Gemeente Beuningen viert
Weurt, Beuningen, Ewijk, Winssen
Inhoudsopgave
6 Het bevrijdingsvuur
Van Wageningen naar onze gemeente
9 In onze regio
Sporen van de oorlog nog steeds zichtbaar
11 | 13 | 15 | 19
Activiteiten voor jong en oud
Viert u de vrijheid mee?
22 De onderduik van burgemeester Geradts
Een waargebeurd verhaal in Beuningen
26 Puzzel
Wat weet u van vrijheid?
WIST U DAT... mede dankzij de brugwachters bij het
Maas- Waalkanaal het aantal slachtoffers in onze regio werd beperkt. Zij sloegen alarm als ze een Duits konvooi over de brug zagen aankomen.
13 Bevrijdingsconcert in Beuningen
Colofon
Uitgever:
Dit magazine is uitgegeven door de samenwerkende 4 & 5 mei comités, het Veteranen Platform Beuningen en Stichting Vrijpop, in samenwerking met de gemeente Beuningen.
Teksten
4 en 5 mei comités Weurt, Beuningen, Ewijk en Winssen, Gemeente Beuningen, Veteranen Platform Beuningen, Hardloopvereniging Beuningen, De Nieuwe Gang, Stichting Vrijpop, Montessori Kindcentrum Montijn, Harten4Groep, Stichting Historisch Besef Beuningen.
Copyright 2025
Filmpje
Hoofdredactie
Annelot van Gaalen – van den Hurk
Eindredactie
Sacha Peters, Carina Meijer, Miranda Sticker
Fotografie
Wim Piels, Carina Meijer, Niels Aarts, Robert van Dongen, Erfgoed Gelderland
Vormgeving en drukwerk Print Rendement
Oplage 5000 exemplaren
Niets uit deze uitgave mag worden geproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
er eind september ’44 door Beuningse verzetsmensen van Vrij Nederland vermeende collaborateurs werden opgepakt bij Café de Vrijboom in Beuningen. Een vrouw werd daarbij kaal geknipt. De ongelukkigen werden vervolgens op een kar door het dorp gereden. Een toevallig passerende Engelse legerauto heeft de arrestanten ontzet en meegenomen naar Slot Doddendael
WIST U DAT...
Foto: Wim Piels
Vrijheid beleven
Tachtig jaar geleden kwam er een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Onze vrijheid volgde op vijf jaar onderdrukking, angst en verlies. Dat verlies was – ook in onze omgeving – enorm groot. Zoals tijdens het bombardement op Nijmegen in februari 1944, waar vele honderden doden en duizenden gewonden vielen.
De oorlog herdenken en de vrijheid vieren doen we daarom niet alleen voor onszelf. We doen dat in onderlinge solidariteit. Met de regio én met de rest van Nederland. Dat is belangrijk. Zeker omdat de generaties die de oorlog hebben meegemaakt, langzamerhand uit beeld verdwijnen. We hebben iedereen nodig om te voorkomen dat we opnieuw in een oorlog belanden. Zeker in deze tijd. Want vrede, tolerantie en solidariteit staan onder druk. Internationaal, maar ook in ons eigen land.
WIST U DAT.. onze regio op 11 mei 1940 door de Duitsers veroverd werd?
Vrijheid is niet vanzelfsprekend. Jarenlang was het een bijna plichtmatig uitgesproken zin. Helaas heeft de tijdgeest hier verandering in gebracht. Daarom zeg ik nog een keer: vrijheid is níet vanzelfsprekend! Ik zal me hier altijd voor blijven inzetten. En ik roep u op hetzelfde te doen. Laten we met elkaar in verbinding blijven. Laten we met elkaar het gesprek aangaan. Bij een vrijheidsmaaltijd. Of gewoon in uw eigen straat met uw buren.
Onze jonge inwoners gaven in ieder geval het goede voorbeeld. Zij vormden letterlijk een lint van verbinding, hand in hand met elkaar. Het staat symbool voor de hoop op een toekomst in vrede. Laten wij er alles aan doen om ze die vrede te geven. En laten we dus niet alleen terugkijken op de Tweede Wereldoorlog. Maar vooral ook vooruitdenken over de vraag hoe leven in vrijheid het fundament van onze samenleving blijft.
Burgemeester Daphne Bergman
Vrijheid betekent voor mij dat we mogen leven zoals we willen leven, mogen geloven wat we willen geloven en mogen zijn wie we zijn. Er zijn in de oorlog verschrikkelijke dingen gebeurd. Omdat we dat niet mogen vergeten en zoiets heftigs nooit meer mag gebeuren, herdenken we en vieren we de vrijheid. Ik zou willen dat we oorlogen voorkomen door in vrede met elkaar te blijven. Dus laten we aardig tegen elkaar blijven, want daar begint het mee.
