεξήχθησαν κάποια συμπεράσματα. Συγκεκριμένα διερευνήθηκε σε ποιο βάθος, η εφαρμογή επεξεργασμένων και ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων με τη χρήση υπόγειας άρδευσης, είναι ασφαλής. Μελετήθηκαν, τα βακτήρια total coliforms, Escherichia coli, Fecal streptococci και τα Θειοαναγωγικά κλωστρίδια (clostridium perfrigens), επειδή δείχνουν κοπρανώδη μόλυνση. Επίσης, μετρήθηκαν και τα ολικά βακτήρια (total bacteria). Η Escherichia coli θεωρείται ευρέως δείκτης περιττωματικής μόλυνσης και η παρουσία της παρέχει αποδεικνύει περιττωματική μόλυνση και ανήκει ταξινομικά στην οικογένεια Enterobacteriaceae. Είναι ευαίσθητη στην απολύμανση όπως και άλλοι κολοβακτηριοειδείς δείκτες, σε σύγκριση με πολλούς παθογόνους οργανισμούς (ιούς και πρωτόζωα). Η επεξεργασία των αποτελεσμάτων των παραπάνω μετρήσεων, οδήγησε στα παρακάτω συμπεράσματα. Η εφαρμογή των ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων με υπόγεια άρδευση, αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, εφόσον δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, ιδιαίτερα όταν η άρδευση γίνεται σε μικρό βάθος (10 cm και σε μικρότερο βαθμό σε βάθος 20 cm και 30 cm), λόγω του μεγάλου αριθμού παθογόνων μικροοργανισμών που μεταφέρει. Ενώ αντίθετα το επεξεργασμένο αστικό λύμα έδειξε ότι είναι ασφαλές σε όλα τα βάθη που χρησιμοποιηθήκαν και δεν ανιχνεύτηκε μεγάλος πληθυσμός παθογόνων στην επιφάνεια του εδάφους. •

Βιώσιμη ενέργεια μέσω μικρών υδροηλεκτρικών

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ (ΜΥΗΕ) ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΟΝΤΑΙ ΩΣ ΕΝΑΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΠΑΙΚΤΗΣ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ. ΜΕ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΟΥΝ ΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΑΦΗΝΟΥΝ ΒΑΡΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ, ΤΑ ΜΥΗΕ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΜΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. ΓΡΑΦΕΙ Η ΦΑΙΔΡΑ ΜΠΡΑΤΤΟΥ

Ε

ΚΑΤΟΜΜ Υ ΡΊ Α Α ΝΘΡΏ ΠΟΊ σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να ζουν χωρίς αξιόπιστη πρόσβαση σε βιώσιμη ενέργεια και καθαρό νερό. Για να επιταχυνθεί η υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, η παγκόσμια κοινότητα πρέπει να υιοθετήσει τις καλύτερες και πιο αποτελεσματικές στρατηγικές για προσιτές και εξειδικευμένες, ως προς τον παραπάνω σκοπό, λύσεις.

Τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα (ΜΥΗΕ) υπήρξαν πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα. Στις μέρες μας, τα συγκεκριμένα έργα συμβάλλουν στο περίπου 8% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο μείγμα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Την ίδια στιγμή, ο ενεργειακός χάρτης πορείας που εξέδωσε η Επιτροπή για το 2050 δείχνει ότι θα πρέπει να αυξηθεί το μερίδιο της ενέργειας που θα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές στο μέλλον, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιώσιμη παραγωγή ενέργειας και η ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης, αλλά

και να μειωθεί το ενεργειακό αποτύπωμα της ηπείρου στην κλιματική αλλαγή. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπογραμμιστεί πως η ευρωπαϊκή βιομηχανία υδροηλεκτρικής ενέργειας προσφέρει ένα ευρύτατο φάσμα λύσεων και υπηρεσιών για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της υδροηλεκτρικής ενέργειας με βιώσιμο τρόπο. Ακόμη, οι παραπάνω λύσεις διακρίνονται από πολύ υψηλή απόδοση και μπορούν να συμμορφώνονται ακόμη και με τους πιο αυστηρούς περιβαλλοντικούς νόμους και κανονισμούς. Η ενέργεια που παράγεται από τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα αποτελεί μια απλή, προσιτή, πρακτική, χαμηλού κόστους λύση. Όπως όλα τα υδροηλεκτρικά έργα, τα μικρά υδροηλεκτρικά αξιοποιούν τη δύναμη της ροής του νερού για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθιστώντας τα μια βιώσιμη πηγή ενέργειας. Όταν δε υλοποιούνται λαμβάνοντας υπόψιν τις περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές πτυχές, μπορεί ταυτόχρονα να βελτιώσουν την πρόσβαση σε ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές για

απομακρυσμένες αγροτικές κοινότητες, να προσφέρουν ευκαιρίες απασχόλησης, να επεκτείνουν τις δυνατότητες ανάπτυξης για μικρές επιχειρήσεις και να συμβάλουν στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Τα παραπάνω, έρχεται να επιβεβαιώσει και

ο Κωνσταντίνος Βασιλικός, Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΕΣΜΗΕ), ο οποίος ξεκαθαρίζει πως σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, εκτός από αυτονόητη είναι και επιβεβλημένη η πολλαπλή και ολοκληρωμένη αξιοποίηση και διαχείριση των υδάτινων πόρων.

«Τα υδραυλικά έργα εν γένει είναι έργα πολλαπλού σκοπού, εξυπηρετώντας ταυτόχρονα συνδυαστικές και ευρύτερες / κοινωφελείς χρήσεις, όπως αντιπλημμυρική προστασία - προστασία ημιορεινών και πεδινών περιοχών, ύδρευση και διαχείριση ανομβριών, άρδευση, αντιπυρική προστασία, δημιουργία οικοτόπων, ανάπτυξη οικονομικής δραστηριότητας (αλιεία, γεωργία, τουρισμός), ανάπτυξη ψυχαγωγικών - περιβαλλοντικών

δράσεων, συνεισφορά στην περιφερειακή ανάπτυξη και σε τοπικά έργα υποδομής» σημειώνει χαρακτηριστικά.

Ανάχωμα στις φυσικές καταστροφές

Πέρα όμως από το ρόλο τους ως έργα σημαντικής ωφέλειας για την κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον, οι υδραυλικές υποδομές αυτού του είδους μπορούν να λειτουργήσουν και ως ανάχωμα απέναντι στις ολέθριες συνέπειες των φυσικών καταστροφών. Αυτό έγινε περισσότερο από σαφές και στη χώρα μας, με το πρόσφατο πέρασμα της κακοκαιρίας Daniel από την περιοχή της Θεσσαλίας. «Είναι αποδεδειγμένο ότι, σε όλες τις περιοχές που επλήγησαν από τις πρόσφατες κακοκαιρίες, (Ιανός, Daniel και Elias), τα καταστροφικά αποτελέσματα αυτών ήταν εμφανώς μειωμένα σε θέσεις όπου υπήρχαν κατασκευασμένες υδραυλικές διατάξεις, όπως αναβαθμοί και μικρά ή μεγάλα φράγματα για παραγωγή ενέργειας, αρδευτικοί ταμιευτήρες αλλά ακόμη και δασικά έργα ορεινής υδρονομίας, τα οποία συνεισέφεραν τα μέγιστα στην ελαχιστοποίηση των καταστροφικών συνεπειών των κακοκαιριών» τονίζει ο κ. Βασιλικός. Eπωφελής διαχείριση πόρων Σύμφωνα με τον κ. Βασιλικό, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις υδραυλικών υποδομών, ο τρόπος λειτουργίας τους επιβάλλεται να συνδυάζεται παράλληλα και με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (ή την εξοικονόμηση/ανάκτησή της), μέσω μικρών υδροηλεκτρικών έργων (ΜΥΗΕ), ως ένα αποτελεσματικό βήμα για την πολλαπλής σκοπιμότητας διαχείριση των υδάτων, έχοντας εκ των προτέρων εξασφαλισμένα θετικά αποτελέσματα και θετικότατη συνεισφορά στο όλο θέμα της βέλτιστης διαχείρισης των υδατικών πόρων, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην προώθηση της εθνικής ενεργειακής πολιτικής. Αναλύοντας τον τρόπο λειτουργίας των ΜΥΗΕ, μπορεί να διαπιστώσει κανείς τα πολλαπλά οφέλη τους, πόσο μάλλον στην τρέχουσα περιβαλλοντική και οικονομική συγκυρία. Σε σύγκριση με τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα, τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα παράγουν

Είναι

αποδεδειγμένο ότι, σε όλες τις περιοχές

που επλήγησαν

από τις πρόσφατες

κακοκαιρίες, τα καταστροφικά

αποτελέσματα

αυτών ήταν

εμφανώς μειωμένα

σε θέσεις

όπου υπήρχαν

κατασκευασμένες

υδραυλικές

διατάξεις

ελάχιστες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά τη λειτουργία τους, συμβάλλοντας στο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Επιπροσθέτως, σε σχέση με τα μεγάλης κλίμακας υδροηλεκτρικά, τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα έχουν συνήθως μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, προκαλώντας λιγότερη αναστάτωση στα οικοσυστήματα.

«Η εγκατάσταση ΜΥΗΕ σε υφιστάμενες αλλά και σε νέες υδραυλικές διατάξεις, με στόχο τη μικροϋδροηλεκτρική αξιοποίηση του υφιστάμενου αλλά και νέου δυναμικού, έχει τεράστιο πολλαπλασιαστικό ενδιαφέρον και τεράστιο δυναμικό εφαρμογής σε ολόκληρη τη χώρα, όπου η δυνατότητα εγκατάστασης

και αξιοποίησης παρομοίων ενεργειακών τεχνικών μπορεί να φέρει μια πραγματική επανάσταση στην ενεργειακή πολιτική της χώρας» τονίζει ο κ. Βασιλικός, ως προς το γιατί θα πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω αυτός ο κλάδος στην Ελλάδα.

Μια πρακτική λύση που ζητά ώθηση Ακόμη ένα επιχείρημα προς την κατεύθυνση της αξιοποίησης των συγκεκριμένων υποδομών, αποτελεί κι η πρακτικότητά τους. Τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα μπορούν να παρέχουν μια σταθερή και αξιόπιστη πηγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς είναι λιγότερο ευαίσθητα στις καιρικές διακυμάνσεις σε σύγκριση με συστήματα ηλιακής ή αιολικής ενέργειας. Ακόμη, μπορούν να εγκατασταθούν σε διάφορες τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένων ποταμών, ρεμάτων ή αρδευτικών καναλιών, ανάλογα με τους διαθέσιμους υδάτινους πόρους. Παράλληλα, τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα μπορούν εύκολα να «μεγαλώσουν» ή να μικρύνουν», ούτως ώστε να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες κοινοτήτων διαφορετικού μεγέθους, καθιστώντας τα μια ευέλικτη επιλογή για αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας. Ακόμη, δεν θα πρέπει να παραβλέπεται το χαμηλό λειτουργικό κόστος και κόστος συντήρησης των ΜΥΗΕ, αλλά και τα οικονομικά οφέλη προς τις τοπικές κοινωνίες δημιουργώντας ευκαιρίες απασχόλησης. Τέλος, σε εθνικό επίπεδο, είναι αξιοσημείωτη η συμβολή τους στη μείωση της εξάρτησης από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα. Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω, μόνο άκαιρη δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί η έκκληση του Προέδρου του ΕΣΜΗΕ για ανασχεδιασμό του ηλεκτροπαραγωγικού «χάρτη» της χώρας και την επενδυτική ενίσχυση των έργων. Σημειώνεται πως από το 2005 μέχρι το 2020 «θα πρέπει να εισακουστούν επιτέλους οι φωνές που συνηγορούν στο ότι η αξιοποίηση του νερού, θα πρέπει να αλλάξει κατεύθυνση, πολλώ δε μάλλον εφόσον ζούμε σε μεσογειακή χώρα, απειλούμενη από την κλιματική κρίση, ενώ οι υλικές ζημιές καθιστούν αναγκαία την ολική αναθεώρηση του αναπτυξιακού και ηλεκτροπαραγωγικού μας σχεδιασμού, εντάσσοντας σε αυτόν λύσεις που επιλύουν προβλήματα» καταλήγει ο κ. Βασιλικός. • ΚΩΝΣΤΑΝΤ ΊΝΟΣ ΒΑΣ Ί Λ ΊΚΟΣ Πρόεδρος του ΕΣΜΗΕ

Η ΕΥΡΩΠΗ ΕΓΚΡΙΝΕΙ ΕΝΑΝ

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΟΜΟ IN EXTREMIS

ΓΙΑ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙ ΤΗΝ

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ.

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ

ΕΤΣΙ; ΠΟΙΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΔΑΤΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ; ΠΟΙΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΝΑ

αποκατάστασης της φύσης την ΕΕ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΝ ΤΑ ΚΡΑΤΗ

αλλαγή;

Η

Ε Ί Κ Ο ΝΑ Μ Ί ΑΣ ΠΟΛ Ί Κ Η Σ ΑΡΚΟ Υ ΔΑΣ να κοιμάται πάνω σε ένα μικρό παγόβουνο είναι η εικόνα της χρονιάς. Αυτό επιβεβαιώνουν άλλωστε και τα 75.000 άτομα που την ψήφισαν. Η εκπληκτική φωτογραφία, με τίτλο “Ιced bed” του ερασιτέχνη φωτογράφου Nima Sarikhani κέρδισε το βραβείο “Wildlife Photographer of the Year, People’s Choice Award 2023” που διοργανώνει το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου. Τραβήχτηκε έπειτα από τρεις μέρες αναζήτησης πολικής αρκούδας στο αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ στη Νορβηγία. Αυτό που έχει σημασία, όμως, είναι η δήλωση του Nima. Σε όσους την έχουν δει, συμπεριλαμβανομένου και εμένα, η εικόνα προκαλεί έντονα συναισθήματα. Η φωτογραφία αυτή είναι μια ακόμη υπενθύμιση, ένα ηχηρό καμπανάκι για την κλιματική αλλαγή, την ευθραυστότητα, αλλά και την ομορφιά της φύσης. Ψηλά στον Αρκτικό Ωκεανό, τα νησιά Σβάλμπαρντ είναι από τα πιο απομονωμένα στον κόσμο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της WWF, είναι το σπίτι ενός από τους 19 πληθυσμούς πολικών αρκούδων στον κόσμο. Συνολικά, υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου

SABIEN LEEMANS

Ανώτερη Υπεύθυνος Πολιτικής Βιοποικιλότητας στο Γραφείο Ευρωπαϊκής Πολιτικής του WWF

βιοποικιλότητα. Ταυτόχρονα, όμως θεωρείται και ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους νόμους, καθώς πρόκειται να προωθήσει μια tricky πτυχή της πράσινης ατζέντας: πώς να αποκατασταθεί η φύση που κινδυνεύει με εξαφάνιση λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας. Καθορίζει τις υποχρεώσεις και τους στόχους σε διαφορετικά πεδία δράσης, όπως γεωργικές εκτάσεις, ποτάμια, δάση και αστικές περιοχές περιοχές, θάλασσες για να αντιστραφεί σταδιακά η περιβαλλοντική ζημιά που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή και την ανεξέλεγκτη ανθρώπινη δραστηριότητα. Όμως πέρυσι, ο νόμος έγινε στόχος σκληρής κριτικής από τους συντηρητικούς, ιδιαίτερα από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), το μεγαλύτερο σχηματισμό του Κοινοβουλίου. Το ΕΛΚ ισχυρίστηκε επανειλημμένα ότι το νομοσχέδιο θα απειλούσε τα προς το ζην των ευρωπαίων αγροτών, θα διαταράξει τις μακροχρόνιες αλυσίδες

«Σε μια εποχή που

πλημμύρες, ξηρασίες και πυρκαγιές καταστρέφουν

την ήπειρο, αυτός ο

νόμος θα βοηθήσει

3.000 αρκούδες στον πληθυσμό της Θάλασσας του Μπάρεντς. Αυτές οι αρκούδες τους καλοκαιρινούς μήνες περπατούν ανάμεσα στα διάφορα νησιά πάνω στο θαλάσσιο πάγο, που είναι ζωτικής σημασίας για να κυνηγήσουν τα θηράματά τους, όπως φώκιες και θαλάσσιους ίππους. Το Σβάλμπαρντ έχει θερμανθεί κατά 3-5 0 C από τη δεκαετία του 1970 και ταυτόχρονα το πάχος και η έκταση του θαλάσσιου πάγου έχει μειωθεί δραματικά. Αν και οι επιστήμονες δεν είναι απολύτως βέβαιοι, φαίνεται ότι η έλλειψη πάγου σημαίνει ότι οι αρκούδες αναγκάζονται τώρα να κολυμπήσουν πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις πέρα από τον ωκεανό. Διαδικασία ιδιαίτερα κουραστική, και ενώ οι αρκούδες φαίνεται να την αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή, δεν είναι σίγουρο πόσο καιρό μπορούν να αντέξουν αυτή τη νέα συνθήκη. Τα ζώα συνδέονται στενά με το βιότοπό τους, ένα βιότοπο που η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει θέσει υπό απειλή. Όμως, η φωτογραφία δίνει και ένα ελπιδοφόρο μήνυμα, όπως είπε και ο Nima, ότι δεν έχουν χαθεί όλα ακόμη. Υπάρχει χρόνος να διορθωθεί η κατάσταση και η φύση έχει αποδείξει ότι μπορεί να αποκατασταθεί.

τα υποβαθμισμένα

οικοσυστήματά μας

να ανακάμψουν, ώστε

να μπορούν να μας

προστατεύσουν από τις χειρότερες επιπτώσεις της

κλιματικής αλλαγής»

εφοδιασμού, θα μειώσει την παραγωγή τροφίμων, θα ανεβάσει τις τιμές για τους καταναλωτές και ακόμη και θα

εξαλείψει τις αστικές περιοχές για να

ανοίξει χώρο για χώρους πρασίνου. Η

άνοδος των τιμών στα σούπερ μάρκετ έχει οδηγήσει σε έντονο πληθωρισμό σε όλη την Ευρώπη. Οι συντηρητικοί ισχυρίζονται ότι μόνο αν οι αγρότες παράγουν περισσότερα και όχι λιγότερα, θα δοθεί λύση στον πληθωρισμό. Η αντιπολίτευση κατηγόρησε για λαϊκισμό και παραπληροφόρηση. Όμως, το επίπεδο ανησυχίας αντικατοπτρίστηκε και σε μια απίθανη συμμαχία πολιτών. Μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες τροφίμων, επιστήμονες και ΜΚΟ (συμπεριλαμβανομένης της αγωνίστριας για το κλίμα Γκρέτα Τούνμπεργκ) τάχθηκαν όλοι έντονα υπέρ του νομοσχεδίου. Πάντως την Τρίτη 27 Φεβρουαρίου, δόθηκε το τελικό πράσινο φως από τους βουλευτές της ΕΕ σε ένα νομοσχέδιο-ορόσημο που αποσκοπεί στην προστασία της φύσης της. Στην τελική ψηφοφορία στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο ψήφισαν 329 ψήφους υπέρ, μόλις 14 περισσότερες από την απαιτούμενη πλειοψηφία. Η Sabien Leemans, Ανώτερη Υπεύθυνος Πολιτικής Βιοποικιλότητας στο Γραφείο Ευρωπαϊκής Πολιτικής του WWF σημειώνει ότι: «Ο Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης αντιπροσωπεύει μια ιστορική και πρώτη στο είδος του ευκαιρία να επαναφέρουμε

Το χρονικό ενός αμφιλεγόμενου νόμου

Ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης, που προτάθηκε τον Ιούνιο του 2022, θεωρείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως βασικό μέρος για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα και τη

Παρά τις συντηρητικές ενστάσεις ενάντια στη νομοθεσία και το μαζικό κίνημα αντίδρασης των Ευρωπαίων αγροτών, ο Daniel Zimmer, EIT Climate-KIC Director of Land Use, Executive Director of the World Water Council, τονίζει ότι η εφαρμογή αναγεννητικών και βιώσιμων αγροτικών και δασικών μεθόδων είναι κρίσιμη για τον Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης. «Στόχος είναι η διατήρηση και ενίσχυση της βιοποικιλότητας και ανθεκτικότητας των οικοσυστημάτων μέσω της αναβάθμισης των χερσαίων και θαλάσσιων οικοτόπων» επισημαίνει ο κ. Zimmer. Ο νόμος επιβάλλει στα 27 κράτη μέλη την αποκατάσταση τουλάχιστον του 20% των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της ΕΕ έως το 2030 και στοχεύει στην αναζωογόνηση όλων των οικοσυστημάτων που χρειάζονται αποκατάσταση έως το 2050. O Daniel Zimmer σημειώνει ότι: «Το EIT Climate-KIC υποστηρίζει τη συστημική προσέγγιση του νόμου για την αποκατάσταση της φύσης, ο οποίος καλεί τα κράτη μέλη να εντοπίσουν συνέργειες μεταξύ της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων, του μετριασμού και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της υποβάθμισης της γης, της γεωργίας και της δασοκομίας».

Ο νέος νόμος για τις θάλασσες και τους ωκεανούς Άνθρωποι, οικονομία, και φύση εξαρτώνται από το νερό, έναν κρίσιμο τοπικό και παγκόσμιο πόρο, μέσο μεταφοράς, ρυθμιστή κλίματος και βιότοπο πληθώρας ειδών. Τα ποτάμια, οι λίμνες, οι θάλασσες και τα υπόγεια ύδατα της Ευρώπης βρίσκονται υπό πίεση από τη ρύπανση, τον ευτροφισμό, την υπερεκμετάλλευση και την κλιματική αλλαγή.

BEGOÑA PÉREZ VILLARREAL Director, EIT Food South

«Το υδάτινο στρες αποτελεί ιδιαίτερη ανησυχία στη Νότια Ευρώπη, με τις περιοχές να αναμένεται να υποχωρήσουν έως και 40% κάτω από το σενάριο αύξησης της θερμοκρασίας

κατά 3°C»

Σύμφωνα με τα στοιχεία του European Environment Agency (EEA) οι πόροι γλυκού νερού είναι πεπερασμένοι. Οι θάλασσες της Ευρώπης καλύπτουν περισσότερα από 11 εκατομμύρια km 2 και κυμαίνονται από ρηχές, ημίκλειστες θάλασσες έως τεράστιες εκτάσεις των βαθέων ωκεανών. Φιλοξενούν ένα ευρύ και εξαιρετικά ποικίλο φάσμα παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων με μεγάλη ποικιλία οικοτόπων και ειδών. Οι Ευρωπαίοι χρησιμοποιούν δισε-

κατομμύρια κυβικά μέτρα νερού κάθε χρόνο για πόση, γεωργία, μεταποίηση, θέρμανση και ψύξη, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τουρισμό και άλλους τομείς υπηρεσιών. Η αύξηση του πληθυσμού, η αστικοποίηση, η ρύπανση και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως οι επίμονες ξηρασίες, επιβαρύνουν όλο και περισσότερο τα αποθέματα γλυκού νερού της Ευρώπης και την ποιότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του European Environment Agency (EEA), παρόλο που οι χώρες της ΕΕ έχουν καταφέρει να μειώσουν ορισμένες πιέσεις, η κατάσταση διατήρησης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων παραμένει επίσης κρίσιμη. Ομοίως, η ρύπανση, η υπερεκμετάλλευση των θαλάσσιων πόρων και οι οικονομικές δραστηριότητες επηρεάζουν επίσης τη θαλάσσια ζωή. Η Claire Baffert , Senior Water Policy Office στο WWF

European Policy Office σημειώνει ότι: «Τα οικοσυστήματα γλυκού νερού είναι ένα από τα πλέον πληττόμενα από την απώλεια βιοποικιλότητας παγκοσμίως. Σύμφωνα με το δείκτη Living Planet Index του WWF, οι πληθυσμοί των ειδών γλυκού νερού έχουν υποστεί τη μεγαλύτερη συνολική παγκόσμια μείωση - κατά 83% μεταξύ 1970 και 2018. Στην Ευρώπη, η ανάκαμψη της βιοποικιλότητας των

γλυκών υδάτων έχει σταματήσει από το 2010, ιδίως κατάντη φραγμάτων, αστικών περιοχών και καλλιεργήσιμων εκτάσεων».

Σύμφωνα με τα στοιχεία της WWF, η ΕΕ έχει μέχρι στιγμής αποτύχει στις δεσμεύσεις της για θαλάσσια

προστασία, καθώς λιγότερο από το 2% της θαλάσσιας περιοχής της ΕΕ

καλύπτεται από Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές (MPA) με σχέδια διαχείρισης το 2019, παρά το ότι το

12,4% έχει οριστεί για προστασία. Μέχρι στιγμής, ο ωκεανός παγκοσμίως έχει απορροφήσει το 91% της θερμότητας που παράγεται από τις αυξημένες εκπομπές

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως η ποιότητα των υδάτων κολύμβησης, το πόσιμο νερό και η επεξεργασία των αστικών λυμάτων, υπήρξαν αξιοσημείωτα επιτεύγματα. Η Begoña Pérez Villarreal, Director, EIT Food South δήλωσε ότι: «Το διατροφικό μας σύστημα είναι εγγενώς συνδεδεμένο με το νερό και ως εκ τούτου είναι τόσο αιτία όσο και θύμα λειψυδρίας. Ενώ το υδατικό στρες έχει μια πολύπλοκη σειρά αιτιών, η γεωργία είναι ο μεγαλύτερος χρήστης νερού στην Ευρώπη και παίζει καθοριστικό ρόλο τόσο στο πρόβλημα όσο και στη λύση. Η ανάγκη για νερό στη γεωργία και κτηνοτροφία έχει διπλασιαστεί τον τελευταίο αιώνα, με την εντατικοποίηση της κτηνοτροφίας και την αυξανόμενη κατανάλωση κρέατος να ενισχύουν τη ζήτηση νερού. Εν τω μεταξύ, το σύστημα τροφίμων μας υποφέρει ως αποτέλεσμα της λειψυδρίας, με περίπου το 84% του οικονομικού αντίκτυπου της ξηρασίας να πέφτει στη γεωργία και τους αγρότες. Το υδάτινο στρες αποτελεί ιδιαίτερη ανησυχία στη Νότια Ευρώπη, με τις περιοχές να αναμένεται να υποχωρήσουν έως και 40% κάτω από το σενάριο αύξησης της θερμοκρασίας κατά 3°C».

Σε άλλους τομείς, όπως η διατήρηση των υγροτόπων, τα πλαστικά απορρίμματα στις θάλασσες, οι τελευταίες ενδείξεις συνεχίζουν να προκαλούν ανησυχία. H Claire Baffert σημειώνει επίσης ότι: «Ως εκ τούτου, είναι εξαιρετικά σημαντικό να αποκατασταθούν τα οικοσυστήματα των γλυκών υδάτων, προκειμένου να καμφθεί η καμπύλη της απώλειας της βιοποικιλότητας πριν από το 2030». Ο Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης δυνητικά θα μπορούσε να αλλάξει το παιχνίδι για την αποκατάσταση των ωκεανών. Σύμφωνα με τον Zimmer, το νερό δεν είναι ένα αυτόνομο ζήτημα και δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε τα δάση ή παράγουμε την τροφή μας. «Στο EIT Climate-KIC, εργαζόμαστε σε έργα σε όλη την Ευρώπη για αναγεννητικά τοπία, πράγμα που

DANIEL ZIMMER

EIT Climate-KIC Director of Land Use, Executive Director of the World Water Counci

«Με την καθιέρωση

του νέου νομοθετικού πλαισίου, τα μέλη-κράτη αναλαμβάνουν την ευθύνη να σχεδιάσουν εθνικά προγράμματα αναγέννησης, προετοιμάζοντας ταυτόχρονα το έδαφος μέσω ακριβούς παρακολούθησης

και ερευνητικών

πρωτοβουλιών που θα εντοπίσουν τις απαραίτητες ενέργειες για την επίτευξη των στόχων ανανέωσης»

σημαίνει εφαρμογή ολιστικών πρακτικών σχεδιασμού και διαχείρισης που στοχεύουν στην αποκατάσταση και ενίσχυση της οικολογικής υγείας, της βιοποικιλότητας και της ανθεκτικότητας» σημείωσε ο Zimmer.

