Kloskennis 12 - Jaarindeling

Jaarindeling

Aansluitend onderwijs gaat uit van actualiteiten die door ieder kind, ongeacht het milieu waaruit het afkomstig is, beleefd kunnen worden.

KLOSkennis: Jaarindeling

1

10-2018 LB

Deze informatie is samengesteld aan de hand van stencils, gebruikt op de Klos in Tilburg in de periode 1970-1975, waarin helaas geen bronnenboek(en) vermeld werden.

Mijn grote dank gaat uit naar mijn didactiek- en methodiekdocenten: Ank van den Berg, Petri Bloemkolk en Jos Bartels die ons op inspirerende wijze al deze kennis hebben bijgebracht. oktober 2018, Erica Ritzema.

KLOSkennis: Jaarindeling

2

10-2018 LB

Voedingsbodem en verzorging, grond voor groei De kleutergroep moet het kind de voedingsbodem kunnen bieden waarop het volledig tot wasdom kan komen. Veel talenten zijn in de kiem reeds in het kind aanwezig en door daar goed naar te kijken en te zorgen voor een rijk aanbod met voldoende prikkels kan het kind zich aan de hand van de leerkracht in zijn totaliteit ontwikkelen.

Op de KLOS (kleuterleidsteropleidingschool) werd geleerd dat de vier R's van Margaret Ribble uit haar boek “The Rights of Infants” daar in een belangrijke mate aan bij kunnen dragen. Deze R's staan voor rust, reinheid en regelmaat, de vierde R is die van Ribble, die staat voor koestering. Ribble meende dat koestering een basisvoorwaarde vormt voor opvoeden. Mijn mening is dat de vier R's hét uitgangspunt vormen voor menselijk welzijn, ook dat van de volwassenen. Denk maar eens aan de vele vluchtelingen die in kampen verblijven. Welzijn is immers de basis waarop ieder mens tot bloei kan komen.

Dit stukje is een pleidooi voor aansluitend onderwijs voor íédere kleuter, die de basisschool bezoekt.

Aansluitend onderwijs gaat uit van actualiteiten die door ieder kind, ongeacht het milieu waaruit het afkomstig is, beleefd kunnen worden.

Gelijkwaardige vertrekmogelijkheden voorkomen dat kinderen, wier ouders in een betere financiële positie verkeren, in een voorkeurspositie belanden, waardoor er geen sprake meer kan zijn van een objectieve beoordeling. Uitgaan van de KLOSkennis: Jaarindeling

3

10-2018 LB

belevingswereld van het kind houdt daarom in dat je dient te vertrekken vanuit de belevingswereld van elk kind in je groep om aansluitend te kunnen zijn. Dat schept namelijk een band tussen de kinderen. Uiteraard kun je nieuwe thema’s uitwerken, maar je mag nooit voorbij gaan aan de onderwerpen die de omgeving uitademt en die daarom door de kinderen mee naar binnen worden gebracht.

Wat zijn dan zoal verantwoorde onderwerpen, die uitgaan van de belevingswereld van elk kind?

1 Naar school Hierin lichten we, bij de aanvang van het schooljaar, het verschil tussen thuis en school toe. Aan de orde komen huisvesting, grootte en indeling van het gebouw, het buitenterrein.

• de samenhang met de functie van het gebouw (een speelplaats is groter dan de tuin thuis omdat het aantal kinderen dat er gebruik van moet maken ook veel groter is); • het verschil in relatie tot de mensen met wie thuis woont en die met wie je op school zit; • de positie van het kind in gezinsverband en op school; • organisatorische verschillen tussen thuis en op school etcetera want er zijn legio onderwerpen te bedenken.

Al deze aspecten dienen belicht en uitgediept te worden vanuit de verschillende ontwikkelingsgebieden.

Op muzikaal gebied worden er liedjes aangeboden en geleerd, die aansluiten bij het onderwerp [bijv: ’Dag school, dag school, daar ben ik weer’].

KLOSkennis: Jaarindeling

4

10-2018 LB

Op taalgebied worden er boeken aangeboden, die bij het onderwerp aansluiten.

Versjes aangeleerd die inhoudelijk gerelateerd zijn aan het onderwerp.

