Ерөнхий ойлголт ба компьютерийн бүтэц Мэдээлэлийг "Аливаа амьд организмын дотоод болон гадаад орчноосоо мэдэрч, хүлээн авч буй бүх дохио" гэж тодорхойлж болно. Компьютерт бүх мэдээлэлийг 0, 1 гэсэн тоогоор дүрслэдэг бөгөөд тоог дүрсэлж бичих болон үйлдэл хийж боловсруулах дүрмүүдийн нэгдлийг тооллын систем гэж нэрлэдэг. Бид 2т, 10-т, 16-тын тооллын системүүдийг мэднэ. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Компьютер нь бүх мэдээллээ 2-тын тооллын системд хөрвүүлэн хүлээн авах болон хариу үйлдэл хийдэг. Зөвхөн 0 ба 1 гэсэн утга авдаг мэдээллийг 1 бит (bit-binary digit) гэнэ. 8 бит мэдээлэл нь 1 байт (byte-багц) болдог. Мэдээллийг хэмжээг хэмжих үндсэн нэгж байт юм. 1 байтыг нэг үсэг, эсвэл нэг тэмдэгт гэж тоймлон ойлгож болно. Килобайт, мегабайт зэрэг мэдээллийг хэмжих том нэгжүүдийг ч мөн хэрэглэдэг. 1024 Вyte = 1 Kilo Byte (1KB) 1024 KB = 1 Mega Byte (1MB) 1024 MB = 1 Gega Byte (1GB) S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Компьютерийн бүтэц ба ерөнхий ойлголт Процессор
Дэлгэц Чанга яригч
Принтер
Процессор доторхи задаргаа Гар
Хулганы зүүн товч
Хулганы баруун товч
Хулгана S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Хатуу диск
Аливаа компьютер нь мэдээлэл боловсруулах удирдах байгууламж процессор, мэдээллийг санах ой, мэдээллийг хадгалах байгууламж, мэдээллийг оруулах гаргах байгууламж, тэдгээрийг холбосон суваг гэсэн үндсэн хэсгүүдээс тогтсон систем юм. Компьютерийн хүчин чадлыг үзүүлэлтэд дараахь эд ангиуд орно.
тодорхойлох
HARD DISK – мэдээллийг хадгалах хэрэгсэл RAM – шуурхай санах ой CENTRAL PROCESSING UNIT (CPU) – төв процессор. MHz – GHz – ээр хэмжигдэх бөгөөд энэ нь тухайн компьютерийн 1 секундэд хийх үйлдлийн хэмжээг заадаг. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
RAM – шуурхай санах ой. Компьютерээр боловсруулах бүх төрлийн мэдээллийг санаж хадгалахад зориулагдсан компьютерийн хэсгийг санах ой гэнэ. Компьютерийн санах ой дахь мэдээлэл компьютерийг унтраахад арилдаг. Үүнээс гадна компьютерт санасан мэдээлэл нь өөрчлөгддөггүй, зөвхөн уншиж ашиглахад зориулагдсан тогтмол хадгалагдаж байдаг санах ой байдаг. Ийм санах ойг ROM (Read Only Memory) гэж нэрлэдэг. Компьютерийн RAM-ийн хэмжээ нь нэн чухал үзүүлэлт юм.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
CENTRAL PROCESSING UNIT (CPU) – микропроцессор. Тодорхой үр дүнд хүрэхийн тулд биелүүлэх үйлдлүүдийн дараалалыг программ гэнэ. Тэгвэл программын үйлдлүүдийг алхам бүрээр нь биелүүлдэг компьютерийн хэсгийг микропроцессор гэнэ. Өөрөөр хэлбэл компьютерийн үйлдэл хийдэг хэсэг нь юм. Микропроцессор нь үйлдэл гүйцэтгэх хурдаараа харилцан адилгүй ба MHz – ээр хэмжигдэх бөгөөд энэ нь тухайн компьютерийн 1 секундэд хийх үйлдлийн хэмжээг заадаг.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
HARD DISK – компьютерт боловсруулагдах мэдээллийг хадгалах төхөөрөмж нь хатуу диск юм. Дискэнд мэдээлэл бичих болон түүн дээрх мэдээллийг унших төхөөрөмжийг дискийн байгууламж (disk drive) гэдэг. Одоогоор дараахь төрлийн диск хэрэглэгдэж байна. 1. Уян диск (Floppy disk - FD) 2. Хатуу диск (Hard disk - HD). 3. Компакт диск (Compact disk-CD). 4. Flash диск 5. USB хард диск
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Компакт диск (Compact disk-CD). Мэдээлэл хадгалахад тохиромжтой бөгөөд лазерийн гэрлийн тусламжтайгаар уншиж бичдэг. Зөөвөрлөхөд хялбар, жин болон хэмжээ жижиг Хурдан уншиж, бичдэг Үндсэн ангилал CD - 700 MB DVD - 4.7 GB Blu-Ray - 25 GB Төхөөрөмж CD-ROM CD-Writer DVD-ROM Combo ROM DVD-Writer Blu-Ray
