Główne tezy 1. Kwestia integracji bardzo zróżnicowanych wewnętrznie społeczności muzułmańskich w krajach Europy Zachodniej stała się w ostatnich latach jednym z najważniejszych tematów debaty dotyczącej kształtu tożsamości narodowych społeczeństw europejskich i samej idei Europy. Stosunek do muzułmanów jako obecnych i potencjalnych współobywateli dzieli scenę polityczną rozpiętą między europejskim mainstreamem tworzonym przez socjaldemokratów, zielonych, liberałów i chadeków przeważnie identyfikujących się z obywatelską ideą narodu, a rosnącymi w siłę ugrupowaniami narodowych populistów i skrajnej prawicy preferującymi etniczny nacjonalizm i natywizm. Debata tożsamościowa jest szczególnie żywa w partiach centrowych i centroprawicowych. 2. W tej debacie politycy z mainstreamu podkreślają konieczność konsekwentnego przeciwstawienia się fundamentalistycznym i ekstremistycznym tendencjom w europejskich społecznościach muzułmańskich, ale równocześnie intensyfikacji działań państwa na rzecz ich integracji. Uważa się także, że nie należy się zgadzać na próby wykluczania ich ze wspólnot narodowych podejmowane przez siły nacjonalistyczne i skrajnie prawicowe. 3. Dalszy postęp integracji społeczeństw muzułmańskich w UE wymaga uznania: • ich bardzo dużego zróżnicowania etnicznego, wyznaniowego, ekonomicznego, społecznego, politycznego, a także światopoglądowego oraz różnych efektów polityk integracyjnych, • niezaprzeczalnych sukcesów – pomimo poważnych problemów – procesów integracyjnych. 4. W ostatnich kilkunastu latach doszło bowiem do zdecydowanego wzrostu obecności osób wywodzących się ze społeczności muzułmańskich1 w elitach politycznych, kulturalnych (w tym w mediach), sportowych i biznesowych państw zachodnioeuropejskich. Ich awans nierzadko ma bezprecedensowy i spektakularny charakter. Ten proces najprawdopodobniej będzie kontynuowany w najbliższych dekadach. W wymiarze politycznym zachodzi on na wszystkich poziomach: gminnym, miejskim, regionalnym, krajowym i europejskim oraz dotyczy władzy ustawodawczej i wykonawczej, a także kierowniczych struktur partyjnych. Często wyraźnie nadreprezentowani – w porównaniu ze średnią europejską – są wśród polityków pochodzenia muzułmańskiego młodzi oraz kobiety. Nadal są oni bardziej obecni w partiach centrowych i lewicowych. Jednak, proces integracji i awansu działaczy politycznych pochodzących ze społeczności 1
Określenia „pochodzący ze społeczności muzułmańskich”, „pochodzenia muzułmańskiego” obejmują wszystkie osoby o korzeniach migracyjnych, które identyfikują się w jakimś stopniu ze społecznościami wyznającymi islam. Dotyczy to także osób niewierzących, agnostyków, wierzących, ale nie deklarujących przynależności do żadnej wspólnoty religijnej. Takie kulturowe podejście jest niezbędne dla ukazania skali integracji przedstawicieli tych społeczności w Europie.
Integracja polityczna przedstawicieli społeczności muzułmańskich w elitach Europy Zachodniej
5 /39
