BLPD Newsletter ปีที่ 11 ฉบับที่ 124 เดือน ธันวำคม 2562
Science Update : แบคทีเรียสามารถเปลี่ยนรูปทรงหนี การฆ่าจากระบบภูมิคุ้มกันหรือยาปฏิชีวนะ BLPD Corner : วัคซีนป้องกันโรคที่เกิดจากไวรัสอีโบล่า ได้รับการรับรอง Thailand 4.0 in ASEAN : ASEAN Talk กิจกรรมที่เป็น มากกว่าการพูดคุย Q&A : การใช้แผนภูมิควบคุมมีความสาคัญอย่างไร? แนะนาหลักสูตร : ตามมาตรฐาน ISO/IEC 17025
โปรดส่งข้อคิดเห็น คำแนะนำหรือคำถำมที่ blpd@dss.go.th โทร. 02-2017425 โทรสำร 02-2017429 หำกต้องกำรยกเลิกกำรรับข่ำวสำร กรุณำแจ้งที่ blpd@dss.go.th ข้อมูลเพิ่มเติม http://blpd.dss.go.th/
สวัสดีค่ะ ชำว พศ. สำร ทุกท่ำน พศ. สำร ฉบับเดือนธันวำคมนี้ ถือเป็นเดือนพิเศษสำหรับหลำยๆ ท่ำน เนื่องจำกมีวันหยุดติดต่อกันหลำยวัน อีกทั้งยังใกล้ถึงเทศกำลส่งท้ำย ปีเก่ำต้อนรับปีใหม่ที่กำลังจะมำถึง หลำยท่ำนคงวำงแผนที่จะเดินทำงกลับ ภูมิลำเนำ เพื่อใช้เวลำในช่วงวันหยุดยำวกับคอบครัว พบเจอญำติพี่น้อง ร่วมกันสังสรรค์ ในขณะที่บำงท่ำนเลือกที่จะเดินทำงท่องเที่ยวไปยัง สถำนที่ที่มีควำมสวยงำมต่ำงๆ อย่ำงไรก็ตำม ขอให้ทุกท่ำนมีควำมสุข เดินทำงอย่ำงปลอดภัยในเทศกำลปีใหม่นี้กันนะคะ กลับมำที่ภำรกิจของ สำนักฯ ในเดือนธันวำคมนี้ ทำงสำนักฯ เรำมีให้บริกำรหลักสูตรกำร ฝึกอบรมระยะสั้น และกำรฝึกอบรมผ่ำนเครือข่ำยอินเทอร์เน็ต ท่ำนที่สนใจเข้ำร่วมฝึกอบรมติดตำมรำยละเอียดได้ที่ เว็บไซด์ http://blpd.dss.go.th. ค่ะ
สถำนที่อบรม อำคำรสถำนศึกษำเคมีปฏิบัติ กรมวิทยำศำสตร์บริกำร รายละเอียดเพิ่มเติม และสมัครออนไลน์ได้ที่ http://blpd.dss.go.th/ 2 |BLPD NEWSLETTER
ปี ที่ 1 1 ฉ บั บ ที่ 1 2 4 เ ดื อ น ธั น ว ำ ค ม 2 5 6 2
Thailand 4.0 in ASEAN : ASEAN Talk กิจกรรมที่เป็นมำกกว่ำกำรพูดคุย วิภัทรำ วงศ์พยัคฆ์
ในวันที่ 17 ธันวาคม 2562 ได้มีการจัดกิจกรรม ASEAN Talk ในหัวข้อ “ความเป็นหุ้นส่วนระหว่างอาเซียนกับ สหภาพยุโรป: การส่งเสริมความเชื่อมโยงเพื่อความยั่งยืน” ที่โรงแรม Hesperia Hyatt Regency กรุงมาดริด โดยเป็นกิจกรรม ที่จัดขึ้นเพื่อเสริมสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับอาเซียน และส่งเสริมความสัมพันธ์ระหว่างอาเซียนกับสเปนและสหภาพยุโรป โดยเน้นวิสัยทัศน์ของอาเซียนในการเสริมสร้างความยั่งยืนในทุกมิติทั้งในด้านการเมือง ความมั่นคง เศรษฐกิจ และสังคม วัฒนธรรม ตลอดจนการส่งเสริมความเป็นหุ้นส่วนระหว่างอาเซียนกับภาคีภายนอก รวมถึงสหภาพยุโรป ภายใต้แผนแม่บทว่า ด้วยความเชื่อมโยงระหว่างกันในอาเซียน ค.