Үүрэг Зөвхөн унших (CD-R) Унших, бичих (CD-R, CD-RW) Зөвхөн унших (CD, DVD) DVD ROM, CD Writer хавсаргасан Унших, бичих (CD, DVD) Унших, бичих (CD, DVD, Blu-Ray) S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Microsoft WINDOWS XP үйлдлийн систем Компьютер асах үед Windows XP үйлдлийн систем автоматаар ачааллана. Хэрэглэгчийн нэр, нууц үгтэй бол асууна. Windows – н орчин түгээмэл хэрэглэгддэг нэр томъёонууд:
Icon – программын дүрс зураг Taskbar – Ажлын мөр Start menu – Программ эхлүүлэх цэс Shortcut – Программыг дэлгэцэнд дүрс хэлбэрээр байрлуулах S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Windows XP Программын үндсэн дэлгэц Desktop – программын үндсэн дэлгэц Icon
Shortcut
Taskbar S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Windows орчинд зарим үйлдүүдийг компьютерийн гар дээрээс товчны комбинацаар хялбар гүйцэтгэх боломжтой. Windows key – Start цэсийг гаргаж ирэх, нуух Windows key + D - шууд desktop гарна. Windows key + Tab - taskbar дээр байгаа идэвхитэй цонхнуудын хооронд шилжинэ. ALT+F4 - Тухайн идэвхитэй байгаа цонхыг хаана. ALT+TAB - Идэвхитэй байгаа цонхнуудын хооронд шилжинэ. F1 – Ихэнхидээ тусламжын цэсийг дууддаг. F2 - Rename, нэр солино. F3 - Search, хайлт хийхэд ашиглана. F5 - Refresh, сэргээх. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
F10 - Tittle bar, цэснvvд рvv шууд vсрэнэ. F11 - FullScreen, дэлгэц дvvрэн харагдуулна. Alt+SPACEBAR+N Идэвхтэй байгаа цонхыг minimize болгоно. Alt+SPACEBAR+X Идэвхтэй байгаа цонхыг maximize болгоно. Alt+ SPACEBAR+M Идэвхтэй байгаа програмын цонхыг зөөх Windows key+M – Windows-ийн орчинд нээлттэй байгаа бүх програмыг Taskbar руу хураана(Minimize) Windows key+SHIFT+M - Taskbar руу хураасан програмуудыг буцааж дэлгэнэ(Restore) Windows Logo+E - MyхэрэглээComputer-ийг нээнэ S.CS101 Компьютерийн - 1.
Taskbar – ажлын мөр
Windows программыг ашиглаж байх үед нээлттэй байгаа цонхнуудтай ажиллах мөр. Windows – ийн орчинд хэд хэдэн программтай зэрэг ажиллах боломж Taskbar дээрхи ашиглагдаж байгаа программын тоог хянаж байх Taskbar дээрхи 1 төрлийн олон цонхийг бүлэглэх Зарим байнга ашиглагддаг програмын Icon – ийг шууд дуудагдахаар байрлуулах
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Нээлттэй байгаа цонхыг хаахдаа тухайн цонхны нэрэн дээр хулганы товчлуурыг аваачиж зүүн товчлуурыг дарна. Нээгдэх дэд цэснээс Close товчлуурыг дарна. Нэг дор хэт олон файл нээсэн бол цонхнуудын бүлэг үүсэх ба Зураг 3 – т үзүүлсэн цонхыг ашиглан файлтай ажиллаж болно.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Start цэс Хулганы тусламжтайгаар Start товчлуурыг сонгож дарна. • Esc + Ctrl товчлуурыг хамт дарна. • Компьютерийн гар дээрхи цонхны дүрс бүхий товчлуурыг дарна. Start цэс нь хэрэглэгчийн сонголтоор 2 төлөв байдалтайгаар ашиглагдаж болно.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Start/Settings/Taskbar and Start Menu – Start Menu цонхонд шаардлагатай сонголтыг гүйцэтгэж стандарт Start цэсийг идэвхижүүлнэ. Мөн хулганы баруун товчийг дарж нээгдэх дэд цэснээс Properties команд сонгож болно. Start menu – энэ сонголтоор Start цэс нь дэлгэцэнд 2 баганатайгаар дүрслэгдэнэ. Classic Start menu – сонгодог Start цэс. Өөрөөр хэлбэл Windows программын өмнөх хувилбаруудтай ижил хэлбэртэй байдаг. Хэрэглэгч өөрийн хүссэн хэлбэрийг сонгож ажиллахад S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1. тохиромжтой.
Taskbar and Start menu Properties цонхны Taskbar хэсэгт дараахь тохируулгуудыг гүйцэтгэнэ.