Kinderburgemeester Lotte van Winssen
Bevrijdingsvuur
Kunstinitiatief bevrijdingsvuur
Beuningen heeft een nieuwe vuurzuil om het bevrijdingsvuur op 5 mei a.s. met trots te kunnen laten branden. Ter ere van 80 jaar vrijheid heeft de gemeente Beuningen leerlingen van het Mondial College in Nijmegen gevraagd om een ontwerp te maken voor de versiering van de zuil. De derdeklasleerlingen presenteren hun ontwerpen aan een jury vanuit de gemeente Beuningen en daaruit wordt een winnend ontwerp gekozen. Bent u benieuwd welk ontwerp er op de vuurzuil te zien zal zijn op 5 mei? Volg dan de berichten op de website beuningensamen.nl
Hardloopvereniging Beuningen
Dit jaar viert Hardloopvereniging Beuningen (HVB) een bijzondere mijlpaal: voor de 10e keer halen lopers van deze vereniging het bevrijdingsvuur op vanuit Wageningen. Deze editie is extra speciaal vanwege de 80-jarige viering van de bevrijding.
Veel HVB-leden hebben de 25 kilometer
lange route al meerdere keren gelopen en beschrijven het als een ‘unieke ervaring’. De tocht begint op het ‘5 Mei Plein’ in Wageningen, waar een loper het vuur in ontvangst neemt. Vervolgens passeert de groep onder andere het Airbornemonument in Heelsum, waar de lopers kort stilstaan bij de Slag om Arnhem. Terwijl steeds iemand anders het vuur draagt, wordt de route verder afgelegd.
HVB viert 10e keer ophalen bevrijdingsvuur
De laatste kilometers worden in stilte gelopen. Bij de kerk in Beuningen wordt de fakkel met het bevrijdingsvuur vanuit Wageningen ceremonieel overgedragen. Hier wordt voor elke dorpskern in de gemeente Beuningen een apart vuur ontbrand. Een moment van trots voor HVB om deel uit te maken van deze bijzondere traditie.
Foto: R. van Dongen
Lint van verbinding De jeugd heeft de toekomst
In het kader van de viering van 80 jaar vrijheid vormen alle basisscholen uit Weurt, Beuningen, Ewijk en Winssen op vrijdag 11 april 2025, tezamen met 550 leerlingen, een lang aaneengesloten hand-in-hand lint op de dijk bij Beuningen met het Dijkmagazijn als middelpunt. Het doel is om de saamhorigheid van de jeugd uit te beelden. Het is belangrijker dan ooit om in verbinding te blijven. Een eenvoudig gebaar is vaak de eerste stap:
Elkaar ontmoeten en in gesprek gaan, elkaar de hand reiken en de verbinding zoeken
Het idee is afkomstig van Anneke Bruisten, leerkracht aan Montessori Kindcentrum Montijn. "Door een lint van verbinding
WIST U DAT.. het oorlogsmonument voor Geallieerde Vliegers in Beuningen onderhouden wordt door Montessori Kindcentrum Montijn
te scheppen willen we het voor kinderen tastbaar maken dat je samen voor een mooie toekomst kunt gaan, maar dat ieder daar zijn of haar steentje aan bij moet dragen”.
Het totale programma van het lint van verbinding omvat ook andere aspecten. De afgelopen maanden werd er door een veteraan een ervaringsverslag van zijn uitzendingen gegeven aan alle 7e en 8e groepen van alle scholen in de gemeente Beuningen. Hierbij werd vooral aandacht besteed aan de (erbarmelijke) situatie voor kinderen in crisisgebieden en dat werd gespiegeld met de situatie van de kinderen hier.
Speciale jeugdkrant
Er is ook een speciale jeugdkrant voor hen samengesteld die bestaat uit twee delen: een deel over de Tweede Wereldoorlog in onze regio en een deel over vrede en veiligheid. Het geheel is rijkelijk aangevuld met leuke puzzels en kleurplaten. Aansluitend aan het lint van verbinding op de dijk krijgen de kinderen nog twee leuke presentjes mee als aandenken van het programma. Het belooft een geweldige ervaring te worden voor de kinderen, begeleiders en organisatie!
Foto: Carina Meijer
Veteranen Platform Beuningen
Het Veteranen Platform Beuningen behartigt de belangen van alle veteranen woonachtig in de gemeente Beuningen. Bij het lokale platform staat onderling contact, een luisterend oor, saamhorigheid en niet te vergeten gezelligheid voorop.
Het Veteranen Platform van Beuningen ondersteunt de diverse comités van de kerkdorpen bij herdenkingen en vieringen. Door het jaar heen organiseert het platform bijeenkomsten voor veteranen om de saamhorigheid te benadrukken.
Tijdens de jaarlijkse Beuningse Veteranendag, dit jaar op zaterdag 21 juni 2025, worden gesneuvelde militairen van alle missies herdacht. Zij die gestreden hebben voor onze vrijheid en het hoogste offer brachten. Op deze dag zal er extra aandacht zijn voor 80 jaar vrijheid. De Beuningse Veteranendag vindt plaats bij het veteranenmonument tegenover het gemeentehuis en is vrij toegankelijk voor iedereen.
Jaarlijks wordt op de eerste maandag van oktober de Sunset March gelopen met het college van burgemeester & wethouders van de gemeente Beuningen. Een evenement waar iedereen bij aan mag sluiten en waar ieder jaar meer interesse voor is.