ศ. 2025 และยุทธศาสตร์เชื่อมโยงยุโรปกับเอเชียของสหภาพยุโรป ซึ่งในการจัด กิจกรรมนี้เป็นการร่วมมือกันระหว่างคณะกรรมการอาเซียนประจากรุงมาดริดและสถาบัน Elcano Royal Institute ซึ่งเป็น think tank ด้านยุทธศาสตร์และการต่างประเทศที่สาคัญของสเปน ซึ่งคาดว่าหากได้ดาเนินงานร่วมกันจะยิ่งเป็นการช่วยเพิ่ม ขีดความสามารถ ตลอดจนการพัฒนาที่ยั่งยืนและความร่วมมือผ่านศูนย์อาเซียนเพื่อการศึกษาและการหารือด้านการพัฒนาที่ ยั่งยืนที่ประเทศไทยมากยิ่งขึ้น
BLPD NEWSLETTER
ปี ที่ 1 1 ฉ บั บ ที่ 1 2 4 เ ดื อ น ธั น ว ำ ค ม 2 5 6 2 | 3
แนะนำหลักสูตร : ตำมมำตรฐำน ISO/IEC 17025 ปัญญา คาพยา
ปั จ จุ บั น ระบบคุณ ภาพห้ อ งปฏิบั ติก ารตามมาตรฐาน ISO/IEC 17025 เข้ ามามี บทบาทในทุก อุต สาหกรรมของ ประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็นอุตสาหกรรมภายในประเทศ และอุตสาหกรรมเพื่อการส่งออก จะต้องได้รับมาตรฐานคุณภาพแทบ ทั้งสิ้น สานักพัฒนาศักยภาพนักวิทยาศาสตร์ห้องปฏิบัติการ จึงเล็งเห็นความสาคัญของการพัฒนาห้องปฏิบัติการ เพื่อให้ ได้รับการรับรองตามมาตรฐาน ISO/IEC 17025 จึงได้มีการจัดหลักสูตรเพื่อพัฒนาบุคลากร และพัฒนาห้องปฏิบัติการให้ได้รับ การรั บ รองตามมาตรฐาน โดยจะขอแนะน าหลั กสู ตรฝึ กอบรมเกี่ ยวกับมาตรฐานห้ องปฏิบั ติก าร ไม่ ว่าจะเป็นหลั ก สู ต ร ข้อกาหนดตามมาตรฐาน ISO/IEC 17025 การจัดทาเอกสารตามมาตรฐาน ISO/IEC 17025 หรือ การตรวจประเมินคุณภาพ ภายในตามมาตรฐาน ISO/IEC 17025 ขึ้น ในเร็วๆนี้ โดยสามารถติดตามข่าวสารได้ จากเว็ปไซต์ของสานักฯ ที่ www.blpd.dss.go.th QR Code Generator : https://yourqr.today/ เข้าถึงเมื่อ 20 พฤศจิกายน 2562 QR Code Generator : https://qrd.by/ เข้าถึงเมื่อ 20 พฤศจิกายน 2562
Q&A : กำรใช้แผนภูมิควบคุมมีควำมสำคัญอย่ำงไร? ปวีณา เครือนิล
Q: การใช้แผนภูมิควบคุมมีความสาคัญอย่างไร A: แผนภูมิควบคุม (Control chart) เป็นเครื่องมือทางสถิติที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพ สาหรับใช้เป็นขั้นตอนการ ดาเนินงานในการควบคุมคุณภาพและตรวจสอบข้อมูลของห้องปฏิบัติการ เพื่อให้ได้ข้อมูลที่มีการบันทึกไว้ในลักษณะที่สามารถ ตรวจสอบแนวโน้มต่างๆ ได้ เครื่องมือนี้จะทาให้ผู้ทางานทราบถึงผลงานที่ดาเนินการอยู่ ตัวอย่างเช่น 1. ผลการทดสอบและสอบเทียบอยู่ภายใต้การควบคุมหรือไม่ 2. การเปลี่ยนแปลงหรือแนวโน้มของวิธีทดสอบและสอบเทียบที่ดาเนินการ ทาให้เห็นโอกาสปรับปรุงงานได้อย่างเหมาะสม