Ditzelfde geldt voor het poppenkastspel, de inhoud van de leeshoek, rijmspelletjes, raadsels maken etcetera.

Op rekengebied zijn er talloze mogelijkheden, je kunt lokalen meten, leerlingen of lokalen tellen, plattegronden van de school na laten bouwen, speurtochten en wandelingen door het pand organiseren om alles te ontdekken.

Het begrip groot/klein kan in het kader van de gebouwen worden uitgewerkt, maar ook als uitgangspunt dienen om de leerlingen vanaf de kleutergroep tot groep acht met elkaar te vergelijken, meer/minder en veel/weinig kunnen worden gehanteerd door de hoeveelheid bewoners van een huis en de hoeveelheid gebruikers van de school te belichten. Alle aantallen hangen daar weer mee samen, meer stoelen, meer tafels, meer kapstokken, meer toiletten, er is een duidelijk verband.

Op bewegingsgebied worden de gymzaal en de speelplaats verkend, er worden oud-Hollandse spelletjes aangeleerd.

Op sociaal-emotioneel gebied wordt gesproken over de lusten en lasten van het gezins- en het schoolverband en hoe kinderen daaraan een positieve bijdrage kunnen leveren. Respect voor jezelf, respect voor de ander en respect voor de omgeving zijn daarbij de drie pijlers. Het veiligheidsgevoel kun je vergroten door kinderen een rondleiding te geven en in het hele pand te gaan bekijken wat er achter die vele deuren zit en dat daar niets KLOSkennis: Jaarindeling

5

10-2018 LB

bedreigends bij blijkt te zijn.

In de werksituatie wordt gebouwd, geschilderd, getekend, gepuzzeld, geboetseerd, getimmerd, schooltje gespeeld in de speelhoek, meubilair geknipt etc. Dit alles om te illustreren dat een eenvoudig onderwerp als uitgangspunt kan dienen om vervolgens heel divers te worden uitgewerkt. Waarbij dient te worden aangetekend dat het aanbod zeer breed moet zijn, maar dat daar geen normering aan gekoppeld mag worden. Liedjes leren is even belangrijk als een plattegrond lezen of een reeks huizen op volgorde van groot naar klein laten leggen.

We zien een tekening van de speelplaats met glijbaan, wip en klimrek.

KLOSkennis: Jaarindeling

6

10-2018 LB

2 Kinderboekenweek Afhankelijk van het onderwerp van dat jaar creëer je een aansluitend en breed aanbod.

3 Herfst

Aan de orde komen: • weersverandering, regen, regenplassen, wolken, paraplu, rubber laarzen;  de daarmee samenhangende behoefte aan andere kleding [ook de groei van het kind na een kalenderjaar, de regenjas van vorig jaar past immers niet meer]; • wintertijd (de klok wordt verzet), er zijn meer binnenactiviteiten, het is veel eerder donker buiten en het kan al koud en nat zijn; • bladval leent zich voor het vergelijken van vormen, tellen, geritsel, kleurenkennis en uitleg over de functie van de bladval; KLOSkennis: Jaarindeling

7

10-2018 LB

• paddenstoelen, de opbouw, de heksenkring, sporen en plaatjes, kleuren, eenvoudige soorten, het begrip giftig; • zaden en vruchten, dennenappels, eikels, kastanjes, beukennootjes, zonnepitten, fruitsoorten (functie voor mens en dier); • winterslaap, het aanleggen van een wintervoorraad; • vogeltrek; • spinnen en webben; • winterklaar maken van de tuin; • tuinmeubels en caravans in de opslag.

Het behoeft geen uitleg dat je met dit onderwerp op werkelijk elk gebied breed uit kunt pakken en dat alles vanuit de belevingswereld van de kleuters. Laat vooral de samenhang zien tussen de verschillende onderwerpen, want ze staan niet op zichzelf. Je kunt een herfstwandeling maken, jam maken in de klas, champignonsoep koken etc.

KLOSkennis: Jaarindeling

8

10-2018 LB

4 Sinterklaas Het spannendste feest van het jaar, omdat het volledig aansluit op de magie van het kinderlijk denken.

Sinterklaas die op zijn paard in het holst van de nacht over je dak rijdt.