Tekst: Rob Tromp | Foto’s: Niels Aarts
Onderling contact, een luisterend oor, saamhorigheid en niet te vergeten gezelligheid
info@veteranenplatformbeuningen.nl www.veteranenplatformbeuningen.nl
Veteranen Platform Beuningen
80 jaar vrijheid in de regio
80 jaar geleden eindigde voor ons een periode van onvrijheid. Het blijft van belang te beseffen wat de Tweede Wereldoorlog voor meerdere generaties heeft betekend. De oorlog heeft littekens achtergelaten die 80 jaar later nog steeds zichtbaar zijn. Door vrijheid te vieren met elkaar en de mensen om ons heen, koesteren we de vrijheid van vandaag. Het is belangrijk dat we nieuwe inwoners en jongere generaties bij het vieren van vrijheid betrekken, want wie de waarde van vrijheid niet kent, kan deze ook niet waarderen.
In het regioprogramma 80 Jaar Vrijheid Rijk van Nijmegen werken verschillende gemeentes samen. Het gezamenlijke programma wordt mede mogelijk gemaakt door de Provincie Gelderland. De Provincie gaf de opdracht niet alleen onze bevrijding van toen te herdenken, maar juist ook aandacht te geven aan de waarde van vrijheid nu, in onze tijd. Het is goed om onze vrijheid te vieren, maar het is minstens zo belangrijk om met elkaar in gesprek te blijven over de situatie in onze wereld nu.
Het programma van de gemeente Beuningen vindt u in dit magazine.
Sporen van oorlog
TRACES is een expositie en publieksprogramma over de sporen van oorlog. De expositie is te bezoeken van 27 april tot en met 8 juni aan de Kloosterstraat 7 in Beuningen. Er zijn sporen terug te vinden in gebouwen en ook in het landschap. Er zijn monumenten die ons blijven herinneren aan wat er vroeger gebeurd is. Zeer zeker zijn er ook sporen die diep in de ziel van verschillende generaties gegrift zijn. Deelnemende kunstenaars komen uit Nederland, Duitsland, Japan, Oekraïne en Engeland. Meer info op www.denieuwegang.nl
WIST U DAT...
er in de Tweede Wereldoorlog in Ewijk en Beuningen 36 mensen uit de eigen gemeenschap om het leven komen?
Buren van de Asdonck
De Buren van de Asdonck betrekt ons bij de verhalen van de nieuwe Oekraïense inwoners van onze gemeente. Van vrijdag 25 april tot zondag 30 mei zal er een expositie zijn bij het Torentje van Blanckenburgh in Beuningen. Deze is elke dag te bezoeken en is vrij toegankelijk.
Podium in de kerk
Podium in de kerk is een ingetogen voorstelling om samen de slachtoffers van oorlogen te herdenken. Met onder andere een literair en beeldend concert van Mike, Noor en Vincent Roelofs en een optreden van het Brabants Gelders Barok Consort, dat delen van het Stabat Mater van Pergolesi zal spelen. Ook zijn er diverse sprekers. De voorstelling vindt plaats op zondagavond 4 mei, in de St. Corneliuskerk, aansluitend op de dodenherdenking.
80 jaar door Sandy vrijheid wordt mede mogelijk gemaakt
Vrijheid is de verantwoordelijkheid van ons allemaal.
Wat doe jij voor vrijheid? Vrijheid.nl
Activiteiten Weurt
Ook Weurt laat zich tijdens 80 jaar herdenking van de vrijheid niet onbetuigd. Het 4-5 mei comité Weurt coördineert de festiviteiten.
Fietstocht
Op zondag 6 april is er een fietstocht georganiseerd door de Scoutinggroepen uit Weurt en Beuningen in samenwerking met Stichting Historisch Besef Beuningen. Op 2 locaties kan er gestart worden vanaf 13:30 uur:
• In Beuningen vanaf het Lancastermonument aan de Wilhelminalaan;
• In Weurt vanuit het Scoutinggebouw (Kerkstraat 48).
Bij de start krijgt u de routebeschrijving naar de volgende locatie. De fietstocht gaat langs verschillende historische plaatsen, die met oorlog en vrijheid te maken hebben.
Bovendien zal er in het Scoutinggebouw in Weurt een presentatie worden gegeven over de oorlogsjaren in de gemeente Beuningen. Deze presentatie wordt verzorgd door leden van Stichting Historisch Besef Beuningen. Er is geen inschrijving nodig en de entree is gratis.
Al 80 jaar leven we in vrijheid, laten we dit koesteren, want vrijheid is niet vanzelfsprekend
Oranjebal
Op zaterdag 14 juni organiseert de 50+
Vereniging Weurt een ‘Oranjebal’ met medewerking van Showorkest Riverland uit Druten. Een feest voor iedere inwoner van de gemeente Beuningen. Dit festijn wordt gehouden in MFA de Kloosterhof aan de Kapittelweg 2a in Weurt.
Aanvang 20.30 uur en de entree is €2,50 per persoon (18+).
Vrijheid zing je samen!