และตรงประเด็น ดังนั้น การสร้างและเลือกใช้แผนภูมิควบคุมได้อย่างเหมาะสมกับกระบวนการ รวมถึงการตรวจสอบแนวโน้วของ ข้อมูลทางห้องปฏิบัติการ และการวิเคราะห์แผนภูมิได้อย่างถูกต้อง สามารถนาไปใช้ในการเฝ้าระวังความใช้ได้ของวิธีทดสอบ และสอบเทียบ ที่จะทาให้ผลการทดสอบน่าเชื่อถือ และเป็นที่ยอมรับในระดับสากล สอดคล้องข้อกาหนด ISO/IEC 17025 ข้อ 5.9 การประกันคุณภาพผลการทดสอบและสอบเทียบ 4 |BLPD NEWSLETTER
ปี ที่ 1 1 ฉ บั บ ที่ 1 2 4 เ ดื อ น ธั น ว ำ ค ม 2 5 6 2
Science Update : แบคทีเรียสำมำรถเปลี่ยนรูปทรงหนีกำรฆ่ำจำกระบบ ภูมิคุ้มกันหรือยำปฏิชีวนะ ปัทมา นพรัตน์
การใช้ยาปฏิชีวนะในปัจจุบันนั้นแพร่หลายอย่างรวดเร็ว และมักใช้อย่างไม่ถูกวิธี เป็นเหตุให้เชื้อแบคทีเรียดื้อยามาก ยิ่งขึ้น (Superbug) ในแต่ละปีมีผู้ติดเชื้อดื้อยาจนเป็นโรคปอดบวม วัณโรค และโรคหนองในทาให้ทั่วโลกมียอดเสียชีวิตจาก เหตุเชื้อดื้อยาถึง 700,000 คน หากนักวิทยาศาสตร์ไม่คิดหาวิธีรับมือกับ superbug จะทาให้ปี ค.ศ. 2050 (หรืออีก 31 ปี ข้างหน้า) จะมีผู้เสียชีวิตจาก superbug ถึงปีละ 10 ล้านคนเลยทีเดียว เหตุที่ superbug นั้นฆ่าได้ยาก เป็นเพราะเชื้อเหล่านี้เปลี่ยนโฉมรูปทรงหรือโครงสร้างเพื่อหลอกให้ระบบภูมิคุ้มกัน ของร่างกายไม่สามารถตรวจจับได้ และการเปลี่ยนรูปทรงไม่ได้เกิดจากการเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรมอีกด้วย (no genetic changes) โดยปกติระบบภูมิคุ้มกันหรือยาปฏิชีวนะจะไม่โจมตีเซลล์ที่ไม่มีผนังเซลล์ หรือเซลล์ร่างกายของเรา (เพราะเป็นเซลล์ สัตว์) ดังนั้น เป้ าหมายการโจมตีจ ะพุ่งตรงไปที่เซลล์ แปลกปลอมที่มี "ผนังเซลล์ " เสี ยส่ วนใหญ่อย่างเชื้อแบคทีเรีย ดังนั้น แบคทีเรียจึงเปลี่ยนรูปทรงให้ไม่มีผนังเซลล์ ซึ่งในสภาวะนี้เองที่มันจะถูกมองข้ามจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย เป็นเหตุให้ นักวิทยาศาสตร์ต้องคิดค้นวิธีรับมือกับแบคทีเรียเหล่านี้ต่อไป
รูปจาก https://www.thaiphysicsteacher.com/antibiotics-not-working-to-kill-bacteria/
แบคทีเรียสามารถเปลี่ยนรูปทรงหนีการฆ่าจากระบบภูมิคุ้มกัน แหล่งที่มา : https:// www.thaiphysicsteacher.com/l-form-bacteria-change-…/
5 |BLPD NEWSLETTER
ปี ที่ 1 1 ฉ บั บ ที่ 1 2 4 เ ดื อ น ธั น ว ำ ค ม 2 5 6 2
BLPD Corner : วัคซีนป้องกันโรคที่เกิดจำกไวรัสอีโบล่ำได้รับกำรรับรอง โดยองค์กำร อำหำรและยำ ประเทศสหรัฐอเมริกำ เกรียงไกร นาคะเกศ