Pieten die luisteren of je lief bent geweest en door de schoorsteen kruipen om als beloning een kadootje in je schoen te leggen. Niks is onmogelijk.

KLOSkennis: Jaarindeling

9

10-2018 LB

Ook hier geldt een breed aanbod en dit feest leent zich, zonder iets te forceren, voor het aanbieden van [chocolade] letters omdat het kind er ook in zijn omgeving steeds opnieuw mee in aanraking komt.

KLOSkennis: Jaarindeling

10

10-2018 LB

5 Kerstmis Het feest van rust en gezelligheid na alle drukte en spanningen van het sinterklaasfeest.

Voorlezen onder de boom met de kerstlichtjes aan, kerstliedjes zingen, het oeroude verhaal (cultuuroverdracht) naspelen, knutselen met een vleugje glitter. Binnen op sfeervolle wijze samen de donkere dagen doorbrengen.

Vrede op aarde nastreven en het belang daarvan in jouw groep onder de aandacht brengen.

De kersttijd biedt talloze mogelijkheden om op alle ontwikkelingsgebieden aandacht aan dit onderwerp te schenken.

Wij boden bijvoorbeeld op kerstavond een internationaal kerstbuffet aan, waarvan de hapjes waren verzorgd door ouders met een multiculturele achtergrond.

KLOSkennis: Jaarindeling

11

10-2018 LB

6 Winter In januari dient men afhankelijk van de winterse omstandigheden van dat jaar aandacht te besteden aan het onderwerp winter.

Aan bod kunnen komen de temperatuur, vriezen en dooien, wind en storm, de winterkleding, de kale bomen, de voederplank voor vogels, ijs en sneeuw [gladheid], wintersporten [indien actueel], verwarming en houtvuur, het eerste sneeuwklokje, we kunnen met de kinderen chocolademelk maken. Ook hier geldt weer de breedte van het aanbod en licht je vooral de verbanden toe, je draagt bijv. niet voor niets handschoenen in de winter.

KLOSkennis: Jaarindeling

12

10-2018 LB

7 Carnaval

Dit feest leent zich voor het aanleren van kleuren, het maken van versiering, het knutselen van praalwagens, het aanleren van beroepen [iedereen wordt iemand anders met carnaval], lekker in de rol van een ander kruipen door je te verkleden en toneelstukjes spelen. Dansen en zingen verdienen ruime aandacht tijdens het uitwerken van dit onderwerp.

Muziekinstrumenten maken is ook een activiteit die uitstekend binnen dit thema past.

KLOSkennis: Jaarindeling

13

10-2018 LB

8 Lente/Pasen Het wordt mooier weer, de natuur ontluikt, de vogels komen terug, er worden nesten gebouwd, eieren gelegd en bebroed, er worden jonge dieren geboren, de koeien mogen naar buiten, de paaseieren liggen in de winkels en wederom krijgt het kind andere kleding en met reden. Het weer wordt beter, het kind is groter geworden en past niet meer in zijn “paasbeste� kostuum van het jaar daarvoor. We kiezen voor vrolijke kleuren als de zon zich weer vertoont.

Laat zien wat dit onderwerp in huis heeft door er met de kinderen op alle ontwikkelingsgebieden aandacht aan te besteden.

Dit onderwerp kan overigens gemakkelijk gekoppeld worden aan het thema boerderij.

KLOSkennis: Jaarindeling

14

10-2018 LB

9 Moeder- en vaderdag Feesten met een hoog sociaal-emotioneel gehalte en een creatief aspect, want er wordt een kadootje geproduceerd en een vers of een lied aangeleerd voor de liefste mama en papa van de hele wereld. ''Lieve mama, het is moederdag, een dag speciaal voor jou.

Daarom sta ik nu aan je bed, omdat ik van je hou.

Een kusje hier, een kusje daar en ook een kado van mij en schuif nu maar eens even op, kruip ik er lekker bij''. [op melodie ''Toen onze Mops een Mopsje was''] “Heb ik al verteld.

Papa is mijn grote held!

Want het is echt waar.

Hij staat altijd voor mij klaar.

Je moet weten, weten, weten.

Ik zal papa nooit vergeten.

Het is va - der - dag!

Wat een feest is dat.

Ik ben papa's grootste schat.

