Vaarwel crisis, welkom bezinning De dertiende editie van de BNA Beste Gebouw van het Jaar verkiezing leverde een hele reeks interessante battles op: een ultraduurzaam paviljoen op de Amsterdamse Zuidas tegenover een sprookjesachtige glazen ‘follie’ op het Friese landgoed Vijversburg, en het bakstenen Stadsarchief in Delft versus het futuristische datapakhuis AM4 in Amsterdam. De Arnhemse concertzaal Musis moest opboksen tegen het Gelderse Provinciehuis, en er was een David-Goliath-strijd tussen de multifunctionele accommodatie in Renkum en de gigantische Sportcampus in het Haagse Zuiderpark. De architectonische oogst was divers, de juryleden aan elkaar gewaagd, de discussies fel – maar de keuze voor de winnaar uiteindelijk unaniem.
vol goede keuzes
De jury, onder voorzitterschap van Louise Vet (directeur van het Nederlandse Instituut voor Ecologie van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, NIOO-KNAW), kon dit jaar kiezen uit 110 inzendingen. Een bescheiden aantal, afgaand op het aantal bouwkranen dat je momenteel aan het werk ziet (al speelt het geldbedrag dat inzenders moeten betalen mogelijk ook een rol; zeker voor kleine bureaus en jonge architecten vormt dit een drempel, denkt de jury). Terwijl er, vooral in de Randstad, weer volop gebouwd wordt, is het effect van de economische crisis die in 2008 toesloeg nog goed merkbaar in de nieuwe oogst; een bouwproject duurt immers al gauw zeven jaar. In de ‘gouden’ periode rond de millenniumwisseling was architectuur in toenemende mate gaan draaien om spectaculaire gebouwen en vastgoed voor speculatie. In die zin bood de crisis een welkom moment voor bezinning en nieuwe denk- en experimenteerruimte. Doordat de grote ontwikkelaars en corporaties de financiering voor hun projecten niet meer rond kregen, ontstonden kansen voor particulieren en kleine ontwikkelaars, die het op een andere manier aanpakten: bottom-up, in samenwerking met toekomstige gebruikers, en vaak ook zelfbouwend. Hergebruik van materialen en de vele leegstaande gebouwen, sociaal engagement en duurzaamheid werden leidende thema’s, met als overkoepelende vraag: wat kan architectuur bijdragen aan de maatschappij?