Αυτός είναι ο πρώτος νόμος για τη φύση στην ΕΕ εδώ και 30 χρόνια, προσφέροντας μια σημαντική ευκαιρία να αντιμετωπιστούν οι κρίσεις της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας βιοποικιλότητας και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Επικεντρώνεται στην επιδιόρθωση των θαλάσσιων οικοτόπων για να ενισχυθούν η βιοποικιλότητα και η ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή. «Χαιρετίζουμε τον ειδικό στόχο του νόμου για την αποκατάσταση της φύσης για τον εντοπισμό και

την άρση των εμποδίων των ποταμών, προκειμένου να συμβάλουμε στον στόχο της αποκατάστασης 25.000

χλμ ποταμών ελεύθερης ροής στην

Ευρώπη. Τα ποτάμια της Ευρώπης

είναι τα πιο κατακερματισμένα στον

κόσμο, λόγω των υποδομών (φράγματα, υδατοφράκτες, αναχώματα) που

διαταράσσουν τη ροή και το σχήμα

τους», επισήμανε η Claire Baffert. Η

αποκατάσταση της συνδεσιμότητάς τους θα επιτρέψει στα ψάρια και τα ιζήματα να κινούνται ελεύθερα, σημειώνει η ίδια, θα βελτιώσει τη μεταφορά ιζημάτων που συμβάλλουν στην

καταπολέμηση της διάβρωσης και της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και

θα βελτιώσει την ποιότητα του νερού.

Πώς επηρεάζει ο νέος

νόμος την αλιεία και την

υδατοκαλλιέργεια;

Η πλήρης έκταση του νέου νόμου για

την αποκατάσταση της φύσης στο

πλαίσιο της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας δεν έχει ακόμη καταστεί σαφής, ωστόσο η νομοθεσία επισημαίνει ότι η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα για το 2030 τονίζει την ανάγκη για ισχυρότερη δράση για την αποκατάσταση των υποβαθμισμένων θαλάσσιων οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των οικοσυστημάτων πλούσιων σε άνθρακα και σημαντικούς χώρους ωοτοκίας και φυτωρίου ψαριών.

Ο εν λόγω νόμος θέτει νομικά δεσμευτικούς κανόνες για την αποκατάσταση της φύσης και συνεπάγεται με αλλαγές στον τρόπο εκμετάλλευσης των βιομηχανιών στον ωκεανό, συμπεριλαμβανομένης της αλιευτικής βιομηχανίας. Αλλά υπάρχει ήδη υπάρχει νόμος για τη διαχείριση της αλιείας στην ΕΕ: η Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ή ΚΑΠ). Η έκδοση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του NRL στοχεύει στο να εργάζονται σε αρμονία μεταξύ τους οι δύο νόμοι – NRL και CFP. Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν να επιλύσουν από κοινού προβλήματα που προκύπτουν όταν οι αλιευτικές πρακτικές μιας χώρας επηρεάζουν αρνητικά τις προσπάθειες αποκατάστασης ενός άλλου. Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως κοινή σύσταση διαδικασίας. Όσον αφορά την Κοινή Αλιευτική Πολιτική της ΕΕ, η νομοθεσία αναφέρει ότι «Όταν η προστασία των παράκτιων και θαλάσσιων οικοτόπων απαιτεί τη ρύθμιση των δραστηριοτήτων αλιείας ή υδατοκαλλιέργειας, εφαρμόζεται η Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑλΠ)». Η νέα νομοθεσία σημειώνει ότι η ΚΑΠ πρέπει να εφαρμόσει μια «προσέγγιση της διαχείρισης της αλιείας με βάση το οικοσύστημα, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι αρνητικές επιπτώσεις των αλιευτικών δραστηριοτήτων στα θαλάσσια οικοσυστήματα ελαχιστοποιούνται» και ότι θα πρέπει να «διασφαλίζει ότι οι δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας και αλιείας αποφεύγουν την υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος».

υγροτόπου και όχι δασικού οικοπέδου, που δεν θα είχε νόημα από άποψη βιοποικιλότητας)», διευκρινίζει το δελτίο τύπου.

Προκλήσεις εφαρμογής

CLAIRE BAFFERT

Senior Water Policy

Office στο WWF

European Policy Office

«Oι πληθυσμοί των ειδών γλυκού νερού έχουν υποστεί τη μεγαλύτερη συνολική παγκόσμια μείωση - κατά 83% μεταξύ 1970 και 2018. Στην Ευρώπη, η ανάκαμψη της βιοποικιλότητας των γλυκών υδάτων έχει σταματήσει από το 2010»

Το κείμενο σχεδιάζει επίσης να απαιτήσει από τις 27 χώρες μέλη να αποκαταστήσουν τουλάχιστον το 30% των κατεστραμμένων οικοτόπων έως το 2030, μετά το 60% έως το 2040 και το 90% έως το 2050. Αυτή είναι η πρώτη φορά που η ΕΕ καθορίζει ένα σαφές χρονοδιάγραμμα για αυτά τα ζητήματα, ενώ σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, το 80% των φυσικών οικοτόπων της ΕΕ -κυρίως τυρφώνες, αμμόλοφοι και λιβάδια- βρίσκονται σε «κακή ή μέτρια» κατάσταση διατήρησης και ότι έως και το 70 % των εδαφών είναι σε κακή κατάσταση. Ωστόσο, το μέτρο αυτό μπορεί να «προσαρμοσθεί ώστε να ληφθούν υπόψη ορισμένες εθνικές ιδιαιτερότητες, ώστε να είναι σχετικές με το τοπικό πλαίσιο». Άλλα μέτρα: κάθε κράτος θα πρέπει να πραγματοποιήσει ένα σχέδιο αποκατάστασης για να δώσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τους ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους της για την αποκατάσταση φυσικών οικοσυστημάτων όπως έλη, δάση, υγροτόπους ή προστατευόμενα είδη. Tο σχέδιο απαιτείται να ανανεώνεται κάθε δεκαετία - το 2030, 2040 και 2050. Οι αποκατασταθέντες χώροι πρέπει, επιπλέον, να προστατεύονται από κάθε υποβάθμιση και αν απαραίτητο, «πρέπει να αντισταθμιστούν με μέτρα αποκατάστασης σε έναν τύπο ισοδύναμου οικοτόπου (ένας υποβαθμισμένος υγρότοπος πρέπει να δώσει αφορμή για ένα ισοδύναμο μέτρο αποκατάστασης άλλου

Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν παγκόσμιοι και εθνικοί στόχοι για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας. Ωστόσο, επί του παρόντος, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εξακολουθούν να αυξάνονται και η βιοποικιλότητα μειώνεται σε επίπεδο που περιγράφεται από τη Διακυβερνητική Πλατφόρμα Επιστημονικής Πολιτικής για τη Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστήματος (IPBES) ως «πρωτοφανές». Τα υγιέστερα οικοσυστήματα θα είχαν μια σειρά ευρύτερων πλεονεκτημάτων, όπως το να είναι πιο ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή, να μειώσουν τον αντίκτυπο των ακραίων καιρικών συνθηκών και να συμβάλουν στο μετριασμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Επί του παρόντος, το 26% της ξηράς και το 12% των θαλάσσιων περιοχών της ΕΕ προστατεύονται. O Daniel Zimmer επισημαίνει ότι: «Με την καθιέρωση του νέου νομοθετικού πλαισίου, τα μέλη-κράτη αναλαμβάνουν την ευθύνη να σχεδιάσουν εθνικά προγράμματα αναγέννησης, προετοιμάζοντας ταυτόχρονα το έδαφος μέσω ακριβούς παρακολούθησης και ερευνητικών πρωτοβουλιών που θα εντοπίσουν τις απαραίτητες ενέργειες για την πλήρη επίτευξη των στόχων ανανέωσης, όπως καθορίζονται από τον εν λόγω κανονισμό».

Η ΕΕ έθεσε τον πρώτο της στόχο αποκατάστασης της φύσης το 2010, ως μέρος της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έως το 2020. Αυτή η στρατηγική περιείχε στόχο με στόχο την αποκατάσταση «τουλάχιστον 15% των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων» έως το 2020. Ωστόσο, δεν πέτυχε κανέναν από τους έξι στόχους που καθορίστηκαν σε αυτή τη στρατηγική, σύμφωνα με την εκτίμηση επιπτώσεων. Δήλωσε ότι ο στόχος αποκατάστασης παρεμποδίστηκε από πολλά ζητήματα, όπως η έλλειψη νομικά δεσμευτικών στόχων και η «ασάφεια» ως προς τα οικοσυστήματα και τις δραστηριότητες αποκατάστασης που αναφερόταν. Η Sabien Leemans, δήλωσε σχετικά ότι: «Για να διασφαλιστεί ότι ο νόμος θα επιτύχει τους στόχους του, τα κράτη μέλη

λιγότερες δυσκολίες.

Όπως τονίζεται από το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής, υπάρχουν πολλά βασικά ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη, για παράδειγμα ο εντοπισμός και η αντιμετώπιση των κενών γνώσης, η διασφάλιση της παροχής στο κοινό ευκαιριών συμμετοχής στη διαδικασία σύνταξης ή η εξασφάλιση χρηματοδότησης για την εφαρμογή μέτρων αποκατάστασης. «Το Γραφείο Ευρωπαϊκής Πολιτικής του WWF, μαζί με άλλους εταίρους, θα ετοιμάσει μια ειδική έκθεση με κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο σύνταξης ενός επιτυχημένου Εθνικού Σχεδίου Αποκατάστασης» επισήμανε η Leemans. Η στρατηγική στοχεύει στη νομική προστασία τουλάχιστον του 30% της ξηράς, συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών υδάτων, και του 30% της θάλασσας στην ΕΕ έως το 2030. Επιπλέον, έθεσε στόχο να διασφαλίσει ότι το 30% των ειδών και οικοτόπων της ΕΕ θα φτάσει σε «ευνοϊκό κατάσταση διατήρησης» και να αποκατασταθούν τουλάχιστον 25.000 χιλιόμετρα ποταμών ελεύθερης ροής μέχρι την ημερομηνία αυτή.

Όπως σημειώνει ο Daniel Zimmer: «Θα χρειαστεί επίσης να επιταχύνουν την επέκταση του αστικού πρασίνου. Αυτό θα λειτουργήσει ως ισχυρός μοχλός για την επίτευξη των φιλοδοξιών της Αποστολής Πόλεων της ΕΕ και της Αποστολής της ΕΕ για την Προσαρμογή, πάνω στην οποία εργάζεται η Climate-KIC, οδηγώντας έργα όπως το Net Zero Cities, υποστηρίζοντας 112 πόλεις για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2030, και Pathways2Resilience, βοηθώντας 150 Ευρωπαίους στις προσπάθειές τους να γίνουν ανθεκτικοί στο κλίμα».

Η καινοτομία είναι ίσως το κλειδί Πριν από αρκετά χρόνια, μια έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ έδειξε ότι περισσότερο από το μισό του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, περίπου 44 τρισεκατομμύρια δολάρια, βασιζόταν στη φύση και τις υπηρεσίες που παρέχει. Ωστόσο, αυτή η αξία και τα φυσικά οικοσυστήματα πίσω από αυτήν τίθενται σε κίνδυνο από τις αλληλένδετες κρίσεις της κλιματικής αλλαγής. Η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να μετριάσει την περιβαλλοντική υποβάθμιση και την απώλεια βιοποικιλότητας. Η διατήρηση της φύσης περιλαμβάνει μια πολύπλοκη και ποικιλόμορφη σειρά δεδομένων. Η Bego ñ a Pérez Villarreal μας είπε ότι «η επιτάχυνση της καινοτομίας είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση θεμάτων σχετικά με τη βιώσιμη διαχείριση του νερού και το EIT Food έχει διάφορους τρόπους με τους οποίους υποστηρίζουμε νεοφυείς επιχειρήσεις που αναπτύσσουν λύσεις αιχμής για την εξοικονόμηση και τη βελτιστοποίηση της χρήσης του νερού – μεταξύ άλλων μέσω των προγραμμάτων Επιχειρηματικότητας, όπου παρέχουμε σε επίδοξους επιχειρηματίες αγροδιατροφικών προϊόντων, startups και scaleups με πρακτική καθοδήγηση, ευκαιρίες δικτύωσης και επενδύσεις για επιτυχή επιτάχυνση και κλιμάκωση».

Μία από αυτές τις νεοφυείς επιχειρήσεις, τονίζει η Bego ñ a Pérez Villarreal, και νικητής του βραβείου Marketed Innovation Prize του EIT Food 2023, η Agua de Sol, έχει πρωτοπορήσει σε μια τεχνολογία για την αύξηση των αποθεμάτων καθαρού νερού με το SunAir Fountain®, μια λύση που επιτρέπει την παραγωγή πόσιμου νερού με χρήση ανανεώσιμων πηγών. Εν τω μεταξύ, η Agricolus, μια ιταλική startup στο πλαίσιο του προγράμματος EIT Food RisingFoodStars, έχει αναπτύξει μια πλατφόρμα cloud που επιτρέπει στους παραγωγούς τροφίμων να προβλέπουν τις αποδόσεις και να βελτιστοποιούν τις εισροές όπως λιπάσματα, θεραπείες και νερό. Πιο έξυπνη τεχνολογία – τεχνητή νοημοσύνη (AI), 5G, σύννεφο, μεγάλα δεδομένα και Διαδίκτυο των Πραγμάτων – επιτρέπει στους επιστήμονες να παρακολουθούν τα ζώα, τα φυτά και τα ενδιαιτήματά τους για να τα προστατεύουν από τις αυξανόμενες φυσικές και ανθρωπογενείς πιέσεις.

Η ψηφιακή τεχνολογία παίζει καθοριστικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση των ανθρώπων σχετικά με τη σημασία των κοραλλιογενών υφάλων. Σύμφωνα με την Pérez Villarreal, οι καινοτόμες λύσεις διαδραματίζουν ήδη καθοριστικό ρόλο στον μετασχηματισμό της βιομηχανίας αγροδιατροφής για τη διασφάλιση της βιώσιμης διαχείρισης του νερού. «Για παράδειγμα, η ελληνική startup Fuelics σχεδιάζει, κατασκευάζει και αναπτύσσει έξυπνες λύσεις υδρομετρητών για τη βελτίωση της διαχείρισης του νερού, συμπεριλαμβανομένης της ανίχνευσης αποβλήτων νερού. Η εταιρεία deeptech έχει αναγνωριστεί ως μία από τις πέντε κορυφαίες startups αισθητήρων που επηρεάζουν τον κατασκευαστικό κλάδο» σημειώνει η ίδια.

Φ. Κουντούρη: Υπάρχει βιώσιμη λύση για την κλιματική αλλαγή και μπορεί να εφαρμοστεί...

ΜΕ ΕΝΑ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΥ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΙΤ ΤΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΚΛΟΝΗΤΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ, Η ΦΟ Ι ΒΗ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗ ΑΠΟΤΕΛΕ Ι Ε ΜΠΝΕΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΔΡΑ ΣΗ ΚΑΙ ΤΟ Ε ΡΓΟ ΤΗΣ. Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΕΝΔΕΛΕΧΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ, ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΕΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΛΥΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ.

ΜΑΛΙΣΤΑ, ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ ΟΤΙ Η ΛΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΡΘΕΙ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΖΕΥΞΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΓΜΕΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΝΝΑ ΧΑΤΖΗ

Ω

Σ ΓΥΝΑΊΚΑ στον ακαδημαϊκό χώρο, το ταξίδι της καθηγήτριας Φοίβης Κουντούρης αποτελεί απόδειξη ότι η επιτυχία δεν γνωρίζει όρια φύλου. Άλλωστε συγκαταλέγεται στο 1% των γυναικών οικονομολόγων με τις περισσότερες αναφορές στον κόσμο, ενώ βρίσκεται στην επίσημη λίστα του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ με τους κορυφαίους 2% των παγκόσμιων επιστημόνων. Το AE4RIA μάλιστα, μια διεπιστημονική πρωτοβουλία που έχει ιδρύσει και ηγείται, συγκεντρώνει ένα 60% γυναικών ερευνητριών. Με την απαράμιλλη αφοσίωσή της στην ακαδημαϊκή αριστεία, λοιπόν, και την ένθερμη υπεράσπιση της δράσης για την κλιματική αλλαγή, η Φοίβη Κουντούρη έχει αναδειχθεί σε ηγετική φυσιογνωμία στους τομείς της περιβαλλοντικής οικονομίας τόσο σε ακαδημαϊκό όσο και σε θεσμικό επίπεδο. Το βιογραφικό της πλούσιο. Eίναι καθηγήτρια Οικονομικής Θεωρίας και Πολιτικής στην Οικονομική Σχολή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και είναι η εκλεγμένη Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Ένωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων (EAERE). Είναι επίσης, μεταξύ άλλων, συμπρόεδρος του Δικτύου Αειφόρου Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών στην Ευρώπη (UN SDSN) και συμπρόεδρος του UN SDSN Greece. Είναι ευρέως αναγνωρισμένη ως πρωτοπόρος σε καινοτόμα, ανθρωποκεντρικά,

διεπιστημονικά συστήματα για τη βιώσιμη αλληλεπίδραση μεταξύ φύσης, κοινωνίας και οικονομίας. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι μέσα από τις πρωτοβουλίες που έχει ιδρύσει γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ ερευνητικών ιδρυμάτων, επιταχυντών καινοτομίας και δικτύων διεπαφής επιστήμης-τεχνολογίας-πολιτικής για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Σε έναν κόσμο που αντιμετωπίζει πρωτόγνωρες προκλήσεις όσον αφορά στη λειψυδρία και στην ποιότητα του νερού, ο ρόλος της εκπαίδευσης και της τεχνολογίας γίνεται πρωταρχικός. Ο συνδυασμός των δύο είναι ζωτικής σημασίας και προσφέρει μια μοναδική προοπτική για το πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτά τα πιεστικά ζητήματα.

_ Ποια είναι η σημερινή κατάσταση των υδάτινων πόρων σε παγκόσμιο επίπεδο και ποιες είναι οι πιο επείγουσες προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε όσον αφορά στην ορθή διαχείρισή τους σε παγκόσμιο, αλλά και σε εγχώριο επίπεδο; Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι υδάτινοι πόροι βρίσκονται υπό πρωτοφανή πίεση εξαιτίας πολλών παραγόντων, όπως αύξηση του πληθυσμού, αστικοποίηση, κλιματική αλλαγή, κ.ά. Οι πιο επείγουσες προκλήσεις περιλαμβάνουν τη λειψυδρία, η οποία επιδεινώνεται από την κλιματική αλλαγή που οδηγεί σε συχνότερες και σοβαρότερες ξηρασίες και πλημμύρες, τη ρύπανση από γεωργικές απορροές και βιομηχανικά απόβλητα και την αναποτελεσματική χρήση νερού στην άρδευση και τα αστικά συστήματα. Σύμφωνα με το World Resources Institute (WRI), σχεδόν 4 δισ. άνθρωποι αντιμετωπίζουν συνθήκες λειψυδρίας για τουλάχιστον ένα μήνα το χρόνο. Τα φυσικά οικοσυστήματα που παρέχουν καθαρό νερό -όπως τα δάση και οι υγρότοποι- υποβαθμίζονται με ανησυχητικούς ρυθμούς. Η ζήτηση για νερό προβλέπεται να αυξηθεί έως και 30% έως το 2050, ενώ οι συγκρούσεις που σχετίζονται με το νερό και η πολιτική αστάθεια αυξάνονται. Και η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει το πρόβλημα, εντείνοντας τις πλημμύρες και τις ξηρασίες, μεταβάλλοντας τα πρότυπα βροχοπτώσεων και τροφοδοτώντας την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Σύμφωνα με την παγκόσμια Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UN SDSN) αν και κατά μέσο όρο σε παγκόσμιο επίπεδο έχει σημειωθεί πρόοδος στην ενίσχυση της πρόσβασης σε βασικές υποδομές, που καλύπτονται κυρίως από το Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης 6 (ΣΒΑ 6 - Καθαρό Νερό και Αποχέτευση), οι επιδόσεις ανάμεσα στις χώρες ποικίλλουν. Συγκεκριμένα, η Αφρική και τμήματα της Νότιας Ασίας, αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την εξασφάλιση καθαρού νερού και αποχέτευσης για τους πληθυσμούς τους. Αντίθετα, οι περισσότερες χώρες στην Ευρώπη, τη

Βόρεια Αμερική και τμήματα της Νότιας Αμερικής, καθώς και η Αυστραλία, φαίνεται να σημειώνουν καλύτερη πρόοδο στην επίτευξη του ΣΒΑ 6, αντανακλώντας μια αποτελεσματικότερη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Παρόμοια είναι τα αποτελέσματα και για την Ευρωπαϊκή Ένωση σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης, την οποία συνυπογράφω ως μια από τους συγγραφείς. Ενώ η συνολική τάση είναι θετική, χρειάζεται ακόμη προσοχή για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων πεδίων για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι πολίτες της ΕΕ έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και αποχέτευση.

στον σε βασικές υπηρεσίες πόσιμου νερού και σε βασικές υπηρεσίες αποχέτευσης. Μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού χρησιμοποιεί υπηρεσίες ύδρευσης με ασφαλή διαχείριση και υπηρεσίες αποχέτευσης με ασφαλή διαχείριση. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν, ιδίως όσον αφορά την κατανόηση και τη διαχείριση της άντλησης γλυκού νερού, την επεξεργασία λυμάτων και την αντιμετώπιση ζητημάτων λειψυδρίας, ιδίως όσον αφορά το δείκτη που αφορά την κατανάλωση που ενσωματώνεται στις εισαγωγές.

Με την ομάδα μου έχουμε μετρήσει την επίδοση στους ΣΒΑ και σε επίπεδο ελληνικών περιφερειών και έχουμε συμπεριλάβει τα αποτελέσματα σε σχετική Έκθεση. Αυτό που προκύπτει συνολικά για τις 13 ελληνικές περιφέρειες

ΣΒΑ 6, είναι ότι

περιφέρεια έχει

Η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις στο ΣΒΑ 6. Η χώρα μας βρίσκεται σε τροχιά επίτευξης του ΣΒΑ, πράγμα που σημαίνει ότι λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα για τη διατήρηση των προτύπων καθαρού νερού και αποχέτευσης. Σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού έχει πρόσβαση τουλάχι-

το στόχο, τρεις αντιμετωπίζουν μόνο μικρές προκλήσεις, ενώ

υπόλοιπες αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις ως προς τη βιώσιμη διαχείριση των συστημάτων νερού.

_ Πώς η πρωτοβουλία AE4RIA ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ ερευνητικών ιδρυμάτων, επιταχυντών καινοτομίας και δικτύων διεπαφής επιστήμης – τεχνολογίας – πολιτικής για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης; Οι συνεργασίες είναι κρίσιμες στη βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς συγκεντρώνουν ένα ευρύ φάσμα προοπτικών, εξειδίκευσης και πόρων. Η συνεργασία των ενδιαφερόμενων μερών είναι θεμελιώδους σημασίας, διότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι πολύπλοκες και αλληλένδετες. Η συμπόρευση μεταξύ κυβερνήσεων, ιδιωτικού τομέα, κοινωνίας των πολιτών και ακαδημαϊκής κοινότητας μπορεί να επιτευχθεί μέσω διαφανούς και χωρίς αποκλεισμούς διακυβέρνησης, ενθαρρύνοντας πλατφόρμες για ανταλλαγή γνώσης και συλλογική δράση. Η πρωτοβουλία AE4RIA που ίδρυσα και διευθύνω, αποτελεί καταλύτη για μια τέτοια πολύπλευρη συνεργασία, καθώς γεφυρώνει αποτελεσματικά το χάσμα μεταξύ ερευνητικών ιδρυμάτων, επιταχυντών καινοτομίας και δικτύων πολιτικής. Δεν χρησιμεύει μόνο για το συγχρονισμό αυτών των ανόμοιων προσπαθειών με τους πρωταρχικούς στόχους των ΣΒΑ των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, αλλά καλλιεργεί επίσης ένα περιβάλλον όπου η διεπιστημονική έρευνα μπορεί να ευδοκιμήσει για την αντιμετώπιση σύνθετων ζητημάτων όπως η κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, η AE4RIA διαδραματίζει κεντρικό ρόλο μέσω της υποστήριξης του SDSN Global Climate Hub (Κόμβος για το Κλίμα). Ο Κόμβος υποστηρίζεται επίσης από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Κέντρο Έρευνας και Καινοτομίας ΑΘΗΝΑ και διαθέτει, μεταξύ άλλων, μια μονάδα που ασχολείται αποκλειστικά με το πλέγμα: γη, νερό, τρόφιμα, ενέργεια και βιοποικιλότητα, των οποίων τα πολύπλοκα συστήματα μοντελοποιούνται και κατανοούνται. Η προσομοίωση φυσικών και κοινωνικοοικονομικών παραγόντων και η ανάλυση πιθανών σεναρίων, με στόχο να αξιολογηθούν και να προβλεφθούν τα αποτελέσματα διαφόρων παρεμβάσεων, είναι απαραίτητη για την Φοίβη Κουντούρη, Καθηγήτρια & Διευθύντρια Εργαστηρίου Έρευνας ReSEES, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

υποστήριξη αποφάσεων πολιτικής και την ανάπτυξη πρακτικών εφαρμογών. Επίσης, είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η AE4RIA δεν συμβάλλει μόνο σε θεωρητικές συζητήσεις ακαδημαϊκού επιπέδου, αλλά αξιοποιεί πληροφορίες που μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγές πολιτικής και καινοτομίες. Αυτή η ολοκληρωμένη προσέγγιση διασφαλίζει ότι το περίπλοκο πλέγμα των περιβαλλοντικών συστημάτων όχι μόνο γίνεται κατανοητό, ανοίγοντας το δρόμο για ένα ανθεκτικό μέλλον που εξισορροπεί την οικολογική ακεραιότητα με την ανθρώπινη πρόοδο.

_ Ποιες συγκεκριμένες στρατηγικές και συλλογικές προσπάθειες αναλαμβάνει το EIT Climate-KIC για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και της ξηρασίας στην Ελλάδα; Ποιες επενδύσεις έχουν γίνει στον τομέα των πρακτικών διαχείρισης; Η στρατηγική προσέγγιση του EIT ClimateKIC είναι πολύπλευρη και στοχεύει στην καινοτομία και τη συστημική αλλαγή. Το περιφερειακό σχέδιο καινοτομίας του EIT (RIS), φιλοδοξεί να γεφυρώσει το κενό καινοτομίας στην Ευρώπη και να συμβάλλει καθοριστικά στην προώθηση του τριγώνου της γνώσης, συνδέοντας τις επιχειρήσεις, την εκπαίδευση και την έρευνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, το Climate-KIC RIS επικεντρώνεται στην καλλιέργεια τοπικών οικοσυστημάτων καινοτομίας για την προώθηση τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της χώρας στις κλιματικές επιπτώσεις, περιλαμβανομένης της λειψυδρίας. Το πρόγραμμα δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, την επιχειρηματικότητα και την προώθηση δραστηριοτήτων καινοτομίας που ευθυγραμμίζονται με φιλόδοξους κλιματικούς στόχους και την επείγουσα ανάγκη προσαρμογής και ανθεκτικότητας ενόψει των ποικίλων κλιματικών προκλήσεων.

Οι επενδύσεις εστιάζουν σε βιώσιμα συστήματα διαχείρισης νερού, γεωργικές καινοτομίες για την ανάπτυξη ποικιλιών καλλιεργειών ανθεκτικών στην ξηρασία και την ανάπτυξη τεχνολογιών που βελτιστοποιούν τη χρήση νερού. Αυτά τα συστήματα

μπορούν να προσαρμοστούν στις περιβαλλοντικές συνθήκες σε πραγματικό χρόνο, μειώνοντας σημαντικά τη σπατάλη νερού. Η χρήση επεξεργασμένων λυμάτων για γεωργικούς σκοπούς είναι ένας άλλος τομέας όπου η Ελλάδα έχει δει πρακτικές εφαρμογές, παρέχοντας διπλό όφελος από τη μείωση της άντλησης γλυκού νερού και τη βελτίωση των διαδικασιών ανακύκλωσης. Επιπλέον, προωθούνται τεχνικές διατήρησης της υγρασίας του εδάφους για τη διατήρηση της γεωργικής βιωσιμότητας ακόμη και κατά τη διάρκεια ξηρών περιόδων.