Vrijheid is iets om samen te vieren — en wat is er nou mooier dan dat te doen met muziek? Daarom nodigen wij iedereen uit Weurt en omstreken uit voor ons Concert voor de Vrijheid op 7 september.
Van 14:00 tot 16:00 uur zingen we samen op het dorpsplein in Weurt, met liedjes van toen en nu. We staan stil bij de waarde van vrijheid en genieten van muziek, gezelligheid en elkaar.
Voor koffie, thee en ranja wordt gezorgd, dus kom lekker luisteren, meezingen of gewoon genieten van de sfeer. Iedereen is welkom — want vrijheid vier en zing je samen!
80 jaar door Joshua vrijheid wordt mede mogelijk gemaakt
Activiteiten Beuningen
Op 5 mei 2025 vieren we dat we 80 jaar in vrijheid leven. Iets wat vandaag de dag niet overal in de wereld vanzelfsprekend is. In Beuningen zijn er allerlei activiteiten voor jong en oud. Viert u mee?
Vrijheidsmaaltijd
Ceremonie
De dag begint met een vrijheidsmaaltijd voor genodigden uit de vier dorpen. Namens Bibliotheek Beuningen, de 4 en 5 mei comités uit de gemeente Beuningen en de organisatie van Vrijpop, zijn er 80 inwoners van de gemeente Beuningen uitgenodigd voor een vrijheidsmaaltijd voorafgaand aan de bevrijdingsceremonie op maandag 5 mei. De gasten aan tafel komen uit alle lagen van de gemeenschap, van jong tot oud.
Beuningen uitgenodigd voor een
Aansluitend aan de vrijheidsmaaltijd zal de bevrijdingsceremonie plaatsvinden. Om 11:00 uur bent u van harte welkom om aan te sluiten bij het monument voor Geallieerde Vliegers aan de Van Heemstraweg in Beuningen. Hier zal het bevrijdingsvuur ontstoken worden. Kinderen van Montessori Kindcentrum Montijn overhandigen de vlaggen en hijsen deze samen met leden van Scouting Beuningen en met een aantal veteranen. De volksliederen zullen gespeeld worden door een gecombineerd gezelschap van de muziekverenigingen uit de gemeente Beuningen. Na de ceremonie zal om 12:00 uur het bevrijdingsfestival Vrijpop van start gaan!
Concert Muziekvereniging Kunst en Volharding
waarbij de gasten over historische en onvrijheid spreken: thema’s waar je niet
In heel Nederland worden op 5 mei vrijheidsmaaltijden georganiseerd. De kern van de vrijheidsmaaltijd is een bijzondere ontmoeting aan de eettafel, waarbij de gasten over historische en maatschappelijke thema’s als vrijheid en onvrijheid spreken: thema’s waar je niet dagelijks bij stilstaat en waar je bij uitstek op Bevrijdingsdag aandacht aan kan geven.
Op 10 mei is er een bijzonder Bevrijdingsconcert in S.C.C. De Lèghe Polder. Dit unieke muzikale evenement neemt u mee op een emotionele reis van oorlog naar vrijheid – een avond vol herinnering, hoop en feest!
Met indrukwekkende muziekstukken, sfeervolle zang en meeslepende verhalen brengt het orkest onder leiding van Sjef de Kort de emoties van toen tot leven. Van ontroerende herdenkingsmuziek tot iconische liederen uit de jaren ’40 en ’50, afgewisseld met feestelijke klassiekers.
Mis deze bijzondere avond niet! Beleef, herdenk en vier samen met ons 80 jaar vrijheid.
Datum: 10 mei 2025 Tijd: 20:00 uur
Locatie: S.C.C. De Lèghe Polder Entree: €12,50 p.p.
Ticketverkoop via www.kenvbeuningen.nl
Tijdslijn viering 80 jaar vrijheid
April 2025
Herdenken Beseffen Gedenken
Fietstocht Weurt en Beuningen
Lint van verbinding
Foto expositie ‘Buren van de Asdonck’
TRACES De Nieuwe Gang
Mei 2025
Voetbal NL D Roda 28 Winssen
Dodenherdenking
Podium in de Kerk
Bevrijdingsdag Winssen
Bevrijdingsdag Ewijk
Bevrijdingsdag Weurt
Vrijheidsmaaltijd
Bevrijdingsvuur
Vrijpop
Bevrijdingsconcert K&V
Foto expositie ‘Buren van de Asdonck’
TRACES De Nieuwe Gang
Juni 2025
TRACES De Nieuwe Gang
Oranjebal Weurt
Voor meer informatie scan de code of ga naar de website: https://beuningensamen.nl/pagina/80-jaar-vrijheid-in-de-gemeente-beuningen
Vrijheid volgens
Eva en Fleur
Activiteiten Ewijk
80 Jaar Vrijheid en Verbinding
Op 5 mei vieren we in Ewijk de vrijheid met een speciaal Vrijheidsfestival. Dit evenement staat volledig in het teken van saamhorigheid, sport en muziek. Van jong tot oud, iedereen is welkom om deze bijzondere dag samen te beleven.