Lock the taskbar – Ажлын мөрийг цоожлох Auto-hide the taskbar – Ажлын мөрийг автоматаар нуух Keep the taskbar on top of other windows – Ажлын мөрийг бусад бүх цонхны өмнө байхаар байрлуулах Group similar taskbar buttons – Ажлын мөр дээр идэвхитэй цонхны бүлэг үүснэ. (ажлын мөр дээр олон цонх нээгдсэн үед.) Show Quick Launch – Ажлын мөрөнд үргэлж ашиглах программын дүрсийг үзүүлэх Show the clock – Ажлын мөр дээр цаг үзүүлнэ. Hide inactive icons – Идэвхигүй программын S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1. дүрсийг нуух
Customize товчлуурыг дарж зарим нэг тохируулгыг гүйцэтгэж болно.
Large icons – Start цэсэнд байрлах программын дүрс зураг том хэмжээтэй байна. Small icons – программын дүрс зураг жижиг хэмжээтэй байна. Show on Start menu – Internet, E-mail жижиг программыг Start цэсэнд үзүүлнэ Start цэсэнд байрлах программын тоо
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Turn Off Computer – Компьютерийг унтраах • Start цэс сонгох • Turn Off Computer команд сонгоно. • Нээгдэх харилцах цонхноос Turn Off товчлуурыг сонгоно.
• Амрах горимд шилжих
• Windows дахин ачааллах
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Монгол үсгийн код ашиглах
Windows XP үйлдлийн системийн нэг давуу тал нь монгол үсгийн фонт ашиглахгүйгээр монгол хэлээр бичиж боломж юм. Уг үйлдлийн системд ямар хэлээр бичих гэж буйг сонгож уг кодыг ашиглан хэрхэн монгол хэлээр бичихийг тохируулах боломжтой. Start t Settings t Control Panel t Regional and Language Options t Languages t Details tКомпьютерийн Add хэрэглээ - 1. S.CS101
Control Panel программын Regional and Language Options цонхны Languages хэсэгт Details товчлуурыг дарна. Нээгдэх Text Services and Input Language харилцах цонхонд хэл сонгоно. Уг харилцах цонхны Add товчлуурыг дарахад Input Language цонхонд (English United States сонголт идэвхитэй байгаа) Mongolian Cyrillic сонгоод OK товчлуур дарахад идэхвитэй байгаа цонхны жижиг дэлгэцэнд англи монгол хэлээр бичихийг зөвшөөрсөн дүрс зураг бэлэн болно. Эдгээр дүрсүүд ажлын мөр буюу Taskbar дээр байрлана. Ашиглах шаардлагагүй өөр ямар нэгэн хэлний кодыг Remove командаар хүчингүй болгоно.
Key Settings товчлуурыг ашиглаж англи монгол хэлийг компьютерийг гар дээрхи товчлуураар сольж ашиглах тохируулгыг гүйцэтгэнэ. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Swith between input languages – ашиглах хэлний кодыг хооронд нь зүүн Alt, Shift товчлуураар солино. Энэ товчлуурыг солих бол Change Key Sequence товчлуурыг дарна.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Windows Explorer программыг ашиглах. Windows Explorer программыг ажиллуулах хэд хэдэн арга бий. Start/Programs/Accessories/Windows Explorer Start цэсийг нээх товчлуур дээр хулганы заагчийг байрлуулж баруун товчийг дарна. Нээгдэх цэснээс Explore командыг сонгоно. Start/хулганы баруун товч /Explore Компьютерийн гар дээрхи цонхны зураг бүхий товчлуурыг E үсэгтэй хамт дарна. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
WINDOWS EXPLORER цонх Standart button – стандарт Menu bar – цэсийн товчлуур мөр
Address – хаягийн мөр
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Windows - ын цонхны үндсэн бүтэц:
Цонхыг баруун зүүн, дээш доош чиглэлд удирдах Цонхны зүүн талыг хаах Хаягийн мөртэй ажиллах Цэсийн мөр болон стандарт товчлууруудтай ажиллах үйлдлүүдийг гүйцэтгэж болно.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Стандарт товчлууруудтай ажиллах. Windows Explorer программын зарим нэг үйлдлийг илүү хялбар болгох зорилгоор стандарт товчлууруудыг ашигладаг. Үүнийг дэлгэцэнд дүрслэхдээ: View t Toolbars t Standart Buttons командыг гүйцэтгэнэ. Up – дэд хавтасуудыг алхам алхамаар буцаах
Search – файл хайх Folders – зүүн талын самбарт хавтасыг үзүүлэх
Forward – буцах үйлдлийн эсрэг үйлдэл Back - өмнө нээсэн S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1. хавтас руу буцах
Views – харах байдлыг тохируулах
Файл: Тодорхой зорилгоор, тодорхой нэрийн дор үүсгэсэн бүлэг мэдээллийг файл гэдэг. Файл нь:
Нэр (1-256 хүртэлх тэмдэгтийг агуулсан үг, өгүүлбэр байж болно.) Төрөл (3 үсэгтэй, тухайн файлын ямар програм дээр хийгдсэнийг тодорхойлно.) lesson ppt Хэмжээ Файлын нэр Файлын төрөл Байрлал Эдгээр 4 хүчин зүйлээр тодорхойлогддог. Файл нь хэрэглэгчийн үүсгэсэн болон системийн файл гэсэн 2 үндсэн бүлэгт ангилагдана. Файлын нэр ба төрөл нь цэгээр тусгаарлагдана. Жишээ нь: tailan.xls, duu.mp3, index.doc, avatar.mov
..