วัคซีนป้องกันโรคที่เกิดจากไวรัสอีโบล่าเป็นการป้องกันการระบาดของเชื้ออีโบล่าที่เป็นสาเหตุให้เกิดการเสียชีวิตใน ประเทศคองโกได้รับการรับรองโดยองค์การอาหารและยา ประเทศสหรัฐอเมริกาเป็นครั้งแรก วัคซีนนี้มีชื่อว่า “Ervebo” ได้รับการพัฒนาโดยบริษัท เมอร์ค จากัด ประเทศเยอรมนี โดยได้ทดลองระหว่างปี พ.ศ. 2557 – 2559 จากการระบาดใน แถบประเทศแอฟริกาใต้ วัคซีนนี้ใช้ได้กับผู้ที่มีอายุ 18 ปีขึ้นไปเป็นวัคซีนที่ป้องกัน Zaire ebolavirus ซึ่งองค์การอาหารและ ยา ประเทศสหรัฐอเมริกา ได้ประกาศเมื่อวันที่ 19 ธันวาคม 2562 หลังจากที่ได้รับการรับรองจากสหภาพยุโ รปในเดือน พฤศจิ กายนปี นี้ ถึงแม้ว่าไวรั สอีโบล่ าไม่ได้เกิดระบาดในสหรัฐ อเมริกา แต่องค์การอาหารและยา ประเทศสหรัฐ อเมริกา พิจารณาเห็นว่าวัคซีนนี้ช่วยหยุดการแพร่ระบาดของโรคได้จึงให้การรับรอง องค์การอนามัยโลกได้รายงานว่ามีการระบาดของไวรัสอีโบล่าในประเทศคองโกเมื่อเดือนธันวาคม 2561เกิดขึ้น 3,351 ครั้ง และพบยอดผู้เสียชีวิตจานวน 2,211 ราย และมีมากกว่า 250,000 คนที่ได้รับการฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันโรคนี้ เจ้าหน้าที่ด้านสาธารณสุขที่เข้าควบคุมการระบาดของโรคได้รับวัคซีนป้องกันไวรัสอีโบล่าเช่นเดียวกับผู้ป่วยที่ได้รับเชื้อก็ ได้รับวัคซีนสาหรับการรักษาในขั้นทดลอง การวิจัยเชิงทดลองทางคลินิกในช่วงที่เกิดการระบาดของโรคพบว่าการรักษาสองใน สี่ครั้งป้องกันการเสียชีวิตจากโรคได้ จากการที่องค์การอาหารและยา ประเทศสหรัฐอเมริกาประกาศให้การรับรองวัคซีน “Ervebo” นี้ จะทาให้การแพร่ ระบาดของโรคที่จะเกิดขึ้นใหม่มีจานวนผู้เสียชีวิตน้อยลงในอนาคต
ที่มา https://www.sciencenews.org/article/first-ebola-vaccine-wins-fda-approval
6 |BLPD NEWSLETTER
ปี ที่ 1 1 ฉ บั บ ที่ 1 2 4 เ ดื อ น ธั น ว ำ ค ม 2 5 6 2
สานักพัฒนาศักยภาพ นักวิทยาศาสตร์ห้องปฏิบัติการ กรมวิทยาศาสตร์บริการ อาคารสถานศึกษาเคมีปฏิบัติ 75/7 ถนนพระรามที่ 6 แขวงทุ่งพญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400 Phone: 0 2201 7425 Fax: 0 2201 7429 E-mail: blpd@dss.go.th
ที่ปรึกษำ นำงสำวปัทมำ นพรัตน์ บรรณำธิกำร นำงสำวปัทมำ นพรัตน์ กองบรรณำธิกำร นำงชุติมำ วิไลพันธ์ นำงอำรีย์ คชฤทธิ์ นำยเกรียงไกร นำคะเกศ http://blpd.dss.go.th : http://www.e-learning.dss.go.th
โปรดส่งข้อคิดเห็น คำแนะนำหรือคำถำมที่ blpd@dss.go.th โทร. 02-2017425 โทรสำร 02-2017429 หำกต้องกำรยกเลิกกำรรับข่ำวสำร กรุณำแจ้งที่ blpd@dss.go.th ข้อมูลเพิ่มเติม http://blpd.dss.go.th/