Het Vrijheidsfestival belooft een dag vol plezier en verbinding te worden. Van een gezamenlijk ontbijt, dat op originele wijze wordt bezorgd door een legervoertuig, tot sportieve uitdagingen en een muzikaal festijn. Er is voor iedereen iets te beleven. Of u nu komt om te sporten of om de gezellige sfeer te proeven, het wordt een gezellige dag voor alle leeftijden.
Alle activiteiten vinden plaats bij Voetbalvereniging Ewijk, Blatenplak 49 in Ewijk, waar de hele dag door ruimte is voor ontmoeting en plezier.
WIST U DAT..
het oorlogsmonument bij de kerk in Ewijk is opgericht ter herinnering aan tien oorlogsslachtoffers uit Ewijk. Dit monument is onthuld op 4 mei 2013
Programma Vrijheidsfestival
09:00 – 11:00
Opening festival en vrijheidsontbijt* 10:30
Aankomst en ontsteken bevrijdingsvuur
11:00 – 13:30
Sport- en spelactiviteiten voor jong en oud*
13:30 – 15:00
Voetbalwedstrijd Tommies vs. VVE 15:00 – 19:00
Vrijheidsfeest met onder andere live muziek van ONNUT
Alle activiteiten zijn gratis.
Meld u voor deze * activiteiten aan via de website.
Blijf op de hoogte via Facebook en Instagram. En kijk voor meer info op www.4en5mei-ewijk.nl
Vrijheid volgens
Piet en Rob
Activiteiten Winssen
Interland
Voor de vrijheidsviering in Winssen hebben coördinatoren
Rowena Verploegen, Thijs Stevens en Hein Lam van het 4&5 Mei Comité Winssen gekozen voor het thema ‘sport verbindt’. Aanleiding hiervan is dat er op zaterdag 3 mei in samenwerking met RODA ’28 een heuse interland wordt georganiseerd!
Met respect voor het verleden maar ook met een positieve blik naar de toekomst zullen de voetbalpupillen van RODA ’28 een sportieve strijd aangaan met hun Duitse leeftijdsgenootjes uit Bedburg-Hau. Zowaar een wedstrijd met internationale allure op sportpark de Boshof! Al sinds mensenheugenis is het sport dat verbroedert en daar willen we in dit jubileumjaar op deze speciale wijze invulling aan geven.
WIST U DAT...
Sandy, Joshua, Eva, Fleur, Piet en Rob die op de foto staan in dit magazine, allemaal inwoners zijn van onze gemeente?
In samenwerking met RODA'28 een heuse interland op 3 mei
Bevrijdingscourant
Ter ere van 80 jaar vrijheid zal er door het 4 & 5 Mei Comité Winssen ook een Bevrijdingscourant worden uitgebracht en deze zal huis-aan-huis worden bezorgd in het dorp. Deze courant brengt ons terug naar het Winssen van 1945 en de uitgebreide verhalen over de gebeurtenissen die plaatsvonden rondom de bevrijding.
Dodenherdenking
Op zondag 4 mei om 11.45 uur zal bij het oorlogsmonument aan het Admiraal van Ghentplein de traditionele Dodenherdenking plaatsvinden. Tijdens deze ceremonie zullen we onze dorpsgenoten gedenken die zijn omgekomen door het oorlogsgeweld. Deze herdenking komt mede tot stand dankzij de hulp van een aantal betrokken inwoners en is ieder jaar weer een bijzonder moment.
Foto: Niels Aarts
Op 5 mei 2025 wordt Beuningen het kloppende hart van 80 jaar vrijheid en muziek! Maak je klaar voor een onvergetelijke dag tijdens de 8e editie van het Bevrijdingsfestival Vrijpop in Beuningen. Dit jaar nog groter dan eerst, want ook de Sint Corneliuskerk zal onderdeel zijn van de Vrijpop festiviteiten.
Het programma bevat onder andere de volgende acts: Om 12:00 uur, wanneer de lente haar kleuren uitstrooit over de velden van vrijheid, zal showorkest Riverland een magistrale opening verzorgen. Met hun pakkende show zullen ze de ziel van het Bevrijdingsfestival Vrijpop verheffen. Laat u meevoeren op de golven van hun muziek, een ode aan moed en verbroedering. Op het ritme van hun klanken vieren we samen de vrijheid die ons verenigt. Mis deze betoverende opening niet!
‘s-Middags om 15:00 uur treedt Pieternel op in de prachtige Sint Corneliuskerk in Beuningen. Pieternel, bekend om haar krachtige teksten en intieme performance, neemt u mee op een muzikale reis die de diepste gevoelens raakt. In de serene sfeer van de kerk klinkt haar muziek als een ode aan de vrijheid, de geschiedenis en de toekomst. Kom luisteren naar een optreden dat u niet snel zult vergeten, waarin muziek de ruimte vult en de ziel raakt. Een bijzondere ervaring die u niet wil missen.
WIST U DAT... de letters van het logo van Vrijpop zijn ontworpen door Evert van Dijk, een bekend kalligraaf woonachtig in Beuningen
Van Van 20:00 uur tot 23:00 uur zal coverband Alpha het podium betreden.