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Хавтас: Файлыг компьютерт эмх цэгцтэй хадгалахад зориулж хавтас гэдэг ойлголт гарч ирсэн. Хавтас нь файлуудыг дотроо агуулах бөгөөд файлын нэгэн адил шинээр үүсгэж, устгаж болох бөгөөд тухайн хавтаст хадгалагдаж байгаа файлын нийт хэмжээ нь хавтасны хэмжээг бий болгоно. Хавтас дараахь хэлбэр дүрстэй байдаг. - Хавтас
- Зураг агуулж буй хавтас
- Сүлжээний бусад хэрэглэгч ашиглахыг зөвшөөрсөн хавтас - Дууны төрлийн файлууд хадгалагдаж буй хавтас S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Windows Explorer программын зүүн талын самбарт дүрслэгдэх хавтасууд нь дотроо дэд хавтас агуулсан бол өөрөөр хэлбэл уг хавтсыг нээхэд дотор нь хавтас агуулагдаж байвал урд талд нь нэмэх тэмдэг (+) дүрсэлсэн байдаг. - дэд хавтас агуулж буй хавтас. Зүүн талын самбарт дүрслэгдэх хавтасуудын өмнөх + тэмдэг дээр хулганы заагчийг аваачиж дарвал – тэмдэгээр солигдох бөгөөд тухайн хавтасны агуулага зүүн талын самбартаа дүрслэгдэнэ. Ингэж харуулах хэлбэрийг мод бүтэцээр харуулах ч гэж ярьдаг. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Харин уг файлын өмнөх нэмэх (+) тэмдэг дээр бус хавтасны нэрийг хулганаар сонгож дарвал уг хавтасны агуулга баруун талын самбар дээрээ дүрслэгдэх бөгөөд стандарт товчлуурын дор байрлах хаягийн мөрөнд тухайн хавтас ямар ямар хавтасанд байрлаж буйг харуулдаг. Жишээ нь: C:\Program Files\Adobe\Acrobat 5.0 – С дискэнд хадгалагдаж буй Program Files хавтас дотор Adobe хавтас, Adobe хавтас дотор Acrobat 5.0 хавтас агуулагдаж байна гэж уншина. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Шинээр хавтас үүсгэх Компьютерт хадгалагдаж байдаг олон төрлийн файлаас өөрийн боловсруулсан, байнга ашиглах шаардлагатай файлыг ялгаж хадгалах шаардлага байнга гардаг. Үүнийг шийдвэрлэх арга бол хэрэглэгч өөрийн хавтасыг үүсгэх үйлдэл юм. Шинээр хавтас үүсгэхдээ дараахь дарааллыг баримталж сурах нь чухал. Үүнд:
Windows Explorer программын цонхны зүүн талын самбарт С дискийг сонгох. Эсвэл бусад хэрэглээний программаас тусад нь хэрэглэгчийн үүсгэсэн файл хадгалагддаг My Document гэх мэт хавтасыг сонгох. Windows Explorer программын File цэсний New командыг сонгоход нээгдэх дэд цэсний Folder командыг сонгож хулганы товчлуурыг дарна. FILE t NEW t FOLDER t хавтасны нэрийг өгнө. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
New Folder нэр бүхий цонхонд шинээр үүсгэх хавтасны нэрийг өгч Enter товчлуур дарах эсвэл хулганы заагчийг дэлгэцний дурын хэсэгт дарна.
Хавтас, файл, дискний талаархи мэдээллийг харуулах Хавтас болон файлын талаархи мэдээллийг харахын тулд дараахь үйлдлийг гүйцэтгэнэ.