Η συνεργασία των ενδιαφερόμενων μερών είναι θεμελιώδους σημασίας, διότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε

είναι πολύπλοκες

και αλληλένδετες

Οι προσπάθειες αυτές συμβάλλουν συλλογικά όχι μόνο στη μείωση της ζήτησης νερού, αλλά και στη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας των αποθεμάτων νερού. Τέτοιες πρωτοβουλίες χρησιμεύουν ως παραδείγματα βέλτιστης πρακτικής όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά δημιουργούν προηγούμενο για άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες που αντιμετωπίζουν παρόμοια ζητήματα. Το κλειδί για την επιτυχία τους έγκειται στις προσπάθειες συνεργασίας και στην προώθηση μιας κουλτούρας καινοτομίας που μπορεί να αναπαραχθεί και να κλιμακωθεί σε διάφορες περιοχές που αντιμετωπίζουν την απειλή της λειψυδρίας και τις ευρύτερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

_ Πώς επηρεάζει η ρύπανση από γεωργικές δραστηριότητες και βιομηχανικές πηγές την ποιότητα των υδατικών συστημάτων στην Ελλάδα

Η ρύπανση από γεωργικές και βιομηχανικές δραστηριότητες αποτελεί σημαντική απειλή για την ποιότητα των υδάτων στην Ελλάδα, με δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στα υδάτινα οικοσυστήματα όσο και στην ανθρώπινη υγεία. Για την καταπολέμηση αυτού του φαινομένου, εφαρμόζονται μέτρα όπως αυστηρότεροι έλεγχοι ρύπανσης, καθαρότερες μέθοδοι παραγωγής και υιοθέτηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών για την ελαχιστοποίηση των δυσμενών επιπτώσεων και τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων. Το πρόγραμμα «Νερό για το Αύριο» της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, στο οποίο είμαι επιστημονικά υπεύθυνη, αντικατοπτρίζει τη δέσμευση για βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων στη Βιομηχανία. Το πρόγραμμα αυτό δεν περιορίζεται στην προώθηση της αποδοτικής χρήσης του νερού στη ζυθοποιία, αλλά επιδρά και σε ευρύτερες βιώσιμες πρακτικές όσον αφορά το νερό. Εστιάζοντας αρχικά στην Περιφέρεια Θεσσαλίας και σε συνεργασία με κυβερνητικούς φορείς, την κοινωνία των πολιτών και την επιστημονική κοινότητα υποστηρίζουμε τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων μέσω μιας μεθοδολογίας καινοτόμων συστημάτων. Από το έργο έχουν προκύψει περισσότερες από δέκα πολύ συγκεκριμένες προτάσεις βελτίωσης, τις οποίες έχω παρουσιάσει στη Βουλή των Ελλήνων και αφορούν μια σειρά από τομείς ενδιαφέροντος, που συμπεριλαμβάνουν: Διαχείριση Δεδομένων, Συμμετοχή Ενδιαφερομένων και Προσαρμογή των Δεξιοτήτων, Αναβάθμιση Τεχνολογικών Λειτουργιών, Μοντελοποίηση Συστημάτων Διαχείρισης Αποφάσεων, κ.ά. Όμως, είμαι επιστημονικά υπεύθυνη και σε δεκάδες άλλα ερευνητικά προγράμματα που αφορούν τη βιώσιμη διαχείριση του νερού. Καταρχάς, είμαι μία από τους επιστημονικά υπεύθυνους ερευνητές του έργου Smart Water Futures: Designing the Next Generation of Urban Drinking Water Systems, που έχει λάβει ένα από τα πιο υψηλού κύρους βραβείο από το «European Research Council (ERC)» και συνοδεύεται από επιχορήγηση €10 εκατομμυρίων για έξι

την επόμενη γενιά αστικών συστημάτων πόσιμου νερού και υποστηρίζουμε τη λήψη

αποφάσεων για τις υποδομές ύδρευσης στις αστικές περιοχές επιδιώκοντας συστήματα ύδρευσης κοινωνικά δίκαια, οικονομικά βιώσιμα και περιβαλλοντικά ανθεκτικά, ευθυγραμμισμένα με τους ΣΒΑ. Άλλα σχετικά έργα που μπορώ να αναφέρω είναι το DAFNE, που αναπτύσσει ένα πλαίσιο αποφάσεων για τις συνιστώσες του πλέγματος νερού – ενέργειας – τροφίμων σε διασυνοριακούς υδάτινους πόρους αναπτυσσόμενων χωρών, το AWESOME, που ασχολείται με τη Διαχείριση του νερού, των οικοσυστημάτων και των τροφίμων στη Νότια Μεσόγειο, το GLOBAQUA για τον προσδιορισμό και την πρόληψη των παραγόντων λειψυδρίας και τη βελτίωση των πρακτικών και πολιτικών διαχείρισης νερού, το AQUALIBRIUM που εντοπίζει και ταξινομεί τα τρέχοντα ζητήματα στον τομέα της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στη διαχείριση των υδάτων, ώστε να βοηθήσει τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην αποτελεσματική διάθεση ερευνητικών πόρων, το AQUASTRESS που παρέχει βελτιωμένες διεπιστημονικές μεθοδολογίες που επιτρέπουν στους φορείς σε διαφορετικά επίπεδα συμμετοχής και σε διαφορετικά στάδια της διαδικασίας σχεδιασμού να μετριάσουν τα προβλήματα καταπόνησης των υδάτινων πόρων, κ.ά.

_ Πώς πρωτοβουλίες όπως το Black Sea Accelerator, που υποστηρίζει την κλιμάκωση βιώσιμων επιχειρήσεων στη γαλά-

ζια οικονομία, συμβάλλουν στην πρόοδο και την υιοθέτηση καινοτόμων τεχνολογιών σε τομείς όπως η παρατήρηση των ωκεανών, οι μεταφορές, η αλιεία, ο τουρισμός, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η βιοτεχνολογία; Πρωτοβουλίες όπως το Black Sea Accelerator είναι θεμελιώδους σημασίας για την προώθηση βιώσιμων επιχειρηματικών πρακτικών στο πλαίσιο της γαλάζιας οικονομίας. Το πρόγραμμα αυτό στοχεύει ειδικά σε βασικούς τομείς - παρακολούθηση των ωκεανών, μεταφορές, αλιεία, τουρισμός, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και βιοτεχνολογία. Προσφέρει υπηρεσίες για την ενίσχυση της ανάλυσης της αγοράς, την ενίσχυση των ικανοτήτων προώθησης και τη δημιουργία ευκαιριών αντιστοίχισης με επενδυτές, βοηθώντας έτσι στην ανάπτυξη επιχειρήσεων που συμβάλλουν σε εύρωστα θαλάσσια οικοσυστήματα, ενισχύουν την οικονομική ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα των παράκτιων κοινοτήτων.

Το Accelerator, που υποστηρίζεται από τα έργα Horizon 2020 BRIDGE-BS και DOORS, έχει σχεδιαστεί για να μετατρέψει την επιστημονική γνώση σε βιώσιμες επιχειρηματικές ευκαιρίες, υποστηρίζοντας την αποστολή του BRIDGE-BS για την προώθηση μιας βιώσιμης, καινοτόμου και κυκλικής γαλάζιας οικονομίας. Ανοίγει πόρτες για οργανισμούς από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και πέραν αυτής, με στόχο την

ενσωμάτωση λύσεων που αντιμετωπίζουν τις πιεστικές περιβαλλοντικές προκλήσεις που προσδιορίζονται από το BRIDGE-BS, όπως ο ευτροφισμός και η υπεραλίευση κ.ά. Άλλοι επιταχυντές που φιλοξενούμε στο AE4RIA, είναι ο Brigaid Connect, μια πρωτοβουλία με στόχο να επιταχύνει την ανάπτυξη και την εφαρμογή λύσεων ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή στην Ευρώπη και ο MENA Maritime Accelerator, που μέσα από ένα τεράστιο δίκτυο συνεργατών παρέχει σε έως και 5 νεοφυείς επιχειρήσεις ετησίως χρηματοδότηση, εκπαίδευση, peer to peer coaching και θεματική καθοδήγηση. Στο ευρύτερο πλαίσιο, η συμμετοχή μου σε έργα όπως το MariTech Talent και το NAVgreen ευθυγραμμίζεται με αυτές τις πρωτοβουλίες, με στόχο την ανάπτυξη μιας καλά ενημερωμένης και ενδυναμωμένης κοινότητας γύρω τη βιώσιμη γαλάζια οικονομία. Το MariTech Talent επικεντρώνεται στο να φέρει σε επαφή επαγγελματίες της ναυτιλίας με τεχνολογικές λύσεις για την αντιμετώπιση της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης στη ναυτιλιακή βιομηχανία. Το NAVgreen ασχολείται με την ενίσχυση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του ναυτιλιακού τομέα μέσω της διερεύνησης εναλλακτικών καυσίμων, την προώθηση ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών και την ενθάρρυνση των αρχών της κυκλικής οικονομίας. Ομοίως, το έργο DiverSea επι-

διώκει να προωθήσει την παρατήρηση και την παρακολούθηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας μέσω τεχνολογιών αιχμής και ενσωμάτωσης δεδομένων, εμπλέκοντας άμεσα τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε αυτή τη διαδικασία.

_ Πώς το συμπέρασμα της COP28, ιδίως το αίτημα για άμεση μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα και η έμφαση στις καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050, συμβιβάζεται με τις παγκόσμιες προκλήσεις που σχετίζονται με τη λειψυδρία και την ποιότητα των υδάτων; Το συμπέρασμα της COP28 υπογράμμισε την ανάγκη άμεσης απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα και επίτευξης καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Το παρόν ψήφισμα συνδέεται άρρηκτα με τις προκλήσεις της λειψυδρίας και της ποιότητας των υδάτων, δεδομένης της βαθιάς διασύνδεσής τους με την κλιματική αλλαγή και την επίτευξη των ΣΒΑ. Η πορεία προς τις καθαρές μηδενικές εκπομπές είναι ζωτικής σημασίας για το μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στα παγκόσμια συστήματα ύδρευσης. Κατά τη διάρκεια της συμμετοχής μας ως AE4RIA στην COP28 με το Global Climate Hub, παρουσιάσαμε δύο ολοκληρωμένες εκθέσεις. Η έκθεσή μας με τίτλο «Modeling Net-Zero Pathways» παρουσίασε λεπτομερή εξονυχιστικά ολοκληρωμένα μοντέλα αξιολόγησης που προσομοιώνουν τη σχέση ενέργειας-κλίματος, βοηθώντας στην οριοθέτηση λεπτομερών μονοπατιών μετάβασης του ενεργειακού τομέα στην ΕΕ και τη Νοτιοανατολική Ασία. Οι επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες και περιβαλλοντική καινοτομία προβλέπεται να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες απασχόλησης που απαιτούν σύγχρονες δεξιότητες από το εργατικό δυναμικό. Η λευκή βίβλος που συντάξαμε σε συνεργασία με την Huawei, «Twin Skills for the Twin Transition: Defining Green Digital Skills and Jobs», που παρουσιάστηκε επίσης στην COP28, προσδιορίζει τις ικανότητες που χρειάζεται το σύγχρονο εργατικό δυναμικό για να ανταποκριθεί στη διττή μετάβασηπράσινη και ψηφιακή. Προτείνει μεθόδους αναβάθμισης και επανειδίκευσης του εργατικού δυναμικού ώστε να ανταποκρίνεται σε αυτές τις νέες απαιτήσεις.

Τέτοιες μεταβάσεις όχι μόνο συμβάλλουν στην απαλλαγή της οικονομίας από τον άνθρακα, αλλά έχουν επίσης σημαντικά οφέλη για τη διατήρηση του νερού και τη βελτίωση της ποιότητας. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καταναλώνουν συνήθως λιγότερο νερό, μετριάζοντας την πίεση στους υδάτινους πόρους. Επιπλέον, συνδυάζοντας τις στρατηγικές καθαρού μηδενικού ισοζυγίου με μέτρα εξοικονόμησης νερού, είναι δυνατόν να επιτευχθεί μια πιο βιώσιμη ισορροπία μεταξύ της παραγωγής ενέργειας και της χρήσης νερού. Ως εκ τούτου, η πορεία προς το καθαρό μηδέν αποτελεί κρίσιμη συνιστώσα του ευρύτερου σχεδίου βιώσιμης ανάπτυξης, διασφαλίζοντας ότι η ταυτόχρονη απαίτηση για μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και συνετή διαχείριση των υδάτινων πόρων συμβιβάζονται και επιδιώκονται παράλληλα. Η ενσωμάτωση αυτών των στόχων απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση όπου η αποδοτικότητα του νερού, η καθαρή ενέργεια και οι βιώσιμες πρακτικές συγκλίνουν για να δημιουργήσουν ανθεκτικά συστήματα.

Η επιθυμία μου για το μέλλον είναι να αγκαλιάσουμε την αναγεννητική δύναμη της φύσης, συμπεριλαμβανομένων των ωκεανών και των

συστημάτων γλυκού νερού

_ Ο Sir David Attenborough δήλωσε: «Η δύναμη της αναγέννησης των ωκεανών είναι αξιοσημείωτη - αρκεί να της δώσουμε την ευκαιρία». Ποια είναι η επιθυμία και η πρόβλεψή σας για το μέλλον της διαχείρισης των υδατικών πόρων και της κλιματικής αλλαγής; Συμμεριζόμενη την αισιοδοξία του Sir David Attenborough, η επιθυμία μου για το μέλλον είναι να αγκαλιάσουμε την αναγεννητική δύναμη της φύσης, συμπεριλαμβανομένων των ωκεανών και των συστημάτων γλυκού νερού, εφαρμόζοντας ολοκληρωμένες, βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης που επιτρέπουν στα οικοσυστήματα να ανακάμψουν και να ευδοκιμήσουν. Πιστεύω ότι με μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση σε παγκόσμια κλίμακα, με τη βοήθεια της εξελιγμένης τεχνολογικής καινοτομίας και μέσω συλλογικής προσπάθειας, μπορούμε να επιτύχουμε ένα μέλλον όπου οι υδάτινοι πόροι θα διαχειρίζονται με βιώσιμο τρόπο, υποστηρίζοντας τόσο τις ανθρώπινες ανάγκες όσο και την υγεία των οικοσυστημάτων, συμβάλλοντας στο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν και διασφαλίζοντας την ανθεκτικότητα των κοινωνιών μας που εξαρτώνται από το νερό. Στο έργο μου, συμπεριλαμβανομένων των τριών βιβλίων μου σχετικά με το θέμα, έχω διερευνήσει διάφορες πτυχές αυτού του οράματος. Το «The Ocean of Tomorrow, Investment Assessment of Multi-Use Offshore Platforms: Methodology and Applications – Volume 1» εμβαθύνει σε μια ολοκληρωμένη κοινωνικοοικονομική αξιολόγηση των ευρωπαϊκών υπεράκτιων υποδομών. Στο «The Ocean of Tomorrow: The Transition to Sustainability – Volume 2», αναλύω επενδυτικές στρατηγικές και λύσεις διαχείρισης που αποσκοπούν στην οικοδόμηση ανθεκτικότητας στις θάλασσες και τους ωκεανούς μας, υποστηρίζοντας μια πράσινη/γαλάζια, κυκλική οικονομία που υποστηρίζεται από τις αρχές της Ατζέντας 2030 των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Τέλος, το «Go offshore: Combining food and energy production» επικεντρώνεται στο δυναμικό των ευρωπαϊκών ωκεανών να φιλοξενήσουν καινοτόμες θαλάσσιες υποδομές τόσο για την παραγωγή ενέργειας όσο και για την παραγωγή τροφίμων, διατηρώντας παράλληλα την οικονομική και περιβαλλοντική ισορροπία. Περιγράφει επίσης κατευθυντήριες γραμμές για την παροχή βοήθειας στους μελλοντικούς υπεράκτιους ενδιαφερόμενους, προϊόν της πολυεπιστημονικής προσέγγισης του έργου MERMAID, ευθυγραμμισμένη με τις περιφερειακές πρωτοβουλίες της ΕΕ για τις θάλασσες. •

τάσεις τάσεις

το 2024

Ο

ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΟΣ παγκόσμιος πληθυσμός οδηγεί σε αυξανόμενη ζήτηση για λύσεις επεξεργασίας νερού, που τροφοδοτείται περαιτέρω από την αστικοποίηση και τη βιομηχανική επέκταση. Οι επιχειρήσεις αναπτύσσουν καινοτόμες μεθόδους, βελτιώνοντας την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών επεξεργασίας νερού, ωφελώντας επίσης την παροχή νερού, την κατασκευή, τη γεωργία και πολλά άλλα.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΠΟΔΟΤΙΚΕΣ

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΕΙΣ

Οι παραδοσιακές διεργασίες επεξεργασίας βασίζονται σε ενεργοβόρο εξοπλισμό, γεγονός που οδηγεί σε υψηλό λειτουργικό κόστος και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ο κλάδος αξιοποιεί τις ενεργειακά αποδοτικές ενσωματώσεις για τη βελτιστοποίηση της χρήσης ενέργειας και την ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τα συστήματα ανάκτησης ενέργειας, οι βιοαντιδραστήρες μεμβρανών και οι υβριδικές διεργασίες επεξεργασίας μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας και αυξάνουν τη συνολική αποδοτικότητα. Η ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, για τη λειτουργία των εγκαταστάσεων επεξεργασίας νερού μειώνει περαιτέρω την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και ελαχιστοποιεί τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Επιπλέον, τα έξυπνα συστήματα και οι ευφυείς αλγόριθμοι ελέγχου βελτιστοποιούν τη χρήση ενέργειας προσαρμόζοντας τις διεργασίες επεξεργασίας με βάση τη διαθεσιμότητα και τη ζήτηση ενέργειας σε πραγματικό χρόνο.

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ

Καθώς τα συστήματα επεξεργασίας και διαχείρισης νερού γίνονται μεγαλύτερα και πιο πολύπλοκα, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να βελτιωθεί η διαχείριση και συντήρηση των περιουσιακών στοιχείων. Τα συμβατικά συστήματα συχνά δεν διαθέτουν δυνατότητες παρακολούθησης και ελέγχου σε πραγματικό χρόνο, με αποτέλεσμα να μην έχουν τη βέλτιστη δυνατή απόδοση και να αυξάνεται το κόστος. Οι καινοτομίες στο IIoT αντιμετωπίζουν αυτά τα ζητήματα με την ενσωμάτωση αισθητήρων, συσκευών και αναλύσεων δεδομένων στις διαδικασίες επεξεργασίας νερού. Το IIoT επιτρέπει την παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο κρίσιμων παραμέτρων, όπως η ποιότητα του νερού, οι ρυθμοί ροής και η απόδοση του εξοπλισμού. Αυτό επιτρέπει την προληπτική συντήρηση και την αποτελεσματική κατανομή των πόρων. Επιπλέον, οι πλατφόρμες IIoT επιτρέπουν την απομακρυσμένη παρακολούθηση και τον έλεγχο, μειώνοντας την ανάγκη για επιτόπια παρουσία και επιτρέποντας έγκαιρες παρεμβάσεις. Τα δεδομένα από τις συσκευές IoT υποστηρίζουν

ΝΑΝΟΔΙΗΘΗΣΗ

Οι συμβατικές μέθοδοι επεξεργασίας συχνά δυσκολεύονται να απομακρύνουν αποτελεσματικά τα άλατα, τα διαλυμένα στερεά και τους μικρορυπαντές χωρίς να υποβαθμίζουν τη συνολική ποιότητα του επεξεργασμένου νερού. Οι καινοτομίες στη νανοδιήθηση αντιμετωπίζουν αυτά τα ζητήματα συνδυάζοντας τα οφέλη της αντίστροφης όσμωσης και της υπερδιήθησης. Οι μεμβράνες νανοδιήθησης διαθέτουν μικρότερα μεγέθη πόρων σε σύγκριση με τις μεμβράνες υπερδιήθησης. Επιτρέπει την απομάκρυνση δισθενών ιόντων, οργανικών μορίων και μεγαλύτερων σωματιδίων, διατηρώντας παράλληλα τα βασικά μέταλλα και τις μικρότερες διαλυμένες ουσίες. Αυτή η ικανότητα επιλεκτικού διαχωρισμού των μεμβρανών νανοδιήθησης επιτρέπει την παραγωγή νερού υψηλής ποιότητας με μειωμένη κατανάλωση ενέργειας και ελάχιστη παραγωγή αποβλήτων. Αξιοποιώντας τη νανοδιήθηση, οι εταιρείες επεξεργασίας νερού εξασφαλίζουν καθαρό και ασφαλές νερό.

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΝΕΡΟΥ

ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Οι υδάτινες πηγές αντιμετωπίζουν συχνά τον κίνδυνο μόλυνσης λόγω της παραμονής επίμονων οργανικών ρύπων (POPs), όπως τα φυτοφάρμακα, τα βιομηχανικά χημικά και η ανάπτυξη μικροβίων. Οι ουσίες αυτές είναι ανθεκτικές στην αποικοδόμηση και παραμένουν στο περιβάλλον για μεγάλα χρονικά διαστήματα, αποτελώντας απειλή για την ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα. Οι τεχνικές βιοεξυγίανσης, όπως οι τεχνητοί υγροβιότοποι και τα βιοφίλτρα, χρησιμοποιούν φυτά, μικροοργανισμούς και φυσικές διεργασίες για την απομάκρυνση των ρύπων. Τέτοιες λύσεις βιολογικής βάσης προσφέρουν πολλά πλεονεκτήματα, όπως χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας, μείωση της χρήσης χημικών και δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης των λυμάτων. Επιπλέον, οι εξελίξεις στη γενετική μηχανική και τη συνθετική βιολογία οδηγούν στην ανάπτυξη βιομηχανικών μικροοργανισμών που αποδομούν και απομακρύνουν αποτελεσματικά συγκεκριμένους ρύπους. Αξιοποιώντας τις φυσικές

ΑΦΑΛΑΤΩΣΗ

ΑΡΘΡΩΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΡΟΥ

Η αυξανόμενη σπανιότητα των πόρων γλυκού νερού και η ανάγκη για βιώσιμες λύσεις για την κάλυψη των αυξανόμενων αναγκών σε νερό επιβάλλουν την ανάγκη για τεχνολογίες αφαλάτωσης. Ωστόσο, οι συμβατικές μέθοδοι αφαλάτωσης, όπως η αντίστροφη όσμωση, είναι ενεργοβόρες και παράγουν απόβλητα άλμης που επιβαρύνουν το περιβάλλον. Οι καινοτόμες τεχνικές αφαλάτωσης αντιμετωπίζουν αυτές τις προκλήσεις, επιτρέποντας πιο αποδοτικά και φιλικά προς το περιβάλλον μέσα για να καταστεί το αλατούχο νερό πόσιμο. Οι εξελίξεις στα υλικά και τα σχέδια των μεμβρανών, όπως οι σύνθετες μεμβράνες λεπτών υμενίων και οι βιομιμητικές μεμβράνες, βελτιώνουν επίσης την αποδοτικότητα της αφαλάτωσης. Μειώνουν επίσης την κατανάλωση ενέργειας και βελτιώνουν τα ποσοστά ανάκτησης νερού. 6 5

Οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού συχνά απαιτούν εκτεταμένη υποδομή και δεν είναι εύκολα προσαρμόσιμες. Από την άλλη πλευρά, τα αρθρωτά συστήματα επεξεργασίας νερού προσφέρουν μια φορητή, κλιμακούμενη και προσαρμόσιμη λύση χρησιμοποιώντας προκατασκευασμένες μονάδες που μεταφέρονται, συναρμολογούνται και ενσωματώνονται εύκολα. Τα αρθρωτά συστήματα επιτρέπουν επίσης την ταχεία ανάπτυξη σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης ή σε απομακρυσμένες περιοχές, εξασφαλίζοντας έγκαιρη πρόσβαση σε καθαρό νερό. Οι εξελίξεις στην αρθρωτή τεχνολογία περιλαμβάνουν την ενσωμάτωση διεργασιών όπως η διήθηση με μεμβράνες, η προηγμένη οξείδωση και η βιολογική επεξεργασία για την αποτελεσματική απομάκρυνση των ρύπων και τη βελτίωση της ποιότητας του νερού. Η αρθρωτή προσέγγιση επιτρέπει επίσης την αποτελεσματική παρακολούθηση, τον έλεγχο και τη συντήρηση των συστημάτων επεξεργασίας νερού.

ΝΕΡΟΥ

Οι σημερινές λύσεις επεξεργασίας νερού είναι αποτελεσματικές στην απομάκρυνση χημικών ρύπων, όπως φαρμακευτικών προϊόντων, φυτοφαρμάκων και βιομηχανικών ρύπων. Οι καινοτομίες στις λύσεις απολύμανσης νερού αντιμετωπίζουν αυτά τα ζητήματα με την εισαγωγή προηγμένων τεχνικών για χημική οξείδωση και αποικοδόμηση. Τεχνολογίες όπως οι προηγμένες διεργασίες οξείδωσης (AOP) και η ηλεκτροχημική απολύμανση κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος στη βιομηχανία επεξεργασίας νερού. Οι AOPs χρησιμοποιούν ισχυρά οξειδωτικά όπως το όζον, το υπεροξείδιο του υδρογόνου και η υπεριώδης (UV) ακτινοβολία για τη διάσπαση και την απομάκρυνση των χημικών ρύπων. Ομοίως, οι μέθοδοι ηλεκτροχημικής απολύμανσης, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτροχημικής οξείδωσης και της ηλεκτροχλωρίωσης, χρησιμοποιούν ηλεκτρικό ρεύμα για τη δημιουργία αντιδραστικών ειδών που μπορούν να καταστρέψουν ένα ευρύ φάσμα χημικών ρύπων όπως φαρμακευτικά προϊόντα, φυτοφάρμακα και βιομηχανικοί ρύποι.

Ο ενεργός άνθρακας, τα υλικά με βάση το γραφένιο και οι νανοσωλήνες άνθρακα χρησιμοποιούνται για τις ικανότητες προσρόφησης και τις μεγάλες επιφάνειές τους στον καθαρισμό του νερού. Αυτά τα υλικά με βάση τον άνθρακα απομακρύνουν επιλεκτικά ένα ευρύ φάσμα ρυπαντών από το νερό, συμπεριλαμβανομένων των μικρορυπαντών και των οργανικών ενώσεων. Επιπλέον, οι πρόοδοι στις τεχνικές καθαρισμού με βάση τον άνθρακα, όπως οι προσαρμοσμένες τροποποιήσεις της επιφάνειας και η λειτουργικότητα, ενισχύουν τις ικανότητες προσρόφησης και την επιλεκτικότητά τους. Η ανάπτυξη υβριδικών υλικών και σύνθετων υλικών με βάση τον άνθρακα οδηγεί σε αυξημένες επιδόσεις, βελτιωμένη αναγέννηση και παρατεταμένη διάρκεια ζωής των συστημάτων διήθησης νερού.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ

Οι πηγές νερού έχουν εγγενή κίνδυνο παρουσίας ρυπαντών όπως βακτήρια, ιοί, διαλυμένα στερεά και οργανική ύλη. Επιπλέον, οι συμβατικές διεργασίες μεμβρανών υποφέρουν συχνά από ρύπανση, χαμηλούς ρυθμούς ροής και υψηλή κατανάλωση ενέργειας. Ως εκ τούτου, η αναδυόμενη τεχνολογία μεμβρανών για τη βιώσιμη επεξεργασία νερού αντιμετωπίζει αυτά τα ζητήματα μέσω νέων υλικών και σχεδίων μεμβρανών. Για παράδειγμα, οι νανοσύνθετες μεμβράνες με ενισχυμένη επιλεκτικότητα και αντοχή στη ρύπανση επιτρέπουν υψηλότερα ποσοστά ανάκτησης νερού και μειωμένη ρύπανση. Αυτές οι καινοτομίες καθιστούν την τεχνολογία μεμβρανών για τον καθαρισμό πιο αποτελεσματική, οικονομικά αποδοτική και βιώσιμη. 2

1ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Οι παραδοσιακές μέθοδοι παρακολούθησης της ποιότητας του νερού έχουν περιορισμούς όσον αφορά την ακρίβεια, την παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο και την αποδοτικότητα. Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, οι νεοσύστατες επιχειρήσεις αξιοποιούν προηγμένες τεχνολογίες όπως η τηλεπισκόπηση, οι συσκευές Internet of Things (IoT) και οι αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης. Αυτές οι καινοτομίες επιτρέπουν τη συνεχή και σε πραγματικό χρόνο συλλογή δεδομένων, την ανάλυση και την έγκαιρη ανίχνευση των ρύπων, διευκολύνοντας τη λήψη προληπτικών μέτρων. Επιπλέον, η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης και της βελτίωσης της προγνωστικής μοντελοποίησης επιτρέπει στις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας νερού να εντοπίζουν πιθανά προβλήματα ποιότητας νερού.