Met hun energieke performance, krachtige sound en meeslepende ritmes zal Alpha het publiek meenemen op een muzikale reis vol emotie en kracht. Dit is dé kans om te genieten van een band die haar sporen in de muziekwereld heeft verdiend en dit keer speciaal voor het Bevrijdingsfestival de vrijheid in al haar facetten viert.
Zet het in uw agenda en zorg dat u erbij bent! Vrijpop 2025 is een dag die u niet mag missen!
Kom samen met vrienden, familie en de hele gemeenschap genieten van een spectaculaire dag die u niet wilt missen. Vrijheid, muziek, en een dag vol onvergetelijke herinneringen – dat is Vrijpop 2025!
Zet het in uw agenda en zorg dat u erbij bent! Vrijpop 2025 is een dag die u niet mag missen!
Entree is gratis.
Kijk voor het actuele programma op www.vrijpop.nl
De onderduik van burgemeester
SEPTEMBER 1944 RECONSTRUCTIE VAN DE GEBEURTENISSEN IN BEUNINGEN
De Tweede Wereldoorlog ging redelijk ongemerkt voorbij aan het dorp Beuningen. 1944 was echter een jaar waarin veel gebeurde: bombardement van Nijmegen, burgemeester Geradts moet onderduiken en en zijn vrouw en hun jongste kind vinden een schuilplaats bij de familie Daamen op huize De Pol in de Distelakkerstraat.
De hoofdrolspelers
Alphons Daamen en Rie Straver trouwen in mei 1943 en gaan wonen in de Distelakkerstraat nummer 3. Deze T-boerderij uit het eind van 19e eeuw wordt tot 1953 geadresseerd als Zandstraat A12. De omliggende landerijen worden gebruikt voor fruitteelt. Daamen: “Inwoners van Beuningen kennen ons meer van “De Pol”, de naam van de boerderij, dan van onze achternaam Daamen.” “Trouwen in oorlogstijd levert de nodige beperkingen op. Zo hadden onze ouders met moeite enige uitzet bij elkaar gesprokkeld.” Het eerste kind van het jonge stel, Lya, wordt geboren in mei 1944.
Trouwfoto Alphons Daamen en Rie Straver
Geboortebord Lya Daamen foto fam. Daamen
Mr Pieter F G A Geradts (1909 – 2001) geboren en getogen in Roermond wordt op 1 december 1939 benoemd tot burgemeester van de gemeente Beuningen. De gemeente bestond toen uit Beuningen en Weurt. De dorpen Beuningen en Weurt tellen resp. 2000 en 1000 inwoners. Naast twee wethouders zijn er vier ambtenaren. Zijn voorganger Terwisscha van Scheltinga is inmiddels benoemd in Wijchen. Geradts trouwt in 1936 met jkvr. Louise E J M van Nispen tot Pannerden.
Huize De Pol. Distelakkerstraat 3 | foto fam. Daamen
Geradts
Kantelpunt
In de eerste oorlogsjaren merkt de bevolking weinig van de oorlog. Levensmiddelen en goederen komen op de bon. Jongemannen moeten zich melden voor tewerkstelling in dienst van de Duitse bezetter. Enkele vliegtuigen, zowel Duitse als Engelse, storten neer in onze gemeente. De gemeenteraad functioneert niet meer. Wel overlegt Geradts regelmatig met zijn wethouders. In april 1943 moeten op last van de bezetter alle radiotoestellen ingeleverd worden. Die worden opgeslagen in de raadszaal. Als alles veilig is luisteren burgemeester en ambtenaren samen naar Radio Oranje uit Londen.
Burgemeester Geradts met zijn echtgenote
foto E. Geradts
1944 wordt een kantelpunt: 22 februari rond de middag is er het vergissingsbombardement op de Nijmeegse binnenstad. In totaal 800 doden zijn te betreuren, waaronder inwoners uit Beuningen die er werken of daar zijn voor boodschappen. Vlot erna krijgt Geradts opdracht om mensen te leveren voor het graven van schuttersputten. Soldaten met machinegeweren moeten zo de geallieerde opmars tegenhouden. Geradts weigert om hieraan mee te werken, het zijn immers puur militaire activiteiten. Ook weigert hij om wervingsposters voor de SS op te laten hangen.
Onderduik
Al op 21 maart 1944 geeft Geradts diverse stukken, waaronder postzegelalbums, in bewaring bij de gemeenteontvanger, Frans Burgers.1 Geradts vermoedt blijkbaar dat zijn functie als burgemeester onder druk staat en dat zal later ook blijken. Hij slaapt nog wel eens op andere adressen, omdat de Duitsers ’s nachts vaak arrestaties verrichten.
