KLOSkennis 13 - Prikken

Prikken

Deze activiteit valt wĂŠl onder werken met papier maar niĂŠt in de categorie creatieve expressie aangezien meestal de leerkracht de afbeelding, die moet worden uitgeprikt, heeft opgebracht.

Deze informatie is samengesteld aan de hand van stencils, gebruikt op de Klos in Tilburg in de periode 1970-1975, waarin helaas geen bronnenboek(en) vermeld werden.

Mijn grote dank gaat uit naar mijn didactiek- en methodiekdocenten: Ank van den Berg, Petri Bloemkolk en Jos Bartels die ons op inspirerende wijze al deze kennis hebben bijgebracht.

Januari 2019, Erica Ritzema.

KLOSkennis: Prikken

2

01-2019 LB

Prikken Deze activiteit valt wél onder werken met papier maar niét in de categorie creatieve expressie aangezien meestal de leerkracht de afbeelding, die moet worden uitgeprikt, heeft opgebracht.

Toch wil ik er aandacht aan besteden omdat: • kinderen het vaak ervaren als een aangename bezigheid omdat ze graag herhalend bezig zijn; • het een uitstekende oefening voor de concentratie is om steeds op dezelfde lijn te moeten prikken; • het goed is voor de oog-handcoördinatie omdat het kind met zijn ogen zijn prikpen moet sturen, en zijn aandacht naar de punt van de pen moet verplaatsen om het gewenste resultaat te krijgen; • het prikken een voorbereiding vormt op het schrijven, omdat dat ook op een lijn gebeurt; • het prikken een mogelijkheid biedt om de pengreep op een andere manier te oefenen; • een prikactie twee producten oplevert in plaats van een, aangezien je zowel het uitgeprikte voorwerp als het papier waarin geprikt werd kunt verwerken. Je kunt namelijk de uitgeprikte vorm gebruiken door die op te plakken én het andere deel (het negatief) voorzien van een nieuwe achterkant.

• prikken extra mogelijkheden biedt om openingen te realiseren op plaatsen die met de schaar moeilijk te knippen/bereiken zijn. Daardoor kunnen teleurstellingen worden voorkomen en heeft het kind extra creatieve mogelijkheden.

KLOSkennis: Prikken

3

01-2019 LB

kerstengel uit glanspapier - het negatief met kadopapier erachter (geplakt)

Materiaal • prikpen (tegenwoordig zijn er heel fijne exemplaren in de handel van een groter formaat met een driepuntsgreep op de hoogte waarop het kind de pen vast moet houden); • de priklap, die van een behoorlijke dikte moet zijn en liefst voorzien van achterplaat, zodat het kind er niet doorheen prikt; • dun karton of stevig papier om in te prikken (want dunne kwaliteit papier gaat scheuren en bij te dikke kwaliteit prikt het kind zich de blaren op de vingers).

Daarnaast kun je gebruik maken van: * zijdevloeipapier, * vliegerpapier, * kadopapier, KLOSkennis: Prikken

4

01-2019 LB

* glanspapier, * krantenpapier, * tijdschriftenpapier, * door het kind gekleurd papier, * door het kind versierd papier, * behangpapier * stof, kurk, folie etc. om het resultaat te verfraaien.

Standaardprocedure is dat de leerkracht een eenvoudige vorm op dun karton tekent, die het kind vervolgens uit mag prikken.

Gebruik zoveel mogelijk een voorstelling die het kind vooraf driedimensionaal heeft mogen verkennen.

Het is aan te raden de lijnen waarop geprikt mag worden een andere kleur te geven dan die waarop niet geprikt mag worden om teleurstellingen te voorkomen.

Tweede mogelijkheid is dat je het kind zelf een afbeelding laat tekenen, maar een kind dat vormen kan tekenen die kunnen worden uitgeprikt, is meestal verder in zijn motorische ontwikkeling. Zo’n kind knipt waarschijnlijk liever, hoewel ook hier uitzonderingen de regel bevestigen.

Het prikeffect geeft de randen een karteleffect, dat afwijkt van vormen die ontstaan door te scheuren of te knippen en biedt daardoor ook andere creatieve mogelijkheden.

KLOSkennis: Prikken

5

01-2019 LB

Variaties Verschillende technieken combineren.

• Bijvoorbeeld het kind het hart van de zonnebloemen laten prikken en de rest van de bloemen laten knippen.

• Raamhanger geprikt en vervolgens geknipt en geplakt. De achterkant laten tekenen en kleuren.

• Onderdelen van een figuur uit laten prikken, waar je vervolgens een geheel van maakt.

• Gecombineerde opdracht: kerstboom prikken (geeft een natuurlijk effect door de ruwe randen) en daarna met plakrondjes de ballen erin maken.

• Paasei prikken en dat met scheurwerk laten versieren.

KLOSkennis: Prikken

6

01-2019 LB

• Stoomboot prikken en daarna pakjes uit sinterklaaspapier laten knippen die op de boot worden geplakt. • Boom prikken en die versieren met echte blaadjes.