ΑΠΣΙ ΠΙΝΔΟΣ

Αναβάθμιση των πρακτικών διαχείρισης νερού με τεχνολογίες αιχμής

Απόστολος Πατσιάς, Υπεύθυνος Χημικού-Μικροβιολογικού Εργαστηρίου

Ο ΑΠΣΙ ΠΙΝΔΟΣ παράγει τα προϊόντα του στα Ιωάννινα, μια περιοχή αναμφισβήτητα με το καθαρότερο νερό της Ευρώπης. Εκτρέφει τα κοτόπουλα (συμβατικά και Ελεύθερης Βοσκής) σε ορεινές περιοχές κοντά σε Εθνικά Πάρκα (Βίκος - Αώος) και περιοχές προστατευόμενες από την UNESCO (Ζαγοροχώρια). Το κρέας κοτόπουλου, το οποίο παράγεται από το Συνεταιρισμό έχει σαν συστατικό -κατά 65% περίπουαυτό το πολύ υψηλής ποιότητας και ασφάλειας νερό. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η προστασία του πολύ σημαντικού αυτού υδροφόρου ορίζοντα, η ΠΙΝΔΟΣ εφαρμόζει μια σειρά πρακτικών (οργανωμένων σε διευρυμένη στρατηγική) σε όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων της.

Βιωσιμότητα στην καρδιά της πτηνοτροφίας Ενδεικτικά αναφέρεται η συλλογή όλων των νεκρών πτηνών από όλες τις πτηνοτροφικές μονάδες του Συνεταιρισμού (600 συνολικά) σε κάθε τους εκτροφή και η αδρανοποίηση αυτών θερμικά. Ενώ, συλλέγει και μετατρέπει σε compost (εδαφοβελτιωτικό λίπασμα) όλη την κοπριά των πτηνοτροφείων του. Με τον τρόπο αυτό συμβάλλει στον περιορισμό χρήσης ανόργανων λιπασμάτων στις καλλιέργειες της Ελλάδας, περιορίζοντας έτσι τη νιτρο-ρύπανση και τον ευτροφισμό σε υδάτινα οικοσυστήματα.

Στις φάρμες εκτροφής τα υδροπάνελ ψύξης τους αέρα λειτουργούν με ανακυκλοφορία νερού. Το πότισμα των κοτόπουλων γίνεται με δίκτυα και τεχνολογίες ακριβείας ώστε να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα σπατάλης και διαρροής. Σε κάθε φάρμα υπάρχει ημερήσια καταγραφή και έλεγχος κατανάλωσης του νερού και διαρκώς οι φάρμες φροντίζει ο Συνεταιρισμός να εκσυγχρονίζονται ώστε να είναι ενεργειακά αποδοτικές και να απαιτούν ελάχιστη δυνατή χρήση νερού ψύξης τους θερινούς μήνες.

Το νέο πτηνοσφαγείο ψύχει το κρέας αποκλειστικά με αέρα (και όχι με νερό), εφαρμόζοντας σε αρκετά σημεία ανακύκλωση νερού (πχ ανάκτηση θερμού ατμού). Επιπλέον, πλένονται τα κοτόπουλα με ειδικό τρόπο ψεκασμού νερού, ελα-

χιστοποιώντας έτσι τη χρήση του. Όλα τα εργοστάσια παραγωγής (και τα πτηνοτροφεία) καθαρίζονται και απολυμαίνονται με νέας τεχνολογίας βιο-διασπόμενα απολυμαντικά που απαιτούν ελάχιστη ποσότητα νερού για την εφαρμογή τους. Η επεξεργασία των υγρών αποβλήτων είναι ιδιαίτερα προηγμένη (τεταρτοβάθμια), παράγοντας νερό κατάλληλο για άρδευση καλλιεργειών.

Industry 4.0

O ΑΠΣΙ ΠΙΝΔΟΣ αναπτύσσει προηγμένες τεχνολογίες ολοκληρωμένης διαχείρισης του νερού με χρήση νέων λογισμικών, καταγραφικών και αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης στα πλαίσια της διεθνούς πρωτοβουλίας KYKLOS 4.0.

Oλα τα παραπάνω αποτελούν ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα καλών πρακτικών του ΑΠΣΙ ΠΙΝΔΟΣ, στο πλαίσιο εφαρμογής του διεθνώς αναγνωρισμένου και βραβευμένου μοντέλου Κυκλικής Πτηνοτροφίας που έχει αναπτύξει. Αρκετές από τις καλές αυτές πρακτικές η ΠΙΝΔΟΣ τις επικοινωνεί σε κλαδικά Πανευρωπαϊκά Δίκτυα Αειφορίας (BROILERNET). Από τα δίκτυα αυτά

ση, ώστε να βελτιστοποιεί και να ενημερώνει την πετυχημένη περιβαλλοντική στρατηγική της και φυσικά τους τρόπους εξοικονόμησης και διαχείρισης του νερού.

EURIMAC

Ολοκληρωμένη προσέγγιση στην αειφόρο χρήση νερού Αθανάσιος Μπλέτσας, Υπεύθυνος Ποιοτικού Ελέγχου Όλοι γνωρίζουμε ότι το νερό είναι όχι απλά απαραίτητο για τον οργανισμό μας, αλλά το ίδιο αποτελεί δομικό του στοιχείο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι μέχρι το 2050 ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να ξεπεράσει τα 9 δισεκατομμύρια, η έλλειψη νερού αναμένεται να φέρει σημαντικές συνέπειες στη βιομηχανία των Τροφίμων, δεδομένου ότι θα πρέπει ο τομέας με κάποιον αποτελεσματικό τρόπο να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες του αυξημένου αυτού πληθυσμού.

Η

γεωργία αποτελεί το μεγαλύτερο χρήστη νερού, αντιπροσωπεύοντας τουλάχιστον το 70% της τρέχουσας χρήσης νερού από τον άνθρωπο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, λιγότερο από το 30% του νερού που χρησιμοποιείται για άρδευση, απορροφάται στην πραγματικότητα από την καλλιέργεια για διαπνοή και ανάπτυξη, και σε περιοχές με λειψυδρία αυτό μπορεί να είναι έως και 5%.

Όσον αφορά στην καλλιέργεια της πρώτης ύλης, δηλαδή το σκληρό σιτάρι, η ΜΑ-

ΚΒΕΛ – EURIMAC έχει πραγματοποιήσει εγκατάσταση λογισμικού, το οποίο προσφέρεται δωρεάν στους καλλιεργητές. Το λογισμικό είναι συνδεδεμένο με ένα δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών που μεταδίδουν τα τοπικά κλιματικά στοιχεία. Το κάθε αγροτεμάχιο που καταχωρείται στην πλατφόρμα είναι γεωγραφικά εντοπισμένο, έτσι ώστε το σύστημα να μπορεί να λαμβάνει υπόψη τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής και από ποιο μετεωρολογικό σταθμό θα παίρνει τα στοιχεία του. Ο παραγωγός εισάγει τις φυσικοχημικές ιδιότητες του εδάφους των αγροτεμαχίων, προκειμένου να προσδιοριστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια οι ανάγκες νερού.

Η διαχείριση του νερού σε όλα τα στάδια της παραγωγής Για την παραγωγή της θερμικής ενέργειας του εργοστασίου χρησιμοποιείται βιομάζα και πιο συγκεκριμένα γίνεται καύση ορυζοφλοιού. Στην περσινή καλλιεργητική περίοδο και ειδικότερα πριν την περίοδο της σποράς, μέρος της στάχτης που προήλθε από την καύση του ορυζοφλοιού διασπάρθηκε σε αγροτεμάχια. Τα αποτελέσματα που πήραμε ήταν άκρως εντυπωσιακά, διότι λόγω της υψηλής περιεκτικότητας της στάχτης σε πυρίτιο, αυξήθηκε η δυνατότητα κατακράτησης του νερού των αγροτεμαχίων με αποτέλεσμα τα αγροτεμάχια να μην χρειάζονται τόσο συχνά πότισμα. Όσον αφορά στη διαχείριση της χρήσης νερού σε όλα τα στάδια της παραγωγής των ζυμαρικών, η βιομηχανία διαθέτει ιδιόκτητη γεώτρηση που αντλεί νερά από τον υδροφόρο ορίζοντα των πηγών της οροσειράς Μπέλλες, ενώ με τη βοήθεια μετρητών επιτυγχάνεται η βέλτιστη διαχείριση της χρήσης του. Τέλος, το νερό που χρησιμοποιείται για ψύξη στα διάφορα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας (κύλινδροι κοχλιών για την εξέλαση της ζύμης, ψύξης τελικών προϊόντων στην έξοδο των ζυμαρικών από τα ξηραντήρια κ.λπ.) ανακυκλώνεται σε ποσοστό 100% με μηδενικές απώλειες.

FRIESLANDCAMPINA HELLAS

Mηδενικό αποτύπωμα νερού έως το 2050

Δημήτριος Κουζιώκας, Performance Excellence Manager

Η βιωσιμότητα αποτελεί προτεραιότητα και αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής της FrieslandCampina με στόχο το θετικό της αποτύπωμα στο περιβάλλον, τον άνθρωπο και την κοινωνία. Ειδικότερα, στον τομέα υπεύθυνης διαχείρισης νερού υλοποιούνται παγκοσμίως προγράμματα που αποσκοπούν στη μείωση της κατανάλωσης του νερού κατά τουλάχιστον 25% έως το 203, ενώ ο στόχος για το 2050 περιλαμβάνει μηδενικό αποτύπωμα νερού στις βιομηχανικές διεργασίες της εταιρείας, μέσω της πλήρους ανακύκλωσης και επανάχρησης των υδάτινων πόρων.

Ψηφιακές λύσεις για τη βιώσιμη διαχείριση νερού Το Πρότυπο εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ στην Πάτρα είναι έμπρακτος συνοδοιπόρος σε αυτό το ταξίδι μετασχηματισμού, με σημαντικά αποτελέσματα από το 2015 που ξεκίνησε ένας εξειδικευμένος κύκλος μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του εργοστασίου σε όλους τους τομείς. Η ένταξη των πρωτοβουλιών για τη μείωση των καταναλώσεων νερού (και ενέργειας) στο πρόγραμμα συνεχούς βελτίωσης του εργοστασίου ήταν το πρώτο και πιο καθοριστικό βήμα, καθώς στο τέλος του 2021 επιτεύχθηκε μείωση στην ειδική κατανάλωση νερού άνω του 30%. Με τις πρώτες και πιο βασικές ενέργειες να έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, κοινός τόπος σε όλα τα προγράμματα συνεχούς βελτίωσης είναι η διαρκής αναζήτηση νέων μεγάλων ευκαιριών εξοικονόμησης. Για αυτόν τον λόγο, η FrieslandCampina επενδύει συνεχώς σε τεχνογνωσία και υλικοτεχνική υποδομή, ώστε να βρίσκεται μπροστά από τις εξελίξεις και να καινοτομεί. Εδώ και 2 χρόνια δημιούργησε μια νέα ψηφιακή πλατφόρμα, η οποία συσχετίζει τις καταναλώσεις περιβαλλοντικών πόρων με τα παραγωγικά δεδομένα, αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο νέους τρόπους εξοικονόμησης πόρων.

Το Πρότυπο εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ στην Πάτρα αναγνώρισε και αξιοποίησε τις δυνατότητες του νέου ψηφιακού εργαλείου και το υιοθέτησε πρωτοπορώντας. Το αποτέλεσμα ήταν να αναδειχθεί σε παράδειγμα για την παγκόσμια εταιρεία, καθώς μείωσε την ειδική κατανάλωση νερού κατά 15% μέσα σε μία μόλις χρονιά, το 2023! Ο στόχος για το 2030 έχει σχεδόν επιτευχθεί, ενώ ταυτόχρονα υλοποιούνται οι ήδη σχεδιασμένες δράσεις για το 2024. Βιωσιμότητα στην παραγωγή με το Πρότυπο Εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ Το απώτερο μέλλον με ορίζοντα το 2050 επιφυλάσσει φιλόδοξους στόχους για μηδενικό αποτύπωμα στην κατανάλωση νερού. Η επανάχρηση του νερού θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη στην καθημερινότητα ενός εργοστασίου. Για να πραγματοποιηθεί, όμως, αυτή η εξέλιξη είναι απαραίτητες σημαντικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα, τεχνολογικές παρεμβάσεις, επενδύσεις, ακόμα και νομοθετικές μεταρρυθμίσεις. Ήδη σήμερα γνωρίζουμε ότι ένα μέρος της τεχνολογίας είναι υπαρκτό και αφορά σε συστήματα αντίστροφης ώσμωσης, τα οποία δίνουν τη δυνατότητα ανάκτησης μέρος του νερού που χρησιμοποιείται στις διεργασίες ενός εργοστασίου. Η κλιματική αλλαγή και γενικότερα η περιβαλλοντική κρίση βρίσκει την εταιρεία και το Πρότυπο εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ στην Πάτρα, που φέτος γιορτάζει τα 20 χρόνια λειτουργίας του, σε εγρήγορση, με ουσιαστικά αποτελέσματα και σχεδιασμό για την επόμενη μέρα. H FrieslandCampina Hellas-NOYNOY, με υψηλό αίσθημα ευθύνης και με ιδιαίτερη ευαισθησία για το περιβάλλον, επενδύει, καινοτομεί και αναζητά διαρκώς τις βέλτιστες πρακτικές εταιρικής λειτουργίας, στοχεύοντας σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον για όλους.

*Με χρονιά βάσης το 2018

ΚΟΝ.Β.Α.

Επενδύσεις στη διαχείριση νερού για μια βιώσιμη παραγωγή

Δημήτρης Νίτσας, Διευθυντής Εργοστασίου

Η ΚΟΝ.Β.Α,, στo πλαίσιo της στρατηγικής για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων και της μείωσης της κατανάλωσης του νερού στις εγκαταστάσεις της, έχει θεσπίσει ήδη διαδικασίες εφαρμογής παρακολούθησης και μείωσης κατανάλωσης των πόρων. H θεσπισμένη πολιτική αφορά στη δέσμευση για την αποτελεσματική χρήση του νερού διαμέσου του τρίπτυχου «μείωση, επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση». Με δεδομένη τη δέσμευση της Διοίκησης:

• Συνεχώς ερευνώνται ευκαιρίες για επαναχρησιμοποίηση, μείωση της κατανάλωσης νερού, διασφαλίζοντας την αποδοτικότητα των λειτουργιών ως μέρος της επιχειρηματικής στρατηγικής.

• Επενδύονται πόροι σε τεχνολογίες ή/ και καινοτομίες για βελτίωση της απόδοσης της χρήσης του νερού.

• Στοχοθέτηση της μείωσης του αποτυπώματος νερού στα προϊόντα της ΚΟΝ.Β.Α με συνεχής ελέγχους και προτάσεις βελτίωσης.

Συγκεκριμένα, έχουν τοποθετηθεί μετρητές κατανάλωσης νερού σε στρατηγικά σημεία των εγκαταστάσεων. Η παρακολούθηση αυτών των στοιχείων γίνεται μηνιαία και όποια απόκλιση από το στόχο που έχει τεθεί ερευνάται και αποκαθίσταται.

Καινοτόμες προσεγγίσεις στην αποδοτική χρήση νερού Η χρήση του νερού στην παραγωγική διαδικασία γίνεται με χρονοδιακόπτες ή με μηχανικές εντολές, ώστε να μην υπάρχει σπατάλη πόρων. Πραγματοποιήθηκε, επίσης, ανακατασκευή των ψυκτικών εγκαταστάσεων, με αποτέλεσμα η μηνιαία κατανάλωση να μειωθεί κατά 19%. Αξίζει να σημειωθεί ότι τοποθετήθηκε νέος λέβητας παραγωγής ατμού, ο οποίος δεν εμφανίζει απώλειες ύδατος. Το νερό της παραγωγής που δεν χρησιμοποιείται άμεσα στην παραγωγική δι-

αδικασία, υπόκεινται σε χλωρίωση και αποθηκεύεται είτε για καθαρισμούς, είτε για την ετοιμότητα της πυρόσβεσης. Πραγματοποιήθηκαν επενδύσεις νέων μηχανημάτων που κάνουν χρήση νερού όπου συγκριτικά με παλαιότερης τεχνολογίας η κατανάλωση νερού μειώθηκε κατά 75% για το συγκεκριμένο στάδιο παραγωγής - φερειπείν οι αποστειρώσεις των προϊόντων.

Επενδύοντας στο μέλλον του νερού

Η στρατηγική που έχει δρομολογηθεί για το επόμενο χρονικό διάστημα με πενταετές ορίζοντα προβλέπει επενδύσεις που να αφορούν τη μείωση της σπατάλης των υδάτινων πόρων. Στα πλαίσια του δυνατού, στόχος είναι το νερό να αντικατασταθεί στην παραγωγική διαδικασία με άλλα μέσα, όπως για παράδειγμα την απόψυξη των αλιευμάτων με άλλες μεθόδους αντί του νερού. Επιπλέον, αντικατάσταση πλήρως των μηχανημάτων θερμικής επεξεργασίας παλαιάς τεχνολογίας με νέας, όπου η λειτουργία τους πραγματοποιείται με χαμηλή κατανάλωση νερού. Επαναχρησιμοποίηση των υδάτων που επεξεργάζονται από τη μονάδα βιολογικού καθαρισμού για άλλες ανάγκες της εγκατάστασης. Έπειτα από επεξεργασία αυτών εκ νέου να γίνει χρήση τους για την κάλυψη των αναγκών σε άλλα τμήματα του εργοστασίου. Η Διοίκηση του εργοστασίου και τα στελέχη αυτής έχουν δεσμευτεί για την πλήρη εφαρμογή της διοικητικής πολιτικής για την ορθή διαχείριση των πόρων ύδατος. Περαιτέρω κάθε εργαζόμενος της ΚΟΝ.Β.Α είναι εκπαιδευμένος και έχει δεσμευτεί για την επαγρύπνηση του, ώστε η κατανάλωση των πόρων ύδατος να είναι ευθύνη όλων.

Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ, ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΥΛΑΞΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟΝ ΥΔΑΤΙΝΟ ΠΛΟΥΤΟ, ΜΕ ΥΛΙΚΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ, ΦΡΟΝΤΙΖΟΝΤΑΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΗ ΤΟΥ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ.

TΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΧΡ Ο Ν Ί Α, η Βιομηχανία Νερού έχει δώσει μεγάλη έμφαση στην εμφιάλωση και τη συσκευασία αυτού του πολύτιμου συστατικού, το οποίο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα και την υγεία του ανθρώπου, αλλά και για τον ίδιο τον πλανήτη μας. Εδώ και μερικά χρόνια, έχει μπει στη ζωή του καταναλωτή, η συσκευασία που κάνει τη διαφορά και ξεχωρίζει για την καινοτομία της και την φιλική προς το περιβάλλον αξία της, η οποία δεν είναι άλλη από αυτή του χαρτοκυτίου. H TFT Α.Ε. (Tesco Food Technology), πρωταγωνιστής στις εφαρμογές τεχνολογίας για τη Βιομηχανία Τροφίμων και Ποτών, από το 1963, είναι η εταιρεία που όλα αυτά τα χρόνια πρωτοπορεί στον κλάδο της συσκευασίας, προσφέροντας ανέκαθεν ποιοτικά και καινοτόμα υλικά.

Με την καινοτόμο αυτή συσκευασία,

το νερό παραμένει δροσερό και

ταυτόχρονα διατηρείται αναλλοίωτη η γεύση του

Από το τότε μακρινό 1963, όπου έφερε πρώτη τη χάρτινη συσκευασία στο γάλα μέχρι το πιο πρόσφατο 2021, όπου παρουσίασε στην Ελληνική αγορά την 1η χάρτινη συσκευασία μεταλλικού νερού με ανακυκλώσιμο χαρτοκυτίο και καπάκι, η TFT χάρη στη συνεργασία της με την ELOPAK, είναι η πρώτη που σύστησε τη συγκεκριμένη μορφή συσκευασίας στη Βιομηχανία του Νερού και έκανε τη διαφορά στα ράφια των super markets.

Εύκολη χρήση και βολική αποθήκευση Το χαρτοκυτίο γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλές και στην εγχώρια αγορά, καθώς στην παγκόσμια είναι ήδη εδραιωμένο. Ο premium σχεδιασμός του χαρτοκυτίου, σε συνδυασμό με την εύκολη χρήση του και τη βολική του αποθήκευση, κερδίζει συνεχώς όλο και περισσότερους θαυμαστές. Τα βασικότερα όμως πλεονεκτήματα της συσκευασίας έχουν να κάνουν με την ποιότητα του νερού, την οποία απολαμβάνει ο χρήστης. Χάρη στην καινοτόμο αυτή συσκευασία, το νερό δύναται να διατηρηθεί δροσερό και προφυλάσσεται από την ηλιακή ακτινοβολία, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί αναλλοίωτη τη γεύση και χαρίζει τη μοναδική αίσθηση δροσιάς και να απολαμβά-

νει ο καταναλωτής το νερό παγωμένο και δροσερό, σαν να βγήκε μόλις από το ψυγείο. Από το 1984, η TFT A.E. είναι ο αποκλειστικός συνεργάτης της ELOPAK, διεθνούς προμηθευτή λύσεων συσκευασίας για υγρές τροφές στο χαρτί, για την Ελλάδα, παρέχοντας καινοτόμο εξοπλισμό συσκευασίας για τη Βιομηχανία Τροφίμων και Ποτών.

TFT A.E (TESCO FOOD TECHNOLOGY)

Παραδείσου 10, Μαρούσι, 15125

Phone: 213 0070 100

E: info@tft.gr

W: www.tft.gr

• ΜΑΡΤΙΟΣ

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟΥ ΝΕΡΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ, ΑΠΟ

ΤΗΝ ΑΡΧΙΚΗ ΕΚΔΟΧΗ ΤΟΥ ΣΕ ΓΥΑΛΙΝΑ ΔΟΧΕΙΑ ΓΙΑ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ, ΕΩΣ ΤΗΝ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΚΡΗΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ

ΤΑΧΕΙΑ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΑΓΟΡΑΣ, ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΜΙΑ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΠΟΙΟΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΣ ΝΕΡΟ, ΕΝΩ ΔΕΝ

ΛΕΙΠΟΥΝ ΟΙ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΣΕ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΟΠΟΥ Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ

ΣΕ ΚΑΘΑΡΟ ΝΕΡΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΟΥ ΔΕΔΟΜΕΝΗ.

ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΚΙΤΣΗ

Α

Π Ο Ε ΝΑ ΕΞΕ Ί Δ Ί ΚΕΥΜ Ε ΝΟ ΠΡΟ -

Ϊ Ο Ν που πωλούνταν τον 16ο

αιώνα σε γυάλινα μπουκάλια

και θεωρούνταν προϊόν πο -

λυτελείας για ειδικές περιστάσεις, το εμφιαλωμένο νερό έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο δημοφιλή «ποτά» στον κόσμο. Και όλα αυτά έγιναν τα τελευταία χρόνια, διότι το πρώτο εμφιαλωμένο νερό για δημόσια κατανάλωση κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το δεύτερο μισό του 18ου

αιώνα και το πρώτο βιομηχανικά παραγόμενο ανθρακούχο νερό κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το 1806.

Δύο αιώνες και μετά από αυτή την… ανακάλυψη και τέσσερις αιώνες από την εποχή που στην Ευρώπη το εμφιαλωμένο νερό ήταν

μένο νερό

του ‘80, μεγάλων εταιρειών τροφίμων όπως η Nestlé, η Danone, η PepsiCo και η Coca-Cola.

Η γιγάντωση του κλάδου και των εταιρειών που εμπλέκονται σε αυτόν σημαδεύτηκε από μια ταχεία επέκταση της παγκόσμιας αγοράς, τη διαφοροποίηση των προϊόντων που συνέβησαν ταυτόχρονα με μια γενική υποεπένδυση σε δημόσια συστήματα ύδρευσης και διανομής και με αυξανόμενες αρνητικές αντιλήψεις για την ποιότητα του νερού της βρύσης και ανησυχίες για τις επιπτώσεις του στην υγεία. Οι εταιρείες ποτών διέθεσαν το εμφιαλωμένο νερό ως «ασφαλή εναλλακτική» αντί του νερού της βρύσης και επέστησαν την προσοχή των καταναλωτών στην ποιότητα του νερού χρησιμοποιώντας μεμονωμένες βλάβες του δημόσιου συστήματος νερού, όπως το ξέσπασμα της χολέρας στο Μεξικό (1985). και η κρίση κρυπτοσποριδίου στο Σύδνεϋ (1998). Αποτέλεσμα σήμερα που μιλάμε, η παγκόσμια αγορά που έχει αυξηθεί πάνω από 73% την τελευταία δεκαετία, να ξεπερνά σε αξία τα 270 δισεκατομμύρια δολάρια και τα 350 δισεκατομμύρια λίτρα σε όγκο. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους. Στις χώρες του Παγκόσμιου Βορρά το εμφιαλωμένο νερό θεωρείται συχνά ως πιο υγιεινό και νόστιμο προϊόν από το νερό της βρύσης και είναι περισσότερο αγαθό πολυτελείας παρά ανάγκη. Στις χώρες του Νότου, όμως, οι

πωλήσεις εμφιαλωμένου νερού αυξάνονται κυρίως

από την έλλειψη ή την απουσία αξιόπιστης δημόσιας

παροχής νερού.

Σε επίπεδο χώρας, η μεγαλύτερη αγορά είναι οι ΗΠΑ με συνολικά έσοδα πάνω από 64 δισ. δολάρια, ακολουθούμενη από την Κίνα (σχεδόν 50 δισ. δολάρια) και την Ινδονησία (σχεδόν 22 δισ. δολάρια). Αυτές οι τρεις χώρες μαζί κερδίζουν το ήμισυ των συνολικών παγκόσμιων εσόδων (24%, 18% και 8% αντίστοιχα). Η Γερμανία είναι η μεγαλύτερη αγορά στην Ευρώπη, το Μεξικό στην περιοχή της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (LAC) και η Νότια Αφρική στην Αφρική.

Ο πρωταθλητισμός της Ελλάδας στην κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού

Η κατά κεφαλήν πωλήσεις εμφιαλωμένου νερού αποκαλύπτουν διαφορετική εικόνα. Η Σιγκαπούρη και η Αυστραλία αναδεικνύονται οι ηγέτες τόσο στα ετήσια έσοδα όσο και στον όγκο πωλήσεων εμφιαλωμένου νερού (Σιγκαπούρη: 1.129 λίτρα

λωση εμφιαλωμένου νερού όσο και ως προς τα έσοδα σε σύγκριση με τον αντίστοιχο συνολικό αριθμό τους. Η Ελλάδα, των 10,3 εκατομμυρίων κατοίκων εμφανίζεται πολύ ψηλά στην κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού. Σύμφωνα με διεθνής μελέτες όπως αυτή των Ηνωμένων Εθνών κατατάσσει τη χώρα μας στις κορυφαίες 50 με βάση τη συνολική κατανάλωση και τη σύνθεση ανά τύπο νερού. Η Ελλάδα στη συγκεκριμένη κατάταξη βρίσκεται στην 45ηθέση, στην 50η σε επίπεδο συνολικών πωλήσεων και στην 36η στην κατά κεφαλή κατανάλωση. Αυτός είναι άλλωστε και ο προφανής λόγος και η απάντηση στο μπαράζ

νέων επενδύσεων από τους υπάρχοντες παίκτες του κλάδου και νέων επενδυτών. Τελευταίο παράδειγμα αποτελεί η είσοδος των κ.κ. Σπύρου Θεοδωρόπουλου, Νικόλαου Καραμούζη και Απόστολου Ταμβακάκη στην κατηγορία, μέσω της απόκτησης του ελέγχου της εταιρείας Σ. Μεντεκίδης ΑΕ, που παράγει τα εμφιαλωμένα νερά Σέλι και Διός. Η Σ. Μεντεκίδης, στην οποία με μειοψηφικό πακέτο μετοχών παρέμεινε ο ιδρυτής της, ελέγχει μερίδιο 2,5% στα σούπερ μάρκετ (σ.σ. στοιχεία εννεαμήνου). Ωστόσο, όπως αναφέρουν παράγοντες του κλάδου που το brand έχει ανοδική πορεία, δεν έχει σημαντική τοποθέτηση στα σούπερ μάρκετ και είναι «στημένο» κυρίως σε Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα. Οι κ.κ. Θεοδωρόπουλος, Καραμούζης και Ταμβακάκης δεν είναι οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι που αποφάσισαν να επενδύσουν στον κλάδο. Στο νερό εισήλθαν επενδυτικά και τα αδέλφια Γεωργιάδη. Συγκεκριμένα στον έλεγχο της σουηδικής Sterner Stenhus, συμφερόντων των αδελφών Γεωργιάδη, που έχει επενδύσει μεταξύ άλλων σε Μπουτάρη και Premia, πέρασε το νερό Ιόλη της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας.