September 1944 willen de Duitsers een anti-tankgracht graven, evenwijdig aan het Maas-Waalkanaal.2 “Weurt moest 150 man leveren om bij het graven van de gracht te assisteren. Deze mannen moesten den volgenden morgen present zijn”, schrijft Geradts. Hij vond deze eis onaanvaardbaar en probeerde de leiding van de werkzaamheden te bewegen ervan af te zien. Op 13 september bevelen de Duitsers Geradts nogmaals werkkrachten te leveren. De weigering wordt gezien als sabotage. Hij besluit onder te duiken. Geradts: ‘Dien nacht werd ons geheele meubilair door de ondergrondsche organisatie naar veiliger plaatsen overgebracht, een kranig staaltje van durf en efficiency!’ Mevr. Geradts: “Zelfs de vaste tapijten werden er uit gehaald. s‘Nachts werd alles op boerenwagens vervoerd door de boomgaarden achter het huis. Ons hele hebben en houden werd in schuren en groentekassen ondergebracht. De schilderijen hingen in diverse huizen. De buren genoten van de albums en babydagboeken.” De Duitsers komen Geradts halen, maar treffen slechts een leeggeruimde woning. Daarop wordt de hoofdonderwijzer van Weurt, Van Erp, tot burgemeester benoemd. Geradts is dan al ondergedoken, onder valse naam, in Horssen bij de familie Van Run. Daar wordt hij herkend door de Beuningse Mina van Thiel, die bij de buren logeerde. Mina weet dit geheim te bewaren. Frans Burgers vertrekt 17 september naar zijn aanstaande schoonfamilie in het Limburgse Echt.3
Mevrouw Geradts: “s Avonds sloop ik in de schemering met de baby in de wagen, met bovenop kleren en luiers, langs omwegen naar de familie Daamen- Straver.” vi Daamen: “Geradts’ vrouw en een van hun kinderen (Peter Paul, drie maanden oud) duiken onder bij onze ouders op Distelakkerstraat 3. Aangezien Peter Paul ongeveer even oud/jong is als Lya valt het minder op dat er luiers aan de waslijn hangen.” De 7-jarige Frank wordt ondergebracht bij de schoolmeester, Ingrid (6) en Mary-Ann (3) bij de familie Burgers-Klerk op Vinckendael. Mevr. Geradts: “De eerste ochtend bij Daamen werd ik gewekt door de tonen van het Wilhelmus, gespeeld op mijn eigen oude piano die met allerlei meubels op een kar onder mijn raam stond, waarna alles onder het hooi verstopt.“
Op 19 september 1944 rond 15.00u maakt meester Hendrik Schaminée twee foto’s van de eerste Amerikanen. Beuningen is bevrijd! De brandweer haalt een dag later Geradts op van zijn onderduikadres in Horssen.
Distributiekantoor
In de loop van de oorlog worden steeds meer goederen en voedingsmiddelen schaars. Teneinde tot een zo eerlijk mogelijke verdeling te komen had men een bonnensysteem bedacht waarbij veel zaken “op de bon” kunnen worden verkregen. Tot ±1950 waren er artikelen op de bon. Daamen: “Ons huis beschikte over een soort grote bijkeuken, die als distributiekantoor was ingericht. Opvallend is dat deze ruimte nadien door ons nog steeds “het kantoor” werd genoemd.”
Tegen het einde van 1944 en begin 1945 verblijven er meerdere evacués uit de gebombardeerde binnenstad van Nijmegen in Maas en Waal, o.a. De Pol. Dit had het jong
getrouwd stel zich anders voorgesteld. Door oorlogshandelingen later in het jaar komen er ook evacuees van over de Waal, o.a. uit Elst.
Kampement Tommies
De geallieerden rukken tegen het einde van de oorlog in Nederland door de operatie “Market Garden” (vanaf 17 september 1944) steeds verder op. Zaterdag 23 september komen de Tommies, zoals men de Engelse soldaten noemt, in Beuningen aan. Het zijn onderdelen van de Polar bear Division en de TT division (Tyne and Tees). De TT bestond uit veel Schotse militairen. Het gemeentehuis wordt hoofdkwartier, in de inpandige ambtswoning komen de officieren. Daamen: “In een schuur en op ons erf slaan ze hun kampement op.” Mede door de verloren Slag bij Arnhem laat de bevrijding van Nederland ten noorden van de grote rivieren aanmerkelijk langer op zich wachten dan gehoopt. Dit heeft met name in de Randstad “de hongerwinter” tot gevolg. Beuningen was toen al bevrijd. “Bij het kampement van de Tommies ging ook wel eens iets mis. Zo is er eens een wagen met munitie ontploft. Ons is niet bekend of daarbij militairen zijn omgekomen. Wel zijn later op ons erf nog regelmatig kogels en hul-
zen gevonden die daar onder een verhard pad lagen. De aanwezigheid van de Tommies bood de mogelijkheid van ruilhandel. Zij beschikten immers over koffie, thee, sigaretten en chocola en onze ouders boden daar voedingswaren voor aan.”
Tot slot
De winter van 1944 / 45 was koud en nat, wegen zijn onbegaanbaar. Pas op 13 maart kan er een nieuw offensief worden gestart richting noorden en oosten. Van 16 maart 1945 tot 18 mei 1946 wordt Geradts belast met het waarnemend burgemeesterschap van Ewijk. Op 5 mei capituleren de Duitse troepen.