KLOSkennis: Prikken

7

01-2019 LB

• Het kan uiteraard ook andersom. Je kunt bijvoorbeeld randen laten prikken die je gebruikt om een tekening of schilderij te voorzien van een lijst. Dat geeft een extra effect aan de tekening voor opa.

• Groepswerk: ieder kind een deel van een resultaat uit laten voeren.

Bijvoorbeeld iedereen een driehoek uit laten prikken, die vervolgens samen één kerstboom vormen.

KLOSkennis: Prikken

8

01-2019 LB

Hieronder zie je een groepswerk van twee kinderen die samen 1 figuur hebben gemaakt.

• Kleedjes prikken (voor de oudsten). Papier opvouwen, daar kleine vormpjes uitknippen, zodat er een kanten kleedje ontstaat, wanneer je het vel papier weer open vouwt.

KLOSkennis: Prikken

9

01-2019 LB

Hieronder in combinatie met krantenpapier.

• Motieven uit behang prikken. Hier een voorbeeld in combinatie met stempelen.

KLOSkennis: Prikken

10

01-2019 LB

Alle onderdelen die hierboven genoemd zijn, leveren een bijdrage aan de ontwikkeling van de fijne motoriek.

De resultaten van de verschillende activiteiten van het werken met papier bieden de leerkracht zicht op de fijne motorische ontwikkeling van het kind en via de opbouw in opdrachten kan zij aansluiten op het niveau van het kind.

Een jong kind prikt om het prikken (verliest zich in de motorische bezigheid) en is experimenterend bezig dus nog niet geïnteresseerd in het resultaat. Het is al een hele ervaring om ergens gaatjes in te kunnen maken. Soms begeleidt het kind de activiteit zelfs met geluidjes: “Plop, plop,plop”.

Je kunt wel achteraf het werk in een vorm knippen zodat er tóch een resultaat ontstaat.

KLOSkennis: Prikken

11

01-2019 LB

Als een kind nog niet goed in balans op zijn stoel kan blijven zitten, mag je het nog niet laten prikken, want het heeft een goed evenwicht nodig om fijn motorische opdrachten uit te kunnen voeren. Laat zo’n kind vooral tweezijdig (symmetrisch) werken met zand, water, klei etc. Op die manier worden beide hersenhelften geprikkeld en kunnen verbindingen worden aangelegd tussen de rechter- en de linkerhersenhelft. Meestal kun je in groep twee wel onderscheiden wat de voorkeurshand gaat worden en rijpt het kind verder via zijn dominante kant.

Eigenlijk heeft het kind al een voorkeur vanaf zijn geboorte want de ene hersenhelft is dan al meer doorbloed dan de andere, maar door veel te oefenen en verbindingen aan te leggen, krijgen zowel de dominante als de ondersteunende kant de ruimte die ze nodig hebben om goed te kunnen rijpen.

Een wat ouder kind wil graag iets maken dat betrekking heeft op de actualiteit uit zijn omgeving.

Pas wanneer een kind afstand kan doen van zijn product kun je het mee laten werken aan een groepswerk.

Een rijpe kleuter bepaalt zelf wat hij wil prikken en kan netjes op de lijn werken en zijn werk zelf losmaken uit de achtergrond. Hij kan ook een keuze maken uit de aangeboden mogelijkheden en heeft een duidelijke voorkeur. Je ziet hier een klok met de vier jaargetijden die is geprikt en ingetekend en door de juf is voorzien van een wijzer.

KLOSkennis: Prikken

12

01-2019 LB

Ruimtelijke resultaten prikken Het is uiteraard ook mogelijk om met behulp van prikken driedimensionale werkstukken te laten maken.

Wanneer je bijvoorbeeld uit melkpakken deuren en ramen laat prikken en de bodem verwijdert (kan ook door middel van prikken) ontstaat er een soort grachtenhuisje.

Laat een aantal kinderen die opdracht uitvoeren.

KLOSkennis: Prikken

13

01-2019 LB

Spuit de pakken wit, zet ze voor het raam over een slinger kerstlampjes of over waxinelichtjes en je hebt samen een heus kerstdorpje gemaakt.

Je kunt een prikresultaat ook rechtop zetten door een inkeping in een luciferdoosje te maken waar je het inschuift zodat het kan blijven staan.

Wij maakten ooit een enorme mobile van onderstaande vogels voor in de kerk bij het huwelijk van een collega.

Prikken en vouwen:

Ook het negatief werd verwerkt tot een “tegel�.

KLOSkennis: Prikken

14

01-2019 LB

Het moge duidelijk zijn dat het samenvoegen van verschillende resultaten zoals deze tegels voor een erg mooi resultaat zorgt.

Ooit had ik een kind in mijn groep dat van mijn duo-partner de opdracht had gekregen om een goudvis te prikken. Toen ik de volgende dag de groep overnam, deed hij al bij binnenkomst zijn beklag over die opdracht. Ik vroeg hem daarop wat hij dan graag zou willen prikken. Het antwoord was: “Een dinosaurus�. Ik zorgde voor de verlangde dinosaurus (die veel meer werk was dan de vis) en hij voerde de opdracht keurig uit. Er leiden vele wegen naar Rome.

Succes, Erica Ritzema.

KLOSkennis: Prikken

15

01-2019 LB