Μια ακόμη σημαντική, από άποψη σημειολογίας, επένδυση είναι αυτή της εταιρείας Νερά Πηγών Γράμμου του καπετάν Παναγιώτη Τσάκου και

του υιού του Νίκου. Στο εμφιαλωμένο

νερό με premium προϊόν σκοπεύει να μπει το προσεχές διάστημα και η Ελληνική Ζυθοποιία Αταλάντης (ΕΖΑ).

Ο Γιάννης Βάλβης ευελπιστεί με το

εισαγόμενο από τη Ρουμανία νερό

του, το Aqua Carpatica, να κερδίσει σημαντικό κομμάτι της πίτας, ενώ

έτοιμη να μετρήσει τις δυνάμεις της και σε αυτή την αγορά είναι η Mantis Group των αδελφών Κρομμύδα, της

Red Bull και της Μαλαματίνας, με τη μονάδα εμφιάλωσης νερού που έχει στο Καστράκι Φωκίδας. Με την ιδέα να επενδύσει στο εμφιαλωμένο νερό φλερτάρει και το Κτήμα Άλφα. Στο εμφιαλωμένο νερό έχει επενδύσει και η Λουξ που ελέγχει το 42,34% της Δίρφυς, οι αδελφοί Σαράντη που έχουν εξαγοράσει τη Δουμπιά και ο Ιβάν Σαββίδης που έχει επενδύσει στη Σουρωτή. Αλλά και η N.U. AQUA με το «Eonio Λουτράκι», που εμφιαλώνεται στις παλαιές εγκαταστάσεις της PepsiCo Hellas στο Λουτράκι, οι οποίες παρέμειναν κλειστές για μια δεκαετία. Η AHB Group (νερό Θεόνη), από τους σχετικά νέους παίκτες στον κλάδο, έχει καταφέρει να είναι Νο 4 brand, με την Αύρα (Cοca Cοla 3E) και Κορπή (Nestle) να έχουν ορατή παρουσία στο ράφι. Αδιαφιλονίκητοι ηγέτες πάντως παραμένουν οι Ηπειρώτες της Ηπειρωτικής Εταιρείας Εμφιάλωσης (Βίκος), που την τελευταία επταετία έχουν επενδύσει 47 εκατ. ευρώ σε νέες γραμμές παραγωγής και της Χήτος (Ζαγόρι) που συγχωνεύτηκε με την Green Cola. Με την Ηπειρωτική Εταιρεία Εμφιάλωση να έχει δρομολογήσει επενδύσεις ύψους 100 εκατ. ευρώ στα 3 εργοστάσια της στην Περιφέρεια Ιωαννίνων και συγκεκριμένα στις εγκαταστάσεις της σε: Περίβλεπτο, Καλπάκι και στη ΒΙ.ΠΕ. (PETCOM). Οι επενδύσεις αφοΗ παγκόσμια αγορά του εμφιαλωμένου νερού έχει αυξηθεί πάνω από 73% την τελευταία δεκαετία, ξεπερνώντας σε αξία τα 270 δισ. δολάρια και τα 350 δισ. λίτρα σε όγκο

ρούν την προσθήκη νέων γραμμών παραγωγής τόσο για προϊόντα όσο και για προπλάσματα και πώματα, αναβάθμιση υφιστάμενων γραμμών, επέκταση κτιριακών υποδομών, έργα εξοικονόμησης ενέργειας, ψηφιακού μετασχηματισμού και υποστήριξης logistics. Ειδικότερα μεταξύ των νέων επενδύσεων περιλαμβάνονται 4 εκατ. ευρώ σε ιδιόκτητο στόλο φορτηγών, 5 εκατ. ευρώ σε τεχνολογικό εξοπλισμό και σε συστήματα οργάνωσης, ώστε οι διαδικασίες λειτουργίας να απλοποιηθούν και 28 εκατ. ευρώ για τη στήριξη του δικτύου των πελατών της.

Η επίπτωση στο περιβάλλον

Παρόλο που το νερό μπορεί να συσκευαστεί σε γυάλινα μπουκάλια, δοχεία αλουμινίου και κουτιά από χαρτόνι, τα πλαστικά δοχεία αντιπροσωπεύουν μακράν τις πιο κοινές συσκευασίες που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία. Κάθε λεπτό, πάνω από 1.000.000 μπουκάλια πωλούνται παγκοσμίως (Plastics Europe 2020, UNEP 2022) και με την απόρριψη των φιαλών μιας χρήσης έρχεται το ζήτημα της ρύπανσης από πλαστικό. Αυτό οδηγεί σε ένα σημαντικό πρόβλημα, καθώς τα πλαστικά υλικά μπορεί να χρειαστούν έως και 1.000 χρόνια για να υποβαθμιστούν (Statista 2021c). Η ποσότητα αποβλήτων PET που δημιουργείται από τον τομέα του εμφιαλωμένου νερού δεν είναι εμφανής από υπάρχουσες δημόσιες πηγές, αλλά μπορεί να εκτιμηθεί χρησιμοποιώντας γενικότερα δεδομένα για την παγκόσμια παραγωγή πλαστικού και χρήση σε κύριους τομείς (Johnstone και Serret 2012). Το 2019, ο τομέας του εμφιαλωμένου νερού χρησιμοποιούσε το 35% των παγκόσμιων παραγόμενων φιαλών PET (Smirthers 2019, Statista 2022a). Το ποσοστό αυτό δεν αλλάζει σημαντικά με την πάροδο του χρόνου. Σχετικές εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι το 85% των συνολικών φιαλών νερού PET που παράγονται απορρίπτονται στη συνέχεια σε χώρους υγειονομικής ταφής ή ως μη ελεγχόμενα απόβλητα (UNEP 2022). Αυτό υποδηλώνει ότι περίπου το 30% (ή ένας συντελεστής ~0,3) μπορεί να εφαρμοστεί στα ετήσια δεδομένα του ΟΟΣΑ (2022) για τις συσκευασίες PET για την εκτίμηση των αποβλήτων PET εμφιαλωμένου νερού. Φαίνεται ότι η μέση ετήσια ποσότητα απορριμμάτων από μπουκάλια νερού PET κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν περίπου

18 εκατομμύρια τόνοι και η ποσότητα του 2021 υπερβαίνει ήδη τους 25 εκατομμύρια τόνους. Σήμερα παράγονται περίπου 400 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων κάθε χρόνο (UNEP 2022). Το πλαστικό που χρησιμοποιείται από τη βιομηχανία εμφιαλωμένου νερού είναι κυρίως PET, το οποίο αποτελεί το 5,5% αυτής της παγκόσμιας παραγωγής πλαστικού (ΟΟΣΑ 2022). Το PET χρησιμοποιείται από τη βιομηχανία εμφιαλωμένου νερού από τη δεκαετία του 1990, όταν η Nestlé παρουσίασε για πρώτη φορά ένα πλαστικό μπουκάλι. Σήμερα, το PET είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο υλικό συσκευασίας στη βιομηχανία ποτών. Πάνω από το 97% των δοχείων εμφιαλωμένου νερού είναι κατασκευασμένα από πλαστικό και σχεδόν το 80% αυτού του πλαστικού είναι PET.

Όμως, το 85% όλων των πλαστικών μπουκαλιών που πωλούνται γίνονται απόβλητα (UNEP 2022). Τα μακροπλαστικά, μέρος των οποίων αποτελεί το PET, αποτελούν πάνω από το 80% της ετήσιας πλαστικής ρύπανσης στο περιβάλλον. Αυτό συμβάλλει επίσης σε μπλοκάρισμα των αποχετευτικών συστημάτων σε πόλεις και κωμοπόλεις και βλάπτει τη φύση λόγω των μολυσμένων ποταμών, λιμνών και παραλιών. Υπάρχουν και άλλες επικίνδυνες ουσίες που απελευθερώνονται από τα πλαστικά μπουκάλια. Πρόκειται για πετρέλαιο και τοξικά χημικά παράγωγα κοινώς γνωστά ως POPs που είναι ανθεκτικά στην περιβαλλοντική υποβάθμιση και εξαπλώνονται μέσω των τροφικών αλυσίδων. Έρευνα με επικεφαλής το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (ISGlobal) διαπίστωσε ότι η επίδραση του εμφιαλωμένου νερού στο οικοσύστημα είναι 1.400 φορές μεγαλύτερη από το νερό της βρύσης. Υπέρ του πόσιμου νερού έχει ταχθεί και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μετά την πρώτη επιτυχημένη Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία «Right2Water» -την υπέγραψαν 1,8 εκατομμύρια Ευρωπαίοι-, που απαιτούσε τη βελτίωση της πρόσβασης όλων των Ευρωπαίων πολιτών σε ασφαλές πόσιμο νερό. Για το συγκεκριμένο σκοπό, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν τη δωρεάν παροχή νερού σε δημόσια κτίρια και θα πρέπει να ενθαρρύνουν τα εστιατόρια, τις καντίνες και τις υπηρεσίες τροφοδοσίας να παρέχουν στους πελάτες νερό δωρεάν. •

Οι πόλεις

ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΛΥΣΕΙΣ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

ΕΡΓΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΟΥΝ

ΤΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ

ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ.

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΑΝΟΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ

ΗΒΊΏΣΊΜΗ ΔΊ ΑΧΕΊΡΊΣΗ των υδατικών πόρων αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την εξασφάλιση της περιβαλλοντικής ισορροπίας, της κοινωνικής ευημερίας και της οικονομικής ανάπτυξης. Οι Δήμοι, ως βασικοί φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην υιοθέτηση και υλοποίηση πολιτικών και πρωτοβουλιών που στοχεύουν στην

αποτελεσματική διαχείριση των υδατικών πόρων, την προστασία του περιβάλλοντος και την προαγωγή της βιώσιμης ανάπτυξης.

Μέσα από την ανάπτυξη έργων υποδομής, όπως η αντιπλημμυρική

προστασία, η δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης, η επεξεργασία πόσιμου νερού και η αξιοποίηση παραποτάμιων περιοχών, οι Δήμοι αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, τις πλημμυρικές καταστάσεις και την αυξανόμενη ζήτηση για ποιοτικό νερό. Οι δράσεις αυτές όχι μόνο βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των πολιτών αλλά επίσης προωθούν την ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων, ενισχύοντας την τοπική οικονομία. Μέσω της συνεργασίας με την τοπική κοινωνία, επιστημονικούς φορείς και άλλες αρχές, οι Δήμοι αναπτύσσουν ολοκληρωμένα προγράμματα που περιλαμβάνουν την προστασία των υδάτων, την αειφόρο ανάπτυξη των υδάτινων πόρων και την ενίσχυση της δημόσιας υγείας. Η εστίαση στην εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με την αξία και την ορθή χρήση του νερού, καθώς και η προώθηση πρακτικών βιώσιμης κατανάλωσης, συμβάλλουν στην καλλιέργεια μιας πιο υπεύθυνης και βιώσιμης σχέσης με το φυσικό περιβάλλον.

On line σύστημα παρακολούθησης διαρροών νερού στο δίκτυο ύδρευσης του Δήμου Άνδρου Το νερό, ο πολυτιμότερος φυσικός πόρος, αποτελεί καίρια προϋπόθεση για την ανθρώπινη επιβίωση και ανάπτυξη. Ωστόσο, οι διαρροές στα δίκτυα ύδρευσης συνιστούν μία σοβαρή πρόκληση, προκαλώντας σημαντικές απώλειες πόσιμου νερού και αυξάνοντας το κόστος λειτουργίας των υδρευτικών συστημάτων. Ο Δήμος Άνδρου, αντιμετωπίζοντας αυτό το πρόβλημα, έχει υιοθετήσει μια καινοτόμο λύση: την εγκατάσταση ενός προηγμένου online συστήματος παρακολούθησης για την ανίχνευση διαρροών στο δίκτυο ύδρευσης. Σκοπός του προγράμματος είναι η συλλογή δεδομένων, όπως η τιμή παροχής σε σωλήνες, η τιμή της στάθμης των δεξαμενών, η τιμή πίεσης σε αγωγούς μεταφοράς του νερού, ο έλεγχος των ηλεκτρικών μεγεθών κάθε αντλιοστασίου (καταναλισκόμενη ισχύς, ένταση ρεύματος κ.λπ.) από τα αντλιοστάσια και τις δεξαμενές και η μεταβίβαση τους με σύστημα τηλεπικοινωνίας ή ραδιοεπικοινωνίας σε κεντρικό σταθμό ελέγχου που βρίσκεται στα γραφεία του Δήμου. Το εν λόγω σύστημα περιλαμβάνει τριάντα τρεις Τοπικούς Σταθμούς Ελέγχου (ΤΣΕ) που τοποθετούνται σε κρίσιμα σημεία του νησιού. Οι ΤΣΕ εξοπλίζονται με υψηλής τεχνολογίας ηλεκτρονικό

άμεση εντοπισμό των πιθανών διαρροών, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισής τους και ελαχιστοποιώντας την ποσότητα του χαμένου νερού. Η λειτουργία του συστήματος έχει πολλαπλά οφέλη: μειώνει σημαντικά τις ετήσιες απώλειες πόσιμου νερού, συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας των υδάτινων πόρων της περιοχής μέσω της ηπιότερης υδροληψίας και ενισχύει την ασφάλεια και την εξυπηρέτηση των καταναλωτών. Επιπροσθέτως, η αναβάθμιση της λειτουργίας του δικτύου ύδρευσης μέσω του συστήματος παρακολούθησης επιτρέπει τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και την αποδοτικότερη διαχείριση των πόρων. Επιπλέον, η υιοθέτηση τέτοιων συστημάτων αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την ψηφιακή μετάβαση και την βιωσιμότητα των αστικών υποδομών.

Το πρόγραμμα αυτό, επίσης, ενισχύει την ασφάλεια και την αξιοπιστία του υδροδοτικού συστήματος, μειώνοντας τον κίνδυνο απροσδόκητων διακοπών στην υδροδότηση και βελτιώνοντας την εξυπηρέτηση των καταναλωτών. Μέσω της συλλογής και ανάλυσης δεδομένων, ο Δήμος έχει τη δυνατότητα να εντοπίζει με ακρίβεια τις πηγές των διαρροών και να προχωρά σε άμεσες επεμβάσεις, μειώνοντας έτσι τις απώλειες και βελτιώνοντας τη συνολική αποδοτικότητα του δικτύου.

Δήμος Λοκρών: Δράση για την αντιμετώπιση των απωλειών στο δίκτυο ύδρευσης Ο Δήμος Λοκρών, αντιμετωπίζοντας προκλήσεις όπως συχνές βλάβες και διαρροές στο δίκτυο ύδρευσης λόγω παλαιότητας, απουσίας κατάλληλου εξοπλισμού και ανάγκης βελτίωσης του υδατικού ισοζυγίου, προχώρησε σε ένα καινοτόμο έργο τηλεμετρίας. Σε συνεργασία με την Olympios Intelligent Technologies, ο Δήμος επιδίωξε να περιορίσει τις απώλειες νερού, να εντοπίσει ενεργά διαρροές και να εξασφαλίσει την ποιοτική και ποσοτική παρακολούθηση του νερού, διασφαλίζοντας τη δημόσια υγεία και μια ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων. Η λύση περιελάμβανε την προμήθεια φορητών σταθμών ελέγχου για τον εντοπισμό διαρροών, την εγκατάσταση σταθμών διαχείρισης πίεσης για τη μείωση απωλειών και την παρακολούθηση κρίσιμων παραμέτρων, όπως ποιότητα νερού, πίεση και στάθμη λειτουργίας αντλιών. Ένας Κεντρικός Σταθμός Ελέγχου εγκαταστάθηκε για την ολοκληρωμένη διαχείριση του δικτύου, με εξοπλισμό και λογισμικά που επιτρέπουν τη συλλογή δεδομένων και τον τηλεχειρισμό σε πραγματικό χρόνο. Τα αποτελέσματα: μείωση των απωλειών νερού, εξασφάλιση ικανών ποσοτήτων νερού ακόμη και κατά τις περιόδους αιχμής, απρόσκοπτη τροφοδοσία με ποιοτικό νερό και βελτιωμένη διαχείριση υδατικών πόρων. Επιπλέον, το έργο συνέβαλε στη μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας, τα οικονομικά οφέλη ήταν αισθητά και η βελτίωση των υποδομών κατέστησε δυνατή την άμεση και αποτελεσματική εξυπηρέτηση των καταναλωτών. Επιπλέον, το έργο ενίσχυσε την αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτών και της τοπικής αυτοδιοίκησης, παρέχοντας διαφάνεια και ενισχύοντας την εμπιστοσύνη στη διαχείριση των υδατικών πόρων. Η δυνατότητα τηλεμετάδοσης και τηλεχειρισμού συνέβαλε στην αποτελεσματικότερη αντίδραση σε προβλήματα και στην έγκαιρη προληπτική συντήρηση, μειώνοντας τις ανάγκες για επισκευές και τα σχετικά κόστη.

Με την υλοποίηση της τηλεμετρίας, ο Δήμος Λοκρών κατάφερε να επιλύσει πολλαπλά προβλήματα, βελτιώνοντας συνολικά τη λειτουργία και την απόδοση του δικτύου ύδρευσης, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αειφορία και την προστασία του περιβάλλοντος. Δήμος Σπάτων-Αρτέμιδος: Διασφάλιση της αειφόρου διαχείρισης των υδάτινων πόρων

Ο Δήμος Σπάτων-Αρτέμιδος, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για βιώσιμη διαχείριση και προστασία των υδατικών πόρων, προχώρησε στην υλοποίηση ενός καινοτόμου έργου με στόχο την μεγιστοποίηση της εξοικονόμησης νερού. Μέσω της ψηφιοποίησης των υπηρεσιών, των υποδομών και των δικτύων ύδρευσης, ο Δήμος κατόρθωσε να πετύχει σημαντικά αποτελέσματα σε θέματα ορθολογικής χρήσης των υδατικών πόρων, μείωσης των διαρροών, βελτίωσης του υδατικού ισοζυγίου και της ποιότητας του παρεχόμενου νερού, καθώς και εξοικονόμησης ενέργειας. Το έργο περιλάμβανε δύο βασικές δράσεις: την προμήθεια και εγκατάσταση συστήματος τηλε-ελέγχου/τηλεχειρισμού για τη διαχείριση του εσωτερικού δικτύου και τη μείωση των διαρροών, καθώς και την προμήθεια και εγκατάσταση συστήματος ελέγχου διαρροών στα υφιστάμενα δίκτυα μεταφοράς και

Σε πλήρη εξέλιξη το μεγαλύτερο έργο παραγωγής και αποθήκευσης καθαρής ενέργειας της χώρας

Η ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΤΗΣ ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΥΨΟΥΣ 650 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ, ΘΑ ΑΠΟΦΕΡΕΙ 1000 ΝΕΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΣΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΟΥ ΥΠΕΡΒΑΙΝΟΥΝ ΤΑ €120 ΕΚΑΤ. ΕΤΗΣΙΩΣ.

Τ

Ο «Σ Υ ΣΤΗΜΑ Αντλησιοταμίευσης στην Αμφιλοχία» αποτελεί τη μεγαλύτερη επένδυση σε έργο αποθήκευσης στην Ελλάδα, συνολικού ύψους 650 εκατ. ευρώ, αναβαθμίζοντας το εγχώριο σύστημα ηλεκτροπαραγωγής, αλλά και το ενεργειακό σύστημα της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, η ένταξη του αντλησιοταμιευτικού Αμφιλοχίας προσφέρει συνολικά οφέλη στο ηλεκτρικό σύστημα που υπερβαίνουν τα €120 εκατ. ετησίως, καθώς αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στην επάρκεια ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας και στην απεξάρτηση από εισαγόμενα καύσιμα, στην ευελιξία και στη σταθερότητα του διασυνδεδεμένου ηλεκτρικού δικτύου με την περαιτέρω διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών, αλλά και στη μείωση του συνολικού κόστους ηλεκτρισμού.

Πολλαπλά οφέλη για την τοπική οικονομία

και την κοινωνία

Επιπλέον, μεταξύ των κυριότερων πλεονεκτημάτων υλοποίησης

του συγκεκριμένου έργου, συγκαταλέγονται η δημιουργία 1.000 νέων θέσεων απασχόλησης κατά την κατασκευή και η διατήρηση

60 θέσεων εργασίας κατά τη λειτουργία για εξειδικευμένο και βοηθητικό προσωπικό, η αξιοποίηση εγχώριων πόρων, ο χαρακτήρας του ως κατά ~70% έργο υψηλής εγχώριας προστιθέμενης αξίας, καθώς και η συνεπακόλουθη βελτίωση τοπικών υποδομών και η αύξηση της επισκεψιμότητας της περιοχής. Πρόκειται για ένα κομβικό έργο που έχει χαρακτηρισθεί, ήδη από το 2013, Έργο Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (Project of Common Interest PCI 3.24) και από το 2014 Επένδυση Στρατηγικής Σημασίας. Οι μελέτες του έργου συγχρηματοδοτήθηκαν από το Πρόγραμμα Connecting Europe Facility. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, μαζί με τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, αποτελούν τους βασικούς πυλώνες στήριξης της διαδικασίας ενεργειακής μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα, εν όψει της μαζικής διείσδυσης στα ενεργειακά συστήματα της κυμαινόμενης παραγωγής ανανεώσιμων.

Τεχνικά χαρακτηριστικά και τεχνολογία Με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 680 MW (παραγωγή) και 730 MW (άντληση/αποθήκευση), το έργο περιλαμβάνει δυο ανεξάρτητους άνω ταμιευτήρες (Άγιο Γεώργιο και Πύργο) συνολικής χωρητικότητας 9 εκατ. κυβικών μέτρων, ενώ ως κάτω ταμιευτήρα χρησιμοποιεί την υπάρχουσα λίμνη Καστρακίου. Η λειτουργία της αντλησιοταμίευσης απαιτεί δυο δεξαμενές με διαφορά υψομέτρου, δηλαδή γεωμορφολογικό ανάγλυφο που η χώρα μας διαθέτει εν αφθονία. Όταν υπάρχει περίσσεια ενέργειας στο σύστημα, η ενέργεια αυτή χρησιμοποιείται για να αντλήσει νερό από τον «κάτω» προς τον «άνω» ταμιευτήρα. Όταν στο σύστημα υπάρχει υψηλή ζήτηση, το νερό επανέρχεται στον χαμηλότερο ταμιευτήρα παράγοντας υδροηλεκτρική ενέργεια. Με αυτόν τον απλό τρόπο, η ενέργεια που «περισσεύει» αποθηκεύεται προσωρινά για να μετατραπεί σε υδροηλεκτρική ενέργεια, όταν το σύστημα τη χρειαστεί. Η αντλησιοταμίευση είναι η πλέον δοκιμασμένη μέθοδος, η οποία αντιπροσωπεύει το 97% της παγκόσμιας αποθήκευσης. Τα πρώτα αντλησιοταμιευτικά έργα εμφανίστηκαν ήδη από το 1890 για να διαχειριστούν τα φορτία μεγάλων θερμικών μονάδων βάσης. Έχουν σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι άλλων μεθόδων αποθήκευσης ενέργειας (όπως π.χ. οι εισαγόμενες μπαταρίες), καθώς έχουν δυνατότητα μαζικής αποθήκευσης, πολύ χαμηλότερο κόστος, υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία και μεγάλο χρόνο ζωής που υπερβαίνει τα 50 χρόνια.

ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Β.Ε.Τ.Ε.

Μεσογείων 85, 115 26, Αθήνα

Τ: 210 6968300

Ε: info@terna-energy.com

S: www.terna-energy.com

• ΜΑΡΤΙΟΣ 2024

ΥΔΡΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Από τα αρχαία έως τις σύγχρονες

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

ΕΩΣ ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ, ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ.

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΕΤΡΟΣ ΔΕΜΕΡΤΖΗΣ

θαύματα υποδομές Σ

ΤΗΝ ΚΑΡΔ ΊΑ του ελληνικού καλοκαιριού, όπου ο ήλιος επιμένει να διηγείται την αρχαιότερη ιστορία του κόσμου, τα μεγάλα έργα ύδρευσης αναδεικνύονται ως μνημεία σύγχρονης προσπάθειας και επιτεύγματος. Από το αρχαίο Φράγμα του Μαραθώνα μέχρι τις σημερινές μεγαλεπήβολες δομές, η Ελλάδα συνεχίζει να υφαίνει τη σχέση της με το πολυτιμότερο αγαθό: το νερό. Το άρθρο αυτό σκοπεύει να εξερευνήσει την αλληλεπίδραση μεταξύ τεχνολογίας και φύσης, αποκαλύπτοντας πώς τα μεγάλα έργα ύδρευσης στηρίζουν την ανάπτυξη, τη βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος. Μέσα από αυτή τη διαδρομή υπάρχει όχι μόνο η ουσία της επιβίωσης αλλά και η τέχνη της ζωής, όπως διαμορφώνεται από την αιώνια πορεία του νερού στην ελληνική γη. Οι προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και η αυξημένη ανάγκη για νερό έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη μεγάλων έργων ύδρευσης στην Ελλάδα. Αυτά τα έργα, από φράγματα έως συστήματα επεξεργασίας και διανομής, αποτελούν θεμέλια για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των υδατικών πόρων. Η επιτυχής υλοποίησή τους απαιτεί ολοκληρωμένη προσέγγιση, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας του περιβάλλοντος, της ανάπτυξης τεχνολογικών καινοτομιών και της διασφάλισης της δίκαιης πρόσβασης για όλους. Αυτά τα έργα υπογραμμίζουν την ανάγκη για ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας και στρατηγική συνεργασία μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Στην Ελλάδα, πολλά μεγάλα έργα ύδρευσης, άρδευσης και σχετικά με τη διαχείριση του νερού βρίσκονται εν εξελίξει ή στο στάδιο της προετοιμασίας και του σχεδιασμού. Αυτά περιλαμβάνουν αποχετευτικά έργα, έργα καταπολέμησης της λειψυδρίας, φράγματα, υδροδοτικά συστήματα και προγράμματα αναβάθμισης της υπάρχουσας υποδομής.

Συγκεκριμένα, ένα σημαντικό έργο είναι το Φράγμα Χαβρία, με διαγωνισμό ύψους 100 εκατ. ευρώ, όπου συμμετέχουν σημαντικές κατασκευαστικές εταιρείες. Επιπλέον, υπάρχει το εξωτερικό υδροδοτικό σύστημα Αττικής και έργα ύδρευσης σε περιοχές όπως η Κέρκυρα, το Φράγμα Ταυρωνίτη στην Κρήτη και το Φράγμα Ενιπέα στη Θεσσαλία, Στη Θεσσαλία, το έργο του Αχελώου αποτελεί το μεγαλύτερο green deal έργο στην Ελλάδα και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη, το οποίο προσβλέπει στην ολοκλήρωση των ημιτελών έργων που θα εξασφαλίσουν την παραγωγή φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας με οικολογικό τρόπο.

Επίσης, στην Ανατολική Αττική σχεδιάζονται έργα ύψους 700 εκατ. ευρώ, με κορυφαίο το δίκτυο αποχέτευσης, το οποίο θα καλύψει όλο το τόξο της Ανατολικής Αττικής.

Τέλος, στα Τρίκαλα, η ΔΕΥΑΤ εξελίσσει μεγάλα έργα ύδρευσης και αποχέτευσης, μεταξύ των οποίων η αντικατάσταση του παλαιού δικτύου ύδρευσης του κέντρου της πόλης, η εφαρμογή ζωνοποίησης και αντικατάστασης παλαιών αγωγών σε περιοχές εκτός κέντρου, και η εγκατάσταση ψηφιακών υδρομετρητών.

Αυτά τα έργα αντιπροσωπεύουν μόνο μέρος των προσπαθειών που γίνονται στην Ελλάδα για τη βελτίωση της διαχείρισης των υδατικών πόρων, με στόχο την καλύτερη προστασία και αξιοποίηση

αυτού του πολύτιμου φυσικού πόρου.