Мэдээллийг харахыг хүссэн объектийг (диск, хавтас, файл) сонгоно. File цэсний Properties командыг сонгоно. Эсвэл хулганы баруун товчийг дарж нээгдэх дэд цэснээс Properties командыг сонгоно. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Хавтасны талаархи мэдээллийг харах: File цэсний Properties командыг сонгоход нээгдэх Properties харилцах цонхонд хавтасны талаархи доорхи мэдээллийг харж болно. Type – төрөл. Хавтасанд төрөл байхгүй учраас файл хадгалж байгаагаар дүрсэлдэг. Location – хавтасны хадгалагдаж байгаа байрлалыг заана. Size – хавтасны хэмжээ Size on disk – хавтасны дискэн дээр хадгалагдаж байгаа хэмжээ. Contains – хавтасанд хадгалагдаж байгаа файлын тоо Created – хавтасыг үүсгэсэн он сар өдөр S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ– - 1.хавтасны шинж чанар Attributes
Attribute гэж юу вэ? Файл болон хавтасыг 3 төрлийн шинж чанартай байхаар тохируулахыг хэрэглэгчид зөвшөөрсөн байдаг. Үүнд:
Read only – файл, хавтасыг зөвхөн унших эрхтэйгээр хандах шинж чанар. Энэ нь хэрэглэгч өөрийн файлд засвар хийх эрхийг хязгаарлаж байна гэсэн үг. Hidden – файл, хавтасыг нууцлах эрхийг зөвшөөрөх Archive – файл, хавтасыг хэмжээг нь багасган хадгалах зөвшөөрөл өгөх. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Файлын талаархи мэдээллийг харах. Windows Explorer программын үндсэн дэлгэцэнд ямар нэгэн файл сонгож Properties командыг ашиглавал тухайн файлын нэр бүхий харилцах цонх нээгдэнэ. Created – үүсгэсэн он сар өдөр Modified – өөрчилсөн он сар өдөр Accessed – хандаж уншсан он сар өдөр Opens with – тухайн файлыг ямар программ дээр нээхийг заана.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Дискний талаархи мэдээллийг харах. Дискний эвдрэлийг шалгах жижиг программ ажиллуулах, сүлжээний хэрэглэгчид ашиглах зөвшөөрөл олгох гэх мэт цөөхөн хэдэн үйлдлийг гүйцэтгэж болно. Used space – ашиглагдаж буй зай Free space – сул байгаа зай Capacity – дискний нийт багтаамж Дискэнд нэр өгөх боломжтой. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Файл, хавтас хуулах, зөөх Хэрэглэгчийн зүгээс хамгийн нийтлэг хийдэг үйлдэл бол компьютерт хадгалагдаж байгаа мэдээллийг хуулах, зөөх үйлдэл байдаг. Учир нь ямар нэгэн мэдээллийг зөөврийн санах ойд хадгалах, нэг компьютерээс нөгөө компьютер рүү мэдээлэл зөөх нь мэдээллийг олон хэрэглэгч хэрэглэх шаардлагатай шууд холбоотой байдаг билээ. Хуулах, зөөх үйдлийг 3 аргаар гүйцэтгэнэ. 1. EDIT цэсний COPY командыг сонгох. Үүнийг бид хулганы тусламжтайгаар хялбархан гүйцэтгэж чадна. EDIT цэсний PASTE команд. 2. Сонгож тэмдэглэсэн файлын нэрэн дээр хулганы заагчийг байрлуулж баруун товчоо дарах үед нээгдэх дэд цэсэнд COPY командыг сонгож хулганы зүүн товчийг дарна. Хулганы баруун товч дараад PASTE команд 3. Компьютерийн гар дээрээс Ctrl товчлуурыг C үсэгтэй хамт дарна. Компьютерийн гар дээрээс Ctrl товчлуурыг V S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1. үсэгтэй хамт дарна.
Файл хуулахын тулд дараахь үйлдлийг гүйцэтгэнэ. 1.
2.
3.
4.
Хуулах файлыг сонгож тэмдэглэнэ. Энэ үйлдлийг биелүүлээгүй тохиолдолд хуулах команд идэвхжихгүй. Өөрөөр хэлбэл ашиглах боломжгүй байдаг. COPY командыг идэвхижүүлнэ. Энэ командыг сонгосноор уг файл бидний хүссэн газар хуулагдлаа гэж үзэж болохгүй нь мэдээж. Уг команд сонгосон файл болон хавтасыг завсарын санах ойд түр хадгалах ба уг файлыг дахин дуудах хүртэл тэндээ хадгалагддаг. Хуулах байрлалаа сонгоно. Өөрөөр хэлбэл файл, хавтасны нэг хуулбар нь хадгалагдах байрлалыг сонгоно. PASTE командыг сонгоно. Энэ командаар завсрын санах ойд хадгалагдсан файл, хавтасыг бидний сонгосон байрлалд гаргаж ирнэ. Энэ 4 дарааллын аль нэгийг гүйцэтгэхээ мартвал бидний файл хүссэн байрлалд хуулагдах боломжгүй уу. S.CS101гэдгийг Компьютерийнанхаарна хэрэглээ - 1.
