4.2.2
De gevangenis van Butner door Morris
Bastoy was echter niet de eerste gevangenis die deze vorm van kleinschalige detentie toepastte. Reeds in 1976 werd dit idee al door Morris aangehaald. Onderzoek op The University of North Carolina stelde vast dat de ideeën waar Morris voor pleitte, verwezenlijkt waren in de gevangenis van Butner. 1 Net zoals op het Noorse eiland ontstaat er een kleine gemeenschap van leefhuizen, waar er geen sprake is van individuele cellen, maar waar een kleine leefgroep van zes tot acht gedetineerden samen met een aantal begeleiders woont. Per huis zijn er twee tot vier begeleiders verantwoordelijk. Zij doen hun best om de strafperiode zoveel mogelijk op het leven buiten de inrichting te laten lijken. Tralies zijn een onbekende in de institutie, net zoals controleposten. De gedetineerden zijn vrij te gaan waar ze willen. Op deze manier wordt hen meer verantwoordelijkheid toevertrouwd, wat de gedetineerden helpt in het ontwikkelen van een correcter gedragspatroon. 2 4.2.3
‘Podular design’ door Roger Matthews (1999)
Dat de interesse voor deze leefhuizen aan belang stelling inwint is onder meer duidelijk wanneer we in 1999 ook bij Matthews hetzelfde principe ontdekken, onder de vorm van ‘podular design’. In zijn concept worden de huizen geschakeld rondom een centraal gelegen binnenplaats die ingevuld worden met onder andere sportvelden, een tuin voor de bewoners en een afzonderlijke tuin voor bezoekers.
4.2.4
‘The Learning Prison’ door Hilary Cottam
De gevangenis van de 21ste eeuw, is volgens ontwerpers Hilary Cottam en … ontwikkeld vanuit een re-integratieproces waarbij de gedetineerde zich tijdens zijn straf zowel op emotioneel, fysiek als intellectueel niveau kan ontplooien. The learning prison omvat elf detentiewoningen binnen een ommuring, die gezien kunnen worden als de strafuitboetingshuizen. Hieraan grenzen nog twee woningen, die op het gelijkvloers de bezoekersfaciliteiten en de controlestraat omvatten. Erboven wonen gedetineerden die overdag buiten de gevangenis werken, maar ‘s avonds de nacht moeten doorbrengen in hun cel. Het is met andere woorden een overgangszone naar de volgende huizen, die volledig geïntegreerd zijn in het stedelijk weefsel en op geen enkele manier meer verbonden zijn met de gevangenismuren. Cottam wijst op het feit dat in traditionele gevangenissen, de controle die er uitgeoefend dient te worden veel intensiever is doordat het cellulaire gedeelte (dat later de huizen genoemd zal worden) diep in het gebouw geplaatst worden, waardoor de beweging van de gedetineerden van hieruit naar de collectieve delen een grote spanwijdte bereikt. Niet alleen naar controle toe is dit lineaire model redelijk omslachtig, ook naar de gedetineerden toe wordt er een grotere buffer gecreëerd wanneer zij deze collectieve ruimtes willen betreden.
“In these new generation prisons the emphasis is upon the provision of accommodation and association rather than employment. There is less evidence of the traditional cells, bars and doors, and a greater emphasis upon improved circulation.” (Matthews, 1999, p.34)3
Waar de ontwerpers van de gevangenis van de 21ste eeuw naar streven wordt echter duidelijk in het centripetale ofwel middelpuntszoekende model. Hier worden de collectieve ruimtes geconcentreerd, zodat de afstand van de huizen hiertoe geminimaliseerd wordt.4
1 2 3
4 Learning Works, p.11. Laatst geraadplaagd op 18 januari 2013 op het World Wide Web
Johnson & Toch, 1982, p.251 Morris, 1976, p.113-114 Matthews, 1999, p.34
Het model dat zij zelf voorstellen, is echter een combinatie van voorgaande twee modellen. Zoals in het tweede model worden de collectieve ruimtes geclusterd, alleen worden ze hier ook ingevuld door middel cirkelvormige circulatie-as, die op eenzelfde lineaire wijze verloopt als in het eerste model. Op het bovenliggende niveau bevinden zich de huizen, die direct toegang hebben tot de onderliggende circulatie.5
ill. 22: conceptschets van de huizen in stedelijke omgeving
ill. 23: maquette van ‘the Learning Prison’
5 Learning Works, p.11. Laatst geraadplaagd op 18 januari 2013 op het World Wide Web
ill. 24: lineaire model, centripetale model en eigen model
17