Το φράγμα Χαβρία κι η «αναζωογόνηση

της Χαλκιδικής»

Σε νέες περιπέτειες εισέρχεται το θέμα της υδροδότησης του νομού Χαλκιδικής, που αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα με το νερό, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, μετά την ακύρωση του διαγωνισμού για το φράγμα του ποταμού Χαβρία, έργο που, σε

από το ΕΤΠΑ πρώτη φάση, θα υδροδοτούσε επαρκώς, την κεντρική και νότια Χαλκιδική. Ο διαγωνισμός για το έργο προϋπολογισμού 105 εκατ. ευρώ κατέληξε άγονος και στις καλένδες, μετά από 4 παρατάσεις, καθώς οι τρεις ενδιαφερόμενες εταιρείες απέφυγαν να καταθέσουν προτάσεις. Πρόκειται για τις εταιρίες «ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Κωνσταντινίδης», «INTRAKAT – Suez eau France – ΕΥΑΘ Α.Ε.» και «ΑΚΤΩΡ». Σύμφωνα με πληροφορίες οι εταιρείες απέσυραν το ενδιαφέρον τους διότι, λόγω κόστους κατασκευής κρίνεται ασύμφορο, καθώς η βασική μελέτη εκπονήθηκε το 2019, πριν την ενεργειακή κρίση και τις ανατιμήσεις στα υλικά κατασκευής. Για να καλύψουν το κόστος κατασκευής, ζητούν η εταιρεία που θα αναλάβει να χτίσει το φράγμα, να αναλάβει και τη διαχείριση του νερού, σε συνεργασία βέβαια με τους οικείους δήμους. Το έργο του φράγματος του Χαβρία, ύψους 60 μέτρων και ωφέλιμου όγκου ταμιευτήρα 32,6 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων και εξωτερικά δίκτυα συνολικού μήκους 62 χιλιομέτρων, θα υδροδοτεί περιοχές όπως τον Πολύγυρο, την Ορμύλια, τα Πυργαδίκια, την Παναγιά, την Κασσάνδρα, την Παλλήνη, τη Σιθωνία τη Τορώνη αλλά και τον Άγιος Μάμα και την Ποτίδαια.

Πρέπει να σημειωθεί ότι με αυτή του την απόφαση το ΣτΕ ανοίγει

και πάλι τον δρόμο ώστε, μετά την ολοκλήρωση των έργων στον άνω ρου του Αχελώου -το φράγμα στη Μεσοχώρα, την τεχνητή

λίμνη (ταμιευτήρας) που θα δημιουργηθεί και το υδροηλεκτρικό

έργο της ΔΕΗ- να ακολουθήσουν τα επόμενα έργα. Αυτά θα είναι το φράγμα και ο ταμιευτήρας στη Συκιά και η λειτουργία τής ήδη

έτοιμης σήραγγας προσαγωγής των υδάτων προς τον Θεσσαλικό Κάμπο. Κι αυτό διότι τα συγκεκριμένα έργα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα μεταξύ τους και συναποτελούν το ολοκληρωμένο έργο της περιβόητης εκτροπής του Αχελώου. Οπως είχε πει και ο πρωθυπουργός, «η Μεσοχώρα αποτελεί το πρώτο βήμα, είναι αναγκαία για να επανεξετάσουμε το έργο της μερικής μεταφοράς υδάτων από τη Δυτική Ελλάδα στη Θεσσαλία».

Δρομολογείται νέο έργο ύδρευσης 6,4 εκατ. ευρώ στην Κινέτα, συνολικού

προϋπολογισμού

6,4 εκατ. ευρώ, και

συγχρηματοδοτείται

Τα βασικά σημεία της μελέτης του φράγματος του Χαβρία: Η κατασκευή του φράγματος θα γίνει 3 χμ. ΒΑ της Ορμύλιας. Θα κατασκευαστεί ένα υδραγωγείο (Α1, Α2, Β φάσεις) το οποίο στην πλήρη ανάπτυξή του θα εκτείνεται σε μία περιοχή 14.000 τ. χμ. και το βασικό δίκτυο άρδευσης γεωργικής γης έκτασης 26.300 στρεμμάτων. Κατά μέσο όρο ετησίως θα διατίθενται περί τα 13,2 εκατ. κυβικά μέτρα νερό, που θα ικανοποιεί τις ανάγκες 435.000 κατοίκων. Σκοπός του έργου είναι η κάλυψη ύδρευσης των οικισμών της νοτιοδυτική Χαλκιδικής, συμπεριλαμβανομένων των χερσονήσων Κασσάνδρας και Σιθωνίας, η δημιουργία υποδομών για μελλοντική κάλυψη τμήματος των αναγκών άρδευσης της πεδιάδας της Ορμύλιας και η προστασία των υπογείων υδάτων από την υφαλμύρωση Αντιπλημμυρική προστασία του κάμπου της Ορμύλιας. Ο Ιδιωτικός Φορέας Σύμπραξης (ΙΦΣ) θα αναλάβει για 30 χρόνια την κατασκευή, τη χρηματοδότηση, τη συντήρηση και τη λειτουργία του παραπάνω έργου στο πλαίσιο Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ.) αλλά δεν θα έχει δικαίωμα στην εμπορική εκμετάλλευση του Έργου, ούτε δικαιούται να αξιώσει οποιαδήποτε πρόσοδο από τους τελικούς χρήστες.

Η ατέρμονη εκτροπή του Αχελώου

Με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (144/2024) απορρίφθηκε η προσφυγή του Συνδέσμου Κατακλυζομένων Μεσοχώρας «Ο ΑΧΕΛΩΟΣ» που είχε κατατεθεί στις 7 Φεβρουαρίου 2022 με την οποία είχε ζητηθεί η ακύρωση της Απόφασης Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ) του υδροηλεκτρικού έργου του ταμιευτήρα Μεσοχώρας Τρικάλων που είχε εγκρίνει το υπουργείο Περιβάλλοντος τον Δεκέμβριο του 2021. Αυτό ήταν μια απόφαση που περίμεναν φορείς και δημόσιο εδώ και… δεκαετίες.

Η αλλαγή σελίδας στην Αττική Στον ψηφιακό καμβά της σύγχρονης Ελλάδας, όπου η ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη συναντά την πρόκληση της τεχνολογικής καινοτομίας, το Υδροδοτικό Σύστημα Αττικής διαγράφει μια εξαιρετικά σημαντική πορεία προς το μέλλον. Αυτό το έργο, ένας πραγματικός τιτάνας της μηχανικής και της περιβαλλοντικής διαχείρισης, ενσαρκώνει την αρχή της εναρμόνισης μεταξύ ανθρώπου και φύσης, προσφέροντας μια λύση στις διαχρονικές ανάγκες για καθαρό νερό της μεγαλούπολης της Αττικής. Η Αττική, αυτός ο «κοσμοπολίτικος πυρήνας της ελληνικής καθημερινότητας» όπως έγραψαν πριν λίγα χρόνια οι New York Times, αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις στην υδροδότηση, προκλήσεις που επιτείνονται από την κλιματική αλλαγή και την αυξανόμενη αστικοποίηση. Το Υδροδοτικό Σύστημα Αττικής ανταποκρίνεται

σε αυτές τις προκλήσεις με μια σειρά από τεχνολογικές καινοτομίες που ξεκινούν από την αιχμή της διαχείρισης των υδατικών πόρων και φτάνουν μέχρι την εξοικονόμηση και την ανακύκλωση του νερού.

Μια από τις πλέον σημαντικές καινοτομίες που ενσωματώνει το σύστημα είναι η χρήση τεχνολογιών αιχμής για την καθαρισμό και επεξεργασία του νερού. Η εφαρμογή σύνθετων φιλτραρίσματος και απολύμανσης με υπεριώδες φως εξασφαλίζει την παροχή ασφαλούς και καθαρού νερού στους κατοίκους, προστατεύοντας ταυτόχρονα το περιβάλλον. Η διαχείριση των υδάτων βροχής και η ανάκτηση του νερού αποτελούν άλλη μια σπουδαία κατεύθυνση, με συστήματα συλλογής και αποθήκευσης που μετατρέπουν την υδατική ροή από πρόβλημα σε πόρο. Αυτή η προσέγγιση μειώνει τον κίνδυνο πλημμυρών και αυξάνει τη διαθεσιμότητα του νερού κατά τους ξηρούς μήνες. Επιπλέον, το έργο επικεντρώνεται στην ενίσχυση της ενημέρωσης και της εκπαίδευσης των πολιτών για την αειφόρο χρήση του νερού, προωθώντας μια κουλτούρα βιωσιμότητας και σεβασμού προς το περιβάλλον. Βέβαια, οι προκλήσεις παραμένουν. Η υλοποίηση ενός τόσο φιλόδοξου σχεδίου απαιτεί τεράστιες επενδύσεις, τόσο σε χρήματα όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό. Η διασφάλιση της συνεχούς λειτουργίας και συντήρησης του συστήματος, σε συνδυασμό με την

Carbonitalia Hellas: Νέας γενιάς

αειφόροι ενεργοί άνθρακες

Η CARBONITALIA HELLAS ΠΡΩΤΟΠΟΡΕΙ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΒΑΣΙΚΟ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ.

Η

CARBONITALIA SRL, θυγατρική του ομίλου U. Del Corona & Scardigli - Livorno, είναι ένας από τους κορυφαίους παραγωγούς ενεργού άνθρακα για την προστασία και τον καθαρισμό του περιβάλλοντος από αέριους, υγρούς και στερεούς ρύπους καθώς και για τον καθαρισμό τροφίμων, χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων. Παρέχει επίσης λευκαντικές γαίες για τον αποχρωματισμό των βρώσιμων και ορυκτών ελαίων. Το 2023, η Carbonitalia Srl ίδρυσε την ελληνική θυγατρική της, Carbonitalia Hellas S.A., την πρώτη παραγωγό εταιρεία ενεργού άνθρακα στην Ελλάδα, υπεύθυνη για την ανάπτυξη των αγορών Ανατολικής Ευρώπης, Τουρκίας και Ανατολικής Μεσογείου.

Η Carbonitalia παρέχει βέλτιστες

υψηλής προστιθέμενης αξίας

και οικονομικά αποδοτικές λύσεις

για τον καθαρισμό του νερού, μεταξύ πολλών άλλων εφαρμογών

Καινοτόμος και βιώσιμη παραγωγική διαδικασία

Η Carbonitalia είναι ο περήφανος και μοναδικός συνεταίρος της

Fujian Yuanli Activate Carbon Co., του μεγαλύτερου παραγωγού παγκοσμίως ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ, ΒΙΩΣΙΜΩΝ & ΦΙΛΙΚΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ενεργών ανθράκων με προέλευση το ξύλο και τα κελύφη φρούτων. Αυτοί οι ενεργοί άνθρακες κατασκευάζονται με μια εξαιρετικά καινοτόμο και φιλική προς το περιβάλλον παραγωγική διαδικασία, η οποία:

• Εξασφαλίζει την Κυκλική Οικονομία και την Ενεργειακή Αυτοβιωσιμότητα.

• Έχει εξαιρετικά χαμηλές εκπομπές αερίων και υγρών ρύπων.

• Επιτυγχάνει εξαιρετικά χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα: για κάθε κιλό φυτικού άνθρακα που παράγεται, οι εκπομπές CO2 ανέρχονται σε 1,62Kg σε σύγκριση με 5,10kg ορυκτού άνθρακα. Πιστοποιήση κατά ISO 14067:2018.

• Δεν χρησιμοποιεί/περιέχει ουσίες PFAS γνωστές ως «παντοτινά χημικά» οι οποίες είναι εξαιρετικά ανθεκτικές όταν βρίσκονται στο περιβάλλον και τους οργανισμούς και εξαιρετικά επιβλαβείς για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

«ΝΕΑ ΓΕΝΙΑΣ - ΑΕΙΦΟΡΟΙΦΙΛΙΚΟΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΝΕΡΓΟΙ ΑΝΘΡΑΚΕΣ»

Ως εκ τούτου, μέσω αυτής της στρατηγικής συμμαχίας, η Carbonitalia παρέχει βέλτιστες υψηλής προστιθέμενης αξίας

και οικονομικά αποδοτικές λύσεις για τον καθαρισμό του νερού, μεταξύ πολλών άλλων εφαρμογών.

Ειδικά για την επεξεργασία του πόσιμου νερού και πλέον των παραδοσιακών ορυκτών ενεργών ανθράκων, η Carbonitalia παρέχει στην ευρωπαϊκή αγορά το ‘’SAWBIOL’’, έναν ειδικά κατασκευασμένο φυτικό ενεργό άνθρακα που λόγω του μίκρο & μέσο-πορώδες του επιτρέπει την ανάπτυξη αποικιών βακτηρίων για τη βιοαποδόμηση της βιολογικής οργανικής ύλης (BOM) και της αμμωνίας χωρίς τη χρήση χλωρίου, μια διαδικασία γνωστή ως ‘’Biological Treatment Process’’.

CARBONITALIA HELLAS

Λαγουμιτζη 24, 17671, Καλλιθέα

T: +30 6972018500

Ε: haris.sgardelis@carbonitalia.com

S: www.carbonitalia.com

αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, απαιτούν μια δυναμική και προσαρμοστική προσέγγιση.

Το Υδροδοτικό Σύστημα Αττικής, λοιπόν, δεν είναι απλώς ένα έργο υποδομής είναι ένας ζωντανός οργανισμός που ανταποκρίνεται στις ανάγκες μιας δυναμικά αλλάζουσας κοινωνίας, επιδεικνύοντας τον δρόμο προς μια πιο βιώσιμη και ευημερούσα μελλοντική Ελλάδα.

Το φράγμα που θα αλλάξει την Κρήτη Η προκύρηξη για «Έργα αξιοποίησης του υδάτινου δυναμικού του Ταυρωνίτη Ποταμού ΠΕ Χανίων Κρήτης» με ενδεικτικό προϋπολογισμό 215,4 εκ.€ που ήδη δημοπρατείται, αφορά σε ένα έργο που θα επιλύσει ένα αίτημα δεκαετιών για την άρδευση γεωργικών εκτάσεων μεγάλης απόδοσης, εξοικονομώντας νερό για άλλες χρήσεις, όπως η ύδρευση οικισμών και τουριστικών εγκαταστάσεων. Επιπλέον, θα συμβάλλει ουσιαστικά στην αντιπλημμυρική προστασία των εκτάσεων της λεκάνης απορροής του Ταυρωνίτη ποταμού, στην οποία προκλήθηκαν πολύ μεγάλες καταστροφές και

έντονα πλημμυρικά φαινόμενα από τις βροχοπτώσεις που έπληξαν την περιοχή πρόσφατα. Η διάρκεια του έργου ΣΔΙΤ είναι 30 έτη, περιλαμβάνοντας 4 έτη κατασκευαστική περίοδο και 26 έτη περίοδο λειτουργίας/συντήρησης και εκμετάλλευσης της υποδομής.

Παράλληλα, «τρέχει» ίδιος διαγωνισμός και για το Φράγμα Ενιπέα Φαρσάλων, με ίδιους όρους, για τη μελέτη, Κατασκευή, Χρηματοδότηση, Λειτουργία και Συντήρηση Φράγματος Ποταμού Ενιπέα Φαρσάλων (στη θέση Παλιοδερλί), Δικτύων Διανομής Νερού και λοιπών Συνοδών Έργων.

«Κυνηγώντας» την Οδηγία-Πλάισιο

Η Ευρωπαϊκή Οδηγία-Πλαίσιο για το Νερό (2000/60/ΕΚ) αποτελεί έναν ορόσημο στην πολιτική διαχείρισης των υδάτινων πόρων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εγκρίθηκε το 2000 με στόχο την προστασία και βελτίωση της ποιότητας των υδατικών πόρων στην Ευρώπη. Η οδηγία εισάγει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την διαχείριση των υδάτων, βασισμένη στα υδατικά διαμερίσματα, και προωθεί την βιώσιμη χρήση των υδατικών πόρων μέσω της αρχής της «μη επιδείνωσης», της προφύλαξης, της προστασίας και βελτίωσης της υδατικής περιβάλλοντος, της προαγωγής της οικονομικής χρήσης του νερού και της μείωσης της ρύπανσης. Στοχεύει επίσης στην προστασία και ενίσχυση της υδροβιότοπος και υδρολογικών συστημάτων. Η Οδηγία απαιτεί από τα κράτη μέλη την εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης λεκάνης απορροής και προγραμμάτων μέτρων για κάθε υδατικό διαμέρισμα, με σκοπό την επίτευξη «καλής κατάστασης» των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων έως το 2015, με περαιτέρω προθεσμίες παράτασης υπό προϋποθέσεις. Στην Ελλάδα, η εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας-Πλαίσιο για το Νερό έχει αντιμετωπίσει προκλήσεις, μεταξύ των οποίων η ξηρασία και η ρύπανση. Παρά τις προσπάθειες, οι δράσεις για βελτίωση περιλαμβάνουν τη μείωση της υπερ-κατανάλωσης και την εφαρμογή τεχνικών έργων για αύξηση της προσφοράς νερού. Η επιτυχία στη διαχείριση των υδάτων εξαρτάται από την καλή διακυβέρνηση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών και των πολιτικών στα θέματα του νερού. Κλείνοντας, ένα πράγμα αναδεικνύεται με καταλυτικό τρόπο: η αναγκαιότητα της υιοθέτησης μιας νέας φιλοσοφίας απέναντι στον πολυτιμότερο φυσικό πόρο, το νερό. Η Ελλάδα, καθρέφτης της μεσογειακής γεωγραφίας και πολιτισμού, βρίσκεται σε μια στρατηγική καμπή προς τη βιωσιμότητα και την τεχνολογική εξέλιξη, πλέκοντας το μέλλον με νήματα από νερό. Αυτά τα έργα, πέρα από τεχνολογικά επιτεύγματα, αποτελούν φάρους ελπίδας για μια χώρα που διαχειρίζεται τους φυσικούς της πόρους με σύνεση και προνοητικότητα. Είναι η απόδειξη ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί μόνο την κοιτίδα του πολιτισμού αλλά χρειάζεται να γίνει πια και το ένα κέντρο οικολογικής καινοτομίας

Η ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΙΜΟΥ ΑΓΑΘΟΥ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ, ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΕΤΑΙ

ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΝΤΟΝΗ, ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΟΣ

ΜΕ ΜΙΑ ΔΙΑΦΑΙΝΟΜΕΝΗ ΔΙΕΘΝΗ ΚΡΙΣΗ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ.

Η

ΠΑΓΚ Ο ΣΜ Ί Α ΗΜ Ε ΡΑ ΝΕΡΟ Υ , στις 22 Μαρτίου, αποτελεί αφορμή για την ευαισθητοποίηση της κοινή γνώμης σχετικά με τη σπουδαιότητα του νερού στην ευημερία της κοινωνίας, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον. Παράλληλα, έρχεται να μας υπενθυμίσει τις δράσεις που καλούμαστε να αναλάβουμε ώστε το πολύτιμο αυτό αγαθό, να παραμένει προσβάσιμο σε όλους αλλά και ποιοτικό. Για την ΕΥΔΑΠ, απόλυτη προτεραιότητα και στόχος είναι το νερό να παραμείνει προσιτό σε όλους, διασφαλίζοντας την υψηλή του ποιότητα και την επαρκή ποσότητα. Για το σκοπό αυτό, η Εταιρεία παραμένει πιστή στη δέσμευσή της να αντιμετωπίζει με συνέπεια και υπευθυνότητα όλες τις μεγάλες σύγχρονες προκλήσεις, υλοποιώντας μεγάλες επενδύσεις στον κύκλο του νερού και την κυκλική οικονομία.

Υψηλή αξιολόγηση στην ποιότητα νερού Ως ο μεγαλύτερος πάροχος υπηρεσιών ύδρευσης, αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων στην Ελλάδα, η ΕΥΔΑΠ εντάσσει στη στρατηγική της τα κριτήρια ESG, υλοποιεί δράσεις, αναπτύσσει και ενσωματώνει τεχνολογικές καινοτομίες σε όλο τον κύκλο του νερού, διασφαλίζοντας την κορυφαία ποιότητα του νερού που παρέχει σε όλους τους καταναλωτές της. Ενδεικτικό είναι πως ο φορέας European Benchmarking Co-operation, κατά τη διεθνή αξιολόγηση εταιρειών ύδρευσης που διενήργησε, βαθμολόγησε το νερό της ΕΥΔΑΠ με 99,7%, για την ποιότητά του, τιμή υψηλότερη από τον μέσο όρο των βαθμολογιών μεταξύ των εταιρειών ύδρευσης της Δυτικής Ευρώπης. Επιπλέον, σύμφωνα με το Urban Water Atlas for Europe, το νερό της ΕΥΔΑΠ κατατάσσεται ανάμεσα στα πιο ποιοτικά νερά της Ευρώπης, επιβεβαιώνοντας την υψηλή ποιότητα που απολαμβάνουν οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου. Η ΕΥΔΑΠ φροντίζει για την άριστη ποιότητά του νερού διενεργώντας συνεχείς ποιοτικούς ελέγχους τόσο στο ακατέργαστο, όσο και στο πόσιμο νερό, ώστε να εξασφαλίζει ότι αυτό που φτάνει στους πολίτες είναι ασφαλές.

Στο επίκεντρο η βιωσιμότητα και η καινοτομία Κύριο μέλημα της ΕΥΔΑΠ είναι η διασφάλιση -σε όλο τον κύκλο του νερού- της επαρκούς ποσότητας και κατάλληλης ποιότητας καθαρού, πόσιμου νερού. Το επενδυτικό πρόγραμμα της Εταιρείας, που φτάνει τα 2 δισ. ευρώ περίπου έχει ως στόχο τη διαφύλαξη του πολύτιμου αυτού αγαθού, ώστε να μη λείψει από κανέναν! Αξιοποιώντας τεχνολογίες αιχμής

και με αιχμή του δόρατος τα έργα αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων για την παραγωγή ανακυκλωμένου νερού στην Ανατολική Αττική, στόχο έχουν την προστασία του υπόγειου υδροφορέα, αλλά και την επαναχρησιμοποίηση για δευτερεύουσες χρήσεις. Εξίσου μεγάλης σημασίας είναι και το εκτεταμένο πρόγραμμα αναβάθμισης των δικτύων, ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών στη διαχείριση τους, με στόχο τη μείωση των απωλειών και την αποτελεσματικότερη διαχείριση των αναγκών. Απώτερος στόχος της ΕΥΔΑΠ, μέσα από συνεχείς επενδύσεις σε έργα υποδομής και καινοτόμες εφαρμογές, είναι η αποτελεσματική διαχείριση των διαθέσιμων πόρων, καθώς και να συνεχίσει να προσφέρει άριστης ποιότητας νερό, προσβάσιμο σε όλους, εστιάζοντας παράλληλα στην επίτευξη μιας ισορροπημένης και αειφόρου ανάπτυξης.

Γι αυτό κάθε χρόνο, στις 22 Μαρτίου έχουμε κάθε λόγο να γιορτάζουμε το ποιοτικότερο νερό της Ευρώπης!

ΕΥΔΑΠ ΑΕ

Ωρωπού 156, 11146 Γαλάτσι

W: www.eydap.gr

• ΜΑΡΤΙΟΣ 2024

Αναδιοργάνωση και κυκλική οικονομία:

Τα κλειδιά για το νερό του αύριο ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΘΙΑ ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΥΕΤΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ, Ο ΔΡ. ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΞΕΝΟΣ, ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΝΕΡΟΥ, ΜΟΙΡΑΖΕΤΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ, ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΚΛΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ

ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΥΡΙΟ.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΠΕΤΡΟ ΔΕΜΕΡΤΖΗ

Σ

Ε Μ Ί Α ΕΠΟΧ Η όπου η διαχείριση των υδατικών πόρων και η βιωσιμότητα του περιβάλλοντος αποτελούν παγκόσμιες προκλήσεις, η συνέντευξη με τον Δρ. Διονύση Ξένο προσφέρει μοναδικές προοπτικές και βαθύτερη κατανόηση του θέματος. Ως διακεκριμένος Χημικός Μηχανικός με σημαντική διαδρομή στην Ελληνική και διεθνή βιομηχανία, ο Δρ. Ξένος (Σύμβουλος Περιβάλλοντος και Μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του ΙΕΝΕ), έχει αφιερώσει την καριέρα του στην ανάπτυξη βιώσιμων λύσεων για τη

διαχείριση του νερού και των φυσικών πόρων. Η ηγετική του θέση ως Διευθύνων Σύμβουλος σε μεγάλες εταιρείες όπως η ΕΥΔΑΠ και η εμπλοκή του σε πολυάριθμα ερευνητικά προγράμματα και συμβουλευτικά έργα τον κατατάσσουν ως έναν εκ των πρωτοπόρων στον τομέα. Μέσα από αυτήν τη συνέντευξη, ο Δρ. Ξένος μοιράζεται τις πλούσιες γνώσεις του, προσφέροντας ένα παράθυρο στις προκλήσεις, τις λύσεις και τις ευκαιρίες που εντοπίζονται στην πρωτοπορία της διαχείρισης νερού και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.

_ Πώς μπορεί να ενισχυθεί η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη βιώσιμη διαχείριση του νερού; Η αναδιοργάνωση των Δημόσιων Φορέων διαχείρισης του «Κύκλου του Νερού», από μόνη της δεν αρκεί. Οι προκλήσεις εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης είναι πολλές και ο ιδιωτικός τομέας έχει τις δυνατότητες να εισφέρει σημαντικά στη διαδικασία μετασχηματισμού του Κύκλου του Νερού. Ήδη, προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες στο δημόσιο τομέα για την ανάπτυξη έργων, συμμετέχει σε συμβάσεις λειτουργίας ή συντήρησης και κατασκευάζει σύνθετα έργα υποδομής υψηλών απαιτήσεων. Η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής, δημιουργεί νέες αξίες καθώς επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερη διαχείριση των παγίων, ταχύτερη εισαγωγή τεχνολογιών και αξιοποίηση ευκαιριών για την περιβαλλοντική αναβάθμιση με μείωση του κόστους, με την ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων, κυρίως στο πλέγμα του νερού – ενέργειας. Με τη συνδρομή του ιδιωτικού τομέα είναι εφικτό να τεθεί ένας φιλόδοξος εθνικός στόχος επίτευξης ενεργειακής ουδετερότητας στον Κύκλο του Νερού, έως τα τέλη της τρέχουσας δεκαετίας. Οι υπηρεσίες που παρέχουν οι Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης προς τους πολίτες είναι αδιάλειπτες, ανελαστικές και αδιαπραγ μάτευτες, και μάλιστα σε συνεχή απαίτηση αναβάθ

τελέσ ματος, και μάλιστα υπό το πρίσ μα του κόστους στη σημ ερινή οικονομική συγκυρία. Η συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα στη βιώσιμη διαχείριση του νερού μπορεί να ενισχύσει το αποτέλεσμα, εφαρμόζοντας διακριτούς ρόλους, με προϋποθέσεις, όπως:

• Τη βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού των Δ ΕΥΑ και Δημοτικών Υπηρεσιών Ύδρευσης – Αποχέτευσης, μ ε προτεραιότητα στις κυρίαρχες δράσεις της Εταιρείας.

• Την όποια συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στις Δημοτικές Επιχειρήσεις και Υπηρεσίες, που θα αφορά σαφή διακεκρι μ ένα και συμ βασιοποιημένα αντικείμενα, κυρίως Παροχής Υπηρεσιών, Ειδικών Μελετών και Κατασκευής Έργων.

_ Πως θα χαρακτηρίζατε την εμπειρία σας όλα αυτά τα χρόνια από την αναδιοργάνωση επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης και ποια μαθήματα έχετε αποκομίσει;

Το νερό είναι το βασικότερο συστατικό της ζωής. Εκτός από τις χρήσεις του νερού, ως

πόσιμο και για την καθαριότητα, οι άνθρωποι επίσης το χρησιμοποιούν για άρδευση, διαδραματίζοντας επιπλέον περιβαλλοντικό ρόλο, αλλά και αναπτυξιακό με οικονομικά αποτελέσματα. Ένα δημόσιο αγαθό, υπό δημόσια διαχείριση, απαξιώνεται διαχρονικά, καθώς εμφανίζει τεράστιες απώλειες, υπερκατανάλωση, περιορισμένη επαναχρησιμοποίηση και πλημμελή αξιοποίηση ή και εγκατάλειψη των εγκαταστάσεων που έχουν διαχρονικά κατασκευαστεί.

Τα προβλήματα στη διαχείριση του νερού επηρεάζουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό όλους τους κατοίκους, την καθημερινή ζωή τους, τις οικονομικές δραστηριότητες που αναπτύσσουν και κατ’ επέκταση το περιβάλλον, ενώ τα προβλήματα με το νερό δεν είναι ίδια σε όλες τις περιοχές, τις πόλεις, τα χωριά και τα νησιά της χώρας. Είναι εξίσου δυσεξήγητο πως μια πλειάδα Δημόσιων Φορέων εμπλέκονται στη διαδικασία διαχείρισης του νερού με εμφανή την έλλειψη συντονισμού και ελέγχου

εφαρμογής των ελάχιστων απαιτήσεων που επιβάλλουν οι κανόνες χρηστής διοίκησης. Αποτέλεσμα αυτών των διαρθρωτικών αδυναμιών είναι η συγκυριακή αντιμετώπιση των κρίσιμων θεμάτων και η απουσία στρατηγικής προσέγγισης.