Файл, хавтасны нэрийг өөрчлөх Ижил нэртэй файл, хавтасыг нэг ижил байрлалд хадгалах боломжгүй. Өөрөөр хэлбэл нэг хавтасанд 2 ижил нэртэй файл байрлах ёсгүй. Файлын нэрийг өөрчлөх хэд хэдэн шаардлага гарч болох юм. Иймд бид файл, хавтасны нэрийг солих хэрэг гарна. Үүний тулд:
Нэрийг өөрчлөх хавтас болон файлыг сонгоно. File цэсний Rename командыг идэвхижүүлэх, эсвэл сонгосон файл хавтасны нэр дээр хулганы баруун товчийг дарж нээгдэх дэд цэснээс Rename командыг сонгох аргыг хэрэглэнэ. Файл, хавтасны нэр бүхий цонхонд мэдээлэл оруулахыг зөвшөөрсөн заагч анивчихад гарнаас файлын нэрийг оруулаад Enter товчлуур дарна. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Файл, хавтас устгах Компьютерт хадгалагдаж байгаа мэдээллүүдээс ашиглах шаардлагагүй файл, хавтасыг устгахдаа мөн л Windows Explorer программыг ашиглана. File t Delete командаар дурын файл хавтасыг хялбархан устгаж болно. Энэ командаар устгагдсан файлууд хогийн сав гэж нэрлэгдэх Recycle Bin – д байрлана. Энд хадгалагдсан файл, хавтасыг сэргээх боломжтой. SHIFT+DELETE – товчны комбинацаар устгагдаж буй файл болон хавтас нь хогийн сав руу оролгүй тухайн компьютерээс бүр мөсөн устана. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Recycle Bin программын цонх.
Empty the Recycle Bin – хогийн саванд байрлах файлуудыг устгах командаар нэгэнт устгах шаардлагатай файлуудыг санах ойгоос бүр мөсөн зайлуулах үйлдэл хийгдэнэ S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Устгасан файл, хавтасыг сэргээх Устгах команд өгч Recycle Bin – д хадгалагдаж байгаа файлуудыг буцааж сэргээхэд устгах үед ямар байрлалд хадгалагдаж байсан тэр байрлалдаа эргэж сэргэдэг. Recycle Bin программыг нээнэ. Сэргээхийг хүссэн файлыг сонгоно.
Restore this items командыг сонгоно. Ингэхэд уг файл хогийн савнаас өмнө хадгалагдаж байсан байрлалдаа зөөгдөнө. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Файл, хавтас нууцлах Файл, хавтасыг нууцлах: Нууцлах файл, хавтасны нэрийг сонгоно. File цэсний Properties командыг сонгоно. Attribute – ийн ; Hidden сонголтыг идэвхижүүлнэ.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Нууцалсан файл, хавтасыг дэлгэцэнд харагдахгүй хэлбэрт дүрслэх 1. Windows Explorer программын Tools цэсний Folder Options командыг сонгоно. 2. View хэсгийг сонгож нээгдэх цонхны Advanced Settings цонхонд (Hidden files and folders) ~ Don’t show hidden files and folders сонголтыг идэвхижүүлнэ. Show hidden files and folders сонголтыг идэвхижүүлж нууцалсан файлуудыг дэлгэцэнд харуулна. Нууцалсан төлөв байдалд байгаа файл болон хавтасны дүрс зураг нь дэлгэцэнд харагдахдаа бага зэрэг бүдэг S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1. дүрстэй байдаг.
Файл хайх тухай. Window XP программыг ашиглан файл хайхдаа: Start t Search t For Files or Folders
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Уг командыг сонгоход нээгдэх харицлах дараах төрлийн мэдээллийг хайна.
цонхонд
Pictures, music, or video - Зураг, хөгжим, видео төрлийн мэдээлэл хайх Documents (word processing, spreadsheet, etc.) – Баримт бичгүүдийг хайх All files and folders – бүх хавтас болох файлуудыг хайх Computers or people – Компьютер болон түүнийг ашиглаж буй хүмүүсийг хайх S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Файлыг дараахь байдлаар хайх шаардлага гарч болно. Үүнд
File name - Файлын нэрээр Phrase in the file - Файлын агуулгаар Modified - Файлыг үүсгэсэн он сар өдрөөр Size - Файлын хэмжээгээр Look in - Файлын байрлаж байгаа хавтас, диск төхөөрөмжийн нэрээр
Back – товчлуурыг дарж өмнөх цонх руу буцна. S.CS101дарж Компьютерийн хэрэглээ - 1. гүйцэтгэнэ. Search – товчлуурыг хайлтыг