Na de oorlog krijgt de familie Daamen een gedenkbord dat herinnert aan deze bewogen tijd. Daamen: “Nadat hun woning aan de Distelakkerstraat 3 te groot was geworden, hebben onze ouders op eigen grond aan de Hosterdstraat 2 een bungalow gebouwd. Nadien zijn ze verhuisd naar een appartement in Nijmegen, alwaar zij respectievelijk in 1995 en 2005 zijn overleden.”
Met dank aan Lya en André Daamen. Zij hebben input gegeven voor dit artikel op basis van gedeelde herinneringen van de kinderen Daamen. (Lya, Theo, Paul, André, Mariétte en Carla). Zij hebben dit zoveel als mogelijk naar waarheid opgesteld, maar het is gebaseerd op de “mondelinge overlevering”. Verder veel dank aan Eugène Geradts (1946), zoon van burgemeester Geradts voor het leveren uit de memoires uit 1987 van zijn moeder, Louise Geradtsvan Nispen tot Pannerden en uit zijn vader’s memoires geschreven in 1985.
Gedenkbord 1944 geschonken door familie Geradts aan fam Daamen. collectie fam. Daamen
Tekst: W. Lelivelt
NOTEN
1Ondertekende overeenkomst van tijdelijke bewaring, collectie W. Lelivelt.
2Archief gemeente Beuningen: Relaas der gemeente Beuningen omtrent de gebeurtenissen van september/ november 1944. Gedateerd 8 nov. 1944
3 Dagboek Mies van Heek 28 Augustus 1944 – 10 Maart 1945, collectie W. Lelivelt.
Bonnen waarmee men producten die op de bon waren kon kopen | foto fam. Daamen
Wat weet u van de vrijheid?
Horizontaal
2. Het tonen van dapperheid in moeilijke situaties.
5. Het respecteren van andere opvattingen en overtuigingen.
8. Het systematisch beperken van vrijheid en rechten.
9. Iemand die een belangrijke rol speelde in het verzet tijdens de oorlog.
10. De nationale feestdag op 5 mei ter viering van de bevrijding.
12. De mogelijkheid om te handelen en denken zonder belemmeringen.
13. De afwezigheid van oorlog en conflict.
14. Actief tegenstand bieden aan een onderdrukkend regime.
15. Degene die een land of volk bevrijdt van onderdrukking.
Verticaal
1. Het vuur dat symbool staat voor de overwinning op onderdrukking.
3. Het einde van de Tweede wereldoorlog in Nederland in 1945.
4. Het jaarlijks stilstaan bij de slachtoffers van oorlog en geweld.
6. Het behalen van de overhand op de vijand.
7. Het tonen van verbondenheid en steun aan anderen in nood.
11. De strijd voor het verkrijgen of behouden van vrijheid.
Hart voor verbinding
Harten4groep Beuningen bestaat dit jaar 30 jaar. In haar bestaan heeft Harten4Groep maatschappelijke doelen in de vier kerkdorpen ondersteund en daar hoort uiteraard ‘het vieren van de vrijheid’ bij. Vrijpop is vanaf de start ondersteund en dit jaar heeft Harten4Groep in het kader van 80 jaar bevrijding ook een donatie gedaan aan het bevrijdingscomité.
Harten4groep is een actieve vereniging waarbij ontmoeten en maatschappelijke betrokkenheid centraal staan. De leden zijn inwoners en ondernemers met oog voor de leefbaarheid in de gemeente Beuningen. Door de jaren heen heeft Harten4Groep gemiddeld 135 leden.
Maatschappelijke doelen
Harten4Groep heeft veel initiatieven ontplooid, zoals Beuningen Sportief, Het Ondernemerscafé, De Veerpont H4, De Weerder en Beuningen On Ice. Daarnaast ondersteunt Harten4Groep circa 25 maatschappelijke initiatieven zoals Vrijpop, de bouwdorpen/jeugdspeelweken, Vrienden van Alde Steeg, Voedselbank Wijchen & Beuningen, Odensehuis en nog veel meer.
Activiteiten
De leden van Harten4Groep komen jaarlijks gemiddeld bij zes activiteiten samen waarbij aandacht wordt besteed aan actuele ontwikkelingen binnen de gemeente, de leden een ‘kijkje in de keuken’ krijgen bij Beuningse ondernemers of culturele of maatschappelijke initiatieven worden bezocht. Uiteraard is in 2025 het hoogtepunt de viering van het jubileum op zaterdag 13 september.
Naast het informatieve aspect staan onderling contact, gezelligheid en kwaliteit hoog in het vaandel. De bijeenkomsten worden door de Harten 4 leden zeer hoog gewaardeerd en leiden regelmatig tot nieuwe projecten, die weer ten goede komen aan wonen en werken in de gemeente Beuningen.
Heeft u ook interesse om enerzijds de vele mooie initiatieven binnen de gemeente mede te ondersteunen en daarnaast binnen een warm netwerk leuke activiteiten te ondernemen?
Maak dan kennis met Harten4Groep Beuningen. Wij verwelkomen u graag!
Meer informatie: www.harten4groep.nl
Samen vieren we de vrijheid
Rob van Kessel, Voorzitter