Σαν πρόσθετα αίτια, που συχνά επηρεάζουν την μη αποτελεσματική στοχοθεσία – σχεδιασμό στα έργα Ύδρευσης και Αποχέτευσης της χώρας μας, είναι:

• Η κλί μακα μ εγέθους των Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης, (Δ ΕΥΑ) και Δημοτικών Υπηρεσιών, αποτρέπει τη δυνατότητα σχεδιασ μού και παραγωγής υποδομών διαδημοτικού χαρακτήρα, παρά μόνο των «προφανών» υποδομών, και ίσως όχι βέλτιστα, που έχουν τοπικό χαρακτήρα, (γεωγραφική κάλυψη ΟΤΑ).

• Οι ΔΕΥΑ και οι Δημοτικές Υπηρεσίες Ύδρευσης – Αποχέτευσης δεν μπορούν να σχεδιάζουν ολοκληρωμένες παρεμβάσεις ολιστικής προσέγγισης διαδημοτικού ή περιφερειακού βεληνεκούς (λόγω αρμοδιότητας), ώστε να αποφεύγονται παράλληλες επενδύσεις.

• Οι ΔΕΥΑ & οι Δημοτικές Υπηρεσίες, με 10.000-15.000 Υδρομετρητές (και σε αρκετές περιπτώσεις και λιγότερους), δεν μπορούν να χαράξουν πολιτική διαχείρισης του νερού. (Εδώ θα πρέπει να εξαιρεθούν τα νησιά που χρήζουν διαφορετικής προσέγγισης).

Προς αυτή την κατεύθυνση αποφυγής των εγγενών αντιξοοτήτων, απαιτείται η ανασυγκρότηση των Φορέων Διαχείρισης Υδροδότησης και Άρδευσης, με τον περιορισμό του αριθμού τους μέσω συγχωνεύσεων, την ενίσχυση της διοικητικής τους επάρκειας και την προσέλκυση εξειδικευμένου προσωπικού.

Παρόμοια αναδιάρθρωση έχει ήδη υλοποιηθεί, τις περασμένες δεκαετίες, σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες (Ιταλία, Πορτογαλία και Ιρλανδία) με σημαντικά αποτελέσματα. Η εφαρμογή της οδηγίας 2000/60 έχει ήδη ενεργοποιηθεί στη χώρα μας, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις, ενώ έχουν ήδη καταγραφεί τα πρώτα βήματα προόδου. Οι στρατηγικές διαχείρισης έχουν διαμορφωθεί σε επίπεδο λεκάνης απορροής στα 14 Υδατικά Διαμερίσματα της χώρας. Σαν επιδίωξη της μεταρρύθμισης, θα είναι η δημιουργία Φορέων Διαχείρισης Άρδευσης – Ύδρευσης – Αποχέτευσης – Επεξεργασίας λυμάτων – Αντιπλημμυρικών Έργων, ανά λεκάνη απορροής, υπεύθυνες για την Μελέτη – Κατασκευή Διαδημοτικών Έργων, τη λειτουργία και συντήρηση Πάγιων Εγκαταστάσεων (φράγματα, λιμνοδεξαμενές, ταμιευτήρες, αφαλατώσεις) και την Εκπόνηση Διαχειριστικών Σχεδίων. Παραδείγματα στη χώρα μας έχουμε τον Οργανισμό Θεσσαλίας και τον Οργανισμό Κρήτης. Οι ΔΕΥΑ θα αναλαμβάνουν την τελική διάθεση του νερού προς τους καταναλωτές – χρήστες (νοικοκυριά, αγρότες, βιομηχανικές και άλλες παραγωγικές μονάδες), αλλά και τη συλλογή και επεξεργασία λυμάτων. Κεντρική επιδίωξη θα είναι η συνένωση καΙ δημιουργία μιας ΔΕΥΑ (ανά λεκάνη απορροής), με εξαίρεση τα νησιά, που χρήζουν κι εδώ διαφορετικής προσέγγισης.

Η συνένωση, ανεξάρτητα από τον τρόπο που θα πραγματοποιηθεί, αντιμετωπίζει προκλήσεις οργανωτικού – λειτουργικού και χρηματοοικονομικού χαρακτήρα.

Οργανωτικές: Κατανομή μετοχών και δικαιωμάτων ψήφου μεταξύ των δήμων (τα πάγια και οι πόροι των προς συγχώνευση ΔΕΥΑ μπορεί να μην αντιστοιχούν στον πληθυ-

ΔΡ. Δ ΊΟΝ Υ ΣΗΣ Ξ Ε ΝΟΣ Σύμβουλος Διαχείρισης Νερού

Η αποτελεσματική και ολοκληρωμένη διαχείριση του

κύκλου του νερού διασφαλίζει τη

μακροπρόθεσμη

διαθεσιμότητα με βιώσιμο τρόπο

σμό του δήμου από τον οποίο προέρχονται). Λειτουργικές : Πολυπλοκότητα παγίου κεφαλαίου (διαφορετικά μηχανήματα και τύποι εγκαταστάσεων με αυξημένα κόστη συντήρησης), διαφορετικά συστήματα SCADA, λογισμικά, παρόμοιες ειδικότητες προσωπικού χαμηλής εξειδίκευσης και ελλείψεις σε προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης, διαφορετικό επίπεδο παροχής υπηρεσιών. Θα απαιτηθεί ένα πρόγραμμα στήριξης του μετασχηματισμού για τη διασφάλιση της διαλειτουργικότητας των συστημάτων ΤΠΕ και την εγκατάσταση μιας νέας πλατφόρμας διαχείρισης (παρακολούθηση, λογαριασμοί) ανά ΔΕΥΑ. Χρηματοοικονομικές: Υψηλά χρέη που δεν κατανέμονται αναλογικά των πληθυσμιακών δεδομένων. Θα απαιτηθεί μια συνολική αντιμετώπιση ρύθμισης (εξομάλυνσης) χρεών με τη συμμετοχή του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Για την ορθολογική λειτουργία των νέων ΔΕΥΑ θα απαιτηθεί η υποχρεωτική εκπόνηση 3ετών επενδυτικών προγραμμάτων με τεκμηρίωση του τρόπου χρηματοδότησης τους.

_ Πώς η κυκλική οικονομία μπορεί να ενισχύσει τη βιωσιμότητα στον τομέα του νερού;

Η αποτελεσματική και ολοκληρωμένη διαχείριση του κύκλου του νερού διασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη διαθεσιμότητα με βιώσιμο τρόπο του αγαθού. Ειδικά, σήμερα στη χώρα μας απαιτείται μια συλλογική προσπάθεια για το μετασχηματισμό του μοντέλου διαχείρισης προς μια κυκλική και ανθεκτική οικονομία. Στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η διασφάλιση της επάρκειας και της ποιότητας του νερού, καθώς και η ενίσχυση της αποδοτικότητας των παρεμβάσεων, σε ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και κυρίως στο πλέγμα του νερού με τον ενεργειακό τομέα. Ο Τομέας Αποχέτευσης – Επεξεργασίας λυμάτων παρουσιάζει αντικείμενο κυκλικότητας.

_ Τέλος, μπορείτε να μας παράσχετε μια προοπτική για το μέλλον των υδάτινων πόρων στην Ελλάδα στο πλαίσιο της παγκόσμιας κλιματικής κρίσης; Η αποτελεσματική και ολοκληρωμένη διαχείριση του κύκλου του νερού διασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη διαθεσιμότητα με βιώσιμο τρόπο. Ειδικότερα στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της παγκόσμιας κλιματικής κρίσης, ενδείκνυται η λήψη μέτρων, καθώς και η εφαρμογή action plan, που θα περιλαμβάνει:

• Την ανάληψη εποπτείας από κεντρική οντότητα, ειδικά στελεχωμένη, με αντικείμενο τη Διαχείριση των Φυσικών Πόρων και Κυκλικής Οικονομίας.

• Την εφαρμογή ορθολογικής και βιώσιμης διαχείρισης των υδάτινων πόρων, με παράλληλη ανάπτυξη προγραμμάτων μείωσης των διαρροών στα Δίκτυα Ύδρευσης.

• Την αξιοποίηση υδάτων με Έργα βελτίωσης των ποιοτικών χαρακτηριστικών για ανάλογες χρήσεις.

• Την επαναχρησιμοποίηση εκροών με την εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών.

• Την παρακολούθηση και προστασία των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, με τεκμηρίωση και συλλογή αξιόπιστων καταγραφών.

• Την αυστηρή τήρηση κανονισμών και περιβαλλοντικών προδιαγραφών στο σχεδιασμό των Έργων Ύδρευσης και Αποχέτευσης με σχέδια ασφάλειας.

• Τη μείωση ποσοτήτων νερού Άρδευσης, με την εφαρμογή ευφυών συστημάτων στη γεωργία. •

ADVERTORIAL

διαχείριση των υδάτινων πόρων

Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΕΠΑΝΑΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ALLIANCE FOR WATER STEWARDSHIP (AWS) STANDARD 2.0, ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΣΤΑΘΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ 2020, ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΤΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΘΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ.

Η

ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ είναι μια από τις πρώτες εταιρείες στην Ελλάδα που έλαβε τη διεθνή πιστοποίηση «Συμμαχία για το Νερό» / Alliance for Water Stewardship (AWS) Standard 2.0. Πρόκειται για μια παγκόσμια συνεργασία μελών, που περιλαμβάνει επιχειρήσεις, ΜΚΟ και τον δημόσιο τομέα. Η απόκτηση του εξαιρετικά απαιτητικού αυτού διεθνούς προτύπου, το οποίο έχει στόχο τη χρήση νερού που είναι κοινωνικά και πολιτιστικά δίκαιη, περιβαλλοντικά βιώσιμη και οικονομικά επωφελής, περιλαμβάνει πέντε πεδία συνεχούς βελτίωσης. Συγκεκριμένα:

• Την ορθή διακυβέρνηση των υδάτινων πόρων.

• Το βιώσιμο υδατικό ισοζύγιο (το νερό που εισρέει σε μία περιοχή έναντι των απολήψεων).

• Τη βελτίωση της ποιότητας του νερού.

• Την προστασία των σημαντικών περιοχών που σχετίζονται με το νερό.

• Την πρόσβαση σε πόσιμο νερό, αποχέτευση και υγιεινή για όλους (WASH-Water, Sanitation & Hygiene), που αντιστοιχεί στον 6ο στόχο βιώσιμης ανάπτυξης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Επιπλέον, και ειδικά για τη συμμόρφωση με το πρότυπο AWS και ευαισθητοποίηση των εργαζομένων, συνεργατών και ενδιαφερόμενων φορεών, έχει συσταθεί στην Παπαστράτος ομάδα αποτελούμενη από εκπροσώπους των τ μ ημάτων Βιωσιμότητας, Παραγωγής, Εξωτερικών Υποθέσεων και Επικοινωνίας.

Ομίλου, για την ανταλλαγή απόψεων, αλλά και βέλτιστων πρακτικών

για την ορθή διαχείριση των υδάτινων πόρων και την αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται μ ε τη μ είωση των αποθεμάτων

νερού σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Τέλος, στο πλαίσιο των εσωτερικών δράσεων, πραγματοποιούνται μια σειρά βελτιωτικών έργων που περιλαμβάνουν - μεταξύ άλλων - έργα για τη μείωση διαρροών στο δίκτυο ατμού και στο δίκτυο πυροπροστασίας.

ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ΑΒΕΣ Ήμερος Τόπος, Θέση Κορορέμι, Ασπρόπυργος, ΤΚ 193 00

Τ: 210 419 3000

E: papastratos@pmi.com

S: www.papastratosmazi.gr

Δράσεις για το νερό Σύμφωνα με το πρότυπο ΑWS, οι κοινές προκλήσεις για το νερό περιλαμβάνουν την απειλή ή την ανησυχία που αφορά στη διαχείριση του νερού και η οποία επηρεάζει και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη της περιοχής χρήσης αυτού, όπως το υδατικό ισοζύγιο-υφαλμύρινση υπογείου υδροφόρου ορίζοντα, η ποιότητα του υπογείου υδροφόρου ορίζοντα και η εξάλειψη του κινδύνου πλημμύρας. Με πρωτοβουλία της Παπαστράτος, όλα αυτά τα ζητήματα επικοινωνούνται μέσω συναντήσεων με τοπικούς φορείς ώστε να εξετάζονται ενδεχόμενες κοινές δράσεις με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας του νερού αλλά και τη δραστηριοποίηση στους υπόλοιπους πυλώνες του προτύπου. Οι υπόλοιπες εξωτερικές δράσεις περιλαμβάνουν επίσκεψη στη Λίμνη Κουμουνδούρου, καθαρισμό ρέματος Κηφισού και της παραλίας του Αγγελοχωρίου στη Θεσσαλονίκη καθώς και τη μεγάλη πρωτοβουλία αναδάσωσης που τρέχει απο το 2021, ύψους 1 εκατομμυρίου ευρώ, με τη φύτευση συνολικά 70.000 δέντρων σε 1.000 στρέμματα πυρόπληκτων περιοχών της Αττικής (Άγιος Στέφανος, Πεντέλη) και την πλήρη φροντίδα τους μέχρι το 2026. Ιδιαίτερη σημασία δίνει η Παπαστράτος στη συνεχή εκπαίδευση των εργαζομένων της σχετικά με το νερό ως κρίσιμο στοιχείο για ένα βιώσιμο μέλλον. Διοργανώνει τη δράση “Sustainability Week” κατά την οποία οι εργαζόμενοι στην παραγωγή αλλά και στα γραφεία της ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ εκπαιδεύονται με βιωματικό τρόπο, χρησιμοποιώντας διαδραστικά μέσα για την αξία της ορθής διαχείρισης των υδάτινων πόρων, αλλά και τη σημασία της πιστοποίησης με το πρότυπο AWS. Παράλληλα, η Παπαστράτος συμμετέχει σε μ ηνιαίες ημερίδες που διοργανώνονται από τη PMI, με συμμετοχή όλων των εργοστασίων του

• ΜΑΡΤΙΟΣ 2024

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Η ΦΙΛΟΔΟΞΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ ΕΝ ΟΨΕΙ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙ ΤΟ ΣΗΚΟΥΑΝΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΓΙΑ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ, ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΕΠΗΒΟΛΟ ΕΡΓΟ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ. ΟΜΩΣ, ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ, ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ, ΦΕΡΝΟΥΝ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ ΤΙΣ ΕΥΡΥΤΕΡΕΣ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ, ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ.

ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΚΙΤΣΗ

μια φιλόδοξη

υπόσχεση: ότι ο βαριά μολυσμένος ποταμός Σηκουάνας θα μπορούσε να είναι ξανά ασφαλής για κολύμβηση

εν όψει των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων.

Πέρα από τον πολιτικό στόχο, αυτή η υπόσχεση έριξε φως στις προκλήσεις του νερού που αντιμετωπίζει η πόλη, με τα όμβρια ύδατα να την υπερφορτώνουν.

Όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι όπως θα ήθελαν οι διοργανωτές και αυτό φάνηκε από την πρώτη στιγμή. Η πρόβα τζενεράλε πέρυσι τον Αύγουστο μετατράπηκε σε… εφιάλτη. Οι διοργανωτές αναγκάστηκαν να την ακυρώσουν λόγω της ξεκάθαρης υπέρβασης των ορίων ποιότητας του νερού του ποταμού, μετά από ένα πολύ ισχυρό επεισόδιο βροχόπτωσης. Και τα προβλήματα, φυσικά, δεν έχουν ξεπεραστεί. Σε πρόσφατη συνέντευξή της στο γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων (AFP), η νυν Ολυμπιονίκης Άνα Μαρσέλια Κούνια, δεν έκρυψε την «ανησυχία» της. «Αλλά οι διοργανωτές επιμένουν να θέλουν οι αγώνες να γίνουν εκεί», είπε, απαιτώντας «ένα σχέδιο Β». Ο Μαρκ Γκιγιαμέ απάντησε πως «εάν τα δείγματα νερού που θα ληφθούν στο Σηκουάνα δείξουν ότι έχουμε δυσκολίες, πρέπει να αναβάλουμε τους αγώνες μία ή δύο ημέρες». Το Γαλλικό κράτος την τελευταία δεκαετία έχουν επενδύσει 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ σε εργασίες που προορίζονται να κάνουν τον ποταμό προσβάσιμο σε κολύμβηση για το ευρύ κοινό, σε καθορισμένες και ασφαλείς τοποθεσίες, την επομένη των Ολυμπιακών Αγώνων.

Αν ο Σηκουάνας και η κολύμβηση σε αυτόν σας φαντάζει κάτι μακρινό ή… εξωτικό, η πραγματικότητα είναι ότι φέρνει στο προ-

σκήνιο τη νούμερο ένα παγκόσμια κρίση. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα κάνουν το νερό πιο σπάνιο, πιο απρόβλεπτο, πιο μολυσμένο ή και τα τρία. Αυτές οι επιπτώσεις σε όλο τον κύκλο του νερού απειλούν τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη βιοποικιλότητα και την πρόσβαση των ανθρώπων στο νερό και την αποχέτευση. Ο Dan Angelescu, Διευθύνων Σύμβουλος της Fluidion, μιας εταιρείας παρακολούθησης νερού με έδρα το Παρίσι και το Λος Άντζελες, λέει ότι «οι πόλεις του μέλλοντος θα πρέπει να αγκαλιάσουν τη φύση για να ευδοκιμήσουν και θα πρέπει επίσης να αγκαλιάσουν τις τεχνολογίες ψηφιακών αισθητήρων για να μπορούν να παρακολουθούν τα εύθραυστα αστικά οικοσυστήματα και την ασφάλεια των διαφορετικών χρήσεων νερού. Κανείς δεν θέλει να ζει σε μια ζοφερή πόλη όπου το ποτάμι χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως αγωγός αστικών λυμάτων ή ως οδός ναυτιλίας».

Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το νερό Ο αριθμός των ανθρώπων που δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό στις πόλεις σε όλο τον κόσμο θα διπλασιαστεί έως το 2050, σύμφωνα με έρευνα, εν μέσω προειδοποιήσεων για επικείμενη κρίση νερού που είναι πιθανό να «ξεφύγει από τον έλεγχο». Σχεδόν 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι σε πόλεις σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν λειψυδρία αυτή τη στιγμή που μιλάμε και ο αριθμός είναι πιθανό να φθάσει μεταξύ 1,7 δισεκατομμύρια και 2,4 δισεκατομμύρια μέσα στις επόμενες τρεις δεκαετίες, σύμφωνα με την Έκθεση του ΟΗΕ για την Παγκόσμια Ανάπτυξη του Νερού, ενώ η αστική ζήτηση νερού προβλέπεται να αυξηθεί 80% έως το 2050.

Η έλλειψη νερού γίνεται επίσης πιο συχνό φαινόμενο στις αγροτικές περιοχές, σύμφωνα με την έκθεση. Επί του παρόντος, 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν ανεπαρκή πρόσβαση σε νερό τουλάχιστον ένα μήνα το χρόνο και αυτό αναμένεται να αυξηθεί σε περισσότερα από 5 δισεκατομμύρια έως το 2050. Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το νερό αυξάνονται. Περισσότερες από 100 χώρες δεν βρίσκονται σε καλό δρόμο για να έχουν βιώσιμους υδατικούς πόρους μέχρι το 2030. Σχεδόν το 75% όλων των καταστροφών αφορούσαν το νερό τα τελευταία 20 χρόνια, με τουλάχιστον 1,6 δισεκατομμύρια ανθρώπους να επλήγησαν από πλημμύρες και 1,4 δισεκατομμύρια από ξηρασίες ενώ η οικονομική ζημιά άγγιξε τα 700 δισ. δολ. Μέχρι το 2050, η ζήτηση νερού σε όλο τον κόσμο προβλέπεται

να αυξηθεί μεταξύ 20% και 25%.

Οι πόροι γλυκού νερού είναι πεπερασμένοι. Στη γειτονιά μας, την Ευρώπη, χρησιμοποιούνται δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού κάθε χρόνο για πόση, γεωργία, μεταποίηση, θέρμανση και ψύξη, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τουρισμό και σε άλλους τομείς υπηρεσιών. Την ίδια στιγμή η αύξηση του πληθυσμού, η αστικοποίηση, η ρύπανση και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, επιβαρύνουν όλο και περισσότερο τα αποθέματα γλυκού νερού της Ευρώπης και την ποιότητά του. Οι 25 χώρες που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο υδατικό στρες περιλαμβάνουν τη Σαουδική Αραβία, τη Χιλή, τον Άγιο Μαρίνο, το Βέλγιο και την Ελλάδα. Οι πέντε που αντιμετωπίζουν το υψηλότερο υδατικό στρες είναι το Μπαχρέιν, η Κύπρος, το Κουβέιτ, ο Λίβανος και το Ομάν.

ΠΑΡΊΣ Ί Δ Ί ΑΤ Υ Π Ώ ΣΕ

Διασφάλιση ποιότητας και ασφάλειας νερού Αυτά είναι τα δεδομένα. Το ερώτημα είναι αν υπάρχει λύση. Ένα από τα πρώτα βήματα για τη διασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας του νερού στα αστικά συστήματα ύδρευσης θα μπορούσε να είναι η καθιέρωση και η συμμόρφωση με τα πρότυπα και τους κανονισμούς ποιότητας του νερού. Αυτά είναι σύνολα κριτηρίων και κατευθυντήριων γραμμών που καθορίζουν τα αποδεκτά επίπεδα φυσικών, χημικών και βιολογικών παραμέτρων στο νερό για διαφορετικούς σκοπούς και χρήσεις, όπως η πόση, η άρδευση, η αναψυχή ή η προστασία του οικοσυστήματος.

Ένα άλλο σημαντικό βήμα για τη διασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας του νερού στα αστικά συστήματα νερού είναι η τακτική και αξιόπιστη παρακολούθηση και δοκιμή της ποιότητας του νερού. Αυτό περιλαμβάνει τη συλλογή και την ανάλυση δειγμάτων νερού από διαφορετικά σημεία και στάδια του κύκλου του αστικού νερού, όπως

νερό πηγής, εγκαταστάσεις επεξεργασίας, δίκτυα διανομής, αποχετεύσεις, εκροές και ύδατα υποδοχής.

Ένα τρίτο βήμα είναι η εφαρμογή κατάλληλων διαδικασιών και τεχνολογιών επεξεργασίας νερού. Αυτές είναι φυσικές, χημικές ή βιολογικές μέθοδοι που αφαιρούν ή μειώνουν τους ρύπους από το νερό για να πληρούν τα απαιτούμενα πρότυπα και κανονισμούς ποιότητας του νερού. Ένα τέταρτο βήμα είναι η διαχείριση και η συντήρηση των συστημάτων διανομής και αποθήκευσης νερού. Αυτοί είναι οι σωλήνες, οι αντλίες, οι βαλβίδες, οι δεξαμενές και άλλα εξαρτήματα που μεταφέρουν και αποθηκεύουν νερό από τις μονάδες επεξεργασίας στους καταναλωτές και τους χρήστες. Τα συστήματα διανομής και αποθήκευσης νερού μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα και την ασφάλεια του νερού εισάγοντας ή διευκολύνοντας τη μόλυνση, τη διαρροή, την απώλεια πίεσης, τη διάβρωση ή το σχηματισμό βιοφίλμ. Οι μηχανικοί νερού σχεδιάζουν, μοντελοποιούν και επι-

βλέπουν συστήματα διανομής και αποθήκευσης νερού, όπως υδραυλική ανάλυση, σχεδιασμός δικτύου, διαχείριση πίεσης, ανίχνευση διαρροών ή διαχείριση περιουσιακών στοιχείων.

Κομβικό βήμα είναι ο έλεγχος και η ρύθμιση των συστημάτων συλλογής και διάθεσης λυμάτων. Αυτοί είναι οι υπονόμοι, τα φρεάτια, οι σταθμοί ανύψωσης, οι εκροές και άλλα στοιχεία που μεταφέρουν και απορρίπτουν

τα λύματα από τους χρήστες και τις γεννήτριες στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή στα νερά υποδοχής. Τα συστήματα συλλογής και διάθεσης λυμάτων μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα και την ασφάλεια του νερού προκαλώντας ή επιδεινώνοντας ρύπανση, πλημμύρες, υπερχείλιση, οσμή ή κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Επίσης, η εφαρμογή και αξιολόγηση πρακτικών και λύσεων στη μείωση της ποσότητας και στη βελτίωση της ποιότητας της απορροής όμβριων υδάτων από τις αστικές περιοχές κατά τη διάρκεια βροχοπτώσεων είναι μια λύση. •

ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ

Το νερό κι εγώ, κι εμείς

ΣΚΕΨΟΥ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΠΑΡΑΧΘΕΙ ΕΝΑ ΛΙΤΡΟ ΚΑΘΑΡΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕ ΑΝΑΛΟΓΑ, ΜΑΣ ΕΙΠΕ Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΕΩΡΓΑΣ, ΓΕΩΛΟΓΟΣ, ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΟΣ (M.SC), ΔΙΑΧ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (M.SC), ΠΟΥ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΚΟΛΛΕΓΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ (DEERE).

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΔΡΟΣΟΥ

Η

ΓΕ Ώ ΛΟΓ Ί Κ Η Ί ΣΤΟΡΊΑ της Γης αποκαλύπτει ότι παλαιότερα υπήρχε περισσότερο διαθέσιμο νερό και συχνά οι ωκεανοί κάλυπταν ολόκληρη την επιφάνεια του πλανήτη. Η δυναμική του νερού στην ατμόσφαιρα, η συμβολή του στη ρύθμιση του κλίματος και η διαδικασία του κύκλου του νερού παρουσιάζονται ως ζωτικά στοιχεία που επηρεάζουν την κατανομή και την ποιότητα του νερού στον πλανήτη.

Παρά την αφθονία του νερού στη Γη, το πόσιμο νερό είναι σπάνιο, με λιγότερο από 1% του νερού να είναι διαθέσιμο για άμεση κατανάλωση. Ο Δημήτρης Γεώργας επισημαίνει την ανάγκη για υπεύθυνη κατανάλωση και διαχείριση του νερού, υπογραμμίζοντας την ατομική και συλλογική ευθύνη στην εξοικονόμηση αυτού του πολύτιμου πόρου.

_ Πόσο νερό διαθέτει ο πλανήτης μας; Ο Γαλάζιος Πλανήτης είναι το όνομα της Γης. Εύκολα την εντοπίζεις στο ηλιακό μας σύστημα, φαντάζει μπλε στο διάστημα καθώς την πλησιάζεις. Στην κατάλληλη θέση, ο τρίτος πλανήτης από τον Ηλιο, ούτε πολύ κοντά ώστε όλα να εξαερώνονται, αλλά ούτε και μακρυά, ώστε το νερό της να είναι πάγος.

Το κατάλληλο μέγεθος και η ταχύτητα περιστροφής δηλαδή. η βαρύτητα της Γης βοήθησε να συγκρατηθεί το νερό που δημιούργησε ο πλανήτης στην υδρόσφαιρα -μια λεπτή κρούστα στην επιφάνεια- και να μην χαθεί στο διάστημα. Βάση ζωής, καθώς μόνο εδώ το νερό συνυπάρχει ταυτόχρονα και στις τρεις καταστάσεις του: στερεό, υγρό, αέριο. Ανατρέχοντας στο γεωλογικό χρόνο, οι ενδείξεις μαρτυρούν ότι δημιουργήθηκε αργά και υπήρχε πολύ περισσότερο νερό

διαθέσιμο, ενώ συχνά ο ωκεανός κάλυπτε ολόκληρη την επιφάνεια της Γης. Χάθηκε αρκετό στο διάστημα, αλλά ακόμα έχουμε μικρές εισροές από εκεί. Η θάλασσα συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη ποσότητα νερού 97%, οι χερσαίοι παγετώνες 2%, ενώ το πόσιμο -υπόγειο και επιφανειακό- είναι λιγότερο από 1%! Στην ατμόσφαιρα το νερό υπάρχει 100 φορές λιγότερο από το πόσιμο, αλλά ως υδρατμός είναι το πιο δυναμικό, καθώς αυτό το νερό ρυθμίζει τον καιρό. Ο ‘Ηλιος φροντίζει να το κινεί στον Κύκλο του Νερού, καθώς η θερμότητα το μετατρέπει σε ταξιδιάρικους υδρατμούς που συμβάλλουν στην ανακατανομή του στην επιφάνεια της Γης, αλλά και την εξάγνηση - εξυγίανσή του. Από το νερό που κατεισδύει στο έδαφος μια πολύ μικρή ποσότητα προσροφάται από το έδαφος και συγκρατείται γύρω από τους κόκκους του, ώστε να παραμένει χρήσιμο για τα φυτά. Το περισσότερο ταξιδεύει βαθύτερα μέσα από το πορώδες καθέ γεωλογικού υλικού, όπου καθαρίζεται και αποθηκεύεται προσωρινά σε συμπαγείς και στεγανές κοιλότητες, προτού κυλίσει στις θαλάσσιες λεκάνες μέσα από υπόγειες διόδους επικοινωνίας, που με τα χρόνια έχει διανοίξει.