Tis mijn beste vriend daarom heeft hij wat verdiend.

Je moet weten, weten, weten, Ik ben papa niet vergeten, want tis vĂĄ - der - dag! [op melodie ''Van je ras, ras, ras'', het refrein van: ''Twee emmmertjes water halen'']

KLOSkennis: Jaarindeling

15

10-2018 LB

De taken van papa en mama en wie de kleuter in dit verband is, staan centraal.

10 Vakantie/afscheid/zomer Dit is de laatste actualiteit van het schooljaar.

Alle kinderen krijgen hier vanuit een verschillend perspectief mee te maken.

De vakantie nadert en daarom zal een deel van de kinderen vertrekken naar groep drie, zij nemen afscheid van de leerkracht, hun klasgenootjes en het vertrouwde lokaal. Het andere deel [dat blijft] neemt afscheid van het groepje vriendjes, dat het volgende schooljaar niet meer terug bij hen in de klas zal komen.

Dit onderwerp leent zich voor het maken van afscheidskadootjes, goede wensen, activiteiten met water [als het weer meezit], uitdiepen van de kenmerken van zomer- en zwemkleding en schoeisel, de functie van de zonnebril en zonnebrand, langer licht, KLOSkennis: Jaarindeling

16

10-2018 LB

ijsjes eten, buitenshuis vertier zoeken, [strand, zwembad, kermis, pretpark, speeltuin, bos en duin, parken etcetera] Een klein tentje met twee tuinkussens als matras plus slaapzakjes in de poppenhoek en we hebben al een camping in de klas.

Als je dit overzicht bekijkt, zie je dat je het jaar rond kunt werken met onderwerpen, die elke Nederlandse kleuter ervaart. De differentiatie in moeilijkheidsgraad brengt de leerkracht zelf aan, ook dat valt onder aansluitend onderwijs. De rijkdom die elke afzonderlijke actualiteit biedt is veel breder dan de methodische benadering. Bovendien blijft het vertrekpunt heel dicht bij de belevingswereld van de kinderen en kun je het aanbod aanpassen aan jouw schoolsituatie zodat de rode draad blijft bestaan, terwijl toch de specifieke kant wordt belicht. Het is van uitermate groot belang dat je steeds de onderlinge verbanden laat zien. Zo mag een kind in de zomer na het eten nog wel even buitenspelen omdat het langer licht blijft dan in de winter. Tracht met je activiteiten aan te sluiten op de actualiteit in jouw groep, dan creĂŤer je een rijk en boeiend aanbod waarin ieder kind zich kan ontplooien. Probeer uit te gaan van een drie-dimensionale aanpak en werk met jonge kleuters niet te snel in het platte vlak, daar zijn de meesten echt nog niet aan toe.

Aansluitend onderwijs gaat daarnaast uit van het ontwikkelingsniveau van het kind. Er is niks mis met het stellen van onderwijsdoelen, maar het is wel goed mis wanneer die doelen je uitgangspunt vormen en je daardoor voorbij gaat aan de belevingswereld en het niveau van het individuele kind. Deze gekunstelde vorm van leerstof aanbieden boeit en beklijft niet, maar biedt ook de leerkracht weinig uitdaging en voldoening. Een breed onderwijsaanbod dat vorm krijgt aan de hand van de persoonlijke talenten van de leerkracht en aansluit bij de wereld van het kind ĂŠn zijn persoonlijkheid, is voor kind en leerkracht de KLOSkennis: Jaarindeling

17

10-2018 LB

rijkste wijze om dat onderwijsdoel te bereiken. Als een leerkracht optimaal gebruik kan maken van haar eigen krachten zal ze door haar enthousiasme eerder de talenten van ieder kind tot bloei weten te brengen. Zo snijdt het mes aan twee kanten.

Uiteraard dien je in een multiculturele groep aandacht te besteden aan alle feesten die door je kleuters in huiselijke sfeer worden gevierd. Dat zorgt voor wederzijds begrip en verbreding van culturele kennis. Jong geleerd is oud gedaan en ouders zijn altijd bereid om uitleg te geven als je hen met respect benadert om toe te lichten wat en waarom zij een bepaald feest vieren.

KLOSkennis: Jaarindeling

18

10-2018 LB