Pictures, music, or video Зураг, хөгжим, видео төрлийн мэдээлэл хайх сонголтоор нээгдэх цонхонд Pictures and Photos, Music, Video сонголтуудыг сонгож ямар төрлийн мэдээлэл хайх гэж буйг тохируулж өгдөг. Жишээ нь: Зураг хайхдаа ; Pictures and Photos үйлдлийг гүйцэтгээд Search товчлуурыг дарна. Үүний тулд ViewtThumbnails сонголт идэвхитэй байх нь зүйтэй.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Documents (word processing, spreadsheet, etc.) Компьютерт хадгалагдаж буй мэдээллийг хэрэглэгчийн үүсгэсэн файл системийн файл гэж 2 ангилж үзвэл дээрхи сонголтоор зөвхөн хэрэглэгчийн үүсгэсэн файлыг хайж олно.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Don’t remember –файлын үүсгэсэн он сар өдрийг санахгүй байгаа тохиолдолд Within the last week - өнгөрсөн долоо хоногийн турш шинээр үүсгэсэн файл Past month - өнгөрсөн сарын турш шинээр үүсгэсэн файл Within the last year – сүүлчийн нэг жилийн дотор шинээр үүсгэсэн файлыг тус тус хайж олно. All or part of the document name – хайх гэж буй файлын нэрийг бүтнээр нь эсвэл хэсэгчилж оруулна. Хэрэв тухайн файлын үүсгэсэн байж болох хугацааг заагаад нэр бичиж өгөөгүй тохиолдолд тухайн хугацаанд үүсгэсэн бүх файлыг хайж олно. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Yes, finished searching – Хайлтыг гүйцэтгэж дууссан бол уг сонголтыг сонгож файлтай ажиллах боломжтой болдог. Include hidden and system files – хайлт хийх үедээ нууцалсан болон системийн файлыг багтаана Change the file dates you are looking for – хайж буй файлын үүсгэсэн он сар өдрийг өөрчлөх Энэ хайлтаар сүүлийн 7 хоногт ашигласан файлыг нэр заалгүйгээр хайхад үр дүн нь 7 файл олдсон байна. (There were 7 files found)
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
All files and folders Энэ сонголтоор нээгдэх цонхонд компьютерт хадгалагдаж буй файл хавтасыг хайхаас гадна хэд хэдэн нэмэлт боломжуудыг ашиглах боломжтой. Файлын агуулгаар хайх. Хэрэглэгч файлын нэр, үүсгэсэн он сар өдөр гэх мэт ямар нэгэн хайлтын түлхүүрийг ашиглах боломжгүй тохиолдолд файлд агуулагдаж буй үг, өгүүлбэр тэмдэгтийг ашиглах боломжтой. Үүний тулд: S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Файлын нэр ба төрлөөр хайхын тулд цэгээр тусгаарлан нэр, төрлийг гараас оруулж өгнө. windows.doc, tailan.xls гэх мэт. Хэрэв файлын нэрийг мэдэхгүй байгаа тохиолдолд тэмдэгт ашиглан хайлтыг хийнэ. * - бүх гэсэн утгыг илэрхийлнэ. ? – ганц тэмдэгтийг төлөөлнө. *.* - бүх төрлийн бүх файл хайна. *.doc – doc төрөлтэй бүх файлыг хайна. w*.doc – w үсгээр эхэлсэн doc төрөлтэй бүх файлыг хайна. s?t*.* - s үсгээр эхэлсэн 3 дахь үсэг нь t байх бүх төрлийн файлуудыг хайна. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
All or part of the file name: нүдэнд тухайн файлын нэрээр ба төрлөөр, эсвэл нэрний тодорхой нэг хэсгийг нь оруулж өгнө. A word or phrase in the file: нүдэнд тухайн файлд агуулагдаж байгаа үгийг бичнэ. Look in: нүдэнд тухайн файлыг хайх байрлалыг (диск төхөөрөмж, хавтасны нэрийг сонгоно.) заана. When was it modified? Үүсгэсэн өөрчилсөн хандаж уншсан хугацаагаар нь файлыг хайх What size is it? Файлыг хэмжээгээр нь хайх. More advanced options – Файлыг төрлөөр нь хайх S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
When was it modified? Тухайн файл хэзээ өөрчилсөн хугацааг заана. Specify dates – он сар өдрийг нарийвчлан зааж өгнө. Modified Date - Өөрчилсөн он сар өдөр Created Date – Үүсгэсэн он сар өдөр Accessed Date – Хандаж уншсан он сар өдөр From, to нүдэнд хайх файл хэдэн сарын хэднээс хэдэн сарын хэдний хооронд үүсгэсэн, өөрчилсөн, хандаж уншсан болох он сар өдрийг оруулна. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
What size is it? Энэ сонголтоор хэмжээг зааж өгнө. Don’t remember - файлын хэмжээг мэдэхгүй үед Small (less than 100 KB) – 100КВ - аас бага файлыг хайх Medium (less than 1 MB) – 1МВ - аас бага дунд зэргийн хэмжээтэй файл. Large (more than 1 MB) – 1МВ - аас их хэмжээтэй том файлуудыг хайж олох. Specify size (in KB) – хэмжээг нарийвчлан зааж өгөх үедээ энэ сонголтыг сонгоно. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
шаардлагатай
More advanced options – Илүү нарийвчилсан хайлтыг гүйцэтгэх. Type of file: ямар төрлийн файл хайх гэж буйг сонгоно. Search system folders – системийн хавтасуудаас хайх Search hidden files and folders – нууцалсан файл хавтаснаас хайх Search subfolders – дэд хавтасууднаас хайх Case sensitive – том жижиг үсгийн ялгааг гаргаж хайх Search tape backup – нөөц файлуудаас S.CS101 Компьютерийн хэрэглээхайх - 1.
Файл, хавтасыг дэлгэцэнд харах байдлыг тохируулах.