_ Η Ελλάδα, έχει αρκετό νερό; Στην εύκρατη κλιματική ζώνη που βρίσκεται η χώρα μας, διασφαλίζεται μια καλή ετήσια ποσότητα επιρροών βροχής, όπου αναγεννάται η υπόγεια και επιφανειακή υδροφορία της και ρέουν τα ποτάμια

που στερούνται υπόγειας υδροφορίας. Αυτό έγκειται στο ότι ποτέ δεν είχαν καλούς υδροφόρους ορίζοντες και, εάν είχαν, με την αυξανόμενη ζήτηση στις τελευταίες 10ετίες κατάστρεψαν τους μικρούς παράκτιους υδροφορείς τους. Αυτοί κάλυπταν σταθερά τοπικές ανάγκες μέχρι το 1970-80. Θυμάστε, ίσως, το πηγαδάκι του παππού στην παραλία που πότιζε τα ζώα και το περιβόλι… Εγκαταλήφθηκε τώρα καθώς «τράβηξε θάλασσα» και βγάζει υφάλμυρο νερό. Συνηθισμένη ιστορία σε πολλές περιοχές κατά μήκος της τεράστιας ακτογραμμής της χώρας μας.

_ Ο «Κύκλος του Νερού» δημιουργεί το ερώτημα: Πόσων χρόνων είναι το νερό που καταναλώνουμε; Είναι «αρχαίο» δηλαδή πολύ παλιό, καθώς φτιάχτηκε στα πρώτα στάδια εξέλιξης του πλανήτη, πολύ νωρίτερα από εμάς. Το πόσιμο νερό εξελίχθηκε γεωλογικά μετά τη δημιουργία της ξηράς. Ο «Κύκλος του Νερού» είναι η σύγχρονη γνώση που περιγράφει τη διαδρομή του ενιαίου νερού στην επιφάνεια του πλανήτη μας. Ανακυκλώνεται και καθαρίζει μέσα από διάφορες φυσικές διεργασίες, με διαφορετικούς όμως χρόνους η καθεμιά, που μπορεί να κυμαίνονται από μερικές ώρες έως εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Η εύκολη διαθεσιμότητά του έχει δημιουργήσει αίσθηση αυθονίας, με αποτέλεσμα την απρόσκοπτη χρήση του. Όταν ο «κύκλος» αυτός δεν ήταν γνωστός, όπως στην Αρχαία Ελλάδα για παράδειγμα, λατρευόταν μια διαφορετική θεότητα ανάλογα με την «προέλευση» του νερού. Τότε η σχέση με το νερό και η κατανάλωσή του είχε ένα φυσικό πνευματικό στοιχείο σεβασμού του ζωογόνου αυτού πόρου.

_ Ποιο είναι το διάστημα που χρειάζεται για να παραχθεί το νερό; Η ευκολία μας στην απερίσκεπτη χρήση του νερού, ίσως πηγάζει από την άμεση θεώρηση ότι αποτελεί εύκολα ανανεώσιμο πόρο. Σωστά εν μέρει. Εάν δούμε τον χρόνο που χρειάζεται το πόσιμο νερό για να συγκεντρωθεί σε μια υπόγεια δεξαμενή και συγκρίνουμε το ρυθμό που η γη παράγει το νερό με το ρυθμό που εμείς το αντλούμε από αυτή τη δεξαμενή, η ανισότητα είναι εμφανής, με αρνητικό ισοζύγιο σε ορίζοντα ενός έτους αλλά και περισσότερων.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΕΩΡΓΑΣ Γεωλόγος, Ωκεανογράφος (M.Sc), Διαχ. Περιβάλλοντος (M.Sc)

Πέρα από τη μετάθεση της λύσης στην τεχνολογία ή την ανάθεση στην κεντρική διακυβέρνηση, ίσως σε προσωπική κλίμακα μάς χρειάζεται λίγο από το θεϊκό

στοιχείο σεβασμού

που αποδιδόταν

στο νερό από τις

περισσότερες

αρχαίες

φιλοσοφίες.

Ευχαριστούμε

τη φύση που μας

παρέχει καθαρό και

ζωογόνο νερό! Ας

του αποδώσουμε

τη χαμένη αξία

του χωρίς να

αναβάλουμε

για όταν θα γίνει

πολύ ακριβό

Στατιστικά το νερό παραμένει - στέκεται σε διαφορετικό χρόνο σε κάθε υδροοντότητα. Η παραμονή στην ατμόσφαιρα είναι πολύ περιορισμένη, ενώ στα περισσότερα επιφανειακά νερά είναι μερικές μέρες, αρκετά περισσότερο στις λίμνες και πολύ πολύ περισσότερο στη θαλασσα, όπου και καταλήγει. Η παραμονή στους υπόγειους υδροφορείς είναι μεγαλύτερη, όμως ο ανεφοδιασμός τους είναι αργός, καθώς χρειάζεται 3-5 μήνες το νερό μιας βροχής να φτάσει έναν συνήθη υδοφορέα βάθους 100-150 μέτρων. Άρα με το να υπεραντλούμε τεράστιες ποσότητες σε πολύ σύντομο χρόνο, σημαίνει ότι πιέζουμε - στρεσάρουμε αρκετά έναν πόρο, βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια του την ύπαρξη. Στην προσπάθειά μας να συνεχίσουμε τη συνήθεια για απρόσκοπτες ποσότητες υπόγειου νερού, βαθαίνουμε τις γεωτρήσεις, προχωράμε σε άντληση πιο απομακρυσμένων βαθέων υδάτων, που είναι πολύ πιο αργά «ανανεώσιμα». Σήμερα, συχνά οι γεωεπιστήμονες διαμαρτύρονται για την άντληση του «απολιθωμένου» νερού, ενός όρου που χρησιμοποιείται για τις βαθιές αποκομένες δεξαμενές νερού μιας χρήσης, καθώς δημιουργήθηκαν κάποτε στο γεωλογικό χρόνο και δεν έχουν συνήθη δυνατότητα επαναγεμίσματος.

_ Τι επηρεάζει την ποιότητα του νερού; Πρόκειται για τον καλύτερο «διαλύτη», που προσλαμβάνει, ανταλλάσσει και αποθέτει στο πέρασμά του πολλές ουσίες και άλατα. Το χρησιμοποιούμε να πλύνουμε, δηλαδή για να βγάζουμε - μεταφέρουμε τους ρύπους μας. Έτσι οι ρύποι που μπορεί να είναι βραχύβιοι παθογόνοι οργανισμοί από αστικά απόβλητα, νιτρικά και φωσφορικά τροφικά άλατα από καλλιέργειες, τοξικές χημικές και πετρελαϊκές ουσίες, που συνήθως επιβαρύνουν το νερό, έχουν περισσότερο σχέση με τις ρυπογόνες χρήσεις γης και την ποιότητα στην επιφάνεια του εδάφους. Αυτό ισχύει σε αρκετούς αβαθείς αστικούς υδροφορείς, τοπικής σημασίας, όπου η φυσική

χονται από αγροεφόδια, κυρίως λιπάσματα και, συχνά, από απόβλητα κτηνοτροφικών μονάδων και πόλεις με βόθρους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ποιότητας στη χώρα μας είναι η υφαλμύρινση από την εισρροή «θάλασσας» σε μικρούς τοπικούς παράκτιους υδροφορείς, λόγω υπεράντλησης κατά μήκος της τεράστιας ακτογραμμής χερσαίας και νησιωτικής χώρας. Πληρώνουμε το κόστος της χωρίς όρια - φυσικό σχεδιασμό «τουριστικής ανάπτυξης»! Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι η υφαλμύρινση είναι μια μη αναστρέψιμη μεταβολή, καθώς οτιδήποτε και να κάνουμε πλέον, δεν μπορούμε να επαναφέρουμε έναν αλατωμένο υπόγειο υδροφορέα στην αρχική ποιότητα νερού. Όλες αυτές οι τοπικές εξαιρέσεις για λόγους ποιότητας στη χρήση τοπικών υδάτων, μεταφέρουν την πίεση για αυξημένες ποσότητες πόσιμου νερού στο κεντρικό δίκτυο - σύστημα ύδρευσης με έντονη μάλιστα εποχικότητα. Παρ’ όλα αυτά η χώρα μας διατηρεί υψηλής ποιότητας υπόγεια νερά, αρκετά καθαρά, αφού γεωλογικά ο ασβεστόλιθος που βρίσκεται σχεδόν παντού, είναι υπεύθυνος για τη «νοστιμιά» του υπόγειου πόσιμου νερού. Συμβάλλει, βέβαια, ότι ως χώρα ακολουθούμε μέχρι τώρα ένα χαλαρό σενάριο βαριάς βιομηχανίας, με χαμηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Νερό στην πόλη, στην αγροτική παραγωγή, στη βιομηχανία, τον τουρισμό...

Πώς μπορεί να γίνει ορθολογική η χρήση του;

Η «ορθολογική χρήση» επιτυγχάνεται κύρια:

• Σε προσωπικό επίπεδο με αγάπη, έγνοια για το νερό, ατομική ευθύνη.

• Με παιδεία για την αξία του νερού, κουλτούρα σεβασμού, συλλογική ευθύνη.

• Επαφή - γνωριμία με άνυδρες κοινωνίες, όπου το νερό παραδοσικά είναι σε έλλειψη.

_ Τι σημαίνει ατομική και συλλογική ευθύνη και πώς μπορεί να επηρεάσουν στη μείωση της σπατάλης;

Υπάρχει μια πλανόμενη αίσθηση στη σημερινή κοινωνία, ότι πρόκειται για έναν πόρο σε επάρκεια. Άρα δεν νοιάζομαι και πολύ, υπάρχει αρκετό. Το νερο ρέει και χύνεται χωρίς να το χρησιμοποιούμε, δι-

αρροές ξεχνιούνται, νερό τρέχει ανάμεσα στις διακοποτόμενες χρήσεις μας! Η συλλογική ευθύνη είναι μάλλον αχνή και απρόσωπη. Οι μεγάλες ομάδες-πληθυσμοί επαφίενται σε μαζικά - εταιρικά πρωτόκολλα, που στοχεύουν στη βελτιστοποίηση των ποσοτήτων χρήσης νερού στους χώρους εργασίας. Αυτό όμως το αναλαμβάνουν οι υπεύθυνοι. Η ύπαρξη του νερού θεωρείται δεδομένη και απαιτητή. Σχετικά με το θέμα πιθανής έλλειψης αυτή ισοσκελίζεται από τη συνήθη σκέψη ότι η τεχνολογία θα εξασφαλίσει τη χρήση του. Η προσωπική ευθύνη αποτελεί μια άλλη προσέγγιση στην κατανόηση, στην ηθική συνειδητοποίηση της φύσης του νερού και της συμμετοχής του στην ίδια τη ζωή. Όσο πιο γρήγορα επανέλθουμε στη θεώρηση του νερού ως φυσικό πόρο σε έλλειψη τόσο περισσότερο νερό θα μείνει για τα παιδιά μας (θυμάστε την καμπάνια στη λειψυδρία του 1998 «προσέχουμε για να έχουμε»;).

_ Μπορεί να μας σώσει η τεχνολογία από τη λειψυδρία; Η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στη βελτιστοποιημένη χρήση του νερού και στη μείωση της ποσότητας, έτσι ώστε να παρατείνει τη ζωή των αποθεμάτων. ‘Οπως για παράδειγμα στη γεωργία η στάγδην άρδευση είναι αποτελεσματικότερη σε σχέση με το επιφανειακό πότισμα που το 60% του νερού άρδευσης εξατμίζεται. Οι τεχνικές ελέγχου της ανάγκης κάθε φυτού σε νερό περιορίζει ακόμα περισσότερο την ποσότητα που δαπανάται. ‘Ομως πέρα από τη μετάθεση της λύσης στην απρόσωπη τεχνολογία ή την ανάθεση στην κεντρική διακυβέρνηση, ίσως σε προσωπική κλίμακα μάς χρειάζεται λίγο από το θεϊκό στοιχείο σεβασμού που αποδιδόταν στο νερό από τις περισσότερες αρχαίες φιλοσοφίες. Ευχαριστούμε τη φύση που μας παρέχει καθαρό και ζωογόνο νερό και όχι την Εταιρεια Υδάτων, που μας το φέρνει! Ας του αποδώσουμε τη χαμένη αξία του χωρίς να αναβάλουμε για όταν θα γίνει πολύ ακριβό.

_ Πληρώνω, άρα μπορώ να ξοδεύω αλόγιστα; Ανακυκλώνουμε συνήθως σπάνια και ακριβά υλικά μετά από κοστοβόρες διαδικασίες ανάκτησης. ‘Ομως η επαναχρησιμοποίηση

νερού πλυσίματος, δεν κοστίζει. Το ίδιο και μια κεφαλή ανάμειξης με αέρα στη βρύση μας... Το ότι το νερό προσεγγίζεται ως κοινωνική παροχή, με κάνει έναν απρόσωπο λογαριασμό από τους χιλιάδες καταναλωτές του δικτύου. Η έγνοια μου επικεντρώνεται στο να έχω τα χρήματα να πληρώνω τον δημηνιαίο λογαριασμό μου, ώστε να συνεχίσω να έχω νερό.

_ Η παλαιά γνώση - χρήση και πρακτική μπορεί να ανοίξει δρόμο για το μέλλον; Η «ζωτικότητα» του νερού από την πηγή έχει ξεχαστεί από τον σύγχρονο άνθρωπο! Πριν μερικές μόλις 10ετίες στις καθημερινές έγνοιες κάθε σπιτιού ήταν κάποιος να συλλεξει και μεταφέρει το πόσιμο νερό που χρειαζόταν σε δοχεία. Να διατηρεί τις υπόγειες δεξαμενές αποθήκευσης του σπιτιού καθαρές και να τσεκάρει τα λούκια συλλογής πριν τις πρώτες βροχές, ώστε να μην χάνεται το βρόχινο νερό της ταράτσας. Το «δεδομένο» του νερού στην κάθε ζήτηση, έσβησε αυτή τη σχέση. Το επιφανειακό νερό της βροχής δεν πρέπει να χάνεται στη θάλασσα. Τόσο η συγκέντρωσή του, όσο και η ανακατεύθυνσή του προς το υπέδαφος είναι λύσεις που θα πρέπει να γίνουν καθολικές, με στόχο τον εμπλουτισμο των υδροφορέων, αλλά και η συλλογή νερού για ατομικές δευτερεύουσες-βοηθητικές χρήσεις. Οι υδρομαστεύσεις του άνω τμήματος των ορεινών λεκανών στις άνυδρες ορεινές περιοχές, ιδιαίτερα των νησιών, είναι σημαντική, παράλληλα με τους μεγάλους ταμιευτήρες νερού που έχουν δημιουργηθεί σε μερικά από αυτά. Το εξαιρετικό έργο υδρομάστευσης με μικρά πέτρινα εμπόδια στην κοίτη των ξεροχειμάρρων στα βουνά της Απειράθου στη Νάξο, που έκανε διάσημο τον Μανώλη Γλέζο και ως εφηρμοσμένο υδρογεωλόγο, εμπλουτίζει τα υπόγεια νερά του νησιού. Σε πολλές μεγάλες πόλεις αναπτύσσεται η εφαρμογή του μοντέλου «Πόλη σφουγγάρι» στον αστικό σχεδιασμό. Έτσι, αναβαθμίζονται τα συστήματα συλλογής ομβρίων και δημιουργούνται υποδομές αποθήκευσης βρόχινου νερού, για την αποφυγή των πλημμυρικών παροχών στις «έξυπνες» πόλεις. Η χώρα μας έχει μεγάλη παράδοση σε τέτοια συστήματα υδρομάστευσης, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι πλέον ανενεργά. •

ΥΠΕΡΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Η υδατική Οδύσσεια των νησιών του Αιγαίου

ΜΕ ΕΝΑΝ ΚΑΛΑ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ, ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ, ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΠΙΔΙΩΚΟΥΝ ΝΑ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΟΥΝ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΓΙΑ ΥΔΡΕΥΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΦΕΡΝΕΙ Ο ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ.

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΗΛΙΑΣ ΝΟΚΑΣ, ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΥΔΑΤΩΝ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΗΣ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΙΓΑΙΟΥ

Ο

Ί Ε ΝΤΟΝΕΣ πιέσεις που ασκούνται στο περιβάλλον των νησιών του Νοτίου Αιγαίου εξ αιτίας της αύξησης του τουρισμού αλλά και της παραθεριστικής κατοικίας, δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστους τους υδατικούς πόρους. Η ραγδαία αύξηση του εξυπηρετούμενου πληθυσμού και κατά συνέπεια ο πολλαπλασιασμός των αναγκών σε νερό ασκούν πιέσεις και στους φορείς παροχής νερού.

Εδώ και δεκαετίες, έχει γίνει κατανοητό, ότι σε πολλά νησιά οι τοπικοί πόροι (υπόγειο και επιφανειακό νερό) είναι ανεπαρκείς για την κάλυψη των υδατικών αναγκών. Μέσα στα τελευταία 30 χρόνια, στα πιο πολλά νησιά, οι ανάγκες σε νερό ύδρευσης έχουν πενταπλασιαστεί. Όταν συζητούμε για το νερό στα νησιά, εννοούμε κυρίως το νερό για την ύδρευση. Η άρδευση πάντα ήταν περιορισμένη, εξαιτίας της ανεπάρκειας του νερού, αλλά και της έλλειψης υποδομών. Ακόμα και όταν διατέθηκαν σημαντικά ποσά για τη δημιουργία ταμιευτήρων με σκοπό την άρδευση καλλιεργειών (Υπουργείο Γεωργίας, 19902000), τα έργα αυτά κατέληξαν να εξυπηρετούν αποκλειστικά την ύδρευση, δηλαδή κυρίως τον τουρισμό. Η γεωργία, επομένως και η άρδευση καλλιεργειών, αποτελεί μία φθίνουσα δραστηριότητα στα νησιά.

Ο ρόλος της αφαλάτωσης Η έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού σε συνδυασμό με την αδυναμία των μικρών νησιωτικών δήμων να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της έλλειψης νερού, οδήγησε στη σπατάλη πολύτιμων πόρων επί σειρά ετών, καθώς μέχρι πριν από 7-8 χρόνια μεταφερόταν νερό με πλοίο και δυσανάλογα μεγάλο κόστος, σε 14 μικρά νησιά, ενώ η τεχνολογία της

Παρά το γεγονός ότι οι ανάγκες σε νερό είναι συνεχώς αυξανόμενες, οι τοπικές κοινωνίες αντιμετωπίζουν πολύ πιο αποτελεσματικά

το πρόβλημα του νερού συγκριτικά με

το παρελθόν

αφαλάτωσης είχε ήδη αναπτυχθεί τόσο, ώστε να παρέχει πολύ πιο φτηνό νερό. Σήμερα, παρά το γεγονός ότι οι ανάγκες σε νερό είναι συνεχώς αυξανόμενες, οι τοπικές κοινωνίες αντιμετωπίζουν πολύ πιο αποτελεσματικά το πρόβλημα του νερού συγκριτικά με το παρελθόν, ανακουφίζοντας, τουλάχιστον κατά περιπτώσεις τις πιέσεις στους τοπικούς υδατικούς πόρους. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει πλέον την ευθύνη για την παροχή νερού ύδρευσης στους καταναλωτές. Μία σειρά από ΔΕΥΑ και μικρών νησιωτικών Δήμων αποτελούν φωτεινά παραδείγματα καλής διαχείρισης του προβλήματος, παρά τις πιεστικές ανάγκες του καλοκαιριού, όταν οι ανάγκες σε νερό πολλές φορές δεκαπλασιάζονται, ενώ οι καταναλωτές είναι εξαιρετικά απαιτητικοί. Οι λύσεις που εφαρμόζονται, ποικίλουν από νησί σε νησί. Στην Κω, την Άνδρο, την Πάρο, την Κάσο, την Κάρπαθο, την Ανάφη, την Κάλυμνο, το υδρευτικό νερό είναι σχεδόν αποκλειστικά υπόγειο νερό. Στη Ρόδο και τη Νάξο, θα πρέπει να προστεθούν και οι ταμιευτήρες συλλογής του επιφανειακού νερού. Στα μικρά νησιά, αλλά και στη

Θήρα, τη Σύρο, τη Μήλο και τη Μύκονο, το υδρευτικό νερό προέρχεται κυρίως από αφαλατώσεις. Η κατασκευή αφαλατώσεων, αλλά και άλλων έργων υποδομής (πχ. εκσυγχρονισμός δικτύων) φαίνεται να είναι η κύρια, αλλά όχι η μοναδική πρόταση για την κάλυψη της αύξησης της ζήτησης νερού στα περισσότερα νησιά. Σημαντική παράμετρος στην παραγωγή νερού από αφαλατώσεις είναι το υψηλό κόστος του, που επιδοτείται μερικώς από την Πολιτεία. Τοπικές λύσεις πρέπει να εξετάζονται, καθώς δεν υπάρχει ενιαίος κανόνας για την κάλυψη του υδατικού ελλείμματος, σε μια γεωγραφική περιοχή, όπου το μέγεθος των νησιών, οι υδατικές ανάγκες, αλλά και οι τοπικές συνθήκες διαφοροποιούνται σημαντικά. Σημαντική πρόκληση αποτελεί και η διαχείριση της ζήτησης, για την οποία, ατυχώς, δεν υπάρχει κάποιος ουσιαστικός σχεδιασμός. Ως παράδειγμα σημειώνεται ότι στις παραθεριστικές κατοικίες που χρησιμοποιούνται για λίγες ημέρες τον χρόνο, θα έπρεπε να έχουν ληφθεί μέτρα για την αυτοτέλεια στη χρήση νερού, με τη συλλογή του βρόχινου νερού της οροφής, ή/ και την αποθήκευση νερού του δικτύου σε περίοδο όπου η κατανάλωση είναι χαμηλή. Προς την κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες, που αφορούν κυρίως την κεντρική διοίκηση (πχ. υποχρεωτικότητα κατασκευής δεξαμενών νερού σε κάθε οικοδομή). Ή άρδευση κήπων με την επαναχρησιμοποίηση νερού των επεξεργασμένων λυμάτων των παραθεριστικών κατοικιών που δεν είναι συνδεδεμένες με δίκτυα αποχέτευσης, είναι επίσης μια μέθοδος που πρέπει να εφαρμοστεί υποχρεωτικά, για την ελάφρυνση των πιέσεων κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. •

Water tasting όπως...

Wine tasting

Όχι μόνο έχει γευστικό χαρακτήρα το νερό, αλλά έχει και υφή και παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στο μαγείρεμα όσο και στη συνοδεία του φαγητού!

ΓΡΑΦΕΙ Η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΔΡΟΣΟΥ

Θ

Α ΠΡΟΤ Ί ΜΟ Υ ΣΑΤΕ νερό από πηγή των Ιμαλαϊων, από ηφαιστειακά πετρώματα της Χαβάης, από παγόβουνα, από παγετώνες που λιώνουν στη Νορβηγία, νερό που αντλήθηκε από το υπέδαφος ωκεανού ή ένα νερό από σταγόνες πρωινής ομίχλης που έρχεται από την Τασμανία; Υπάρχουν δύο είδη νερού, τα ήσυχα και τα ανθρακούχα (ελαφρώς ανθρακούχα και ανθρακούχα), με διαφορετικούς τύπους, ανάλογα με την πηγή απ’ όπου προέρχονται. ‘Εχουμε άφθονα και καλά νερά και στην Ελλάδα, νερά φυσικής ή αρτεσιανής πηγής, που αναβλύζουν φυσικά από το υπέδαφος, χωρίς τεχνητή άντληση, και νερά από γεώτρηση. Τα τελευταία χρόνια είδαμε γνωστούς sommelier και bartender της Αθήνας (τον Ανδρέα Ματθίδη, τον Νικόλα Γιαννόπουλο, τον Γιάννη Κοροβέση κ.ά.), να εξασκούνται στη γεύση του νερού, να μιλούν για το σωστό ποτήρι, την κατανάλωση στη σωστή θερμοκρασία, να συνδυάζουν ιδανικά με το φαγητό και να επικοινωνούν τη νέα, σχετικά, γνώση με το κοινό τους. Αν σκεφτούμε το ανθρώπινο σώμα μας από πόσο νερό αποτελείται και επίσης πόσο

σημαντικό είναι για την επιβίωσή μας, αξίζει να μάθουμε όσο πιο πολλά μπορούμε γι’ αυτό!

Ο Κωνσταντίνος Λαζαράκης MW έδωσε περίοπτη θέση στα εκπαιδευτικά προγράμματα του WSPC για το νερό. ‘Οπως ο ίδιος διδάσκει, χρειαζόμαστε (είμαστε) κυρίως νερό αφού αυτό: Ελέγχει την θερμοκρασία του σώματός μας, προστατεύει τα όργανα και τους ιστούς μας, κρατάει ψηλά την υγρασία σε όργανα ή ιστούς που την χρειάζονται (π.χ. μάτια), βοηθά το σώμα να αποβάλλει τοξίνες και απόβλητα. Επιπλέον, διαλύει τα θρεπτικά συστατικά, αλλά και μεταφέρει τα θρεπτικά συστατικά και το οξυγόνο στα όργανά μας. Αντίστοιχα και στην εστίαση, οι τροφές απορροφούν νερό, οι τροφές έχουν αλάτι (που απορροφά νερό), το αλκοόλ απορροφά νερό.

H γεύση του νερού και τι την επηρεάζει

Το νερό έχει γευστικά χαρακτηριστικά, ανάλογα από την πηγή που προέρχεται, όπως η βελούδινη υφή ενός ήσυχου νερού ή η τραγανή υφή ενός ανθρακούχου. Η παρουσία μεταλλικών στοιχείων κάνει

πιο νόστιμο το νερό και συνήθως είναι πιο τονισμένη στα ανθρακούχα. Η γεύση του κάθε νερού εξαρτάται από τη σύστασή του σε μέταλλα, όπως μαγνήσιο, ασβέστιο και νάτριο, γι’ αυτό άλλωστε είναι διαφορετική ανάμεσα στις φιάλες των διαφορετικών brand. Αν το νερό περιέχει πολύ νάτριο είναι πιο αλμυρό, αν είναι πλούσιο σε μαγνήσιο έχει πιο μεταλλική και λίγο πικρή γεύση, ενώ αν έχει παραπάνω ασβέστιο είναι πιο γλυκό.

Οι βασικοί κανόνες

Ρωτήσαμε τον Κωνσταντίνο Λαζαράκη MW

κάποια βασικά που καλό είναι να προσέχουμε όταν σερβίρουμε μεταλλικό νερό: Η σωστή θερμοκρασία, δηλαδή διαφορετικά νερά πρέπει να τα πίνουμε σε διαφορετικές

θερμοκρασίες. Αν η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή, το νερό θα φαίνεται σκληρό, πιο όξινο και πιο πικρό. Αν το νερό έχει κομψά αρώματα, αυτά θα χαθούν.

Αν σερβιριστεί σε πιο υψηλή θερμοκρασία από την κατάλληλη, θα προσλάβουμε την απαλή διάσταση της δομής, αν είναι αρκετά απαλό θα φανεί «γλυκό», ενώ ένα αφρώδες νερό θα χάσει τον αφρισμό του γρήγορα. Σωστό ποτήρι είναι αυτό της ίδιας ποιότητας με του κρασιού, διαφανές και γυάλινο. Τα αφρώδη νερά σερβίρονται σε ποτήρια με κλειστό το πάνω μέρος τους, για να συγκρατούν τις φυσαλίδες, αλλά και να μην τονίζουν παραπάνω την οξύτητα καθώς η ροή του νερού συγκεντρώνεται στη μέση της γλώσσας. Αντίθετα, νερά με υψηλό pH σερβίρονται σε ποτήρια με ανοιχτό το πάνω μέρος, ώστε να τονίζεται η ροή στα πλάγια της γλώσσας και, συνεπώς, να γίνεται πιο έντονη η αίσθηση της οξύτητας.

Ο πάγος κατεβάζει τη θερμοκρασία, σκληραίνει τα αρώματα και χαλάει τη δομή. Με το που λιώσει, ο πάγος χαλάει ο χαρακτήρας

του νερού, ακόμα και αν προέρχεται από το

ίδιο νερό, ενώ το λεμόνι χαλάει τα αρώματα και την οξύτητα του νερού.

Κρασί, φαγητό και νερό, το σωστό πάντρεμα έχει να κάνει με συνέργειες για να φτάσουμε στην αρμονία αλλά και κάποιες

φορές σε αντιθέσεις. Η