Thumbnails - файлыг зургийн файл хэлбэрээр харах Tiles – Icons – List – жагсаалт хэлбэрээр харуулах Detials – тухайн файлын талаарх бүх мэдээллийг харуулна.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Windows Explorer цонхонд хэрэгслийн мөрийг бэлдэх, цоожлох
Standart Buttons стандарт товчнуудыг дэлгэцэнд ил гаргах Address Bar – Хаягийн мөрийг дэлгэцэнд ил гаргах Lock the Toolbars – хэрэгслийн мөрийг цоожлох
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Windows Explorer цонхонд хэрэгслийн мөрийг бэлдэх, цоожлох View/Explorer Bar/… Search – хайлтын цонх нээх Folders – Windows Explorer цонхны зүүн хэсгийн дэлгэцэнд гаргах.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Windows Explorer цонхон дахь файл болон хавтаснуудыг эрэмбэлэх. View / Arrange Icons by: Name – нэрээр нь эрэмбэлэх Size – хэмжээгээр нь эрэмбэлэх Type – төрлөөр нь эрэмбэлэх Modified – үүсгэсэн хугацаагаар нь эрэмбэлэх
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Control Panel Start/Settings/Control Panel тусламжтайгаар шаардлагатай гүйцэтгэх боломжтой.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
программын тохируулгуудыг
Дэлгэцний тохиргоо хийх Start/Settings/Control Panel/Display командаар нээгдэх харилцах цонхоны Themes хавтсанд Windows – ийн үндсэн цонхнууд болон Desktop – ийн харагдах байдлыг өөрчлөх боломжтой.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Дэлгэцний тохиргоо хийх Display Properties харилцах цонхоны Desktop хавтсанд үндсэн дэлгэцний зургийг өөрчлөх болон гаднаас зураг оруулах боломжтой.
Background – дэлгэцний зургийг сонгох Browse – товчийг дарж гаднаас зураг оруулах боломжтой.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Дэлгэцний тохиргоо хийх Display Properties харилцах цонхоны Screen Saver хавтсанд үндсэн дэлгэцийн амралтыг тохируулна. Screen Saver – дэлгэц амрах хугацаанд гарах зургийг сонгох Wait – хэдэн минут гар, хулганыг хөдөлгөлгүй байхад дэлгэц амарч эхлэх S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1. хугацааг оруулна.
Дэлгэцний тохиргоо хийх Display Properties харилцах цонхоны Appearance хавтсанд үндсэн цонхнуудын харагдах байдлыг тохируулна. Windows and buttons– Цонх болон товчлуурын хэлбэр сонгох Color scheme – цонхны өнгө сонгох Font size – нээгдэх цонхы үндсэн текстийн хэмжээг S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1. тохируулах
Mouse - ны тохиргоо хийх Start/Settings/Control Panel/Mouse командаар нээгдэх харилцах цонхоны Buttons хавтсанд хулганыг зүүн товчны байрлалыг солих, хулганы зүүн товчийг 2 дарах хурдыг тохируулах зэрэг үйлдлүүдийг гүйцэтгэнэ.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Mouse - ны тохиргоо хийх Mouse Properties харилцах цонхоны Pointers хавтсанд хулганы заагчийн дүрсийг солих тохируулгыг хийнэ. Browse товчлуурын тусламжтай гаднаас өөр дүрсүүдийг оруулах боломжтой. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Принтер суулгах Start/Settings/Control Panel/Printers and Faxes командаар нээгдэх цонхны Printer Tasks цонхноос Add a printer сонголтоор шинэ принтерийг таниулна.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Принтер суулгах Add a printer команд сонгоход нээгдэх харилцах цонхноос Next товчлуурын тусламжтайгаар принтерийн төрлийг сонгож компьютерт суулгана.
S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Үсгийн фонт суулгах Start/Settings/Control Panel/Fonts командаар нээгдэх цонхонд тухайн компьютерт байгаа бүх фонтуудын жагсаалт харагдах бөгөөд эндээс фонтны харагдах хэлбэр, төрлийн нэр, хувилбар гэх мэт мэдээллүүдийг авах боломжтой. File/Install New Fonts командаар өөрт шаардлагатай байгаа үсгийн фонтийг тухайн компьютерт суулгана. Компьютерт суулгах үсгийн фонтийг CD, Flash disk, USB hard гэх мэт дурын обьектоос суулгах боломжтой. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.
Үсгийн фонт суулгах File/Install New Fonts командаар нээгдэх харилцах цонхонд: • Folders: - тухайн суулгах гэж фонт байрлаж байгаа хавтасыг зааж өгнө. • Drivers: - диск төхөөрмжийг сонгож өгнө. • List of fonts: - цонхонд тухайн сонгогдсон хавтсанд агуулагдаж буй бүх фонтны жагсаалт нээгдэх ба эндээс өөрт шаардлагатайг сонгох буюу бүгдийг сонгох бол Select All товчлуур ашиглан идэвхижүүлээд ОК товчлуур дарж компьютерт суулгана. S.CS101 Компьютерийн хэрэглээ - 1.